MARCI VALERII MARTIALIS

EPIGRAM MATA

EX EDITIONE BIPONTINA

CUM NOTES ET INTERPRETATIONE

IN USUM DELPHINI

VARIIS LECTIONIBUS

NOTIS VARIORUM

RECENSU EDITIONUM ET CODICUM

ET

INDICE LOCUPLETISSIMO

ACCURATE RECENSITA.

VOLUMEN PRIMUM

CURANTE ET IMPRIMENTE A. J. VALPY, A. M.

1823.
 CONSPECTUS

EORUM QU^ НАС EDITIONE

CONTINENTUR.

rag.
VIncentII Collesso Epistola Serenissimo Delpbino 1
Th. Famabii Praefatio .... 3
M. Val. Martialis Vita, ex ipso Martiale potissi-
mum deprornta, auctore Matth. Radero . . 8
Testimonia de Martiale . . . .17
M. Val. Martialis de Spectaculis Libellus . • 25
Epigrammatum Lib. I. . 58
Lib. и. . 147
Lib. ni. . 213
Lib. IV. . 282
Lib. v. . 355
Lib. vi. . 425
Lib. vn. . 491
Lib. vin. . 567
Lib. Ix. . 634
Lib. X. . 716
Lib. xI. . 800
Lib. XII. . 869
IV CONSPECTUS.
Pag.
M. Val. Martialis Epigrammatum Lib. xiii. . 937
Lib. XIV. . 985
Epigrammata Martiali afficta . . . 1069
Notje VarIorum in Lib. de Spectaculis . . 1077
- Epigrammatum Lib. i. . . 1093
Lib. и. . . 1135
Lib. In. . . 1163
Lib. IV. . . 1191
Lib. v. . . 1222
Lib. vI. . ; 1252
Lib. vn. . 1275
Lib. vIn. . 1298
- - Lib. IX. . . 1324
— Lib. X. . . 1351
Lib. xi. . . 1386
Lib. XII. . 1403
Lib. xiIi. . 1426
Lib. XIV. . 1438
Recensus EdItionum M. Val. Martialis . . 1459
Recensus Codicum Mss. M. Val. Martialis qui in
Bibliothccis Britannicis asservantur . . 1478
Index . . i
 SERENISSIMO

DELPHINO

S. P. D.

VINCENTIUS COLLESSO J, C.

Mos antiquus etiam nunc obtinet, Serenissime Del

phine, ut qui literarium opus in lucem editurus sit, vindi-
cem sibi adversus malevolos conciliet. Felicem Martia-
lem, qui tandem hodierno die ad Te accedat ; me feliciorem
dixerim, qui Tibi, Serenissime Delphine, offeram
lepidum hune Poëtam, in carpendis vitiis acutissimum,
virtutis vero defensorem acerrimum. In usus tuos jussu
Ludovici Magni Interpretatione et Notis illustrandum
ilium susceperam : sed fato nostro serius in lucem prodiit
Poëta, abs Te pridem nedum Minervae ludo, sed et disci
plinae equestris stadio feliciter decurso. In Te enim tam
egregia, et tam praeclara indoles est, ut, quibus indulsisti
artibus, iis omnibus summum attuleris ornamentum. Quan-
tus vero sit oris tui decor, quanta morum suavitas, quam
acre ingenium tacitus admiror. Nimirum paternam refers
sapientiam incredibilem, ас рaene divinam. Ludovici
Magni clementiam, res gestas, disjunctissimas regiones
cursibus peragratas, simul et victoriis illustratas totus stu-
petorbis. Te, SerenIssIme DelphIne, simillimum tanto
genitori filium verbo uno cum affirmo, laudum omnium ma-
Delph. et Var. Cias. Martial. A
2 EPISTOLA.
teriam statim exhausisse mihi videor. Ergo Tibi auxilio
jam esse nequit noster Poëta, at delectationi esse poterit.
Si quando, dum quiescit Europa benignitate Maximi tui
Parentis, Tu saltem, rerum bellicarum imagine, venandi
scilicet studio, in montes et sylvas raptus vel unam horam
donaveris Martiali :
Retia dum cessant, latratoresque molossi ;
Et non invento sylva quiescit apro:
nec horam totam perdideris forte, oblectatus salibus Atticis
nostri Poëtae, et hominum moribus, quos describit elegantis-
sime. Hoc si contigerit, merito gratulabor et Martiali, et
mihi. Vale, SerenIssime Delphine, diuque Galliarum
populis vive.

Lut. Paris. Kalendis Maiis,

M. DC. lxxX.
 AD

LECTORES.

EX EDITIONE FARNABII.

Passenium Paulum, splendidum equitem Romanum, Ele-

gos quos erudite scripserat recitaturum, atque incipientem
dicere ' Prisce jubes,' Jabolenus quidam Priscus qui ade-
rat, Paulo quidem amicus, sed ipse dubiae sanitatis, inter-
pellavit, ' Ego vero,' inquiens, ' non jubeo.' Oborto
audientium risu, non dubium est quin Paulo aliena delira-
tio aliquantum frigoris attulerit. Atque hinc monet Plinius,
providendum esse tam solicite recitaturis,1 non solum ut sint
ipsi sani, verum etiam ut sanos adhibeant. Sanum pro-
fecto, mi Secunde, consilium: neque enim difficile erat
vobis, qui intra pañetes vestros coram paucis iisque dilec-
tis et amicis recitastis, insanos amovere. Sed e publico
hoc theatro quis praeco amovebit asperos hosce et austeros
Xenocrates,* qui Gratiis non litarunt? quis designator e
cuneis patrum et equitum excitabit plebeii istos 5 et àçi\o-
xáЛou ingenii Marios, qui Musis sacra non fecerunt, facere
non curant ? quis Mysta a Musarum sacrís arcebit pro-
fanum hoc vulgus, imperitum juxta atque arrogans, et hoc
arrogantius. quo imperitius ? Alii namque, ut missos eos
faciam, qui theatrum ingrediuntur tantum ut exeant, seu

NOTjE
1 Providendum, фс] Plinius Sec. Prœceptis, et Diog. Laërt. lib. iv.
lib. vi. Epist. 15. 3 Plebeii, Ifc] Plutarch. Vita Ma-
2 Asperos, IfcJ] Plotarchus Connub. rii, et Val. Max. lib. ii. cap. 1.
4 AD LECTORES.
aliorum praejudicio, seu fiducia sui audiunt solum quod
carpant, neque tam utuntur Uteris quam abutuntur, in verbi
unius aut alterius calumnias ansam struunt, quo Poetas
in invidiam vocent : tum denique se Platonas et Alistar
onos rati, si alienae insultent laudi, utque икоЪe; aviculae
ramos arborum,4 sic illi humeros bonorum affectent unde
emineant. Alii, homines ignava opera atque servili sen-
tentia, &o£o'cro<poi, pedarii judices et ex aliorum ore penduli,
illorum velificati auctoritati, subjudicant potius quam prae-
judicant. Alii barba tenus docti, piceo graves pallio, ubi
a rastris ad rostra transcenderint, jamque ostrum somniare
ausi, vacuum plus nimio verticem inter astra condiderint,
Mercurio cum Philologia sua, quam quia ne primoribus
quidem labiis praelibasse iis contigit, bona non dicunt verba,
immo nuntium remittunt ; Apollinem et Musas, quas quia
¡llis ne a limine quidem salutasse datum est, eliminandos
clamitant, et inscitiae suae praetexentes sanctimoniam, cum
artes omnes humaniores, tum Poëticam damnandam in
totum, et, ut cum Sidonio loquar,5 ' ex asse ' pronuntiant.
Alii denique, ut in arenam meam descendam, et ad mei
ordinis homulos, salva semper doctis et bene meritis reve-
rentia, quos nemo mortalium magis colit quam ego, magis
veneratur, non submittunt se Petronii arbitrio, qui genero-
sioris Poëtae spiritum, sanitatem amare negat, neque enim
concipere aut edere partum mentem posse, nisi ingenti
flumine literarum inundante : neque Senecae,6 pronuntiantis,
non posse eum aliquid grandius ore mortali canere, nisi qui
vulgata et solita contemsit, instinctuque sacro surrexit
altior, auctoritate adduci possunt, ut majorum gentium
versent Poëtas ; sed suos, ut ejusdem Arbitri verbis utar,
ut quisque versum pedibus instruxit, sensumque teneriore
verborum ambitu intexuit, putant continuo in Heliconenx
venisse : et quidni venerint ? quando ipsis paedagogulis

4 "AiroSes, $•£.] Plin. Nat. Hist. 6 Senecœ, фс] De tranquillitate

lib. x. cap. 39. et lib. xi. cap. 47. animi cap. 15.
5 Sidonio, ¿rc] Lib. in. Epist. 14.
 AD LECTORES. 5
' Fauste precor gelida ' sonet altius quam ' Arma virumque
cano,' et Elegiaci omnes sordeant si conferantur cum ' Qui
mihi discipulus.' Sed unde haec, quaeso, vestra gravitas
tanta, sapientia, et sanctitas ; immo pigritia, arrogantia, et
sinisteritas ? Poëtae, quod praetenditis, obscuri sunt. Sed
videte ne hoc vitium a vobis sit, qui non assidua lectione
redditis eos magis familiares. Quin et commentatores satis
luculenti facem praeferunt : quorum taedium si vel delicati
ferre non potestis, vel ad graviora forte studia properatis
potius quam maturatis, en vobis sensus medullam notae
admarginates praestant. Sed iputilis est, ut causamini,
eorum lectio, et, quod dixit Zeno,7 ad perceptionem disci
plinames nihil alienius Poética. Vobis quae non legitis,
an expectatis usui esse posse ? Discite quid dicere Plinius
solitus sit, referente nepote suo :8 Nullum esse librum tam
malum, ut non aliqua ex parte prodesset. Ac ne virtutes
et utilitates Poëticae cogar in hoc transcursu licentioris
quam institueram praefationis recensere, D.. Augustino vobis
auctore, colligite quaecumque ab Ethnicis scripta sunt, et
in usum vestrum vindicate, possessoribus illis injustis
erepta. At ex Poëtis plerique, dum tetrica volunt amœnare,
verborum nuditate atque rerum obscœnitate aurium reve-
rentiam incestant, animi mores corrumpunt. Nolite, quaeso,
loqui perinde ac si in Platonis República, aut cum perfectis
hominibus viveretur: quasi vero detur sincerum aliquid,
sine mali admistione purum, et ab omni terrena faece quasi
divino igne excoctum. Profert, habetis enim fatentem reum,
haec iEgyptus noxia multa, et multa salubria cultori medi-
camenta ;9 habet haec Attica ut mel optimum, ita cicutam
letalem : et in amœno hoc prato urticis saepe violae, spinis
rosae internascuntur. Vos apum more omnia lustrate,
optima libate. Ñeque enim, si quis ingenio bono male
utatuf, velitque per curiositatem esse ingeniose nequam,

NOTjE
7 Zeno, фс] Diog. Laertius de Vi- 9 JEgyptus, ifc] Plutarchus de Au-
tis Philos. Hb. vn. diendis Poëtis ex Hom. Od. Д.
8 Referente, #c.] Lib. ni. Epist. 5.
 AD LECTORES.
culpam in alium quam in se conferat. Laudato sane utili-
que exemplo castigant hodie castrantque nequiores Poëtas,
uti et hune Nostrum Matthaeus Raderus : quod et mihi in
animo erat. Verum, partim, ne arguerer difficilia, et quae
Delio aliquo natatore atque Interprete qui Sphingem acce-
perit opus habent, sub praetextu obscœnitatis omisisse;
partim, amicorum id a me efflagitantium precibus victus,
Poëtam integrum edidi. Quoniam autem ' castum,' ipsius
Catulli10 judicio, ' decet esse pium Poëtam,' Interpretem
multo magis esse oportere judicavi, neque oleum flammae
addere, neque Veneris lirticas, ovn rá¡ sx tü>v ßiß\!a>v áxáv<¡«-¡
IxЛsysív, dK\à та. хдгрцштахи. xa.) áxor¡¡ а%ш' " consulto Epi-
grammata obscœniora silentio praetervexi," quae alium malo
quam me explicare, alium intelligere : quorum quidem
lemmata obelo in priore editione transfíxi, quo vada haec
caecosque scopulos cautius declinaret lector ; non digitum
ad lupanar intendi, qua me calumnia in circulo suo Graeculo
nescio quem agyrtam non puduit perstringere. Horruit
mihi animus aperire sentinam, aut movere cloacam : neque
enim volui hos esse Philaenidis commentarios spurcidicos,
Sotadicos, Lampsacenos, Cinaedipolitanos, Ramiresianos.
lliis itaque praetermissis ac suppressis, ea maxime expli
care atque exornare curae pretium duxi, quae sublimia,
acuta, mollis, leporis, piperataeque facundiae13 plena, in
quibus ferventis fulmen ingenii et salsa dominatur libertas.
Denique, ne proloquii amplitudo angustias regulares et
ipsius Myndi modulum excrescat; quoniam, ut ait Pli-
nius,'+ Benignum est et plenum ingenui pudoris, fateri per
quos profeceris ; obnoxii contra animi et infelicis ingenii
est, deprehendi in furto malle quam mutuum reddere : quia
in tam aretati operis instituto, in quo brevitati, quantam
-
NOM
10 Catulli, Ifc] Epigr. xvi. \óyif. Epict. Enchir. cap. 55.
11 OВтe tíí, 3-е] Ulpianus apud 13 Piperataque, Ifc] Sidonius Apoll.
Aihena um lib. xv. cap. 3. lib. v. Epist. 8.
12 Silentio prœtervexi, Ifc.] Tf оwо- 14 Plinius, Ifc] Epist. ad Nat.
ff'ш7rт)ffа' Bfi\os yivófievos bvoxtpbivuv Historiam.
 AD LECTORES. 7
tamen ferat elucidationis necessitas, studui, non datur ubi
que illud profiteri, hic agnosco me secutum editionem
Clarissimi Viri Petri Scriverii; consuluisse Ms. unum
venerandae antiquitatis et fidei bonae, in Bibliotheca Bod-
leiana, ut et alios duos Mss. Oxonienses ; usum fuisse ope
commentatorum quotquot extant omnium, in consilium ad-
hibuisse Petri Scriverii animadversiones, Gruteri notas,
Facem artium, et Criticos alios, Anthologiam diligenter
contulisse, Historicos insuper omnes et auctores Nostro
crvyx§ovov¡ relegisse, quos ad Poëtam intelligendum facere
judicavi, quorum alios cito quandoque testes, ad alios lec-
torem saepe brevitatis studio relego : neque sic tamen nihil
ubivis fecisse satis, neque aliis. Ita plane deplorata jacet
spes gratiae aut etiam veniae apud iniquiores impetrandae.
Sed gratuita usque fruantur malitia. Ego neque dmKaxrl-
Çow ,J Isidis bajulos físyá\a X«xti'Çovt«î xoà èrti Svov epyto fisya-
ipgovovvTus,'6 neque crura suffringens canibus, qui si non
latrant, hirriunt tamen ;'7 neque armata elidens manu anse-
res,'8 rabioso Stridore in me impetum facientes, dum alius
mihi tunicam lacerat, alius vincula calceamentorum resol-
vit, alius crus meum serrato vexat morsu : in scientia,
judicio, et candore eruditorum et cordatorum securas ac
quiesco :
т1 цe со хатсо s\xst' äfiovtroi ;
Où% û[ûv hriiovv, to1¡ bs f¿ è7rurTUji.svoi;.
Eli ¿¡¿o) «vôgto7roî, тркrfiирюг oí b" àvâptifioi,
Oibti¡19
NC-ТЖ
15 'AvriXaierl^ar] Plutarch. de So- 18 Armata, Ifc] Petronius Arb. sub
crate, lib. de Educat. Puer. fme Satyrœ.
16 MsyáXa, $c.] Arriaui Epict. 19 Ti/uZ, ire.] Diog. Laërt. Epi-
lib. in. cap. 14. gramm. in Hb. Heracl. Antbol. Hb. ш.
17 Crura, фс] Cicero pro Eoscio cap. 33.
Amer.
 M. VAL. MARTIALIS

VITA,

EX IPSO MARTIALE POTISSIMUM DEPROMTA,

AÜCTORE

MATTH. RADERO.

M. Val. Martialis, patre Frontone, matre Flaccilla,

Bilbili in Celtiberia, Claudii Imp. anno praeterpropter
primo, Christi xliiI. quanquam hoc ex conjectura magis,
quam àкobeiÇei, natus, Calagurritanus fuit alumnus, quam
obscurus majorum natalibus, tam clarus ingenii monu-
mentis. De nominibus Poëtae constat ex omnium codicum
fide, qui M. Valerium Martialem praeferunt: quae, num
ipse sibi asciverit, an a parentibus acceperit, in medio
relinquo. Quanquam Marci et Valerii Romana nomina
Romae primum assumta judico. Civem enim Romanum
fuisse nullus dubito, cum aliis ipse civitatem impetrarit, ut
in. 95. gloriatur in Naevolum:
Quot mihi Caesareo facti sunt munere cives,
Nec famulos totidem suspicor esse tibi :
nec factum, sed natum: alioqui patronum suum carmine
laudasset. Facilis vero erat tum aditus ad jus civitatis,
quod Claudius tam vile fecerat, ut vitreis fractis vulgo dice-
retur emi. Otho vero peregrinis etiam donavit, ut Dio in
 M. VAL. MARTIALIS VITA. 9
Claudio et Othone testatum reliquit. Bilbilis colonia Au
gusta dicta est, ut ipse scribit x. 103.
Municipes, Augusta mihi quos Bilbilis acri
Monte creat :
et extat in Tiberii Imp. aereo nummo, Augusta Bilbilis.
Vespasianus autem Plinio teste ni. 3. universae Hispaniae
jus Latii dedit, civitatem postea Caracallus. Marci ergo et
Valerii nomina, more civium Romanorum, qui praenomen,
nomen, cognomen ferebant, sibi poëta legit, arbitratu reor
suo. Marci forte et Martialis, quod 'mense Martis esset
editus. llii enim Marci, ut veteres tradunt, vocabantur.
Valerii nomen vel a Maecenate suo aliquo Valerio, vêl
Valerio Flacco familiari poeta, vel forte ob memoriam
Catulli, quem est imitatus, qui et ipse Valerius audivit,
sibi sumsit : nec enim a majoribus acceptum arbitror, etsi
non ignoro, nomina novis civibus assumta ab iis, quorum
beneficio civitatem impetrassent, sua vero pro cognomini-
bus servata. Quod lib. I. de bello Gallico Caesar ostendit,
cum ait : ' Commodissimum visum est, M. Valerium Pro-
cillum, Caii Valerii Caburri filium, cujus pater a Caio Va
lerio Flacco civitate donatus erat, mittere.' Et Cicero ad
Acilium : ' Cum Demetrio Mega mihi vetus hospitium est.
Ei Dolabella rogatu meo civitatem impetravit, qua in re
ego interfui. Itaque nunc P. Cornelius vocatur.' Idem
ad eundem Acilium : ' C. Avianium Philoxenum Caesar
meo beneficio in Novocomenses retulit, nomen autem
Avianii consecutus est, quod homine nullo plus usus est,
quam Flacco Avianio meo familiarissimo.' Item in Ver-
rem : ' Q. Lutatius Diodorus beneficio Q. Catuli a Sylla
civis Romanus factus, eademque ratione de Dione, qui
beneficio Q. Metelli civis factus, Q. Caecilius Dio est ap-
pellatus.' Sub imperatoribus, cum Romana civitas integris
provinciis daretur, hi, qui civitatem Romanam conseque-
bantur, vel Imperatoris praenomen et nomen, vel ejus, aut
eorum, quorum praecipue subsidio civitatem impetrassent,
nomina ferebant. Verum cum Antoninus Caracallus Im
perator constitutionem edidisset, quae lib. i. Digestorum
10 M. VAL. MARTIALIS
sub titulo de statu Dominum refertur, qua omnes eos, qui
in urbe Romana essent, cives esse voluit ; tum pro cujus-
cumque arbitrio nomyaa sumta, aut nobilissimarum familia-
rum, quae jam defecerant, aut nova excogitata, vetere vo-
candi consuetudine, quae ad ea usque tempora parum certe
violata perduraverat, paulatim postea labante. Quae prae-
cipua causa fuit (quod portento simile est) ut post Cara-
calli tempora, intra paucissimos annos horum nominum
usus, per mille annos conservatus, omnino dissipatus, et in
nova vocabula transformatus. Nam nulla deinceps no-
minis, praenominis, vel cognominis distinctio observata
est, sed omnia in fœdissimam barbariem versa antiquitatis
cognitionem omni ex parte perdiderunt. Haec Panvinius
de antiquis nominibus Romanorum. Consule et Sigonium
et Ursinum de nominibus et familiis Romanorum, Volate-
ranum Anthropol. Martialem (quamvis et hoc Romanum)
a parentibus indigitatum sive a Kal. Martiis, quibus est
editus, sive majorum arbitratu ob Martis cultum et memo-
riam censeo. Martiales porro nostro poëtae fere aequales
plures lego apud scriptores. Est apud Lampridium Gar-
gilius Martialis, paulo tamen nostro Martiale minor. Cele
brat Tacitus Cornelium Martialem primipilarem. Laudat
noster Martialis J ulium Martialem familiärem suum. Vixit
eodem fere aevo S. Martialis, Gallorum Mystagogus Lemo-
vicensis Pontifex, scriptis primum suis nobilitatus, dein
etiam sanguine pro Christi nomine profuso purpuratus.
Notus est et ille Martialis apud Herodianum lib. iv. Cara-
calli percussor. De Kalendis Martiis poëtae natalitiis ita
x. 24. Martialis ipse canit:
Natales mihi Martiae Kalendae,
Lux formosior omnibus Kalendis.
et lib. eodem ep. 92.
Martem mearum principem Kalendarum.
Coquus audit apud Lampridium in Alexandra Severo:
' ut Martialis Coci,' inquit, ' epigramma significat, quod
contra quandam Gelliam scripsit hujusmodi : Cum leporem
mittis.' Coquum item appellat Joannes Sarisberiensis lib.
 VITA. 11
vIn. Polycrat. cap. 6. ct 13. et auctor Sophologii, vn.12.
praeter alios quosdam, qui vitam Martialis conscripserunt.
Quod nomen an gentilitium sit, an postbumnm et hominum
studio inditum, non decerno. Sunt qui censeant a con-
viviis, quae frequenter celebrat, Xeniis, Apophoretisque
hoc illi nomen conditum : alii re ipsa coquum egisse prin
cipio existimant. Titius vn. 21. A majoribus adhaesisse
illi potius existimem, seu parens coquus ab artificio audiit,
seu a majoribus accepit. Ob tam pauca epigrammata,
quibus convivia celebrat, nomenclaturam hanc indeptum
esse non est vero simile. Ex hodiernis scriptoribus Casau-
bonus, Rob. Titius, Claudius, Musambertius seu Marcilius,
iterum coquum indigitant : alii negant ; natumque errorem
hunc ex corrupto Lampridii codice conjiciunt, quem ita
legunt: ut Martialis coce, pro quoque. Sic enim prisce
scribebatur: unde coci seu coqui vox derivata ac depra-
vata. Meursius de gloria, Claverius in vita Persii, Rami-
resius ad prim. eр. spect. Sed ego codicem ilium antiquum
Lampridii optarem inspicere, et in rem praesentem venire.
Quid enim ? in hac sola voce errarunt librarii, in ceteris
emendate scripserunt ? Aliud est, quod me movet, ut eam
scripturam ita legendam putem, quod ipse sententiae ordo
desideret quoque. Sic enim Lampridius : ' Idcirco quod
multi Septem diebus pulchros esse dicunt eos, qui leporem
comederint, ut Martialis quoque epigramma significat.'
Cognoscis, lector, quam opportune cadat hic illud quoque^
Scripturam ergo priscam confirmat ipsa series et mens
verborum. Etsi non necessario legas quoque : constat enim
sensus nihilominus integer et perfectus, si legas coci: mens
tamen inclinat in quoque. Multa etiam Scriverius super
voce coci ad Epist. libro i. praefixam, et Barthius vi.l. qui
cocum appellat, et super ea re disputat copiosius. Est
cum хат' ávTovofiaa7av epigrammatarius, ut Homeras vel
Virgilius poëta, Demosthenes vel Cicero orator, philoso-
phus Aristoteles, dicitur. Parentum nomina, nisi filius
cantasset, oblivione sepulta jacerent: lib. v. immortalia
reddidit ep. 34.
12 M. VAL. MARTIALIS
Hanc tibi Fronto pater, genitrix Flaccilla puellam.
Parentem tamen affirmant aliqui coquum dictum lectumque.
Uxorem habuit Clodiam Marcellam ex gente Claudia ple-
beia, lib. XII. 21.
Municipem rigidi quis te, Marcella, Salonis,
Et genitam nostris quis putet esse locis?
et нюх :
Te cito ridebit peregrinus Clodia partus,
Romanam ducat quam magis esse nurum.
Ita distichon hoc legit Josephus Scaliger ad illud Catul-
lianum :
Dulce rideat ad patrem.
Ex Martiale tamen discis, Clodiam hanc Marcellam non
Romanam, sed Hispanam et Bilbilitanam patria fuisse;
ut merito dubitare possis, an ex gente Claudia Romana
fuerit haec Marcella : versum ergo Martialis rectius scrip-
serim, ut ante habuit :
Nec cito ridebit peregrini gloria partus.
In patria laudanda tam diligens et frequens est, ut illius
amantissimum facile intelligas: i. 62.
Te, Liciniane, gloriabitur nostra,
Nec me tacebit Bilbilis.
Lib. eodem, ep. 50.
Vir Celtiberis non tacende gentibus,
Nostraeque laus Hispaniae,
Videbis altam, Liciniane, Bilbilin,
Equis et armis nobilem.
Lib. X. 103.
Municipes, Augusta mihi quos Bilbilis acri
Monte creat, rapidis quos Salo cingit aquis ;
Ecquid laeta juvat vestri vos gloria vatis?
Nam decus et nomen, famaque vestra sumus.
Et mox in sequenti:
Illinc te rota tollet, et citatus
Altam Bilbilin, et tuum Salonem
Quinto forsitan essedo videbis.
 VITA. 13
Lib. XII. 18.
Me multos repetita post Decembres
Accepit mea rusticumque fecit
Auro Bilbilis et superba ferro.
Sed de patria Martialis et de hac Bilbili plura i. 50. Romam
venit, cum annum ageret alterum et vicesimum Nerone
imperante: egit in urbe annos quinque supra triginta: dis-
cessit septimo et quinquagesimo. Quod ipse me docet
poeta, cum xii. 31. de hortis Marcellae uxoris ita canit:
Munera sunt dominae post septima lustra reverso.
Lib. vero X. 104. a patria se triginta quatuor annos abfuisse
adhuc in urbedegens scripsit. Porro x. 24. de suis Kalen-
dis, monet se quinquagesimum septimum annum attigisse :
Quinquagesima liba septimamque
Vestris addimus hanc focis acerram.
Ex quibus concludo, poëtam sub Nerone, Galba, Othone,
Vitellio, Vespasiano, Tito, Domitiano, Nerva, Trajano,
Romae vixisse, cum, ut plane sentio, sub primum Trajani
annum, quod ab eo negligeretur, in patriam redierit, ibique
post quadriennium, summum quinquennium exactum, ulti
mum vitae diem clauserit, ita ut Щухоутаeтrц fere obierit, aut
annum ultra vitam prorogarit. Obiit ergo anno post C. N.
cIv. aut quinto, Trajani quarto aut quinto, Sura et Serviano
iterum Coss. Olymp. ccxx. a. n. post U. C. dccclIv.
Romae Domitiano, immo et Tito carus gratusque fuit, mag-
nisque honoribus et donis ab utroque ornatus: jure nempe
trium liberorum, quod solum Imperator conferebat, maxi-
maeque argumentum gratiae erat. De quo Plinius minor,
Tacitus, Lipsius, alii, et nos suo loco. Gloriatur de hoc
munere poeta ni. 95.
Praemia laudato tribuit mihi Caesar uterque,
Natorumque dedit jura paterna trium.
Et ix. 98.
Rumpitur invidia, tribuit quod Caesar uterque
Jus mihi natorum, rumpitur invidia.
Et ii. 92.
Natorum mihi jus trium roganti
Musarum pretium dedit mearum,
 14 M. VAL. MARTIALIS
Solus qui poterat. Valebis, uxor.
Non debet Domini perire munus.
Creatus est tribunus, quod m. 95. jactat:
Est et in hoc aliquid : vidit me Roma tribunum.
Ornatus est equestri dignitate : ibidem :
Et sedeo, qua te suscitat Oceanus :
hoc est, specto in theatris ludos inter equites. Praedicat
eandem v. 13.
Sum, fateor, semperque fui, Callistrate, pauper,
Sed non obscurus, nec maie notus eques.
Auctus est donis in urbe et ruri. Domicilium sibi assigna-
tum in urbe, et rus suburbanum docet ix. 98.
Rumpitur invidia, quod rus mihi dulce sub urbe est,
Parvaque in urbe domus, rumpitur invidia.
Et x. 58.
Dura suburbaui dum jugera pascimus agri,
Vicinosque tibi, sanete Quirine, lares.
Item vin. 61.
Sed quod sub urbe rus habemus aestivum,
Vehimurque mulis, non, ut ante, conductis.
Praedium Nomentanum pluribus versiculis nobilitat iv. 43.
vu. 93. x. 48. et 94. xiII. 119.
Italiae quoque partem eam obiit poëta, quam olim Л2пп~
liam, seu togatam Galliam dixere, nunc Lombardia cis
Padum nuncupatur, ibique nobilissimas urbes lustravit:
Forum Cornelii seu Immolam, unde tertium epigrammatum
librum emisit, ut ш. 1. et 4. scribit :
Hoc tibi, quidquid id est, longinquis mittit ab oris
Gallia, Romanas nomine dicta togae.
Et:
Si, quibus in terris, qua simus in urbe rogabit,
Cornell referas me licet esse foro.
Ravennam item, olim caput Piceni, ut vetus docet inscrip-
tio. Et in Venetorum agro Altinum, uti et Patavium et
Aquileiam, &c. Aquileiam Fori Julii primariam urbem,
quae civitates adeo poetas arrisere, ut constituerit, extremam
illis aetatem consecrare : sic enim iv. 24. testatur:
 VITA. 15
Vos eritis nostrae portus, requiesque senectac,
Si juris fuerint otia nostra sui.
Amicis usus est, praeter Caesares, claris et potentibus,
et multis : Stertinio, quem Avitum vocat, Deciano, Lici-
niano, Stella, Nepote, Lupo, Plinio juniore, Cornelio Prisco,
Julio Martiale, Regulo oratore, Quintiliano, Quinto, Ovi
dio, Juvenale, Valerio Flacco, Silio, Parthenio tyranno-
ctono, aliisque compluribus, quos passim in suis libris
aeternis ornat elogiis. De Statio mirantur aliqui, cum
eodem tempore vixerint, idem saepe argumentum tractarint,
eosdem amicos coluerint, cur nulla amicitiae nota inter hos
extet. An quod nulla singularis inter eos necessitudo et
usus vitae intercesserit ? an occulta aliqua dissensio ? an
ingeniorum studia, mores, naturae diversae ? an quod Statins
celer, et saepe extemporalis prope poëta, ut ex Sylvarum
praefationibus discis, subito gratularetur vel Principi, cum
aliquid novi vel accidit, vel conditum est, quod non videtur
potuisse Martialis, aut voluisse. Quod ipsum reor fuit,
cur nullus familiaritatis index aut symbolum, aut contes-
seratio apud scriptores reperiatur. Librarium puerum ha-
buit, Afrum Demetrium, quem moriturum, sero nimis, liber
tate donavit, de quo 1. 102.
nia manus quondam studiorum fida meorum,
Et felix domino, notaque Caesaribus.
Gravi morbo semel duntaxat, dum Romae vixit, tentatus
est, vin. 25.
Vidisti semel, Oppiane, tantum
iEgrum me male : saepe te videbo.
Lib. vi. 58. se jam prope conclamatum ait :
O quam paene tibi Stygias ego raptus ad undas,
Elysiae vidi nubila fusca plagae !
Domitiano sublato, Parthenio Maecenate amico auli
co a militibus interfecto, cum apud Nervam parum,
apud Trajanum nihil posset, rerum urbanarum taedio
affectus, urgentibus jam taedio et fatis, patriam repe-
tivit, in eaque, confecto per triennium libro duodecimo,
naturae concessit: neque enim tam gratam et suavem
16 M. VAL. MARTIALIS VITA.
vitam, quam in patria speravit, invenit; immo aemulorum
municipum dente laceratus assidue, ex aegritudine, credo,
animi morbum concepit, et periit. Nam paulo post, ejus
mortem Plinius eleganti ad Priscum epistola deploravit,
simulque velut funebria persolvit. Forma oris et voce
virili fuit, piloso et hirsuto corpore, ut illa gens plerumque
solet. Hoc poëta ostendit, cum x. 65. Carmenionem car-
pit, seque ipsum depingit :
Hispanis ego contumax capillis,
Hirsutis ego cruribus genisque.
Os blaesum tibi, debilisque lingua est :
Nobis filia fortius loquetur.
Scripserunt eandem Martialis vitam Calderinus, Sipon-
tinus, Georgius Alexandrinus, Petrus Crinitus, et alii hos
secuti. Nos ex ipso Martiale Martialem voluimus depin-
gere. Hoc mantissae loco addamus, quibusdam Martialem
visum esse prope Christianum. Accipe ex periphrasi se
cunda Juvenalis Claverii verba : ' Scitum est vero, Mar
tialem non invisum esse Christianis : nam Pudentem et
Claudiam par nobile аc beato Paullo jucundissimum plu-
rimis in cœlum laudibus effert. Ac paene auguror, tremu-
lum quendam solis aeterni radiusculum isti poëtae tandem
affulsisse: licet plura ejus vel priora in lasciviam vergant,
ut hodie multis Christianis contigit.' Ego tamen nondum
inducor, ut hoc ad animum admittam, nisi mihi sanctior et
certior testis tabulas alias exhibeat, quod hic, quem adduxi,
tam idoneus et sanctus videatur, quam ipse Martialis est.
Pudens autem ille et Claudia, quos S. Paullus salvere jubet,
non videntur ii, quos Martialis celebrat. Fuit enim A.
Pudens Martialis, centurio profanus et Encolpo puero
transcriptos, non philosophus. Praeterea multo illis hi
juniores, de quibus iv. 13. plenius. Pudens hospes S.
Petri ordinis jam tum senatorii, non centurio. Fabulis
ergo gemina, quae narrant Britannicae antiquitates, a nuperis
scriptoribus concinnatae.
 SCRIPTORUM VETERUM
AC
RECENTIORUM QUORUNDAM

DE M. VALERIO MARTIALE

TESTIMONIA.

С. Plinius (Lecilhjs Secund.

CornelIo Prisco suo S.
[Epistola Lib. nI. ultima.]
Audio Valerium Martialem decessisse, et moleste fero.
Erat homo ingeniosus, acutus, acer, et qui plurimum in
scribendo et salis haberet et fellis; nec candoris minus.
Prosecutus eram viatico secedentem. Dederam hoc amici-
tiae, dederam etiam versiculis, quos de me composuit. Fuit
moris antiqui, eos qui vel singulorum laudes, vel urbium
scripserant, aut honoribus aut pecunia ornare. Nostris
vero temporibus, ut alia speciosa et egregia, ita hoc inpri-
mis exolevit. Nam postquam desiimus facere laudanda,
laudari quoque ineptum putamus. Quaeris qui sint versi-
culi, quibus gratiam retulerim ? Remitterem te ad ipsum
volumen, nisi quosdam tenerem. Tu, si placuerint hi, ce-
teros in libro requires. Alloquitur Musam, mandat ut do-
mum meam inEsquiliis quaerat, adeat reverenter: [Lib. x.
Epigr. 19.]
Sed ne tempore non tuo disertam
Pulses ebria januam, videto.
Delph. et Var. Clos. Martial. В
18 TESTIMONIA DE MARTIALE.
Totos dat tetricae dies Minervae,
Dum centum studet auribus virorum
Hoc, quod saecula posterique possint
Arpinis quoque comparare chartis.
Seras tutior ibis ad lucernas :
Haec hora est tua, cum furit Lyaeus,
Cum regnat rosa, cum madent capilli :
Tune me vel rigidi legant Catones.
Meritone eum, qui hoc de me scripsit, et tune dimisi ami-
cissime, et nunc, ut amicissimum, defunctum esse doleo?
Dedit enim mihi, quantum maxime potuit : daturas ampli-
us, si potuisset. Tametsi quid homini potest dari majus
quam gloria, laus, et aeternitas ? At non erunt aeterna, quae
scripsit ? Non erunt fortasse : ille tamen scripsit, tanquam
futura. Vale.

JLlius Spartianus, in L. Cejonii Commodi, sive JElii Veri

Vita.
Idem Ovidii libros Amorum in lecto semper habuisse ;
idem Martialem Epigrammaticum poëtam Virgilium suum
dixisse, fertur.

iElius Lampridius, in Alexandri Severi Vita.

Leporem quotidie habuit, venationem frequentem, sed
eam cum amicis dividebat, et his maxime quos sciebat per
se non habere. Nec divitibus quicquam talium munerum
misit, sed ab his semper accepit. Et quod ille leporem
quotidie haberet, jocus Poëticus emersit, idcirco quod multi
Septem diebus pulchros esse dicunt eos qui leporem come-
derint, ut Martialis Coci Epigramma significat, quod con
tra quandam Gelliam scripsit hujusmodi: [Lib. v. Epig.
29.]
Cum leporem mittis, semper mihi Gellia mandas,
Septem formosus Maree diebus eris.
Si verum dicis, si verum Gellia mandas,
Edisti nunquam Gellia tu leporem.
Sed hos versus Martialis in eam, quae deformis esset, com
 TESTIMONIA DE MARTIALE. 19
i
posuit : Poëta vero temporum Alexandri haec in eum dixit :
Pulchrum quod vides esse nostrum regem,
Quem Syrum sua detulit propago,
Venatus facit, et lepus comesus :
Ex quo continuum capit leporem.

Sollius Sidonius Apollinaris. Carm. ix.

Non Gaulicus hic tibi legetur,
Non Marsus, Pedo, Silius, Tibullus,
Aut mordax sine fine Martialis.

Idem Carm. xxnI.

Quid celsos Senecas loquar, vel ilium
Quem dat Bilbilis alta Martialem,
Terrarum indigenas Ibericarum ?

Joannes Saresberiensis, Curial. Nugar. lib. vn. cap. 12.

Poëticum illum te subito miraberis invenisse pictorem,
qui ad omnia, quae necessitas exigit, scit fortasse simulare
cupressum. Desipit ita Rufus in Naevia, a qua eum, teste
Coquo, nullus casus avertit. Nam
Quicquid agit Rufus, nihil est nisi Naevia Rufo ;
Si gaudet, si flet, si tacet, hanc loquitur.
Cœnat, propinat, poscit, negat, innuit, una est
Naevia : si non sit Naevia, mutus erit.
Lib. i. Epigr. 68.

Idem Hb. vin. cap. 6.

Peregrinos odores non nisi dissolutis et amatoribus con-
venire, Comicus et Coquus docent.

Idem Hb. eod. cap. 13.

Nam fœnerator ut plus recipiat, interdum aliquid praelar-
gitur. Unde Coquus:
Munera quod senibus viduisque, &c.
Lib. IV. Epigr. 56.
20 TESTIMONIA DE MARTIALE.

Vetus Glossarium Latinum.

Petaso, Petasonis ; perna, baconis. Martialis Coquus :
Et pultem dubiam cum petasone voras.
Extat Lib. in. Epigr. 77. ubi vulgo, 'Et pulpam dubio.'
Laudatur ab eodem Glossographo etiam alibi, et sub Mar
tialis Coqui nomine praeterea funginum hoc Distichon :
Defungi fungis homines, Macrine, negabas :
Boleti leti causa fuere tui.
Angelus Politianus, Miscellan. cap. 6.
Nimis enim foret insubidus Poëta : quod nefas credere.
Idem cap. 52.
Sane per totum Epigramma signate usus est verbis argu-
tissimus Poëta, &c. ut sic hoc Epigrammate nihil utique
pensitatius.
Idem in Declamatione pro Quintiliano.
Ut ab ingeniosissimo Latinorum Epigrammatum poëta,
et ' vagae juventutis moderator,' et ' Romanae gloria togae'
vere meruerit appellari.
Jovianus Pontanus, lib. in. de Sermone, cap. 18.
Valerius Martialis artificiosissimus Epigrammatum scrip-
tor, ita in iis quidem jocatus est, ut frequentius carpat,
quam delectet : tametsi e demorsione ipsa delectatio quo
que paritur. Adhaec dictis ejus partim occultissima quae-
dam insunt spicula ; partim verba quae non solum a faceto
sint aliena, verum aut obscœna ipsa admodum scurriliaque,
aut maxime ampullosa et acida : quod quidem Hispanicum
est. Sunt tamen dicta ejus in universum arguta, subtiliter-
que conquisita ; abstrusae senteritiae, eaedemque rarae, salsae,
aculeatae : inventiones vero maxime acutae : verba praecipue
accommodata, quaeque non prima tantum facie, atque in
ipso explicatu, lectorem alliciant atque auditorem ; verum
quae in ejus animo relinquant tacitam quandam quasi sub
 TESTIMONIA DE MARTIALE. 21
titillationem. Nihilo tamen minus iis, non pauca quidem
animadvertas, quae digna prorsus sunt facetis ас temperatis
ingeniis : retineantque decorum illud, quod virtutis hujus,
de qua praecipimus, maxime est proprium.
Julius Caesar Scaliger, Poëtices lib. ш. cap. 126.
Epigrammatis virtutes peculiares, brevitas et argutia;
hanc Catullus non semper est assecutus. Martialis Poëta
argutissimus nusquam omisit.

Idem lib. VI.

Ne Martialem quidem transferre libet ad meliora. Multa
sunt ejus Epigrammata divina ; in quibus et sermonis casti-
tas, et argumenti species luculenta est. Versus vero can-
didi, numerosi, pleni, denique optimi. Alia fœda ne legerim
quidem, tantum abest ut ad censuram vocem.
Adrianus Turnebus, Advers. lib. vin. cap. 4.
Quid vetat attingere festivissimi Poëtae Martialis lusus,
atque in his operam ludere ? Non semper supercilia ad-
ducenda sunt.

Idem lib. xni. cap. 19.

Cum a lepidissimo Poëta, nec enim illis assentior, qui
scurram ineptum eum appellant, neque satis elegante Musa
libros Epigramm atum scripsisse autumant, lib. Ill. Epigr.
93. canitur :
Admittat inter bustuarias mœchas, &c.

Justus Lipsius, de Amphit. cap. 15.

Designatorum facete saepe meminit auctus et capitalis
ille Hispanus.
Idem ad Janum Lernutium, I. Epist. Quaest. Epist. 5.
Quid censes tu ? non melius de Martiale Scaliger judi-
cavit, qui versus ejus candidos, numerosos, plenos, Epi
grammata multa divina dicit: quam ille, qui scurram de
22 TESTIMONIA DE MARTIALE.
trivio appellat? Nollem excidisset viro magno hoc judi
cium judicii dissimile. Nihil ad Catullum Martialis, scio :
sed et hoc scio, Epigrammata ilia nec in trivio nata, nec
omnia in triclinio. Multa fœda, obscœna in Martiale : et
mehercule in uno Catulli libello non pudiciora, sed pau-
ciora. Ignorat saeculum illud, qui" hoc accusat.

Et cetera, qui ibi sequuntur tanto viro indigna. Pudet

me judicii : quod infra inter Infelicium Criticorum judicia
merebatur locum. Sed reliquis tuis meritis lucrifecisti, mi
Lipsi, hanc notam censoriam.

SINISTRA QUIDAM JUDICIA

INFELICIUM CRITICORUM
DE
MARTIALE.

Raphaël Volaterranus, Commentar. Urbanorum lib. xvn.

M. Valerius Martialis, Poëta Epigrammatum, e Bilbili
oppido Celtiberiae. Romae annos triginta commoratus, in
Hispaniam demum revertit, pauper admodum, et viatico a
Plinio Nepote, ut in ejus Epistola declarator, adjutus.
Amicos coluit Stellam, Silium Italicum. Ascitus et in
ordinem Equestrem, et jura trium liberorum adeptus est :
reliquit Epigrammatum librum omnino rejiciendum, quippe
qui neque elegantiae Latinae neque moribus prosit.

Paulus Jovius, in Elogiis Virorum Uteris Illustrium, in

Marco Antonio Casanova.
M. Ant. Casanovae, Comense patre Romae genito, arguti
Epigrammatis palmam detulit ilia ipsa Roma, severae auris
 TESTIMONIA DE MARTIALE. 23
judicio superba; nec unquam in confesso pudore Poëtis
adulatrix : quod lepida, et saisis finibus aculeata carmina
factitaret. Elocutioni casta tamen puritas аc in numero
saepe duro lenitas defuit : qualis in Catullo praetenero Poeta
conspicitur : cum ingeniose mordaci et impuro Martiali per-
similis esse mallet, ut una praesertim peracutae circum-
ductaeque sententiae gloria duceretur, &c.
Andreas Naugerius, Auetore in iisdem Elogiis P. Jovio.
Cum Epigrammata praestanti judicio lepidissime scribe-
ret, non saisis aculeatisque finibus, sed teпеra illa et prae-
dulci prisca suavitate claudebat, adeo Martiali Severus
hostis, ut quotannis stato die Musis dicato multa ejus
volumina, tanquam impura, cum execratione Vulcano di-
carentur.

Alia sinistra infelicium Criticorum judicia vide in Mar

tiale P. Scriverii.
 M. VAL. MARTIALIS

DE

S PECTACULIS

LIBELLUS.*

I.
IN AMPHITHEATRUM CjSSARIS.
Barbara Pyramidum sileat miracula Memphis;
Assiduus jactet nec Babylona labor;
Barbara Memphis taceat admirandas pyramides, nec labor improbas ostentet

* Hune Libellum, quia in eo quaedam Martialis tempori non conveniunt,

mnlta ingenium nostn Poëtae parum sapiunt, ex mente DD. VV. Jani Kut-
gersii Var. Lect. Lib. v. cap. 15. et Petri Scriverii in Animadversionibus suis,
Martiali abdicatum atque ad calcem rejiciendum curavit Farnabius: idque
non sine exemplo et auctoritate codicis Ms. qui habetur Oxoniae in celeber
rima Bibliotheca Bodleiana. Ubi etiam extremo loco post Apophoreta in-
(cribitur: Ad Cos.de Amphitheatre, Marci Val. Martialis Epigr. lib.decimus
quintas. Ant. de Rooy. inscrib. Diversorum Poètarum Spectacula; unius enim
Martialis, inquit,hunc feetum esse, haud facile adducar ut credam, et summo
jure dudum dubitarunteruditi. Theodorus Marcilius: In Amphitheatrum et
Venetiones Cœsaris Domitiani.
2 Astyrius Andreas Alciatus, quem secuti sunt Junius et Schotus.—3 Non-

NOTjE
1 Memphis] Urbs jEgyptî nobilis- Strabo lib. xvii. ait, ' Pyramides,
sima, secundum plerosque hodie le quae apud Memphim sunt, in nlteriore
Caire. Cum tamen ab altera parte regione apparere,' scilicet Babylon::
Nili fuerit, e regione Cairi, cujus castelli natura munitl a Babyloniis
nihil extare praeter nomen, Menchis, quibusdam conditi, ut ait idem Stra
putat Postellus, vana est ilia opinio. bo: *Е'Гт' yap iirb Tov АсЛта Tpi-
26 M. VAL. MARTIALI&
Nec Triviae templo molles laudentur honores ;
Dissimuletque Deum cornibus ara frequens.

Babylona: nec celebrentur delicata ornamenta templi Dianœ, et ara referia

nulli moles U Iones; Raderus enim e conj. Scaligeri scripserat, molles l. Iones ;
idque exhibet ed. Par.1754. et Gronovius nil verius elegantiusve judicat.
Hinc D. Heins. ad Cland. x. 88. mores laudentur Iones. Petitus rescriben-
dum conj. hennes ex Plin. xxxvi. 16. molles l. honores omnes codd. testantur.
NOTjE
ffxoivovsis alrrfiv tribusschœnia aDelta recensiti. Assiduus ergo labor sumi-
dissita est Memphis nempe. Schee- tur hie pro ingenti, et improbo. Ba
nom ex eodem Strabone libro citato bylon vero urbs fuit celeberrima ad
triginta stadia complectitnr; secun Euphratem, cujus situm fuse explicat
dum Herodotum sexaginta : stadium Herodotus lib. I. de qua Ovid. Met. iV.
vero mensura est pedum sexcente- ' Ubi dicitur altam Coctilibus muris
num, ut tradit Budaeus ex Herodoto cinxisse Semiramis urbem.' De pen-
lib. I I. de labyrinthe loquente. Plinius silibus illius hortis tum ab Historieis
lib. n. cap. 23. ait : ' Stadium centum tum a Poëtis narrantur multa. Alii
viginti quinque nostros efficit passus, legunt Assyrius labor quod Babylon
pedes sexcentos viginti quinque.' Bar- olim fuit Metropolis Assyriae. Strabo
baram dicit Memphim, quod Romani, lib. xvi.
praeter Graecos, omnes alios populos 3 Nec Trieur] Diana dicta est Tri
barbaros vocarent. Apud hanc urbem via, quod in triviis coleretur, unde a
¿Egyptii Reges potius ad ostentatio- Graecis dicitur TpioSirw, hoc est in
nem, quam ad usum, Pyramides ex- trivio constitute. Molles honores in-
struxere, adhuc extantes, quae inter tellige signa in templo Dianae, co
septem orbis miracula annumeratae : lumnas, ipsum denique templum sum-
sunt vero quadratœ moles, quae ab mo artificio elaboratmg ; molles autem
hua et latissima basi paulatina in api- delicatissimos et quasi vivos interpre
cem desinentes Hammam in altitndi- tare. Sic Virg, jEn. vI. ' Excudent
nem crescunt. alii spirantia mollius aera, Credo
2 Assidwœ labor] Alii hunc labo equidem, vivos ducent de marmore
rem referont ad scriptores, qui multis vultus.' Ephesusloniœ regionis Asia
laudibus Babylonem extulernnt ; est- ticae urbs nobilis ab hoc Dianae tem
que idem, inquiunt, quod Horatius i. plo: quare legunt alii melles Iones.
Od. 7. vocat unum opus : ' Sunt qui- Quae lectio non displiceret si antiquis
bue unum opus est intactae Palladis in codicibus reperiretur : hoc est, nec
urbem Carmine perpetuo celebrare.' celebrentur molles Iones a templo
Sed Poëta comparat Amphitbeatrum Dianae Ephesiae : sententia perspicua
cum alio aedificio, ¡taque alii melius est, lonas nempe eflœminatos adeo
meo judicio laborem ilium assiduum non esse laudando* a templo quod
referunt ad Babylonis muros, quorum Dianae aedificaverunt, nec Cares a
ambitus quadringenta et octoginta Mausoleo, nec Babylonios a suis mu
stadia complectebatur teste Hero ris, nec Delios ab ara cornea, nec
doto lib. i. ita ut ingenti labore fue- JEgyptios a suis Pyrauiidibus ; cum
rint perfecti, et inter orbis miracula omnia ilia aedificia longe superet Am
 DK SPECTACULIS. 27
Аёre пec vacuo pendentia Mausolea 5
Laudihus immodicis Cares in astra ferant.
Omnis Caesareo cedat lahor Amphitheatro :
Unum pro cunctis fama loquatur opus.

cornibus sileat Deum: nec Carea commendatione nimia in cœlum tollant monu-
mentum Mausoli suspensum in aere vacuo. Omne opus (let primas Amphitheatro
Casaris, et fama pradicet ueicum ill ad adificium pro omnibus.

Ceterum Scriv. interpungit : Nec T. t. moles laudentur: honores Dissimuletque,

Цc. Vide Notam.—5 Ed. Junt. an. 1512. penes Editorem in marg. habet
Moisilea, cujus etiam meminit Marcil. Vide Jul. Front. de Limitions.—6
Laudibus innumeris in quibusdam edd. vett. immodicis in codd. cum Aid. Junt.
Gryph. &c.—8 Cod. Bodl. pra, quod receperunt Scriv. Schrevel. et Ed. Par.
1754. alii codd. pro ; et sic edd. vett. et Aid. Junt. etGryph.
NOTjE
phitheatrumaVespasianoexstructum, Jovis Hammonis apud Nasamonas
Suetonius in Vespásiano cap. 9. et a Lihya populos in ora Syrtis. Straho
Tito dedicatum, in Tito cap. 7. ' In lib. xvii. Alii, Dissimulet Delon.
quo spectacula magnifica assidue et 5 Mausolea] Id est, Sepulcrum
sumptuosa edidit Domitianus,' idem Mausoli regis Cariae conditum ab
Suetonius in Domitiane cap. 4. unde Artemisia uxore, et enumeratum in
dicitur hic Spectaculo, um liber. Ex- ter orbie miracula. Pendentia dixit
structi autem Amphitheatri laudem quia columnis erant sufTulta. Vide
Domitiane tribuit noster Poëta. lib. n. Epig. 14. ' Inde petit centum
4 Cornibus ara] Bufths tapirons, ara pendentia tecta columnis.' Cares
cornea, inter septem Orbis miracula vero Asians minorem habitarant con
recensita, quam in insula Delo, hodie t, a Rhodum : caput regniHalicarnas-
fMiles, ex eornibus caprarum a Diana mis ubi Mausoleum spectabatur : de
sorore interfectarumexstruxitA polio, quo Vitruvius lib. ii. cap. 8. et Plinius
non tanqnam divinum opus se jactet lib. xxxv. cap. 5.
com ab Amphitheatro mortali manu 8 Unum pro] Alii pres. Lipsius de
facto longe superetur. De cornea Amphitheatro cap.,7. ' Intelligit,' in-
bac ara agit Caltîmacm,s in Hymno quit, ' hoc Titianum : nec ad Domi-
Apollinis ; et Plutarchus, de anima- tianum ilia, aut de Domitiane, ut hal-
linm solertia, scribit hane aram inter lucinatur interpretum vulgos.' Ju-
orbis miracula positam. Alii minus dicet lector ex his qua supra dixi-
bene videntur intelligere templum mns.
28 M. VAL. MARTIALIS

П.
IN OPERA PUBLICA CASARIS.
Hic ubi sidereus propias videt astra colossus,
Et crescunt media pegmata celsa via ;
Invidiosa feri radiabant atria regis,
Unaque jam tota stabat in urbe domus.
Hie, ubi conspicui venerabilis Amphitheatri 5
Erigitur moles, stagna Neronis erant.
Odiosa aula crudelis regis Neronis hic splendebat, et jam unicum domicilium
erat in tota civitate, ubi radiatus colossus aspicit astra propius, et pegmata alta
surgunt media via. Hie erant stagna Neronis ubi exstruitur moles veneranda

Inscriptio in cod. Bodl. De operibus circa amphitheatrum : ' verum haud ita
apposite; quale erat ingenium eorum qui lemmata praefixerunt omnibus
Epigram. praeterquam lib. xni. et xiv. quae ipsius auctoris sunt.' Farn. In
cod. Thuan. De operibus cingentibus Amphitheatrum, teste Gronovio. In edd.
vett. Aid. Junt. Gryph. aliis: Adeundem Casarem. Marcil.malit: De operibus
Domitiani.—1 Legitur et propior, estque pathos Metonymicon : altitudinem
enim exprimit Colossi, nam quo altior fabrica, hoc cœlo propior est.
NOTjE
1 Hie ubi sidereus] Plinius lib. 2 Pegmata] Fuerunt machinae quas
xxxiv. cap. 7. ' Audaciae innumera sic describit Scaliger in Manil. lib. v.
sunt exempta. Moles quippe exco ' Erat autem pegma contabulatio
gitates videmus statua, um, quas co- quae sponte surgebat sensim, et dis-
losses vocant, turribus pares.' Side solvebatur.' De his machinis Plinius
reus vero dicitur colossus quia a lib. xxxiii. cap. 33. Seneca Epist. 88.
Vespasiano Soli dicatus est, vide ' His aunumeres licet machinatores,
Plininm loco citato, et Suetonium in qui pegmata ex se surgentia excogi-
Vespasiano cap. 18. ' Colossi refec- tant, et tabulata tacite in sublime
torem insigni congiario magnaque crescentia, et alias ex inopinato varie-
mercede donavit.' Ille enim colossus tales; aut dehiscentihus quae cohae-
secundum Suetonium in Nerone cap. rebant, aut his quae distabant sua
31. ' centum viginti pedum stabat sponte coëuntibus, aut his quae emi-
ipsius Neronis effigie:' in eodem hoc nebant panlatim in se residentibus.'
capite recensentiii' aedificia quorum 3 Invidiosa feri] Tacitus Aun. xv.
mentionem hie facit Martialis, qui ' Ceterum Nero usus est patriae rninis,
pergit Domitiane tribuere quae a Ves exstruxitque domum in qua haud per-
pasiano et Tito aedificata fuerant; inde gemmae et aurum miraculo essent,
alii tamen putant haec ad Titum re- solita pridem et luxu vulgata, quam
ferri : ' Hie colossus, erectus sub Ne a, va et stagna, et in modum solitudi-
rone, refectus a Vespasiano, ac dem to num, hinc sylva-, inde aperta spatia,
capite Neronis, et Solis adjecto eum et prospectus.' Mox 'Superbus ager'
septem radiis, Soli dicatus fuit,' &c. dicitur, vel quia amplissimus, vel quia
Hieronymus in Habacuc. cap. 3. Neroni peculiaris, nec populo com
Vide lib. xli. Epigr. 60. munis.
 DE SPECTACULIS. 2Í)
Hic, ubi miramur velocia muпеra thermas,
Abstulerat miseris tecta superbus ager.
Claudia diffusas ubi porticus explicat umbras,
Ultima pars aulas deficientis erat. 10
Reddita Roma sibi est; et sunt, te praeside, Caesar,
Delicias populi, quae fuerant domini.
spectandi Amphitheatri. Hic campus superbus eripuerat domos ab arumnosis
civitms, ubi nobis admirationi sunt baluea celeriter exstructa. Extrema pars erat
atrii desinentis, ubi Claudia porticus dilatat umbras. Roma sibi restituia est, et,
te Imperatore, Casar, sunt populi, qua fuerant voluptales domini Neronis.
NOTE
7 Velocia munera] Thermae enim xiv. cap. 1. affirmant aliqui; alii
velociter a Tito fuerant exstructae in vero diversam fuisse statuunt.
gratiam populi. Suetonius inTito cap. 12 Quafuerant domini] Odiose Ne-
7. ' Amphitheatre dedicato, Ther- ronem vocat dominum, qui nempe
misque juxta celeriter exstrnctis.' civibus Romanis veluti servis impe-
9 Claudia] Quam eandem cum raret.
Liviœ porticu, de qua Plinius lib.

III.
DE GENTIUM CONFLUXU ET CONGRATULATIONE.
Qvm tam seposita est, quae gens tam barbara, Caesar,
Ex qua spectator non sit in urbe tua 1
Venit ab Orpheo cultor Rhodopeius Нaemo,
Venit et epoto Sarmata pastus equo ;
Qua nalio, o Casar, tam remota et tam barbara ex qua aliquis spectator non
sñdeatur in tua civitate? Incola Thracius advenit ab Orpheo Hœmo. Sarmata

In cod. Bodl. inscribitur : De nationum consensu : Junt. Ad eundem: in aliis

vett. Ad eundem Casaron.—4 Venit et e poto Junt.—5 Kadem habet, de prensi
яотт
3 Venit ab Orpheo] Rhodope et Hue- Hispani vel Britauni. Ab Oriente
mus montes sunt Thraciae. Orpheus Arabes. Sarmatia duplex est, Euro-
Haemus dicitur, quia ad eum habita- paea et Asiatica. Europaeam, ' Rus-
runt parentes Orphei, vide Plinium siam,' vocat Ortelius, Asiaticam vero
lib. iv. cap. 1. et cap. 11. ubi agit de ' Tartarian].' ' Sarmatarum quoque
patria Orphei. gentes hac maxime pulte aluntur, et
4 Sarmata pastus equo] Hoc est, a cruda etiam farina, equino lacte, vel
Septemtrione Sarmatae venerunt, a sanguine e cruris venis admixto.'
meridie incolae Nili. Ab Occidente Plinius lib. xv,n. cap. 10. sub tiurm.
30 M. VAL. MARTIALIS
Et qui prima bibit deprensi flumina Nili, 5
Et quem supremas Tethyos unda ferit.
Festinavit Arabs, festinavere Sabœi ;
Et Cilices nimbis hic maduere suis.
Crinibus in nodum tortis venere Sicambri,
Atque aliter tortis crinibus iEthiopes. 10
quoque nutritus sanguine equi hausto, atque ille qui petat aquam primam Nili
cogniti, et Ole qui percutitur unda extremi maris. Arabes properaverunt, Sabaei
accurrerunt, et Cilices respersi fuerunt suis imbribus. Sicambri accessere capillis
coactis in nodum, atque JEthiopes coma alio modo religata. Loquela varia quidem

/. Nili ; et pro v. 1. a marg. immensi, metro obstante. Certat aliquis

Nostrum seripsisse ; Et qui prima bibit septeni flumiun Nili; vel, Et qui
prona bibit septeni, içc. sed prius magis arridet.—9 Sygambri scribendum prae-
ferunt viri docti. Vide Interpretes ad Ovid. Am. i. 14. 49. et Valeriana p. 91.
NOTjE
5 Et qui prima'] Et venerunt illi tum lapidis latus, in quo sunt duo
jEthiopes, qui regionem incolunt, ubi fontes a se invicem triginta passibui
emergit primum ac deprehenditur distantes, qui nostrorum puteornm
Nilus. De quo fuse Plinius lib. v. figuram referunt ; ex his emanat flu-
cap. 9. ' Nilus incertis ortus fontibus vius Nilus, qui per alterum deinde
it per deserta.' Et paulo infra : lacum transit seque in terram abdit.
' Originem, ut Juba rex potuit ex- Ad milliare vero inferius emergit rur-
quirere, in monte inferioris Mauri sum ea aquarum copia auctus, ut
taniae non procul Oceano habet, lacu fluvii nomen consequi possit. Orien
protinus stagnante, quem vocant Ni- tem versus finit. A sua origine qua-
lidem.' Dio in Severo affirmat ori draginta miliiaria emenstis lacum
ginem Nili fuisse inventam : ' Nilus Dambeam vulgo Bardambeam ingre-
a monte Atlante certo finit, qui mons ditur, &c. quae fuse describimtur in
est in Maceunitide, non longe ab Synopsi Historiae /F.thiopicae. Vide
Oceano, qua parte spectat ad occa- librum inscriptum, ' Recueil de Di
sum solis.' Prisci tamen quam plu- vers Voyages faits en Afrique,' &c.
rimi negant Nili fontes fuisse depre- 6 Suprema] Tethys Oceani uxor
hensos, maxime Seneca Quaest. Na pro mari ipso sumitur. Hic intellige
tural. lib. vi. cap. 8. Papinius Syl- Britaunos, vel Hispanos qui sunt ul
varum lib. in. Horatius iv. Od. 14. timi ad solem occidentem ; ubi mare
et multi alii : videat lector. Fontes inquietum et undosum toto auno,
Nili repertos fuisse constat, ex iis unde dicit, ferit. Thetis vero Pelei
quae referunt Patres Societatis Jesu conjux fuit et mater Achillis.
Alphonsus Mendez, Almeyda, maxi 7 Sabcri] Populi Arabiae Felicis.
me Hieronymus Lobus, nempe in 8 Cilices] Cilicia, Asiae minoris re
regno Goyam ad duodecimum gra gio, hodie vocatur ' Turcornania' et
dua, Latitudinis Borealis, et quin- ' Finichia,' ubi est crocus praestan-
quagesimum quintum Longitudinis tissimus, cui primam nobilitatem tri-
gradum in regione Sacabala, quam buit Plinius lib. xxi. cap. 6.
incolunt Agavi. Illic lacus est jac- Hic maduere] Nam croco trito et
 DE SPECTACULIS. 31
Vox diversa sonat : populorum est vox tamen una,
Cum veras patri ж diceris esse pater.

est , atlamen uniis est sermo earum nationum, cum venis patria parens appellans.

—1 1 Cod. Bod 1. Vox diversa sonat populorum : et vox, Ifc. Junt. Vox d. s. po
pulorum, est, Ifc. Thuan. ap. Gronovium, tum tamen una est.
NOTE
mixto vino dulci irrigabantur, odora- nodos.' Tacitus de Moribus Gcrma-
tis quoque imbribus perfundchantur norum banc ritura speciatim tribuit
spectatores. Suevis : ' Insigne gentis obliquare
9 Sicambri] Teste Strahone Galliae crinem, nodoque substringere.' Ju
sont populi, ubi hodie Gueldriae Du- venilis Sat. xiii. vs. 164. ' Crerula
catas. Ut Martiano placet, nempe, quis stupuit Germani lamina, (lavara
inter Mosam et Rhenum. Secundum Caesariem, et madido torquentem
alios fueran t ab altera parte Rheni, coruna cirro ?'
ubi hodie Zutphaniae Comitatus. In 10 Atque aliter torus] /Ethiopum
nodum torquere crines solebaut ill! comae natura et ardore Solis crispae
popul,. Lib. v. Epigr. 39. ' Rhenique sunt, Germanoram vero arte.

IV.
AD CjESAREM, QUOD EXPULERIT DELATORES.
Turba gravis pari, placidaeque inimica quieti,
Quae semper miseras solicitabat opes,
Tradita Gaetulis ; nee cepit arena nocentes ;
Et delator habet, quod dabat, exilium.
Multitude inferna pacl, atque adversaria quieta tranquillitati, qua assidus
sexabat divitias miserorum civium, ducta est cam inscriptionibus, nec arena con
tinua reos, et accusator mulctatur exilio, quo mulotabat alios. Accusatorfugitivus

In nounullis inscribitur : Ad Casarem de delatoribus.—3 Traducta est Getulls

scripsit Junius : Traducta est Geticis cod. Bodl. Gethicis aut Gyaris legendum
putavit Merula ; quam posteriorem lectionem reposuit Aldus ; eamque si
vett. codd. com probaren t, re tinendam esse censet Pulma,mus : alii Cybiris:
Lipsins Traducta est titulls, probantibus Radero et Ramir. de Prado: Tradita
Getulis Junt. Gryph. Seal. Scriv. ed. Par. 1754. aliae. Nostram lect. firmat
NOTE
3 Tradita Gatulis [Traducta est ti- tores: quomodor noune omnium unus
tulis] Sic legit Lipsius in notis ad lib. est communis ? non hic : quia addi-
ii. cap. 11. de Cruce: ' Titalis enim tum, quos et quam illustres quisque
vult, [Martialis seil.] traduetos delà- detulissct.- Exempli causa. Hic est
32 M. VAL. MARTIALIS
Exulat Ausonia profugus delator ab urbe : 5
Impensis vitam principis annumeres.
amandatur ab urbe Roma : vitam addas sumtibus Imperatoria.

Aldi Manatíi cod. quam et S. Marionis liber asserit, et Catanaens probat.-—5

Distichon hoc a p,aecedenti tetrasficho dividunt Seal. et Scriv. ut sit aliud
Epigramma, cum hoc titulo : De Iisdem : et sie dedit Ed. Par. 1754.
NOTjE
Titius, qui Camerinum detulit. Hic delatores mandatoresque erant, ex
qui Lateranum, et talia. In libris licentia veteri. Hos assidue in foro
legitur: Traducta est Gœtulis: inaliis: flagellis ac fustibus ca-sos, ac novis-
Tradita Gatulis, et emendarunt: Tra sime traducios per Amphitheatri are
ducta est Gyaris, quod ego et ratio fa nam, partim subjici in servos, аc ve
cile refellant.' In hoc libro, de Cruce, nire imperavit ; partim in asperrima
fuse agit Lipsius, de titulis quos dam- insularum avehi.' Alii legunt, in
natis apponere solebant antiqui. asperrimas insularum.
Nec cepit] Tantas forte erat dela- 5 Ausonia ab urbe] Romam intel
torum numerus, ut in arena confmen lige. Italia dicta est Ausonia ab Au-
non potuerint : vel, intellige tantum- sonio Ulyssis et Calypsus filio.
modo ignominiae causa traduetos fu 6 Impensis] Hoc est, muneribus
isse per arenam, et deinde in exilium exhibitis. Nimirum praeter alia mu
missos. Sensus est : Delatores non nera quae in civium gratiam exhiberi
fuerunt addicti arenae. Suetonius in jussit Domitiauns, dedit vitam, quo-
Tito cap. 8. mentem nostram expli- niam ejecit delatores qui vitae et ho
cuit : ' Inter adversa temporum et nis civium insidiabantur.

V.
DE PASIPHAES SPECTACULO.
Junctam Pasiphaën Dictaeo credite tauro.
Vidimus: aecepit fabula 'pri sea fidem.
Fidem adhibete Pasiphaën conjunctam fuisse tauro Cretensi. Spectavimus ;

Blanditur Casari inscript ¡o est in codd. cum Aid. Junt. Gryph. et aliis edd.
vett. De Pasiphaë Kamin s de Prado : De spectaculo Pasiphaes Mai dims.—1
Junctam Passiphaën Dictao credite tauro Vidimus Aid. Junt. Gryph. et aliae vett.
' Post nomen lauro appone Periodi notam, quod ibi absolvatur sententia.'
NOTjE
1 Junctam Pasiphaën] Pasiphaë, fi- nota.
lia Solis, et uxor Minois Regis Cretae, Dictao] Cretensi, a Dicte monte
arait amore tauri. Haec fabula satis Cretae.
 DE SPECTACULIS. 33
Nec se miretur, Caesar, longaeva vetustas :
Quicquid fama canit, donat arena tibi.
fabula antiqua facta est vera. Nec antiquitas remota, o Casar, sibi nimium
plaeeat: quicquid fama narrat, idipsum tibi suppeditat arena.

Ramires.—3 Nec sua miretur conj. Ant. de Rooy, at ap. Tacit. Aun. ri. cap.
nit. ' Caniturque adhuc barbaras apud gentes, Graecorum aunalihns ignotus,
qui sua tantum mirantur.' Habet tavmen, quo se tueatur, recepta lectio.
Vide lib. ЯН. Epigr. 8.
NOTjE
3 Nec se miretur] Propter sua mira- rone cap. 12. ' Taurus Pasiphaën
cula, aut potins propter fabulas, quae ligneo juvencae simulacro abditam
in Amphitheatre Domitiani vere re- iniit, ut multi spectantium credide-
praesentabantur. Simile spectaculum runt.'
exhibuerat Nero. Suetonius in Ne-

VI.
FOEMINjE IN AMPHITHEATRO CUM LEONE CERTAMEN.
Belliger invictis quod Mars tibi saevit in armis,
Non satis est, Caesar ; saevit et ipsa Venus.
Prostratum Nemees et vasta in valle leonem,
Nobile et Herculeum fama canebat opus.
Non sufficit, o Casar, quod Mars bellicosus tibi furit in armis insuperabitibus ;
Venus quoque ipsa furit. Fama narrabat egregium Herculis factum, leonem

Blanditur Casari hic etiam in nounullis codd. et edd. vett. De venatione

mulierum Marcil. ' Inscriptio in cod. Thuan. baec est : De Jul. Aprel. qua die
emnis venatio per mulieres confecta est. Apparet legendum De Idibus Aprilibus.
Rec'e bariolatus est Scriverius hoc Epigramma in duo secandum. Nam
primum distichon sufficit sibi. Sequentibus duobus etiam novum lemma
praeponit Thuan. Ms. De venatrice, quae leonem prima forma venabuh cepit.
Ubi notandum illud, prima forma ; nam sic Justinus lib. xv. cap. 4. leo
ingentis formas.' Gronov. De faminarum pugna cum bestiis ed. Par. 1764.
in qua dividitur Epigramma, cum hoc altero lemmate : De Eadem.—1
Gruterus tam hie, quam in sequenti versu, reponi posse credit, servit—
3 Nostram lectionem servant omnes fere codd. et edd. vett. Scriverius
NOTE
1 Mars tibisavit] Hoc est, in specie minae tibi sunt venatrices. Suetonius
figuraque tua : ut in Augusti specie in Domitiane cap. 4. ' Nam veua-
Mercurius pugnavit in terris. Hora- tiones gladiatoresque, et noctibus ad
tias i. Od. 2. Sic Marcilius. Velin lychunchos,'(Supple,commisit.)'Nec
tuam gratiam saevit. Videat lector. virorum modo pugnas, sed et fœmina-
2 Savit et ipsa Tenus] Hoc est, non rum.'
viri tantum tibi venatores, sed et fae- 3 Nemees] Sylva est in Pelopon-
Delph. et Гar. Clas. Martial. C
34 M. VAL. MARTIALIS
Prisca fides taceat : nam post tua muпеra, Caesar, 5
Haec jam fœminea vidimus acta manu.
profligatum deserta in valle Nemees. Vetera monumenta sileant: etenim, o Casar,
post tua spectacula, jam spectavimus hac facta manu muliebri.

emendavit, Prostratum Nemea, sed vasta mole, leonera; cf. infra Epigr. 15.
et Ovid. Met. ix. 197. sed vasta in valle, leonem Gronov. P. vasta Nemees in
v.l. Marcilius, ne otiose abundet et; vel, P.N. etvastumin valle leonem:
G , nterns, prœvasta in valle : Ant. de Rooy vastata valle, vel in valle, nempe
per leonem; cf. Claud. R. P. lii. 168. et Rutin. i. 286. 'Illud et,' inquit,
' hue forsan irrepsit ex ultima sy liaba vov Nemees ; et extrema in vastata
facile properanti scribae excidere potuit : vel sclolus aliquis, versum syllaba
abundare videns, si тЬ et servaretur, geminationem mediae in vastata sustulit.'
Anonymus quidam in Epist. Crit. ad eundem Ant. de Rooy, proposuit
P. Nemees in vasta valle leonem, quod jamjam e codice quodam protulerat
Steph. Claverius: idem Anonymus conj. etiam infesta valle.
NOTjE
neso inter Mycenas et Nemeam, ubi enim descenderunt Romanae faeminae.
leo ab Hercule fuit interfectas. Le- Juvenal. Sat. i. ' Maevia Tuscum Fi-
gunt alii : Prostratum Nemees in vasta gat aprum, et nuda teneat venаbala
valle leonem. mamma.'
6 Hœc jam faminea} In arenam

VII.
POENA LAUREOLI.
Qualites in Scythica religatus rupe Prometheus
Assiduam nimio pectore pavit avem :
Nuda Caledonio sic pectora praebuit urso,
Non falsa pendens in cruce Laureolus.
Qucmadmodum Prometheus, Scythico saxo affixus, visceribus renascentibus nuiri-
vit volucrem adharentem: ita Laureolus suspensus in patibulo non ficto objecit

Lemma non De poena Laureoli, sed Defabula Laureoli esset scribendum, in-
quit Ramires de Prado. Paena Laureoli exhibent codd. et edd. vett.—2 As
sidue' minima pectore in nounullis scriptis, i. e. consumto, sed renascenti in
dies : Assiduam nudo pectore legunt alii ; Assiduam vivo viscere conj. Scriv. L e.
faecundo, immortali : pascit avem citat Marcilius.—3 Calidonio Junt. Calydo-
nio in aliis vett. sic viscera cod. Bodl. et sic corrigit etiam Gruterus, quia su-
NOTjE
1 In Scythica rupe] In Caucaso, quem quod furtim e caelo ignem subduxis-
Scythae accolunt : et pars est Tauri set ; ex cujus renascentibus quotidie
mentis, inter Pontum Euxiunm et visceribus aquila, vel, ut aliis placet,
mare Caspium. Vide lib. ix. Epig. vultur nutriebatur. Legendus jEs-
46. infra. Nota est Promethei fa- chylus, in Prometheo Vincto.
bula, quem Caucaso afflixit Jupiter, 3 Caledonio urso} Caledonia regio
 DE sPectaculis. 35
Vi vebant laceri membris stillantibus artus, 5
Inque omni nusquam corpore corpus erat.
Denique supplicium dederat uecis ille paternae,
Vel domini jugulum foderat ense nocens.
Templa vel arcano demens spoliaverat auro ;
Subdiderat saevas vel tibi, Roma, faces. 10
Vicerat antiquae sceleratus crimina famae,
In quo, quae fuerat fabula, poena fuit.

spotiatum corpus urso Britannica. Artus discerpli palpitabant, membris cruore

manantibus, et nulla facies corporis erat in toto corpore. Tandem ille persolcerat
pœnas mortis paternœ, aut reus gladio transadegerat сollum heri sui. Aut insuma
fundus erat in templis aurum secretum; vel tibi, о Roma, supposuerat tœdas
crudeles. Hic nefarius superavit scelera priscœ famœ, in quo supplicium fuit,
quod fuerat fabula.

penon versu processif pectore, et non facile repetit Poëta easdem voces, ni
si ob causam—7 Hic et tres insequentes versus, tanquam spurii, relegantur
ad nescio quem Panormitanum. Sed non video, inquit Cagnerius, cur ita ;
eos enim plus satis confirmat vetus exemplar, et Epigramma elegans de Scae-
volafictitio qui constanter adeo se gessit: ' Scire piget post tale nefas quid
fecerit ante. Quam vidi satis est banc mihi nosse manum.' Ex quibus col-
ligere eat diversi generis fiagitia variis et exquisitis suppliciis expiata.—c
11 Vetus cod. Cagnerii exhibet nominafamœ, quod illi magis arridet.
NOTjE
Britannia', ubi sylvœ densissimae, iin Juvenal Sat. vin. 187. ' Laureo*
de saevi nrsi Romam mittebantur. lum velox etiam bene Lentulus egit,
Caledonii Ptolemaeo Scotiae populi. Judice me dignas vera cruce.' Versus
' Rossia' eorum tractus videtur vo- sequentes ut adulterin! a quibusdam
cari. Bucananus vocat ' Duncalden.' rejiciuntur : perperam ; his enim ad-
Vide lib. x. Epig. 44. Alii viscera: ditis crudelitatisnota, quae Domitiano
Enimvcro non solet Poëta repetere inuri potuisset, deletur.
easdem voces. 9 Templa vel arcano~¡ Hoc est, vasa
4 In cruce Laureolus] Maleficus qui aurea ad usvim sacrificiorum : vel
dam sub nomine et persona Laureoli, forte intelligit aurum in templis cus
qui fuerat olim latronum dux, de cu todiae causa depositum.
jus in crucem acti supplicio Romae 12 Quœfuerat fabulai Sensus est:
identidem mimus agchatur. Sueto Alii quidem mimi Laureoli actores
nius in Caligula cap. 57. ' Et cum in fictas tantum et mimicas pœnas de*
Laureolo mimo, in quo actor prori- dernnt, hic vero latro veras luit.
piens se ruina sanguinem vomuit,' &c.
3ü M. VAL. MARTIALIS

VIII.
DE DjEDALO.
Dúdale, Lucano cum sic lacereris ab urso,
Quam cuperes pennas nunc habuisse tnas!
O Dadale, quam optares nunc esse instructus tuis alia, cum ¡ta dilanieris ab
urso batano !
Lemma in cod. Bodl. hoc est : Ad Dadalum laceratum ab ursa.—2 Alii, tunc
habuisse.
HOTJE
l Dadale] Nota est Daedali historia ipsumque cruore respersit.'
ex Ovidii Met. voi. Hic vero dam- Lucano urso] Ex Lucania Italiae pro
nitus coactas est Daedalam imitari, vincia, hodie ' Basilicata,' in regno
et per aërem volare, delapsus autem Neapolitano, unde immanes ursi Bo-
ab urso dilaniatus est. Simile spec- mam mittebantur. Flinius lib. in.
tacolom legitur apud Snetonium in cap. 5.
Nerone cap. 12. 'Icarus primo statim 2 Quam cuperes] Habere peunas
conatu juzta cubiculum ejus decidit, quibus a Creta avolasti. Alii Tunc.

IX.
DE RHINOCEROTE.*
Pr^îstitit exhibitus tota tibi, Caesar, arena,
Quae non promisit, praelia rhinoceros.
Rhinoceros datus in spectaculum per totam areчет tibi prœbuit, o Casar, pug-

Inscriptio in cod. Thuan. De rhinocerotis prima pugna. Marcilius vult : De

pugna tauri ac rhinocerotis.—2 Qua non promisit omnes codd. et edd. vett. Sca
liger correxit, Qua non promisti. Sed, pace mabium tanti viri dixerim, in-
quit Ant. de Rooy, non placet. Haud ineleganter bestiae, vel etiam res in
animatœ, ' promittere ' dicuntur, quando ex illarum externo habitu gestu-
que de interna vel futura virtute conjecturam facere licet. ' Promittere '
ergo h. 1. valet minari. Vide Barth. ad Claud. Nupt. Hon. vs. 247. Rhino
ceros in arenam productus fortasse non praeceps, ut aliae bestiae, simul ac
adversarium conspexerint, in pugnam ferebatur ; sed aliquamdiu impetum
repressit : qui cunctabundi externus habitus non admodum ferocem pugnam
promittere videbatur : tandem vero, solutis irae, quam collegerat, repagulis,
NOTjE
* De Rhinocerote] Marcilius sic: agit Plinius lib. vin. cap. 20. ' Unius
' Fuisset plenius lemma : De pugna in nare cornus....Longitude ei par,
tauri ac rhinocerotis.' [cum elephanto seil.] crura multo
2 Qua non promisit] Quia non po- brevlora, color buxeus.'
tuit aliquamdiu ab Amphitheatralibus Promisit] Alii promisti.
magistris irritari. De rhinocerote
 DE SPKCTACULIS. 37
О quam terribiles exarsit promis in iras !
Quantus erat cornu, cui pila taurus erat!
nam quam non est pollicitus. O quam hotribili ira accensua est incurvus! Quantum
cornu habebut, qui extollebat taurum, veluti pilam !

pronos in adversarium irrnebat, ut leo apud Lucan. lib. i. vs. 205. et seqq.—
3 O quam terribilis Junt. terribileis ed. Par. 1754.
NOTjE
3 Promis] Hoc est, cornu incurva- quœ objiciebantur cornibus taurorum,
to. ut irritarentur. Vide Epig. 19. infra,
4 Cui pila] Pilan dicebantur vestes et lib. и. Epig. 43. lib. xiv. Epig. 53.
in globum et speciem pilae collectae,

X.
DE LEONE QUI GUBERNATOREM OPFENDIT.
L .ese к at ingrato leo perfidus ore magistrum,
Ausus tam notas contemerare manus :
Sed dignas tanto persolvit crimine pœnas ;
Et qui non tulerat verbera, tela tulit.
Quos decet esse bominum tali sub principe mores, 5
Qui jubet ingenium mitius esse feris ?
Leu infidelis vulneraverat rectorem suum dente immemori, ausus violare manus
adeo sibi cainitas: sed supplicium pertulit debitum tanto sceleri, et passus est
jacula, qui non erat passus virges. Quam indolem habere debent homines sub tali
Imperatore, qui vult feris inesse leniorem naturam ?

In hoc Epigrammate exhibendo nil variant, qnod sciam, aut scripti libri,
aut impressi.
HOTE.
1 Laserat ingrato] Oblitus nempe Leone. Vide lib. n. Epigr. 75.
beneficiorum quae a suo rectore ac- 6 Quijubet ingenium] Hoc est, qui
ceperat; sed forte irritatus et crude- vult feras habere mores humanos:
liter verberatus fuerat, alioqnin ani. sic a clementia commendat Domitia-
mal est gratissinmm, ut narrat Gel- num.
lius lib. v. cap. 14. de Androclo et
38 M. VAL. MARTIALIS

XI.
DE URSO.
Prjeceps sanguinea dam se rotat ursus arena,
Implicitam visco perdidit ille fugam.
Splendida jam tecto cessent venabula ferro ;
Nec volet excussa lancea torta manu.
Deprendat vacuo venator in aëre praedam, 5
Si captare feras aucupis arte placet.
Dum ursus ruens se volvit in orbem per arenava crueutam, irretitus visco stitit
fugam. Nitida venabula jam quiescant recondito ferro, nec hasta volet vibrata
manu, agitata, Venator deprendat pradam in vacuo aere, si lubet capere feras
arte aucupis.
Lemma in cod. Thuan. ita se habet : De urso viscata. Marcilius, inscripti-
unem De Urso non satis expressam existimans, legit : Deurso, qui captus risco;
moltimodis enim de urso esse Epigrammata possunt.—2 Implicitus visco Pul
maunas.—3 Marcilius recto venabula ferro scripsisse Martialem testatur ; ne-
gat Ramires. Raderns nescio quae de coloribus comminiscitur et detectis
venabulis. Si infecta coloribus, qui Splendida? Janus Grnterus terso dicit
se habere ad oram sui cod. et Melissum quendam legere terto prisca voce
pro ' terso.' Omnes codd. et edd. vett. Aid. Junt. Gryph. Par. Colin. &c.
nostram lectionem testantur.—6 S,c captare sola ed. Plant. operarum errore
ex literie sequentis geminatione.
NOTjE
2 Perdidit Olefugam] Pro fuga in- 6 Si captareferas] Captare verbum
tellige vim fugiendi, et epithetum est proprium aucupii, deprehendere
Implicitam per metalepsin fugae tri- autem venationis : quasi dicat, jam
buitur, quod urso fugienti convenie- venator aucupio feras, veluti aves,
bat. Alii, Implicitus. captet.

XII.
DE SUE QUjE EX VULNERE PEPBRIT.
Inter Caesareae discrimina saeva Dianas
Fixisset gravidam cum levis hasta suem,
Exsiliit partus miseree de vulnere matris.
0 Luciua ferox, hoc peperisse fuit ?
Cum levis hasta perfodisset suem pra:gnantem, inter pugnas crudeles Diana
Casarcœ, partus erupit ex plaga arumnosa parentis. O sava Lucina, кocoe fuit
SOTM
1 Casarcœ Diana'] Per metony- theatre : Dianae enim sacra est vena-
miam ponit Dianam pro venatione, tio.
quam Domitianus exhibuit in Amphi- 4 O Lucina] Dea partuum praeses,
 DE SPECTACULIS. 30
Pluribus illa mori voluisset saucia telis, 5
Omnibus ut natis triste pateret iter.
Quis negat esse satum materno funere Bacchum ?
Sic genitum numen credite ; nata fera est.
genuisse? Illa optasset interire vuluerata multis telis, ut tristis aperiretur via
omnibus natis. Quis inficiatur Bacchum esse natum ex materna plaga ? credit*
ita Deum procreatum ; nam sic genita est fera.

3 Exiliit porcus membranae quaedam antiquissimae.—5 Plurihus illa mori

voluit sic saucia in marg. Junt. an. 1512. penes Editorem. Cetera nihil variant
codices ant impressi.
NOM
quae et Juno dicitur et Diana. Te- 6 Omnibus ut] Ex hoc versu patet,
rentins in Andria : ' Juno Lucina, fer non omnes edilos in lucem catulos,
opem.' Parturicutihus vero subve- sed quosdam cum matre periisse.
nire dicitur Diana, quod sine dolore 7 Quis negat] Natus est Bacchus
Latona eam in utero gestasset et pe- ex Semele fulminata, et nutritua intra
perisset, ut canit Callimachus in femora Jovis. Vide lib. v. Epig. 67.
Hymno Dianae. Sensus est : Hocue Fabulosam hane historiam sic lepide
modo, o Diana, parturientes adjuvas? irridet poëta.

XIII.
DE EADEM.
Icta gravi telo, confossaque vulnere, mater
Sus pariter vitam perdidit, atque dedit.
О quam certa fuit librato dextera ferro !
Hanc ego Lucinae credo fuisse manum.
Experta est numen moriens utriusque Dianae, 5
Quaque soluta parens, quaque peremta fera est.
Sus genitrix amisit vitam simul et impertiit vuluerata letali jaculo, et vuluere
transadacta. O quam directo dextra contorsit telum ! ego arbitror hanc fuisse
manum Lucina. Occumbens periclitata est numen utriusque Diana, et qua mater
ilberata est, et qua fera est occisa.

In eadem ed. in marg. praegnâs Sus, i. e. praegnans Sus.—1 Vir quidam doc-
tus conj. Icta gravis telo confossaque, vuluere ventris Sus,Ifc. sed vide Variorum
Notas.—6 In eadem Junt. Quo resoluta.
aoTJE
5 Numen utriusque Diana] Venatricis, seil. et obstetricia.
40 M. VAL. MARTIALIS

XIV.
DE EADEM.
Sus fera jam gravior, matùri pignora ventris
Emisit fœtum, vulnere facta parens.
Nec jacnit partus, sed matre cadente cucurrit.
0 quantum est subitis casibus ingenium !
Sus fera max paritura, facta mater vuluere, edidit partum pignora uteri maturi.
Necfatus procubuit, sed cucurrit moriente genitrice. O quanta est solertia even-
tibus repentinis !
De sue pragnante lemma est in codd. et edd. vett. De eadem maluit Marci
ltas.—1 In Vett. et Iilastr. saeculi xvi. Poëtarum Epigr. a Camilla Nicolio
selectis Notisque illustratis, Florent. 1738, scribitur : mature pignore ventris.
' Rectins legas pignore; namque unicum peperit sueculum, ceteri matris
funere tumnlati. Si communem retineas scripturam, appositio est, pignora
fatum. Sic Propert. ' Nunc tibi commando communia pignora natos.' Farn.
Ant. de Rooy conj. maturo pondere. Sic Ovid. Epist. xi. 37. xvi. 44. Fast.
n. 452. Sil. xiii. 629. ubi vide Drakeub. Plura exempla petantur ab Heins.
ad Ovid. Fast. Ш. 718. Gnd. Rigalt. et Burm. ad Phaedr. in. 15. 6. Lectioni
maturi pondere favet Ovid. Met. xi. 311. At magis placet recepta lectio;
solum enim тo gravior satis perse indicar, neque opus videtur ampliori ad-
jecto, praesertim cuín e sequentibus res etiam sit clarissima; sed t,fm neces-
sario non pondera debet legi, sed pignora ; ' pondus ' est ante partum, ' pig-
nus ' post partum.
NOT.E
1 Pignora] Hoc est, partum edidit 4 O quantum est subitis] Quam mul-
pignus, seil. ventris: appositio est. ta fiunt casu, quae nullo ingenio, nulla
Legunt alii pignore, alii pondere. machina effici potuissent !

XV.
DE CARPOPHORO VENATORE.
Summa tuae, Meleagre, fuit quas gloria famae,
Quantula Carpophori portio, fusus aper !
Jacens aper, o Meleagre, summum fuit decus tuœ fama, quam vero exigua pars

De Carpophore inscribitur in codd. et edd. vett. et sic est in Seal. versione

Graeca : Eis Картбфoрoу.—2 Est quota Carpophori portio citant Pulmaunus et
NOTJE
1 Summa tua'] Meleager comitatus Meleagri meminit in Messenicis.
Atalanta aprum Calydonium inter- 2 Quantula Carpophori] Juvenis
fecit, unde summam gloriam reporta- erat Domitiane carissimus, quod mi-
vit. Ovidius Met. vin. Pausanias rus esset excipiendis venabulo feris.
 DB SPECTACULIS. 41
lile et prascipiti venabula condidit urso,
Primas in Arctoi qui fuit arce poli :
Stravit et ignota spectandum mole leonem, 5
Hercúleas potuit qui decuisse manas ;
Et volucrem longo porrexit vulnere pardum :
Praemia cum laudis ferret, adhuc poterat.
Carpophori ! file quoque venabulo transfodit ursum irruentem, qui maximus fuit in
arce poli Septemtrionalis : profiigavit etiam leonem conspicuum proceritate inau
dita, qui potuit honestare manus Herculm ; et mortifero vulnere eaetendit pardum
rclocem : cum reportaret mercedem gleria suae, adhuc vigebat.

Marcilius, nt lib. v. Epigr. 65. ' Ista tuae, Caesar, quota pars spectatur are-
uae ?'—4 Scaligerus correxit, axe poli.
NOTjE
Legunt alii : Est quota. Sic lib. v. catpr a Pliuio lib. vin. cap. 17. de
Epig. 65. ' quota pars spectatur are- cujus celeritate agit Oppianus Cyne-
nae.' get. lib. ш.
4 Arce] Arx sumitur hic pro sylvis 8 Adhuc poterat} Adhuc habebat
in montibus Septemtrionis. Alii, axe. vires integras
7 Pardum] Qui mas pantherae vo-

XVI.
DK HERCULE INSIDENTK TAURO AD CŒLUM RAPTO.
Raptus abit media quod ad œthera taurus arena,
Non fuit hoc artis, sed pietatis opus.
Non tam artificio quam pietati tribuendum est, quod taurus cœlum petit abreptus

Lemma est in omnibus fere codd. et edd. vett. Detauro: cod. Bodl. exhi-
bet : De Hercule insidente tauro ad calum rapto: Marcilius mit : De Tauro
qui Herculem sustulit in calum : Ramires de Prado : De Tauro Domitiani effigiem
NOM
2 tienfuit hoc artis] Jupiter in tau- Alii, ut comparatif) magis quadret,
rum conversus per undas fratris Nep- intelligunt ipsum Domitianum fuisse
tuni vexit Europen. Ovidius Met. inclusum in hac machina quae Her-
ii. Nunc idem Jupiter sub figura culera sustulit in caelum, id est, in
tauri fingitur tollere in aërem Alci- Amphitheatri fastigium. Durum ta-
den suum filium, Domitianum nem- men hoc sentire, inquit Raderus : et
pe, qui se Herculem praedicabat. sane periculosum Imperatori. Ju-
Lib. ix. Epigr. 104. ' Haec minor dicet lector.
Alcides; major quae gesserit audi.'
42 M. VAL. MARTIAUS
Vexerat Europen fraterna per aequora taurus ;
At nunc Alciden taurus in astra tulit.
Cœsaris atque Jovis confer nunc schema : juvenci 5
Par onus ut tulerint ; altius iste tulit.
de media arena. Taurus portaverat Europen per undas fratris Neptuni ; sed tau
rus nunc rapuit Herculem in cœlum. Compara nunc Jiguram Jovis et Canaris :
Jac juvenci portaverint pondus aguale, iste altius portavit.

ex arena in cœlum toliente: alii, De tauro Domitiani.—4 Cod. Vaticanas : in

astra vehit.—5 Codd. et edd. vett. Aid. Junt. Gryph. Par. Colin. aliae, babent
confer nunc stemma Juventus: ita legit Salmasius pro stegma; sie taurum illum
vocat qui Jovem tulit ; (rriysiv enim est ferre et sustinere ; unde crriyim, quod
aliquid fert et sustinet. Casaris atque Jovis confer nunc scamma: juvenci Par
onus, 8fc. conj. Marcilins : tralatitie, inquit scamma pro intervalle, sive spatio
vectionis. Jovi scamma est fxetum ; Caesari scamma intermedium, et qnasi
' intermetium ' (тЬ цеro£и vûv кацтггЬрwу Glossae) terrae et caelrAmphitheatricr.
Altins ergo scamma Caesari. Scriverius legit, Roma,juvencos. Putat Rutger-
sius hoc Epigramma ad Aruntium Stellam, inter alia, scriptum fuisse, legen-
dumqne: confer nunc, Stella, juvencos. Petrus Colinus conj. scosoma, impro
bante Ramires de Prado. Beverlandi Ms. cum fert.
NOTjE
5 Confer nunc schema] Compara aërem rapuit: attamen, inquit poe
taurum a Domitiane effictum cum ta, Domitiani taurus altius portavit
Jove in taurum converso. Legunt suum onus, atque ita nobilior est.
alii, confer nunc stemma, juvenius : Videtur Poëta ludere in voce, altius,
alii, confer nunc, Roma, juvencos. hoc sensu : Per altum mare vexit
6 Par onus ut] Licet tulissent onus Jupiter suam puellam, at per aërem
aequale, quamvis nec onus par fuerit ; altiorem portavit Herculem taurus
per undas enim Jupiter puellam, Do Domitiani.
mitiani vero machina Herculem per

XVII.
DE SUPPLICE ELEPHANTE.
Quod pius et supplex elephas te, Caesar, adorat,
Hic modo qui tauro tam metuendus erat :
0 Casar, quod hic elephantus pius et summissus te veneratur, qui paulo ante

Inscriptio in Thuan. De elephante, qui Casarem adoravit.—3 Omnes codd.

NOTjE
1 Adorat] Plinius lib. vin- cap. 1. coronas porrigunt.' Vide cap. sc-
' Nam quod ad docilitatem attinet quentia, 3. 4. 5.
Regem adorant, genua submittunt,
 DE SPEOTACULIS. 43
Non facit hoc jussus, nulloque docente magistro :
Crede mihi, numen sentit et ille tuum.
adeo formidandus erat tauro, non facit hoc imperatus, nec ullo erudiente magistro:
mihifidem adhibe, habet ille quoque senium tui numinis.

et edd. vett. habent : nulloque docente magistro ; at scripsisse Martialem affir

mat Marcilius ; ullove docente, et opiliones vocat eos qui vulgatam retinent
lectionem, et comminiscitur nesnio quae de syllabae sibilo auctae a Mario
Victorino, Sosipatro Carisio, et obviis Poëtarum exemplis petita.—4 Cod.
Bodl. nostrum sentit et ille Jovem: cod. Scriverii cum Florent. et Timan. nos
trum sentit et ille Deum, i. e. Caesarem. Vide lib. п. Kp. 29. lib. vn. 33. et
Sueton. in Domit. ' Dominus et Deus noster sic fieri jubet.'
NOT^
3 Nulloque docente] Legunt alii, viii. cap. 1. 'Religio quoque side-
uliove docente magistro : accipe hoc rum Solisque ac Lunae veneratio.'
non vonrrMÛs dictum a Poëta, quod Nempe est elephantis. Domitianus
sine magistro faciat, vere enim bellua vero Deum se praedicabat, cui inge
pradena intelligit per se etiam prin niose blanditur Poëta : cujus numen
cipie majestatem. Raderus. ab elephante ut a populo Romano
4 Лrшnen sentit] Sensum religionis adorari intelligit.
habere elephantos docet Plinias lib.

XVIII.
DE TIGRIDE ET LEONE.
Lambere securi dextram consueta magistri,
Tigris, ab Hyrcano gloria rara jugo,
Saeva ferum rabido laceravit dente leonem :
Res nova, non ullis cognita temporibus.
Ausa est tale nihil, sylvis dum vixit in altis : 5
Postquam inter nos est, plus feritatis habet.
Tigris summum decus montium Hyrcania solebat lingere manum custodie tuti.
Crudelis discerpsit dente furenti savum leonem: res inaudita, nec ullis saculis
nota. Dum vixit in densis sylcis, non ea fuit audacia : ubi ad nos transtata est,
ferocior evasit.

Lemma aptins fuisset, Be Tigride cicure ad feritatem subito reversa, viso leone,
inquit Ramiros de Prado.
NOTjE
3 Hyrcano jugo] Hyrcania Asiae ra tigres.'
regio, de qua Straho lib. xi. et Plinius Gloria rara] Quod haec tigris alias
lib. vi. cap. 6. In cujus montibus magnitudine superabat.
tigres sunt ferocissimae. Virgilius 6 Plus feritatis] Hoc est, animo-
Xn.iv. 'Hyrcanaeque admorunt ube- sior evasit, ntpote quae fortitudinem
44 M. VAL. MARTIALIS
NOTjE
a Romanis acceperit. Intelligunt quos ferae crudeliores fierent, cum
alii hoc loco Romanos et ipsum Im- mitiores esse debuissent. Sed hoc
peratorem carpi a nostro Poëta, apud Martiali periculosissimum fuisset.

XIX.
DE TAURO ET ELEPHANTS.
Qui modo per totam, flammis stimulatus, arenam
Sustulerat raptas. tauras in astra pilas,
Occubuit tandem comuto ardore petitus,
Dum facilem tolli sic elepbanta putat.
Taurus qui paulo ante per oтneт arenam igne ineilatus, jactaverat in caelum pilas
abreptas, denique periit percussus ardore cornuto, dum credit itafacile possejactari
elephantum.
De Elephante et Tauro inscribitur in Thuan. De Elephante in Junt.—3 Re
mires de Prado e vet. cod. legit potitus, et sic est in Venet. 1510. Aid. Junt.
1512. Gryph. Colin. 1528. aliis ; hac mente : Dum incitatus et ardens ira
taurus, corunum vi fretus, elephantem nisus est in altum tollere : vel, ut
Brodaeus exponit, Snorum ipsius cornuum vehementia domitus. Cod. vet.
ab ore: cod. Bodl. habet: comuto abs ore petitus. Thuan. exhibet, adore:
Beverlandi Ms. nare potitus. Qui legunt petitus, exponunt comuto ardore, irati
elephantis dentes, quos sunt qui cornua esse contendant. Vide lib. i. Epigr.
73. vs. 4.—4 Hue retrahendum putat Rutgersius Fragmentum quod sub fine
hnjus libri (Epigr. xxxv. in ed. Par. 1734.) habetur:
Cedere majori, virtutis fama secunda est.
Illa gravis palma est, quam minor bastis habet.
Illa, inquit Martialia, gravis palma est, quam minor hostis habet : hoc est,
cum minor hostis majorem vincit, ilia est gravis et nobilis palma. At hic
elephas longe major tauro ; victusque taurus ab elephante, nec elephas
a tauro. Si taurus vicisset elephantem, versus ultimus Martialis blc haberet
locum.
NO-ТЖ
3 Cornuto ardore] Ira cornuta, hoc scena 2. ' Postquam natus tuus po
est, cornibus irati elephanti, seu titus est hostium :' subintelligitur
dentibus quos cornua vocat, ut lib. ' imperio,' et passive sumitur, id est,
i. Epigr. 73. Pausanias lib. v. ' Ad ab hostibus victus. Judicet lector.
hese, dentes igne domari nequeunt : 4 Totti sic] Veluti pilas objectas,
at houm et elephantorum cornua sie quae fiebant aliquando ad instar hu
igne emolliuntur, ut vel ex tereti manae effigiei, ex paunis purpureis,
planam vel aliam quamlibet aecipi- fœno stramineve fartis, quo colore
ant figuram.' Ramiresius legit cor- tauri maxime efferantur. Vide Epig.
nuto ardore potitus, id est, inquit, toto 9. supra. Rutgersius huic Epigram
cenatu cornuum ardentium nisus est mati subjungit duos versus qui sunt
taurus in altum tollere elephantum, in fine hujus libri : Cedere majori,
et potitus est comuto ardore, hoc vi, tut is fama secunda est: Illa gravis
est, cornuum suorum vehementia ip palma est, quam minor hostis habet.
sa victus est : nunc loquendi modum Quo sensu videat lector.
usurpavit Plautus in Captivis act. i.
 DE SPECTACULIS. 45

XX.
DE PARI GLADIATORUM.
Dum peteret pars haec Myrinum, pars illa Triumphum,
Promisit pariter Caesar utraque manu.
Non potuit melius litem finire jocosam.
0 dulce invicti principis ingenium !
Dum factio hav Myrinum postularet, illa vero Triumphum, Casar pollicitus est
ñmul ambabus manibus. Nequivü melius decidere contentionem facetam. O sua-
vem solertiam Imperatoris invicti !

Lemma in codice Thuan. est : De Marino et Triumphe. In Junt. Assen-

tatur Casari.—2 Eadem editio antiqna exhibet Promisti. Scriverius legit :
utramque manum, improbante Gronovio.
NOTjE
1 Dum peteret pars] Duas intellige ret.' Quaestores suis unpensis munera
factiones Amphitheatrales, quarum edere cogebantur: at Domitianus
altera Myrinum, cujus meminit lib. e sua familia duos istos gladiatores
Xii. Epig. 29. altera Triumphum gla- libenter concessit, atque extensa
diatores eximios postulabat. Sueto- utraque manu duabus factionibus di-
nins in Domitiane cap. 4. ' Praeterea versa petentibus benigne satisfecit.
Quaestoriis muneribus, quae olim o- Subtilius Scaliger explicat: nempe
missa revocaverat, ita semper inter- promisit Imperator gladiatores pug-
fuit, nt populo potestatem faceret, naturos utraque manu, sen binis si-
i paria e suoludo postulandi, quae
aulico apparatu induce-

XXI.
DE ORPHEO.
QuIcquid in Orpheo Rhodope spectasse theatro
Dicitur, exhibuit, Caesar, arena tibi.
O Cœsar, arena reprœsentavit tibi quicquid Rhodope fertur vidisse in theatro

Inscribitur Ad Casarem in Aid. Junt. Gryph. et aliis vett. edd. De spec-

ЫOТЖ
1 Rhodope] Mons Thraciae de quo Troade act. v. ' et clivo levi Erecta
jam dictum Epig. supra. medium vallis innlndens locum Cre-
Orpheo theatro] Nec arte nec manu vit theatri more.' Lege Ovid. Met.
factum, sed nativum : vallis nempe in fine lib. x. et initio lib. xi. "Opfeùs
fait, qiialis describitnr a Seneca in substant. 'Optelos adjective.
 46 M. VAL. MARTIALIS
Repserunt scopuli, mirandaque sylva cucurrit,
Quale fuisse nemus creditur Hesperidum.
Affuit immixtum pecudum genus omne ferarum, 5
Et supra vatem multa pependit avis.
Ipse sed ingrato jacuit laceratus ab urso.
Haec tamen ut res est facta, ita ficta alia est.
Orphei. Saxa repserunt, et admirabais sylva cucurrit, quale fuisse fertur nemus
Hesperidum. Promiscue interfuit omne genus ferarum pecudum, et plurimœ volu*
eres suspensa fuerunt super Po'étam. Sed ipse procubuit discerptus ab urso imme-
mori : nihilominus ut lune res est peracta, sic aliafuit excogitata.

taculo Orphei malit Marcilius.—5 Adfuit inmistum pecori legit idem Mar-
cilins: pecori etiam legit Radcrus, probante Grutero, et confirm. codd.
Beverland. et Thuan. Cagnerius distinguit, Adfuit immixtum pecudum ge
nus; omneferarum, ifc. alii, pecudum genus atque ferarum. Ant. de Rooy conj.
Adfuit et mixtum pecudi genus, Sec. Vide Calpurn. Ecl. ii. 10. seq.—8 Nec
tamen Beverland. ita pictoria Timan. fida alia est Beverlandi Ms. Hune ver-
suiu non esse Martialis, scribit Gronovins, sed alienjus infelicis versifica-
toris, qui deficientem in veteri codice versum supplevit. Post hoc Epigr.
aliud inserit cod. Thuaneus :
De Eodem.
Orphea quod subito tellus dimisit hiatu
Versa miramur, venit ab Euridice.
Hic autem Gronovius legendum putavit : tellus emisit hiatu Miramur? versa
venit ab Eurydice.
NOM
3 Repserunt scopuli] Mediam nempe praeter hominem. Virg. Georg. iv.
in arenam sylvae et saxa trabebantur de apibus loquens : ' pecudum custo
machinis quibusdam miro artificio fa- dia solers.' Lucretius de piseibus
bricatis. agens : ' Squamigerœ peendes.' A-
4 Nemus Hesperidum] Quarum hor- lias pro ove, quo sensu bic aeeipitur
ti describuntur a Virgilio, Plinio, meo judicio, nempe omnes ferae velu
Solino in Mauritania Tingitana. Pro- ti oves mansuetse canentem Orpheum
pe Lixnm urbem : ita Ortelius. In andiverunt. Legunt alii : Affuit im
illis hortis poma erant aurea, quorum mixtum pecori genus omne ferarum.
mentionem facit Athenaeus lib. ni. 7 Ingrato ab urso] Qui vatis musi-
cap. S. cam crudelitate compensavit. Hic
5 Pecudum genus] Hoc est, omne Orpheus datus in spectaculum, ab
genus ferarum cantn mansuefacta- urso in arenam misso dilaniatus fuit,
rum affuit. Pecus pecudis significat qui Maenadum partes explevit, a qui-
omne animal quod gregatim pascitur. bus verus Orpheus discerptus fingi-
Justin. Inst. de Lege Aquilia, veluti tur. Ovid. Met. n. Ultimum versum
boves, equi, asini, &c. Aliquando non esse Martialis suboluit Grono-
tamen sumitur pro omni animali vio.
 DE SPECTACULIS. 47

XXII.
DE KHINOCEROTE.
SolIcitant pavidi dum rhinocerota magistri,
Seque diu magnae colligit ira feras ;
Desperabantur promissi praelia Martis :
Sed tamen is rediit cognitus ante furor.
Namque gravem gemino cornu sic extulit ursum, 5
Jactat ut impositas taurus in astra pilas.
Dum timidi rectores irritant rhinocerota, et sensim crescit ira ingentis bellua ;
certamina Martis promissi desperabantur: sed tamen illa ferocitas antea nota
reversa est : etenim gemino cornu ita erexit ponderosum ursum, sicut taurus in
cœlum miitit pilas objectas.
De Rhinocerotis pugna secunda inscribitur in cod. Tbuan.—3 Despectabantur
promissa Beverlandus—4 Idem Beverlandus legit huic rediit. Codex Tbuan.
Sed tamen rediit. Marcilius legendum putavit : Sed tamen ei, novcurvWdfar
Cagnerius: Sed tamen his.—5 Janus Dousa, Scaligerus, Pulmannus, alii,
unan legunt pro ursum. Vide Variorum Notas.—5 Beverland. cornu rabido.
Codd. Florent. et Med. rapido.—6 Lipsius ad Senec. de Ira lib. in. cap.
30. suspicabatur legendum, Jactat ut obpositas. Ant. de Rooy proposuit,
expositas. ' Exponi' dicuntur, quaecumque in aperto collocantur. Vide Cel.
Cannegtet. ad Avian. Fab. xxin. et Burm. ad Ovid. Art. I. 408. Atque ita
pilae in arena expositae, ut inde bestiae irritarentur.
NOTflE
2 Seque diu] Difficile enim irrita- p.ёуа, K. т. Л. Latine : Vidi etiam JEthi-
batur rhinoceros : Epig. 9. supra. opieos tauros, quos ex reipsa rhinocerotas
3 Prœlia Mortis] Id est, venatio nommant, quod illis e nатe extrema
arenœ, in qua colebatur Mars. unum cornu prominet, et paulo superius
5 Gemino cornu] Rhinoceros ge- alterum non sane magnum. Legunt alii
minum cornu habet. Pausanias Hb. urum; hoc est, bovem sylvestrem, cui
ix. EÏW 5è Kai raipovs rois тe AISioti- imperitum vulgus bubali nomen im-
kovs, ots iirï t$ o'vußeßriKSTi bvouà%ovai posuit, teste Plinio lib. ш. cap. 15.
pwÓKepws, Sri fftyUriv eV &кра rr¡ pivl %v 6 Pilas] De quibus dictum Epig.
ixiarif Kcpas, Kai &ЛЛ.0 virlp avrb ob 19. supra.

XXIII.
DE CARPOPHORO.
Dorica quam certo venabula dirigit ictu
Fortis adhuc teneri dextera Carpophori !
Quam certo ictu manus strenua Carpophori adhuc teneri regit tela Dorica ! lile

1 Norica conj. Ramires de Prado. In Norica provincia affabre omne

armorum genus cudi vulgatum est. Hor. I. Od. 16. Noster infra lib. iv.
48 M. VAL. MARTIALIS
Ule tulit geminos facili cervice juvencos ;
Uli cessit atrox bubalus atque bison.
Hune leo cum fugeret, prœceps in tela cucurrit : 5
I nunc, et lentas corripe, turba, moras.
interfecit duos tauros, quorum cervix agilis erat ; bubalus ferox, et bison ab ipso
l'icsus est : cum leo hune vitaret, impetuosus irruit in venabula : i nunc, o multitudo,
et incusa cunctationes tardas.
Epigr. 55. At vide Turnebi Adr. xvn. 3. Pro certo in nonnullis codd.
torto.—4 Codex Thuan. bubulus atque biron. Vide Senec. in Hippolyte.
NOIVE
1 Dorica] Dores, teste Homero tumvis facili et agili cervice tauros
Odys. T. Cretae sunt populi ; Cretenses occidit : quae sententia videtur me
vero sagittandi arte peri iissimos fuis lier.
se nemo nescit. Alii Dorica inter- 4 Bubalus atque bison] Plinius lib.
pretantur Greca, quod venabuli auc- vin. cap. 15. ' Paucissima Scythia
tores fuere Graeci. Turnebus lib. gignit inopia frnticum : pança conter
xvn. cap. 8. Dorica interpretatur mina illi Germania, insignia tamen
Laconica: juventus enim Laconum, houm ferorum genera, jubatos bison
inquit, montes venatu assidue lustra- tes, excellentique et vi et velocitate
bat, venabula gerens: nemo au tem uros, quibus impentum vulgns buba-
ignorat eos Dorici generis fuisse. lorum nomen imponit, cum id gignat
S Facill cerтee] Hoc est, nullo Africa, vituli potius, cervive quadam
lahore, sed facili nisu portavit duos similitudine.'
tauros a se occisos. Alii explicant 6 I nunc] Vox est insultantis : sic
tulit, interfecit: facili cenice, hoc est, populo insultat Poëta quod certami-
inqriiunt, taurorum cervix facile ferro nis moram alias impatienter ferret,
violata est. Ramiresins intelligit fa- quem jam eunqueri non posse subin-
cilem cervicem taurorum, nempe qui telligit, cum feras eclerrime interficiat
facile caput movebant, quo Carpo- Carpophorus.
phori teladeclinarent. Itaquequan-

XXIV.
DE NAUMACHIA.
Si quis ades longis seras spectator ab oris,
Cui lux prima sacri mimeris ista fuit,
0 spectator si quis tarde hue venisti a regionibus remotis, qui primo hoc die ri-

De Naumachia priore codex Thuan. De Naumachia Domitiani in Junt. et

aliis edd. vett.—1 Vet. cod. servus spectator teste Beverlando.—2 In edd.
NOTjE
1 Serus] Nempe propter itineris taculo, quod Neptuno esset dc-dica-
longitudinem primum ades sacro spec- tum : vel forte sacrum dicitur, quod a
 DU SPECTACULIS. 41)
Ne te decipiat ratibus navalis Enyo,
Et par unda fretis ; hic modo terra fuit.
Non credis ? spectes, dum laxcnt aequora Martem : 5
Parva mora est : dices, hic modo pontus erat.
des sacrum spectaculum : ne te navibus circumveniat navalis Enyo, nec unda aqua-
lls mari: hic paulo ante tellusfuit. Non adhibesfldem? attendus, dum mare sol-
rat Martem; brems cunctatio est; affirmabis, hic paulo ante erat mare.

vett. ipsa fuil: Thuan. habet ista.—i Vet. cod. Beverlandi, navalis hemo.—
4 Idem Ant. de Rooy conj. hoc modo. Мox per interrogationem, hoc mode
pontus erat? Ovid. Met. n. 263. ' siccaeque est campus areuae, Quod modo
pontus erat.' Vel, dices: hie modo pontus erat?—5 Codex Voss. laxat et:
Tiuian. specta, dum lassent amura Martem, hoc sensu : Expecta, donec lassati
erunt bellatores Naumachici, tum dices, &c. Ant. de Rooy malit aquore ;
h. e. dum finiatur certamen navale : nec audiendum putat Petitum legenteui,
dum taxent aquora Martii: illae namque aquae, quae ab Anco rege nomen
suum sortitae, Marcia dicebantur, non Martia. Consule Bronkh. ad Pro-
pert. ni. 1. 52. et Duker. ad Flor. i. 4.
NOTjE
divo Domitiane ederetur. aqua locum det gladiatoribus, qui
3 Navalis Enyo] Hoc est, praelium aqua impediebantur ne in arenam
navale. Enyo enim Bellona, bello- descenderent. Suetonius in Tito cap.
rum Dea, Martis soror, significat 7. ' Dedit et navale praelium in
praelium per Metonymiam. veteri Naumachia, ibidem et gladia
5 Spectes] Hoc est, attendas. Alii tores, atque uno die quinque millia
interpretantur, expectes; sed ver- omne genus ferarum.' Post nauma-
bum ' spectare ' non videtur signifi chiam ergo exhibebantur aliquando
care, expectare, nec hujus significa- gladiatores, ut patet ex hoc loco,
tionis exemplum reperire potui. Vi- unde colligo et ex verbis etiam nostri
deat lector. PrJBterea non repeteret Poetae, navali huic Domitiani praelio
Martialis : Parva mora est, hoc est, successisse gladiatores, quibus praeest
non expectabis diu. Mars.
Dum taxent] Id est, dum emissa

XXV.
DE LEANDRO.
Quod nocturna tibi, Leandre, pepercerit unda,
Desine mirari : Caesaris unda fuit.
0 Leandre,finem impone admirationi tuœ, quod tibi ignoverii fluetus nocturuns:
NOTjE
1 Quod nocturna] Leandri noctu Leandro non pepercerunt fluetus
natantis ad Heronem suam amicam maris, quod Neptuni essent, quem
historia, satis nota ex Ovidii Epistola saevitiae accusans, Domitianum a cle-
Xvii. exbibita est, cujus fabulae actor mentia commendat noster Poëta.
ex undis Ca-.saris evasit : sed vero Vide lib. xiv. Epigr. 181.
Delph. et Var. Clos. Martial. D
50 M. VAL. MARTIALIS
Cum peteret dulces audax Leandros amores,
Et fessus tumidis jam premeretur aquis ; б
Sic miser instantes affatus dicitur und as :
Parcite, dum propero ; mergite, dum redeo.
fluctusfuit Casaris. Cum audax Leandros adiret suarem amicam, et jam defati-
gatus urgeretur undis inflatis ; infelixfertur tía aiiocutus urgentes fluctua : Ignos-
cite festinanti ; me vero redeuntem obruite.

3 ' Alteram hoc et longe diversum Epigramma est a superiore. Illud in

eam qui Leandri persona velatus enavit ex aqua Nanmachiae : hoc vero in
Historiam, sive Fabellam de Amoribus Heins ac Leandri. Esse igitur hoc
Epigr. xxvi. numero debuit, cum titulo, In eundem, ut prima editione recte
mihi haec partitio facta; quam tamen hactenus verveces dubitavere sequi,
quorum opera deditus Martialis.' Marcilius. Nonnulli legunt, audax Lean
der.—5 Et nimium tumidis Beverlandus.

XXVI.
DE NATATORIBUS.
Lusit Nereidum docilis chorus aequore toto,
Et vario faciles ordine pinxit aquas.
Fuscina dente minax, nexu fuit anchora curvo :
Credidimus remum, credidimusque ratem ;
Et gratum nautis sidus fulgere Laconum, 5
Lataque perspicuo vela tumere sinu.
Flexibile Nereidum agmen lusit toto mari, atque expressit diversas figuras in
aqua obsequente. Tridens dente minans fuit repraesentatus, anchora quoque ex
hibi ta curvato nexu: putavimus naviculam, et putavimus remos adesse : et jucun-
dum naviculariis Castoris et Poiiucis astrum splendere, et vela ampia turgere sinu.

De Nautis habet codex Bodleianus. Lemma De Natatoribus suspectum

habuit Cagnerius, et prorsus alienum esse contendit.—1 Lusit Nereidum
facilis chorus Beverlandi Ms. Thetidis chorus codex Vaticanus.—3 Thuan.
necto fuit: Vat. morsu fuit.—6 Lataque conspicuo legit Beverlandus.
NOTjE
J Nereidum chorus] Nereides Nym tio modo tridentem, modo anchora*
phes maris, Nerei et Doridis filiae, de speciem effingeret in aqua, modo
quibus Hesiodus in Theogonia, quas etiam remos et naviculam compact1
repraesentaverunt natatores Domiti inter se natatores exprimerent.
an! in aquis ludentes. 5 Sidas Laconum] Castor et Pollux
/Equore toto] Hoc est, per omne Lacones dicti sunt a matre Leda quae
naumachiae spatium. erat Lacaeoa : sidus est navigantium
3 Fuscina dente] Ule chorus sic fuit amicum. Horatius i. Od. 12. ' Quo
ordinatus, nt ipsa natantium disposi- rum simul alba nautis Stella refulsit,
 DE SPECTACÜLIS. 51
Quis tantas liquidis artes invenit in undis ?
Aut docuit lusus hos Thetis, aut didicit.
explicalo. Quis excogitavit tanta artificia in aquisßuidis? Aut Teihys docuit hos
ludos, aut ipsa edocta est.
NOIME
Defiait saxis' agitatus humor : Con- i{atonjr nЛцрачrа?, s'urhyays piv кai T,r-
cidunt venti, fugiuntque nubes.' Pil tiovs. кai ravpous, кol &AAa nvä Xt,potlвv,
nins lib. п. cap. 37. SeS,^ayfUva ,rdVíT baa ¿,rl ríjs yrjs vpdr-
8 Aut didicit] Thetis, Dea maris, Ttiv кal iv тф Оурф eUrfyyayv í¿ кal
hos ludos didicit a Domitiani nata- àvOpwTrovs trri ir\olav, к. т. \. Nam
toribus, aut ipsa docuit. Suetonius amphitheatre derepente aqua impleto, in
in Domitiane cap. 4. ' In amphi ipsum equos taurosque, aliaque mansueta
theâtre navale q noque.' supple, com- animalia, introduxil, qua facere didice-
misit praelium. Alii tamen hoc Ne- rant ea qua in terra consueverant. In
reidum spectaculum ad Tit um re hanc aquam introdueti sunt nomines in
feront freti Dionis auctoritate in navibus, tfc.
Tito : Ti yàp 9i«rpov airrb Ixta/o SSaroj

XXVII.
BLANDITUR (JjESARI.
Specula Carpophorum, Caesar, si prisca tulissent,
Jam nullum monstris orbe fuisset opus.
Si Carpophorus, o Casar, natus esset priscis temporihus, nullus amplius labor fu
isset per orbem in monstris domandis. Marathon non metuisset taurum, nec Nemee

Inscriptio in cod. Thuan. est : De Capororo qui xx. ircos pariter immissos
eccidit: (Beverland. ex eodem cod. legit, emissos confecit.) Marcilius legit :
De Carpophore.—2 Pro hoc versu cod. Thuan. habet: Non amara thoneum
barbara terra ferat, quod correxit GroHovius : Non Afra Antœum barbara, Ifc.
Vossius malit : Jam nil monstriferum barbara terra ferat ; et ad Catul. Non
Diomedis equos barbara, Sçc. Cod. Bodleianus clare habet: Jam nullum a mon
stris; i. e. Nullum orbi a monstris fuisset negotium aut periculum. Gruteri
vet. cod. Jam nullum in monstris: unde Scriv. parum immutatum legit : Jam
nullo in monstris, hac mente: Non opus fuisset toto orbe peragrato ad
monstra diversis in partibus demanda: in uno Amphitheatre unus suffecisset
Carpophorns. ' Jam h. 1. non inelegauter adhibetur ut celeritatis particula.
Vide Barm. ad Ovid. Met. vn. 306. Attamen nescio quam majorem effica-
eiam habere videtur, si legas : Quam nullum in monstris orbefuisset opus! fere
nt Epigr. xv. ' Quantula Carpophori portio fusus aper ! ' Eleganter nounun-
quam haec particula jungitur adjectivo ' nullus.' Justin. n. 12. ' Ut intelli-
geret, quam nullae essent hominum adversus Deos vires.' Ovid. Amor. ii. 11.
28. ' Quam tibi nunc toto nullus in orbe color ! ' Martial. vi. 10. ' At quam non
КOТЛ2
1 Carpophorum] De quo Epig. 23. plius hoc loco. Terentius in Andria
supra quem Herculi praefert poëta. act. n. secn. 2. ' Uxorem jam non
2 Jam nullum} 'Jam' significat am- dat Chremes.' Alii nullum in monstris.
52 M. VAL. MARTIALI6
Non Marathon taurum, Nemee frondosa leonem,
Arcas Maenalium non timuisset aprum.
Haec armata manus hydrae mors una fuisset, . 5
Huic percussa foret tota Chimaera semel.
Ignipedes posset sine Colchide vincere tauros :
Solvere et Hesionem solus, et Andromeden.
frondífera leonem, nec Arcas aprum Mœnalium. Hœc dextera Carpophori armœ
munita interfecisset hydram una nece, uno illius ictu tota Chimœra cœsa fuisset.
Absque Mëdeœ ope potuisset superare tauros ignipedes : atque solus liberare Hesio-

tetricus, quam nulla nubihis ira ! " Ant. de Rooy.—5 Hoc armante manus in
cod. Tunan.—6 Hinc codex Bodl. et marg. ed. Junt. 1512. penes Editorem ;
i. e. ab hac manu, veluno ictu periisset triforme illud monstrum,np'S'ree \éav,
SwiOer N SpÓKaiv, piaon oi Xipaipa- quae a Bellerophonte domita est non sine
diutino praelio.—7 Alii, JEripedes; xo^ovoSas' idem praestat auctoritas cod.
Voss. scilicet, eripedes : alii, Ignivomos, c¡>\6ya ¡pvoióúivre' Heins. /Empedes ;
quanquam Ignipedes Solis equi Poëtis dicantur. Igniferos codex Thuan. et
huic versui subjicit : Possit utrumque fera vincere Pasiphaïs. Si situs œquorei
revocetur fabula monstri Solvere et Hesionem. At Beverland. legit : Si sit ut
œquorei, et Hesionem solvet : nescio qui rectius. Hinc fecit Gronovius : Igni
feros posset sine Colchide jungere tauros : Posset utrumqueferum vincere Pasiphaïs.
Cetus et aquorei revoceturfabula monstri, Solveret Hesionem solus et Andromeden.
Wernsdorfius malit, St vetus aquorei ; vel Si sit ut, i. e. si contingat ut.—8
Hesionen Junt. an. 1512.
NOT.ffi
3 Marathon] Urbs est decem milli- me : babebat enim leonis caput, ven-
bus passuum distans ab Atbenis,bodie trem caprae, et draconis caudam,
' Marasoca ' vel ' Maratona,' quo ex quod occidit Bellerophon. Ovid. Met.
Creta taurum a Pasiphaë adamatum ix.
Hercules addnxit ad Eurystheum, il- 7 Ignipedes] Ovid. Met. vit. legit
licque ilium interfecit. Alii tamen JEripedes. Hos vero tauros vellus
taurum Maratbonium a Tbeseo domi- aureum custodientes vicit Jason ope
tum affirmant, de quo Anthol. lib. sV. Medeae Colchidis, cujus historia satis
et Ovid. Met. vn. patet ex Ovidio et Valerio Flacco.
'Nemee] Sylva Peloponnesi, ubi leo 8 Hesionem] Filiam Laomedontis
ab Hercule prostratus est, Epig. 6. Trojanorum regis, objectam monstro
supra. marino, et devinctam saxo, liberavit
4 Машйит] Maenalus mous Arca Hercules. Ovid. Met. xi. ' regis
diae, ubi ingentem aprum interfecit quoque filia monstro Poscitur aequo-
Hercules lib. v. Epig. 66. ' Nemeae reo, quam dira ad saxa revinctam
terror, et Arcas aper.' Vindicat Alcides.'
5 Hydrœ mors una] Hoc est, Ler- Andromeden] Quae filia fuit Cephei
лаeат illam pestem uno ictu interfe regis jCthiopum : ceto exposita, libe-
cisset Carpophorus, quam multis re- rata est a Perseo pacto ejus nuptias.
petitis vulneribus vix occidit Her Ovidius Met. iv. Manilins lib. v.
cules, capitibus nempe aliis caesorum copiose describit hanc historiam :
loco renascentibus. ' Proposita est merces, vesano dedere
6 Chimœra] Monstrum fuit trifor Ponto Andromeden, teneros ut bel
 DE SPECTACULIS. 53
Herculeas laudis numeretur gloria : plus est
Bis denas pariter perdomuisse feras. 10
nam et Andromeden. Eximia Herculis laude) recenseantur : amplius est simul in-
terfecissc viginti feras.
NOIVE
lua manderet artus.' bus exantlatos reperies. at vero Car-
9 Herculeœ laudis] Hoc est, si la- pophorns uno die viginti feras inter-
bores Herculis numeres, duodecim -fecit.
tantum, et quidem diversis tempori-

XXVIII.
DE NAUMACHIA.*
AugustI laudes fuerant, committere classes,
Et freta navali solicitare tuba :
Caesaris haec nostri pars est quota 1 vidit in undis '
Et Thetis ignotas, et Galatea feras.
Vidit in aequoreo ferventes pulvere currus, 5
Et domini Triton ipse putavit equos.
Augusti gloria fuerat classes inducer? ad pugnam, atque incitare mare classico.
Quota est hœc pars Cœsaris nostri ? Thetis et Galatea aspexerunt in aquis belluas
incognitas. Triton ipse spectavit in pulvere maritima quadrigas fervidas, et credi-

Laus Augusti lemma est in Venet. Aid. Junt. Gryph. Colin. aliisque edd.
vett. De Naumachia emendarat P. Scriv. confirmatquc codex Bodleianus :
De Naumachia minore cod. Timan. De Naumachia Casaris Ramlres de Prado.
—1 Augusti labor hic fuerat codd. Timan. Bodl. alii. August i fuerat labor hie
vet. cod. Beverlandi.—4 Galatea vias cod. Vatic. Galathea in Junt.—6 Bodl.
NOT^
* De Naumachia [Laus Augusti] 5 In œquoreo pulvere] Mul* i intelli-
Melius inscriberetur De Naumachia gnnt pontes leniter aquae superficiel
Cœsaris. Ut plurimum corrupta sunt substratos, et super bos currus trac
lemmata a Grammaticis inscripta. tos fuisse. Tacitus Annal. xn. de
Libro enim xui. et xiv. tantum vi- Naumachia Claudii ait : ' Eoque tem
dentur apposita ab ipso Martiale Hb. pore interfecto, altius effossi specus ;
xni. Epig. 3. et lib. xiv. Epig. 2. et contrahendi rursus multitudini,
1 Committere classes] De Nauma gladiatorum spectaculum editur, in-
chia Domitian! agit Suetonius in Do ditis pontibus pedestrem ad pugnam.'
mitiane) cap. 4. Aquae àutem «puma pedibus equo
2 Et freta navali] Hoc est, excitare rum enrrentium, vel si pontes non fu-
praelium navale. erint, natantium excitata imitabatur
4 Et Galatea feras] Tauros puta, pulverem Circi.
equos, &c. Vide Epig. 26. supra. Ferventes curros] Propter motum
Galatea vero una est Nereidum. velocem quo etiam in aqua fervidi
 64 M. VAL. MARTIALIS
Dumque parat saevis ratibus fera praelia Nereus,
Abnuit in liquidis ire pedester aquis.
Quicquid et in Circo spectator, et Amphitheatro,
Dives Caesarea praestitit unda tibi. 10
Fucinus et pigri taceantur stagna Neronis :
Hanc norint unam eaecula Naumachiam.
dit esse equos sui heri. Et dum Nereus instruit feras naves ad sarca certamina, re
cusat pedibus incedere in undisfluidis. Aqua Casaris opulenta tibi exhibuit quic
quid videtur in Circo et Amphitheatre. Fucinus lacus, alque inertis Neronis stag
na sileantur : unicum hoc navale pralium iunotescat posteris.

et Thuan. isse pro ipse.—8 Horruit in liquidis conj. Pet. Scriv. et sic est in
codd. Bodl. et Thuan. Virgilius : ' Quanquam animus meminisse horret.'
pedestris idem Thuan. et cod. Beverlandi.—10 Casaris hoc dives e codd.
emendavit Cagnerius, ut supra Epigr. ' Desine mirari, Caesaris nuda fuit.' et
Amphitheatre Casareo, dives prastitit unda tibi Marcilius.—11 АШ legunt, et
diri: Thuan. et Tigri. Otii appetens Nero. Dio in Ner. et Sueton. cap. 42.
Addit pigri, quia Nerones alias sunt nervosi, cap. 49.
SOТЖ
trahebantur. Horatins Od. l. 1. ' Me- 11 Fucinus"] Marsorum lacus, ubi
taque fervidis Evitata rotis.' pugnam navalem edidit Claudius.
6 Triton] Salaciae et Neptuni filius, Tacitus loco supra citato, et Suetoni
ejusdemque tubicen. us in Claudio cap. 21.
8 Abnuit] Suo enim curru per un- Et pigri Neronis] Quod solis volup-
das vehebatur : Nereus vero, Deus tatibus deditus Nero, nihil principe
maris, Nereidum scilicet pater, pro digunm fecerit, piger dicitur. Alii
ipso mari etiam sumitur. Vide Hesi- legunt diri, forte melius. De stagnis
odum in Theogonia. Neronis jam dictum Epig. 2. supra.
10 Dires] Omni ludorum genere 12 Sœcula] Hie significant posteri-
abundans. Casarca, hujus vocis ulti tatem. Naumachia hie significat
ma producitur propter sequentes du- prelium navale, alias locus est in
as consonantes. Alii legunt Ccesareo, quo fit pugna navalis. Suetonius in
amphitheatre nimirum. Domitiane.

XXIX.
DE PRISCO ET VERO GLADIATORIBUS.
Сиm traheret Priscus, traheret certamina Veras,
Esset et aequalis Mars utriusque diu ;
Cum Verus et Priscus producerent pugnam, et diu par esset pugna utriusque, po-

Hoc Epigramma, quod Joseph. Scaligerus in Catalectis primus publicavit,

et quae sequuntur non extant in codd. Bodl. et Thuan. nec in Venett. Aid.
Junt. Gryph. Colin. aliis.
 DE SPECTACULIS. 55
Missio saepe viris magno clamore petita est :
Sed Caesar legi parait ipse suas.
Lex erat, ad digitum posita concurrere palma : 5
Quod licuit, lances, donaque saepe dedit.
Inventus tamen est finis discriminis aequi ;
Pugnavere pares, succubuere pares.
Misit utrique rudes, et palmas Caesar utrique :
Hoc pretium virtus ingeniosa tulit. 10
Contigit hoc, nullo nisi te sub principe, Caesar :
Cum duo pugnarent, victor uterque fuit.
pulus crebro postulavit magna voce missionem pro illis viris: sed Casar obtempe-
ravit edicto suo. Edictum vero erat proposito pramio pugnare ad digitum: quod
permissum fuit,frequenter largitus est opsonia in lancibus et munera alia. Nihiio-
minus inventus est terminus pugna aqualis ; œqualiter certaverunt, aqualiter quo
que vieti sunt. Casar utrumque donavit rudibus, et palmis. Solers fortitudo re-
portavit home mercedem. O Casar, hoc non accidit sub ulfo imperatore, nisi sub
te: cum duo certarent, uterque victor evasit.
NOTjE
3 Missio] Erat scilicet, cum vulue- palmam inter se eortiti Verus et Pris-
ratus gladiator vitam a populo, vel cus gladiatores. Judicet lector. Di
principe, aut munerario obtinebat. gitum bic accipit Raderus pro con
Hoc Epigramma desideratur in anti- verso et infesto Caesaris pollice, qui
quis editionibus. Primus Jos. Scali signum mortis.
ger edidisse fertur. 6 Quod licuit, lances] Ut ejusmodi
5 Ad digitum] Hoc est, pugnare donis impatientem populum morare-
sine spe missionis, donec gladiatorum tur ; vel potius intellige opsonia mis-
alter digitum tollat, id est, victum se sa gladiatoribus, quibus vires refice-
fateatur. Ita bunc locum explicat rent.
Musambertins. Alii interpretantur 8 Succubuere pares] Simul nempe
ad digitum concurrere, digitis pugnare, alter ab altero Iaeens est.
quod uno verho micare. Quintilianus 9 Rudes] Erant virgae quibus do-
Üb. vin. cap. 5. ' Contra eandem so- nati gladiatores ab arena liberabantur
rorem gladiatoris, cujus modo feci in omnem vitam.
mentionem, ad digitum pugnavi.' 12 Victor uterque] Hoc quasi mi ra-
Hoc est, digito pugnavi : sensus est : culum felicitati Domitian! tribuit Po
Concursu digitorum a dimicatione eta.
XXX.
AD CjESAREM.
Da veniam subitis : non displicuisse meretur,
Festinat, Caesar, qui placuisse tibi.
Parce repentinis : qui properat, o Casar, tibi placere, non meretur injucundus
esse.
Hoc Epigramme xxxi. est in ed. Delph.
56 M. VAL. MARTIALIS

XXXI.
ALTERUM.
Cedere majori, virtutis fama secunda est.
Illa gravis palma est, quam minor hostis habet.
Secunda fama est fortitudinis primas dare superiori. Palma illa gravis est quam
inferior adversarius reportat.

Epigr. xxxii. in ed. Delph.

NOTjE
1 Cedere majori] Ut apud Virgili- 2 Gravis est] Quasi frnctibus onus-
um de Lauso jEneid. x. ' Hoc tamen ta. Hoc est, illustris et eximia est
infelixmiseram solabere mortem, Ж- victoria quam minor hostis repor-
nese magni dextra cadis.' tat.

XXXII.
DE DAMA ET CANIBUS.
Concita veloces fugeret cum dama molossos,
Et varia obliquas necteret arte moras ;
Caesaris ante pedes supplex, similisquc roganti
Constitit; et praedam non tetigere canes.
Cum dama commota fugeret celeres canes, atque afferret cunctationes obliquas
diverso artificio, humitis et precanti similis se tenuit ante pedes Casaris : et motossi
non violaverunt pradam. . . . Hœc cognito imperatore dedit munera. Casar habet
numen : sacra est vis, sacra potestas. Fidem adhibete : fera nesciunt mentiri.

Hoc Epigramma xxx. ordine positum est in ed. Delph. et quibusdam

" >, ubi tres hi assuti versus, quos Fragmentum nuncupat Ed. Par. 1754.
• •••**
Hœc intellectot principe donaX tulit.
Numen habet Caesar. Sacra est vis, sacra potestas.
Credite: mentiri non didicerefera.
—2 Et sana praefert Ant. de Rooy. quod improbat vir quidam doctus in
NOTjE
2 Et varia obliquas] Legunt alii, explicatio pendet ex superiori hexa-
Et varia lyncas necteret arte mora. metro quod decst. Ultimi distichi
Hoc Epig. non est in antiquis quibus- sententia perspicua est.
dam editionibus. } Dona] Hoc est, gratiam hanc
4 Non tetigere] Veriti scilicet nu- consecuta est ut ipsi parcerentcanes :
men Domitiani ad quem confugerat sic videtur intelligere Interpres Grae-
dama. cus Joseph. Scaliger.
t Hœc intellecto] Hujus Carminis
 DE SPECTACULIS. 57
Epist. Crit. ad eundem Antonium. Tu corrigis, inquit, rana ; sed id, quod
pаce tua dixerim, absurdi quid habet. Uti enim facile patet, etsi perinde res
foret, tamen inutilem nec necessariam hane esse emendationem : ita ab
altera parte cana admitti plane non potest, et menti Poëtae adversatur.
' Elusit enim canes dama,' nam ad Caesarem venit ; cariaque elusit arte, nt
lepores, &c. adsolent ; quod perelegans. Alii legunt : Et varia lyncas necteret
arte mora.

XXXIII.
ALIUD, APÜD ANTIQUUM JUVENALIS SCIIOL1ASTEN.
Flavia gens, quantum tibi tertius abstulit haeres !
Paene fuit tanti, non habuisse duos.
O familia Flaviorum, quantum tibi detraxit tertius hares! fere utile fuit, non
habuisse duos.

Hoc Epigrammatis Fragmentum tantum esse apparet ex Scholiastae

verbis ad Juvenal. Sat. iv. 34. ' Meminit hoc Valerius Martialis in Epi-
grammate: his vero sibi finit : Flavia gens,' trc.
NOTjE
1 Tertius hares] Domitianos nempe illum aoerbissime carpit : quare Mar-
inhumauns et ferox, qui suae genti de- tialis esse vix crediderim.
decori fuit. Ubique palam Domitia- 2 Non habuisse duos] Vespasianum
no palpatur poëta, attamen hoc loco et Titum.
 M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAM M ATUM

LIBER I.*

EPISTOLA AD LECTOREM.1
Spero me secutum'" in libellis meis tale temperamentum,
ut de illis queri non possit, quisquis de se bene senserit,
cum salvab infimarum quoque pcrsonarum* reverentia lu-
dant ; quae adeo* antiquis auctoribus0 defuit, ut nominibus
non tantum veris abusi sint, sed etiam magnis.d At mihi

Confido me statuisse talem modum meis libris, ut quicumque boni coMcius sibi
fuerit, nequeat conqueri de illis, cum jocentur salvo honore eliam personarum obscu-
rarum ; quem ita neglexerunt auctores prisci, ut abusi sint non solum nominibus
propriis, sed etiam magnis. Sed fama comparetur mihi viliori pretio, et nondum

1 Inscriptio est in edd. vett. M. V. Martialis Epigrammaton liber primus;

et sic fere in codd. nisi quod subjungunt verba, incipit feliciter.—2 Desunt
baec verba in vett.—3 Calderinus legit sequuturum, improbante Heraldo:
secuturum Aid. Junt. alii.—4 Codex Vossianus exhibet: infimarum quoque
gentium.—5 Vocabulun, adeo decst in Juni. an. 1512. et Colm. 1528.—6 At
NOTVE
• Secutum] Alii secuturum. Prior Persius Sat. i. ' secuit Lucilina ur-
lectio melior. bem,Te, Lape, te, Muti, et geuniunm
ь Cum salva] Lib. x. Epig. 33. íregit in illis.' Plinius lib. xxxvi.
' Hunc servare modum nostri novere cap. 6. ' Hic namque est Mamurra
libelli, Parcere personis, dicere de Catulli Veronensis carminibus pro-
vitiis.' - scissus.'
c Antiquis auctoribus] Lucilio nem- л Sed etiam magnis] Principum, sci-
pe, Catulle, ct multis aliis. Ve Lucilio licet, et nobilium virorum quos in
 M. VAL. MARTIALIS EPIGRAMM. LIB. I. 59
fama vilius constet,' et probetur6 in me novissimum inge
nium/ Absit a jocorum nostrorum simplicitate malignus
interpres, nec Epigrammata mea scribat.7 g Improbe facit,
qui in alieno libro ingeniosus est. Lascivam verborum
veritatem,8h id est, Epigrammaton linguam cxcusarcm, si
meum esset exemplum : sic scribit' Catullus,' sic Marsus,
sic Pedo, sic Getulicus, sic quicumque perlegitur.10 Si
quis tamen tam ambitiose tristis cst,k ut apud ilium in nulla

cognita ingenii mei solertia laudetur. Malitiosus interpres removeatur a simplici

tate nostrorum ludorum, nec scribat mea Epigrammata. Inique agit qui solers est
in alieno libro. Purgarem lascivam libertatem verborum, hoc est, linguam Epi
grammaton, si praHrem exemple : ita scribit Catullus, ita Marsus, ita Pedo, ita
Getulicus, ita quicumque perlegitur. Nihilominus si quis tam affectate morosus
est, ut non liceat Latine loqui apud Шит in nulla pagina, potest contentus esse Epi-

non agnoscunt cod. Pat. et Palat. Et mihi fama melius constat ut probetur
cod. Voss.—7 Cod. vet. Cagnerii strigat, i. e. (strxgat) stringat: idem conj.
Ant. de Rooy. De verbis 'scribere' et 'stringere' vide Heins. ad Ovid;
Pont. ii. 7. 33. et Scheffer. et Burm. ad Phœdr. i. 29.—8 Lascivam verborum
licentiam Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. Nostram lectionem testantur codd.
Put. et Grut. cum ed. Palat. eamque probant Heraldus et Gronovius.—
9 Codex Bodleianus, sic scripsit; quod babent etiam Aid. Junt. Colin. et
quaedam alia; vett.—10 Emendat Lipsius prœlegitur, in scholis nempe; ut
Virgilius, Catullus, alii.
NOTjE
famosis suis libris nominabant antiqui silentio prœteritis, sibi comparat pos
Poetae ; sed nominibus fictis utitur ter Poeta.
Martialis lib. vit. Epig. 11. 'Ludimns s Nec Epigrammata mea scribat] Hoc
innocuis verbis; hoc jure potentis est, aliter atque ego, interprctetur ;
Per genium famae Castaliumque gre- nec fictorum nominum loco vera et
gem.' Legunt alii ' Ludimus innocui: propria substituat.
scis hoc bene,' &c. h Verborum veritatem] Apertam re-
" Vilius constet] Quam illis antiquis rum pudendarum appellationem : hac
qui ex aliorum infamia sibi famam de re prolixe agit Plinius Secundus
quaerebant. Lib. vn. Epig. 11. ' Ut lib. iv. Epistola 14. Alii verborum
mea nec juste quos odit, pagina lae- licentiam. Videat lector.
dit, Et milji de nullo fama rubore 1 Sic scribit Catullus] De bis Poëtis
placet.' dicemus suo loco : de Getulico nihil
f Novissimum ingenium] Hoc est, reperi. Vossius in libro de Poëtis
comparare famam sine alterius ru Latinis meminit Lentnli Gentulici
bore res est ingeniosa, priscis Poëtis Poëtae, qui Tiberii ac Claudii tempo-
non cognita, nec ab illis usitata: volo ribus fuit.'
ergo ingenium hoc novissimum, seu k Tam ambitiose tristis est] Morum
novam banc scribendi rationem in severitas appellatur proprie ambitio-
me probari. Vilius ergo constat fama sa tristitia, si aliquid affectationis in
quam sibi vitiis notatis, personis vero est.
60 M. VAL. MARTIALIS
pagina Latine loqui1 fas sit, potest Epístola, vel potius
Titulo m contentus esse. Epigrammata ¡llis scribuutur, qui
soient spectare Florales." Non intret Cato0 theatrum nos
trum; aut si intraverit, spectet. Videor mihi meo jure
facturas, si Epistolam versibus clausero.
slola, aut potius Inscriptions Epigrammata scribuntur illis, qui consueverunt ad-
eue Floralibus. Cato non ingrediatur theatrum nostrum; aut si ingressusfuerit,
spectet. Censeo me fact arum jure meo, si absolvero Epistolam carminibus.
NOTjE
1 Latine loqui] Hoc est, simplicitet m Vel potius Titulo] Qui abhorret a
et aparte sine ulla verborum dissimu- lascivis Epigrammatibus, legat tan-
latione loqui : Latini euim simplices tum eorum Lemmata. Hb. xIv. Epig.
habebantur, et nomine proprio res 2. ' Lemmata si quaeris cur sint
singolas nominabant. Lib. xI. Epig. ascripta, docebo : Ut, si mahieris,
21. ' Caesaris Augasti lascivos, livide, lemmata sola legas.'
versas Sex lege, qui tristis verba " Florales] Laidos institutos in ho
Latina legis.' Turuebus lib. xxiv. norem Deae Florae, quos describit
cap. 5. dicit verba Latina appellari a Ovid. Fast. v. lascivos prorsus.
nostro Poëta, quae aperte et ingenue ° Non intret Cato] Vide Epig. 1. in
lasciviam et flagitia ennntiant : qua- fra.
lis est Epigrammaton lingua.

I.'
AD CATONEM.
Nosses jocosae dulce cum sacrum Florae,
Festosque lusus, et licentiam vulgi,
Cur in theatrum, Cato severe, venisti ?
An ideo tantum veneras, ut exires ?
O Cato austere, quare theatrum adisti, cum non ignorares suave sacrifiemm
Florœ festivœ, festosque ludos, et Ubertatem plebis? an ideirco tantum accesseras
ut discederes ?
Tetrasticon hoc, inquit Farnabius, quod in aliis edd. (Junian. Delph. &c.)
tertiam usurpavit sedem, loco suo redonavit Scriverius ex consilio cod.
Bodleianii: in quo Epistolae pedissequa est InscripIio: Idem ad Catonem
Epigram. At sic jamjam fuerat in Venet. Aid. Gryph. Colin. an. 1528. Junt.
an. 1512. cum titulo, Ad Catonem. Tertium est in Plant. Junii.—2 Festoque
lusus J uut. an. 1512.
NOTjE
1 Jocosa dulce] Floralia intelligit, Florae. Vide Epistolam supra et
quae ab impudicis mnlieribus midis Epig. 36. infra. Prasente antem Ca-
celebrabantur Romae in honorem Deae tone populum puduit postulare ut
 EPIORAMMATUM LIB. I. Gl

NOTjE
mimae nudarentur : quod cum coguo- Floral " uni morem non ignoraret. Alii
visset Cato, discessit e tbeatro : quod hoc Epigramma tertium bujus libri
adire non debuit, cum impudicum ponant.

II.
AD LECTOREM.
Hie est quem legis, ille quem requiris,
Toto notus in orbe Martialis,
Argutis Epigrammaton libellis :
Cui, lector studiose, quod dedisti
Viventi decus, atque sentienti, Ö
Rari post cineres babent Poëtae.
Hic quem evolvis, est ille Martialis quem quaris, сelebris per Шит orbem acutis
libris Epigrammatum. O lector cupide, pauci Poeta post mortem consequuntur
famam, quam concessisti ipsi vivo et audienti.

2 Tota notus in urbe codex Vossianus.

NOTjE
6 Post cineres] Metonymia, id est, qui pra?gravat artes Infra se positas,
post obitum : raro enim excellentes extinctns amabitnr idem.' Vide lib.
viri laudantur, dum vivunt: rationem v. Kpig. 10.
reddit Horat. ' Urit enim fulgore suo

nr.i
AD LECTOREM, UBI LIBRI VENALES.
QuI tecum cupis esse meos ubicumque libellos,
Et comites longae quaeris habere viae ;
Hos eme, quos arctat brevibus membrana tabellis :
Scrinia da magnis, me manus una capit.
Qui expetis meos libros versari tecum in quovis loco, et optas socios habere longin-
qui itineris ; hos tibi compara, quos membranula stringit tabulis angustie: repone
magnos in capsis, una manus me comprehendit. Tamen ne tefugiat,ubi sùn pro-

Quartum est hoc Epigramma in Junt. an. 1512. sed in Plant. Junii, Delph.
NOTjE
3 Arctat membrana] Hoc est, qui bellis vel citreis vel ex alia materia
exiguo volumine sunt compacti. Scri- includebantur libri.
bebant antiqui in membranis ; et ta-
 M. VAL. MARTIALIS
Ne tamen ignores, ubi sim venalis, et erres 5
Urbe vagus tota ; me duce certas eris.
Libertum docti Lucensis quaere Secundum,
Limina post Pacis, Palladiumque forum.
mercalis, et ne errasa discurras per totum civitatem ; eris certas me duelore. In
vestiga Secundum libertum periti Lucensis, juxta temptum Pacis, et forum Palladis.

et naunullis aliia secundum.—7 Secundi contra omnium codd. et edd. vett.

fidem legit Scriveriua, cumque secutus est Farnabiua. At vide Turneb.
Adven. xviii. S.
NOT7E
7 Quare] Bibliopola erat hic Se- lector. Alii Secundi ut sit nomen
condus. Turnebus lib. xvin. cap. 3. ipsius patron! : sed sine auctore.
suspicatur in patronorum libertis or- 8 Palladium] Ita appellabatur fo-
dinem quendam fuisse, quod alteri rum Romanum ab aede Palladis quae
apud patronum priorem lorum obti- in eo fuit juxta templum Pacis.
nerent, alteri proximum. Judicet

IV.
AD LIBRUM SUUM.
Argiletanas mavis habitare tabernas,
Cum tibi, parve liber, scrinia nostra vacent.
Nescis, heu, nescis dominai fastidia Romae :
Crede mihi, nimium Martia turba sapit.
Majores nusquam ronchi, juvenesque senesque 5
Et pueri nasum Rhinocerotis habent.
O Libelle, magie tibi placet degere in offieinis Argilctanis, cum capsa nostrœ
tibi pateant. Non cognoscis, heu non cognoscis despicientiam Roma domina : mihi
fidem adhibe, Mariis populas sagacior est. Nullibi majores sunt irrisiones ; adoles
centes, decrepiti, pueri ipsi habent nasum rhinocerotis. Cum auscultaceris grande

Tertium Epigramma in Junt—5 Nounullae vett. babent rhonchi.—6 Rhi-

NOTjE
1 Argiletanas] Argiletum locus Romulo.
erat Romae in quo erant bibliopolia. 5 Ronchi] Ronchua est sonus nasi
3 Domina Roma] Hoc est, Ro- qui fit stertendo, quo judicium fasti*
manorum rerum dominorum, qui te dioaum intelligit Poeta.
excipient veluti domini suos servos. 6 Et pueri nasum] His verbis aigni-
4 Martia turba] Mars pater Ro ficat etiam pueros Romae irriiiere et
muli fingitur, a quo originem duxe- carpere auetorum scripta. Cornu
runt Romani. Vide Plutarchum in rbinocerotis, quod appellat nasum,
 EP1GRAMMATUM LIB. I. 63
Audieris cam grande sophos, dum basia captas,
Ibis ab excusso missus in astra sago.
Sed tu, ne toties domini patiare lituras,
Neve notet lusus tristis arundo tuos ; 10
iEthereas, lascive, cupis volitare per auras :
I, fuge ; sed poteras tutior esse domi.
sophos, dum atnhis osculationes, in aiiremjaetaberis sagulo exagitato. At tu ne toties
subeos emendationes heri tui, et ne calamus severus animadvertat in tuos jocos, o
proterve, expetis volare per regiones aeris : abi, fuge, at poteras esse securior domi.

neeerontis codex Thuaneus.—7 Optimi libri habest jactas; sic Beverlandi

Ms. hinc Scriv. basia jacta, quod probat Gronovius.—12 Vel frige si poteras
Beverlandi Ms.
NOT.ffi
fortissimum, nempe nt aecerrimum probaverant. Vide Epig. 77. infra.
ostendat judicium. Vide lib. Spec- 8 Ibis ab excusso] Suetonius in O-
tac. Epig. 9. Plin. lib. xi. cap. 37. thone cap. 2. ' Ferebatur et vagari
' Et altior homini tantum, quem novi noctibus solitus : atque invalidum
mores subdolae irrisioni dicavere, na. quemque obviorum, vel potulentum
sus.' Nasus irrisioni dicatus est. corripere: ac distento sago imposi-
Vide lib. xiii. Epig. 2. tum in sublime jactare.' Gallice,
7 Grande sophos] 2o$,»s, sapienter. berner.
Erat frequehtissima acclamatio eo- 10 Tristis arundo] Quod censura
rum qui récitantis scripta laudabant. omnis severa sit et tetrica : ex апui-
Vide Epig. 50. infra : ' Mercetur dine vero,praesertim jEgyptia,fiebant
alius grande et insanum sophos.' calami scriptorii. Vide lib. xiv.
Basia captas] Approbationes. Nam Epig. 38.
osculabantur antiqui quos recitantes

V.
AD OSSÄREM.
Contigeris nostros, Caesar, si forte libellos,
Terrarum dominum pone supercilium.
Consuevere jocos vestri quoque ferre triumphi ;
Materiam dictis nec pudet esse ducem.
O Casar, si easu tractaveris nostros libros, depone supercilium dominum orbis.
Vestri etiam triumphi soliti sunt tolerare cavillationes, nec Imperator erubescit
NOTjE
2 Supercilium] Usurpat pro fastu 3 Ferre triumphi] la ipsa triumphi
et severitate. Terrarum dominum vo- pompa per jocum dicteriis et convi-
cat, quod eo terrarum Orbis guber- ciis Imperatorem consectabantur mi-
naretur. lites. Suetonius in Julio cap. 49.
64 M. VAL. MART1ALI8
Qua Thymelen spcctas, derisoremque Latinum, 5
Ilia fronte precor carmina nostra legas.
Innocuos censura potest permittere lusus :
Lasciva est nobis pagina, vita proba est.
prahere argumentum dicteriis. Te rogo at legas versus nostras eo vultu quo aspicis
Thymelen, et facetuт Latinum. Censura potest pati jocos iunoxios : mihi est llber
precox, vita vero integra.

S Beverlandi Ms. quam ferre triumphi.—8 Cam interrogations legit Gra

terne: Lasciva est nobis pagina? lepidus enim videtur, ut nec neget de se,
nec fateatur. Interrogatio tamen displicet Gronovio, qui posterius eut
delendam censet.
NOT^
5 Qua Thymelen] Thymele et La- buic libro pra-fixa, et Wtia tantum
tiuns mimi erant Domitiane gra- carpait ; unde nec a gravissimo cen-
tiesimi. Juvenalis Sat. i. ' Et a tre- sore Domitiane reprehendi potuit.
pido Thymele summissa Latino.' Vide Saetonium in Domitiane cap. 8.
7 Iunocuos] Personis enim peper- 8 Vita proba] Lege lib. ix. Epig.
cit noster Poëta, ut patet ex Epistola 29.

VI.
AD MARCUM.
Do tibi Naumachiam, tu das Epigrammata nobis.
Vis puto cum libro, Marce, natare tuo.
Exhibeo tibi pralium navale, tu nobis offers Epigrammata : o Maree, ut arbitrer
cupis nare cum tuo libella.

In codice Palatino inscribitur Naumachias, quod Grntero placet. Ad

Marcum in aliis et edd. vett. Musambertiua Abbavill. melius futurum ait,
Casar Martiali. In nounullis : Sub Personam Cœsaris, ad Poetam.—1 Do tibi
naumathiam, tu das epygrâmata nobis Junt. an. 1512. Do tibi Naumachias
codex Palatinas.—2 In eadem Junt. nature pro natare.
КOТЖ
1 Do tibi] Introducit Domitianum Spect. Epig. 24.
respondentem sibi, quasi intempes- 2 Vis puto] Vis hie mergi cam tuis
tive obtulisset Epigrammata. Vide versibus cum sis importunus.
lib. v. Epig. 54. De naumachia lib.
 EPIGRAMMATUM LIB. f. 65

vir.
DE LEONE CESARIS.
^Ethereas aquila puerum portante per auras,
Illœsum timidis unguibus haesit onus :
Nunc sua Caesareos exorat praeda leones,
Tutus et ingenti ludit in ore lepus.
Quae majora putas miracula ? sumaras utrisque 5
Auetor adest : haec sunt Caesaris, illa Jovis.
Onus incolume adtuesit solicitis unguibus aquila ferente puerum per regiones
a'éris: nunc Casaris leones flectuntur prada propria, et lepus securus ludit in ore
sasto. Qua existimas majora prodigio 7 utrumque habet supremum auctorem : hac
edidil Casar, illa Jupiter.
Lemma est De Aquila et Puero in cod. Bodleiano.—2 Codex Vossianus
habet, exit onus.—3 Musamb. citat, Hinc sua, ífc. Junt. an. 1512. penes
Editorem in margine exhihet: exarmat prada leones.—5 Cod. Voss. summus
uterque: in aliis, utrique: Cagnerins legit, utrlque, vel utrinque: libri meliores
exhibent utrisque, quod ad miracula referendum.
NC-ТЖ
1 Puerum] Ganymedem seil. Trois 3 Cessareos] A Caesare exhibitos.
filinm, quem rapi ab aquila jussit 5 Qua majora] Aquila), an Leonis?
Jupiter. Plinius lib. xxxiv. cap. 8. Summus] Uterque Dens est, nam
Nota est fabula Jovis in aquilam Domitianus Deus appellari voluit,
couverai. Ovid. Met. x. cujus jussu captum leporem di-
2 Timidis unguibus] Ne puer cade- mittebat leo, sicut Jove jubente
ret, vel offenderetur. Metaphora Ganymedem rapuit aquila. Vide iu-
est. fra Epig. 23. 49. 52. 61.

VIII.
AD MAXIMUM, DE COLUMBA STELLA.
Stella delicium mei columba,
Verona licet audiente dicam,
0 Maxime, asseverabo, qmntumvis Verona auscultante, columba voluptas mei

In hoc Epigrammate nil variant codd. aut libri impressi.

NOTjE
1 Stellae columba] Stella Poeta Pa- mitur, causa nempe pro effectu.
tavinus columbam arnicae suae defle- Vide lib. vi. Epig. 21. et lib. vn.
vit, ad imitationem passeris Catulli. Epig. 14.
Columba pro opere de columba su- 2 Verona] Patria Catulli, urbs Ita-
Delph. et Vor. Clus. Martial. E
66 И. VAL. MARTIALIS
Vicit, Maxime, passerem Catulli.
Tanto Stella meus tuo Catullo,
Quanto passere major est columba. 5
Stella superavit passerem Catulli. Tanto meus Stella major est tuo Catullo,
quanto columba major est passen: .
ti OТiE
liae aatis notа. vel forte slnem admiran «olebat
4 Tuo Catullo] Hoc est, populari, Maximas.

IX.
DECIANI DOGMA LAUDAT.
Quod magni Thraseae, consummatique Catonis
Dogmata sic sequeris, salvas ut esse velis ;
Pectore nec nudo strictos incurris in enses ;
Quod fecisse velim te, Deciane, facis.
Nolo virum, facili redimit qui sanguine famam : 5
Hunc volo, laudari qui sine morte potest.
O Deciane, agis quod cupiam te agere, quod ita sectaris placita magni Thrasea;
et Catonis perfecti, ut contendos esse similis illis, nec irruis in gladios districtos
nudato pectore. Non probo cum virum qui quant existimationem prorata morte:
probo ilium qui potest celebrari sine interitu.

Lemma in Thuan. Ad Decianum.—1 In Junt. an. 1512. consumatique Cato-

nis: forte : Quod magni Thrasea casum, summique (vel magnique) Catonis.—
2 Codex Vossiauns, salvus et esse velis: alii, talis ut esse vetis, i. e. eorum
similis. Calderittas legit, serras ut esse velis, quem vide in ed. Langii an.
1617.—3 Pectore nec nudos Junt. an. 1512.
NC-ТЖ
1 Magni] Exitum Tnraseae et Ca Alii legunt salvus ut esse velis: hoc
tonis improbat, qui Stoicorum doc- est, ut te non interficias, sicut se in-
trinam professi voluntaria morte lau- terfeceront illi.
dem quaesiverunt. Satis notus Cato 5 Facili sanguine] Facilitate mor
nis exitus; Paeti Thraseae meminit tis voluntariae.
Suetonius in Nerone cap. 37. Tacit. 6 Laudari qui] Eum proho qui mala
Aunal. xvi. ' Thraseae, Serranoqne constanter pati possit, nec morte se
et Servilia' datur mortis arbitrium.' ab illis liberet : quod mollis animi
2 Salvus [talis] ut] Ut eorum ex est.
emple constans et fortis habearis.
 EPIGKAMMATUM LIB. I. 67

X.
IN COTTAM.
Bellus homo et magnus vis idem, Cotta, videri:
Sed qui bellus homo est, Cotta, pusillus homo est.
O Cotta, cupis habere speciem simul belli hominis et magni; sed, Cotta, qui
—» bellus est, parvus est.

In eadem Jimt. inscribitur: Jocatur in coctam. Mox, Cocía videri, et cocía

pusillus homo est.
NOTjE
1 Bellus] Diminutivum a hono : non est magnus homo, sed pusillus et
verbum bellus de rebus pusillis dici- tenuis. Vide lib. ii. Epig. 7. et lib.
tur. Cotta igitur, si bellus homo sit, ш. Epig. 63.

XI.
DE GEMELLO ET MARON1LLA.
Petit Gemellus nuptias Maronillœ,
Et cupit, et instat, et precatur, et donat.
Adeone pulchra est ? immo fœdius nil est.
Quid ergo in ilia petitur et placet ? Tussit.
Gemellus exposât matrimonium Maronilla, et desiderat, et urget, et rogat, et
dot munera. An usque eo formosa est? e contrario nihil turpius est. Quid igitur
in ilia postulatur, et gratum est ? Laborat tussi.

1 Petit Venustus in nonunllis codd. ait Ramires de Prado, improbante

Musamber.—3 Jant. an. 1512. fadius nihil, metro obstante.—4 Quid ergo in
ilia appetitur babent eadem Junt. et aliae quaeilam edd. vett. quod melius
pntat Heraldus : et sic in Par. an. 1754. Quid igitur in ilia appetitur et
placet ? tussis in cod. Bodl. tussis legit etiam Pulmaunus, probante eodem
Heraldo : servat idem Par. an. 1754.
NOM
4 Tussif] Tussientes vetulas a se crederent, et earum bseredttatem ha-
amari Angebaut pauperes atque avari bituros se sperarent. Lib. ii. Epig,
homines, quod eas brevi morituras 26. Alii tussis.
68 M. VAL. MARTIALIS

XII.
AD SEXTILIANUM FOTOREM.
Сим data sint equiti bis quina numismata, quare
Bis decies solus, Sextiliane, bibis ?
Jam defecisset portantes calda ministros,
Si non potares, Sextiliane, merum.
O Sextiliane, cur tu unus potas viginti nummos sestertios, cum decem donati
sint equiti ? Jam aqua calida defuisset servis ferentibus, nisi, Sextiliane, biberes
vinum purum.
Ad Sextilianum in cod. Timan.—1 Junt. an. 1512. bis quinque numismata.
—4 Si non potasses Beverlandus. .
NOT.flG
1 Cum data sint] Si equiti cuivis ordines decem numismata. Quae fue-
sportulae nomine decern sestertii ad rint illa, quis audeat affirmare ? Sed
emendum panem, edulia, et etiam ad non magni pretii fuisse apparet, par-
bibendum dantur ; cur tu, Sextiliane, tim ex Epig. 27. infra, ubi appellan-
adeo intemperanter te geris, ut solus tur ' aera,' partim ex opposito, bis
vinum bibas pro viginti sestertiis ? decies bibis. Gron.
Sic Ramiresius. 'Vide Turnebum lib. 3 Calda] Aqua calida in deliciis
xvni. cap. 30. Ad sitim levandaro in habita fuit apud antiques, vel quam
spectaculo longius producto distri- vino infunderent, vel quam solitariam
buta scribit viritim per quatuordecim biberent, vel etiam qua lavarentur.

XIII.
DE REGULO.
Itur ad Herculei gelidas qua Tiburis arces,
Canaque sulfureis Albula fumat aquis ;
Rura, nemusque sacrum, dilectaque jugera Musis
Signat vicina quartus ab urbe lapis.
Qua iter est ad frigidum castellum Tiburis Herculei, et Albula candida emittit
fumum aquis sulfureis; quartum ab urbe propinqua milliare designat vitlam,
et sylvian consecratam, atque agros gratos Musis. Porticus impolita exhibebat

1 Itur ad Herculeas gelidi codex Thuan. Intus ad Herculeas gelidi quam

Beverlandi Ms.—2 Ganaque Par. an. 1754. operarum lapsu procul dubio.—
3 Antra uemusque codex Vossianus: Rura nemusque sarum Junt.—4 Idem cod.
NOTjE
1 Herculei] Hercules enim Tibure vicinam intellige, ubi a colore albo
colebatur. Tibur hodie Tivoli. quem a venis sulfureis trahunt,
2 Cana Albula] Planitiem Tiburi aquae albulae dicuntur.
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 69
Hic radis œstivas praestabat porticus umbras, 5
Heu quam pзeпe novum porticus ausa nefas !
Nam subito collapsa ruit, cum mole sub ilia
Gestatus bijugis Regulus esset equis.
Nimirum timuit nostras Fortuna querelas,
Quae par tam magnas non erat invidiae. 10
Nunc et damna juvant: sunt ipsa pericula tanti:
Stantia non poterant tecta probare Deos.
hic umbras tempore astatis : heu quam inauditum scelus fere patravit porticus !
Nam lube)'aetata repente concidit, postquam Regulus fuisset vectus bigia sub ilia
mole. Fortuna nempe, qua: eral impar tanto odio, impediit querimonias nostras.
Nunc et detrimenta prosunt : discrimina parvi sunt astimanda : stasis porticus ne-
quibat demonstrare Deos.
Voss. locus habet pro lapis. Мox, astivas prastabat porticus auras.—9 Nimi
rum tenuit Polmaunus, i. e. impediit.—11 Nunc tot damna juvant codex Vos-
sianus.—12 Beverlandi Ms. probare Deum.
NOTjE
10 Quœ par] Hoc est, verita est quibus cure fuit Regulus. Sic locutus
omnium invidiam, quam Regulo op est Cicero Ver. a. ' Est mihi tanti,
presse eustinere non potuisset. De Quintes, hujus invidiae falsae atque
Regulo longe aliter sentit Plinius iniquae tempestatem subire, dum-
Junior lib. i. Epist. 5. Nescio an modo,' &c. id est, Tanti non facio
idem fuerit. Vide Epig. 83. infra. periculum invidiae. Vel sic inter
Tenuit : alii timuit. pretare: Ipsa pericula plurU aesti-
11 Sunt ipsa] Hoc est, Non oportet manda sunt, quae probant Deos esse,
timere pericula, cum ex illis propul- See.
sis probetur Deorum Providentia,

XIV.
DE ARRIA ET P^ETO.
Casta suo gladium cum traderet Arria Paeto,
Quem de visceribus traxerat ipsa suis :
Cum pudica Arria suo Pato porrigeret ensem, quem ipsa eduxerat ex suis in-

2 Beverlandi Ms. striuxerat ipsa.

NOTЖ
1 Casta suo] Scrihonianus arma in foderat, addita hac voce immortali
Illyrico contra Claudium moverat: ac paene divina: ' Paete, non dolet.'
fuerat Paetus in ejus partibus ; eni Sic fere Plinius Junior lib. in. Epist.
tandem mori coacto uxor Arria por- 16. Vide Tacitum Aunal. xvi.
rexit gladium, quo pectus suum pers
70 M. VAL. MARTIAL»
Si qua fides, vulnus, quod feci, non dolet, inquit ;
Sed quod tu facies, hoc mihi, Paete, dolct.
testinis: Si mihi crida, ait, plaga, quam mihi intuli, no* me angit: (sri hac,
Pate, me angit, quam tu tibi infliges.

XV.
AD CjESARBM.
Delicias, Caesar, lususque jocosque leonum
Vidimus : hoc etiam praestat arena tibi ;
Cum prensus blando toties a dente rediret,
Et per aperta vagus curreret ora lepus.
Unde potest avidus captas leo parcere praedae ? 5
Sed tamen esse tuus dicitur ; ergo potest.
0 Casar, spectavimus ludos leonum, oblectationes, et festivitates: hoc quoque
tibi exhibet arena, cum lepus loties captus dimitieretur dente benigno, atque
errans teneret cursum per ora patentia. Qua ratione leo ropаx potest ceniam dars
prada captiva i verum tuus esse fertur, ergo potest.

Nil in hoc Epigrammate variant aut Iibri manu acripti aut excusi.
not*:
1 Lususque jocosque] Quoniam fera 7. sopra, et Epig. 49. infra.
non caedebantur a leonibus. Vide 6 Ergo potest] Parcere nempe,
Epig. 105. infra. quia refert clementiam tuam, о
3 A dente rediret] Hoc est, ex leo- Casar.
nisdentibus dimitteretur. Vide Epig.

XVI.
AD JULIUM.
О mihi post nullos, Juli, memorande sodales ;
Si quid longa fides, castaque jura valent :
0 Juli, mihi celebrande ante omnes amicos, si vetus amicitia atque antiqua

Hoc et quae sequnntar triginta duo Epigrammata locum babent in Junt.

an. 1512. et Colin. an. 1528. post centesimum quartum, quod inscribitur ad
Sesеvolam. Inde inserta sunt quadraginta quinque e libro quarto.—1 Pul-
NOT.Œ
1 O mihi] Sic Ovidius Trist. i. in- ad voluptates hortatur noster Poëta,
eipit Elegiam quartana. Sapa amicos quod celeritcr fluant.
 EPIGRAMMATÜM LIB. I. 71
Bis jam paene tibi consul trigesimus instar,
Et numerat paucos vix tua vita dies.
Non bene distuleris, videas quae posse ncgari ; 5
Et solum hoc ducas, quod fuit, esse tuum.
Expectant curaeque catenatique lahores.
Gaudia non remanent, sed fugitiva volant.
Haec utraque manu, complexuque assere toto :
Saepe fluunt imo sie quoque lapsa sinn. 10
Tion est, crede mihi, sapientis dicere, Vivam.
Sera nimis vita est crastina : vive hodie.
consuetude* aliquid possunt : jam fere sexaginta anni tibi imminent, et tua vita
rix amputat paucos dies. Non recle protraxeris qua posse tibi eripi animadver-
tas, et existimes hoc tantum esse tuum quod prateriit. Auxietates atque invicem
counexi tabores nos mar,ent; latitia non redit, sed profuga avolat: hanc tibi vin
dica ambabus manibus, et toto amplexu : sic quoque fugax sape elabetur ex imo tuo
gremio. Mihi fidem adhibe, non decet sapientem dicere, Vivam : crastina vita
tardior est, vive hodie.
maunus numerande. Haec duo verba saepe conf,mdimtur, ut ap. Stat. Achill.
i. Ii. Theb. IIi. 165. et Propert. m. 7. 17. Vide Mitsch. in Epist. Crit. ad
Heyn. p. 62.-2 Edd. vett. omnes, Venett. Aid. Junt. Colin. Palat. Junii,
Gryph. Domit. Ramir. Pulm. aliae, exhibent, canaque jura : quibus junge Par.
an. 1754. Nostram lect. servant Scriv. Farnab. Schrevel. et Maittair.—
5 Junt. an. 1512. habet, quod posse negari.—8 Alii, ut Aid. Junt. Gryph.
Palm. legunt remeant, forte ex Horatiano illo : ' Sic semel emissum volat
irrevocable verbum.' Sic gaudium semel omissum non remeat, sed volat
fugitivum.—10 Sa:pefluunt immo in Junt. manifesto errore.
NOTjE
3 Bisjam] Aunuo consulatu aunos 8 Gaudia non remanent] Alii legunt,
nomerabant Romani. remeant. Videat lector.
4 Et numerat paucos] Vide lib. vi. 12 Vive hodie] Hoc est, voluptati-
Epig. 70. solos enim dies computa- bus fruere.
bat, quibus genio indulgebat.
XVII.
AD AV1TUM.
Sunt hona, sunt quaedam medioeria, sunt mala plura,
Quae legis hic : aliter non fit, Avite, liber.
Ex iia qua eeolvis, quadam bona sunt, quadam vero modica, multa antem
nullius pretii : hic libellus non componitur alio modo.
5 Male interpungitur in edd. vett. sunt mala plura, Qua legis ; hic aliter, Ire.
NOTjE
2 Nonfit llber] Hoc est, liber non Vide lib. n. Epig. 8.
crescit intra justam magnitudinem.
72 M. VAL. MARTIALIS

XVIII.
AD T I T U M.
Cogit me Titus actitare causas,
Et dicit mihi saepe, Magna res est.
Res magna est, Tite, quam facit colonus.
Titus me compellit ad causas perorandas, et me erebro obtundit, Res est magna.
O Tite, res est magna cui incumbit agricola.

3 АШ hune versum interrogatorie legunt, quasi dicat : Illane res magna

est, quam quis ab aratro protractus exercere posait, e robusto colono stre-
nuus rabula mox factus ? Vide lib. v. 13.
NOTjE
3 Res est magna] Domitius legit plicare hunc locum : Colonus dum
per interrogationem, hoc sensu : colit agros, multam peenniam con-
Estne res magna quam facit colonus ! gerit, nempe magnam rem facit,
coloni enim agricultura derelicta fie- neque tamen improbus ille labor licet
bant causidici : quasi dicat Poëta: fructuosas mihi arridet. Itaque Titus
Mihi non placet illud vitae genus, frustra invitat nostrum Poëtam ; ma-
quod multi sequi possunt. Ramire vult enim Musas colere licet steriles,
sins vero mild videtur melius sic ex quam facere rem.

XIX.
AD TUCCAM.
QuId te, Tueca, juvat vetulo miscere Falerno
In Vaticanis condita musta cadis ?
Quid tantum fecere boni tibi pessima vina ?
Aut quid fecerunt optima vina mali ?
De nobis facile est : scelus est jugulare Falernum, 5
Et dare Campano toxica saeva mero.
O Tueca, quid te detectat infundere veferí Falerno musta recondita in cadis
Vaticanis? quonam tanto beneficio te devinxit vinum vilissimum? aut quo malo te
affecit vinum pretiosissimum ? Facile est nos jugulare. Falernum vero nefas,

6 Pulmannus aliique legunt, toxica vina cado.

NOTjE
2 ln Vaticanis] Vinum Vaticanum 5 De nobis] Hoc est, Jugulare nos
est vappa. Vide lib. vi. Epig. 92. convivas res est levis momenti, at
Hb. x. Epig. 45. lib. хn. Epig. 48. scelus est occidere vinum quod per
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 73
Convivae meruere tui fortasse perire :
Amphora non meruit tam pretiosa mori.
et miscere veneruim crudele vino Campaniœ. Tui conviva forte digni sunt morte,
lagena adeo exquisita non merita est perire.
NOT.E
metaphoram vivere dicitur. De Fa- liqoidorum octoginta libras. Romanas
lerno nobili Campaniae vino dicemus continens, hie vero sumitur pro vase
lib. xns. vinario.
8 Amphora] Proprie est mensura

XX.
AD jELIAM.
SI memini, fuerant tibi quatuor, ЛШа, dentes :
Exspuit una duos tussis, et una duos.
Jam secura potes totis tussire diebus ;
Nil istic, quod agat, tertia tussis habet.
&lia, si recorder, habueras quatuor dentes: una tussis exscreavit duos, altera
dues. Tuta jam potes tussire per Шит diem ; nihil superest tertia tussi quod
facial istic.
2 Expulit codex Bodleianus.—4 Nil tibi quod tollat legit Pulmannus.
NOTjE
4 Nil istic] Quia nulli eupersunt Nil tibi quod tollat.
dentes. Vide lib. ш. Epig. 92. Alii,

XXI.
AD CjECILIANUM.
DIe mihi, quis furor est? turba spectante vocata,
Solus boletos, Caeciliane, voras.
Quid dignum tanto tibi ventre, gulaque precabor ?
Boletum, qualem Claudius edit, edas.
Rogo te, quœ insania est ? о Caciliane, tu unus deglutis boletos convivis inviía-
tis aspicientibus. Quid tibi precabor conveniens tanto abdomini, et helluationi ?
comeaos boletum, qualem comedit Claudius.

3 Junt an. 1512. habet: Quid dignum tanto ventrique gulaque precabor? et
. NOTjE
4 Qualem Claudius] Boletus fungus argento prœfert Epig. 48. Hb. xni.
est optimi saporis, quem auro atque Agrippina vero Claudium Caesarem
74 M. VAL. MARTIAL»
sic legunt Grnterns et Scriverius. Codex Bodleianus exhibet : Quid dignum
tanto venerique gulaqus precabor ?
NOTffi
maritum boleto venenato extinxit. mino : sed quales Claudins edit
Joven. Sat. v. ' Vilibus ancipites Ante ilium uxoris, post quem nil am-
fungi ponentur amicis, Boletas do- plius edit.'

XXII.
DE PORSENA ET MUCIO SCffiVOLA.
Cum peteret regem decepta satellite dextra,
Ingessit sacris se peritura focis.
Sed tam saeva pius miracula non tulit hostis,
Et raptum flammis jussit abire virum. .
Urere quam potuit contemto Mucins igne, 5
Hanc spectare manum Porsena non potuit.
Major deceptae fama est et gloria dextrae :
Si non errasset, fecerat ilia minus.
Dum manus moderet regem decepta a stipatore peritura immisit se in ignes
мeли ; sed hostis pietate motus non passus est prodigium adeo ferox, atque im-
pernuit dimitti virum ab igne ereptum. Porsena non potuit aspicere hanc dexteram,
quam cremare potuit Mucins flammis despeciis. Laus dexterœ errantis et honor
major est. Ilia minus peregisset, nisi aberrasset.

1 Dum peteret Aid. Junt. Gryph. Colin. Pnlm. Jun. aliaeque vett.—2 In)*-
tit in iisdem.
NOTjE
1 Cum peteret] Haec historia Por- 8 Si non errasset] Majorem quippe
senae et Mucii ScaevolsB satis nota laudem consecutns est Mucins, cum
est ex Livio. amissa mann hostem vicit, quam si
Satellite] Qe«m percussit Mucius, armata occidisset.
regem illum existimans.

XXIII.
DE LEONE ET LEPORE.
QuId nunc saeva fugis placidi lepus ora leonis ?
Frangere tam parvas non didicere feras.
0 lepus, quid nunc vitas ora fera leonis benigni? non consueverunt rumpere

1 Quid non sava in nonnullis exemplaribus ; non male, inquit Pulmannus

propter placidi quod sequitor ; utraque tamen lectio probari potest. Gro
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 75
Servantur magnis isti cervicibus ungues,
Nec gaudet tenui sanguine tanta sitis.
Praeda canum lepas est, vastos non implet hiatus : 5
Non timeat Dacus Caesaris arma puer.
feras tam exiguas. Isti ungues servantur magnis capitibus, nec tanta sitis Iœtatur
modico sanguine. Lepus est preda canum, non replet hiatus latos. Dacus puer
m metuat arma Casaris.

novio, lit et Donsa-, non sava vera lectio videtur ; Grutero et Scriverio non
item. Mira Ivipryeta inest тф nunc ; quasi dicat : Quid nunc timidus fugis
ora leonis ; qui nunquam alias timendi causam babes ? non solet enim leo
istinsmodi vilem praedam venari. lta nunc cum emphasi interdum pronun-
tiandum. Cf. Spectac Ep. vш. et Ovid. Trist. iv. 1. 93.
NOT2E
3 Magnis cervicibus] Taurorum pu- quasi dicat, in hostes debiles non
ta, cervorum, aprorum, &c. Vide saevit Caesar. Dacia comprebendit
Epig. 7. et 15. supra. hodie Transylvaniam, Moldaviam, et
6 Dacus puer] Hoc est, hostis im- Walachiam.
hellis, nam Dacosdomuit Domitianus:

XXIV.
AD COTTAM.
Invitas nullum, nisi cum quo, Cotta, lavaris,
Et dant convivam balnea sola tibi.
Mirabar, quare nunquam me, Cotta, vocasses :
Jam scio, me nudum displieuisse tibi.

In hoc Epigrammate exhibendo nullo modo variant codd. et impressi.

NOTTE
1 Invitas nullum] Sub persona Cot- rent.
ta carpit effaeminatos et molles ho- 4 Jam scio] Quippe mutonis men-
mines, qui in balueis bene mutoniatos sura tibi non placuit. Lib. in. Epig.
sobnotabant, quos inde ad convivia, 51. et 73. et lib. vn. Epig. 54.
a conviviis vero ad tectum deduce-
76 M. VAL. MARTIALIS

XXV.
AD DECIANUM.
AspIcis incomtis illum, Deciane, capillis,
Cujus et ipse times triste supercilium ;
Qui loquitur Curios, assertoresque Gamillos ?
Nolito fronti credere, nupsit heri.
O Deciane, illum intueris crinibus incultU, cujus et ipse vereris supercilium
severum ; qui prœdicat Curios et Camillos libératuves ? нe credos tristitia frontis,
nupsit heri.

1 Adspicis incomptis Hillum in quibusdam libris; in aliis Hum.—3 Pro

Curios Pnlmannas legit Varos ; sed recepta lectio magis placet.
NOT7E
2 Triste supercilium] Hoc est, gra- probis bis viris. Joven. Sat. ii. ' Qui
vitatem quae in superciliis videtar. Curios simulant, et Bacchanalia vi-
Lib. vn. Epig. 57. est huic simile. vont/
3 Qui loquitur Curios] Hoc est, qui 4 Nolito fronti] Sic Juven. ibidem :
grandia et severa verba profert digna ' Fronti nulla fides.'

XXVI.
AD FAUSTINUM.
Ede tuos tandem populo, Faustine, libellos,
Et cultum docto pectore profer opus :
Quod nec Cecropiae damnent Pandionis arces,
Nec sileant nostri praetereantque senes.
Ante fores stantem dubitas admittere famam, 5
Teque piget curae praemia ferre tuae ?
O Faustine, tandem profer in lucem tuos libros, et prome opus elaboratum perito
ingenio: quod urbs Cecropis et Pandionis non improbet, nec qnod senes nostri
taceant aut prœtermiltant. Hœresue famam excipere consistentem ante januam,

Hie exemplaria scripta et excusa non variant.

NOTjE
2 Et cultum] Pectus sumitnr pro strat oliva: nsum, condit arcem, et
ingenio. nrbem Athenas. Pandion quoque
3 Cecropia] Cecrops gente jEgyp- regnavit Athenis. Reineccius de fa
iius migrat cum colonis in Atticam, miliis.
Actan regis affinitatem, et regni suc- 4 Pratereantque] Candidati prœ-
cessionem virtute promeretur ; mon- teriti dicebantur, qui nullum suffi a-
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 77
Post te victurae, per te quoque vivere chartae
Incipiant : cineri gloria sera venit.
et Uedet te reportare mercedem tuorum studiorum ? Libri tui post te vita fruituri,
per te etiam exordiantur frui vita: honor tardus consequitur mortem.
NOTjE
gium tulissent. Poëta ergo iotelligit tur Faustinum, ut vivens et sentions
opus Graecis et Latinis laudandum. sua fruatur fama et gloria. Vide
8 Cineri gloria] His verbis horta- Epig. 2. supra.

XXVII.
AD SEXTILIANUM.
SextIliane, bibis quantum subsellia quinque
Solus : aqua toties ebrius esse potes.
Nec consessorum vicina numismata tantum,
iEra sed a cuneis ulteriora, petis.
Non haec Pelignis agitur vindemia praelis ; 5
Uva nec in Tuscis nascitur ista jugis :
Testa sed antiqui felix siccatur Opimî,
Egerit et nigros Massica celia cados.
A caupone tibi faex Laletana petatur,
Si plus quam decies, Sextiliane, bibis. 10
Sextiliane, tu solus potas tantum, quantum quinque Equites : temulentus esse potes
hausta toties aqua. Nec rugas solummodo nummos ab iis qui- tibi assident, sed
pecuniam poscis a multiiudine procul distante. Hœc vindemia non premitur prœlis
Pelignis, nec racemus ille crescit in collibus Tuscis. Sed exhauritur pretiosa am
phora ceteris Opimiani, et nigri cadi vini Massici extrahuntur ex cavea. Sex
tiliane, si potas plusquam decies, a caupone pete fœcem Laletanam.

2 Musamber. legit cum interrogatione: aqua toties ebrius esse potes?—3 Nec
concessorum in ed. Plantiniana, i. e. vel a rege convivii, vel a principe : Junt.
an. 1512. habet confessorum, errore manifesto.—4 Pro^peiis Pulmannns legit
bibis; alii, acunctis ulteriora petis.—5 In quibusdam p mitur vindemia prœlis,
i. e. premitur ; male, propter alliterationem.—9 Quidam legunt Lacetana.
NOTjE
1 Subsellia quinque] Hoc est, quan Et puros eques ordines recepit.'
tum quinque Equites qui subsellia in 2 Aqua toties] Hyperbole est.
quatuordecim ordinibus occupabant. 4 Cuneis] Pro caterva hominum
Est Synecdoche. De Sextiliano jam sumitur, qui in formam cunei sede-
dictum Epig. 12. supra. Vide lib. v. bant.
Epig. 8. ' Edictum Domini Deique 5 Non hœc] Neque Sextiiianus bibit
nostri, Quo subsellia certiora fiunt vilia vina Peligna aut Tusca, sed
78 M. VAL. MARTIALIS
NC-ТЖ
Opimiana et Massica, de quibus lib. tania antem regio est Hispaniae non
xiii. procul a Tarracone.
9 Fax Laletana] Hoc est, vinum 10 Si plus quam] Vide Lipsiam in
turbidam. Lib. vII. Epig. 53. 'Et suo Convivio Antiq. lib. in. ubi ait :
Laletanae nigra lagena sapae.' Laie- ' Decem ryathi summa polio suato.'

XXVIII.
AD PROCILLUM.
Hesterna tibi nocte dixeramus,
Quincunces, puto, post decem peractos,
Cœnares hodie, Procille, mecum.
Tu factam tibi rem statim putasti,
Et non sobria verba subnotasti, 5
Exemplo nimium periculoso.
Мктш (ívr¡¡íova o-у/мroт^у, Procille.
Procille, hesterna nocte te incitaveram, opinor, post decem quinamces exhaustos,
nt cœuares hodie mecum. Tu statim existimasti tibi provenisse lucrum, et memoria
retinuisti sermones vinolento» exemplo nimis damnoso. O Procille, odi memorem
compotorem.

7 In ed. Junt. et aliis vett. Murû pj/i¡u>va avpxorriv жрбюК\e. Heraldus

malit /jval/,ora ovuirorar vide Lucian. in Symposio, et Plutarch. Quaest.
Sympos. lib. i. cap. 1.
nc-тж
2 Post decem] Quincuux est pocu- autem habebat Procillum, qui me
lum quinque cyathorum. Rem fa- moria teneret verba quae per jocum
cere significat multum lucrari. He proferrent ebrii. Raderus copiose
rat.. ' line tibi melius suadet, qui ut describit mensuras antiquorum hoo
rem facias, rem Si possis recte, si loco, Sec.
non, quocumque modo rem.' Odio

XXIX.
DB ACERRA.
Hesterno fcetere mero qui credit Acerram,
Fallitur : in lucem semper Acerra bibit.
HallucinatuT qui existimat Acerram male olere vino hesterno, Acerra potat semper
ad diem usque.
Nibil in hoc Epigrammate variant exemplaria.
 EPIGRAMMATUM LIB. Í.

NOTjE
2 In lucem] Ita ut vinum recens crapula appellabatur, quam ne nox
haustum semper redoleat. Hesteroa quidem concoquere potuerat.

- XXX.
AD F1DENTINTJM.
Fama referí nostros te, Fidentine, libellos
Non aliter populo, quam recitare tuos.
Si mea tis dici ; gratis tibi carmina mittam.
Si dici tua vis ; haec eme, ne mea sint.
Fidentine, rumor est, te populo recitare meos libros tanquam tuos. Gratuito ad
te mittam versus, si vis ut existimentur mei : verum si cupis ut habeantur tui, hos
tibi compara, ne pertineant ad me.

Nec in hoc quicquam variant aut manuscript! ant libri impressi. Sed
male interpungitur in ed. Langii : Si dici tua; vis, hак eme, ¿re.
NOTjE
4 Ne mea sint] Lege lib. п. Epig. jure tuum.'
20. ' Nam quod emas possis dicere

XXXI.
DE DIAULO MEDICO.
Chirurg us fuerat, nunc est vespillo Diaulus.
Ccepit, quo poterat, clinicus esse modo.
Diaulus exercuerat chirurgiam, nunc vero est vespillo: clinicus esse incipit ea
ratione qua valebat.

2 In omnibus codd. et edd. vett. Caepit, quod poterat. Lectio nostra debe-
tur Iipsio, Epist. Quaest. i. 5.
NOM
2 Clinicus] Clinici medici erant clinicum quam cfferendo cadavera, ut
dicti, i,rb rit кKlynr hoc est, a lecto, indicet Diaulum factum esse vespil-
quod a-grotos lecto jacentes viserent lonem, qui efferret cadavera, et aie
curaren tq ne. Jocans Martialis ait ex clinicus posset appellari : nam in
chirurgo Diaulum esse factum clini- icЛfous efferebantur mortui.
com ; sed non potuisse aliter esse
80 И. VAL. MARTIAMS

XXXII.
DB BNOOLPO.
Hos tibi, Phœbe, vovet tofos a vertice crines
Encolpus, domini centurionis amor :
Grata Pudens meriti tulerit cum pnvmia pili,
Quam primum longas, Phœbe, recide comas.
Dum nulla teneri sordent lanugine vultus, 5
Dumque decent fusae lactea colla jubae :
Utque tuis longum, dominusque, puerque fruatur
Muneribus, tonsum fac cito, sero virum.
0 Apollo, Encolpus, delicia centurionis sui Keri, tibi consecrat oтпеs capillos
capitis. Cuт Pudens reportaverit jucundam mercedem pili debiti, statim, Phabe,
rescinde longos crines. Dum molles genu nondum squalent barba recenti, et dum
capilli sparsi ornant cervicem roseam : effice ut Encolpus celeriter tondeatur :
tarde tamen virfiat, ut herns et serum diu potiantur tuis donis.

1 D'Orleans legit torios, quia calamistrati illi capilli et retorti. Aliquando

putabam lonsos esse legendum, et sic tandem reperio in margine Junt. me
penes, hoc modo, iôsos.—6 Sunt qui hoc loco legant, fusca- lactea colla coma.
—7 Pro fruatur Pulmaunus habet fruantur.
аотм
3 Pramia pili] Hoc est, ubi pri- bam Phœho consecrare.
mum Pudens meus dominus furrit 8 Fac cito] Ut Pudens fiat primi-
factus primipilus, sen primus primae pilus.
cohortis centurie : moris vero erat Sero drum] Id est, sero adultum.
apud antiquos comas et primam bar-

XXXIII.
AD SAB1DIUM.
Non amo te, Sabidi, пec possum dicere quare:
Hoc tantum possum dicere, non amo te.
0 Sabidi, non diligo te, nec voleo reddere rationem : hoc unum dicere voleo, Non
diligo te.
Ad Savidium in ed. Pulmauni.—1 Non amo te Savidi idem Pulmaunus.
NOT^
1 Nec possum] Vel quod tota Sabi- mum esse in Sabidio flagitium intel-
dii natura, vultus, mores Martiali ligit, quod nominare non audeat.
displicerent, vel forte aliquod sum- Alii, Savidium.
 SPIGRAMMATUM LIB. I. 81

XXXIV.
DE GBLLIA.
Am ISSUM non flet, cum sola est Gellia, patrem ;
Si quis adest, jussas prosiliunt lacrymae.
Non dolet hie, quisquis laudari, Gellia, quaerit ;
Ille dolet vere, qui sine teste dolet.
Cum Gellia est sola, non luget parentem mortuum: si quis astat, impenda
laeryma prorumpunt. . O Gellia, quisquis captat plausum, hic nonmaret: is vero
luget, qui maret sine teste.
S In edd. vett. Aid. Junt. Colin. Grypfa. aliis: Non luget, quisquis; et sic
legit Scriverius. Sic luget, quisquis in codice Bodl.
NOTjE
2 Jussa] Fletum juxta ac risum crymis, semperque paratis In statione
semper paratum habet faemina. Ju- sua, atque expectantibus illam Quo
ven. Sat. vi. ' Uberibus semper la- jubeat manare modo.'

XXXV.
AD LESBIA M.
Incustoditis et apertis, Lesbia, semper
Liminibus peccas, nec tua furta tegis :
Et plus spectator, quam te delectat adulter ;
Nec sunt grata tibi gaudia, si qua latent.
At meretrix abigit testem veloque seraque : 5
Raraque Summœni fornice rima patet.
0 Lesbia, peccas patentibus nec custoditis foribus, nec abscondis tua stupra :
spectator te officii majori voluptate quam adulter ; si qua delitescit oblectatio, non
est jueunda tibi. At scoria expellunt testera opponendo velamina et obices: rix
ulla fissura patescii in lupanari, si recorder. Saltem aeeipe documentum verecundiœ

3 Pulmaunus legendum censet facta, sed minus apposite. Vide Tibull.

i. 2. 34.—6 Raraque, si memini in edd. vett. Summœni, pro Summœnii, jam-
NOT«
1 Incustoditis] Hoc est, sine jani- 6 Summani [si memini] Alii legunt
tore qui custodiat januam. Ovid. Summani, id est, lupanarium in Sum-
Amor. in. 13. ' Ignoto meretrix cor- maenio; namqne illic habitabant me-
pus junctura Quiriti Opposita popu- retrices.undedicebantur uxoresSum-
lum summovet ante sera.' mœnianae. Farnab.
Delph. et Var. Clas. Martial. F
82 M. VAL. MARTIALIS
A Chione saltem, vel ab Helide disce pudorem :
Abscondunt spurcas haec monumenta lupas.
Numquid dura tibi nimium censura videtur?
Deprendí veto te, Lesbia, non futui. 10
a Chione, vel Helide : hœc monumenta iegunt turpia prostibulo. An reprehensio
asperior tibi videtur ? Prohibeo ne deprehendaris, o Lesbia, non

pridem correxerunt viri docti : aliis placet ut sit ablativus adjective.—7 In

quibusdam vett. ceí aleudœ ; in aliis, vel ab Laide : legitur etiam, vel ab lade :
Beverlandi Ms. vel ab Hellade. Vide lnscript. Sicul. p. 69.—8 Nonnulli libri
habent, et monumenta, et sic legendum putat Heraldus.—10 Deprendi vero
Schrevelius an. 1656. et 1671.

7 Л Chione vel Helide] Notissima menta mancipiis vilissimis prostitue-

nempe erant illius temporis scorta. bantur.
8 Abscondunt] Has meretrices bus- 10 Deprendí] Hoc verbam solenne
tuarias mœchas appellat lib. in. Epig. est de iis qui in aliquo crimine et re
93. quae seil, extra urbem ad monu- turpi inveniuntur.

XXXVI.
AD ÜORNELIUM.
Versus scribere me parum severos,
Nec quos praelegat in scbola magister,
Corneli, quereris : sed hi libelli,
Tanquam conjugibus suis mariti,
Non possunt sine mentula placere. б
Quid si me jubeas Thalassionem
O Corneli, expostulas a me componi carmina parum gravia, nec qua dictet prœ-
ceptor in schola : at hi libri nequeunt probarisine aculeo, veluti mariti mis uxoribus.
Quid si me cogas celebrare Thalassionem vocibus non convenientibus Thalassioni ?

2 Nec quos perlegat in omnibus codd. et edd. vett. Sic lib. vin. Epig. 3.
olim legebatur perlegat, pro prœlegat.—3 Junt. an. 1512. habet, sed it libelli.
NOTjE
2 Prœlegat [perlegat] Cum enim bant. Itaque ineptos videretur, qui
versus quidam sint obscœni, non om Thalassionem verbis honestis cele
nia Epigrammata leguntur in schola. brari juberet : eodem modo ineptus
Alii prœlegat. est ilie, qui vult Epigrammata scribi
6 Thalassionem] Sic dictus est a verbis non lascivis ; Epigrammata
Romanis Dens qui praeest nuptiis ; a enim amant verba lasciva, aperta, et
Grазeis Hymenaeus nuncupatus ; cu dominantia.
jas laudes veisu lascivo celebrari sole-
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 83
Verbis dicere non Thalassionis ?
Quis Floralia vestit, et stolatum
Permittit meretricious pudorem?
Lex haec carminibus data est jocosis ; 10
Ne possint, nisi pruriant, juvare.
Quare deposita severitate,
Parcas lusibus et jocis, rogamus:
Nec castrare velis meos libellos.
Gallo turpius est nihil Priapo. 15
Quis induit ludos Florales, et concedit scortis verecundiam stolatam ? Hoc jus con-
ceesum est versionsfestivis, ut nequeant placere nisi titillent. Quapropter petimus
*t austeritate abjecta veniam des ludia et facetas: nec exseces meos libros. Nihil
fœdius est Priapo Gallo.
—11 Nec possunt uterque Palat. et sic etiam legit Ramires de Prado.—
13 Parces Junt.—15 Gallo turpius nihil est idem Ramires, contra leges poe
ticas.
NOTE
8 Quis Floralia] Nudae meretrices ces.
celebrabant Floralia. Vide Epig. 1. 15 Gallo Priapo] Hoc est, castrate
supra. Priapo : nam castrati sacerdotes Cy-
Stolatum] Pro stola pudica matro- beles vocabantur Galli.
narum, qua uti vetabantur meretri-

XXXVII.
AD LUCANUM ET TULLUM.
Si, Lucane, tibi, vel si tibi, Tulle, darentur,
Qualia Ledaei fata Lacones habent ;
Nobilis haec esset pietatis rixa duobus,
Quod pro fratre mori vellet uterque prior.
Diceret infernas et qui prior isset ad umbras, 5
Vive tuo, frater, tempore, vive meo.
Si tibi, Tulle, sel tibi, Lucane, sors ea concederetur, qua utuntur Ledai fratres ;
ambobus hac esset praclara contentio pietatis, quod uterque cuperet prior interire
pro fratre. Qui primus descendisset ad tenebras Tartareas, exclamaret, O frater,
age tuum œvum, age quoque meum.

4. Venet. Aid. Junt. Colin. et aliae vett. si quis prior.

1 Si, Lucane] Vide lib. nr. Epig. Vide ilb. ix. Epig. 52.
20. Domitii Tulli mentionem facit 2 Ledai Lacones] Castor et Pollux,
Plinius Junior lib. vin. Epiet. 18. filiijoviset Ledae, quae Lacaena fuit :
84 M. VAL. MARTIALI8
NOT*:
Pollux autem fratri mortuo dimidiam 6 Vive tuo] Hoc est, in tenebris
vitam concessit, ut alternis diebus semper maneho, ut tu luce semper
sWeront. Haec historia satis nota est. fruaris.
Vide lib. ix. Epig. 104.

XXXVIII.
AD BASSAM.
Ventris onus misero, nee te pudet, excipis auro,
Bassa : bibis vitro : carius ergo cacas.
O Bassa, demittis pondus uteri in miserum vas aureum, nee erubescis: potas
vitreo poculo : igitur majori pretio exoneras u/cum.

Inscriptio est in cod. Tbuan. Ad Bassum.—2 Idem codex exhibet : Basse :

bibis, Ire.
NOTjE
1 Misero auro] Quia stercori serviebat. Vide lib. xi. Epig. 13.

XXXIX.
AD F1DBNT1NUM.
Quem recitas, meus est, o Fidentine, libellus :
Sed male cum recitas, incipit esse tuus.
Fidentine, meus est ille llber, quem recitas : at cum recitas male, ineipit pertinere
ad te.
In hoc Epigrammate nil variant exemplaria scripta aut excusa.
NOTjE
2 Sed male] Versus enim, licet honi, agit adbuc Epig. 54. infra, et Epig.
si male pronuntientur, mali videbun- S0. supra.
tur. De Fidentino vilioris notae Poëta

XL.
AD DECIANUM.
Si quis erit, raros inter numerandus amicos,
Quales prisca fides, famaque novit anus :
Si quis erit recensendus inter amicos raros, quales vidit antiqua fides, etfama ve-

2 In Venet. Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulra. et aliis vett. famaque novit
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 85
Si quis Cecropiae madid us Latiaeque Minervae
Artibus, et vera simplicitate bonus :
Si quis erit recti custos, mirator honesti, 5
Et nihil arcano qui roget ore Deos :
Si quis erit magnae subnixus robore mentis,
Dispeream, si non hic Decianus erit.
tus : si quis imbutus artibus Minerva Atheniensis et Latinœ, et probus candare
vero : si quis observator œquitatis, et honestotis œmulator fuerit, et qui clanculum
nihil petat a Diis: si quis erit fullus viribus animi fortis, intercom, nisi hic erit
Decianus.

avos. Vide Catull. Carm. lxvin. 45.—5 In iisdem edd. et multis aliis, imi
tator honesti. Lect. nostram servant Thuan. et optimi quique codices, eam-
que probat Grouovius.—8 Ne valeam, si non in marg. Junt. ap. Ed.
NOT^
2 Anus] Id est, fama vetusta : nam 3 Si quis Cecropiœ] Id est, Graecis
rh quotes ad praecedens nomen amicos et Latinis literis eruditas. VideEpig.
optime referri potest. Catullus ita 26. supra.
est Iocutus ad Manlium Carm. lxvin. 6 Arcano ore] Nam qui clam Deos
' Sed dicam vobis : vos porro dielte precabantur, improba vota facere
multis Millibus, et facite haec сharta censebantur. In quos Persius inve-
loquatur anus.' Vide lib. xn. Epig. hitur, Sat. n. ' Haud cuivis prom-
4. ' fama fuisse loquax, chartaque tum est, murmurque humilesque su-
dicet anus.' Alii, famaque novit avos. surros Tollere de templls, et aperto
Id est, priscos, qui propter fidem et vivere voto.' *
probitatem laudibus ornantur.

XLI.
AD LIVIDUM.
QuI ducis vultus, et non legis ista libenter,
Omnibus invideas, Livide, nemo tibi.
O Invide, qui contrahis frontem, nec œquo animo legis ista, invidia labores in от-
nes,in te vero nullus.

1 Qui rugas vultus in marg. Junt. penes Editorem.—2 Ramires de Prado

legit livide, litera minori ; cum hac nota: Male in Plantinianis hie KvpiaKws
tcribitnr litera majuscule: est enim mobile nomen. In Lemmate melius
legeretur, In lividum.
norж
2 Nemo ti6i] Ille enim omnium miserrimus est, cui nemo invidet.
86 M. VAL. MARTIALIS

XLII.
IN CjECILIUM.
Urbanus tibi, Caecili, videris.
Non es, crede mihi. Quid ergo ? verna es.
Hoc quod Transtiberinus ambulator,
Qui pallentia sulfurata fractis
' Permutat vitreis: quod otiosae 5
Vendit qui madidum cicer coronae :
Quod custos dominusque viperarum:
Quod viles pueri salariorum :
Quod fumantia qui tomacla raucus
Circumfert tepidis cocus popinis : 10
Quod non optimus Urbicus Poëta
Quod de Gadibus improbus magister:
O Cacili, te ipsumjudicasfacetum; mihifidem abhibe, nenes. Quid igitur? scur-
ra es, idem ac Transtiberinus ambulator, qui sulfurata pallida commutat vitreis vasi-
bus ruptis : idem ac qui venumdat humidum cicer conventui inerti : idem ac custos
et dominus viperarum : idem ac serai abjecti Salariorum : idem ac raucus cocus qui
circumportat tomacula fumantia popinis calidis : idem ac Poëta Urbicus non egre-
gius : idem ac herus nequam ex Gadibus : idem ac garrulum os cinœdi exoleti.

3 Junt. an. 1512. et Colin. 1528. transtyberinus.—10 Circunferi Junt.—

12 Ramires de Prado malit improbis, ut lib. v. Epig. 79. Juv. Sat. xi. 162.
NOM
2 Verna] Servus nempe qui domi lige in theatro vel circo otiose seden-
natus est ex ancilla, sumitur hic pro tem ad spectandum.
scurra impudenti et procaci. 6 Madidum cicer] Hoc est, crudum
3 Hoc quod] Nempe hoc es quod et aqua maceratum.
est ille, &c. 7 Quod custos] Id est, circulator
Ambulator] Viliores personae trans mediens, qui viperas brachiis et eolio
Tiberim habitabant. implicitas gestat : ejusmodi vero ho
4 Sulfurata] Gallice allumettes, mines erant procaces, et dicteria
quae vitreis fragments comnmtari scurrilia in quemvis jaciebant.
solere docet etiam Juvenalis Sat. v. 8 Salariorum] Salarii dicuntnr qui
' Siccabis calicem nasorum quatuor, salsamenta vendunt.
ac jam Quassatum, et rupto poseen- 9 Tomacula] Nomen habènt a fre-
tem sulfura vitro.' Et lib. x. Epig. quenti incisione ; nam тc/та significat
3. ' Quae sulfnrate nolit emta ia incido : ex porcorum abdomine, testi-
mento Vatiniorum proxeneta fracto- culis, et vulvis fiebant.
rum.' 11 Non optimus Urbicus] Id est,
5 Quod otiosœ] Plebeculam intel- Exodiorum et Attellanarum scrip-
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 87
Quod bucea est vetuli loquax cinœdi.
Qaare desine jam tibi videri,
Quod soli tibi, Cœcili, videris : 15
Qui Galbam salibus tuis, et ipsum
Possis vincere Sextium Caballum.
Non cuicumque datum est habere nasum.
Ludit qui stolida procacitate,
Non est Sextius ille, sed caballus. 20
Qvapropter, o Cacili, omitte de te judieare, quod judieos solus: tu qui posses
fuis faeetiis superare Galbam, et ipsum Sextium Caballum. Non est concessum
cuigue habere Harem. Qui jocatur stulta petulantia, is non est Sextius, sed ca-

—13 Alii legunt, dicax cinadi : Junt. Colin. aliae vett. habent, loquax Cynadi.
—16 D'Orleans legit Gabam.—18 Non cuique datum est Ramiros de Prado,
contra leges poeticas : nil mirum, cum tam felix Poeta est, et, ut Sidonius
diceret, Carminator, ut unum Prndentii versum sie legerit : ' Quos lana
terret discolor in stipite.'—19 Post Ludit interpungunt Aid. Junt. et Colin.
—20 Sunt qui legant CesHus, corruptum ex Sestius, ut alii legunt &рх«?к<°?
pro Sextius.
NC-ТЖ
tor: erant autem hae Attellanae fa cilius Galbam et Sextium Caballum
bulae urbanissimis jocis refertae, quo seurras insulsos a se superari posse
risus excitaretur; et ideo auetores existimabat. Ironic£s notat Poëta
earum dicebantur Urbici, quasi urba- Caecilii stoliditatem, qui nec scurrili-
ni. Poëta hoc loco non absolute tatem ab urbanitate discerneret.
dicit Caecilium assimilari Urbico 18 Habere nasum] Hoc est, argute
Poetae, sed non optimo : ut hodieque jocari : derisionis enim sedes est na-
videmus apud nostrates aliqua exo sus. Epig. 4. supra.
dia comaediarum urbanissima, etmnl- 20 Seb caballas] Non est Sextius
ti artificii; alia vero insulsa et inep- Caballus, quem tu, o Caecili, urbanis-
tissima. Sic Ramiresins. Vide lib. simum judicas ; sed caballus qua-
v. Epig. 79. et lib. vi. Epig. 71. drupes bellua.
16 Qui Galbam] Stolidus hic Cаз-

XLI1I.
DE PORCIA UXORE BRUTI.
Conjugis audisset fatum cum Porcia Bruti,
Et subtracta sibi quaereret arma dolor :
Cum Porcia accepisset mortem Bruti mariti, et cum maror exquireret ferrum

De Portia Aid. Junt. Gryph. Colin. et aliae vett.—1 Bevetlandi Ms. /ac-
 88 M. VAL. MARTIALIS
Nondum scitis, ait, mortem non posse negari?
Credideram, satis hoc vos docuisse patrem.
Dixit, et ardentes avido bibit ore favillas. 5
I nunc, et ferram, turba molesta, nega.
siЫ subductum : Nondum tenet is, inquit, non posse denegari interitum ? Existi-
maveram vos satis didicisse hoc a parente meo. Locuta est, atque ore cupido hausit
scintillas accensas. O turba odiosa, ito nunc, et denega gladium.

tum.—3 Sunt qui legant conjunctim : mortem non posse negari Credideram
fatis hoc docuisse, Sec. quasi dicat, invitis etiam fatis mortem imped i i i non posse
in ' nomine mori certo.'
NOTjE
1 Porcia] Filia Catonis Uticensis, 4 Vos docuisse] Cato enim sibi mor-
uxor Bruti, qui pugnans contra Au- tem conscivit : illius historia nota est
gustum occubuit in campis Philippi- ex Appiano, et passim cuique ob-
cis in Thessalia : cujus morte audita via.
Porcia vitam finiit baustis carbonibus 6 I nunc] Vox est insultantis.
accensis.

XLIV.
IN MANCINUM.
Bis tibi triceni fuimus, Mancine, vocati,
Et positum est nobis nil here, praeter aprum :
Non quae de tardis seTvantur vitibus uvae,
Dulcibus aut certant quae melimela favis :
Non руrа, quae lenta pendent religata genista, 5
Aut imitata breves púnica mala rosas.
О Mancine, nos sexaginta invitasti, et heri nihil apposuisti, excepto аpro. Non
appositi sunt racemi qui custodiuntur ex vitibus seris, aut melimela qua contendunt
cumfavis suavibus : nec pуrа quœ suspenduntur colligata e genista ßexibili, vel
mala punica exprimentia rosas breves: nec canistrum agreste misit metam lac-

4 Edd. Junt. Colin. et aliae vett. habent melimella.—5 Sunt qui pro lenta
legant longa; et sic in Beverlandi Ms. Non piru quœ lenta Aid. junt. Gryph.
Colin, aliae.—6 Oronovius ex optima membr. Thuan. legit puntea grana, pro-
аотж
2 Here] Prisce pro heri. horridus refert uvas.' Nam id erat
8 De tardis vitibus] Propterea quod proprium vi ti um put andarum tem-
uvfe in vitibus asservabantur fere us- pus. Ramiresius.
que ad putationem vitium. Lib. ш. 5 Lenta] Idem est hoc loco аc flexi-
Epig.58. 'Hic post Novembres im- bilis.
minente jam bruma Seras putator 6 Aut imitata breves] Non intetli-
 EPIGRAMMATUM LIB. I.
Rustica lactantes пec misit fiscina metas,
Nec de Picenis venit oliva cadis.
Nudus aper ; sed et hic minimus, qualisque necari
A non armato pumilione potest. 10
Et nihil inde datum est; tantum spectavimus omnes.
Ponere aprum nobis sic et arena solet.
Ponatur tibi nullus aper post talia facta :
Sed tu ponaris, cui Charidemus, apro.

team. Nec oliva aliala est ex cadis Picenis. Aper nudus, et hie quidem perexi-
gvus appositus est, et qualis potest interfici ab inermi nano. Exinde nihil est do-
natum, cuncti solummodo aspeximus : atque hoc modo arena consuevit nobis exhiber»
aprum. Post ejusmodi commiss,on nullus aper apponatur tibi ; sed tu apponaris
apro cui Charidemus objectas fait.
baute Heinsio ad Ovid. Met. x. 736. Punicum malum granatum est.—7
Pulmaunus, lactentes. Cod. Beverlandi et Thuan. fama metas.—14 Caride-
nпis Junt. et Colin.
NOTjE
gas pаnica mala brevitäte temporis hodie la Marche d'Ancone.
imitari rosas, sed figura potius et co 9 Nudus aper] Sine aliis cibis.
lore. Sic Ramiresius. 12 Ponere aprum] Hoc est, exhi-
7 Metas] Pro lacte coagulate ac bere : ponere significat etiam cihos
cepta forma, ut puto, metarum; nam apponere, unde lusus Poëtae.
meta in ludis instar rotundae colum 14 Sed tu ponaris] Hoc est, appo
na surgebat, in quam speciem lac naris, aut potius objiciaris discerpen-
coagnlatum mitti videmus. Sic Do- dus ab eo apro, a quo dilaniatus fuit
mitins. Vide lib. in. Epig. 68. Charidemus quidam jussu Domitiani,
8 Picenis] Populi ad mare Adria- de quo Suetonius in Domitiane.
ticum, ubi optimae crescunt olive) :

XLV.
AD STELLAM.
Lascivos leporum cursus, lususque leonum,
Quod major nobis Charta, minorque gerit,
Quod charta grandior et brevior nobis referi cursus festivos leporum, etjocos leo-

Libri in bujus Epigrammatis lectione nihil variant.

NOT.E
2 Major minorque] Pro quacumque sus leonum, et idem bis feci, potes
charta ponitur : vel ita interpretare bac repetitione lacessitus ulcisci bis
majorem et minorem : hoc est, si apposito mihi lepore. Epig. 106. in-
multis versibus et paucis scripsi lu- fra.
90 M. VAL. MARTIALIS
Et bis idem facimus : nimium si, Stella, videtur
Hoc tibi ; bis leporem tu quoque pone mihi.
nит : affne idem bis agimus : O Stella, si judicaveris hoc nimium ; tu bis appoпe
etiam mihi leporem.

XLVI.
DE LIBRO SUO.
EdIta ne brevibus pereat mihi charta libellis,
Dicatur potius tov 8" á.nu¡i.si$ópe»oc.
Ne charta a me edita pшит eat propter brevitatem librorvm, potius repetatur,
Huic respondens.
Nulla lectionis varietas est in exemplaribus, nisi quod Hemistichium
Graecum omuil Colinaeоя : ut exhibet ed. Juntina vix legendum est. Magis
miror utramque mendam, quam et in textu et in Notls reliquerat Farnabius,
Cl. Schrevelium in omnes suas edd. (ann. 1656. 1661. 1670.) transtullsse et
retinuisse; scilicet: ток 5' iiirofuUiiiap/ot.
NOTjE
1 Editaпe] Potius quam charta- idem repetit, maxime vero tov У Iura-
rum jactura fiat propter pаncа car- nciß6pevos, quod Virgilius interpreta-
mina, imitabor Homerum, qui saepius tus est, ' Quem contra.'

XLVII.
AD HEDYLUM.
Cum dicis propero, fac si facis, Hedyle, languet
Protinus, et cessat debilitata Venus.

Inscribitur in Venet. Aid. Junt. Gryph. Colin. Pulm. Junian. Delph. aliis,
AdJEdilum: aliae habeHt Ad JEdilam, Ivel Hedylam,) quod verum esse con
tends Ramires de Prado, contra nitentibus Grutero, Gronovio, Scriverio.—
1 Hedyle, vel JEdite, vult Petrus Scriverius, hic et v. 4. Hedyla Farnabius.
NOTjE
1 Cum dicis propero, Ifc] Omnino venire ad interdictum. Mei si arbi-
autem Hedyle, Hedylam fecerunt haud trii res sit, in talibus Epigrammatis,
dubie, qui flagitium imminuere volue- quorum res vel materia non potest
runt. Sic, quod in anrem tibi dic tangi, nisi violetur pudor, tantum
tum sit, in Cod. Thuan. ubicumque notari velim quœ ad Latinitatem et
Martialis scripserat ' cunnns,' pudi- eruditionem pertinent. Veluti hie.
cus librarius fecerat ' monstrum.' Fac si facis] Formula elegans, et
Nec explicatione opus: hoc enim vox impatientiae adversus lentos in
tantum dicit, ista non imperari, nec opere quocumque. Seneca de Be
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 91
Expectare jube : velocius iho retentus.
Hedyle, si properas, die mihi, ne properem.
NOT/Ж
nefieils lib. n. cap. 5. ' Inde illae dis verbis instigetur ; verum equum
voces quas ingenuns dolor expri- satis sua sponte currentem, nisi
mit: Fac si quid facis: et, Nihil est intempestive interpelletur. Grute-
tanti: Male mihi jam aeges: ubi rns, hie Metamorphosin quandam se
in taedium adduetus animus inci- gloriatur effecisse, non consulto Mer
pit beneficium odisse, dum expectat.' curio aut Venere, et exfaemina virum
Gron. Hedyle] Ita scribendum be exhibuisse nobis, sed cinaedum : nam
ne docuerunt Grnterus et Scriverins. ' ffidilus ' pro cinaedo taxatur lib. iv.
Est enim 'HSv\os. quo nomine Poëta Epig. 62.
Epigrammatum scriptor bis laudatur 3 Velocius ibo retentus] Ovidius
ab Athenaeо. Apud Martialem est Met. in. ' Sic ego torrentem, qua nil
mollis ac Pathici nomen fictum, ut obstabat eunti, Lealus et modico
hic et lib. ix. Epig. 57. Idem. He strepitu decurrere vidi : At quacum-
dyle, languet Protinus] Hedyle, vel JE- qne trabes obstrnetaque saxa tene-
dile, legendum vult P. S. non esse se bant, Spumeus et fervens et ab obice
stupidum, qui ad Veneris metam blan saevior ibat.' Gronov.

XLVIII.
DE DIAULO MEDICO.
NiJPER erat medicus, nunc est vespillo Diaulus:
Quod vespillo facit, fecerat et medicus.
Diaulus erat medicus paucis ante diebus, nunc vero ess vespillo : quod agit res-
pillo, hoc queque egerat medicus.

In hoc Epigrammate nullo modo variant exemplaria scripta, ant libri im-
pressi. Hie tamen in Junt. an. 1512. et Colin. 1528. sequuntur quadra-
ginta quatuor ex lib. n. Epigrammata ; quorum primum est ' De littoribus
Altini.'
NOTЖ
2 Quod vespillo] Hoc est, cum es- nunc factus vespillo effert mortuos.
set medicus nempe imperitas eifere- Vide Epig. 31. supra.
bat aegrotos, hoc est, occidebat, ut

XLIX.
DE LEONE ET LEPORE.
Rictibus his tauros non eripuere magistri,
Per quos prœda fugax itque reditque lepus :
Domitares leonum non liberarunt tauros ex iis rictibus, per quos lepus prada
92 M. VAL. MARTIALIS
Quodque magis mirum, velocior exit ab hoste,
Nec nihil a tanta nobilitate refert.
Tutior in sola non est cum currit arena, 5
Nec caveae tanta conditur ille fide.
Si vitare canum morsus, lepus improbe, quaeris ;
Ad quae confugias, ora leonis habes.
fugitiva vadit et revertitur. Et quod magia stupendum, celerius egreditur ab
adversario, et reportat aliquid ex tanta magnanimitate. Non est securior cum cur
rit in arena deserta, nec tanta securitate occultatur in ям O lepus lascive, si
vis declinare morsus canum ; ora leonis tibi prœsto sunt ad quœ perfugias.

2 Per quos prœdafurax Junt. et Colin.—4 Cum nil a tanta nobilitate refert in
qaibosdam vett. mobilitate legendum autumat Scriverius : perperam, inquit
Ant. de Rooy ; 'nobilitas' eleganter ponitur pro ' leone nobili:' vide infra
ad lib. т. Epigr. 32. consule porro Cel. Cannegiet. ad Avian. Fab. xxiv. 2.
Contra ' ignobiles ferae' dicuntur, quae non adeo generosae аc fortes. Cart,
lib. nI. cap. 8.—5 Tutior in sole Jnnt.
NOTjE
4 Nec nihil] Hoc est, aliquid, vi- curan, ingresen et egressu. Minus
res seil. atque animos aeeipit a leonis bene. Vide Epig. 7. supra.
fortitudine. Alii legnnt : Cum nihil 5 Sola arena] In qua non sunt fe
ii tanta mobilitate refert: nihil vulne- rae.
ris seil. aeeipit in tanto cursu et re-

L.
AD LICINIANUM,* DE HISPANICE LOCIS.
Vir Celtiberis non tacende gentibus,
Nostraeque laus Hispanice,
Videbis altam, Liciane, Bilbilim,
Equis et armis nobilem,
0 Liciane, vir celebrande Celtiberis populis. et items nostrœ Hispania, spectabis
excelsam Bilbilim equis et armis ciarum, et Caunum infœcundum nivibus, montibus

Ad Licianum de Hispania locis Junt. an. 1512. Ad Lycianü, Ifc. Colin. 1528.
Vide Turneb. lib. ххш. cap. 24. Ramiresius censet sie Lemma emendan-
dum esse : Ad Licinianum de Vita Rustica : illud enim, de Hispania locis, ab
aliquo sciolo additum.—3 Liciniane in quibusdam.—4 Aquis et armis omnino
NOTjE
* Ad Licinianum [Licianum] Alli Li- oppidum cujus situs hodie ignoratur :
einianum. pagum esse nunc apud Calatayud
1 Vir Celtiberis] Qui populi sunt affirmat Ferrarius.
Hispaniae ad fluvium Ibernm. 4 Equis, Ifc] Legendum Aquis, in-
3 Bilbilim] Hispaniae Tarraconensis quit Ramiresius : tum quod Bilbilita
 EPJGRAMMATUM LIB. I. 93
Sterilemqne Calvum nivibus, et fractis sacrum 5
Vadaveronem montibus :
Et delicati dulce Botrodi nemus,
Pomona quod felix amat.
Tepidi natabis lene Congedi vadum,
Mollesque Nympharum lacus ; 10
pra-ruptis Vadaveronem sacrum, et amaenam sylvam Botrodi mollis, quœ grata est
Pomona beata. Leniter tranabis vadum tepens Congedi, et dukes lacus nympha-

legendum censet Ramires de Prado, et intelligit Salonem, infra v. 12. Vide

lib. iv. Epig. 55. et lib. xiv. Epig. 33. —5 Senemque Catum in veteri meo
codice, inquit Pulmanuns, quem Anglia suppeditavit, manifesta scriptura est,
quam Turnebus etiam de suo exempíari profert, utCatus mons sit editus alta
nive obrntus, et, ut ita dicam, nimio senio candens. Sterilemque camm in Ve-
net. Aid. Junt. Colin. Plant. aliis. Senemque Caunum, nivibus legunt alii :
Caunum enim montem non procul a Bilbili tradit Mariana lib. i. cap. 3. Qui
calvum legunt intelligunt de Vadaverone monte. In edd. antiquisa. effractis
pro et fractis; montem enim Vadaveronem, sacrum, ut scribit Plin. fv. cap.
24. Promontorium, fractum et in insulam positum tradit Hieron. Paul. de
Hispania.—6 Sunt qui divisim legant Vada Veronem ; et sic Venett. Aid.
Jont. Colin. et Gryph.—7 Gruterus ex Palat. legit Boterdi. Turnebus et
vetustus quidam codex Boleti : cum tamen Botrodi oppidi infra meminit in
Celtiberis siti, quod a Tiberio Graccho dirutum refert Polybius, retinendum
Botrodi. Vide l,b. xn. Epigr. 18.—9 Tepida natabis lene cogedi vada in Venett.
Aid. Junt. Colin. See. Tepida natavis lene Congedi vada Domitius Calderinus.
Tepidi natabis Une, Ire. Pulmaunus. Tepide ». lene, vel Uve Turnebus. Tepidum
NOTjE
nos equos in pretio fuisse non con existimant ab aliis effractum, et in
stat : tum quod Salonis aquae, quarum insulam positum, quae nunc Vadavico-
infra fit mentio, temperando ferro, rem vocant. Alii legunt divisim
quo arma fabricantur, nouilissimae Vada Veronem sen vada Vermis, il-
innt, et lib. iv. Epig. 65. ' Armorum lumque Celtiberiaefluvium in Salonem
аalo temperator ambit.' influentem faciunt. Malim ego Vada
5 Calvum] Qui est mons Hispaniae veronem legere.
TaiTaconensis in Celtiberis, inter Ibe- 7 Botrodi] Botrodus nemus Hiepa-
rum etTuriasonem urbem, in Castellae niae Tarracon. in Celtiberis : ubi olim
et Arragoniae confiniis : Moncayo, qui oppidum fuisse, unne vicum, apud
etiam Latine Catus mons dicitur. Sic Segobrigam urbem scribit Perottus
Ferrarius in suo lexico geographico. ex Polyb. teste Ferrario.
Alii, Senemque Catum. ...effractis. Alii, 9 Lene] Hoc est, leniter. Alii
etfractis. aliter: natabis lene, id est, navigio:
6 Vadaveronem] Vadavicor, mons lenisenim, inquiunt, pаrvula navisest :
H,spanice Tarraconenses in Celtiberis Cujacius Obser. lib. x. cap. 15. sed
ab aliis montibus separatus. Hiero haec interpretado non placet, impro-
nymus Paulus lib. v. de fiuminibus et prie enim Poëta dixisset natare navi ;
montibus Hispaniae : Quidam, inquit, nec enim natantibus opus est navi.
non temere montem Celtiberiae esse Congedi] Hodie Congedo.
94 M. VAL. MARTIALIS
Quibus remissum corpus astringas brevi
Salone, qui ferrum gelat.
Praestabit illic ipsa Agendas prope
Vobisca prandenti feras.
iEstus serenos aureo franges Tago, 15
Obscuras umbris arborum.
Avidam rigens Dircenna placabit sitim,
Et Nemea, quae vincit nives.
At cum December canus, et bruma impotens
Aquilone rauco mugiet ; 20
Aprica repètes Tarraconis littora,
Tuamque Laletaniain.
rum, quibus soluta membra comprimas parvo Salone, qui gelu constringit ferrum.
Illic ipsa Voberta sylva tibi venanti exhibebit ferasfodiendas. Arborum umbracu-
lis tectus retundes ardores serena diei ad ripas Tagi auriferi. Frigidus fons Dir
cenna sedabit sitim ardentem, et Nemea qua frigore superat nives. Sed cum De
cember canescens, et hyems sœviens stridebit fremente Borea, redibis ad oras Tarra-

Heraldus. Tepidi innatabis alii. Vide Var. Notas.—11 Junt. et Colin. astrin
gss.—14 Vaberta in iisdem edd. et aliis vett. alii Voberca, quae circumsepta syl-
vis, praestabit copiam ferarum figendarum. Pro prendenti, alii legnnt prandenti,
i. e. tibi eIiam in prandio accubanti.—15 In Aid. Junt. Colin. Gryph. franges
pro franges, sive frangens.—17 Alii recens Decreta, vel Derceta, vel Dercelia:
alii frigens. Sed duo Palatt. legunt rigens Dercennu, non Dircenna, nt est in
edd. vett.—18 Palatt. Nutha.—22 Tuamque Lacetaniam in Palat.—24 Turne-
NOME
11 Remissum corpus] Aquis enim IS. leucis. Sic Ferrarius. Illic sane
Congedi, et lacubus Nympharum te- ejusdem nominis erat sylva, in qua
pentibus corpus relaxatur, et pori magna ferarum copia.
aperiuntur. Prandenti] Hoc est, prandio ac-
Astringas] Etenim corpus meatus cumbens venari poteris et ex mensa
claudit aqua fiigida. feras jaculis configere : magis mibi
Brevi Salone] Id est, non pro placet prendenti : videat lector.
fundo ; florin est qui illabitur inlbe- 15 jEstus serenos] Hoc est, calores
rum, hodie Xalon. Brevi adverbium aestivos fugies, vel mersus auriferis
est, inquitSipontinus, hoc est, statim. Tagi undis, vel delitesces in umbrosis
Auctor Шe boc Epigramma expli- sylvis quae Tagi ripas inumbrant.
cat, a quo pluribus in locis dissenti- Tagi тero fontes in montibus Celtibe
mus. riae.
14 Vobisca] Sive, nt alii legnnt, Vo 17 Dircenna] Fons Hispaniae geli-
berca. Bobierca, et Bubierca teste dlssimns, apud Bilbilim urbem, in
Varrerio: oppidum Hispaniae Tar- Salonem fluvium labens : Tarraco
raconensis, in finibus Celtiberorum vero nobile est oppidum, hodie Tar-
ac regni Arragonii, inter Bilbilim ad ragone.
Boream 3. et Segontiam ad meridiem 22 Laletaniam] Laletani populi
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 95
Ibi illigatas mollibus damas plagis
Mactabis, et vernos apros,
Leporemque forti callidum rumpes equo : 25
Cervos relinques villico.
Vicina in ipsum sylva descendet focum
Infante cinctum sordido. •
Vocabitur venator, et veniet tibi
Conviva clamatus prope. 30
Lunata nusquam pellis, et nusquam toga,
Olidaeque vestes murice :
Procul horridus Liburnus, et querulus cliens,
Imperia viduarum procul.
Non rumpet altum pallidus somnum reus : 35
Sed mane totum dormies.
Mercetur alius grande et insanum sophos :
Miserere tu felicium ;
conis expositas soli, et tuam in LaUtaniam. Illic interficies damas impeditas reti-
bus remissis, atque apros indigenas, et valido equofranges leporem versutum : relin
ques cereos custodi villœ. Lignum ex sylva proxima dilabetur in ipsum caminum
circumdatum pueris incomtis : venationis socius invitabitur, et conviva vocatus e
vicinia te adibit. Nusquam lunata pellis aderit, et nusquam toga, et vestimenta
muricis infectionem olentia. Terribilis Liburnus longe, et cliens queribundus:
longe etiamjussa viduarum. Reus pollens non franget profundum somnum, sed dor
mitabas toto matutino tempore. Alius emat magnum et vesanum sophos : teneat te

bus, Grnterus, alii legunt cernas apros.—25 In quibusdam rumpens equo.—

28 Infante ciuctus Junt. et Colin—29 Venabitur vocatus legnnt alii, i. e. con-
viva quem voles e vicinis. Vide lib. Hi. Epigr. 57.—31 Lanata legere placet
Colero : sed quo jure recepta lectio solicitari queat, non videt Heraldus.—
NOTjE
fuere Hispaniae Tarrac. inter Indi- Luna ortum se diceret.
getes ad ortum et Cosetanos ad oc- Nusquamtoga] Nec anteambulones
casum, ubi nunc magna pars Catalo- toga induti, nec clientes.
niae, inter Gerundam et Tarraconem, 32 Olidœque] Hoc est, viri purpura
et versus oram maris Mediterranei. induti : teter quippe odor provenie-
24 Vernos [vernos] apros] Hoc est, bat ex lotio quo temperabatur pur-
illic natos: legnnt alii vemos: male pura.
meo judicio, cum de hyeme loquatur 33 Liburnus] Praeco ncmpe publi-
Poëta. cus ex Liburnia, bodie Croacia. Hor-
31 Lunata nusquam pellis] Id est, ridus dicitur quod horrorem incuteret
non adernnt nobiles Romani, quibus iis quos citabat. Juv. Sat. IV. 75. ' Pri-
moris erat Lunae formam in calceis mus, clamante Liburno, &c.'
gestare, ut significarent se ab Evan- 34 Imperia viduarum] Quae mortuis
dro genus suum repetere, qui ipse a maritis familiam administrant et qui
 96 M. VAL. MARTIALIS
Veroque fruere non superbus gaudio,
Dum Sura laudatur tuus. 40
Non impudenter vita, quod reliquum est, petit ;
Cum fama, quod satis est, habet.
misericordia beatorum; nec arrogans utere ¡atitia solida, dum Sura amicus tuus
celebratur Romœ. Vita sibi postulat nоn turpiter quod superest, cum fama as-
secuta est quod suffieit.
37 In nonnullis vett. sophûs.—41 Alii pro petit legnnt peril.
NOTjE
dem arroganter, patronorumque ope 39 Veroquefruere] Verum gaudium
ra eaepina utuntur. appellat Martialis vitam genialem, a
37 Grande sophos] 2офш$ sapienter : labore atque ab omni cura
frequentissima erat acclamatio eorum
qui recitantis scripta laudabant : in- 41 Non impudenter] Jure merito
sanum sophos vocat quod insanus Poeta otium partes sibi vindicat, cum fama
ab insana plebe expectabat. suas implevit ; atque italaudat Licia-
38 Miserere tufelicium] Id est, di- num, qui famam adeptus sibi jam va
vitum, qui, licet negotiis sint impli- care debebat.
citi, se tamen felices pradicant.

LI.
JOCUS EX HOMERO IN COCUM.
Si tibi Mistyllus cocus, Amiliane, vocatur :
Dicetur quare non Taratalla mihi ?
Amiliane, si appellas cocum Mistyllum, cur ego non vocabo Шит Taratalla ?

Hic nulla lectionis varietas est in libris manuscriptis aut exrusis.

NC-ТЖ
1 Si tibi Mistyllus] Jocus est in cabat cocum suum, Mistylle, utebatnr
/Emilianum, qui Mistyllum voeaverat voce imperante verbi /uori\Лu, hoc
cocum, non alia forte de causa quam est, seco, quo facetus esset jocus, ut
quod apud Homerum legerat p''rru\- quoties vocaret cocum, imperaret
\6r t' tpa тЙЛЛа, id est, secabant sane etiam ut scinderet opsonia. Similis
et alia : nec erat potior ratio cur pri- est jocus apud Petronium. ' Vides,
amm carminis verbum usurpasset, inquit, ilium qui opsonium carpit ?
quam sequentia, quae sunt r" &pa Carpus vocatur, itaque quotiescum-
r&Wa. Attamen /Emilianos videtur que Trimalcio (licit Carpe, codent
fuisse argutus homo, qui quoties vo- verbo et vocat et imperat.
 EP1GRAMMATUM LIB. 1. 97

Lit
AU LEPOREM.
Non facit ad saevos cervix, nisi prima, leones.
Quid fugis hos denies, ambitiose lepus ?
Scilicet a magnis ad te descendere tauris,
Et, quae non cernunt, frangere colla velint.
Desperanda tibi est ingentis gloria fati : 5
Non potes hoc tenuis praeda sub hoste mori.
Ferisleonibus non converiit nisi maximum caput. O lepus superbe, quid vitas hos
dentes ? quasi vero dignentur te invadtre relictis tauris proceris, et rumpere cervi-
cem quam ne quidem vident. Tibi ponenda est spes glorioses mortis: tu prada
exigua nequis interire sub hoc adversario.

4 Quibusdam placet legere, frangere colla velint? interrogatorie, ut me

nait Musambert. in libelle contra Ramiresium,
NOTjE
1 Non facii] Non convenit leoni 5 Ingentis /efi] Hoc est, mortis :
nisi caput taurorum, aprorum, &c. vinci quippe a fortibus nonnulla laus
Vide Epig. 23. supra. est. Virg. /En. x. ' Hoc tamen infelix
2 Ambitiose] Qui nempe mortem miseram solabere mortem, Жneae
nimis gloriosam vereris. magni dextra cadis.

LI1I.
QUINTIANUM FAOIT ASSERTOREM.
Commendo tibi, Quintiane, nostros :
(Nostros dicere si tamen libellos
Possim, quos recitat tuus Poeta :)
Si de servitio gravi queruntur,
Assertor venias, satisque praestes, 5
Quintiane,fidei tum committo nostros, si tamen licet appettare nostros libros, quos
citat tuus Poeta: si dolent servitutem molestam vindex accedas, et fidejubeas, et

5 In margine Junt. penes Editorem antiqua manu exaratum est, facique

- sed quo sensu judicet lector.
NOTjE
3 Quos recilat] Plagiarme Poëta 5 Assertor venias] Hoc est, assere
Fidentiuns sane, de quo Epig. sequen- eos in libertatem: metaphora ducta
ti et 39. supra. ab iis qui in servitute injusta detine-
Detph. et Vor. Clus. Martial. G
08 И. VAL. MARTIALIS
Et, cum se dominum vocabit ille,
Dicas esse meos, manuque missos.
Hoc si terque quaterque clamitaris,
Impones plagiario pudorem.
assereres meos esse, et donatos libertate ; cum ille se nuneupabit dominum, si ter aut
(¡unter hoc exclamarais, pudore officies plagiarium.
NOT«
bantur, et a quocumque in libertatem 7 Manuque missos] Eandem allego-
vimUcari poterant. ' Nam ego illam riam hominis liberi, qui injuste deti-
liberali assero causa manu.' Terent. netur in servitute, persequitur hoc
Adelph. Act. 2. Sc. 1. sensu : Versus meos manumisi, id est,
S Satisque prœstes] Hoc est, defen- edidi in Incem, nec plagiarius debet
das et tnearis : verbum Juris est: eos detinere tanquam enos.
Gallice, soyez ma caution. 9 Impones] Acclamatione tua pla
6 Et, cum se dominum] Hoc est, aue- giarius Poëta pudore victus cedet.
torem : at vero juris formulam usur Vide Tit. D. ad legem Faviam de
pat Poëta : possessores euim se do Plagiariis.
minos vocabant.

LIV.
AD FIDENT1NUM.
Una est in nostris tua, Fidentine, libellis
Pagina, sed certa domini signata figura ;
Quae tua traducit manifesto carmina furto.
Sic interpositus vitio contaminat uncto
Fidentine, una est tua pagina in libris nostris, sed notata signo sui domini, qua
arguit tuos versus aperta compilation)s: sic bardocucullus Lingonicus interjectus

2 Beverlandi Ms. si grata.—3 Turnebus Advers. lib. xiII. cap. 24. legen-
dum esse censet crimina.—4 Sic interpositus villo in nonnullis ; quod Radero
placet et Ramiresio : vilis in aliis : filo ctiam legi tur. Vide Var. Notas.
Sic interposito vilis contaminat unco coda. Scriverii et Salmasii, quae vetus lec
tio est, teste Musambertio. Raderi testantur lectionem coda. minus inter
polat!. Uugnine enim splendorem villo conciliabant, atque ita Tyrianthina
NOTjE
2 Sed certa] Nam inepta ¡lia pagi- Ut bardocucullus inter Tyrianthina
na declarat quis ejus dominus et anc- sordet, ita tuum carmen in meo li
ter sit. bello. Bardocucullus vero vestis e-
4 Vitio contaminat uncto] Id est, rat Gallica crassioris fili, qua plebei
oleum otente. Raderus legit filo et viliores homines induebantur.
erasso, nempe, aut villo. Sensus est :
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 99
Urbica Lingonicus Tyrianthina bardocucullus : 5
Sic Aretinae violant crystallina testae :
Sic niger, in ripis errat cum forte Caystri,
Inter Ledaeos ridetur corvus olores :
Sic ubi multisona fervet sacer Attide lucus,
Improba Cecropias offendit pica querelas. 10
Indice non opus est nostris, nee vindice libris :
Stat contra, dicitque tibi tua pagina, Fur es.
fœdat vitio unclo urbana Tyrianthina : sic testa AretiniB polluunt crystallina : sic
corvus aler ludibrio habetur inter cycnos Ledaos, cum forte vagatur in ripis
Caystri : sie improba pica offendit querimonias Cecropias, ubi sacrum nemus resonat
cantibus Philomelae multisona. Libelli nostri non egent delatore, nec assertore :
tua pagina stat contra, et tibi dicit, Fur es.

adulterata venditabant.—6 Arretina Aid. Junt. Colin. et aliae vett.—7 Be-

verlandi Ms. erant cum forte.—9 Atthide in Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulm.
aliis : alite in Beverlandi Ms.—10 Pro offendit, quod exhibent edd. antiqniss.
Venet. 1471. Bosch. Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. alii, nt Pulmaunus, Junius,
&c. legunt effundit. Nostram lectionem optime restituit Scriverlus : sed
Gruterus malles offundit.—11 Sunt qui legant judice. Voces videx, index, et
iudex, sive judex, saepius confunduntur a librariis.
NOT7E
5 Urbica Tyrianthina] Vestes erant dius Met. vi.
violaceae, quarum color e purpura et 10 Offendit] Suavissimos Philome
viola factus. lae Atheniensis cantus. Alii effundit,
Lingonicus] Hoc est, Gallicus; alii offundit.
nam Lingones sunt Galliae populi. 11 Indice] Hoc est, accusatore:
Vide lib. xiv. Epig. 128. tui enim versus meis conjuncti indi
6 Sic Aretina] Aretium urbs He- cant te furem. ' Index ' dicitur qui
truriae, nunc Arezo, ubi fictilia vasa crimen aliquod indicat.
tisiban t. 12 Stat contra] Metaphora de-
7 Caystri] Cayster fluvius Ioniae, sumta a subselliis judiciorum ubi
ex Phrygia magna oriens, ac inter patroni adversi sedebant, accusator
Ephesum et Colophonem in mare contra defensorem ; et quando dice-
decurrens : illic magna olorum copia. bat accusator stabat: stare igitur
S Ledaos obres] Quoniam Jupiter contra,est surrexisse accusatorem vel
sab forma cygni Ledam compressât. defensorem ad dicendum. Sic Rami-
9 Fervet Attide] Quae fuit filia resius, ex Ciceronis Oratiene pro
Pandionis regis Atheniensium, in Sexto Roscio Amer.
avem Pi,ilomelam commutata. Ovi-
100 M. VAL. MART1AL.IS

AD FUSCUM.
Si quid, Fusce, vacas adhuc amari ;
(Nam sunt hinc tibi, sunt et bine amici :)
Unum, si superest, locum rogamus :
Nec me, quod tibi sum novus, recuses :
Omnes hoc veteres tui fuerunt 5
Tu tantum inspice, qui novus paratur,
An possit fieri vetus sodalis.
Fusce, si quis adhuc apud te locus superest amicitiœ, nom hinc et inde habes
amicos, petimus unum locum si reliquus est. Nec me rejicias quod sum recens apud
te ; omnes antiqui tui amici extiterunt hoc idem. Tu solummodo considera, an
socius qui recens comparatur, possit antiquus esadere.

Lemma est in Vaticano et Beverlandi Mes. Ad Fuscum P. Prat. in Dacis.

Juvenal. ' Qui vulturibus servabat pectora Dacis.' In Aid. Junt, Colin. &c.
De amicorum judicio. Veterem inscriptionem, Ad Fuscum, praefert Ramires :
vel utramque conjunctam : Ad Fuscum, de Amicorum Judicio.
SOTX.
1 .Si quid Fusce] Hoc est, Si novo 5 Omnes hoc] Quia scilicet novi iu-
amico locus sit apud te. De Fusco erunt.
vide lib. vi. Epig. 76.

LVI.
AD FRONTONEM.
Vota tui breviter si vis cognoscere Marci,
Clarum militiœ, Fronto, togaeque decus :
Hoc petit : esse sui, nec magni, ruris arator ;
Sordidaque in parvis otia rebus amat.
O Fronto, insigne ornamentum belli et pacls, si cupis summatim discere vota tui
Marci, hoc postulat : arare agrum suum nec amplum, et diligit quietem squalentem

Ad Frontonem de Voto Vita sua inscribitur in edd. vett.—4 Barthius legit,

NOT/E
2 Fronto] Fuit hic Fronto, juxta postea Imperatore Consul, in cujus
Raderi conjecturam, cum Trajano Consulatu periit Domitianus.
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 101
Quisquam picta colit Spartani frigora saxi, 5
Et matutinum portat ineptus Ave ;
Cui licet exuviis nemoris rurisque beato
Ante focum plenas explicuisse plagas ?
Et piscem tremula salientem ducere seta,
Flavaque de rubro promere mella cado ? 10
Pinguis inaequales onerat cui villica mensas,
Et sua non emtus praeparat ova cinis ?
Non amet hanc vitam, quisquis me non amat, opto :
Vivat et urbanis albus in officiis.
in rebus tenuibus. An quisquam veneratur frigidum marmor Laconicum pictum, et
ineptus fert salutationem matutinam ; cui fas est expedire ante focum retia plena
feris sylvœ parvœ, atque agrifelicis? et pilo tremente trahere piscem exsilientem, et
mella flava extrahere ex amphora rubenti ? cui villica obesa ministrat ad mensam
imparem, et cinis non emtus apparat sua ova ? Cupio ut hanc vitam non diligat,
quisquis non diligit me : albus vitam agat in obsequiis urbis.

Snbriaque.—7 Antiqua lectio erat : Cui licet exigui nemoris rurisque beati.
Lectionem nostiam dedit Gruterus ex cod. Palat.—8 Sunt qui hic legant ex-
posuisse.—14 Pro albus in officiis ed. Junt. an. 1512. noi penes habet in mar
gine, eptus in officiis ; i.e. emptus.
NOTjE
5 Quisquam picta] Picta fiigora per 11 Inaquales] Tenuioris fortunae
Metalepsim pro frigora saxi picti : homines mensas inaequalibus quando-
ironice dictum de adulatoribus et que pedibus fultas babebant. Ovi.
matutinis salutatoribus, qui in aUiis dius Met. vin. ' mensae sed erat pes
Laconico marmore ornatis mane am- tertins impar : Testa parem fecit.'
bulabant, expectantes intromitti sa- 12 Non emtus] Id est, ignis non
lutatum, et deducere amicum mag- emtus ; nam ligna caro pretio eme-
num anteambnlones. Sic Ramire- bantur Roma;.
•ins. 14 Albus] Id est, toga alba indutus
8 Explicuisse] Alii, exposuisse. inter ànteambulonum et niveorum
9 Et piscem tremula] Et cui piscari Quiritum officia ; aut cretatns et can-
licet virga ex qua tremente pendet didatns in comitiis. Sic Lipsius E-
seta. Vide lib. x. Epig. 30. lect. lib. i. cap. I3.

LVII.
AD CAUPONEM.
Continuis vexata madet vindemia nimbis.
Non potes, ut cupias, vendere, caupo, merum.
Vindemia agitata perpetuis imbribus perfunditur : o caupo, nequis venumdare
vinum purum, etiamsi velis.
2 In edd. vett. Non potes, ut cuperes, quod Musambertio magis placet.
102 M. VAL. MARTIALIS
Vide lib. ix. Epig. 100. sendere Copomerum optimus codex Palatinus.
NOT*
2 Ut cupias] Scusus est: Etiamsi notat Poëta, qui etiam volentes pro-
copias honus et fidus esse, tamen ne- bi esse non possint.
quis : sic argute cauponum perfidiam

LVIII.
AD FLACCUM.
Qualem, Flacce, velim qaaeris, nolimve puellam ?
Nolo nimis facilem, difficilemque nimis.
Illud quod medium est, atque inter utrumque probamus.
Nec volo, quod cruciat ; nec volo, quod satiat.
Flacce, rogasue qualis puella mihi placeat, out displiceat 1 Nimium indulgeui, et
nimium fastidiosa mihi non arndet. Placet quod est medium, atque inter utrumque :
nec amo quod torquet, nec amo quod saturat.

In hoc Epigrammat,: nulla lectionis varietas extat in codd.

LIX.
DB PUERI PRKTIO.
Millia pro puero centum me mango poposcit:
Risi ego : sed Phœbus protinus illa dedit.
Hoc dolet, et queritur de me mea mentula mecum,
Laudaturque meam Phoebus in invidiam.
Sed sestertiolum donavit mentula Phoeho 5
Bis decies : hoc da tu mihi, pluris emam.

3 In Aid. Junt. Colin. Gryph. et aliis vett. et queritur, dolet hoc mea, írc.
NOTjE
1 Mango] Puerorum scilicet nego- la sententiam Juven. Sat. i. 40. ' Un-
tiator, quos in Vcuercm frangebat. ciolam Proculeius habet, sed Gillo
5 Sed sestertiolum] Quippe Phos- deunrem: Partes quisque suas ad
busdraucus remfecerat mentula,jux- mensuram inguinis hxres Accipiat.'
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 103

LX.
AD FLACCUM DE SPORTULA.
Dat Baiana mihi quadrantes sportula centum :
Inter delicias quid facit ista fames ?
Redde Lupi nobis, tenebrosaque balnea Grylli :
Tam male cum cœnem, cur bene, Flacce, lavor t
Accipio centum quadrantes ex Ваша sportula: quid efficit ista esuries inter
voluptates balnei ? Restitue nobis obscuras thermos Lupi et Grylli: о Flacce, cum
tam male epuler, cur lavor bene ?

Hujus Epigrammatis inscriptio fuisse debuit, Ad Flaccum de secessu

Batano, inquit Ramires de Prado ; nam, ut existimat, cum aliquo potentiori
Martialis accesserat in Baias, ubi sportula dabatur communis. Hoc negat
Musambertius. —4 Beverlandi Ms. laver; et sic in cod. Voss. {aves cod.
Thuan.
NOTjE
1 Dat Batana] Potentiores suis cli- 2 Quid facit] Exignam sportulam
entibos dabant sportulam, quae erat centum quadrantum famem appellat,
calathus, quo primum opsonia, postea quia nonsatiabat esurientem. Lib. In.
vero pecunia data est ; unde sportu- Epig. 7.
la frequenter pro cibo vel pecunia 3 Redde Lupi] Cum male cœnet,
usurpatur. Noster autem Poëta forte male quoque lavari optat in bal-
Baias comitatus erat Flaccum, aquo neis obscuris, qualia erant Lupi et
cum perexiguam sportulam accepis- Grylli.
set, conqueritur. Baue, vulgo Вам, 4 Tam male] Nam male cœnato
oppidum Campaniae ad sinum Baia- thermae vel suavissimae non placent.
num inter Puteolos et Cumas.

LXI.
DE LEPORE ET LEONE.
Intres ampia licet torvi lepus ora leonis,
Esse tamen vacuo se leo dente putat.
Quod ruet in tergum, vel quos procumbet in armos,
Alta juvencorum vulnera figet ubi 1
O Lepus, quamvis ingrediaris ora vasta leonis horribilis, niliilominus leo credit
habere os vacuum. In quod tergum prorumpet, vel quos invadet humeros, ubi infli-
NOTVE
4 AlIajuvencorum] Qui uempe cum ribus locum praebent, (ecus vero le-
pingues et crassiores sint altis vulne- pores. Vide supra Epig. 2i. et 49.
 104 M. VAL. MART1ALIS
Quid frustra nemorum dominum regemque fatigas ? 5
Non nisi delecta pascitur ille fera.
get plagan profundas laurorum ? Quid defatigas inutiliter dominum et regem sylca-
rum? ille non nuírilur nisi bellua selecta.

3 Pro procumbel in quibusdam odd. vett. legitur, prorumpet.— 6 Bartbius

legit, Non nisi dejecta; quod non improbant viri docti.

LXII.
AO LICINIANUM, SCRIPTORE8 UNDB.
Verona docti syllabas amat vatis :
Marone fclix Mantua est :
Censetur Apona Lirio sao tellus,
Stellaque nec Flacco minus.
ApoIIodoro plaudit imbrifer Nilus ; 5
Nasone Peligni sonant.
Duosque Senecas, unicumque Lucanum
Facunda loquitur Corduba.
Verona diligit syllabas periti Poesa : Mantua beata est Virgilio. Apona terra
astimatur Livii sui, Stella, nec minus Flacci gratia. Nilus imbrifer favet ApoI
Iodoro, Peligni resonant Nasone, Corduba eloquene pradicat duos Senecas, et unum

Ad Licianum, Scriptores unde in Aid. Junt. Colin. Gryph. Junian. aliis.—3

Legitur etiam Aponi, quod verum putat Cagnerins. Aponus autem fons est
prenobilis, unde tota regio Patavina ¡Ilustrata est : in cujus laudem Claudian.
et Cassiodor. plenis quasi velis sese effuderunt.—5 Nounulli legunt gaudet im
brifer. Ed.Junt. penes Editorem in margine habet : Apolladme tibi papyrifer
Nilus; quae lectio forte reponenda, ai aliquo hono codice conf,rma, dur.
'Papyrifer Nilus/ s limifer Nilus,' Ac. passim leguntur apud Poëtas; im-

NOTvE
1 Docti vatis] Catulli nempe Vero- 5 Imbrifer Nilus] Qui inundatione
nensis. Quos hic enumerat auctores sua, vice imbrium, qui in jEgypto
satis per se noti sunt. De Stella dic rari, fungitur in terra irriganda.
tum Epig. 8. supra. 6 Peligni] Populi Iiali.r, ubi erat
Syllabas] Hoc est, numeros et ver Sulmo patria Ovidii, a quo commen-
sus. datur, regio, nunc Valca. Ovid. de
S Apona] Aponus, Abano, viens cum Ponto lib. iv. Elegia 14. ' Gens mea
fonte et balueis in agro Patavino, ubi Peligni, regioque domestica Sulmo.'
T. Livius ortus dicitur, a Patavio 8 Corduba] Nunc Cordoua, urbs His-
quinque mill. pass. paniae Baeticae.
 EPIGRAMMATÜM LIB. I. 105
G au dent jocosas Canio suo Gades ;
Emerita Deciano meo. 10
Te, Liciniane, gloriabitur nostra,
Nec me tacebit Bilbilis.
Lucanum. Festiva Gades latantur Canio suo, Emerita Deciano meo. Lieiane,
nostra Bilbilis se jactabii propter te, nec silebit me.

brifer Nilus nulUbi , credo, nisi apud hodiernum Martialem.—11 Te, Lieiane
in Aid. Junt. Colin. Gryph. Junian. aliisque vett. Liciniane testantur cod.
Vossianus.
NOT¿E
9 Jocosa Gades] Hispaniae popali Metida.
ad fretum Gaditanum, choreis et sal- 12 Bilbilis] Urbs in Celtiberia,
tationibus mire dediti. Vide Epig. Martialis patria, de qua Epig. 50.
42. supra. Vulgo Cadiz. supra ad Licianum.
10 Emerita] Urbe Lusitaniae, hodie

LXIII.
DE LjEVINA.
Casta, nec antiquis cedens Laevina Sabinis,
Et quamvis tetrico tristior ipsa viro,
Dum modo Lucrino, modo se permittit Averno,
Et dum Baianis sœpe fovetur aquis,
Incidit in flammas, juvenemque secuta, relicto 5
Conjuge, Penelope venit, abit Helene.
Lœvina pudica, nec primas dans priscis Sabinis, et ipsa mastior marito licet seve
ro, dum se credit nunc Lucrino, nunc Averno, et dum sapias calescit aquis Baianis,
corvepta est amere, et comitate est adolescentem deserto marito, accessit Penelope,
recessit Helene.

De Lirina casta, et ad Baias adultera Lemma est in Aid. Junt. Colin. Gryph.
et aliis vett. De Lœvina in cod. Thuan.—3 In Aid. Junt. Colin. Gryph. aliis-
que, pra:mittit: per et pra in compositione saepe confunduntur a librariis.
Vide nos ad Tibull. iv. 1. 175.—6 Pulmaunus legit, abit Thymele, improbante
Musambertio.
NOTjE
1 Sabinis] Quarum mores saneti et 6 Penelope venit] Id est, casta :
incorrupti erant. Juv. Sat. vi. vs. abit Helene, hoc est, adultera. Ha
163. ' Intactior omni Crinibus effusis rum historia satis nota est. Abit ulti
bellum dirimente Sabina.' ma syllaba producitur propter con-
3 Lucrino] Lacus est Lucrinus ad tractionem pro abiit. Helene] Alii
Baias : hodie Logo Licola. Alii melius Thymele. Baiis porro multa luxuriae
interpretantur, Mar morto. exempta.
lOG M. VAL. MARTIALIS

LXIV.
AD CELEREM.
Ut reciten» tibi nostra rogas Epigrammata. Nolo.
Non audire, Celer, sed recitare cupis.
Oras ut tibi legam nostra Epigrammata: non placet. O Celer, non vis esst au
ditor, sed recitator.
In hoc Epigrammate nil variant exemplaria, vel scripta, vel excusa.
NOTjE
2 Non audire] Mea seil. carmina : Epig. 74. Hb. vIi. Epig. 2.
sed recitare tua nempe. Vide lib. v.

LXV.
AD FABTJLLAM AMBITIOSAM.
Bella es ; novimus : et puella ; verum est :
Et dives ; quis enim potest negare 1
Sed dum te nimium, Fabulla, laudas ;
Nec dives, neque bella, nec puella es.
Pulchra es, scimus : et puella, certum est : et opulenta, nam quis potest inficiari?
sed, a Fabulla, cum te effers nimiis laudibus, nec opulenta, nec pulchra, nec juve
nis es.
Ad Fabullam ambitiosam in laude in edd. vett.—2 Videtur Rutgersio scriben-
dum : Quis et id potest negare ?
NOTO
3 Sed dum te] Modestia enim et aequis auribus accipi soient, quam
verecundia commendantur puellae. difficile est obtinere, ne molesta vi-
Plinius Junior lib. i. Epist. 8. ' Ete- deatur oratio de se aut de (suis dis-
nim si alienae quoque laudes parum serentis.'

LXVI.
AD CdECILlANUM, DE GENERE ET DECLINATIONE FICUS.
Си м dixi, ficus, rides quasi barbara verba,
Et dici, fieos, Caeciliane, jubes.
Cum protuli,ficus, risisti perinde ac barbaram vocem, et vis, Caciliane, dicifieos.

' HocEpigramma est Grammaticis crux ; ideo fœdata ab iis Epigraphe, ad-
 EP1GRAMMATUM LIB. I. 107
Dicemus ficus, quas scimus in arhore nasci :
Dicemus fieos, СазcШапe, tuos.
Proferemusficus, quas navimus produci in arbore: at vero, Caciliane, dicemus
fieos tuos.

ditis ineptie verbis, De genere et declinatione ficus, quae omnino expungenda

sunt.' Ramires. Musambert. malit: In Cacilianum.—2 Et dixi Junt. an. 1512.
—3 Dicemus fieos legunt nounulli, improbante Ramiresio.—4 Alii legere
malint, ruas. Vide Richard. Jonsonium Nottingham. in libro Animadverss.
in Lillii Gramm.
NOTjE
I Cum dixi, ficus] Ramiremua et velfieos nt legunt alii, sed intelligit
Farnabins Lemma esse emendandum familiam in qua omnes ficosi essent.
contendunt, nec generis, sed tantum Eadem turpitudine notavrt aliam fa
declinationis mentioneu, fieri hoc lo miliam lib. vn. Epig. 70. et ficum
co : ita ut ficus faemiuini generis appellari ficosum neminem probat
secundae et quartae declinationis sig- lib. iv. Epig. 52. AMifieos tuos expli-
nificet arhorem et fructum ejusdem cant morbum sic dictum a similitu-
arhoris. Sed ficus secundae declina dine ficus, et fieos in illa signification
tionis, inquit Ramiresius, significans esse tantum secundae declinationis, et
morbum, ignoratur cujus sit generis ; masculini generis. Yideat lector.
tuos enira non refert ad ficus ut legit, Vide lib. iv. Epig. $3.

LXVII.
AD FUREM DE LIBRO SÜO.
Erras, meorum fur avare librorum,
Fieri Poëtam posse qui putas tanti,
Scriptura quanti constet, et tomus vilis.
Non sex paratur aut decem sophos nummis.
Secreta quaere carmina, et rudes curas, 5
Hallucinaris,fur avare meorum libellorum, qui credis vatem emdere posse eo pre-
tio quo comparatur scriptura, et tomus vilis. Sophos non acquiritur sex aut decem
nummis. Require versus latentes, et studio non edita, qua novit, et sigillata in

2 Gronovius legit : posse qui putas tanto, Scriptura quanti constat.—12 Mer-
4 nom:
1 Fur avare] Non vocat avarum pars si involveretur in spiram, volu
ob furtum librorum, sed ideo avarum men vocari poterat.
vocat quia Poëta haberi volebat vi- 4 Sophos] Acclamatio erat eorum
lissimo pretio. qui recitantibus applauderent. Vide
S Tomus] A verho гioуя scindo : Epig. 4. supra.
id est pars, vel frustum, quae quidem 5 £i rudes curas] Hoc est, carmina
108 M. VAL. MARTIALIS
Quas novit unus, scrinioque signatas
Custodit ipse virginis pater chartae ;
Quae trita duro non inhorruit mentó.
Mutare dominum non potest liber notus.
Sed pumicata fronte si quis est nondum, 10
Nec umbilicis cultus, atque membrana :
Mercare tales adeo, nec sciet quisquam.
Aliena quisquis recitat, et petit famam ;
Non emere librum, sed silentium debet.
arca servat solus parens virginis charta, quœ attrita non exhorruit mente aspero.
Libellus cognitus nequit commutare herum. Sed si quis est nondum fronte poiita
pumice, nec ornatus umbilicis, et membrana : eme ab ipso ejusmodi librum, nec ullus
resciet. Quisquis pronuntiat aliena, et aueupatur existimationem, non debet mer-
cari libellum, sed reticentiam auctoris.

care tales ab eo nec seiet quisquam in Aid. Junt. Colin. et aliis vett. abeo babent
codd. Palat. habeo cod. Put. unde Heraldus sie scribendum putat : Mercare
tales ; habeo ; nec seiet quisquam. Scriverins: Mercare : tales habeo, nec scilicet.
Alii, Mercare : tales habeo ; nec seiet quisquam. Melissus, et postea Ant. de
Rooy, corjj. Mercare tales adeo; cujus meminit etiam Heraldus. adeo pro
' propterea,' ut saepius ; vel vim explendi habet. Vide Duker. ad Flor. i. 18.
25. et Snakeuburg. ad Curt. in. 7. 5. Pro säet tamen idem Ant. malit sciat,
b. e. cura quibuscumque potueris modis, ne quisquam resciscat.—13 Aid.
Junt. Colin. Gryph. Juoian. Delpb. aliae, et quœrit famam, contra metrum.
NOTjE
quae nondum in lucem edita sunt. bantur, cum in lucem libri ederentur.
7 Virginis pater chartœ] Virginem 11 Nec umbilicis cultus] Id est, ba-
chartam vocat, quae nondum viri ali- cillis cedrinis vel buxeis super quos
cujus manu attrita fuerat. Pater] Id membranae involverentur : quibus in
est, carminum auctor. Vel virginem volumen complicate, in medio utrim-
cbartam intellige, ex qua nullum que apparebat lignum, et ideo dice-
exemplar transcriptum sit. batnr similitudine quadam umbilicus:
8 Duro mentó] Dicit Poëta char- et cum is non assueretur membranis,
tam multorum lectorum manibus at- nisi opere jam absoluto, hinc natura
trectatam horridam fieri mento, hoc proverbium ad umbilicum perducere,
est, fieri pilosam et barbatam, dum id est, absolvere librum. Umbilicis
usu atteritur, et basia captat. Epig. autem affigi solebant capitula cornea,
4. supra, et lib. x. Epig. 93. ossea, vel ebnrnea, ornatus causa,
10 Pumicata fronte] Frontes libri eae quae plerumque coloribus pingeban-
sunt extremitates membrana; in spi- tur, et vocabantur cornua. Ita Ra-
ram complicatae, quae pumice polie- miresius.
 EPIGRAMMATÜM LIB. 1. 109

LXVIII.
AD CHŒRILUM.
Liber homo es nimium, dicis mihi, Chœrile, semper.
In te qui dicit, Chœrile, liber homo est.
O Charile, mihi dicis assidue, Nimis es dicax. O Charile, qui verbafacit in te,
homo est otiosus.
Ad Cerylum Lemma est in Beverlandi Ms. Ad Charulum in edd. vett.—1. 2
Ceryle in eodem Ms. Liber homo est ? per interrogationem, in risum, placet
Masambertio et Th. Marcilio.
NOTVE
1 Liber homo es mnu'um] Id est, ni- sic intellige : Qui in te dicit, homo
mium liberi animi, qui nemini pareis. est liber, id est, ingennus, cujus est
2 Liber homo est] Hoc est, sine ne libere dicere quae sentiat. Jocas est
gotiis, quia indignus es reprehen- in verho liber.
•ione, et omnino contemnendus. Vel

LXIX.
DE RUFO.
Quicquid agit Rufus, nihil est nisi Naevia Rufo.
Si gaudet, si flet, si tacet, banc loquitur.
Cœnat, propinat, poscit, negat, innuit ; una est
Naevia : si non sit Naevia, mutus erit.
Scriberet hesterna patri cum luce salutem ; 5
Naevia lu*> inquit, Naevia, lumen, ave.
Haec legit, et ridet demisso Naevia vultu.
Naevia non una est : quid, vir inepte, furis ?
Quicquid facit Rufus, cogitat solam Naviam : si latatur, si lacrymatur, si silet,
commemorat ilium. Epulatur, propinat, petit, recusat, assentitur, pradicat unam
Naviam : si Nœvia ubsit, elinguis erit. Cum die hesterno nuntiaret salutem geni-
tari, Salve, Navia, ait, lux mea, Novia numen meum. Navia legit hac, ef risum
edit depressis oculis. Navia non una est ; quid insanis, marite ridicule ?

De Ruffb et Necia in Aid. Jtmt. et Colin.—1 Ruffus....Ruffo in iisdem.—3

Juntina nostra in margine ascriptum habet: aunuit: una est: et banc veram
esse lectionem quovis pignore contenderem.—5 Scripeerat in Beverlandi Ms.
—6 In eodem Ms. numen, quod citat etiam Heraldus.—8 Nœvia non vana est
Beverlandi Ms. fuit píofuris in eodem.
NOTjE
2 Si sacet] Insanum quippe suum cabat.
erga Naeviam amorem gestu signifi- 8 Navia non una est] Ludit in am
по И. VAL. MARTIALIS
NOTjE
Mguitate verbi una : supra cuim dixe- unins matrimonium vocahatur, ut ait
rat аna est Nenia, id est, de Naevia Seneca de Beneficiis lib. пi. cap. 16.
•ola loquitur Rufus : deinde ait, iurn ' Iufrunita et antiquata est quae ne
un« est, quia duplex est, uxor duo- sciat matrimonium vocari unius adul-
rum : habebat enim adulterara cujus terium.' Vide lib. vi. Epigr. 9.
et uxor dicebatur: nam adulterium

LXX.
AD MAXIMUM.
Cœpit, Maxime, Pana quae solebat,
Nunc ostendere Canium, Terentos.
O Maxime, Terenios eapit nunc monstrarc Canium, qua: consuecerat monstrare
Pana.
Hoc Epigramma Ad Saximum inscribitur in Junt. an. 1512.
NOTjE
2 Nunc ostendere Canium] Pan et licet erat in Campo Martio, ridentis
Satyri risu perpetuo lasriviunt : cum babitu illic formatam ; sed Canium,
ergo ridentem Canium Poëtam deri- qui aeque rideret ac Pan. Lib. Ш.
dere velit, ait, non ostendi amplius Epig. 20.
statua m Panos inTerento, locus sei-

LXXI.
AD LIBRUM.
Vade salutatum; pro me liber ire juberis
Ad Proculi nitidos officiose lares.
Quaeris iter? dicam: vicinum Castora canae
Transibis Vestas, virgineamque domum.
Inde sacro veneranda petes Pallatia clivo, 5
Plurima qua summi fulget imago ducis.
Ito salutatum ; o libelle obsequiose, mandaria adire meo loco splendidam domum
Proculi. Rogasue viaml transgredieris templum Castoris propinqvmm antiqua
Vesta, atque ades Virginum Vestalium. lllinc adibis regiam renerabilem in colle
sacro, ubi multa effigies supremi Imperatoria resplendent. Nec te moretur siderea

Ad librum suum inscriptio est Ms. Beverlandi.—6 Aurea qua summi marg.
NOTjE
2 Lares] Dii sunt domestici qui in pro domo ipsa.
aedibus privatim coleuantur, sumti 3 Cone Vesta] Vesta Saturni filia
 EPIGRAMMATTJM LIB. I. Ill
Nec te detineat miri radiata Colossi,
Quae Rhodium moles vincere gaudet opus.
Flecte vias hac, qua madidi sunt tecta Lyaei,
Et Cybeles picto stat Corybante tholus. 10
Protinus a laeva clari sub fronte Penates,
Atriaque excelsa sunt adeunda domus.
Hanc pete, ne metuas fastus, limenque superbom :
Nulla magis toto janua poste patet ;
Nec propior quam Phœbus amat, doctaeque sorores. 15
Si dicet, Quare non tamen ipse venit ?
Sic licet excuses, Quia qualiacumque leguntur
Ista, salutator scribere non potuit.
moles admirandi Colossi, qua lœtatur superare opus Rhodium. Flecte iter qua sunt
œdes uvidi Bacchi, et qua erectus est tholus Cybeles depicto Corybante. Subito
œdes splendida sunt adeunda adfrontem sinistram, atque aula domicilii alti. Hoc
adi, ne metuas superbiam atque accessum difficilem : nullajanua magis panditur, nec
ulla quam diligat Phœbus propitior, et perita sorores. Si dicet, Cur tamen ipse
non venit ? sic potes me excusare, Quoniam salutator nequivit componere ista qualia
cumque evolvuntur.
Junt. ap. Editorem.—7 Beverlandi Ms. et cod. Thuan. radiata Coloris.—10 Et
crudeles in eodem.—11 Cod. Thuan. clari tibi fonte: unde quidam V. D. legen-
dum censet, clari sub fonte, et Gronovii lectionem damnat. 'Ego in duobus
scriptis reperi: clari tibi fronte: idque verum est. Protinus inquit, a laeva
adenndi tibi Penates fronte clari, b. e. illustria antepagmenta habentes.'
Gronovius. Eandem lect. citat Pulmannus.—13 Hаc pete in quibusdam vett.
Hanc pete corr. Gruterus.—15 Nec potior quam Phœbus amat Beverlandi Ms.
et cod. Thuan.—17 Scilicet legunt Pulmannus aliique nonnulli.
NOTjE
ex Ope, quae castitatis Dea habita tando et cantando illius Deœ sacra
Vestalibus nomen dedit. faciebant : iidem feruntur fuisse cus
6 Summi ducis] Domitiarji. todes Jovis adhuc infantis.
7 Sec te detineat] Vide Epig. 2. 11 Penates] Dii domestici, sumti
lib. Spect. pro domo ipsa.
8 Rhodium opus] Colossum intel- 13 Hanc] Alii Hаc.
lige, inter septem orbis miracola re* 15 Nec propior] Hoc est, nulla do
censitum. Epig. 2. lib. Spect. mus nostras vicinior est quae ametur
10 Tholus] Testudo Templi, ubi est ab Apolline et Musis. Vel, nt in
quasi scutum breve in medio Templi terpretame sum, nullis aedibus pro
tecto, quo trabes connectuntur, et pitior est Apollo.
dona suspenduntur, supra quem Co- 17 Quia qualiacumque] Quia non
rybas vestibus pictis ornatus stabat. fuisset Uli otium scribendi haec qua
Raderus. Corybantes vero ministri liacumque sint Epi grammata, si sa-
Cybeles in Ida monte Phrygiae sal lutandi officiis vacasset.
112 M. VAL. MARTIALIS

LXXII.
AD SOMNUM.
Naîvia sex cyathis, septem Justina bibatur;
Quinque Lycas, Lyde quatuor, Ida tribus.
Omnis ab infuso numeretur amica Falerno ;
Et quia nulla venit, tu mihi, Somne, veni.
Navia bibatur sex cyathis, Justina septem, Lycas quinque, Lyde quatuor, Ida
tribus. Omnis amasia recenseatur a vino infuso : et quoniam nulla accedit, tu,
Somne, accede ad me.
1 Nevia in quibusdam codd. mendose : io aliis Lema. Ex hoc Epigram-
mate patet, quamvis in nonnnllis vett. mannscriptis diphthongum œ simplice
e scriptam videamus, Romanos eandem diphthongum biuis dementis scri-
bere consuetos. Pro cyathis in codd. qnibusdam calulhis. Vide Var.
Notas, et Var. Lect. ad lib. H. Epig. 15.
NOTjE
1 Novia sex] Veteres solebant tot in illius nomine.
haurire cyatbos, quot literas include- 4 Tu mihi, Somne] Allusit ad vete-
bant amicarum nomina: Nie via sex rem morem quo ad somnum conciban-
babebat literas propter diphtbongum dum poscebatur ultimum pornlum,
œ, quae duabus aequivalet : sex ergo Mercurio tanquam sonmi prœsidi con-
cyatbos hauriendos esse dicit Poëta secratum : pocula autem apud Gra
in honorem Nœviee. Vide lib. vin. cos sacra erant tria : primum &ibs
Epig. 51. lib. ix. 95. lib. xi. 37. aurrjpos, Jovis Servatorie; secundum
3 Omnis ab] Sic enim amieae nomen ауавид Sal/iovos, Boni damonis ; ter-
conjectandum relinquebant, ubi hau- tium 'Epuov, Mercurii, quod ultimum
rirent tot cyatbos, quot essen t litera hauiiebatur in ejus honorem.

LXXIII.
AD FIDENTINUM.
Nostris versibus esse te Poëtam,
Fidentine, putas, cupisque credi ?
Sic dentata sibi videtur iEgle,
Emtis ossibus, Indicoque cornu :
Sic, quae nigrior est cadente moro, 5
O Fidentine, an credis, et vis haberi Poeta nostris carminibus? Sic JEgle putat
se esse dentatam, ossibus comparatis, et cornu Indico : sic Lycoris qua magie est
ti OТJE
4 Indicoque cornu] Hoc est, ebore, quo significat dentes eboreos.
 EPIGRAM M ATU M LIB. I.
Cerussata sibi placet Lycoris.
Наc et tu ratione, qua Poëta es,
Calvus cum fueris, eris comatus.
otra moro cadente fucata sibi jucunda est. Cum fueris calvus, eris crinitus hac
ratione, uua nunc es Poeta.

5 Ed. Junt. an. 1512. calente moro.—7 Hаc etiam ratione in eadem, cum
Aid. Junt. aliisque.
NOTrô
6 Cerussata'} Cerussa genus est moruin vero maturum et cadens max-
pigmenti quo illinitur vultus ad can- ime nigrum.
dorem couciiiandum. Plm. lib. xxxv. 8 Eris comatus] Emtis nempe aut
cap. 6. surreptis capillis. Vide Epig. 54.
Sibi placet] Sibi candida videtur: supra de Fidentino.

LXXIV.
AD CjECILIANUM.
Nullus in urbe fuit tota, qui tangere vellet
Uxorem gratis, Caeciliane, tuam,
Dum licuit : sed nunc positis custodibus, ingens
Turba fututorum est : ingeniosus homo es.
0 C<Eciliane, nullus extitit in omni civitate, qui vellet tangere conjugem tuam
gratis, dum permissumfuit ; at nunc custodibus dal is, magna turba est machorum :
homo es solers.
Lemma in cod.Thuan. est Ad Micilianum: et in ipso Epigrammate, vs. 2.
ileciliane.
NOTjE
1 Qui tangere] Vult Poëta Caeci- vero custodia mœchos venisse pre-
liani uxorem deformem a nemine tac- tium afferentes: itaque sagacem et
tam, etsi gratis, hoc est, sine pretio solertem esse Caecilianum dicit. Jo-
licebat, sive etsi ultro dabat, vel nisi cus sane lepidus.
ipsa pecuniam suppeditabat : posita

LXXV.
AD PAULLAM.
Mœchus erat: poteras tamen hoc tu, Paulia, negare.
Eccc vir est : numquid, Paulla, negare potes ?
Adulter erat : nihilominus, o Paula, poleras id inficiari : ecce maritus est : nuт
id inficiari vales, o Paula ?
Delph. et Var. Clas. Martial. H
114 M. VAL. MARTIALIS
Hic nulla lectionis vaiietas in codd. extat, vel libris impiessis.
NOTjE
1 Mœchus erat] Is cui nupsisti. vivo marito moechus tuus credebatur.
2 Numquid potes] Fassa nempe fu- Vide lib. vt. Epig. 22.
isti adulterium cum nupseris illi qui

LXXVI.
DE LINO.
Di Mi dIu m donare Lino, quam credere totum,
Qui mavult, mavult perdere dimidîum.
Qui mavult Uno donare dimidium, quam mutuo dare totum, mavult amittere
dimidium.

Nec in hoc Epigrammate qnicquam variant aut libri manu exarati aut
excusi.
NOT./E
2 Mavult perdere dimidium] Cum disset : at vero qui dimidium donat,
enim mutuum non redderet Linus, perdidit tantum alterum dimidium
qui totum credidisset, totum perdi- quod credidit.

LXXVII.
AD FLACCUM.
O mihI curarum pretium non vile mearum,
Flacce, Antenorei spes et alumne Laris,
Pierios differ cantusque chorosque sororum :
JEs dabit ex istis nulla puella tibi.
O Flacce, digna merces meœ solicitudinis, spes atque alumne Antenorei Laris,
proroga concentus Pierios, et choros Musarum ; nulla puella ex istis tibi donabit

3 Pierios differ cantus, cantusque sororum citat Langius ex ed. Pulmanni.—

4 Junt. an. 1512. extstis.—5 Quod petis a Phœbo, nummos in quibusdam :
ч NOTjE
1 Pretium non vile] Hoc est, o cus qui scripsit Argonantica.
Flacce, tu dignus es qui me interpo- 2 Antenorei Laris] Id est, Patavii,
nam in tuam rem, hancque coram quod condidit Antenor. Lares sunt
conferam ad tnam utilitatem, ut te DU domestici, qui sœpius pro aedibus
moneam Musas esse relinquendas, sumuntur, die vero pro urbe.
forum vero adeundum. Hie est Flac- 4 Nullapvella] Nulla Musa.
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 115
Quid petis a Phceho? mínimos habet arca Minervae: 5
Нэзc sapit, ha?c omnes fœnerat una Deos.
Quid possent hederae Bacchi dare ? Palladis arbor
Inclinat varias pondere nigra comas.
Praeter aquas Helicon, et serta, lyrasque Dearum
Nil habet, et magnum semper inane sophos. 10

pecuniam. Quid postulas ab Apolline ? nummi sunt in capsa Minerva : hac sapit,
ha с soin mutuum dat omnibus Düs. Quid donare valerent hederá Bacchil Atra
arbor Palladis gravitate incurvat ramos varios. Nihil est in Helicone, nisi aqua,
et corona, et cithara Veorum, et magnum sophos semper infructuosum. Quid tibi

Quid petis a Phabo, nummos legendum censet Gronovius ; ita certe Schreve-
lins.—6 Hœc super hac omnes, tfc. in marg. ed. Junt. penes Editorem, unde
forsan proba lectio elici posait, Hac super hos omnes, See. i. e. Minerva
faenerat, et supplet divitias praeter omnes hos Deos, Apollinem scilicet
et Musas. At vide Var. Notas.—7 Quid possunt hederá Aid. Junt.
Colin. aliae vett.—8 ' Cogitabam, pro varias, gravidas, vel curvas: quibus
epith. passim utuntur auctores, ubi de fructuum abundantia agunt : sed abs-
tineo, postquam тЬ varias saepius olivis tribui didicerim : unde et 'bicolor
bacca ' oliva dicitur Ovidio Met. v,n. 664. An autem, pro nigra, legendum
pigra? vel, quia oleae tarde crescunt: vide Varr. de R. R. i. 41. et Virg.
Georg. n. 3. vel, quia arhores non inepte ' pigrae ' dici queunt, cum, ram is
fructuum pondere gravatis, non tam fаciles motant cacumina. An scripsit
forte, Inclinat vario pondere pigra comas ? Hand temere tamen тЬ nigra reje-
cerim ; tum, quia explican potest 'umbrosa:' oleae certe et umbrae gratia
serebantur, (Plin. N. H. xv. 18.) tum vero, quia nigra pro ' viridi ' accipi
potest. Ovid. Fast. iv. 139.' Ant. de Шoу.—9 Langius ex ed. Pulmanui
citat: cytharami¡ue Deorum. Junt. an. 1512. exhibet, hyrasq; deorum: аНге
lyrasque Deorum.-—10 Cod. Palat. et alius quo usus est Heraldus habebant,
sed per inane ; unde ille conj. sed perinane hoc sensu: Magnum quidem so
phos habent, sed tamen perinane ; i. e. magna quidem et elata arclamatione
excipiuutur, sed praeter quam nihil omnino est. Sic etiam legit Heins. ad

N01VE
5 Quid petis a Phœbo] Paupere
nempe.
Arca Minerva] Hoc est, Minerva
dives est, et habet opes quas largia-
tur Causidicis suis cultoribus. Ab
ea autem pendent ceteri Dii/'A,ra,ra
тф v\avTciv yàp efffl' inrfjкoa : Pecunia
obediunt omnia. Aristoph. in Plut.
Act. i. Sc. 2.
7 Palladis arbor] Oliva, cujus rami
fructuum pondere incurvantur.
8 Varias comas] Frondes varii co
loris, baccls graves, hoc est, Minerva
locupletat Causidicos.
9 Helicon] Baeotiae mons, Phocidi
vicinus, non prorul a Parnasso, qui
et ipse Apollini sacer est et Musis.
10 Sophos] Acclamatio erat qua
recitantes Poëtae exçipiebantur, sed
nihil emolumenti accipiebant. Vide
Kpig. 4. supra.
116 M. VAL. MARTIALIS
Quid tibi cum Cirrha? quid cum Permesside nuda?
Romanum propius, divitiusque forum est.
Illic aera sonant : at circum pulpita nostra,
Et steriles cathedras, basia sola crépant.
negotii cum Cirrha ? quid cum aqua Permessidns ? forum Romanum ricinius est,
et opulentius. Illic pecunia sonat : sed oscula sola strepunt circa pulpita nostra, et
steriles cathedras.

Ovid. Art. i. 337.—11 Permessidos unda Ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Venet.
Aid. Junt. Colin. Gryph. aliœ. Permesside lympha legit Janus Guilielmius ex
codice. Pcrmesside unda citatnr in ed. Barbon 1754. Lectionem nostrum ex
optimis codicibus dedernnt Giuterus et Scriverius.—13 Janas Guilielmius
Verisim. lib. in. cap. 19. ex quodam códice legit: ad Circum et pulpita nostra :
recenset eoim loca poëtis veluti consecrata, Circum, in quo Indi fíebant et
spectabantur fabulae ; pulpita. e quibus recitabantur poemata ; cathedras
Grammaticorum, e quibus explicabautur.
NOTjE
11 Permesside] Permessis fluvius ' Posnituit multos vanae sterilisqne
ex Helicone dilabitur. cathedrae.'
13 Illic œra sonant] In foro nempe, Basia] Quos euim recitantes pro-
ubi pecuniam accipiunt Causidici. baverant, osculabantur antiqui. Vide
14 Steriles cathedras] Nullum emo- Epig. 4. supra : ' dum basia captas,'
lumentum afferentes. Juv. Sat. vii. &c.

LXXVIII.
DE CHAR1NO.
Pülchre valet Charinus, et tamen pallet.
Parce bibit Charinus, et tamen pallet.
Bene concoquit Charinus, et tamen pallet.
Sole utitur Charinus, et tamen pallet.
Tingit cutem Charinus, et tamen pallet. 5
Cunnum Charinus lingit, et tamen pallet.

Bene se habet Charinus, et nihilominus pallet. Charinus potat temperate, et nihil

ominus pallet. Charinus digerit recie, et nihilominus pallet. Charinus apricatur,
et tamen pallet. Charinus colorat cutem, et tamen pallet

De Carino lemma est in Aid. Junt. Colin. et aliis vett.—4 Sole utitur, Ifc.
Hic versus deest in quibusdam membranis, et edd. vett. Aid. Junt. Co
lin. &c.
NOTjE
4 Sole utitur] Ut cutem coloret. bat Charinus : sic ilium turpi vitio Ia-
Omnibui bis adhibitis semper palle- borare notat Poeta.
 EPIGRAMMATUM LIB. 1. 117

LXXIX.
DE F E S T О.
Indignas premeret pestis cum tabida fauces,
Inque ipsos vultus serperet atra lues ;
Siccis ipse genis flentes hortatus amicos
Decrevit Stygios Festus adire lacus.
±iec tamen obscuro pia polluit ora veneno, 5
Aut torsit lenta tristia fata fame :
Sanctam Romana vitam sed morte peregit,
Dimisitque animam nobiliore via.
Hanc mortem fatis magni praeferre Catonis
Fama potest : hujus Caesar amicus erat. 10
Cum pestilentia contagiosa urgi ret guttur immeritum, et nigra contagio irreperet
im faciem ipsam ; ipse Fsstus siccis genis excitons amicos lacrymantes siatuit petere
paludum Stygiam. Nihilominus non /a dmit os sanctum turpi toxica, aut cruciavit
mortem diram rsurie lenta. Sed morte Romana finivit vitam iuriolatan,, atque egit
spiritum busto illustriere. i'ama potest anteponere hunc interitum morti magni
Catonis : hic carus erat Ccrsari.

2 lnque suos Grut. Srriv. Farnab. Schrevel. &c. Inque ipsos Venet. Aid.
Junt. Colin. Giyph. Palman. J,mian. Lanp. Delph. aliae : et sic legit D'Or
leans. Vide G ronov. inter Var. Notas, ad Epi¿. 112. Inque duos Barhon
Par. 1754. errore manifesto pro suos.—5 JaunsGuilielmiusVerisimil.lib.ni.
cap. 19. legendum putat, palluit, nt apud Virg. de Cleopatra veneno peritu-
ra : ' pallentem morte futura.' Hoc iinprobat Musambertins contra Ramire-
sium, legens : Nec tamen obscœmo pia polluit ora veneno.—8 Venet. Aid. Junt.
Colin. Gryph. aliae vett. exhibent, nobiliore rogo : et Ramires de Prado, ne-
scio nnde, citat, nobiliore loco. Musambertius e membranis affert, nobiliore
ria: codex Heraldi habet rita, quod confirmat lect. nostram ex optimis li-
bris restitutam. Vide Var. Notas. nobiliore modo f. reponendum putat Wake
field. in Sylv. Crit. Part. iv. 169.
NOTE
3 Siccis ipse] Id est, non fions. via.
7 Romana sed morte] Nempe pectus 10 Hujus Casar] Se enim intere-
transfodit,cxemploLucretia-,Catonis, mit Cato metu aut odio Caesaris ; at
et multorum aliorum Romanorum. vero Domitianus hujus Festi amicus
8 Nobiliore via [rogo] Rogum sumit fuit.
pro morte ipsa. Legunt alii nobiliore
118 M. VAL. MARTIALIS

LXXX.
AD ATTALUM.
Semper agis causas, et res agis, Attale, semper:
Est, non est, quod agas, Attale, semper agis.
Si res et causae desunt, agis, Attale, mulas.
Attale, ne quod agas desit, agas animam.
Attale, dieis causas, atque. assidue tractas negoiia. Attale, continuo agis, sive
sit, aut non sit, quod agas. Si negotia, et lites deficiunt, Attale, ducis mulas. Altale,
ne deficiat quod geras, emitias spiritum.

1 In Jnnt. penes Editoren] murgiui ascriptum legitnr : Semper agis causas,

dum agitar res, Attale, semper. Мох vs. 3. agis, Attale, nugas.
SOTЖ
4 Agas animam] Id est, pereas. nificatione verbi ' ago.'
Lusas EpigrammaIis est in varia sig-
LXXXI.
AD CANUM.
S port и la, Cane, tibi suprema nocte petita est.
Occidit, puto, te, Cane, quod una fuit.
O Cane, poposcisti sportulam ultima nocte. O Cane, inter/ecit te, ut arbitrer,
quod nuica exlitit.

In hoc Epigrammate nihil variant aut exemplaria scripta aut typis ex

cusa.
NOTjE
2 Quod una fuit] Quae nempe huic tracto dolore periit.
helhioni non sufficeiet, unde con-

LXXXIL
AD SOSIBIANUM.
E servo scis te genitum, blandeque fateris,
Cum dicis dominum, Sosibiane, patrem.
O Sosibiane. non ignoras te natum ex mancipio, et comiter confileris, cum paren-
tem tuum aj>pellus dominum.
1 A servo cod. Thuan. E s?ito omnes alii libri. Musambertius in libelle
contra Ramires de Prado ipeissimam Valerii manum esse contendit : E serra
seis te genitum, Ifc. qua conjectura nihil certius videtur Heraldo. At console
Var. Notas.
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 110
нотж
1 Eservo] Quod nempe materadul- sequatur, ex serva et patrefamilias
tera ex servo suscepisset Sosibia- natus Sosibianus servus est, et pa-
num : vel forte melius legendum trem habet euodem et dominum.
E serva : cum euim partus ventrem Vide Epig. 85. infra.

LXXXIII.
DE REGULO.
HjEc, quae pulvere dissipata nralto
Longas porticus explicat ruinas,
En quanto jacet absoluta casu !
Tectis nam modo Regulus sub illis
Gestatus fuerat, recesseratque ; ' . 5
Victa est pondere cum suo repente ;
Et postquam domino nihil timebat,
Securo ruit incruenta damno.
Tantae, Regule, post metum querelae,
Quis curam neget esse te Deorum, 10
Propter quem fuit innocens ruina t
liire porticus qua dissoluta exponit longa excidia in multo pulvere. en quanto
cam liberatu procumbit ! paulo enim ante Regulus vectus fuerat sub illis tectis, et
discesserat : cum subito desedit sua mole, et postquam nihil metui bat hero, incruenta
concidit ruina tuta. O Rigide, post timorem tanta quœrimouia, quis inficietur

7 In Aid. Junt. et Colin. Et postquam dominum.—9 Janus Eutgersius Var.

Lect. lib. vi. cap. 11. Tuta scribendum putat, postquam evasisset Re-

3 En quanto] Vide Epig. 13. supra. mirum tennit nostras fortuna quere-
9 Post metum] Epig. citato: 'Ni- las.'

LXXXIV.
DE MANN EI A.
Os et labra tibi lingit, Manneia, catellus :
Non miror, merdas si libet esse cani.
Catellus tibi lamb it os et labra : non minan est, si canis amat comedere slercus.

De Mamulla insrribitur in Venet. Aid. Junt. et Colin.— 1 In iisdem lingit

Manuella.—'i Pro libet, alii legunt licet.
120 M. VAL. MARTIALIS
NOTA
1 Os st labra] Ora et labia Man- tatem tui oris. Juven. Sal. z. Bona
nekr fu t ida fuisse notat, canes quippe Iota feruntur Ad Phialen, tantum
lambcudis imuumditili delectantur, artificis valet halitus oris.'
quae tetro odore non superant fœdi-

LXXXV.
DK QUIRINALI.
Uxorem habendam non pu tat Quirinalis,
Cum vult habere filios : et invenit
Quo possit istud more : futuit ancillas,
Domumque, et agros implet equitibus vernis.
Pater familias verus est Quirinalis. 5
Quirinalis non existimat cunjugem esse ducendam, cum cupit suseipere natos, et
reperit. Qua ratsone id queat ? Нem habet cum ancillis, implet agros et domicilium
equitibus vernis : Quirinalis cerus est paterfamilias.

2. S Junius, Ed. Plant. Langius, Pulmaunus, aliique nonnulli cum interro-

gationia nota sic legunt : Cum rult haberefilios, et invenit. Quo possit istud
modo?—5 Paterfamilias Herahlue, Scriv. Fai nab. Sein evt I. Maittair. Ba,hou,
&c. Pater familia in edd. vett.
NOTJE
3 More] Legunt alii sine interro- S Poie,] Sic enim blando nomine
gatione, unde alius sensus efficitur. dominum servi appellabant patrem-
4 Implet vernis] Verna servus est familias; sed hic verum dicit Poeta
domi nains: equitibus autemdixit quia patrem familiae Qui,inalem.quod ejus
Quirinalis eques erat. familia ab ipso esset genita.

LXXXVI.
II К MARIO.
Vendkrkt excultos colles cum praeco facetus,
Atque suburbani jugera pulchra soli :
Errat, ait, si quis Mario putat esse necesse
Vendere : nil debet; fœnerat immo magis.
Cum praco argutus relief vendere colUs excullos, et pulchra jugera fundi sub
urbani : Si quis, inquit, arbitratur opus esse Mario alienare, hallucinatur : nihil
debet, immo mugis dat mutuum. Qua causa est ergo? ubi amisit omnia mancipia,

De pracone lemma est in cod. Bodl.—3 Editio Juntina nostra an. 1512.
ascriptum habet margini : Errat, ait, si quis Mario putat ista necesse Vendere :
 EPIGRAMMATUM LIB. 1. 121
Quae ratio est igitur ? servos ubi perdidit omnes, 5
Et pecus, et fructus, non amat inde locum.
Quis faceret pretium, nisi qui sua perdere vellet
Omnia? sic Mario noxius haeret ager.

et armenia, et fructus, exinde non delectutur eo loco. Quis liceretur, nisi qui rellet
amittere omnia sua ? sic campus pestileus remansit penes Murium.

et hœc lectio forte reponenda est, nt versus claudatur melius.—5 In qui-

busdam codd. servos ibi perdidit omnes.—6 Alii pro amat, legnnt amet .
NOTjE
5 Servos ubi perdidit] Hanc scilicet qua emtores omnes ab emendo deter-
tnbjecit causam malitiosus praeco, rnit.

LXXXVII.
DE NOVIO MICROPSYCHO.*
Vicinus meus est, manuque tangi
De nostris Novius potest fenestris.
Quis non invideat mihi, putetque
Horis omnibus esse me beatum,
Juncto cui liceat frui sodale ? 5
Tam longe est mihi, quam Terentianus,
Qui nunc Niliacam regit Syenen.
Non convivere, nec videre saltem,

Novius habitat in mea viciniu, et potest manu attivgi de nostrisfenestris. Quis

non invideat mihi, et credat me esse felicem omnibus horis, cui fas sit vti socio
vicino? Tam procul a me distaI quam Terentianus, qui nunc gubernat Syenen Ni
liacam. Non datur potestas simul vivendi, nec saltem aspiciendi, non auscultandi ;

De Novio Vicino inscribitnr in codice Bodl. De Novio micropsico in Thuan.

De Novio Microspico in antiq. ed. Ferrar. an. 1471. Venct. Aid. Junt. an.
1512. Colin. 1528. et Pulman. probante Scaligero : in alii;, De Socio Micro-

NOTjE
• De Novio] MiKpóifmxos, pusillani- ad manum habent, contemnunt; at
mis, illiberalis. Sic Novium avaritiae vero quae remotiora sunt et paratu
accusat poëta. Alii delendam banc difficiliora, sectantur. Judicet lector.
voccm Micropsycho arbitrantur, et 6 Quam Terentianus] Qui tunc erat
nonnullos exagitari a Hoëta qui quae praefectns jEgypto, cujus Syene urbt
122 M. VAL. MARTIALIS
Non audire licet: nec urbe tota
Quisquam est tam prope, tam proculque nobis. 10
Migrandum est mihi longius, vel illi.
Vicinus Novio, vel inquilinus
Sit, si quis Novium videre non vult.
nec in omni civitate ullus est tam prope, et tam longe a nobis. Oportet me rei
Шит longius abire. Si quis nunvult aspicere Norium,fint vicinus Nocio, vel in
quilinus.
spicio, vel Micropiigo, vel Micropwpo. Beverlandus legit (Кцсpоo-Kбхф) Micro
scope : et sic conj. Vossius. Vide Var. Notas.
котж
ad Nilum sita, quae hodie ab aliis ap- Poëta.
pellatnr Guegere, ab aliis China, ab 12 Inquilinus] Qui nempe in Novii
aliis vero Asna. aedibus conductis babitet.
11 Migrandum est] Hoc facete dicit

LXXXVIII.
AD FESCENNIAM.
Né gravis hesterno fragres, Fescennia, vino,
Pastillos Cosmi luxuriosa voras.
Ista linunt dentes jentacula : sed nihil obstat,
Extremo ructus cum venit a barathro.
Quid quod olet gravius mistum diapasmate virus, 5
Atque duplex animae longius exit odor?
O Fescennia intemperans, deglutis pastillos Cosmi, ne mule oleas gravis hesterna
potatione. Ista jentacula ungunt dentes, sed nihil impedit, cum ructus renit ab
imo stomacho. Quid ijuod censnum diapasmute commixtum fœtet pejus, et geminus

Ad Fesceniam lemma est in edd. vett.—3 Pro obstat Musambertius in

libello contra Ramivesium conj. obstant, nt ad jentacula, sive pastillos, respi-
ciat : hoc etiam malit Ant. de Rooy. firmat codex Timan. ubi legitur obsterd ;
quod etsi non omnino bene, viam tamen parat ad veram lectionem.—4 Ex-
NOTJE
2 Pastillos Cosmi] Cosmus myro- 4 Ructus cum] Cruditatis exhalatio
pola erat, qui conficiebat rjusmodi est.
pastillos ex aromatibus, et pulveribus 5 Diapasma] Unguenti genus quod
odoratis. fit ex rosis aridis, de quo Plinius
% Ista linunt] Hoc est, cum jejuna Hb. xxi. cap. 19.
sumis illos pastillos, possunt illi qu'i Virus] Ponitur pro halitu gravi.
dem opprimere fœtorem in dentibus 6 Duplex odor] Hesterni vini, et
haeientem, nequcunt vero ilium coer diapasmatis.
cere, qui venit ex stomacho.
 El'lGRAMMATUM LIB. I. 123
Notas ergo nimis fraudes, deprensaque furta
Jam tollas, et sis ebria simpliciter.
animœ odor procedit longius? Igitur jam removeos fallacias nimium cognitas, et sis
temulenta simpliciter.

tremo ruptus in Ms. Beverlandi. Extremo ructm quin veniat barathro in margine
Jurit. nostrœ.—8 In eadem Junt. margini ascriptum : sic ebria semper eris.

7 Deprensaque] Vitium quod cum vinum et ejusmodi medicamente oleas-

cura tegitur, furtum appellatur a Vide lib. in. Epig. 42. et lib. vi.
Poeta. Epig. 7.
8 Sis ebria simpliciter] Ne 6¡mul

LXXXIX.
AD ALCIMUM.
Alcimh, quem raptum domino crescentibus annis
Labicana levi cespite velat humus ;
Accipe non Phario nutantia pondera saxo,
Quae cineri vanns dat ruitura labor;
Sed fragiles buxos, et opacas palmitis umbras, 5
Quaeque virent lacrymis roscida prata meis.
Alcime,quem tegil Labicana terra levi gramine, abreptum hero annisjuvenilibus ;
accipe non molemracilluntem exsilice JEgyptia, quam tapsuram exstruit cinerilabor
inanis;sed buxos caducas, atque umbras obscuras palmitis, et prata qua virescunt

In cod. Bodl. inscribitar : Epitaphium Alcimi pueri.—1 Alcime, quam in

Junt. an. 1512. operarum Iapsu.— 2 Ant. de Rooy preetulerit relet, ex con
sueta bene defunciis precandi formula. Sic infra lib. v. Epig. 35. et ix.
Epig. 30. Quam emenilationcm probat vir quidam doctus in Èpist. Oit. ad
eundem Antoninm.—3 Pario in quibusdam : nutantia in Junt. et ab antiqua
manu mutatum in imitantia.—4 Qua cineri nanus Junt. an. 1512. nanus et
vanus similia sunt in codd. antiq. Vide Bium. ad Propert. iv. 9. 33.—6 In
NOTjE
2 Labicana Актиa] Via Labicana 3 Non Phario] Non Pyramides,
ducebat ad Labicum mediterranean, Obeliscos, et statuas, quibus tumulos
Latii paguin, hodie VaImontone. ornabant jEgyptii. Vide lib. Spect.
Levi cespite] Hoc es ¡non superbo Epig. i. ' pendentia Mausolea.' Pha-
tumulo ; vel potins alludit ad formu- ros colonia et oppidum jEgypti a pud
lam antiquam S. T. ТЛ L. hoc est, Alexandriam. Alii Pario: marmor
rit tibi terra levis. Vide lib. v. Epig. Parium notum est.
35. 5 Sed fragiles buxos] Spatium quod
124 Aï. VAL. MARTIALIS
Accipe, care puer, nostri monumenta laboris :
Hic tibi perpetuo tempore vivet honor.
Cum mihi supremos Lachesis perneverit annos
Non aliter cineres mando jacere meos. 10

rigata meis fielibus. O dilecte puer, recipe pignora nostri mœtoris: hoc decus tibi
duret omni tempore. Cum Lachesis mihi perneverit ultimos annos, non alio modo
jubeojacere meos cineres.

antiqua H. Buscha editiope legitnr, humida certa meis ; imde serta conjieie-
bat Arntzenius, Professor et Gyrimasiarcha Zntphan. Cf. Ovid. Trist. in. 3.
82. etTibull. ii. 7. 14. bd. Ferrar. 1471. Venet. Aid. Jimt. Colin. Gryph.
Plant. Pulman. aliae habent etiam humida. Nostram testantnr lectionem
codd. Bodl. Timan. Arondell. Grut. et Seriv.—7 In edd. vett. monumenta
doloris, quod habet etiam cod. Arondell. labori citat Langius ex Pnlmanui
editione.—9 Lachesis perrenerit in omnibus edd. vett. Error inde natus est,
quod literarn et» saepe conimutantur a librariis : sie ' nox ' et ' vox,' ' nervos'
et ' vernos," nos ' et 'vos,' 'neuter' et ' venter,' ' noster' et ' voster' vel
' vester,' 'venerat' et ' neverat,' et alia quamplurima. Vide nos ad Catull.
lxiv. 289. lxvin. 7. et 18. et ad Tibnll. n. 6. 44. et 45. iv. 1. 84. iv. 2. 24.
item Drakeub. ad Sil. n. 282. vi. 434. ad Liv. Tom. n. p. 193. Bnrm. ad
Propert. in. 7. 66. in. 10. 21. et ad Ovid. Epist. in. 116. Beverlandi Ms.
habet supremus....annus.
нот/в
dam sepulcro destinatum in agris tuitatc suorum Carminum auguratur
religiosum erat, quod variis arbonun Poëta, ut lib. x. Epig. 2. ' At char-
generibus decorabant antiqui : Mar- tis nec furta nocent, nec saecula
tialis vero in honorem Alcimi pueri praesunt ; Solaque non nornnt haec
buxos insevit quibusdam in pratis, monumenta mori.'
quae per hyperbolen suis laciymis 9 Lachesis] Una e Parcis, quaа hu
irrigari dicit. manae vitae stamen net.
7 Monumenta Inboris] Haec Carmina, 10 Non aliter cineres] Hoc est,
sc. buxos, et prata. tumulum meum versibus egregii Poe
8 Hic tibi perpetuo] Id de perpe- tae ornari tantum cupio.

xc.
AD CINNAM.
Garris in aurcm semper omnibus, Cinna;
Garris et illud, teste quod licet turba.
O Cinna, perpetuo susuiras cunctis in aurem, susurras et illud, quod fas est mul-

4 In margine Junt. penes nos, damas, i. e. damnas: cl et d centies permutata

reperiuntur in codd. Vide Cort. ad Sallust. Cat. xxvi. 4. Jng. xxn. 1.
Burm. ad Anthol. Lat. Tom. i. p. 364. Drakeub. ad Sil. н. 52. ad Liv. x. 24.
 EPIGRAMMATUM Lili. I. 125
Rides in aurem, quereris, arguis, ploras :
Cantas in aurem, judicas, taces, clamas.
Adeone penitus sedit hie tibi morbus, 5
Ut sœpe in aurem, Cinna, Cœsarem laudes ?
titudine pressente : rides in aurem, expostulas, reprehendis, fles: canis in aurem,
decernis, siles, vociferaris. Adeone penitus hoc vitium tibi inveteratum, ut sope, o
Ciuna, Casarem celebres in aurem 'I
et Leopard. Emendatt. x. 25.-5 Adeoque penitus exhibet codex opt. Aron-
dell. quod praeferl Gronovius; quem vide in Var. Notis.
NC.ТЖ
5 Hic morbus] Garriendi in аureui dat Poëta, immens laudes ejus pal am
vitium. esse proferendas.
6 Ut sape] Sic Caesarem acute lau-

XCI.
AD BASSAM TR1BADEM.
Quod nunquam maribus junctam te, Bassa, videbam,
Quodque tibi mœchum fabula nulla dabat :
Omne sed officium circa te semper obibat
Turba tui sexus, non adeunte viro :
Esse videbaris, fateor, Lucretia nobis : 5
At tu (pro facinus !) Bassa, fututor eras.

1 Pro junctam in quibusdam cinctam ; et sic ed. Par. an. 1754.—3 Omnis et
officium Aid. Junt. et Colin. ita etiam codex Arondell. aliique, teste Grutero.
—4 In Juntina nostra margini ascriptum est : non udeunda viro.—7 Inter as
NOTjE
1 Quod nunquam, Ife.] Bassam tri- Arondelliano Et forte spernendmn
badem.facete carpit confessione er- non est. Turbaomnis tuisexus est mera
roris sui, quod existimasset castissi- muliebris. Gronovius.
mam esse faeminam, quia nunquam 5 Lucretia nobis] Casta, ut Lucretia
ad eam vir adiret, sed semper cum absente viro.
faeminis esset : postea vero comper- 6 Fututor eras] Tpißas,o\toßov opera
tum est, tribadem esse. usa.
Junctam] Alii cinctam. Fututor] Est auxesis in nomine
2 Fabula] Proprie fabula. Seneca fututor adjuncto faeminae, quam futu-
controv. lib. ii. 7. ' Duxi uxoreu, ma tricem par erat appellare; sed data
ture ; semper dilexi ; ad omnem me hoc opera factum, nt turpitudinem
tutum fabulam praestiti.' ejus magis notaret. Estque hoc tri.
3 Omne sed officium] Quod Grnterns badibus peculia, iter trilmtum a Mar
ait in plerisque remanere exemplari- tiale, ut de iis ' futue,e' did poilsit.
hus, ramij et officium, constabat et in Hamires.
126 M. VAL. MARTIALIS
Inter se gemíuos audes committere cunnos,
Mentiturque virnm prodigiosa Venus.
Commenta es dignum Thebano aenigmate monstrum :
Hic, ubi vir non est, ut sit adulterium. 10
geminas audet Languis.—10 Ant. de Rooy malit per interrogationem : ut sit
adulterium? quod certe voluit ille, qui margini Junt. nostra) ascripsit: qui sit
adulterium. At noverat Poëta et in praecedd. explicuerai, quomodo res
absurda se haberet. Neque adeo interrogatione opus fuit, quasi de aSwdrcp.
Id necesse fuit, et sensus postulabat, ut doceret, qua in re aenigma illud cou-
sisteret, quod praeced. versu memoraverat.
NOTjE
9 Dignum, ¿fc] ¿Enigma dignum Vel, œnigma, cui solvendo opus est
Thebano monstro, id est Sphinge. Œdipo Thebano.

XCII.
AD bЖLlVM.
Сим tua non edas, carpís mea carmina, Laeli.
Carpere vel noli nostra, vel ede tua.
O Lœli, cum non publices tuos versus, reprehendis meus : noli reprehendere meos,
vel publica tuos.
Ad Lœlium obtrectatorem lemma est in quibusdam codd. Cetera nil variant
exemplaria.
NOTjE
2 Vel ede tua] Quae vicissim carpere possim.

хcш.
AD MAMURIANIIM.
Sjepe mihi queritur non siccis Cestus ocellis,
Tangi se digito, Mamuriane, tuo.
Non opus est digito : totum tibi Ceston habeto,
Si deest nil aliud, Mamuriane, tibi.

1 Cestos in Junt. et Colin.—7 Codex Bodl. exhibet stricta lucerna ; unde

NOTjE
1 Cestus ocellis] Acerbe invehitur obseoena ipsum ad stuprum pellici-
in Mamurianum pauperem, qui pue- ente, et se paratum pœdiconem os.
rum Cestum de stupro appellabat tentante.
eubinde. 3 Totum Ceston] Id est, non solum
Cestus] Puer Poetae. concedo, quod digito solicitas ; sed
2 Digito tuo] Digito obscœno per totum et integrum puerum.
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 127
Sed si nec focus est, nudi nec sponda grabati, 5
Nec curtus Chiones, Antiopesve calix :
Cerea si pendet lumbis, et trita lacerna,
Dimidiasque nates Gallica palla tegit;
Pasceris et nigrae solo nidore culinae,
Et bibis immundam cum cane pronus aquam : 10
Non culum (neque enim est cuius, qui non cacat olim)
Sed fodiam digito, qui superest, oculum.
Nec me zelotypum, nec dixeris esse malignum.
Denique paedica, Mamuriane, satur.

forsan Grnterus suum ernit scripta lacerna, literas enim i et c paene similes
sunt in codd. scruta lacerna Janus Rutgersius.—11, 12 Non culum digito;
neque enim est, qui non cacat olim, Cuius; sed fodiam, tfe Pulmaunus, Junius,
Langius, Delph. alii. Nostrum lectionem testantur cod. Bodl. cum edd.
Aid. Junt. Colin. Scriv. &c.
NOTjE
5 Sed si necfocus est'] Est parasceve edita est, probam et Nostro familia-
ad epiphonema contentum ultimo rem.
versa Epigrammatis, et describit 8 Dimidiasque, Ife] Oi yàp КeЛтш
summam Mamuriani egestatem. Tum hm\ xn^vav "ХитroЬr x^P'^tous 'f,e-
focus signum erat locupletis domus, pov'r, /te'xp, althUevкaX y\omùv. Straho.
ut lib. x. Epig. 47. inter beatae vitae ц Neque, Ifc] Supra vers. 2. Huic
adjuncta focum pereunem enumerat. lectioni consentiunt Ms. Bodleianus,
6 Nec curtus, ife.] Si nec ad biben- ct P. Scriverii editio.
dum tibi sit ruptus calix, vel quali 12 Sed, Ife} Consueta res olim, in
utuntur Chione, Antiope, ceterœque ira, iu rixa, digito oculum eruere.
meretrices etiam ad obscaenas loti- Qui superest, Sfc] Lnscum iunuit Ma-
ones, lib. ii. Epig. 50. murianum : TrapovofuiÇc,. Vide lib. in.
7 Cerea, tfc] Decolor, non candida, Epig. 92. quae minandi formula, ' O-
a tritura flavescens : vel, seho et su- culos tibi efibdiam,' Plauto soleunis.
dore quasi incerata. Trita lacerna] 14 Denique, 4fc] Non aegre ferrem.
Gruter. scripta lacerna. J. Rutgers. ' Atqui si id faceres satur tantum,'
scruta lacernes. Propius Ms. Bodleian. Catull. Carm. xxi. unde desumtum
stricta lacerna. Sed retineamus quae videtur hoc Epigramma.

XCIV.
DE AQUINO.
Fabricio junctns fido requiescit Aquinus,
Qui prior Elysias gaudet adisse domos.
Aquinus fideli Fabrieio conjunctus requiescit, qui lœtatur primus petiisse a:des

i Qui prior Elysias gaudet abisse edd. antiquiss. cum Aid. Junt. et Colin.
128 M. VAL. MARTIALIS
Ara duplex primi testatur munera pili :
Plus tamen est, titulo quod breviore legis.
Functus uterque sacro laudatae fcedere vitae, 5
Farnaque quod raro novit, amicus erat.
Elysias. Duo altariia testificantur officia primipili: nihilominus amplias est, quod
evolvis inscriptione breriore. Uterque adimplevit sacrum fœdus vitœ commendatœ,
et benevolas erat, quam rem raro cognovit fama.

quam lectionem servat etiam Scriverius.—4 In quihusdam codd. Inscriptum

est titulo, quod breviore leges. Bodl. habet : Iuscriptum titulo quod breviore
legis. Ramiresius vult verba, breviore legis, ultima esse Epigrammatis.—
5 Sunt qui legant Unctus. Cod. Arondell. exhibet : laudatœ pondere vita.—
6 In eodem cod. raros; unde Gronov. Famaque qua raros novit, t¡c. quem
vide inter Var. Notas. Hoc ultimum distichon alio charactere legitur in
omnibus fere libris. Vide ad vs. 4.
KOTjE
2 Qui prior] Vide Epig. 37. supra : inter aemulos сoncordia.
' Quod pro fratre mori vellet uterque 5 Functus] Supple est. Ultimum
prior.' hoc distichon inscriptum erat tumulo.
3 Ära duplex] Cui inscriptum erat Videntur enim, qui sic vivant, cum
atrumque primipilum, hoc est, cen- virtute fœdus pepigisse. Hamiresius.
turionem primae cohortis fuisse. 6 Amicus erat] Id est, amure mu-
4 Plus tamen est] Kara quippe est tuo se complectebantur.

xcv.
AD jEGLEN FELLATRICEM.
Cantasti male, dum fututa es, JEgle.
Jam cantas bene ; basianda non es.

In hujus Epigrammatis lectione nulla varietas est in codicibus et libris

impressis.
NOTjC
1 Cantasti male] Quae olim male ad fellandum. vocant. Quia impuri
cantasti, dum, &r. jum diceris bene oris p.vÇovpis.
cantare ab iis qui te sub vocis specie
XCV Г.
АО HELIUM.
Quod clamas semper, quod agentibus obstrepis, Heli,
Non facis hoc gratis : accipis, ut taceas.
O Heli, quod perpetua vcciferaris, quod obtundis agentes, hoc non agis gratis:
recipis ut sileas.
Ad JElium insciiptio est in codice Thuaneo.— 1 In eodem codice : оШre.
 BPIGRAMMATUM HB. I. 129
pis ЖИ. Cetera nihil variant libri aut calamo exarati aut typis im
pressi. ' ,'
NOTE
1 Qjmd agentibus] Qui nempe lut- data, ejus silenti nm emebant.
ticis Helii clamoribus obtusi, pecunia
XCVII.
AD SCAZONTEM, DE FELLATORE.
Si non molestum est, teque non piget, Sca/on,
Nostro, rogamus, pauca verba Materno
Dicas in aurera, sic, ut audiat solus.
Amator ille tristium lacernarum,
Et Baeticatus, atque leucophaeatus, 5
Qui coccinatos non putat viros esse,
Amethystinasque mulierum vocat vestes,
Nativa laudat ; habeat et licet semper
Fuscos colores, Galbanos habet mores ;
Rogabit, unde suspicer virum mollem. 10
О Scazon, si non grave est, nec te tadet, oramus ut facias Materno nostro ser
mones paíœos in aurem, ita, ut solus auscultet. Ille qui amat lacernos mœstas, et
Baeiicatus atque ieucopha-atus est, qui non credit coccinatos esse viros, et amcthys-
tinas appellat vestes faminarum, commendtd nativa, quamvis perpetuo habeat
colores subnigros, habet mores Galbanos ; quœret unde reputem hominem effœmi-

Ad Scazontem de fellatore quodam in Aid. Junt. Colin. et aliis vett.—8 Lip-

sins Elector. lib. i. cap. 13. legit laudet, quod placet Ramiresio.—9 Alii
malint Galbinos.—10 In quibusdam Rogabis.—12 Janus Guilielm. Verisimil.
NOTJE
1 Scazon] Versus lamho similis, esse effaeminatos, qui vestibus utun-
excepto ultimo pede, in quo est spon- tur tinctis coceo.
daens, unde claudicare diritur a verho 7 Amethystinas] Vestes amethystini
oxtif»: ideirco Poëta dicit, Si non coloris a lapide amethyste., cujus co-
molestum est. De Materno dicemus lor purpureus est.
lib. x. Epig. 37. Alloquitur versum 8 Nativa] Quae non sunt artificio
suum. tineta; quales sunt vestes Baeticae,
4 Amator ille] Nempe eni placent de quihus lib. xtv. Epig. 133. ' Non
vestes pullae. est lana mihi mendax, nec mutor
5 Et Baticatus] Baetis flavins est аëno : Sic placeant Tyriae : me mea
Hispaniae, hodie Guadalquivir, ad tiuxit ovis.'
quem sunt oves quarum lana subrutili 9 Galianos] Alii Galbinos : Galba-
est coloris nativi : hoc est, qui habet nus vero color pallidus,flavus dicitur,
vestes non tinctas. Vide lib. xiv. secundum qnosdam caeruleus, et viros
Epig. 133. dedecet, nt mollior et effœminatior :
Leucophaatus] Nomen compositum hoc est, mores eflaeminatos. Juven.
a verho Graeco \svxótpa,os, ex alho et Sat. п. ' Caerulea indutus scutulata,
fusco mixtus. aut Galbana rasa.'
6 Coccinatos] Id est, existimat eos
Delph. et Var. Clas. Martial. I
190 M. VAL.. MARTIALIS

Una lavamur : aspicit nihil sursum ;

Sed spectat oculis devorantibus draucos :
Nec otiosis mentulas videt labris.
Quaeris, quis hic sit? excidit mihi nomen.
natum. Halueum nobis idem est : nihil aspectut desuper : .... ragas quis hic sil ?
oblitus sum nominis.
lib. ni. cap. 19. emendat: Despectat oculis, Ice. Eadem medicina forte fa
cienda Epig. 64. libri xi. ' Spectas nos, Philomuse, cum lavamur:' et le-
gendum ' Despectas,' cum idem sit argumentum utriusque Epigram
metis.
XCVIII.
AD NjEVOLUM CAUSIDICUM.
Сиm clamant omucs, loqueris tu, Naevole, tantum,
Et te patronum causidicumque putas.
Наc ratione potest nemo non esse disertus.
Ecce, tacent omnes : Naevole, die aliquid.
Cum cuncti vociferantur, tu, Savoie, semper facis verba, et te existimas patro-
nuт et Causidicum. Hoc modo quitibel potest viderifacundas. Ecce cuncti silent :
Novole, prefer aliquid.
1 lo Aid. Junt. et Colin. Cum clamant omnes, loqueris tu, Nevole, semper.
In marg. Plant. sie ruicndatur : Dum clamant omnes, loqueris hinc Лenак tan
tum. l huan. habet: tune, Sacole, tantum.
S OТJE
1 Cum clamant] Aliia strepentibns ipse propter imperitiam tacebat.
et clamant ¡bus ignarns hic rabula Alii, Dum clamant omnes, loqueris tunc,
verba faciebat; tacentibus vero, et Savole, tantum.

XCIX.
AD FLACCUM.
Litigat, et podagra Diodorus, Flacce, laborat.
Sed nil patrono porrigit : haec chiragra est.
s
O Flacce, Diodorus litigat, et vexatur podagra : at nihil offert Causidico »
chiragra est.
2 Alii legunt, cheragra, nt conatet verana, quod et fieri potest extrita
alterutra diphthong vocali.
NOTvE
2 Chiragra est] Podagra morbus non podagra ilium, sed chiragra laho-
est pedum, chiragra vero manuum : rare facete dicit Poëta.
cum patrono nihil daret Diodorus,
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 131

c.
AD CALENUM AVAROM.
Non plenum modo vicies habebas ;
Sed tam pvodigus, atquc libcralis,
Et tam lautus eras, Calene, ut omnes
Optarent tibi centies amici.
Audit vota Dens, precesque nostras ; 5
Atque intra, puto, septimas Kalendas
Mortes hoc tibi quatuor dederant.
At tu sic, quasi non foret relictum,
Sed raptum tibi centies, abisti
In tantam miser esuritionem, 10
Ut convivia sumtuosiora,
Toto quae semel apparas in anno,
fíigrae sordibus explices monetae ;
Et septem veteres tui sodales
Constemus tibi plúmbea selibra. 15
Quid dignum meritis precemur istis?
Paulo ante non possidebas completimi vicies ; sed, o Calene, eras adeo profusus
et beneficas, at'¡ue adeo splendidus, ut cuncti amici tibi precarentur centies. Deux
excepit vota et obteslationes nostras ; et quatuor fanera donarunt hoc tibi, opinor,
intra septem menses. Sed tu, infelix, tanquam non font tibi relictum centies,
sed ahlatum, lapsus es in tantam famem, ut sordibus moncla nigra instruas epulas
lautiores, quas semel celebras tuto in auno ; et impendas selibram plumbeam pro

9 Ramiresius de Prado legi jussit : Sed partum tibi centies, ut lib. x. Epig.
47. ' non paria lahore, sed relicta.' Hanc emendationem improbant Mu-
NOI7E
1 Plenum vicies] Id est,non omnino tum in convivas impendere nollet :
vicies centena railiia scstertium : post porro a rca moneta videtur pretium
adverbia decies, vicies, et cetera ejus- vilissimorum cihorum,quos apponeret
modi, subintellige centena millia. suis amicis.
6 Intra septimas] Septem menses: 15 Plumbea selibra] Monctam plum-
Kalendae enim significant primum beam in nsu fuisse apud Romanos
mensis diem. negant Interpretes; sed banc pro
7 Mortes] Mortuorum haereditates. vilissima usurpat Poeta lib. x. Epig.
10 Tantam] Tam avarus, tam sor- 74. Quoties plumbeam monetam vo-
didus et famelicas esse caepisti. cat Martialis, vilia, instar plumbi,
13 Nigra moneta] jErcae nempe, aerea numismata intelligit. Crom.
quod Calenas iste aurum aut argen-
 132 M. VAL. MARTI ALIS;
Optamus tibi millies, Calcne.
Hoc si contigerit, fame peribis.
septem veteribus tuis amicis. Quid optemuí (lignum meritis istis ? O Calene, pre-
camur tibi millies: si advenerit hoc, moria is fums.

sambert. et Farnabius.—17 Optemus in Junt. an. 1512. et Colin. an. 1528.

NOT,E
18 Hoc si contigerit] Ex eo quod consequatur. Sic acute Ovidins :
Calenus centies adeptus, in summam ' Quo plua sunt poiae, plus sittantur
esuritionem abierit, lepide collegit aqua-.'
Poeta fame ilium periturum si millies

Cl.
DE AFRA VETULA.
Mammas atque tatas habet Afra : sed ipsa tatarum
Dici et mammarum maxima mamma potest.
Afra habet mammas atque tatas : sed ipsa potest dici mamma vetustissima tata
rum et mammarum.
m Hie nulla lectionis varietas est in libris scriptis aut impressis.
not*:
l Л/ro] Ut puella viderctur, more pillas grandiores habebat, quae et
infantium patrem tatam appellabat, mammae dicuntur. Vide lib. xiv.
matrem vero mammam : forte et pa- Epig. 66.

CH.
DE DEMETRIO.
Illa manus quondam studiorum fida meorum,
Et felix, domino, notaque Caesaribus,
Destituit primos virides Demetrius annos :
Quarta tribus lustris addita messis erat.
Olim fidelis illa manus meorum studiorum, et utilis hero, et cognita Casaribus,
Demetrius deseruit primos uunos florentes; quatuor auni adjuncti erant tribus

De Afro Demetrio inscribitur in edd. vett. Forte ex Epigraphe superioris

Epigrammatis irrepsit illud, Afro.—3 Cagnerius legendum censet viridis :
hoo est, adhuc virens, ut Proserpina puella apud Claudianum. Ausonius :
NOTyE
1 lila menus] Per Metonymiam mittenda Tito et Domitiane Caesari-
mauum sumsit pro servo auianuensi, bus.
qui Poe't,e Epigra,mnata scribebat
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 133
Ne tamen ad Stygias famulus descenderet umbras, 5
Ureret implicitum cum scelerata lues,
Cavimus ; et domini jus omne remisimus aegro :
Munere dignus erat convaluisse meo.
Sensit deficiens sua praeraia, meque patronum
Dixit, ad infernas liber ilurus aquas. 10
histris. Altnmen providimus ne serais delaberetnr ni umbrat Stygias, cum pest is
improba cambureret irretit um ; utque œgroto condonavimus omne jus fieri : mereba-
tur sanari meo dono. Mаriens agnovit suam mercedem, et liber profecturus ad mi
das infernas me appellavit patronum.

' viridi Trajanus in aevo.' Idem sentit Gruterns; dicit enim, si virides
retinuerimus, concurrent duo epitheta. —8 Munere debuerat tentabat Ant.
de Rooy ; quod verbum et ¡ntruderet Ovid. Trist. iv. 8. 14. ' Haec mea sic
quondam peragi speraverat aetas : Hos ego sic annos ponere debueram,' pro
' dignns eram.'
NOTE
4 Quarta messis] Annus quartus tor: alii vero febrem. Vide Epig. 79.
additus tribus lustris, id est, quinde- supra.
cim anuis: sic novemdecim annos 7 Domini jus] Id est, ilium manu-
iI atus erat Demetrius. misimus.
6 Scelerata lues] Festem interpre- 9 Sua prœmia] Libertatem nempe.

cm.
AD LYCORIM.
Qui pinxit Venerem tuam, Lycori,
Blanditus, puto, pictor est Minervae.
O Lycori, pictor qui expressit tuam Venerem, meo quidem judicio advlatus est
Minenœ.

In hoc Epigrammate nihil variant exemplaria manu exarata ant typis

excusa.
NOTJE
2 Blanditus est Minervœ] Venere deformem carpit Poëta, quam male
scilicet deformiter picta, cum qua picta Venns ejus jussu Veneribus suis
olim de forma contendit Minerva. non ornabat.
Vide lib. v. Epig. 41. Lycorim sane
134 M. VAL. MARTIALIS

CIV.
AD SC/EVOLAM.
Si dedcrint Superi decies mihi millia centum,
Dicebas nondum, Scaevola, justus eques;
Qualiter o vivam, quam large, quamque beate !
Riserunt faciles, et tribuere Dei.
Sordidior multo post hoc toga, paenula pejor : ö
Calceus est sarta terque quaterque cute ;
Deque decem plures semper servantur olivae ;
Explicat et cœnas unica mensa duas;
Et Veientani bibitur faex crassa rubelli ;
Asse cicer tepidum constat, et asse Venus. 10
In jus, o fallax atque inficiator, eamus :
Aut vive, aut decies, Scaevola, redde Deis.
Si Dii mihi concesserint decies centena millia, aiebat Scœvola, nondum equesfac
tus; qualem ducam vitam, quam profusam, et quam felicem! Superi faciles rise
runt, et concesserunt. Postea toga multo turpinr, penula deterior est : habet cal-
ceum ex pelle sarta ter et quater. Ex decem olivis semper plures reservantur, atque
unum ferculum instruit duas cœnas, et fœx densa Veientani rubelli potatur; euer
tepens, et Venus emitur asse. Ofraudulente et inficiator, eamus in jus: aut vive
genialiter,o Scœcola, aut Superis restitue decies.
2 Edd. antiq. cum Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulm. Jan. Lang. Farnab.
Delph. See. habent factus eques. Nostram lectionem testantur antiqui codd.
Francisci Modii, et servant Gruter. Scriv. Schrevel. et Barbon Par. 1754.
Cf. lib. iv. Epig. 67 8 Ant. de Rooy conj. Explicat el mensas unica mensa
duas, non insuavi ejusdem vocis repetitione. Saepins ' mensa' et ' cœna'
fuere permutata. Vide Grut. ad lib. v. Epig. 45. et Heins. et Bnrm. ad
Ovid. Met. i. 165. Post hoc Epigramma in Junt. et Colin. sequuntur Epigg.
tria et triginta hujus libri seil. 16—48. deinde quad i agiuta quatuor alia ex
libro quarto, seil. 25—68.
NOT7E
2 Nondumfaclus eques] Cum nondum ex decem reservatur in proximam
legitimum cemum equestrem babuit, cœnam. Lib. x. Epig. 48. ' cœnisque
id est, quadringenta sestertia. Alii tribus jam perna supers tes.'
legnnt justus eques: illud ouiiu Justus 8 Unica mensa] Est unicum feren-
dicitur proprie de equile qui justam lum ; nam epulœ ipsae appellantnr
habet quadringentorum sestertiorum mensae. Ovidius de Nuce : ' Poma
summum ad censum equestrem. bib. cadunt mensis non interdicta secun-
iv. Epig. 67. ' Ut posset domino plau- dis.'
dere justus eques.' Videat lector. 9 Et Veientani] VinumVeicutanum
Ejusdem argument]' est hoc Epigram- pessimum erat : rubellum dicitur ab
ma cum centesimo supra. uvis ruhentibus. Veii urbs est, Yei-
4 Riserunt] Dii vota Scaevolae irri- entes gens, hodie Martheniano : est
serunt, sed exceperunt. aliis, Cività Castellana.
7 Deque decem] Id est, major pars 10 Asse Venus] Lib. ii. Epig. 53.
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 135
NOTjE
' Si plebeia Venus gemino tibi vinci- docena a Dûs decies se accepisse in.
tur asse.' ficiabatur.
11 Inficiator] Sordidam enim vitam

cv.
DE SPECTACULO.
Picto quod juga delicata collo
Pardus sustinet, improbaeque tigres
Indulgent patientiam flagello :
Mordent aurea quod lupata cervi,
Quod fraenis Lihyci domantnr ursi, 5
Et quantum Calydon tulisse fertur,
Paret purpureis aper capistris :
Turpes esseda quod trahunt bisontes,
Et molles dare jussa quod choreas
Nigro bellua nil negat magistro : 10
Quis spectacula non putet Deorum?
Haue transit tamen, ut minora, quisquis
Quod pardus vario collo subit juga mollia, et tigres feroces ferunt patienter
virgos: quod cervi mordent aurea frœna, quod ursi Libyci subiguntur luputis, et
tantas aper, quantus fuisse Calydonius dicitur, obtemperat purpureis capistris:
quod bisontes deformes ducunt cuma, et quod bellua impenda agere sultationes
molles nihil recusat nigro rectori : quis non credat spectacula numinum? Attamen
ha c praterit ut inferiora, quisquis aspicit humiles venal iones leonum, qui defatigan-

1 Heins. ad Claud. xvn. 326. emendat, juga deligata collo. Literae c

et g sa-pissime permutantur in antiquis codicibus. Vide Interpp. ad
Virg. /En. iii. 274. vni. 675. Propert. iv. 10. 42. et Seal. ad Propert.
p. 190. Sic mntantur 'conjugia' et 'convicia,' 'inter' et ' inger,' &c.
—5 Quod freno Aid. Junt. Colin. Gryph. &c.—10 Nigro bellua non
NOTjE
1 Picto collo] Variis enim maculis F.pig. IS. De bisontibus dictum lib.
distincti sunt pardi. Spect. Epig. 23.
2 Improbœ tigres} Quod ferocissi- 10 Nigro bellua] Elephantum intel-
m um sit illud animal, difficillimeque lige, quem nigri /Ethiopes regunt ; de
manraeñat. ejus autem ingenio mira referunti,r.
3 Indulgent patientiam] Hoc est, Vide yElianum de Nat. Anim. lib. ii.
lubenter patiuntur flagellum, nec re- cap. 11. et Plinium lib. vni. cap. 2.
sistunt, licet possint. 'Germanici Caesaris munere gladia-
6 Calydon] Oppidum ]F.to\\ae, hodie torio quosdam inconditos motus edi-
Aytou, ubi Meleager interemit aprum dere saltantium modo.' Elephantos
ingentis magnitudinis. Lib. Spect. intellige.
1Í36 M. VAL. MARTIAL»
Venatus humiles videt lconum,
Quos velox leporum timor fatigat.
Dimittunt, repetunt, amantque captos, 15
Et securior est in ore praeda ;
Laxos cui dare perviosque rictus
Gaudent, et timidos teuere dentes ;
Mollem frangere dum pudet rapinam ;
Stratis cum modo venerint juvencis. 20
Haec dementia non paratur arte,
Sed norunt cui serviant leones.
tur celeri metu leporum. Dimittunt, repetunt, et diligunt captos, atque in ore
tutior est prœda, cui la tantur prœbere ora aperta et pervia, et cohibere dentes timi
dos: dum pudet comminuere prœdam delicatam, cum paulo ante tauris interfectis
accedant. Uœe ciementia non comparatur artificio, sed leones sciant cujus servitu-
tem patianiur.
negat in cod. Arondell. Vide Gronovium in Var. Notis.—22 In hoc
venu verbum eui _8ютАЛа0*> legendem. At in Juntina nostra margini
ascriptum est : ' dni indolem leones, codex mens :' i. c. Scd norunt domini
ndolem leones. Verba dni et cui paene similia sunt in antiquis membrauis.
NOTjE
13 Venatus humiles] De leonum et tauris.
leporum spectaculo cgimus supra E- 22 Cui serviant] Cœsari seil. Domi-
pig. 7. 15.23. tiano, cujub clementiam numinc ejus
20 Stratis cum] Hoc est, cum hos afflati referunt : Hb. Spect. Epig. 17.
ludos edant, et tam benigne lepores ' Crede mihi, numen sentit et ille
tractent, occisis tamen paulo ante tnum.'

С VI.
AD OVIDIUM.
In Nomentanis, Ovidi, quod nascitur agris,
Accepit quoties tempora longa merum,
Exuit annosa mores nomenque senecta;
Et, quicquid voluit, testa vocatur anus.
Ovidi, vinum quod gignitur in Nomentanis agris, quoties vetustum factum est,
amittit naturam et nomen senectute longara ; atque amphora vetus potest appellari
quovis nomine.
1 Quaedam exemplaria habent arvis.—3 Exivit in Junt. an. 1512. et
Colin. 1528.
NOТЖ
1 In Nomentanis] In Nomentano cum vino generosissimo. Vide lib.
agro non procul ab urbe vineam ha- xin. Epig. 119. De Ovidio lib. vn.
bebat Poëta, cujus vinum recens qui- Epig. 43. et 44. et alibi.
dem insuave, at vetus contendebat Agris] Alii arvis.
 KPIGRAMMATUM Lili. I. 137
notл;
3 Exuit mores] Asperitatcm inter- lerneni, vd aliud prestautissimum
pretare et ingratum saporem : at ve- viuum.
ro vetus factum dici poterat vel Fa-

CVIl.
AD RUFUM.
Interponis aqnam subinde, Rufe,
Et si cogeris a sodale, raram
Diluti bibis unciam Falerni.
Nurnquid pollicita est tibi beatam
Noctem Naevia, sobriasque mavis 5
Certae nequitias fututionis?
Suspiras, retices, gemis : negavit.
Crebro ergo bibas licet trientes,
Et durum jugules mero pudorem.
Quid parcis tibi, Rufe ? dormiendum est. 10
0 Rufe, frequenter infundis aquam, et si impellent a socio, potas raram unciam
mixti Falerni. An Nœvia tibi promisit nociem felicem, et jueundiores tibi sunt
lascivia siccœ....? Suspiras, tuces, gemitus facis: recusaba. Igitur fas est ut
haurias trientesfrequentes, et vino neces usperum pudorem. O Rufe, cur non in
dulges genio ? Dormiendum est.
Ad Ruffum est lemma in edd. vett. et in Epigrammate Ruffe.—7 Alii
legnnt, negabit, improbante Faruabio. Reote Franc. IModhis conj. negovii, et
con uptum esse locum, propter affîuitatem literarum b et r. Eut 'enim hic
Poëtœ conjectura, qua divinat repulsam Rufi ex suspiriis, ieticcutia, et
gemitu.—8 Crebros in Aid. Junt. Colin. Gryph. Junian. Lang. Fulm. Delph.
Par. 1754. aliis.—9 In quibusdam dolorem; et sic legendum putat Ramires
de Prado. Vincas scilicet desiderium, molestiam, et tristitiam contractam
ex repulsa, vino.
NOTÄ
1 Interponis aquam] Vinum enim assis, et mensurae genus quatuor cya-
punuii vires Veneris enervaie, dilu- tiios continens.
tum vero acceudere dicitur. 9 Et jugules] Scyphi quippe nati
7 Negacit [Negabil] Quod augu- sunt in usum lattitiae.
ratur Poëta ex Rufi suspiriis: hoc Pudorem] Quae lectio est in anti-
est, non stabit promissis, licet polli- quis codicibns : pudor enim dicitur
cita sit : quam lectionem antiquum ob aliquam rem sordidam timor, ut
retineo. Enimvero si negavisset, ut ait Sipontinus apud Robertum Ste-
legunt alii negavit. ab initio cœnae phamim in Thesauro Linguae Latinae,
non subinde aquam interposuisset ubi addueuntur exempia ex Cicerone.
Rufas, cum nihil spei ipsi superfuis- Hoc sensu patet seutentia hujus ver
set. Ergo bene negabil, id est, non sus ; quippe Rnfus timebat, ne pu-
dabit. ella Najvia esset cariturus. Alii do.
8 Trientes] Triens est tertia pars lorem.
138 M. VAL. MÂRTIALIS

CVIII.
AD LUCIUM JUL1UM.
S/EPE mihi dicis, Luci clarissime Juli,
Scribe aliquid magnum : desidiosus homo es.
Otia da nobis ; sed qualia fecerat olim
Maicenas Flacco, Virgilioque suo :
Condere victuras tentem per saecula curas, 5
Et nomen flammis eripuisse meum.
In steriles campos nolunt juga ferre juvenci :
Pingue solum lassat, sed juvat ipse labor.

O clarissime Luci Juli, frequenter mihi dicis, Compone aliquid magnum, homo
es iners. Nobisfac tranuuillilntem vita ; sed qualem Macenos dederat olim Hora
tio et xuo Virgilio. Coner componere versus viciaros per sacula, et vindicare чо-
men meum ah igne. Tauri nolunt ferrejuga in agros infœcundos: ager opimus de-
fatigat quidem, sed labor ipse placet.

1 Luci carissime Tuli Junt. an. 1512. Luci carissime Juliin Ald. Colin. Gryph.
et aliis edd. vett. quae est lectio omnium codd.—5 Alii legunt clmrtas. 4 Sic
lego, non curas. Karo adeo vera et intaminata Martialis vocabula in ipso
contextu invenias.' Colerus.
NOT7E
3 Qualia fecerat] Maecenas locuple- funeris, id est, superstes ero meae
tavit Horatium et Viigilium. Vide morIi, sen, versus mei non peribunt.
lib. vni. Epig. 56. ' Sint Maecena- 8 Pingue solum] Operosum sane est
tes, non deernnt, Flacce, Marones.' arare, maxime vero solum pingue ;
5 Curas] Sic lib. in. Epig. 20. at fructuosus ille labor placet agriico
' Utrumne chartis tradit i Ile victuris lae : ita difficile quidem est versus
Legenda temporum acta Claudiano- non perituros scribere ; sed si mer-
rum ?' unde legnnt alii chartas. ces Inde speraretur, arduus ille labor
6 Et nomen flammis] Rogi sc. et Poëtao esset gratissimns.

CIX.
AD GALLUM.
Est tibi, sitque precor, multos crescatque per anuos,
Pulchra quidem, verum Transtiberina domus.
Hobes, et habeas, cupio, œdes exornatas, sed trans Tiberim, atque augcantur per
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 139
At mea Vipsanas spectant cœnacula lanrus:
Factus in hac ego sum jam regione senex.
Migrandum est, ut mane de-mi te, Galle, salutem : 5
Es tanti, vel si longius ilia foret.
Sed tibi non multum est, unum si praesto togatum :
Multnm est, hune unum si mihi, Galle, nego.
Ipse salutaho decima vel serius hora :
Mane tibi pro me dicat avère liber. 10
multos aunos. Sed mea caenacula respiciunt Vipsanas lauros: ego semi in hac
regione: procul eunáum est, o Galle, ut mane dicam tibi salutem dumi : tam carus
es, vel si illa distaret longius. At tibi non est magni momenti, si exhibeo tibi unum
togatum; mihi vero magni est, o Galle, si non exhibeo hune unum. Ipse salutem
nuntiabo hora decima vcl tardius : mane auiem libellus dicat tibi salutem pro me.

3 At mea Vipsanias per 2w�j'ni/ legit Ant. de Rooy, et infra lib. iv.
Epig. 18. Vips,miis. Siquidem M. Agrippa constantl lectione non ' Vip-
sanns,' sed ' Vipsanius' dicitur. Cf. Veins Inscr. ap. Ounphr. Region. U. R.
pag. 94. Murator. p. vili. 1. et Tacit. Hist. i. 31 6 Est tanti vel si longius
aula foret citat Langius ex ed. P,ümauni 9 LegiU,r in veteri quodam codice
apud Ramires de Prado : decima te sapius hora.—10 Pulmaunus : dicet aveto
liber.
1ЧOТЖ
3 At mea] Laurus Vipsanas intel- Poëta, vel si longius ilia foret, tua do-
lige ornatam lauris porticum Vipsanii mns nempe, attamen etiam lubens
Agrippae, quem ad summos honores te adirem.
evexit Augustus. Laurus autem se- 7 Si prœsto togatum] Hoc est, cli-
eundae et quartae declinationis est. entem toga indutum. Sensus est :
Comanda] Superiores sunt domns Parvi tibi est momenti nt te summo
partes in quibus pauperes habita- mane salutem, mea vero maxime in-
bant. Juvenalis Sat. x. ' rarus venit terest ut domi maneam : ' Sic licet ex-
in caenacula miles.' Infra Epig. 118. cuses : quia qu,,liacumque leguntur
' Et scalis babito tribus, sed altis.' Ista, salutator scribere non potuit.'
5 Migrandum est] Migrare pro- Epig. 71. supra.
prie est alio ad babitandum ire, sed 9 Hora decima] Scilicet ab ortu so-
hic significat longe ire: cum addat lis. De hons dicemus lib. iv. Epig. 8.
ex.
DE CATKLLA PUBLII.
Issa est passere nequior Catulli.
Issa est purior osculo columbae.
Issa est lascivior passere Catulli. Issa est purior suavio columba. Issa est

Lemma est in quibusdam : De Catella Pubiii et Pictura ejusdem.—S Fran-

1 Issa] Est nomen catellœ Pub- Passere Catulli] Tacite prafert

ni. Martialis i,oc Epigramma Poëmatio
140 M. VAL. MARTIALIS
Issa est blandior omnibus puellis.
lssa est carior Indicis lapillis.
Issa est deliciae catella Publî. 5
Hanc tu, si queritur, loqui pulabis.
Sentit tristitiamque gaudiumque.
Collo nixa cubat, capitque somnos,
Ut snspiria nulla sentiantur.
Et desiderio coacta ventris, 10
Gutta pallia non tefcllit ulla :
Sed blando pede suscitat, toroque
Deponi rogat, et monet levari.
Castae tantus inest pudor catellae.
Ignorat Venerem : nec invenimus 15
Dignum tam ténera virum puella.
Hanc ne lux rapiat suprema totam,
Picta Publius exprimit tabella,
In qua tam similem videbis Issam,
Ut sit tam similis sibi nec ipsa. 20

suavior omnibus puellis. Issa pretiosior est gemmis Indiœ. Catella Issa est
voluptas Publii. Credes hanc loqui, si queritur: habet senium dvloris et tristitia.
Colla domini innixa recumbit et dormit, sir, ut nulla suspiria audiantur. Et im
pulsa desiderio alvi, non fœdavit pallia ulla gutta ; sed excitat dominum teners
pede, atque orat deponi e lecto, et monet exonerari. Pudica catella tantam habet
verecundiam. Non novit Venerem, nec repervnus maritum dignum puella tam de-
licata. Ne supremus dies auferat totam, Publius hanc effingit picta tabella, in qua
spectabU Issam tam similem ut nec ipsa melius exprimat se. Tandem confer

ciscus Modius lib. I. Epist. 33. legit ex veteri codice Weidueri : Collo nexa,
tec. et sic est in Aid. Junt. Colin. aliis vett.—13 Deponi monet, et rogat lavari
in iisdem cdd. Deponi rogat et monet lacari Pulmannus, Langius, alii.—18
Pictam Publius. ttc. Aid. Junt. Colin. Gryph. &c—20 F. Modius eodem loco
SOTЖ
Catnlli, de passere Lesbiae, et Poë- cœnam venies : sed sic divisa recum-
matio Stella' de columba arnica: ejus. bes, Ut non tangantur pallia nostra
Vide Epig. 8. supra. tuis.' Et in lecto etiam palliis ute-
7 Sentit tristitiam] Sentit trUtiti- bantur. Ovid. Amor. Eleg. 2. ' Esse
am nempe et gaudium quibus affici- quid hoc dicam, quod tam mihi dura
tur Publius. videntur Strata? nec in lecto. pallia
11 Pallia] Propria erant Graeco- nostra sedent ?'
rum, quibus ctiam Romani usi sunt 13 Levari] Onerc sciliceyventrii.
in cœna. Lib. xi. Epig. 24. 'Ad Alii laruri.
 EPIGRAMMATUM LIB. I. 141
Issam denique pone cum tabella :
Aut utramque putabis esse veram,
Aut utramque putabis esse pictam .
Issam cum tabella, vel credes utramque esse veram, vel credes utramque esse
effictam.
ex vet. membranis Weidueri emendat luinc locum, cum reponat pro ipsa,
Issa. Sic etiam Janus Kutgersius Var. Lect. lib. vi. cap. 11. et Juniina
nostra in margine. ' Duo posteriores versus ejusmodi sunt, ut ausim affir-
mare in simili argumento, nullos inveniri similes.' Ramires.

CXI.
AD VELOCEM.
Scribere me quereris, Velox, Epigraminata longa.
Ipse nihil scribis : tu breviora facis.
0 Vclox, expostulas a me componi Epigrammata longa. Ipse nihil componia : tu
scribis magis concisa.
2 Juntina nostra in margine exhibet: Tuque nihil scribis : tum breviorafacis.
Forte scripserat Martialis : Tute nihil scribis : tum, Sec. vel; Ipse nihil scribis :
tum, Sec. Verba tu et tu, (sive tum,) saepe permutautur in vett. membranis.
NOTjE
1 Scribere me quereris] Prœcedenti tiehum, quo irridet Velocem quem-
elegantissimo Epigrammati,quod Ion- dam qui nihil prorsus scriberet. Vide
gius videbatur, recte subjicit boc dis- Lib. n. Epig. 77.

CXII.
AD BEGULUM.
Cum tibi sit sophiae par fama, et cura Deorum,
Ingenio pietas nec minor ipsa tuo ;
Ignorat meritis dare munera, qui tibi librum,
Et qui miratur, Regule, thura dari.
Cum œstimeris œque sapiens ac cultor Deorum, nec habeas pietatem inferiorem
tuo ingenio ; qui miratur donari tibi librum et thura, nescit afficere merita donis.

1 Scriverins legit : par cura et fama laborum, probante Gronovio ; quem

vide inter Var. Notas. laborum quoque Pulmannns.—2 Gruterus e duobus
scriptis : nec minor ipsa suo, probante eodem Gronovio. H*c lectio notatur
etiam ex codicibus Palat. et Bodl. Sic quoque Pulmannus.
NOM
1 Cum tibi sit] Liber virum doc- miraretur hujusmodi mimera a Mar.
tum, religiosum vero decet thus, quo tiale mitti ad Regulum, doctum juxta
Dii coluntur; under stolidus erat qui ac pium.
14-2 M. VAL. MARTIALIS

CXIII.
IN PRISCUM.
С ti M te non nossem, dominum regemque vocabam :
Cum bene te novi, jam mihi Priscus eris.
Cum te non haberem cognitum, appellabam herum et regem : cum bene te cognovi,
jam appellabo te Priscum.

1 Dum te non noram margo Junt. аp. Editorem, et recte forsan.

НOТJE
2 Jam mihi] Cum noverim te ho- labo. Lib. n. Epig. 68. ' Quod te
minem sordidum atque avarum,jam nomine jam tuo saluto, Quem regem
honoris causa non dominum et regem, et dominum prius vocabam,' &c.
sed proprio nomine Priscum appel-

CXIV.
AD LECTOREM.
Qujîcumque lusi juvenis et puer quondam,
'Apinasque nostras, quas nec ipse jam novi,
Male collocare si bonas voles horas,
Et invidebis otio tuo, lector,
A Valeriano Pollio petes Quinto, 5
Per quem perire non licet meis nugis.

Quacumque olim puer et adolescens jocatus sum, et apinas nostras, о lector, quas
nec ipse jam notas habeo, posees a Quinto Pollio Valeriano, cujus opera meis ineptia
vindicantur ab interitu, si cupies male insumere bonas horas, et te capiet invidia otii
tut.

Hie nulla lectionis varietas extat in libris manu sciiptis et impressis.

NOT*
2 Apinas] Id est, nugas meas. ludicrum vertere, Apinam et Tricam.'
Plinius lib. in. cap. 11. ' Diomedes Lib. xiv. Epig. 1. 'Sunt apinаe tri-
delevit urbes duas, quae in proverbii caeque, et si quid villus istia.'
 KPIGRAMMATUM LIB. I. 143

cxv.
AD FAUSTINUM.
Hos tibi vicinos, Faustine, Telesphorus hortos
Fœnius, et breve rus, udaque prata tenet.
Condidit hic natas cineres, nomenque sacravit,
Quod legis, Antullae, dignior ipse legi.
Et Stygias aequum fnerat patrem isse sub umbras : 5
Sed quia non licuit, vivit, ut ossa colat.

O Faustine, Telesphorus Fienius possidet hos hortos tibi propincuos, et rillam cx-
iguam et prata humida. Hic reposaitfiliœ cineres, et, ipse dignior qui legeretur,
coyisecravit nomen Antulla quad legis. Par fuerat patron petere umbras infernas :
sed quoniamfas non fuit, vivit, ut veneretur ossa.

2 In quibusdam esse tenait. inde conjicio, quod scribat Cagnerius: ' Le-
grendum ex vet. cod. tenet.' Aid. J imt. Colin. a'.iae tamen servant tenet.—4
Gronov. conj. voverat ipse legi. Vide Var. Notas.—5 In Anglicano esse
t estatur Junius : pater iret ut umbras : nine Gruter. iret ad umbras: Janus Ii ut
aer sins : Ad Stygias aquum facrat pater isset ut umbras: et sic erat in cod.
Heraldi. P. Scriverins, Scaligerum secutus : Et Stygias œquusfuerat pater ire
sub umbras ; ut sit Hellenismus, wат^p Simios f¡v levai : pater isse sub umbras in
cod. Palat. hoc est, Ferens nomen patris filia adhuc superstite. Heraldus
conj. œquus fuerat pater isse, i. e. í|ios eh äSuv KaTaßrjvai, ut sit purus putus
Hellenismus : vel, Et Stygias œquumfuerat prior isset ad umbras.—6 Quod quia
non licuit Pulmannns. Pro vint Palat. habet vivat; imprecatur enim vitam
longam, ut, agrum colens, subinde impingat in ossa tiliae.
NOTjE
3 Nomenque sacravif] Sepulchre debet pater, cujus nomen, non vero
nempe inscribebant D. M. S. i. e. Antullae filiae, sepulcro fuerat inscri-
Diis Manibus Sacrum, addito mortui bendum ; nempe non turbato ordine
nomine. Vide Epig. 89. supra. mortalitatis.
4 Dignior ipse legi] Ante filios mori

CXVI.
IN PROCILLUM.
QUjEDAM me cupif, invide Procille,
Toto candidior puella eyeno,
O Procille invide, me amat quœdam puella candidior Mo cyeno, argento, nive,

In Procellum inscribitur in cod. Thuan. ct in Epig. vs. 1. Procelle.—2 Cote

in Thuan. Roto Junt. an. 1512. Musambertius qui conj. Loto, totum Epi-
144 M. VAL. MARTfALlS
Argento, nive, lilio, ligustro :
Jam suspendia sa;va cogitahis :
Sed quandam volo nocte nigriorcm, 5
Formica, pice, graculo, cicada :
Si novi bene te, Procille, vives.
Win. ligustro : sed quandam amo nigriorem nocie, formica, pice, graculo, cicada.
Jam meditabaris suspendia fera : si infus te cognovi, o Procille, respiras.

gramma oídme quo nunc legitur disposait. la edd. vett. ordinaler hoc
modo :
Quœdam me cupit, invide Procille,
Toto candidior paella cyeno,
Argento, nive, litio, ligustro.
Sed quandam volo nocte nigriorem
Formica, pice, graculo, cicada.
Jam suspendia sœva cogitabas, Ifc.
—4 Aid. Junt. Colin. Gryph. aliae, exhibent cogitabas: et sic vet. cod. Cag-
nerii.—7 In nonnullis, vivis; sed nostram lectionem servant codd. et edd.
vett.
NOT/E
3 Ligustro] Gallice fleur de troène. ctenim prж invidia monturas erat ille
Virgilius Ecl. n. ' Alba ligustra ca- Procillus, si didicisset Martialem
dunt.' amari a formosissima puella quam
7 Vives [Vivis] Alii legunt vives, vicissim redamasset : ha'c quippe est
id est, non suspendes te, cum me natura invidorum nt alterms felicita-
nigrae puellae amore perditum videas : tem doleaut, malo autem Iaetentur.

CXVII.
DE ANTULLA.
Hoc nemus feterno cinerum sacravit honore
Fœnius, et culti jugera pauca soli.
Hoc tegitur cito rapta suis Antulla sepulcro :
Hoc erit Antuliae mixtus uterque parens.
Fœnius perpetuo decore cinerum dedicavit hune lucum, et pauca jugera agri ex-
culti. Antulla suis velociter oblata conditur hoc tumulo, eodem uterque parens ton-

Codex Bodleianus pro lemmate habet : Epitaphium Antullœ.—1 Codex

Palatums exhiber, sacravit honori.—2 Pulmannus,jugera pulchra, et sie codd.
NOTjE
1 JEterno honore] Quod sepulcra in solebant eodem tumulo eos condere
»ternum sacra essent. quos mutnua amor viventes conjunx-
4 Hoc erit] Pro more veterum qui isset. Vide lib. x. Epig. 71.
 lîPIGRAMMATUM LIB. I. 145
Si cupit hunc aliquis, moneo ne speret, agellum : 5
Perpetuo dominis serviet iste suis.
junctus erit Antulla. Si aliquis expetit hunc agellum, suadeo ne speret illum ; iste
serviet suis dominis aternum.

Voss.—3 Junt. an. 1512. habet nustus pro mistus.—6 Junt. Colin. aliae quœ-
dam, serviat.
1ЧOТЖ
<¡ Perpetuo dominis] Ager enim se- stabat commune sepulcrum, Pantola-
pulcro destinatus sacer erat, nee bo scurrae, Nomentanoque nepoti :
alienari poterat, immo nec aliquando Mille pedes in fronte, trecentos cip-
sequebatur haeredes. H. EXT. N. S. pus in agrum Hic dabat ; haeredes
i. e. haeredes externos ne sequatnr. monumentum ne sequeretur.'
Horat. i. Sat. 8. ' Hoc miserae plebi

CXVIII.
IN LUPERCUM.
Occurris quoties, Luperce, nobis,
Vis mittam puerum, subinde dicis,
Cui tradas Epigrammaton libellum,
Lectum quem tibi protinus remittam ?
Non est, quod puerum, Luperce, vexes. 5
Longum est, si velit ad Pyrum venire,
Et scalis habito tribus, sed altis. v
Quod quaeris, propius petas licebit :
Argi nempe soles subire letum.
Contra Caesaris est forum taberna, 10
O Luperce, quoties nobis venis obviant, statim interpellas, Placet mittam senium
Ubi, cuides librum Epigrammatum, quem cum legero statim remittam? O Lu
perce, non est quod defatiges servum. Longinquum est, si cogitet venire ad Py
rum, et domicilium habeo tribus scalis, sed[excelsis. Poteris poseere propius quod ro
gos : nimirum consuevisti adire Argiletum. Est officina e regione fori Cœsaris,

6 Alii legunt ad pilam, ut lib. v. Epig. 23. Junt. an. 1512. et Colin. 1528.
NOTE
6 Ad Pyrum] Nomen regionis in supra.
qua habitabat Martialis ; alii insigne 9 Argi Mum] Tmesis est sen di-
esse aedium putant: alii legunt ad visio: Argiletum est regio qua dam
pilam, ut Hb. v. Epig. 23. ' Sed Ti- urbis ubi habitabat bibliopola A-
burtinae sum proximos accola pibe.' trectus. Epig. 4. supra : ' Argiletanas
7 Et scalis habiio] Hoc est, in mavis habitare tabernas.'
eœnaculo alto, de quo Epig. 19.
Dslph. et Var. Clus. Martial. К
146 EPIGRAMMATUM LIB. I.

Scriptis postibus hinc et inde totis,

Omnes ut cito perlegas Poëtas.
Illinc me pete ; ne roges Atrectum :
Hoc nomen dominas gerit tabernae.
De primo dabit, alterove nido, 15
Rasum pumice, purpuraque cultum,
Denariis tibi quinque Martialem.
Tanti non es, ais 1 sapis, Luperce.
Ainc et indejanuis totis inscriptis, ut celeriter perlegae omnes Poetas. Illinc posee
me, ne quœras Atrectum : sic vacatur dominus taberna : denariis quinque de primo
aut secundo nido tradet tibi Martialem abrasum pumice, et purpura ornatum. Non
tanti vales, inquis : O Luperce, sapiens es.

habent ad pirum.—13 Lipsius et Ramires de Prado contendunt omnino esse

legendum, me roges Atrectum. Grnteri codd. nec roges. Ant. de Rooy conj.
me rogos Atrectum, intellects conditionali si, ut infra lib. In. Epig. 4. 'Cur
absim, quaeret.' Vide Sanct. Minerv. iv. 7. et Broukh. ad Tibnll. i. 7. 43.
Vel: me rogas Atrectum? ut quasi jactabundos, et cum emphasi, alterum
me efferat. llluc me pete, ne roges in Junt. et Colin.
NOTjE
1 Scriptis postibus] In quibus pola Д tracto. Alii, nec roges Atrectum.
nempe inscripta erant librorum ve- 15 De primo dabit] Hoc est, de
nalium nomina, ut hodie apud nos. primo vel secundo armario.
13 Ne roges Atrectum] Ne sit opus 18 Tanti non es] Hoc est, tui libri
rogare alios nomen bibliopolae, A- non valent quinque denariis.
trectus vocatur. Alii legunt me roges Sapis] Non tam landat Lupercum,
Atrectum; hoc est, me petas a biblio quam sordes ejus et avaritiam irridet.

CXIX.
AD CjECILIANUM.
Cui legisse satis non est Epigrammata centum,
Nil illi satis est, Caeciliane, mali.
0 Caciliane, eut non sufficit evolvisse centum Epigrammata, nullum illi malum
suffieit.
Ad Seditianum inscribitur in ed. Pulmanni, et in Epig. vs. 2. Seditiane.
Cetera, nulla varietas est in exemplaribus.
NC-ТЖ
1 Cut legisse] Longiorem hnne ex mente Callimachi apud Athenaeum
librum modeste excusat, et Caeciliano Hb. in. cap. 1. 'Magnum librum
petenti plura Epigrammata respondet magno malo parem esse.'
 M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAM M ATUM

LiBER II.

MARTIALIS DECIANO SUO S.'

(^uid nobis/ inquis, cum Epistola? paranme tibi prae-
stamus, si legimus Epigrammata? quid hic porro dicturus*
es, quod non possis versibus dicere ? Video quare Tragœdi
Epistolam accipiant, quibus pro se loquib non licet. Epi-
grammata Curione non egent,c et contenta sunt sua, id est,
Quid nobis rei est, ais, cum Epistola ? an parum meremur de te, si evolvimus
Epigrammata ? sed quid hic dicturus es, quod nequeas exponere carminibus ? seio
cur Tragœdi utantur Epistola, quibus non est permissum explicare suas cogitationes :
Curione non est opus Epigrammatibus, et sufficit ipsis sua, hoc est, improba lingua.

1 MartiALis Deciano suo s. deest in edd. vett. Valerius Martialis

Deciano suo salutem in Ms. Beverlandi.—2 In cod. Palat. daturus.—3 Legitur
NOTjE
• Quid noiis] Fingit Poéta Decia- c Curione non egent] Hoc est, prзз-
unm, de quo lib. i. Epig. 40. mirari, cone, qui palam legeret Epistolam,
quod utatur Epistola in principio hu- qua se vel populo vel principi com-
jus libri, cum mentem suam versibus mendarent Tragaedi. De Curione Pli-
explicare possit. nius Secundus lib. iv. Ep. 7. ' Scrip-
ь Quibus pro se toqui] Ideo nempe sit publice ut .e Curionibus eligeretur
Epistola utuntur Tragaedi, nt aliqua vocalissimus aliquis ex ipsis qui lege
de re auditores vel lectores moneant, ret eum populo:' librum iotellige,
quod in Tragedia, praeter argumen quem scripserat Regulus de vita filii
tum fabulae, nihil ipsis proloqui 1¡- sui mortui.
ceat.
148 M. VAL. MARTIALIS
mala lingua.d In quacumque pagina visum est, Epistolam
faciunt. Noli ergo, si tibi videtur, rem facere ridiculam,
et in toga saltanti" inducere personam.' Denique videris,
an te* delectet contra retiarium ferula/ Ego inter illos
sedeo, qui protinus reclamant. Puto me hercule,8 Deciane,
verum dicis. Quid, si scias, cum qua, et quam longa
Epistola negotium fueras1 habiturus? Itaque, quod exigis,
fiat. Debebunt tibi, si qui in hune librum inciderint, quod
ad primam paginam non lassi pervenient.

In quacumque pagina lubet, scribunt Epistolam. Ne igitur, si ita censes, facias

rem absurdum, nec accommodes iogam personœ saltanti. Tandem animadvertas, an
ferula tibi placent contra retiarium. Ego sedeo inter illos, qui statim contradieunt.
O Deciane, mehercule, opinor, loqueris verum : quid, si teneos, cum qua et quam lon
ga Epistola ratio tibi intercessurafuerit? Quamobremfiat, quod postulas. Si qui
incurrerint in hune librum, de te promerebuntur, quod non defatigati accedent ad
primam paginam.

et : tn toga saltantem inducere personam : Aid. Junt. CoHd. Gryph. Juniau.

Lang. Pnlman. Delph. &c. habent, et togam saltanti inducere persona; et
sic codd. Cagnerii : hoc quare Grutero displicuerit quaerit Scriverius. Codd.
Gruteri saltanti testantur: cod. Scriv. saltantem. Vide Gronovium in
Var. Notis.—4 Denique videos, ante Junt. 1512. et Colin. 1528. Denique
videos, an te Pulmann. Junian. Lang. Delph. Maittar. &c. Alii viderit.
Vide Gronov. ad Senec. de Prov. cap. 1.—5 Aid. Junt. Colin. Pulm. Lang.
Junian. Delph. Barbon Par. 1754. &c. fueris: Scriv. Farnab. et Schre-
vel. fueras.
NOTjE
d Mala lingua] Hoc est, mordaci et batnr. Juv. Sat. ш. ' Movet ecce
libera, qua men tem suam ubique арe- tridentem.' Idem Lipsius Saturna-
rire potest Epigrammatum scriptor. liuin Sermonum lib. ii. cap. 8. tri-
e Et in toga saltanti] Gravitatis et dens enim sive fuscina illi, pro gla-
dignitatis causa cives Romani ute- dio. Domitius existimat proverbium
bantur toga, qua ridiculum pantomi- hoc dici in eos qui infirmo prœsidio
mum indui non convenisset. Idcirco contra maxime instructum pugna-
Poëta lib. vi. Epig. 24. irridet quen- bant : sic contra obtrectatores Epis
dam Carisianum, qui Satnrnalium tola defendere se non debuit Martia-
tempore togatus ambulabat, dum alii lis, sed Epigrammate, quo vehemen-
positis togis syntheses induerent. tior erat. Sensus est, inquit Hade
Sensus est, Noli versibus tuis orati- ms : Operam Indes, Poëta, si te E-
onem solutam accommodare, hoc e- pistola contra Zoilos defendes : ego
nim indecorum videtur. primus reclamo et dissuadeo.
f Contra retiarium ferula] Id est, in- s Puto mehercule] Deciano respon-
quit Lipsius Satnrnalium Sermonum det Martialis, et assentitur ; atque ita
lib. i. cap. 15. 'rudis contra triden- Epistolam, quam longam erat factu
tem :' rudis autem gladius erat e lig- rus, breviter concludit.
no; retiarins vero tridente ferreo ute-
 EPIGRAMMATÜM LIB. II. 149

AD LIBRUM SÜUM.
Ter centena quidem poteras Epigrammata ferre :
Sed quis te ferret, perlegeretque, liber ?
At nunc succincti quae sint hona disce libelli.
Hoc primum est, brevior quod mihi Charta perit.
Deinde, quod haec una peragit librarius bora, 5
Nec tantum nugis serviet iste meis.
Tertia res haec est, quod si cui forte legeris,
Sis licet usque malus, non odiosus eris.
Te conviva leget mixto quincunce : sed ante,
Incipiat positus quam tepuisse calix. 10
Esse tibi tanta cautus brevitate videris ?
Hei mihi, quam multis sic quoque Iongus eris !
О Libelle, valebas quidem capere trecenta Epigrammata ; at quis te toleraret,
et evolveret totum ? sed nunc accipe qua sunt commoda brevis libri. Hoc primum
est, quad minor est jactura mea charta ; praterea quod scriba transcribit hac
una hora, nec tumdiu iste occupabitur meis ineptiis. Tertium commodum hoc est,
quod si quisforsan te evolvet, quamvis semper sis futilis, non eris molestus. Con
viva te evolvet mixto quincunce : sed priusquam tepefiat positum poculum. Tanta
brevitate existimas te Шuт ? hei mihi, hoc etiam modo quam multis videberis
prolixus !

3 In cod. Palat. perlegeretve liber.—3 Junt. an. 1512. et Colin. 1528. qua
sunt hona disce. Codex Bodleianus: qua sint bona nosce.—5 Libri maun
exarati ap. Musambert. habent, peraget librarius: sie enim et versu sequente
est, serviet.—12 Hei quam multis in codice Palatino : unde Gruterus censet
rescribendam : Eheu quam multis, tçc.
NOTjE
1 Ferre] Priori versu continere, num dUuebant antiqui. Quincuux
posteriore pati et tolerare signifi- autem quinque eyathos continet. Li-
cat. ber itaque mens legetur antequam
7 Я cui] Si ab aliquo legeris. vinum aqua calida fervens reducatur
9 Mixto] Etenim aqua calida vi- ad teporem.

II.
AD OáESAREM DOMITIANUM.
Creta dedit magnum, majus dedit Africa nomen,
Scipio quod victor, quodque Metellus habet ;
Creta imposait magnum nomen, Africa majus, quo appellatus est Metellus, et quo
150 M. VAL. MARTIALIS
Nobilius domito tribuit Germania Rheno,
Et puer hoc dignus nomine, Caesar, eras.
Frater Idumaeos meruit cum patre triumphos : 5
Quae datur ex Dacis laurea, tota tua est.
appellatus est victor Scipio. Devicto Rhena Germania dedit clarius nomen. et
hoc merebaria puer, о Casar. Frater merii их est triumphos Idumaos cum patre :
tibi soli debetur laurea quœ conceditur ex Dacis.

Lemma in codice Thuaneo est, Ad Casarem.—6 Quœ datur ex Castis in

Ms. Beverlandi: ex Chartis citat Langius e Pulmanno: ex Cuttis legendum
esse contendit Lipsius lib. i. Epist. 5.

NOM
1 Creta] Nomen Cretensis a de- lib. iv.
victa Creta traxit Lucius Metellus: 5 Frater] Titus scilicet qui cum
ab Africa vero domita Africanus die- patre Vespasiano Judагos domuit.
tus est Scipio. Suetonius in Tito cap. 6. Solus vero
3 Nobilius] Domitianus admodum Domitianus Dacos subegit. Dacia
javenis, devictis Germanis qui Rhe- hodie complectitur Transylvaniam,
num accolunt, nobilius ' Germanici ' Walachiam, et Moldaviam
cognomen assecutus est: Germain Idumaos] Idumaea regio Palaestinae
quippe Afris et Crctensibus bellico- inter Arabiam Petrœam et /Egypt um,
siores sunt. Vide Suetonium in Do a qua Judaei dicti sunt Idumaei.
mitiane cap. 2. et Tacitum Hist.

III.
AD SEXTUM.
Sexte, nihil debes ; nil debes, Sexte, fatemur.
Debet enim, si quis solvere, Sexte, potest.
O Sexte, non es in œre alieno ; non es, concedimus ; nam, Sexte, si quis solvendo
est, in œre alieno est.

In boc Epigrammate exbibendo nullo modo variant aut codices manuscript!

aut libri impressi.
NOTjE
2 Debet enim] Qui solvendo non Lib. ix. Epig. 105. ' Quod tibi non
est, nihil debet, quod scilicet nihil possum solvere, Phœbe, meum est.'
auferri possit ab eo qui nihil babeat.
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 151

IV.
IN AMM1ANUM.
О quam blandus es, Ammiane, matri !
Quam blanda est tibi mater, Ammiane !
Fratrem te vocat, et soror vocatur.
Cur vos nomina nequiora tangunt?
Qnare non juvat hoc, quod estis, esse ? 5
Lusum creditis hoc, jocumque ? non est.
Matrem, quae cupit esse se sororem,
Nec matrem juvat esse, пec sororem.

O Ammiane, quam mavis es matri! O Ammians, quam suavis est tibi geni
triz ! te appellat fratrem, et soror appellator. Quare nomina lasciviora vos mo
vent ? Cur non placet esse quod estis ? Hoc putatis esse festivitatem etfacetiam :
non est genitrix ques expetit se esse sororem, nec placet ut sit mater nec soror.

In Amianum inscribitur in Aid. Junt. Colin. Gryph. et aliis vett.—6 Lusum

creditis hoc jocumque: non est Mater qua, Ifc. in iisdem. Lusum creditis hoc,
jocumque non est Mater, qua, ipc. Pulmanuns aliique.
not.*:
3 Fratrem te vocaf] Fratris et so- 7 Sororem] In penultimo versu a-
roris nomine turpitude tegebatur. micam interpretare : iu ultimo intel-
Vide lib. xii. Epig. 20. et lib. x. lige proprie, hoc sensu : Nollet esse
Epig. 65. mater nec soror, sed uxor.

V.
AD DEC1ANUM.
Ne valeam, si non totis, Deciane, diebus,
Et tecum totis noctibus esse velim.
Sed duo sunt, quae nos distinguunt, millia passum :
Quatuor haec hunt, cum rediturus eam.
Dispeream, o Deciane, ni cupiam tecum versari totis diebus et totis noctibus. Sed
sunt duo mille passas qui nos disjungunt. Hi quatuor fiant, cum reversurus iter

1 Juntina nostra in margine habet : ' DisÇeam codex noster ;' i. e. Dispe
ream, si non, Ífc.—З Beverlandi Ms. qua nos disjungunt, et recte forsan.
IOS M. VAL. MARTIALIS
Saepe domi non es : cum sis quoque, saepe negaris : 5
Vel tantum causis, vel tibi saepe vacas.
Te tamen ut videam, duo millia non piget ire :
Ut te non videam, quatuor ire piget.
faciam. Crebro non es domi ; etiam cum sis, crebro diceris abesse : aut das operam
causis duntaxat, aut frequenter tibi. Nihilominus non tœdet emetiri duo miliaria
ut fruar tuo conspectu ; sed tœdet emetiri quatuor, ut non fruar.
S OТJE
5 Cum sis quoque] Sic acute carpit bus orationibus vacaret, satinantes
Decianum, qui dum sibi vel forensi- excludebat.
VI.
AD SEVERUM.
I nunc, edere me jube libellos.
Lèctis vix tibi paginis duabus,
Spectas !(rp¿aToxcóAiov, Severe,
Et longas trahis oscitationes.
Haec sunt, quae relegente me solebas б
Rapta exscribere, sed Vitellianis.
Haec sunt singula, quae sinu ferebas
/ nunc, roga me publicem libros : duabus paginis vix a te lectis, о Severe, inspicis
finem libri, et ducis oscitationes longas. Hœc sunt quœ, relegente me, consumeras
erepta describere, sed Vitellianis. Hœc sunt singula qua sinu gestabas per omnia

3 Pulmannus, Langius, Joman, Delph. &c. legunt, ЬэрглжшЛмЬг, i. e. ulti

mum paginam libelli. Pro hoc verbo vacuum relinquitur spatium in Colin.
an. 1528. sed ut babetur in Junt. an. 1512. verbum nihili est. Salmasius
legendum putat 4(ГхcитоK6ККия>' Scriverius in codd. invenit, es cato collion;
unde Шe 4охатоKоММ>у, vel ¿txotcíkoЛЛov. Vide Var. Notas. Lectio nostra
debetur Scaligero; quem vide in Var. Notis in Tibull. in. 1. 11.—6
nota:
1 I nunc] Formula indignantis et sed vocalis brevis ante duas conso-
insultantis, lib. i. Epig. 43. nantes potest produci. Sic mira-
3 'Е'rхатом£Лми< [ßaxaroKu>Mc6v] Tb tur Poëta, quod tam cito Severus
iv ДrхоЕтф т£Лф yeypaa.fj.ivov, id est, defatigetur lectione Epigrammatum,
quod in ultima parte scriptum est ; hoc quae alias recitata tanta festinatione
est : Vix nna aut altera pagina lecta, scribebat in suis pugillaribus.
fastidii signa jam ostendis. Correxit Sed Vitellianis] Vitelliani erant pu-
Scaliger, io-\orroKii\ios, et interpre- gillares, quibus res amatoriae et lasci-
tatur : partempostremasn adglutinatam: vae scribebantur. Vide lib. xiv.
sed haee ipsa interpretatio ostendit Epig- 8.
verius esse Salmasii, iaxaToKÓM.iov' 7 Hœc sunt] Singula Epigrammata
nam K6\ла gluten, non kû\ov. Sic alii. magni faciebat Severus : in unum vero
в Rapta] Alii Rapta scribere; alii librum redacta fastidiebat : quod ab-
Raptim metri causa, ut aiunt ; surdum videtnr.
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 153
Per convivía cuneta, per theatra.
Шéс sunt, aut meliora si qua nescis.
Quid prodest mihi tam macer libellus, 10
Nullo crassior ut sit umbilico,
Si torus tibi triduo legator ?
Nunquam deliciae supiniores.
Lassus tam cito deficis viator,
Et cum currere debeas Bovillas, 15
Interjungere quaeris ad Camœnas.
I nunc, edere me jube libellos.

convivia, per theatra. Hœc sunt aid elegantiora, si tamen quœdam ignoras. Quid
mejuvat liber adeo tenuis, ut nullo umbilico densior sit, si triduum insumas ad ilium
legendum totum? Nvnquam voluptas ignavior. Tam. celeriter defatigatus viator
langues, et cum tibi currendum sit Bovillas, vis immorari ad Camœnas. I nunc,
roga me ut publicem libros.

Rapta scribere Junt. an. 1512. et Colin. 1528. Raptim scribere ex alia quadam
Colin. editione citat probatque Cagnerius.—12 Si toto omnino legendum
esse contendit Ramires de Prado. Scriverius mavult: Si totus triduo
tibi legatur. ' Sed prior in triduo et biduo est porrecta,' inquit Bever-
landus. Recte: sie enim Terentius Andr. n. в. 9. 'Nihil bercle: ant
si adeo ; bidui est, aut tridui.' Et Paul. Episc. ' Imago mortis triduani
funeris.'— 13 Nusquam in quibusdam vett. teste Heraldo.—14 Lapsus tam
cito Junt. nostra in marg. Haud rarenter vocabula lassus et lapsus li
brara confudernnt, nt ap. Propert. i. 13. 8. et Sil. Ital. x. 606. obi vide
Drakeub.—16 Iter jüngere ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Venet. Aid. Junt.
Colin. Gryph. alise. Scaliger. ad Propert. p. 195. emendavit Interjungere.
Verba iter et iter (inter) saepe confunduntur a librariis.
NOTjE
8 Per convivio] Ubi nempe recita nius lib. m. cap. 5. Hodie, Babuca.
bantur : ' sinu ferre' significat carum 16 Interjungere] Significatjumenta
habere. Lib. In. Epig. 5. solvere a jugo. Lib. In. Epig. 67.
9 Si qua nescis] Si tamen quaedam 1 Exarsitque dies, et hora lassos In-
sunt Epigrammata, quae nondum le- terjungit equos meridiana/ Seneca
geris. de Tranquilizate Vitae : ' Quidam
11 Nullo umbilico] De quo dictum interjunxerunt, et in pomeridianas
supra lib. i. Epig. 67. hoc est : Frus operas aliquid levioris operae distii
tra curavi nt liber umbilici crassitu- leront.' Alii minus bene Iter jungere.
dinem non excederet, si tamen tu Sensus est : Non uno decursu perle-
delicatus et supinus lector triduum gis tenuem librum, sed oscitanter
illï legendo insumas. Farnabius. haeres, et differs in triduum.
12 Si totus] Videtur legendum toto. Camœnas] Templum Camœnarum
13 Supiniores] Hoc est, segnes, et erat Bovillas inter et Urbem. Sensus
oteitanter perceptae. est : Meos versus legere vix incipisk
15 Bovillas] Urbs est in Latio. Pli- et jam defatigatus es.
154 M. VAL. MARTIALIS

VIL
IN ATTALUM.
Declamas belle; causas agis, Attale, belle.
Historias bellas, Carmina bella facis.
Componis belle Mimos, Epigrammata belle ;
Bellus Grammaticus, bellus es Astrologus.
Et belle cantas, et saltas, Attale, belle. 5
Bellus es arte lyrae, bellus es arte pilae.
Nil bene cum facias, facis attamen omnia belle.
Vis dicam quid sis 1 magnus es ardelio.
0 Attale, bene recitas: bene dicis catœos. Componis historias egregias, et
versus elegantes. Bene facis Mimos, bene Epigrammata : bonus es Grammaticus,
bonus Astrologus. Bene cantas, et bene, о Attale, agis choreas. Periius es arte
lyrœ, et arte pilœ. Cum nihil agas bene, nihilominus bene agis cuneta. Placet
proferam quid sis ? Magnus es ardelio.

3 Componis numeros citat Langius ex ed. Pulmanni. Haec quinque voca-

bula, nimius, munus, mimus, nuínus, (vel nummus,) et nuñuis, (sive numerus,)
facillime a scriba properante confundantur.—8 Beverlandi Ms. ardalio ; et
sic in codice Vaticano.
N017E
1 Declamas] Declamatio est do- ardeliones vocantur illi qui in nihil
mestica exercitatio et umbratilis, agendo toti oceupati sunt. Hoc no-
quo in genere pueri apud magistros men alii deducunt ab ardore et im-
exercentur. De Attalo jam dictum petu tentantis multa, nihil vero per-
lib. i. Epig. 80. iicientis : alii ab ardeola ave, quae
3 Mimos] Poëmata ridicula, in qui- sfepissime diu alas quatiens, in aëre
bus solus risus quesrebatur. veluti pendet, nec loco movetur.
8 Magnus es ardelio] Proverbialiter

VIII.
AD LEOTOREM.
Si qua videbuntur chartis tibi, Lector, in istis,
Sive obscura nimis, sive Latina parum ;
Non meus est error : nocuit librarius illis,
Dum properat versus annumerare tibi.
O Lector, si judicaveris quœdam in istis chartis aut nimium obscura, aut parum
Latina ; mea non sunt meuda : scriba obfuit carminihus, dumfestinat reprœsentare
NOTjE
3 Librarius] Poetae versus, qnos in bebant librarii, et prœ nimia festina-
taberna vendeiet bibliopola, transcri- tione menda plura faciebant, versus
 EPIGRAMMATUM LIB. II.
Quod si non ilium, sed me peccasse putabis ; 5
Tunc ego te credam cordis habere nihil.
Ista tamen mala sunt. Quasi nos manifesta negemus :
Hœc mala sunt ; sed tu non meliora facis.
illa tibi. Quod si credia ilium non errasse, sed me ; tunc ego existimaba te hebetem
ingenio. Nihilominus ista mala sunt : quasi non fateamur rem evidentem: hae
quidem mala sunt, sed tu non componia cleguntiora.

6 Ramifesius sic legit hunc versum : Numne ego te credam cordis habere
nihil? Juntina nostra habet in margine, mentis; parum recte.—7 ' Malim
ex vet. codice, quasi nos; vel, quid enim manifesta negemus? idque libens prae-
tolerim.' Cagnerius. Beverlandi Ms. habet, qua si manifesta ; quod ex Cag-
nerii Nota antiquam esse lectionem conjicere licet : quo si manifesta negemus
legit Jauns Ratgersius.
NOTjE
quippe aliquando integros praeter- 7 lsta tamen] Instat lector, Sed tui
ibant, ant loco mutabant. versus mali sunt, nec librarii vitio,
6 Tune ego te] Ramiresius legit, sed too.
forte minus bene : Numne ego te cre Quasi nos manifesta] Respondet
dam cordis habere nihil? id est, inquit : Poëta, malos quidem esse suos ver
Si dixeris me peccasse, te cordatum sus, sed ab ipsis censoribus elegan
et sapientem judicaho. Ex conclu- teres non componi. Legunt alii : qua
sione autem evidenter colligitur, quod si manifesta negamus. Quam lectionem
Poëta non se hic pro more solito non intelligo. Alii : qui sic manifesta
vituperet, sed facete irrideat hebe- negemus ? Videtur hona haec lectio.
fem lectorem.

IX.
DE NjEVIA.
Scripsi, rescripsit nil Nœvia, non dabit ergo.
Sed puto, quod scripsi, legerat : ergo dabit.
Scripsi, Navia nihil rescripsit. Ergo non concedet? Sed, opinar, legerat quod
scripsi, ergo concedet.

1 Pulmaunus: nil dabit ergo. Aid. Junt. et Colin. non dabit ergo? cum in
terrogations nota.—2 Sed puto, quod scripsi, legerit in iisdem, probante He
raldo. Vide Ovid. Art. Am. lib. i.
NOTjE
2 Legerat] Epistolas enim ab ama- tias fac legat usque tuas. Quae voluit
tore missas cum legit paella, se non legisse, volet rescribere lectis. Per
inexorabilem fore indicat. Ovid. Art. numeros venient ista gradusque
Ara. lib. i. ' Legerit, et nolit rescri- suos.'
bere : cogere noli : Tu modo blandi-
156 M. VAL. MART1ALIS

X.
IN POSTHUMUM.
BasIa dimidio quod das mihi, Posthume, labro,
Laudo : licet demas hinc quoque dimidium. .
Vis dare majus adhuc, et inenarrabile munus 1
Hoc tibi habe totum, Posthume, dimidium.
O Posthume, placent oscula qua mihi libas dimidio labro : permitIo hinc etiam
tollas dimidium. Placetne largiri majus donum, atque inexplicabiU ? O Posthume,
serva tibi totum hoc dimidium.

1 Junian. Pnlman. Lang. Delpb. &c. qua das. Aid. Junt. Colin. aliae, cum
Beverlandi Ms. quod das.
NOT/Ж
1 Quod [qua] das] Alii, quod das. bat iste Posthumus, de quo herum
Videat lector. Epig. 12. et 31. infra.
4 Hoc tibi habe] Male quippe ole-

XI.
AD RUPUM DB SELIO.*
Qüod fronte Selium nubila vides, Kufe,
Quod ambulator porticum terit serus;
Lugubre quiddam quod tacet piger vultus ;
Quod разne terram tangit indeceus nasus ;
O Rufe, quod spectas Selium rmltu obscuro, quod tardus ambulator emetitur por-
ticum, quod frosœ iners silet quiddam funestum, quod nasus turpis fere demissus est

Lemma in edd. vett. est : In Selium. Thuan. exhibet : Ad Rufum de Sillo

cœnipetu.—l Quod fronte Sillun codex idem. Ruffe Junt. et Colin.—2 Bever
landi Ms. sera. Cod. Palat. seram ; et sie in cod. Heraldi.—3 Languore quo-
dam codex Bodleianus. Lаngere Beverlandi Ms.—4 Codex Vaticanus :
Quod pœne terram tergit. Vide Heins. ad Claud. Praef. lib. i. in Rufin.—
NOTE
* Lego, In Selium. Alii, Ad Rufum 3 Lugubre quiddam] Vultus nempe
de Selio cœnipeta. pne se fert signa triatitiae.
2 Porticum] Europes sane, ubi pie. 4 Quod pœne] Per Hyperbolen
rique divites ambulabant, a quibus ad ostendit Poëta, quam demitteret ca-
cœnam invitari se sperabat Selius. put Selms prae pudore et mœstitia,
Vide Epig. 14, infra. quod a nemine invitaretur ad cœnam
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 157
Quod dextra pectus puisat, et comam vellit : 5
Non ille amici fata luget, aut fratris : \
Uterque natu s vivit, et precor vivat :
Salva est et uxor, sarcinaeque, servique :
Nihil colonus, villicusque decoxit.
Moeroris igitur causa quae ? domi cœnat. 10
ad terram 'usque, quod тew pereutit pectus, atque evellit capillos : ille non deftet
mortem amici, aut fratris: uterque filius fruitur vita, et opto nt fruatur: incolu-
mis est uxor, et supellex, et mancipia salva sunt : colonus, et custos villa nihil
dilapidaтt. Ergo doloris ratio est, quod caenat domi.

10 Maroris igitur causa, quod domi caenat minus sincere antea legebatur in
Junianis, et qui eum secuti sunt. Maroris igitur causa qua est ? codd. Heraldi
et Palat. cum Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. quae lectio reponenda est, in-
quit idem Heraldus. domi cœna est Beverlandi Ms.
NOTjE
10 Causa qua ? rquod] domi caenat] caenat. Judicet lector.
Alii, Maroris igitur causa qua ? domi

XII.
IN POSTHUMUM.
Esse quid hoc dicam, quod oient tua basia myrrham,
Quodque tibi est nunquam non alienus odor 1
Hoc mihi suspectum est, quod oles bene, Posthume, semper:
Posthume, non bene olet, qui bene semper olet.
Quid colligam ex eo, quod odor myrrha inest tuts osculis, et ex eo, quod semper
habes odorem externum ? In eo mihi subest suspicio, o Posthume, quod bene oles
semper: o Posthume, qui semper bene olet, non bene olet.

3 Quodque tibi est semper Aid. Junt. et Colin.

NOTjE
4 Ken bene olet] Sic carpit Posthu- odore dissimulare conabatur. Vide
mum, qui animae suae fœtorem atque lib. vi. Epig. 55.
oris spurcitiem unguentorum aceito

XIII.
AD S EXTUM.
Et judex petit, et petit patronus.
Solvas, censeo, Sexte, creditori.
Et judex exigit, et patronus exigit. O Seife, suadeo ut satisfacias creditori.
 158 M. VAL. MARTIAl.IS
Hic nulla lectionis varietas est in libris manu exaratis et typis impressis.
not.e
1 Etjudex petit] Nolentem solvere go, inquit Poëta, absque hac lite
debita Sextum carpit, simul et Ro- uni creditori satisfacere, quam tribus,
manos Judices, qui pecuniam a Hti- judici, patrono, et creditori, si liti-
gantibus extorquerent. Prœstat er- gaveris.

XIV.
AD PAUL1NUM DE SELIO.
NIl intentatum Selius, nil linquit inausum,
Cœnandum quoties jam videt esse domi.
Currit ad Europen, et te, Pauline, tuosque
Laudat Achilleos, sed sine fine, pedes.
Si nihil Europe fecit, tum Septa pctuntur, 5
Si quid Phyllirides praestet, et iEsonides.
Selins nihil non molitur, nihil non auáet, quoties sentit jam sumendam esse cieaит
domi. Properat ad Europen, et te, о Pauline, laudibus assidue extoiiit, et tuos
pedes Achilleos. Si nihil profuit Europe, tum transfert se ad Septa, si quid pro-
ficiat Phyllirides et JEsomdes. Hinc etiam frustratus adit œdes Memphiticas, et

In Selium lemma est in edd. vett.—6 Si quid Phillyrides Aid. Junt. et

Colin.
NOTjE
3 Currit ad Europen] Prope cam-
pum Martium porticus fuit, in qua
picta erat Enropes a Jove in taurum
converso raptœ fabula. Strabo lib. v.
Wcno-lov S' 4ori rov ntSUm toútou koí ÍЛ-
Ло iréSuiv, Kой атоа\ kvkAi? тпцптХт]в(Ь,
Kо! &\o*n, Kа1 Натpа rpla, K. т. Л.
Prope hune campum, [Martium nempe,]
alius est campus, porticusque circum-
circa permulta, tum lud. theatra tria,
ífc. De hoc Selio vide Epig. 11. su
pra. Sensus est: Quocumque ibat
Selius ut inveniret aliquem, a quo ad
cœnam invitaretur.
4 Achilleos pedes] Hoc est, celerita-
tem tuorum pedum, quam passim
Achilli tribuit Homerus : ltiSas axbs
'Ax'Mefc, velox pedibus Achilles. In
campo Martio cursn se exercebant
Romani. Lege Strabonem loco ci
tato.
5 Si nihil Europe] Si nullum illic
reperiat a quo invitetur, se confert
ad Septa, quae et Ovilia dicta, loca
nimirum tabulis vallata, in quibus po-
pulus Romanus sutfragia laturus clau-
debatur.
6 Si quid Phyllirides] In Septis sane
fuit porticus in qua Argonautarum
fabula miro artificio erat depicta:
inter Argonautas vero fuit Chiron
Neptuni et Phyllirae filias, et Jason
ab jEsone proereatus, unde jEsonides
dicitur. De his picturis fuse agit
Plinius lib. xxxV. cap. 10.
 EPJGKAMMATUM LIB. II. 159
Hinc quoque deceptus Memphitica templa frequentat,
Assidet et cathedris, mœsta juvenca, tuis.
Inde petit centum pendentia tecta columnis ;
Illinc Pompeii dona, nemusque duplex. 10
Nec Fortunati spernit, nec balnea Fausti,
Nec Grylli tenebras, iEoliamque Lupi.
Nam thermis iterum cunctis iterumque lavatur.
Omnia cum fecit, sed renuente Deo ;
Lotus ad Europes tepidae buxeta recurrit, 15
Si quis ibi serum carpat amicus iter.
Per te, perque tuam, vector lascive, puellam,
Ad ccenam Selium tu, rogo, Taure, voca.
sedet prope tuas cathedras, o juvenca tristis. Inde adit porticum iunixam centum
columnis ; illinc munera Pompeii, et lucum duplicem. Nec contemnit baluea Fortu
nati, nec Fausti, nec tenebras Grylli, et JEoliam Lupi. Rursum enim et rursum
nbluitur in balneis omnibus. Cum peregit omnia, sed adversante numine; ablutus
redit ad buxeta Europes tepentis, si quis amicus sero ambulet illic. O Taure, rector
libidinose, oro per te et per tuam puellam, tu invita Selium ad caenam.
NOTTE
7 Memphitica.] Hoc est, jEgyptia: fuisse scribitur. Unde postea An
Memphis urbs /Egypti clarissima, de tonius cum se Osiridem nominaret,
qua lib. Spect. Epig. 1. Juven. Sat. Cleopatram Isidem dixit.
vi. 530. ' ut spargat in aede Isidis, 9 Centum columnis] Alii porticum
antiquo quae proxima surgit ovîlî.' Vipsanam de qua lib. i. Epig. 109.
Hoc est, prope Septa in campo Mar- et lib. in. Epig. 20. A!ii Corinthi-
tio erat templum Isidis. am Cn. Octavii fuisse existimant.
8 Masta juvenca] lo, ut legitur 10 Illinc Pompeii] Porticum Pom-
apud Ovid. Met. i. Inachi fluvii filia, peiam intellige. Vide Plinium lib.
a Jove fuit compressa, et in vaccam xxxv. cap. 10. Ovid. Art. Am. lib. i.
deinde mutata transiit in .Xgyptum, 'Tu modo Pompeia lentus spatiare
ubi regi Osiridi nupsit, cujus mortem sub umbra.'
ita deflevit, ut suis lacrymis Nilum Nemusque duplex] Vide locum Stra-
auxerit, tesie Pausania in Phocicis. honis supra citatum, ubi agit de lu
Vide S trahonem lib. xvit. Reinec- cia. Alii intelligunt duos Pompeii
cius de Argivorum origine et nomine hortos de quibus Cicero pro Milone.
sic ait: Ex Jaso rege nascitur lo, 11 Fortunati] Qui fuit balueator
quae destinata Junonis sacerdotio, quidam ignobilis, sicut Faustus.
sen Pbaenicum rapto, sea spontanea 12 Nec Grylli] Cujus tenebrosa
migratione, ad/Egyptum appellit, ubi erant baluea. Vide lib. i. Epig. 60.
Telegono matrimonio juncta Epa- JEoliamque] Baluea sane habuit
phum parit, et novo Isidis nomine Lupus eo in loco ubi ventus flaret
honoratur. Cognomentum Isis in Io vehementissimus, unde vocat jEoliam
repetitum propter ejus merita et vir- a regia jEoli regis ventorum.
tutem : nam quae prima id Imbuir, 15 Europes tepida] Quia post me
com Osiride, quod nomen aliqui a ridiem illic plerique apricabantur.
Mizraim gentis conditore propagant, Vide lib. n. Epig. 20.
îeO M. VAL. MARTlAIlfS

18 Ad cоnат коcа] AcUme vitam vita discedet: quod nruane dixit,

Selio : nam si cccnabit cum Jove, e cum aliud sentire videretur.

XV. , ;
IN HERMUM.
Quod nulli calice m tuum propinas,
Humane facis, Herme, non superbe.
0 Herme, benigne agis, wm arroganter, quod nemini propinas tuum poculum.

1 Quod nulli cyathum margo Juntinae nostrae, cum hac Donatione : ' codex
meus.' Vide Var. Lect. ad lib. i. Epig. 72.
NOTjE
1 Quod nulli] Potes intelligfre fuisse. Propinare est proprie, prа;-
Hermi calicem fuisse venenatum; vel, gustato leviter vino poculum [alteri
quod magis placet, os illius fectidum offerrc.

XVI.
IN ZOILUM.
Zoilus aegrotat: faciunt banc stragula febrem.
Si fuerit sanus, coccina quid facient ?
Quid torus a Nilo, quid Sidone tinctus olenti ?
Ostend] t stultas quid nisi morbus opes ?
Zoilus morbo laborat ; peristromata pariant febrem. Si salvus fuerit, quid fa- .
ctt'ni coccina? quid thalamus a Nilo, quid sindon olenti tinctu? quid invaletudo

In Zoilum o?grotantem inscribitnr in codice Tbuaneo.—3 Aid. Junt. Colin.

&c. quid sindone tinctus olenti. Rutgersius Var. Lect. lib. vi. cap. 11. legen-
dum autumat : quid sidone cinctus olenti. Alii legunt, sindone ciuctus.
NOTVE
1 Zoilus] Ut opes lecti ostentaret, 3 Quid torus] Lecti seil. ornamen-
œgrotum se simulabat. Invidi, ob- tum maximi pretii hal>ebatur, si ex
trectatores, ostentatores Zoili dicti lino jEgyptio ; unde dicitur ' torus a
sunt, a Zoilo quodam, qui injuriosos Nilo,' id est, ab /Egypto.
in Homerum commentaries scripsit. Quid Sidone [sindone] tinctus] Hoc
/Elian. Var. Hist. lib. xi. cap. 10. est, quid sindon olenti tinctura? Alii
2 Si fuerit sanus] Si valeret, stra- legunt cinctus, id est, torus cinctus
gula coceo tincta ostendere non pos- sindone tincta mnrice olenti. Bay-
set. fins de Re Vestiaria, Sindon, inquit,
Coccina] Stragula nimirum coceo est amictus ex lino jEgyptiaco, sic
tincta. dicta, ut opinor, quia primum in Si-
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 161

Quid tibi cum medicis ? dimittc Machaonas omnes. 5

Vis fieri sanus ? stragula sume mea.
demonstrat pra:ter divitias insanas? quid rei est tibi cum medicis? remove omnes
Machaonas. Cupisue bene valere? accipe mea peristromata.
1ЧOТЖ
done urbe bujusmodi amictus fieri ad corpus refer. Vide lib. vi. Epig.
cœpit. Ob id Tyria dicta lib. iv. 84.
Epig. 19. Sume mea] Quoniam ea ostentare
5 Machaonas] Medici sic dicti sunt non cupies, sunt enim vilissima ; at-
a Machaone filio /Escnlapii. que ita fies sanus : hoc est, non si-
О Fis f,eri sanus] Ad me,nem et mulabis te aegrotum.

XVII.
, AD AMM1ANUM.
Tonstrix Suburrae faucibus sedet primis,
Cruenta pendent qua flagella tortorum,
Argique letum multus obsidet sutor.
Sed ista tonstrix, Ammiane, non tondet.
Non tondet, inquis ? ergo quid facit ? radit. 5
Tonstrix habitat in adito Saburra, ubi sanguinolenta tarnificum virga sunt
suspensa, et ubi plures sutores occupant Argiletum. Sed ista tonstrix, Ammiane,
non tondet. Non tondet, ais? Quid igitur agit? Radit.

Ad Amianum inscribitur in Aid. Junt. et Colin.—1 Tonsor Subura Pulman-

nus.—4 Sed ista tonsor, Amiane idem Pulmaunus. Sed ista tonstrix, Amiane
Aid. Junt. et Colin.—S Non tondet inquam : quid igiturfacit ? radit Pulman
nus. Non tondet inquam : quid ergo facit? radit in edd. vett. Non tondet?
inquis: ergo quid facit? radit legit Cagnerius e veteri quodam códice. Heral-
dus legendum putat : Non tondet, inquis. Ergo quidfacit? Radit.
NOTjE
1 Suburra] Quaedam urbis regio 4 Non tondet] Mccrha nempe, quae
erat Suburra. nec capillos, nec barbam, sed ado-
2 Cruenta] Hoc est, locus ubi rei lescentum pecunias radebat, id est,
puniebantur. connu marsupium emungebat.
3 Argique letum] Divisio est pro 5 Inquis] Ammianiresponsio. Alii,
Argiletum, ubi multae erant su trina?. Non tondet, inquam: quid ergo facit?
Lib. i. Epig. 118. Radit.
XVIII.
IN MAXIMUM.
Capto tuam, pudet heu, sed capto, Maxime, cœnam :
Tu captas aliam : jam sumus ergo pares.
O Maxime, aucupor tuam caenam, heu erubesco, sed aucupor : tu aucuparis
Delph. et Var. Clus. Martial. L
 162 M. VAL. MARTIALIS
Mane salutatum venio ; tu diceris isse
Ante salutatum : jam sumus ergo pares.
Sum comes ipse tuus, tumidique anteambulo regis ; 5
Tu comes altcrius : jam sumus ergo pares.
Esse sat est scrvum : jam nolo vicarius esse.
Qui rex est, regem, Maxime, non habeat.
aliam. Igitur jam äquales sumus. Mane accedo salutem dictum : comperio te
jam ivisse salutatum. lgitur jam sumus aquales. Ipse sum tuus assecla, atque
anteambulo regis superbi : tu assecla alt erius. Igitur jam sumus aquales. Suffi-
,cit esse munciui,im : jam nolo esse vicarius. Qui rex est, o Maxime, non habeat
regem.

2 Tu captas alias Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. &c. Cetera, nil variant
exemplaria.
NOTVE
5 Sum comes} Cliente« enim re 8 Qui rex est] Hoc est, qui domi
gem suura >eu patronum honoris nus est, non serviat altert domino,
gratia comitabantur. sen regem non babeat. Epig. S3. infra,
7 Vicarius] Alii erant servi ordi- ' Non bene, crede mihi, servo servi-
narii, qui conserves in suo peculio tur amico : Sit liber, dominus qui volet
babebant, quos vicarios vocabant. esse meus.'

XIX.
AD ZOILUM.
Felicbm fieri credis me, Zoile, cœna :
Felicem cœna, Zoile ? deinde tua ?
Debet Aricino conviva recumbere clivo,
Quem tua felicem, Zoile, cœna facit.
O Zoile, putas me beatum fieri caena: an beatum caena, o Zoile, et quidem
tua? O Zoile, oportet eum courirum recumbere colli Aricino, quem beat tua
caena.
2 Felicem caena, Zoile, deinde tua? in omnibus edd. vett. Distinctio lectionis
nostrae debetur Grotio et Scriverio. Codex Bodleianus et Gallicauns Pul-
mauni exhibent : Felicem? caenam, Zoile, dando tuam. De o corripendo in
Gerundiis vide Statium in Var. Notis ad Tibull. lli. 6. 3. Bronkh. ad eundem
locum, Perizon. ad Sanct. Minerv. Heins. ad Ovid. Epist. ix. 126. et Burin.
Sec. ad Anthol. Tom. i. p. 298. Tom. ii. p. 722.
NOTjE
3 Debet Aricino] Aricia in Via erat a ponte satelles, Dignus Aricinos qui
Appia centum et sexaginta stadiis ab mendicaret ad axes.' Ludit in verho
urbe Roma in clivo sita, Straho lib. recumU re, quud l,umij acere, et mens*
v. ubi erant multi mendici. Juv. accumbere significat.
Sat. iv. ' Caecus, adulator, dirusque
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 163

XX.
DE PAULLO.
Carmina Paullus emit: recitat sua carmina Paullus.
Nam quod emas, possis dicere jure tuum.
Paullus mercatus est versus ; Paullus recitat mos versus. Jure enim possis appel-
fors tuum, quod emas.
In bujus Epigrammatis lectione haud variant exemplaria maun exarata
aut impressa.
NOTjE
2 Nam quod emas] Vide lib. i. qui emit, rei emta-. acquirit domi-
Epig. 30. et lib. vi. Epig. 12. Nam nium. Festive plagiarium carpit.

XXI.
IN POSTHUMÜM.
Basia das aliis ; aliis das, Posthume, dextram.
Dicis, Utrum mavis 1 elige : malo manum.
0 Posthume, libas oscula aliis, porrigis manum aliis. Opta, inquis, utrum pla
cet ? placet dextera.
Nec in hoc membranae, aut libri typis impressi, minimam varietatem pro-
dunt.
NOT^E
1 Das dextram] Quam tangant alii, facere solebant. Suetonius in Domi-
nempe velutfidei et amicitiae pignus, tiano cap. 12.
vel quam osculentur ; quod tamen 2 Malo manum] Quam basia tua
soli imperatores et quidem superbi male olentia. Epig. 10. et 12. supra.

XXII.
DE EODEM.
Quid mihi vobiscum est, o Phœbe, novemque sorores ?
Ecce nocet vati Musa jocosa suo.
Dimidio nobis dare Posthumus ante solebat
JJasia ; nunc labro cœpit utroque dare.
O Apollo, et novem Musœ, quid mihi rei est vobiscum? ecce Musa festiva
officii sua Poeta. Posthumus prius consueverat prœbere oscula dimidio labro;
caepit nunc prœbere utroque.
Ad Apollinem de Postumo inscribitur in Beverlandi Ms. Cetera, nulla est
lectionis varietas.
164 M. VAL. MARTIALIS
NOT7E
2 Eece nocet] Antea enim dimidio " ter venus me amat, atque impurum
tantum labro me osculabatur Postbu- os suum totum mihi admovet.
mus, Epig. 10. supra ; nonc vero prop-

XXIII.
DE EODEM.
Non dicam, licet usque me rogetis,
Quis sit Posthumus in meo libello,
Non dicam : quid enim mihi necesse est
Has offendere basiationes,
Quae se tam bene vindicare possunt ? 5
Non proferam in meo lilrro, quis sit Posthumus; quamvis me assidue obsecretis,
non proferam. Quid enim mihi opus est injuriam facere iltis osculis qua possunt
sumere tantam vindictam ?
4 Has ostendere basiationes Beverlandi Ms. quam lectionem habet etiam
Juntina nostra margin! ascriptam, cum notatione : ' codex meus.'
NOM
1 Non dtcam] Causam reddit cur sub amicitiœ specie libans mihi oscula
verum nomen ficti hujus Posthumi male oleutia de me pœnas et quidem
non proferat ; quod nempe, inquit, acerbissimas sumeret.

XXIV.
IN CANDIDUM.
Si det iniqua tibi tristem fortuna reatum,
Squalidus haerebo, pallidiorque reo.
Si jubeat patria damnatum excedere terra,
Per freta, per scopulos exulis ibo comes.
Si sors injusta tibi imponat criminationem mastam, horridus atque accusato pal-
lidior adstabo. Si imperet condemnatum te discedere e terra patria, profugi
socius sequar per maria et scopulos. Tibi largitur opes. Num communicas ista
************
4 Per freta per populös Juntina nostra in margine; sed lectio recepta non
solicitanda. Lib. vn. Epig. 43. ' jEquora per Scyllae magnus comes exulis
NOT.Œ
2 Squalidus hœrebo] Hoc est : Si rei antem sordidam vestem indue-
reus factus fueris, ego mutata veste bant, ut judices suos ad misericor-
sordidatus quocumque te comitabor : diam commoverent.
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 165
Dat tibi divitias : ecquid sunt ista duorum 1 5
Das partem ? multum est ; Candide, das aliquid ?
Mecum ens ergo miser : quod si Deus ore sereno
Armuerit: felix, Candide, solus eris.
mecum ? Largirisue partem ? Nimium est. O Candide, doname aliquid ? Igitur
mutua est inter nos calamitas. Quod si numen vultu placido assenserit : O Can
dide, solus eris beatus.

isti ;' i . e. per Scyllae soopulos.—6 Dos partem : multum est : Candide, Ifc. in
e(ld. vett.—7 Mecum ergo miser es in iisdem: et sic codex Vaticanos. Lec-
tionem nostram testator optimas Thuaneus. Eadem Junt. in marg. babet
aure, pro ore, sine dubio ex corrupto Propertii loco, i. 1. 31. ' Vos remanete
quibus facili Deus aunuit aure :' ubi aure fere omnes codd. Hœ voces aure,
aura, et ore frequenter confunduntur in scriptis exemplaribus. Cf. Heine.
ad Ovid. Met. xп. 46. et 430. Burm. ad Propert. i. 1. 31. 1. 12. 6. Drakenb.
ad Sil. x. 366. et Oudend. ad Locan. ii. 33.
NOTjE
6 Das partem] Dimidiam sobintel- es] Alii Mecum eris ergo miser. At
ligere mihi videtur. vero, inquit Poëta, ego tecum non
Das aliquid] Immo nihil das om- sum felix, sed prospera fortuna solus
nino. frueris.
7 Mecum eris,tfc. [Mecum ergo miser

XXV.
AD GALLAM.
Das nunquam, semper promittis, Galla, roganti.
Si semper fallis, jam rogo, Galla, nega.
0 Galla, semper poiliceris petenti, nunquam concedis. O Calla, si semper de-
cipis, nunc oro, recusa.
2 Si semperfallis, cum rogo Jantina nostra in margine, quod forte verlssima
est lectio.
NOTjE
2 Si semper fallis] Facete jocatur licita semper decipiat, cum negave-
Poëta, et Gallam irridet, quae si pol- rit, dabit.

XXVI.
AD BITHYNICUM.
Quod querulum spirat, quod acerbum Naevia tussit,
Inque suos mittit sputa subinde sinus :
Quod Sa via flebilem ducit spirilum, quod laborat acerba tussi, el identidem
NOT7E
1 Quod acerbum] Tussis enim sig- 2 Inque suos] Nam prаз imbecilli-
num erat vicinae mortis. Vide lib. i. täte longius spuere nequibat.
Epig. П.
1ÜÜ M. VAL. MARTIALIS

Jam te rem factam, Bithynice, credis habere ?

Erras : blanditur Naevia, non moritar.

salivam effundit in sini« mos: O Bithynice, pufasue jam tibi provenisse lucrum?
IJallucinaris: Kaecia adulatur, non iMerit.

2 Inque toos e cod. sao profert, probatque Heraldus.—3 Jam terra fatam
codex Vaticanos.
140ТЖ
4 Blanditur Nœvia] Te vana spe viciara te haeredem appellat.
lactat nec montura, immo diutius

XXVII
DE SELIO. V,U-i 'h ~ "i i-v4
Laudantbm Selium, cœnœ cum retia tendit,
Accipe, sive legas, sive patronus agas.
Effecte ! graviter ! cito ! nequiter ! euge ! beate !
Hoc volui ! facta est jam tibi cœna : tace.

Audi Selium laudantem, sive recites, sive dicas causas, cum ille parvi retia
caena. Effate, graviter, expedite, maliliose, praclare, beate! hoc placet, jam
obtinuisti cœnam: site.

3 Ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Venet. Aid. Junt. Colin. aliae exhibent
Effate, quod retinendum censet Ramires de Prado. Effecte e codice suo
attulit Grnterus ; unde Pnlmaunus conj. Affecte, quod placet Radero. Pro
nequiter, alii legunt noviter.—4 Domitins e codice antiquo legit tavet. ' Le
gerem libentios tavet, quod verbum Poëtae est notantis Selii aviditatem caena.,
qui statim аc factam sibi caenam audivit tacuit.' Ramires.
NOT«
3 Effecte [Effate] Effœta dicun- Effecte, hoc est, plene, ut nihil supra.
tur, quae otunino sectum emiseront : Nequiter] Versate. Alii, naviter.
per metapuoram Effate dicitur in 4 Hoc volui] Verba sunt recitato-
laudem illins qui nihil amplius dicen- ris vel patroni respondentis accla-
dum reliquerit in ea re quam agit. mationibus Selil.
Sic Ramiresins. Mature et sapienter Tace] Satis enim adulatus es, hodie
interpretatur Raderns. АШ legunt, caenabis mecum.
 EPIGRAMMATUM LIB. II.

XXVIII.
IN SEXTILLUM.
Rideto mult um, qui te, Sextille, cinaedum
Dixerit, et digitum porrigito medium.
Sed nec paedico es, nec tu, Sextille, fututor :
Calda Vetustillae nec tibi bucea placet.
Ex istis nihil es fateor, Sextille : quid ergo es Î 5
Ncscio : sed tu scis res superesse duas.
In bnjus Epigrammatis lectione nulla varietas reperta est in exemplarilms,
ant scriptis ant excusis.
not#:
2 Et digitum] Erat contumeliae tins. Alii de fcllatione hunc versum
indicium digitus medius porrectus, intelligunt.
quod Priapum repraesentaret, atque 6 Res duas] Fellandi et lingendi
in molles extenderetur. turpitudinem interpretatnr Ramire-
4 Calda VetustШa] Id est, vulva, sius. Alii masturbatorem vel irru-
quia non es cunnilingus. Sic Domi- matorem argni Sextillum sentiunt.

XXIX.
AD R U F U M.
Rufe, vides ilium subsellia prima terentem,
Cujus et hinc lucet sardonychata manus :
Quaeque Tyron toties epotavere lacernae,
Et toga non tactas vincere jussa nives :
0 Rufe, cernis Шит oceupantem primas sedes, cujus dextera «mata sardonyche
splendet etiam abhinc : et lacerna qum loties hauserunt Tyron, et toga imperota

Ad Ruffum inscribitnr in Junt. et Colin.—1 Ruffe in iisdem. Multi codices,

cum ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Venet. Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. babent :
subsellia prima tenentem ; et boc retinendum censet Ramires, quod imperiosam
quandam possessionem indicat ; nt tenere Galliam, Hispaniam, &c. Multi
codices babent etiam, terentem.—2 In edd. vett. sardonycata.—5 Marcellano
NOTjE
1 //{um terentem] Alii tenentem, hoc tem evectum insectatur Poëta, lib. v.
est, in amphitheatre inter primos Epig. 14. ' Sedere primo solitus in
equites sedentem in quatnordecim gradu semper.'
subselliis. Vide lib. i. Epig. 27. et 2 Sardonychata] Habebat quippe
lib. v. Epig. 8. Domitius subsellia annulum sardonyche ornatum quem
jndicum intelligit, in quibus sedebant gestabant equites Romani.
equites. Superbum hune servum,aut 3 Quœque Tyron] Cujus lacernae
forte alterum ad equestrem digmta- toties epotaverunt purpuram, id est,
168 M. VAL. MARTIALIS
Cujus olet toto pinguis coma Marceliano, 5
Et splendent vulso brachia trita pilo. .
Non hesterna sedet lunata lingula planta,
Coccina non laesum cingit aluta pedem ;
Et numerosa linunt stellantem splenia frontem.
Ignoras quis sit ? splenia toile, leges. 10
superare nives puras: cujus uncti crines redolent Шит Marcelianum, et brachia
levia fulgent evulso pilo. Lingula non vulgaris apposita est calceis lunatis, pellis
coccinea circumdut pedem inoffensum; et frequentia emplastra ungunt frontem
stellantem. Nescis quis sit ? amove emplastra, leges.

cod. Vat. Aid. Junt. Colin. &c.—6 Beverlandi Ms. brachia tota.—7 Лтоn ex
trema sedet in edd. vett. Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. Non hesterna Pulmanni
eodd. Cuique hesterna legit Heraldus. Non externa legunt alii. Hаг voces
' hesternns,' ' externus,' et ' extremns ' passim in codd. confunduntnr, nt ap.
Virg. jEn. vin. 543. Ovid. Trist. I. 3. 44. Propert. i. 1. 29. i. 3. 44. n. 6. 19.
n. 16. 40. Vide Broukh. ad Propert. ii. 13. 40. Drakeub. ad Sil. Ital. ix.
209. Burm. ad Lucan. I. 314. et Markland. ad Stat. Sylv. i. 2. 100. lunata
ligula Aid. Junt. Colin. Pulm. &c.—8 Beverlandi Ms. pingit ahita, id est,
ornat : sunt et qui stringit legant.—9 Li psius legit : stillantem splenia fron-
tem ; cui astipulatur Ramires de Prado. Alii, stellatam.
NOTjE
toties Tyrio imince tinctœ sunt. La- reprehensione caruisset. Raderus.
cernae vero togae superinduebantur. 9 Stellantem] Hoc est, nitentem,
lib. xiv. Epig. 137. ' Cum tegat splendentem propter candorem fas
algentes nostra lacerna togas.' ciae : vel a stellis fasciae sen splenio
5 Marceliano] Unguento delibutns ornatus causa attextis. Haec Ra-
Marcelii unguentarii, cujus myropo- derus. Legunt alii stillantem, hoc est,
lium exhauserat novus iste eqnes. frontem madidam fluentibus stillis
6 Et splendent] Pumice levigata. unguenti Marceliani.
7 Non hesterna [extrema] Hoc est, Splenia] Emplastra quaedam ex tm-
testibus Ramiresio et Farnabio, non guentis, vel medicamine aliquo, ad
vulgaris, sed pretiosa. Legunt alii, capitis dolorem, vel oculorum mor-
et forte melius : Cuique hesterna sedet; bum adhibita: ut autem frontis honor
id est, nova, ut notet nunc servum et elegantia constaret, fascia candida
neminem novum, et bodie primum adhibebatur, inquit Raderus. Porro
nobilitatum. Hoc sensu Persius Sat. quidam frontem liniebant unguento
in. dixit 'hesternos Qui rites' pro vel cerusa : deinde pannicuhiis sive
novis civibus. Judicet lector. fasciam ponebant, quod splenium di-
Lingula] Auream vel argenteam cebatur : a quibusdam existimatum
fibulam ad formam Unguiae intellige: oculorum operimentum ad arcendam
Innatos autem calceos gestabant no- nimiam lucem. Lib. x. Epig. 22.
biles Romani. Lib. i. Epig. 50. 'Lu 10 Leges] Ex Uteris fronti ejus
nata nusquam pellis.' inustis cognosces eum fuisse servum
8 Non lasum] Nam si laesum fascia stigmaticum.
coccinea, calceoque molliore fovisset,
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 169

XXX.
IN C A I U M.
Mutua viginti sestertia forte rogabam,
Quae vel donanti non grave munus erat :
Qaippe rogabatar felixque vetusque sodalis,
Et cujus laxas arca flagellat opes.
Is mihi, Dives eris, si causas egeris, inquit. 5
Quod peto da, Cai : non peto consilium.
Forte petebam mutuo viginti sestertia, qua vel dunti non erat molestum donum.
Etenim petebam a divite, atque ab antique socio, et cujus arca premit divitias
ampias. Ille mihi respondet, Opulentusfies, si dixeris causas. O Cai, dona quod
rogo : non rogo consilium.

1 Junt. an. 1512. et Colin. an. 1528. babent, sextertia.—2 Beverlandi Ms.
erant.—3 In antiq. ed. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. aliis, cum
cod. Palat. fidusque vetusque: Beverlandi Ms. fidusque verusque, obstante
metro.
NOTjE
4 Arca flagellat] Turnebus lib. xxI. foras non sinant. Vide lib. v. Epig.
cap. 4. Flagellare divitias, et flagel- 13. lib. i. Epig. 18. et lib. in. Epig.
lare aunonam dicuntur, qui magnas 40. Papinius Sylvar. lib. и. ' Non
arcis clausas opes tenent, et horreis tibi sepositas infelix strangulat arca
frnges: quod invitas velut verberi- Divitias.'
bus et carceribus coërcitas erumpere

XXXI.
AD MARIANUM.
SjEPE ego Chrestillam futui. Det quam bene, quaeris?
Supra quod fieri nil, Mariaue, potest.

1 Strpe ego Christinam f. det ц bene in edd. vett. cum Junt. an. 1510. et
Colin. an. 1528. Pulmaunus, Junius, Langins, Ramires, &c. legunt etiam
Chnstinam, quod testatur Calderini codex antiquus.
NOTjE
. 2 Supra quod] Intellige tam libi- nificavit, nempe Poëta, ex ambiguo
dinose et nequiter dare Christinam, ita male dare Christinam, ut supra,
ut qui eam faciat, a coitu nequeat id est, iterum facere non possis. Ita
abstinere, quin defatigatus sit, erfaeto ut si semel eam facias, non possis ite-
prorsus et enervato corpore. Rami- rum. Verbum Sape repugnat huic
resius aliter explicat his verbis: Sig- sententiae.
170 M. VAL. MARTIALIS

XXXII.
IN PONTICUM.
Lis mihi cum Balbo est; tu Balbum offendere non vis,
Pontice : cum Licino est ; hic quoque magnus homo est.
Vexat saepe meum Patrobas confinis agellum :
Contra libertum Caesaris ire times.
Abnegat et retinet nostrum Laronia servum : 5
Respondes, Orba est, dives, anus, vidua.
Non bene, crede mihi, servo servitur amico.
Sit liber, dominus qui volet esse meus.
Litigo cum Balbo, о Pontice, tu non vis in offensa esse apud Balbum : cum Li
cino, hic etiam est vir magnus. Patrobas vicinus crebro populatur meum agellum :
metuis aggredi libertum Casaris. Laronia denegat et servat mancipium nostrum :
respondes, Est sine liberie, opulenta, vetula, vidua. Mihi fidem adhibe, inhones-
tum est pati servitutem amici mancipii : qui cupiet esse herus meus, sit liber.

1 Lis mihi cum Balbo est cod. Janii ; et sic edd. antiquiss. cum Aid. Junt.
et Colin. est tamen deest in edd. Calderini et Gryph.—2 Pontice, cum Luci-
no; hic quoque Junt. 1512. Colin. 1528. Gryph. et Pulman.—3 Verset Junt.
nostra in margine. ' Verso' et ' vexo' saepins permutata. Vide Propert. ni.
II. 1. m. 17. 12. Ovid. Epist. xii. 211. Val. Max. v. 1. 10. Hor. H. Epist.
2. 90. Burm. ad Ovid. Am. ii. 2. 29. Graev. ad Cic. de Amie. 26. et Cort.
ad Sail. Jug. cap. 14. Protas confinius Bererlandi Ms.—5 Lauronia Pulman-
nus : Latronia Bererlandi Ms.
NOT-Ж
1 Lis mihi] Acute carpit causidi- Laronia: vero meminit Juvenalis Sat.
cum hune Ponticum, qui divitum n. cujus orbae haereditatem cum ca-
gratia ductus opem suam negabat ptaret Ponticus, in eam dicere note-
ipsi. Usus est Poeta nominibus fictis, bat.
ut professus est Epistola Hb. i. De 7 Non bene] Epig. 18. supra, ' Esse
Licino Perstas Sat. n. PatroMi en- sat est servum: jam nolo vicarios
jusdam liberti Neronis mentionem esse.' Ergo deinceps Ponticum co
facit Suetonius in Galba ' cap. 20. lere non vult Poëta.

XXXIII.
IN PHI LÍEN I M.
Cur non basio te, Philaeni? calva es.
Cur non, basio te, Philaeni? rufa es.
Quere non osculor te, о Philani? calva es. Quan non do tibi suavium, о
NOTVE
1 Cur non basin té] Deformem hanc non basiabat, quod ejus caput Priapi
mulierem irridet Poëta, quam ideo speciem prae se fert.
 KP1GRAMMATUM LIB. II. 171
Cur non basio te, Philaeni ? lasca es.
Te qui basiat, hic, Philaeni, fellat.

Philani? rufa es. Quare non libo tibi oscula, o Philœni? lusca es. O Philœni,
qui te osculatur

4 Te gui basiat, o Philani Aid. Junt. et Colin. Hœc qui basiat, o Phileni legit
Gruterus. >

XXXIV.
IN GALLA M.
Cum placeat Phileros, tota tibi dote redemtus,
Tres pateris natos, Galla, perire fame.
Prasstatur cano tanta indulgentia cunno,
Quem nec casta potest jam decuisse Venus.
Perpetuam Di te faciant Philerotis amicam, 5
О mater, qua nec Pontia deterior.

O Galla, cum ardeas Philerolem a te conduction omni dote, sustines fame in

ferire tresfiUos faxint Dii semper ames Philerotem, o genitrix, qua
nec pejor Pontia.

6 Ed. Schrevel. exhibet, quia nec, forte ex incuria typothetarom. Pon-

tica margini ascriptom habet Juntina nostra, i. e. Pontica mater, sive
Medea : banc lectionem firmant membranae Arondel. et codd. bibliotheese
Leidensis.
NOTjE
1 Redemtus] Forte ilium ex servi Gallae interitum optat ex commise-
tute redemerat ; vel conduxerat ejus ratione, ut perpetua sit Phileroti
operas, ut interpretatus sum. amica, id est uxor. Lib. x. Epig. 43.
2 Galla] Tam vetula erat, ut nec ' Septima jam, Phileros, tibi conditur
jam de unptiis legitimis cogitare de- uxor in agro: Plus unlli, Phileros,
buerit : attamen tanta libidine arde- quam tibi reddit ager.'
bat, ut in suum maechum omne Patri 6 Pontia deterior] Juven. Sat. vi.
monium effunderet: sic ergo sibi de 638. ' sed clamat Pontia, Feci, Confí
crepitae nimium indulgebat. teor, puerisque meis aconita paravi.'
S Silt faciant] Phileros veneficus Legunt alii Pontica, et Medeam inter-
uxores suas veneno necabat. Mar- pretantur, quae suos liberes crudeliter
tialis igitur quasi praedicens futurum necavit.
172 M. VAL. MARTIALIS

XXXV.
Ad phœbum.
Cum sint crura tibi, simulent quae cornua lunae,
In rhytio poteras, Phcebe, lavare pedes.
O Phœbe, cum habeas crura qua représentent cornua Lunœ, poleras abluere
pedes in rhytio.
1 Cum sint pura Junt. 1512. et Colin. 1528. quod correctum est in Junt.
nostra.—2 In rhytio oteros in iisdem edd. et corr. in nostra poteras ab antiqua
manu. Imbritio poteras legendum putat Perotus : In rhidio poteras Domitius
Calderinus. In Brythio codex Tbuan. 'fvrby in Epig. ap. Salm. in Solin.
p. 638. item Heronem in Spiritalib. Ulpianum in Demosth. p. 679. Brythii
nguram habes in Part. 2. Antiquitаt. Alex. Petavii. Attamen cum Tbuan.
ccterique codd. habeant Brythio, forte hie locum habet Ърхпову, de quo Are-
taeus p. 14. 112. Bplniov /Eoles.
NOM
2 Phœbe] Cornibus Lunae similia simile, sed perforatum, ex quo tennis-
crnrahabebat Phœbus, sen varus erat, sime profluente vino inferne bibitnr.
diductis nempe poplitibus, plautis Rhytium vero est diminntivum. De
vero coëuntibus: itaque dicit Poëta Khyto agit Athenaeus lib. x. et lib.
posse Phœbum in rhytio lavari: ¡ivrbv, xs.
rhytum, poculi genus est cornibus

XXXVI.
AD PANNICCM.
Pectere te nolim, sed nec turbare capillos.
Splendida sit nolo, sordida nolo cutis.
Nec tibi mitrarum, nec sit tibi barba reorum.
Nolo virum nimium, Pannice, nolo parum.
Nolim a te componi crines, sed nec confundi. Non Übet ut cutis niteat, nec
Übet squaleat. Nec habeas barbam mitrarum nec sontium. O Panmee, non mihi

1 Flectere te nolim legendum censent Gruterns et Gnilielmius; quod malit

etiam Ramires, et in textum reeepit Barbou Par. 1754. At vide Var. No-
NOTjE
3 Nec tibi mitrarum] Mitrae sunt or- missam et squalidam alebant, nt com-
namenta mulierum. Sensus est : Ne miserationem excitarent.
barbam omnino reseces fœminarum 4 Virum nimium] Horridum et pi-
more : vel ne elegantius barbam com- losum, sed volo teneas medium.
ponas, nt soient homines effœminati. Ovidius Art. Am. lib. i. ' Forma
Pectere : alii, Flectere. viros neglecta decet.'
3 Barba reorum] Qui barbam pro-
 EPIORAMMATUM LIB. II. 173
Sunt tibi crura pilis, et sunt tibi pectora setis 5
Horrida: sed mens est, Pannice, vulsa tibi.
placet vir nimium,aut parum. Nunc crura horrescunt pilis, et stomachus pilis; sed,
o Paunice, habes animum depilutum.

tas.—5 Nunc tibi crura Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulm. Lang. Ramires, Ju
lian. Delph. Farnab. &c. Sunt tibi in textu habet Schrevel. et in Notis
Nunc tibi. Barhou habet etiam, Sunt tibi.—6 Pro vulsa sunt qui ltgant
volsa.
NOT/ЛЗ
6 Mens vulsa] Alii volsa. Meta- neque vulsa est: at menti tribuit
phora est : mens enim neque hirsuta, quod effaeminato corpori convenit.

XXXVII.
IN CjECILIANUM.
Quicquid ponitur hinc et inde, verris :
Mammas suminis, imbricemque porci,
Communemque duobus attagenam,
Mullum dimidium, lupumque totum,
Murenaeque latus, femurque pulli, 5
S tillantenique alica sua palumbum.
Haec cum condita sunt madente mappa,
Traduntur puero domum ferenda.
Quicquid apponitur hinc et inde, rapis ; papillas suminis, el imbricem porci, atane
attagenam communem duobus, dimidium mullum, atque integrum lupum, et la
tus murena, et femur pulli, et palumbum stillantem sua alica. Cum hece in-
voluta sunt mappa mullida, servo duntur portando domum. Nos otiosa turba

Hoc Epigramm* inscribitur in Timan. In Cacilianum cœnipetam 6 Stel-

NOTjE
2 .Suminis] Quod farcimen erat e 6 Alien] Genus prastantissimi tri-
papillis porcae statim ab edito fœtu tici, quo saginatus erat palumbus :
interfectae. Lib. xIIi. Epig. 44. hie sumitur alica pro pingnedine ipsa,
Imbricemque porci] Alii interpre- vel pro condimento ex alica confecto
tantur vertebram demtis costis, alii quo perfusus erat palumbus.
тero auriculam. 7 Hœc cum] Solebant Romani ad
3 Communem attagenam] Duobus convivia mappas ferre, et praeeipue
convivís appositam : avis est saporis ii qui rogato convivii rege quosdam
exquisiti. Lib. xin. Epig. 61. cihos ferre domum volebant. Lib. xi i.
4 Mullum lupumque] Pisces deli- Epig. 29.
catos.
174 M. VAL. MARTIALIS

Nos accumbimus otiosa turba.

UUus si pudor est, repone cœnam : 10
Cras te, Caeciliane, non vocavi.
accumbimus. Si qua verecundia est, restitue caenam: O Caciliane, non te invi
taт cras.
lantemque halyca Beverlandi Ms.— 11 Ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Venet.
Aid. Junt. et Colin. vocavi: Pulmaunus aliique, vocabo. Sed Domitius Cal-
deriuns et Heraldos bene moneut legeudum vocavi ; i. e. caenam paravi ut
edas hic, non ut serves in crastinum.
ГГОТЖ
0 Otiosa turba] Collectivum nomen argutissimus, cras non vocari, nimirum
jungitur numero plurali : hoc est, ac- non in crastinum, sed hodiernum diem
cumbimus otiosi, nihil habentes in te invitavi, ergo repone caenam. Do-
quo dentés exerceamns. mitius reposuit vocavi, cum legeretur
11 Non vocavi] Solaecismus est, sed vocabo.

XXXVIII.
IN L I N U M.
Quid mihi reddat ager, quaeris, Line, Nomentanus?
Hoc mihi reddit ager : te, Line, non video.
O Line, rogos quid percipiam ex Nomentano fundo? id percipio ex fundo, o
Line, non te aspicio.
In hujus Epigrammatis lectione haud variant libri manuscripti aut typis
Impress!.
NOT*:
2 Non video] Utfugeret Linam sibi modi prastabat, quod ipsi Lini con-
invisum, secedebat Poëta in agrum, spectum auferret.
qui, alioquin sterilis, satis tamen с

XXXIX.
DE MUNERIBUS MŒCHM.
Coccina famosœ donas et ianthina mœchae.
Vis dare, quae meruit muпеra? mitte togam.
Dos coccina et ianthina infami adultera. Placet largiri dona, quibus digna
est ? mitte togam.
1 Heins. ad Ovid. Epist. ix. 78. hianthina: Scurevel. in ed. prima, ut et
Farnabius, junthina.
NOТЖ
1 Coccina et ianthina] Vestes intel- 2 Mitte togam] Matronarum stola,
lige purpureas et violaceas. meretricum vero et adulterarum de
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 175
NOTjE
prehensarum toga erat propria. Lib. ' est maecha Fabulla : Damnetur, si
x. Epig. 52. ' Thelin viderat in toga vis, etiam Carfinia : talem Non su-
spadonem, Damnatam Numa dixit met damnata togam.'
esse mœcham.' Juvenalis Sat. n.

XL.
IN TONGILIUM.
Uri Tongilius male dicitur hemitritaeo.
Novi hominis mores : esurit, atque sitit.
Subdola tenduntur crassis modo retia turdis :
Hamas et in mullum mittitur atque lupum.
Cœcuba saccentur, quaeque annus coxit Opimî : 5
Condantur parco fusca Falerna vitro.
Omnes Tongilium medici jussere lavari.
O stulti, febrem creditis esse 1 gula est.

Immerito dicitur Tongilius ardere hemitritao. Mihi compertum est hominis

ingenium : premitur fame et siti. Fallaces plagaetantummodo tenduntur pinguibus
turdis, et hamus dirigitur in mullum et lupum. Cacuba liquentur, et qua ma-
turavit aunus Ouimii: subnigra Falerna apponantur vitro modico. Omnes medici
praceperunt ablui Tongilium. O dementes, an putatis esse febrem ? helluatio est.

In Tongilium gulosum lemma est in Beverlandi Ms.—2 Novi hominisfraudes

in quibusdam.—3 beverlandi Ms. nunc retia turdis; quod citat etiam Pul-
maunas. Edd. vett. habent : modo retia turdis.—S Hadrianus Tarnebus lib.
Xvii. c. 18. et lib. xxiii. c. 24. e veteri codice legit, saccentur: vide lib. xII.
Epig. 61. Beverlandi Ms. habet, sincentur: edd. vett. omnes, siccentur. Be
verlandi Ms. Opimus: Colin. an. 1528. 0¡ñmii.—6 Beverlandi Ms. fusa Fa
lerna ; et sic Juntina nostra in marg.
NOTjE
1 Tongilius] Gulosas, qui, ut bene batur.
civnaret, febri lahorare se simulaba!. Aunus Opimi] Id est, viunm Opi-
Hemitritaeus est semitertiana febris. mianum ; eo enim auno quo L. Opi-
t Modo] Alii nunc, hoc est, mor- mius consulatum gessit, fuit tempe
bum simulat ut ab amicis turdos et ries caeli ad vini maturitatem aptis-
pisces delicatos statim accipiat. Ton- sima. Lib. i. Epig. 27. et lib. xiII.
gilii cujusdam meminit Juvenalis Epig. 113. de Falerno lib. x,II.
Sat. vn. Epig. 111.
5 Cacuba saccentur] Id est, colo 6 Parco vitro] Exiguo calice pro-
transmittantur, de viooCascuho dice- pinetur illi, quod cum esset genero-
mus lib. xiii. Epig. 115. Alii siccen sissimum, modice sumtum vel bibaci
tur, quae lectio viris doctis non pro- sufficiebat.
176 M. VAL. MARTIALIS

XLI.
IN MAX1MINAM.
Ride, si sapis, о puella, ride,
Pelignus, puto, dixerat Poëta :
Sed non dixerat omnibus puellis.
Verum ut dixerit omnibus puellis,
Non dixit tibi ; tu puella non es : 5
Et tres sunt tibi, Maximina, dentes ;
Sed plane piceique, buxeique.
Quare si speculo mibique credis,
Debes non aliter timere risum,
Quam ventum Spanius, manumque Priscus : 10
Quam cretata timet Fabulla nimbum,
Cerussata timet Sabella solem.
Pelignus vates, opinor, dixerat, Ride, o puella, si sapis: sed non dixerat omni
bus puellis. Licet dixerit omnibus puellis, non dixit tibi. Tu non es puella. Et
habes tres dentes, о Maximina, sed prorsus piceos el buxeos. Quapropter si ad-
hibes fidem speculo et mihi, non debes metuere risum minus, quam Spanius ventum,
et Priscus тоnят ; quam Fabulla cretata metuit pluviam, et Sabella cerussata

4 Verum ut dixerit in edd. vett. Quamvis dixerit Aid. Junt. Colin. Gryph.
Junian. Pulman. Sic.—10 Quam ventum Panius Beverlandi Ms. Cum e co-
dice Viennensi afterat Gruterus, Quam ventum vacuus pro edentulo, et lippus
pro Priscus, P. Scriverins legendum suspicatur : Quam ventum vaiius, (sive,
vatias) manumve lippus ; qui aegre incedit propter crurum distortorum vitium.
—11 Pro Fabulla in Beverlandi Ms. tabula.—13 Vultusfinge tuas ex Puluianni
NOTjE
2 Pelignus Poëta] Ovidius. Peligni sunt, ridere non debent.
populi Italiae, hodie Valva, Ovidii pa 10 Spanius, Priscus] Hos obiter
tria. Domains pu tat Martialeni alin perstringit, quorum alter studiosius
dere ad quosdam versus de Arte capillos componebat ; alter vero cum .
Amandi, qualis est iste lib. ni. ' Spec- elegantiores habere t vestes manu no-
tantem specta : ridenti mollia ride.' lebat tang¡, lib. in. Epig. 63. ' Pal-
АШ putant Ovidii versum esse inte lia vicini qui refugit cubiti.' Et lib.
grum petitum ex Medea. Angelus x. Epig. 83.
vero Pontianus esse ex Epigramma 11 Cretata Fabulla] Plinius lib.
tis Ovidii, non ex Medea. Nam quor- xxxv. cap. 17. cretae plura genera
sum Phaleucinm in tragœdia aut Me enumerat. Alia, inquit, creta ar
dea i Ab Angelo Politiano stare pla gentariia appellatur, nitorem argento
cet. Hэec ex Radero. reddens ; qua sane utebatur Fabulla,
3 Sed non dixerat] Quae enim ni- quae timebat pluviam, ne fucus ille
gros dentes habent, aut edentulae madidus difflueret.
 epigramMatum LIB. II. 177
Vultus indue tu magis severos,
Quam conjux Priami, nurusque major.
Mimos ridiculi Philistionis, 15
Et convivia nequiora vita,
Et quicquid lepida procacitate i
Laxat perspicuo labella risu.
Te mœstae decet assidere matri,
Lugentique vinim, piumqne fratrem, 20
Et tantum tragicis vacare Musis.
At tu, judicium secuta nostrum,
Plora, si sapis, o puella, plora.

metuit Soiem. Tu compone vuttum ad severitatem magis quam uxor Priami, et

■ana major. Fuge mimos ridiculi Philistionis, et epulas lasciviores, et quicquid
jocularibus dictis pandit labra risu aperto. Tibi convenit assidere genitrici do-
lenti et mœrenti maritum, et pium fratrem, et solummodo operam dare Musis tra
gicis. Sed tu obsecuta monitis nostris, o puella, lacrymare, si sapis, lacrymare.

editione affert Langius.—12 Cerussata timet tabella Beverlandi Ms.—18 Laxat

perspicuo in eodem.
NOTE
12 Cerussata] Cerussa genas est sidere debes Hecuba; maestae, An
pigmenti qao illinitar vultus ad can- dromache Hectorem maritum lugen-
dorem conciliandum, et calore Solis ti, et Electre Orestem fratrem de-
liquefit. De hoc pigmento Plin. li flenti, cum de il lis fabula agitur.
bro citato. Assidere autem dixit, quod sederent
14 Conjux Priami] Quam mœsto et antiqui dum mortuos Ingerent. Ti-
severo vultu introducunt Poëtae. bullus lib. п. Elegia 7. ' Illius ad ta-
Nurus major] Andromache Hector- malum fugiam, supplexque sedeho,
is uxor, quae major nurus erat, cum Et mea cum muto fata querar ci
nupsisset Hectori primogenito Priami nere.'
ex Hecuba ; minor vero nurus Helena 20 Piumque fratrem] In patrem
Paridis adultera. nempe Agamemnonem, cujus mortem
15 Mimos] Poëmata sunt ad exci- ultus est occisa sua matre Clytaemnes-
tandum risum. Pbilistiocomicos Sar- tra ; vel in Pyladem, pro quo mori
dianus mortuus est Socratis tempore, cupiebat.
et quidem risu immoderate, teste 21 Tragicis vacare Musis] Qua: luc
Saida. tuosa tantum et tristia exhibent spec-
19 MœsUe matri] Sensus est : As tacula.

Delph. et Var. Clas. Martial. M

178 M. VAL. MARTIALIS

XLH.
IN ZOILUM.
Zoile, quid solium subluto pod ice perdis?
Spurcins ut fiat, Zoile, merge caput.

O Zoile, quid contaminai solium oblato yodice ? ut impurius fiat, immerge

caput.

1 Barthius in codice quodam legit, paráis; unde conjicit baud inepte:

quid solio subialo podice parcis? Cf. lib. xs. Epig. 96.-2 Spurcior utfias Bever-
landi Ms.
NOTE
1 Solium] Vas quo in balneis ma- nico verbo duretam vocabat, manus
lieres utebantur, et in quo sedentes ad pedes alternis jactaret.' Lib. vI.
Iavabantnr. Suetonius in Augusto Epig. 81. et lib. xi. Epig. 96.
cap. 82. ' Contentus hoc erat, ut in- 2 Merge caput] Quod cum obscœ-
sidens ligneo solio, quod ipse Hispa- num sit, magis fœdabit solium.

XLIII.
IN CANDIDUM.
Candide, xo»và ф/лсоу, haec sunt tua, Candide, návrct,
Quae tu magniloquus nocte dieque sonas.
Te Lacedaemonio velat toga lota Galeso,
Vel quam seposito de grege Parma dedit.
O Candide, hœc sunt tua verba, Omnia amicorum communia, qua tu osten-
tator jactas die et nocte. Tu togam induis lotam Galeso Lacedœmonio, vel quam

1 Candide Koivà аЫКи Junt. an. 1512. sed in Colin. an. 1528. vacuum relio-
quitur spatium. Pulmannus e suo codice affert : Koiwt 'pi\uv hœc sunt tua
semper, Candide, kqwî- alia lectio est : Kowà cpi\wv hœc sunt, hœc sunt tua,
Candide, koivî- et banc reposuit Ed. Par. an. 1754. hœc sunt tua, Candide,
cœna Beverlandi Ms. hœc sunt tua, Candide, verba malit Schrevelius.—4 In
marg. ed. Lut. Par. 1617. fol. ' In manuscripto lectio est ambigua mihi,
propter implicitum literanun tractum, Creta, an Aterra legendum sit. Creta
NOTE
3 Toga Iota Galeso] Oves in Galeso rentum condiderunt Lacedaemones.
fluvio Tarentino lavabantur, ex qua- 4 Parma] Italiae urbs nota. Lib.
rum nobili vellere togae conficeren- xiv. Epig. 155. 'Velleribus primis
tur. Lacedaemonium dixit, quia Ta- Apulia, Parma secundis.'
 EPrGRAMMATUM LIB. II. 179
At me quae passa est furias et coraua tauri, 5
Noluerit dici quam pila prima suam.
Misit Agenoreas Cadmi tibi terra lacernas :
Non vendes nummis coccina nostra tribus.
Tu Libycos Indis suspendis dentibus orbes :
Fulcitur testa fagina mensa mihi. 10
Immodici tibi flava tegunt chrysendeta mulli :
Concolor in nostra, cammare, lance rubes.
Grex tuus Iliaco poterat certare cinaedo :
At mihi succurrit pro Ganymede manus.
donavit Parma de grege electo. Verum Шаnt induo, qua sustinuit furores et
cornua tauri, quam suam prœdicari recusaverit piia prima. Tellus Cadmi ex
Agenore nati misit ad te lacernos: tribus vero nummis non vendes coccina nostra.
Tu pedibus eburneisfulcis mensas Libycas: ego testafulcio mensam faginam. In
gentes mulli implent flava tua chrysendeta: o cammare, rubes eodem colore quo
lanx mea. Grex tuus poterat contendere Trojano cinœdo : sed ego pro Ganymede

ovium feraх fuit, et Acrrra oppidum Campante Glani amne notum.'—5 Cod.
Bodleianus exhiber : furiosi cornua tauri ; quam lectionem testantur etiam
edd. vett. Aid. Junt. Colin. et Gryph.—10 Fulcitur terra in Juntinae nostra;
marg. mendose: male enim interpretantur то testa, nonnulli ex Ovidio Met.
vin. ' mensae sed erat pes tertius impar: Testa parem fecit.' Calderinus
aliique aiunt, fictiles fuisse pedes. Martialis mens intelligatur e Juvenal.
Sat. in. 204. ' urceoli sex, Ornamentum abaci : necuon et parvulus infra
Cantharus, et recubans sub eodem marmore Chiron ;' ubi per ' sub eodem
marmore ' innuit Poëta, Chironis effigiem trapezophorum testaceum fuisse,
et ex eadem materia, qua cantharus.—12 Gammare in Jitnt.
NOM
6 Pito prima] De pilis, quae trita et Indis dentibus] Hoc est, pedibus
lacera veste induebantur, ut tauris eburneis. Juvenal. Sat. xi. 121. ' la-
objicerentnr, dictum est lib. Spect. tos nisi sustinet orbes Grande ebur.'
Epig. 19. et 22. Dicitur prima, quia Nempe ex dentibus elephantorum,
ordine disponebantur illae pilae, hu- quibus abundat India. Virgilius
manae scilicet effigies vilissimis pan- Georg. i. ' India mlttit ebur, molles
nia indutae : prima autem erat, quae sua thura Sabaei.'
primum taurorum impetum patieba- 11 Chrysendeta] Turnebus lib. xiv.
tur. cap. 3. Chrysendeta vasa doctlasimi
7 Cadmi terra] Tyrns nempe tibi viri explicant crustis aureis illigata
mittit vestes purpureas. et exornata : ut in Martiale lib. n.
8 Coccina nosira] Ironicas pannos Epig. 43. Ego vasa gemmata esse pu
soos vocat coccineas lacernas, quas to, quorum gemmae comerte et cоn-
negat valere tribus sestertiis num- texte tenerentur.
mis. 12 Cammare] Vilissimus ex can-
9 Libycos orbes] Periphrasis men- crorum specie piscis cammarus ficti-
sarum, quae fiebant e citro, quo abun- lis suae Uncia rubrum colorem refe-
dat Atlas mons Libyae. Lib. xrv. rebat.
Epig. 89. 13 Grex tuus] Pueri tui de elegan-
180 M. VAL. MARTIALIS
Ex opibus tantis veteri fidoque sodali 15
Das nihil, et dicis, Candide, xonà çikm ?
utor manu mea. Ex tantis dhitiis nihil largiris antique et fideli amico, et prœdi-
cas, о Candide, communia amicorum.
NOTJE
tia et venustate cum Ganymede dis- tus est.
putare possunt. In Ida monte fuit 14 At mihi] Ego vero mihi ipsi
Ganymedes ad cœlum raptus ab servio: alii aliter explicant ex Hb.
aquila Jovis, cui servus a mensa die- ix. Epig. 42. et lib. xI. Epig. 74.

XLIV.
IN SEXTUM.
EmI seu puernm, togamve pexam,
Seu tres, ut puto, quatuorve libras ;
Sextus protinus ille fœnerator,
Quem nostis veterem meum sodalem,
Ne quid forte petam, timet, cavetque ; 5
Et secum, sed ut audiam, susurrât :
Sire mercatus sum sermon, aut togam potitam, rite tree, ut opinar, aut quatuor
libras; subito Sextus ille fœnerator, quem scitis antiquum meum esse amicum,
metuit ne quidforte rogem, et cavet, et secum mutit, sed ut ausculten, Debeo Secundo

2 Seu tres, vel puto Junt. an. 1512. et Colin. 1528. ut pote in quibusdam
aliis. G ru torus conj. ut puta; suspicabatur tamen majus subesse ulcus, cui
sanando se non esse profitetur. Heraldus, quem sequitur Raderus, computo
legit, et existimat summam esse aliquam pecuniae, quam Martialis seeum
audiente Sexto forte computabat. Ad tres, ut puto, conj. Ant. de Rooy : de
qua constr. adeas Cannegiet. ad Avian. Praefat. et Oudendorp. ad Sueton.
Cœs. c. 20. ut puto, inquit, valet h. 1. non, ut alias, < ut opinor ; sed ' ut cal-
culum pono :' neque obstat, quod versu priore rh re pro vei subjungat r$ rive :
ita et Flor. lib. iv. cap. 2. ubi vide Duker. et lib. In. Epig. 5. Consule etiam
Miscell. Obss. Vol. Ix. 216. Schrevel. proposuit : Seu tres suppute; quem
vide in Var. Notis.—6 Et secum sic, ut audiam in edd. vetfc Aid. Junt Colin.
Gryph.
NOTjE
1 Togamve] Pexa toga est nova et dubitationis causa, deficiente scili
polita. Epig. 58. infra, ' Pexatus pul- cet memoria, atque argenti facti li
chre rides mea, Zoile, trita.' bras intelligit poëta: forte legendum
2 Utputo] Heraldus legit, computo, libros, non iiíras. Statim vero, inquit
existimatque, summam esse aliquam Poëta, rationes suas secum tacite com
pecuniae quam Martialis secum au putet Sextus, ita tamen ut audiam, ne
diente Sexto forte computabat: at- forte ab ipso pecuniam mutuer. Vide
tamen cum loquatur Poëta de emtio- lib. vn. Epig. 85. ubi de libra ar
nibus suis, alii melius meo judicio genti.
retinent, ut puto, quod interponitur
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 181
Septem millia debeo Secundo ;
Phœbo quatuor ; undecim Phileto ;
Et quadrans mihi nullus est in area.
O grande ingenium mei sodalis ! 10
Durum est, Sexte, negare, cum rogaris :
Quanto durius, antequam rogeris !
septem millia, Phœbo quatuor, Phileto undecim, et nullum habeo quadrantem in
arca. O mentem sublimem mei amici ! O Sexte, grave est, recusare, cum a te
petitur ; quanto gravius priusquam petatur.
ЫOТЖ
10 O grande] Per ironiam ingeni- rum reprebendit, quod preces atque
um dixit pro sordibus et avaritia. ejus petitionem occupasset.
1 1 Durum est] Acute Sextum ava-

XLV.
AD GLYPTUM.
Qu M tibi non stabat, praecisa est mentula, Glypte.
Demens, cum ferro quid tibi? Gallus eras.
O Glypte, reseeuisti penan, qui non arrigebat. O stulie, quid tibi opus ferro ?
Gallus eras.
2 Demens cum testa quid tibi? margini ascriptum habet Juntina nostra.
Hoc redolet Glossam; Samia namque testa Gallos sibi virilitatem seeuisse
tradit Cœlins ap. Plin. xxxv. 12. Cf. etiam Juvenal. Sat. vi. 514. Catull.
Lxui . 5. et Ovid. Fast. iv. 237. Eos tamen ferro sibi virilia amputasse, conten-
dit Lactant. v. 9.
NOTjE
2 Gallus] Galii sacerdotes Cybeles cidere mentulam, cum esset eviratus :
Samia testa sibi resecaban! genita- quapropter jam Gallus erat antea.
lia : at non debuit Glyptus sibi prœ-

XLVI.
IN N^VOLUM.
Florida per varios ut pingitur Hybla colores,
Cum breve Sicaniae ver populantur apes ;
Quemadmodum florea Hybla depingitur diversis coloribus, cum apes vere depas-

1 Florida per varios ubi Beverlandi Ms.—3 Cagnerius legit ex veteri cо

182 M. VAL. MARTIALIS
Sic tua snppositis perlucent prela lacernis :
Sic micat innumeris arcula synthesibus.
Atque unam vestire tribum tua candida possunt, 5
Apula non uno quae grege terra tulit.
Tu spectas hyemem succincti lentus amici,
(Pro scelus !) et lateris frigora trita mei.
Quantum erat, infelix, pannis fraudare duobus,
(Quid renuis ?) non te, Naevole, sed tineas 1 10
cuntur caducos Sicilia florea; На tua prela nitescunt mbjeciis lacernis: ita arca
collucet innumeris synthesibus. Atque tua lana possunt vestire unam tribum, yuas
de mvltis gregibus produxit Apulia. Tu immisericors aspicis fiigus sodalis suc
cincti (o nefas!) et metuis frigus, cni subjiciunt lotus meum vestes tritœ.
Quanti erat momenti privare duobus pannis! Ne timtas, non te, o Nœvole, sed
tineas.
************
dice: Sic tua compositus perlucent prœla lacernis. Ramires: Sic tua appositis
prœlucent prœla lacernis. Langtet : Sic tua appositis perlucent prœla lucernis.
Pulmannus: Sic tua compositis perlucent. Beverlandi Ms. collucent prata la
cernis ; quam lectionem citat etiam Pulmannus. Nostram testamur ed. antic).
Ferrar. an. 1471. Venet. Aid. Junt. Colin. Gryph. &c.—5 Aid. Junt. Colin.
&c. tua vellera: sed optimi codd. habent tua candida, i. e. tuae tone candidae,
nt Epig. 58. 'mea trita:' quod qui non caperent, alteram subjeceiunt.—
8 Codex Thuan. et later frigora : Yat et lateri. AÜ> legunt: et latentfrigora
trita tui. Lipsius: et lateris frigora tute times; edd. namque vett. habent: et
lateris frigora fufa times. Vide Delph. et Var. Notas.—10 Nostram lec
tionem testantnr nonnulli codd. cum edd. antiquiss. Ferrar. an. 1471. &c.
Non metuas mortem Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. &c. Ne metuas, non te
Ramires. Quid metuis monte Thuan. Quem renuis non te codex Vaticanas.
timpas pro tineas habet Beverlandi Ms. fimeas Junt. an. 1512.
NOTjE
1 Hybla] Mons Siciliae floribus iter capessendum accincti.
omnis generis abundan*, quos breves 8 Et lateris] Hoc est, sodalis ; la
sen caducos veris tempore depascun- tus enim, ut aiunt interpretes, sumit
tur apes. Poëta pro laterone, qui latus cingit.
3 8ic tua] Nam vestes, quo niti- Frigora trita] Id est, frigora, quae
diores essent, prelis premi solebant. admittnnt (ritae laceroae. Lipsius
Vulgata lectio habet : Sic tua apposi- legit frigora tute, hoc est, Ego, o Nae-
tis perlucent prela lucernis. Seneca vole, adeo frigeo, ut tu ipse, quantum-
lib. i. de tranquilizate vitas cap. 1. vis vestibus tuis securas, verearis ne
4 Synthesibus] Hoc loco accipitur meum frigus ad te perveuiat. Forte
synthesis pro quavis veste, nt pluri- melius legeretur frigora tanta mei.
mum vero significat vestem cœnato- Hic locus perobscurus est. Vulgata
riam. De illius usu varia est mens lectio habet, frigora fufa, id est. Ego
interpretum. Vide lib. xtv. Epig. 1. tantopere algeo, nt tu, licet tntus et
7 Lentus] Id est, sine misericor- munitns mollis vestibus, nihilominus
dia. Lenti enim spectare dicuntnr, timeas frigus, quo corripior.
qui nec ad commiserationem nec ad 10 Quid renuis ? [Ne тetuas] Hoc
iracundiam commoventur: succincti est, Quanti erat momenti, о miser,
vero, hoc est, pene nudi, et quasi ad privare duobus pannis i ne metuas, non
 EPJGRAMMATUM LIB. II. 183
NOTjE
dico te privare, o Naevole, sed duo- tem, Nœvole, sed lineas. Qua ultima
bus paunis defraudare tineas, a qui- lectione recepta subaudiendum esset,
bus vestes tuae in arca inclusae cor- s non te,' post hemistichion non metaos
roduntur. Legit Heraldus: Quid re- mortem : hoc sensu : Ne timeas mor-
nvxs? non te, Nœvole, sed tineas. Vul- tem; non te fraudare quaero, sed
gata lectio habet: Non metuas mor- tineas.

XLVII.
IN GALLUM.
Su b do LA famosae, moneo, fuge retia mœchae,
Levior o conchis, Galle, Cytheriacis.
Confiáis natibus ? non est paedico maritus.
Quae faciat dno sunt : irrumat, aut futuit.
Hujus Epigrammatis lectio non variat in membranis ant exemplaribus im-
pressis.
nc-тя:
1 Monto] Nam si te deprehenderit 2 Conchis Cytheriacis] Id est, mari
mantas, non paedicabit ; nec enim nis, vel venereis, quod concha vecta
gaudet natibus, quibus confîdis ei te est ad littus Venus orta mari.
soluturum, te enim irrumabit.

XLVIII.
AD RUFUM.
Cauponem, laninmque, balneumque,
Tonsorem, tabulamque, calculosque,
Et paucos, sed nt eligam, libellos :
Unum non nimium rudem sodalem,
Et caram puero meo puellam, 5
Et grandem puerum, diuque levem :
O Rufe, suppedita mihi vel Bitonti cauponem, et ionium, et balueum, tonsorem,
tabulamque lusoriam, et calculos, et paucos libros, sed a me electos, unum amicum
mediocriter eruditum, et puellam gratam meo servo, et grandem puerum diu imber-
bem ; et tufruere thermie Neronis.

5. 6 Hi duo versiculi in ed. Barhon Par. 1754. transpositi: sic etiam le-
guntur in Aid. Junt. Colin. et quibusdam aliis. Nostrum ordinem servant
Palman. Langius, Junius, Grut. Scriv. Farnab. Schrevel. Delph. et Maittair.
NOT«
5 Et caram puero] Qui amore irretkus domi assiduus esset.
184 M. VAL. MARTIALIS
Haec praesta mihi, Rufe, vel Bitonti ;
Et thermas tibi habe Neronianas.
—7 BitOKtU Junt. an. 1512. et Colin. an. 1528. Butuntis legit Scriverius :
Jac. Bononiensis Annot. cap. 8. emendat Bisuntos, quod oppidum est Hispa
nte аp. Ptolemœum.
NOXŒ
7 Vel Bitonti] Legant alii Bitontis, amœnlores: ego aatem vel In obscuris-
quod obscurum erat Apuliae oppi- simo oppido rebus supra enumeratis
dum. contentus ero.
8 Thermas Neronianas] Ceteris nempe

XLIX.
DE THELESINA.
Uxorem nolo Thelesinam ducere: quare?
Mœcha est : sed pueris dat Thelesina : volo.
Et hic nulla lectionis varietas reperienda est in exemplaribus scriptis aut
excusis.
NOT.E
2 Dat Thelesina] Sui copiam. pœnas talionis dent. Epig. 47. supra,
Volo] Ut mihi pueri deprehensi et lib. x. Epig. 40.

L.
IN LESBIAM.
Quod fellas, et aquam potas, nil, Lesbia, peccas.
Qua tibi parte opus est, Lesbia, sumis aquam.
2 Qua tibi parte decet sumere oportet aquam Juntina nostra in margine; sed
hoc jugulat sensum, quem intelligi vult Martialis.
NOTjE
1 Mi peccas] Hoc est, Non erras : ex more aliarum fœminarum, quae a
cum enim fellatione ora pollueris, coitu lavant тек »Soia.
ideo recte facta, si aquam potas, et
LI.
' IN HYLLUM.
Un и S saepe tibi tota denarius arca
Cum sit, et hic culo tritior, Hylle, tuo ;
нотж
1 Unus sœpe] Hyllum pathicum in- tur, et ipse fame peribat. Ramiresius-.
sectatur, quod pauperrimus cum es- 2 Tritior] Trita moueta vilior erat,
set, bene vasatos quaerebat, et iis si ideo laudata aspera, quod nova, nee
quam pecuniolam habebat, largieba- manuum tritura levior. Idem.
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 185

Non tamen hune pistor, non auferet hune tibi caupo ;

Sed si quis nimio pene superbus erit.
Infelix venter spectat convivia culi, 5
Et semper miser hic esurit, ille vorat.
4 Aid. Junt. Colin. penne superbus erit. Cetera, nulla varietas est in ex-
emplaribus aut mann exaratis aut prelo excusis.

LU.
DE DASIO.
Novit loturas Dasius numerare : poposcit
Mammosam Spatalen pro tribus, illa dedit.
Dasius cognovit loturas : petiit a mammosa Spatale, ilia dedit pro tribus.

De Spatale inscribitur in Junt. an. 1512. et Colin. an. 1528.—1 Novit Mu

ros in iisdem. Novit licturas in aliis. Scaliger ad Propert. iv. 3. 36. legit:
Novit loturas, cum hac Nota : ' Hic simpliciter loterae sunt ebfkno' sed tra-
latitie pro eo, quod jam dixi, et quod non nominabo. Locus ille Martialis
aliter, et vitiose, editus est.'
NOT«
1 Novit laturas] Hoc est, eas quae triplicem mercedem ab ipsa exegit
lavare cupiunt. Alii Hcturas, minus balneator. Hic sensus pfae alia ob-
bene. scœna explicatione quidem placet:
2 Mammosam] Spatales mammae nempe Spatale et duae iUius i
tantae erant magnitudinis, ut trium trium locum occupabant.
mulierum locum occuparet, atque ita

LIII.
IN MAXIMUM.
Vis fieri liber ? mentiris, Maxime, non vis :
Sed fieri si vis, hac ratione potes.
Liber eris, cœnare foris si, Maxime, nolis :
Veientana tuam si domat uva sitim :
Cupisue consequi llbertatem? mentiris, о Maxime, non cupis: sed si cupis, licet
hoc modo. O Maxime, iiberfies, si recuses captare alienam cœnam : si vinum Vei-
NOTjE
3 Cañare foris] Durum enim est non potes, et gulosus esse.'
aliena vivere quadra, ut docet Juve- 4 Veientana] Vinum ex agro Vei-
nalisSat. v. Lib. ix. Epig. 11. 'Liber entano vilissimum.
186 M. VAL. MARTIAL»
Si ridere potes miseri chrysendeta Cinnae : 5
Contentus nostra si potes esse toga :
Si plebeia Venus gemino tibi vincitur asse :
Si tua non rectus tecta subire potes.
Навс tibi si vis est, si mentis tanta potestas,
Liberior Partho vivere rege potes. 10
entornan restingu.it sitim : si potes contemnere chrysendeta infeticis Cima : si potes
contentus esse nostra toga: si domas venerem plebeiam duobus assibus: si potes in-
curvus ingredi tuam domum. Si Hobes hone vim, et IonIum imperium in te, potes
ducere vitam liberiorem rege Parthorum.

7 Pro vincitur Heinsius tenendum putavit, jungitur; quod probant viri

docti. Ovid. ' Quique bui Venerem juoxit cum fratre mariti.' Hœc duo
verba saepe permatantur. Vide nos ad Catull. lxi. 68. ad Tibull. i. 1. 64. et
Broukh. ibid. Barm. ad Propert. iv. 2. 44. Heins. ad Ovid. Met. I. 121.
Гш. 248. Drakeub. ad Liv. Tom. m. p. 95. Cf. Hor. I. Od. 25. 1. et Claud.
in Epithel. Pall. et Celer. v. 32. juncitur in Beverlandi Ms. unde nullo nego-
tio fit,jungitur. De permutatione c et g, vide Seal. ad Catul. loco laudato.
1ТОТЖ
5 Chrysendeta] Vasa gemmis ornata, placet, superiores Лeтит contignati-
de quibus Epig. 43. supra. ones, quae cœnacula vocabantur, ubi
Miseri Cinme] Prœ nimia talium habitabant pauperes, in quae nisi in-
vasorum cupiditate. curvi ascendere nequibant.
7 Si plebeia] Si meretricibus con 10 ü6erior] Parthorum reges Hber-
tentus non sectaris matronas. tatem acerrime semper propugnave-
S Situa non rectus] Vel casam bu- runt, et regum reges vocabantur, ut
milem intellige, vel, quod magis docet Suetonius in Caligula cap. 5.

LIV.
IN LINUM.
Quid de te, Line, suspicetur uxor,
Et qua parte velit pudiciorem,
Certis indiciis satis probavit,
Custodem tibi quae dedit spadonem.
Nil nasutius bac, maligniusque est. 6
In hoc Epigrammate exhibendo nullam lectionis varietatem produnt aut
libri calamo scripti aut typographici.
NOTjE
1 Quid de te] Lepide carpit cinae- uxor, ne ab eo paedicaretur. Lib. x.
dum, cui custodem spadonem dedit Epig. 69.
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 187

AD SEXTUM.
Vis te, Sexte, coli : volebam amare.
Parendum est tibi ; quod jubes, coleris :
Sed si te colo, Sexte, non amaho.

O Sexte, cupis observari: volebam te diligere. Obtemperandum est tibi: quod

imperas, observaberis. Sed si te observo, o Sexte, non diligam.

In hujus etiam Epigrammatis lectione consentiunt membranae et libri typis

imprejsi.
NOT«
1 Vis coli] Observantiam a me ex- 3 Non amato] Id est, te odiohabe-
igis. ho : amor enim, et ea quam exigebat
Volebam amare] Te familiariter uti Sextus observan tia, non conveniunt.
cupiebam.

LVI.
AD GALLUM, DE EJUS UXORE.
Gentibus in Libycis uxor tua, Galle, notatur
Immodicae fosdo crimine avaritias.
Sed mera narrantur mendacia : non solet ilia
Accipere omnino: quid solet ergo? dare.

0 Galle, apud Libya populos conjux tua notatur turpi crimine avaritiœ immode-
rata. Sed mendacia pura dicuntur: promis illa non consuevit accipere. Quid
igitur consueeit? dare.

Lemma in codice Thuaneo est : Ad Galium: in edd. vett. De uxore Galli.—

1 In codice membran. Putean. legitur: Galle melaudat; unde Heraldus legen-
dum ceuset, male audit, quae vere est lectio edd. vett. Aid. Junt. Colin. &c.
потж
1 Gentibus in Libycis] Hinccollige- tur ; at illius avaritiam salse excusat
re est hune Galium in Lihya magis- Poëta : dare quippe verbum est ob-
tralum gessisse ; cujus uxor a pro- scœnum hoc loco.
vincialibus munera accipere diceba-
 И. VAL. MARTIALIS

LV1I.
IN FICTUM DIVITEM.
Hic, quem videtis gressibus vagis lentum,
Amethystinatus media qui secat septa ;
Quem non lacerais Publius meus vincit,
Non ipse Codrus alpha penulatorum ;
Quem grex togatus sequitur, et capillatus, 5
Recensque sella linteisque lorisque :
Oppigneravit Claudii modo ad mensam
Vix octo nummis annulum, unde cœnaret.
Hic, quem cernitis tardum passibus incertis, qui amethystinatus dividit media
septa ; quem lacerais non superat meus Publius, non Codrus ipse primus penulato
rum: quem comitatur grex togatus, et comatus, et sella nova velis et corrigiis:
paulo ante ad Claudii mensam dédit pignori annulum vix octo nummis, quibus
emeret cœnam.
Codex Scriver. pro lemmate habet: De Micropsycho divite; quod citat etiam
Pulmannus. Codex Bodleianus: De ornato /oris. Edd. vett. In Fictum di-
vitem, quasi Fictns sit nomen proprium.—2 Beverlandi Ms. exhibet : mediani
qui secat viam.—7 Oppigneravit admodo Claudii mensam in edd. antiquiss. cum
Aid. J ont. Colin. Gryph. Lang. Pulman. Ramires. Junian. Delph. &c. Sal-
masina legendum censet: Oppigneravit modo modo ad Cladi mensam Vix octo
menais annulum, unde cœnaret. Lectio nostra debetur Grutero, eamque ser
vant Scriverius, Farnab. Schrevel. Maittair. Barbou, &c.
NOTjE
1 Gressibus vagis lentum] Tardus qui habet soque tritas vestes ас Co
incessus gravitatis et dignitatis sig drus. Prior interpretatio mihi videtur
num. melior : judicet lector.
2 Amethystinatus] Hoc est, vesti- 5 Grex togatus] Anteambulonum
bus conductis ornatus amethysti co- scilicet, quorum indumentum erat
lorem violaceum referentibus. Lib. i. toga. Lib. i. Epig. 109.
Epig. 97. De septis dictum Epig. 14. Capitlatus] Grex puerorum, qui
supra. tongas comas alebat. Lib. x. Epig. 62.
Media secat] Hoc est, viam aibi ape- 6 Recensque sella] Desella, et linteis
rit per mediam turbam. Ut fastum quibus velabatur, fuse agit Lipsius
ficti hujus divitis graphice depingat Elect. lib. i. cap. 19. Juvenalis Sat.
Poëta, haec subjungit. i. ' Nova cum veniat lectica Matho-
3 Publius] Qui tamen pretiosis la nis.'
cerais erat indatas, sicut Codrus. 7 Claudii] Mensarii nempe. Indi
4 Non ipse Codrus] Cujus et vestes cium vero erat extrema] egestatis, an-
erant elegantissimae. Haderus expli- nuli vel venditio vel oppigneratio.
cat hunc Codrnm a Martiale intelligi Juv. Sat. xi. ' Talibus adominis post
principem pauperum, de quo lib. v. cuneta novissimus exit Annulas.'
Epig. 27. et Juv. Sat. ni. hoc est,
 EPIGRAMMATUM LIB. II.

LVIII.
IN ZOILUM.
Pexatus pulchre rides mea, Zoile, trita.
Sunt haec trita quidem, Zoile ; sed mea sunt.
0 Zoile, tu ornate pexatus derides mea vestimenta siiio. ,0 Zoile, hœc sane
rilia sunt ; sed pertinent ad me.
1 Vexatus Beverlandi Ms. Cetera, nulla varietas est in exemplaribus.
NOTJ!
I Pexatus] Tnraebus lib. v. c. 14. supra.
Vestes illae pexae sunt, in quibus nec 2 Mea sunt] Quas vero tu habes
stamen nec subtegmen apparet, emi- vestes, conduxisti.
nente et operiente villo. Epig.44.

LIX.
DE CŒNATIONE М1СЛЗ.
Mica vocor: quid sim, cernis: cœnatio parva.
Ex me Caesareum prospicis, ecce, tholum.
Mica appellor, videsae quid sim? diœta exigua. Ex me prospectas tholum

Stibadium inscribitur in Beverlandi Ms.—2 In eodem, ecce thorum.—

No™
1 Mica vocor] Loquitur caenatio exaedificatam, ut ex ipso triclinio pro-
quam Domitianus exstruxerat, et mi- 4 spicereturaliquistholusaedificii,quod
cam vocaverat propter exignitatem : sepulcrum alicujus Imperatoria con-
caenatio vero est locus ad caenandum. tineret ; et atssfan affirmare esse Mau-
Juvenalis Sat. vn. 81. 'Surgat, et soleum D. Augusti. Quo viso, de sua
algentem rapiat caenatio Solem.' Il- sorte admonebantur convivae : mortis
lud addam auctarii loco, antiquorum vero memoria ad vitae lautitias illos
luxuriam versatilia caenationum la- excitabat. Martialis se ipsum expli-
quearia fecisse, et ita coagmentasse, cuisse videtur lib. v. Epig. 65. 'Jam
ut subinde alia facies atque alia suc- vicina jubent nos vivere Mausolea,
cederet, et toties tecta, quoties fer- Cum doceant ipsos posse perire
cula mutarentur. Sic Philander in Deos.' Raderus Scaligerum secutus
Vitruv. lib. iv. cap. 3. Ausonianarum lectionum lib. it. cap.
2 Prospicis, ecce, tholum] Tholus, 26. intelligit tholum interiorem ipsins
teste Philandro ad Vitruv. lib. iv. micae, a quo pendebat cranium, quod
cap. 7. est aedificii camera, quae altius convivas de morte admonebat, ut eo
crescens rotunda forma in fastigia- largius viverent, et potationibus va-
I desinit, &c. Si conjec- carent. Vide lib. i. Epig. 71. ubi de
turae locus est, inquit Ramiresius, tholo jam facta mentio.
existimaverim micam hanc ita esse
190 M. VAL. MART1ALIS
Frange toros, pete vina, rosas cape, tingere nardo :
Ipse jubet mortis te meminisse Deus.
Osará. Rumpe lecios: posee vina : aecipe rosas : ungere nardo : Deus ipse in-
perat te recordari mortis.
3 Ant. de Rooy conj. tangere nardo se. capillos. ' Tingo * et ' tango ' saepe
permutantnr. Vide Bnrm. ad Ovid. Heroid. Epist. xIx. 44. adPropert. Iv.
3. 60. Oudendorp. ad Lucan. x. 491. Heins. ad Ovid. Fast. iv. 740. et
Scriv. ad Nostrum p. 149. At Juntinae nostrœ margini ascriptum reperio :
Scande toros : pete vina : rosas cape, et ungere nardo. Hoc verum esse puto, quod
ad rosas cape, et ungere nardo attinet. Quod vero ad iilud Scande, forte
legendum Sterne; sed alterum propius accedit ad literarum tractum in voce
Frange. Vide infra ad lib. iv. Epig. 8.—4 Calderini vetustus codex habebat,
dememinisse Deus, quod legendum esse ostendit Cujacius ad Africanum.
Hoc habet etiam editio Aldina an. 1550.

3 Frange toros] Assiduus aceumbe, 4 Te meminisse Deus] Domitianus

ut usu diurno nocturnoque frangatur
torus seu leetns cui accumbebat con-
viva. Lib. iv. Epig. 8.
Rosas cape] Coronati floribus bi-
bere solebant veteres. Lib. xin.
Epig. 51. Plinius lib. xxi. cap. 19.
' Crapulam et gravedines capitis, im-
positis coronis, olfactuve discutiunt.'
Heraldus hoc loco fuse agit de more
illo antiquorum.
Tingerenardo] Ungaris nardinonn-
guento. ' Nardinum sive foliatum
constat omphacio, balanino, junco,
costo, nardo, amomo, myrrha, balsa-
mo.' Plinius lib. xIn. cap. 1.
ipse Deus exstrueta aurea diaeta, ex
qua prospicitur Mausoleum Augnsti,
vel ex cujus tholo suspensum est cra-
nium, monet ut genio hilariter ind nl
geas. Idem fere leges apud Petro-
nium in Trimalcionis convivio : ' Lar-
vam argenteam attnlit servus : hanc
cum super mensam semel iterumque
abjecisset, Trimalcio adjecit : Hen
nos miseros, quam totus bomuncio nil
est! Sic erimus cuncti postquam nos
auferet orcus. Ergo vivamus, dum
licet esse, bene.'
Te meminisse] Alii dememinisse, hoc
est, oblivisci mortis.

LX.
IN HYLLUM.
Uxorem armati futuis, puer Hylle, tribuni,
Supplicium tantum dum puerile times.
In Hylum edd. vett.—2 Supplicium facti nec, puer Hyle, times Pulmaimns,
NOTJE
l Uxorem armaii] Monet Hyllum adulteria quoque prohibuerat. Suet.
ut discedat abuxore tribuni militaris, cap. 7. in Domit.
a quo deprehensus non paedicaretur, 2 Supplicium] Sum confidis nati-
sed cast rare tur. Nam quamvis cas- bus. Epig. 47.
trari mares vetuisset Domitianus,
 BPIGRAMMATUM LIB. II. 191
Vae tibi, dum ludis ; castrabere : jam mihi dices,
Non licet hoc: quid, tu quod facis, Hylle, licet?
improbante Ramiresio.—4 Ant. de Rooy scribit: Non licet hoc: quid? tu
quod facis, Hylle, licet? quemadmodum то quid? eaepina sententiam absolvit.
Vide Cuper. Obss. lib. ii. c.20.

LXI.
IN MALEDICUM.
Cum tibi vernarent dubia lanugine malae,
Lambebat medios improba lingua viros.
Postquam triste caput fastidia vespillonum,
Et miseri meruit taedia carnificis ;
Uteris ore aliter, nimiaque aerugine captus, 5
Allatras nomen, quod tibi cumque datur.
Haereat inguinibus potius tam noxia lingua :
Nam cum fellaret, purior ilia fuit.
1 Pulmanni codex habet: tenera lanugine mala. Vide Var. Notas.—
5 Sunt qui legant: miseraque aurigine. Calderinus legit rubigine.—7 Pul-
mannos, jam noxia lingua.
NOTjE
1 Cum tibi] Acerbe invebitur in simis hominibus, quos medios lambe-
maledicum quendam, qui antea fei- bas.
lator erat. 8 Purior illa fuit] Nam lingua ejus
Dubia lanugine] Id est, antequam cum fellaret, non tam impura et mala
ex ephebis excessisses. erat, quamvis impurissima. Impura
2 Lambebat] Fellabat. Lib. ns. lingua dicitur maledici, et fellatoris
Epig. 81. quoque. Ex hac ambiguitate lepidus
3 Postquam] Taedio fuisti vel vilis- estjocus. Lib. ш. Epig. 80.

LXII.
IN LABIENUM.
Quou pectus, quod crura tibi, quod brachia vellis,
Quod cincta est brevibus mentula tonsa pilis :

NOTjE
1 Quod pectus] Labienum pathicum amicae causa facere : sed interrogat
urbane perstringit, ea occasione, cujus causa culum depilet, quod fa-
quod crura, pectus, brachia, et pon- cere non poterat, nisi pœdiconum
dus velleret. Videri hoc poterat causa. Ramiresius.
192 M. VAL. MARTIAMS
Hoc praestas, Labiene, tuae, quis nescit, amicae.
Cui praestas culum, quem, Labiene, pilas ?
3. 4 Ant. de Rooy legit : Hoc prœstas, Labiene, tuœ, quis nescit ? amicœ.
Cuiprœstas, c. quod, Labiene, pilas ; in quibusdam enim est quod pro quem.
Pulmanni codex habet : Cum vellis c. cui, Labiene,facis ?

LXIII.
IN MILICHUM.
Sola tibi fuerant sestertia, Miliche, centum,
Quae tulit e Sacra Leda redemta Via.
Miliche, luxuria est, si tanti dives amares.
Non amo, jam dices : haec mage luxuria est.
O Miliche, tantum habebas centum sestertia, quœ abstulit Leda emta ex Sacra
Via. O Miliche, intemperantia est, etiamsi locuples amares tanto pretio. Jam
respondebis, Non amo : hœc intemperantia major est.

In Melichum lemma est in Aid. Junt. et Colin. et in Epigram. vs. 1. et 3.

Meliche.-^-A Beverlandi Ms. hœc quoque ; quod citat etiam Pulmannus,
NOTjE
2 Leda] Alii pntant Ledam hane captam amore Ledae ; nnde conclndit
meretricem fuisse, et centum sester- Poëta, minus ilium esse excusandum,
tia a Milicho amatore ei data fuisse : qui nulla motus voluptate tantam pe-
alii vero melius intelligunt servam, enniae summam profuderit. In Sacra
formae vel ministerii causa emtam, Via servi et res aliae vendebantur.
cum subjiciat Milichus se non esse

LXIV.
IN TAURUM.
Dum modo causidicum, dum te modo rhetora fingis,
Et non decernis, Taure, quid esse velis :
Dum te simulas nunc causidicum, nunc rhetorem, nec statuis, о Taure, quid cupias

In Laurum causidicum inscribitur in Tbuan. In Laurum Pulmann.—

2 Laure cod. Thuan. et Pulman.—3 Optimi libri habent : transit, et Nestotis
NOTE
1 Dummodo] Causas dicere in foro, vel iu schola docere cogitas.
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 193
Peleos, et Priami transit, vel Nestoris aetas,
Et fuerat serum jam tibi desinere.
Incipe : tres uno perierunt rhetores anno, 5
Si quid habes animi, si quid in arte vales.
Si schola damnatur ; fora litibus omnia fervent :
Ipse potest fieri Marsya causidicus.
Eia age, rumpe moras: quo te sperabimus usque?
Dum, quid sis, dubitas, jam potes esse nihil. 10
amplecti ; œtas Peleos, et Priami, sel Nestoris praterit, et jam tardior esses ad
desistendum. Incipe, tres rhetores uno auno mortui sunt, si quid ingenii habes, si
quid polies in arte. Si non placeat schola, omniafora plena sunt controversiarum :
Marsya ipse potest evadere causidicus. Macle animo, discute cunctationes. Quam-
diu te expeclabimus? Dum ambigis quid sis,jam potes esse nihil.

atas, nimirum produxit syllabam ex contrac tione pro transiit. Scriverius

legit : transii vel Nestoris aunos; pro ' transisti:' et crebra sunt apud Mar-
tialem hujusmodi contracta verba ; ' surrexti,' ' adduxti,' &c. transis Pul-
maunus, qui legit etiam, annos.—8 Alii, potes.—9 Codd. Thuan. et Vat.
speravimus: Beverlandi Ms. sperabimus: a\ii, spectabimus.
NOTjE
3 Peleos] Graecus genitivus. Pe num, lib. ni. Ad Marsyae statuam
leas pater Achillis longaevua fuit, Romani vadimonia obibant. Legunt
Priamos quoque, et Nestor, de qui- alii: Ipse potesfieri Marsya causidicus.
bus alias. Hoc est, tu ipse stupidus ut Marysa
4 Et fuerat serum] Si artem aliquam potes causas dicere. De Marysa
professus fuisses, jam serum esset ab lib.x. Epig.62.
ea desistere, atque ita tardissimum 9 Sperabimus [spectabimus] Alii epe-
est incipere. rabimus, quod expectare significat :
5 Tres perierunt] Quorum nomina nam qui sperat, expectat. Forte
ignorantur. legendum expectabimus: spectare enim
8 Ipse potest] Tam facile est causas vix significet expectare. Lib. Spect.
dicere, ut vel statua Marsyae sаxea Epig. 24.
infero posita dicendi artem addiscere 10 EssemAii] Vitatedeficiet, prius-
possit. Lipaius Antiquarum Lectio- quam vitae genus amplexus fueris.

LXV.
IN SALKIANUM.
Cur tristiorem cernimus Saleianum?
An causa levis est? Extuli, inquis, uxorem.
Quare videmus Saletanum mœstiorem? An levis ratio est? Extuli uxorem, ais-

In Saleranum lemma est in edd. vett. In Saletanum in aliis.

Dslph. et Var. Clos. Martial. N
 194 M. VAL. MARTIALIS
O grande fati crimen ! o gravem casum !
Illa, illa dives mortua est Secundilln,
Centena decies quae tibi dedit dotis 1 5
Nollem accidisset hoc tibi, Saleiane.
O ingens scelus fati! O acerbum infortunium! An ilia, illa locuples Secundilln
periit, qua tibi attulit decies centena millia in dotem? O Saletane, nollem hoc
tibi obvenisset.
NOT«
2 Extulï] Verbum est funeris pro cere: Nollem amisisses tnam uxorem.
prium. 'Mortuain matrimonio mutiere, dos
3 Grande crimen] Fictum Saletani a patre profecía ad patrem rever-
dolorem irridens fatum accusat titur,' quintis in singulos liberes ¡n
Poëta. infinitum relictis penes virum. Qnod
5 Centena decies] Millia se. sester- si pater non sit, apud marilum rema-
tium. Juvenalis Sat. x. 334. ' et ritu net. Adventitia antem dos penes
decies centena dabuntnr Antiquo.' maritum remanet, praeterquam si is
Vide lib. v. Epig. 38. lib. xi. Epig.24. qui dedit, ' ut sibi redderetur, stipu
6 Nollem accidisset] Hюc nempe lant sit,' &c. Ulpianus in suis Frag-
uxoria hœreditas, cam videatur di- mentis Tit. 6. de Dotibus.

LXVI.
IN LALAGEN.
Un US de toto pecoaverat orbe comarum
Annulus, incerta non bene fixus acu.
Hoc facinus Lalage speculo, quo viderat, ulta est,
Et cecidit sectis icta Plecusa comis.
Desine jam, Lalage, tristes ornare capillos, 5
Tangat et insanum nulla puella caput.
Uhus ciиcшит non reclefixts acu incerta erraverat ex tolo orbe crinium. La
lage repetOt pœnas hujus criminis eo speculo qua aspexerat, et Plecusa percussa
concidit capillis lacerai U. O Lalage, jam cessa componere comas mœstas, nec ulta

2 Heraldus legit inserta; ita olim Salmas. ad Solin. p. 760.—3 Hoc facinus
Lalage, speculo quad viderat, ulta est in edd. vett. Aid. Junt. Colin. &c.—4 Be-
verlandi Ms. sœvis jacta Phlegusa : sed Plecusa rectum est ; i. e. ancilla
яЛбюиrа, quae plicat et сот point crines.—5 Desine tam Pulmannus, Langius,
NOTjE
2 Incerta acu] Quae crines fideliter ' Componit crinem laceratis ipsa ca
non constrinxerat. Alii inserta. pillis, Nuda humeros Psecas infelix,
> Hoc facinus] Errorem nimirum nndisque mamillis. Altior hic qnare
Plecusae ornatricis in componendis cincinnus? tain ta punit Continao
capillis perinde ac delictum pimiit flexi crimen, facinusque capilli.'
furens Lalage. Juvenalis Sat. vi. 491. 4 lit cecidit] Non quidem inter-
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 195
Hoc salamandra notet, vel sgeva novacula mulet,
Ut digna speculo fiat imago tuo.
puella fanget caput furens. Salamandra inficiat illud, aut una novacula depilet,
ut effigies fiat digna speculo tuo.

alii.—6 Tangit Ms. Beverlandi.—7 Idem Ms. nuda novacula.—8 Dignior ut

speculo codex vetus Cagnerii, qui vulgatam non ferendam esse pronuntiat.
NOTjE
fecta est, sed humi procubuit graviter radatur, ut. caput sit tam nudum ac
laesa ictu speculi. ipsum speculum est : nihil autem
5 Desine jam] Alii tam, hoc est turpius est calva mutiere.
tanta cura. Tristes vero dixit quod 8 Ut digna] Vel intellige nt caput
ancillae ornatrici tristitiam parerent. calvitie deformatum merito percu-
7 Hoc salamandra notet] Id est, in- tiatur eo speculo quo ¡iumerito per-
qoit Raderus, caput dignum sanie cussa est infelix Plecusa. In hac
salamandrae, qua imbutum totum voce digna ultimam producit propter
depiletur, aut certe ferro ad cutem sequentes duas consonantes.

LXVII.
IN POSTHUMUM.
OccurrIs quocumque loco mihi, Posthume, clamas
Protinus, et prima est haec tua vox, Quid agis 1
Hoc, si me decies una conveneris hora,
Dicis : habes puto tu, Posthume, nil quod agas.
O Posthume, ubicumque. mihi obvias es, statim vociferaris, et primum verbum
tuum hoc est: Quid facts'} Una hora si me adiveris decies, hoc dicis. O Posthu
me, ut opiner, tu nihil habes agendum.

3 Langius ex ed. Pulmanni citat : Hoc mihi, si decies una conveneris hora :
citat etiam, cum veneris hora.
ЫOТJE
2 Quid agis] Hаc scilicet formula hercule, quonsque illa vulgaria ? Eho
obvios salutabant antiqui. Plinins quid agis ? Ecquid commode vales ?'
Secundus Lib. ш. Kpist. 20. ' Et

LXVIII.
AD O L U M.
Quod te nomine jam tuo saluto,
Quem regem et dominum prius vocabam ;
Ne existimaveris me superbum, quod jam nomine tuo te saluto, quem antea аp-
196 M. VAL. MARTIALIS
Ne me dixeris esse contumacem :
Totis pilea sarcinis redemi.
Reges et dominos habere debet, 5
Qui se non habet, atque concupiscit,
Quod reges dominique concupiscunt.
Servum si potes, Ole, non habere ;
Et regem potes, Ole, non habere.
pellabam regem et dominum. Redemi pilea omnibus sarcinis. Is debet habere
reges et dominos, qui sibi non imperat, et appetit quod appetunt reges et domini.
Ole, si potes carere servo ; potes, Ole, etiam carere domino.

2 Quod regem Beverlandi Ms.—3 Non mein eodem.

NOTjE
2 Quem regem] Vide Hb. i. Epig. vivo liber.
113. 6 Qui se] Is dicitnr se habere, qui
4 Toiis pilea.] Hoc est, omni mea suas cupiditates coërcet.
supellectili vendita collegi pecuniam, 7 Quod reges concupiscunt] Divitias,
unde sine tua sportula vivere potero. servos, clientes. Hœc vero ut ac-
Antiquitns vero servi statum mu- quirant domini, majoribus serviunt
tantes ac manumissi capite raso dominis, ut hodie nobiliores aulici.
pileum accipiebant. Plautus in Am- Ego vero, inquit Poéta, me habeo,
phi tryone : ' Quod ille faciat Jupiter nihil quaero aliud.
Ut ego hodie raso capite calvus ca- 8 Servum si] Qui parce vivit, nec
piam pileum.' Haec sunt servi Sosiae servos nec divitias appetit, carere
verba qui optat manumitti. Nostri potest domino, a quo hœc consecutu-
Poëtœ sensus est : Non indigeo do- rum se speret.
mino, sed tenui mea re contcutus

LXIX.
IM CLASSICUM.
Invitum cœnare foris te, Classice, dicis:
Si non mentiris, Classice, dispeream.
Ipse quoque ad cœnam gaudebat Apicius ire :
Cum cœnaret, erat tristior ille, domi.
O Classice, dicis te non lubenter cœnare foris: O Classice, ne vivam, nisi dicis
mendacium. Ipse etiam Apicius latabatur ire ad cœnam. Ille erat mastior,

4 Ant. de Rooy pro ille proposuit inde, quod interpretatur 'ex hoc' vel
NOTME
3 Apicius] Sensus est : Si ditissi- lib. ni. Epig. 22. libenter cœnavit
mus et luxuiiosissimus Apiclus, de quo foris, cur tu pauper invitus cœnabis ?
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 197
Si tamen invitus vadis, cur, Classice, vadis? 5
Cogor, ais: verum est; cogitur et Selius.
En rogat ad cœnam Melior te, Classice, rectam.
Grandia verba ubi sunt? si vir es, ecce, nega.
cum cœnaret dorni. Nihilominus si non is libenter, quare is, о Classice? Cogor,
inquis : verum est, cogitur et Selius. O Classice, en Melior te invitat ad cœnam
rectam. Ubi sunt voces magnifica;? Si vir es, ecce recusa.

' propterea.' Vide Burm. ad Ovid. Fast. iv. 237.—8 Idem Ant. legeret:
Grandia verba ubi nunc ? Solent enim frequentais in ejusmodi increpatione
adverbia nunc vel tunc adhiberi. Virg. in. v. 391. x. 897. et Ovid. Heroid.
Epist. iv. 160. Porro, pro ecce nega, malit ire nega? praesertim cum jam то
en versa proximo praecesserit.
NOT.E
6 Cogor] Ab amicis, inquit Classi Domitiano cap. 7. ' Sportulas pub
ons. licas sustulit, revocata cœnarum rec
Cogitur, lee.] Gulanempecogit vos. tai um cousuetuBine.' Fuit vero cœna
De Selio dictum Epig. 11. et 14. recta ea qua simul cum patrono
supra. excipiebantur clientes. Lib. vin.
7 Melior] Cujus tanta fuit mensae Epig. 50.
elegantia, ut nitidus fuerit appellatus. 8 Grandia] Te scilicet invitum cœ-
StatiusSylv. lib. n. de arbore Atedii, nare foris.
' Stat quae perspicuas nitidi Melioris Si vir es] Si gulam cohibere potes,
opacet Arbor aquas.' Suetonius in die te nolle ad cœnam Melioris ire.

LXX.
IN COTILUM.
Non vis in solio prius lavan
Quenquam, Cotile : causa quae, nisi haec, est ?
Undis ne fovearis irrumatis.
Te primus licet abluas, necesse est,
Ante hic mentula, quam caput, lavetur. 5

Hujus Epigrammatis lectionem non variant membranae aut libri typo

graphici.
NOT7E
1 Non vis] Cotilum fellatorem alios aquas irrumatas ; in quibus scilicet
fastidientem, et qui nolebat quenquam alii lavissent mentulas: ne igitur irru-
prius in solio lavari, notat ; et docet mates sint, lavet ipse primus : sed
spurciorem eum esse, quam quemvis bac lege, ut potius obscœnas partes,
alium. Ramiresius. Vide Epig. 42. quam caput in solio abluat: quod
supra. fellantes os habent spureum. Lib. xi.
4 Te primus] Cotilus formidabat Epig. 96.
108 M. VAL.. MARTIAL!»

LXX1.
AD CiECILIANUM.
Candi mus nihil est te, Caeciliane, notavi.
Si quando ex nostris disticha pauca legis,
Protinus aut Marsi recitas, aut scripta Catulli.
Пазе mihi das, tanquam deteriora legas.
Ut collata magis placeant mea ? credimus illud. 5
Malo tamen recites, Caeciliane, tua.
O Cœciliane, nihil est simplicius te : animadverti, si quando legis pauca disticha
ex nostris, stutint recitas carmina Marsi aut Catulli. Hœc mihi tradis, tanquam
legas pejora: an ut mea comparala magis placeant! opinamur illud. Altamen, o
Caciliane, malo recites tua.

1 Caiiidus nihil est in cod.Thuan. librara errorepro Callidius, ut alii legunt.

—2 Codex Arondell. disticha pauca lego.—4 Hoc mihi codd. Put. et Arondell.
probante Heraldo.—5 Et collata cod. Arondell. Ut collata magis placeant mea
»ine interrogatione Heraldus. Verba, et, ut, saepe permntantnr. Vide Dra-
keub. ad Liv. Tom. Ui. p. 409. et quos laudat idem Drakenb. ad Sil. Ital.
v.217.
SOTJE
1 Candidius] Candidus Шe dicitur, 5 Credimus] Per ironiam subjicit
qui ingenue et absque invidia judi Poëta, credo te eo fine et animo
cal veterum Poëmata recitare, ut, meis
3 Marsi] Qui Epigrammatum scrip- collata, deteriora videantur.
tor fuit non ignobilis. Vide Epistolam 6 Malo] Tuis enim scriptis collati
lib. i. et lib. v. Epig. 5. mei versus facile meliores judicabim-
4 Hœc mihi das] Carmina Catulli tur. Vel, malo ut tua recites, eaque
aut Marsi a te recitata, ut ipse judi- cum egregiis Catulli et Marsi versi
cem meis versibus esse deteriora. bus conferas.

LXXII.
IN l'OSTHUMUM.
Hesterna factum narratur, Posthume, cœna,
Quod nollem : quis enim talia facta probet 1
r NOTjE
1 Hesterna, Icc] Prae se fert dolo- probam seasum haec verba percisum.
rem, audito quam indigne exceptus Vide Hb. iv. Epig. 48. et lib. xn.
sit Posthumas а CазcШаnо, qui cola- Epig. 35. Humor pro Irram. Ut lib.
phum illi in os impegerit, cum interim ш. Epig. 72. T9. et 86. Factum, supra
verbis alienis exprobret illi turpe Epig. 31. et lesta sensu etiam obseœ-
crimen fellationie, et deflectat ad im- niori.
 EPIGRAMMATÜM LIB. II. 109
Os tibi praecisum, quanto non ipse Latinus
Vilia Panniculi percutit ora sono :
Quodque magis mirum est, anctorem criminis hujus 5
Caecilium tota rumor in urbe sonat.
Esse negas factum : vis hoc me credere ? credo.
Quid quod habet testes, Posthume, Cœcilius ?
3 Os tibipracisum Junt. au. 1512. Colin. an. 1528. Plant. 1579, Lang.
&c. Os tibi percisum Aid. Turnebus lib. vn. c. 12. Seal. in Catalecta Vir
gil", Grater. Ramires. Sc,iv. Farnab. et Schrevel. De perroutatione
priB et per, quae plerumque litera p in codd. notare solebant librarii, quam-
vis signum adderetur quo distingui facilius possent, vide nos ad Tibuil. i. 10.
68. in. 1. 11. et ni. 3. 9. Interpp. ad Virg. Ma: i. 721. n. 566. ad Justin.
Xxviii. 2. 5. Arntzen. ad Catonis Disticha p. 146. Burm. ad Anthol. Lat.
Tom. n. p. 627. et Draheub. ad Sil. vi. 43. Aut. de Rooy malit : Os tibi
percuss,on ; non ingrata ejusdem vocis repetitione. Vide lib. vn. Epigr. 94.
et Ovid. Met. m. 330. ed. Basil.
NOME
3 Os tibi pT<Bcisum [percisum] Per* Latinus Vilia Pauniculi] De La
cidere enim est batuere, tundere. tino diximus lib. i. Epig. 5. cuj Pan-
Turnebus lib. vn. cap. 12. Sunt niculus minister erat ad risum con-
tamen qui legant pracisum. Quanto, eiliandum, sinebatque se alapis per
Ifc] Majore sono quam ubi Latinus cuti a Latino. Lib. v. Epig. 61 . ' O
ille mimus alapis caedit ministrum quam dignus eras alapis, Mariane,
suum. Juvenal. Sat. vi. ' qua Borbeat Lati ni! Te succeísurum credo ego
aëra sauna.' Paunlculo.'

LXXIII.
IN LYRIM.
Quid faciat vult scire Lyris: quid? sobria fellat.
Alii legunt: Quid faciat, vis scire Lyris? Musasubertius : Quid faciat vis
scire Lyris quoque sobria? fellat. Junt. et Colin. quod sobria. Huic versui
Pentametrum subjicit codex Bodleianus : Gaudeo: quid facies ebria facta

1 Quidfaciat, tfc] Alii, Quidfaciat,
eis scire Lyris? quid? &c. Sic hunc
versum legit Musambertius : Quid
faciat vis scire Lyris quoque sobria?
fellat. Ut si diceret, illa se videri
vult ebriam tantum hoc facimis
facere, ut Aristoph. Vespis : sed idem
ope» etiam sobriae. Vis scire quid
faciat Lyris nunc ebria? Non aliud
certe quam solet sobria, scilicet. Ms.
Bodleianus subjicit : Gaudeo : quid
facles ebria facta Lyris? dignum sane
patella operculum.
200 M. VAL. MARTIAMS

LXXIV.
IN SAUI'KIUM.
Cinctum togatis post et ante Saufeium,
Quanta reduci Rcgulus solet turba,
Ad alta tonsum templa cum reum misit,
Materne, cernis? invidere nolito.
Comitates iste sit, precor, tuus nunquam. 6
Hos i 1 1 i amicos, et greges togatorum,
Fusciculenus praestat, et Faventinus.
O Materne, an rides Saufellum itipatum anteambulonibus a fronte atque a
tergo, quanta multitudine solet Regulus reduci riomum, cum misit reum tonsum ad
templa excelsa? ne invideas. Opto nunquam habeas talem comitatum. Fuscicu
lenus et Faventinus comparant illi hos amicos et greges clientum.

In Sau/ellum inscribitur in edd. vett. Ad Maternum Ramirca.—2 Legitur in

editione Junii sola turba, pro solet turba ; operarum manifestos error.—
7 Ruriculemus Beverlandi Ma.
NOT7E
2 Quanta reduci] Insignia fait cau- reum dixit pro absoluto.
sarum patronus hie Regulus, de quo 7 Fusciculenus et Faventinus] Duo
lib. i. Epig. 13. Domum vero patroni, faeneratores, a quibus mutuam peco-
cum cansas obtinuerant, ab amicis niam acceperat Sanfeins, quahunc to
reorum absolutorum deducebantur. gatorum comitatum conduceret. Epig.
3 Ad alta ionium] Rei nec barbam 57. supra. Fusciculenus et Faventi
nec capilloa resecabant. Epig. 24. nus praedia vel vendita vel pignori da
supra: Absoluti vero tondebantur,et tait esset unde adulatoribus his satis-
Jovi Capitolino gratias acturi ascen- faceret: nam praediorum potius quam
dehant Capitolium : ideirco tonsum faeneratorum nomina sunt. Hiraldus.

LXXV.
DE LEONE.
Verbera securi solitus leo ferre magistri,
Insertamque pati blandas in ora manum,
Leo assuetus pati flagella rectoris sut, et benignus ferre manum immissam i

De Leone et Pueris est lemma in codice Tuuaneo.—3 Et didicit Bever-

NOTVE
1 Securi magistri] Nihil metuentis. Vide Lib. Spec. Epig. 10.
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 201
Dedidicit pacem, subito feritate reversa,
Quanta nec in Libycis debuit esse jugis.
Nam duo de teпеra puerilia corpora turba, 5
Sanguineam rastris quae renovabat humum,
Saevus et infelix furiali dente peremit.
Martia non vidit majus arena nefas.
Exclamare übet : crudelis, perfide, praedo,
A nostra pueris parcere disce lupa ! 10
ora, oblitus est patientia, immanitate protinus reversa, quanta nec esse debuit in
montibus Africœ. Nam ferus et miser dente furioso interfecit duos pueros ex
turba tenera, quœ rastris versabat terram cruentam. Majus scelus non visum est in
arena Romana. Placet exclamare, O save, o perfide, o prado, a nostra lupa disce
ignoscere pueris.
landi Ms.—7 In eodem, furioso dente.
NOTjE
4 In Libycis'] Lihya abundat leoni- 7 Savus] Praeter morem suum ;
bus. et infelix, quia ipse postea interfectus
6 Sanguineam] Arenava scilicet est.
sanguine et humano et ferino cruen- 8 Martia arena] In qua tamen
tam, quam theatrales ministri sole- caedes quamplurimae perpetrabantur.
bant cum rastris versare, ut lubrica 10 Nostra lupa] Quae non modo
multo sanguine terra stabilis fieret Rouu,lo et Remo infantibus pepercit,
et firma ad standum et pugnandum. sed ipsos uberibus admotis nutrivit.
Hoc munus implebant simul cum Haec Historia satis nota est ex Plu-
aliis hi duo pueri a furioso leone di- tarcho in Romulo, et aliis.
laniati.
LXXVI.
DE MARIO.
Argenti libras Marius tibi quinque reliquit.
Cui nihil ipse dabas, is tibi verba dedit.
Marius tibi reliquit quinque libras argenti. Is tibi dedil verba, cui ipse nihil

2 Nonunlli codices habebant : Cui nihil, Isse, dabas, ut Isse sit proprium
nomen, quod non displicet Calderino. Pro is iibi, codd. Vat. et Thuan.
exhibent, Aie tibi.
NOТЖ
1 Argenti libras] Ab instituto totam haereditatem expectaret capta-
haerede Marins heredipetae, cujus tor ¡lie. In eo jocus est, quod cum
nomen ignoratur, reliquit tantum verba tantum, non munera, Mario
quinque libras argenti, unde deecp- dedisset captator, vicissim Marius
tus est, relicto nempe exiguo quin- verba dedit, seu ilium spe sua frus-
que librarum argenti legato, com travit.
 M. VAL. MARTIALIS

LXXVII.
IN COSCONIUM.
Cosconi, qui longa putas Epigrammata nostra,
Utilis ungendis axibus esse potes.
Нас tu credideris longum ratione colossum,
Et puerum Bruti dixeris esse brevem.
Disce, quod ignoras : Marsi doctique Pedonis б
Saepe duplex unum pagina tractat opus.
Non sunt longa, quibus nihil est, quod demere possis ;
Sed tu, Cosconi, disticba longa facis.
O Cosconi, fin existimas Epigrammata nostra longa, potes esse aptus ungendis
axibus. Hoc modo tu existimaveris colossum esse longum, et dixeris puerum Bruti
esse brevem. Accipe, quod nescis : sape unum opus Marsi atque eruditi Pedonis
occupat duas paginas. Non sunt longa, quœ nihil habent quod possis tollere: verum
tu, о Cosconi, componis disticha longa.

Hie nnlla lectionis varietas invenienda est in exemplaribus scriptis aut

impressis .
notje
2 Utilis ungendis] Hoc est, esses a Bruto amati, qui formosissimus
aptior aurigae servus, qui in circo fuit, sed exiguae staturae, nec tamen
axes ad celeritatem ungeres, оnт parvus dici debet, utpote qui mem
sis celeritatis sen brevitatis stndio- bra habeat proportionata. Lib. ix.
sus, quam lector Epigrammatum. Epig. 51. lib. xiv. Epig. 171.
Ramiresius Cosconium hebetem et 5 Marsi doctique Pedonis] Poëtae
stolidum per circumlocutionem a nempe egregii fuerunt, qui vel unum
Poëta dici putat : axes enim unguine Epigraiuma duabus paginis absolve-
ungunrur : ungnen autem extrahitur bant. De Marso supra dictum Epig.
ab animalibus obesis : obesi vero ho 71. Pedonis vero Albinovani restat
mines dicuntnr ut plnrimum stolidi. eonsolatio ad Liviano.
Si ergo ungendis axibus utilis est 8 Sed tu] Qui nec venuste quic-
Consconius, pingáis, obesus, atque quam, nec argute dicere potes. Bre-
ita stolidus est. vis vero est itle Poëta, qui facit quod
3 Hoc rattone] Qua tu censes longa instituit, cum nempe dicit apte pro
esse mea Epigrammata, ita dices subjecta materia: longum vero vel
longum esse colossum, qui longus esse unum distichum videri potest, in quo
nequit, cum habeat suam propor aliquid superfluum est. Cosconii dis-
tioned. ticha mala nempe hoc sensu longis-
4 Et puerum Bruti] Statuam pueri sima esse intelligit.
 EPIGRAMMATCM LIB. II. 203

LXXVIII.
AD C,ECILIANUM.
.jEstivo serves ubi piscem tempore, quaeris?
In thermis serva, Caeciliane, tuis.
Rogas-ne ubi serves piscem astatis tempore? О Caciliane, serva in tuis thermis.

Neqne in hoc Epigrammate quicquam variant membranae ant libri typis

excusi.
NOT.E
2 In thermis] Quae tamen a calore, pisces a corruptione vindicare pos-
qui Grace Bipim, sic denominantur ; sint.
sed adeo sunt frigidae, ut vel œstate

LXXIX.
IN NAS1CAM.
Invitas tunc me, cum scis, Nasica, vocasse.
Excusatum habeas me, rogo : cœno domi.
O Nasica, tunc me nocas ad cœnam, cum scis me invitatum. Oro, me excuses :
cœno domi.

1 Ed. antiquiss. Ferrar. an. 1471. Venet. Aid. Junt. Colin. Gryph.
Plant. ali,e vett. vocatum, pro quo Scriv. reposuit vocasse. Ant. de Rooy
distinguere malit : Invitas tunc, me cum scis, Nasica, vocasse. Sic infra lib. iv.
Epig. 68. eodem modo 'invitare' absolute: ' Invitas centum quad, anii-
bus.' Lib. vin. Epig. 22. ' Invitas ad aprum.' Lib. ix. Epig. 103.
' Denariis tribus invitas.'
NOTjE
1 Vocasse [vocatum] Alii vocasse ; 2 Corno domi] Cam domi cœnatu.
hoc est : Cum seis, o Nasica, domi rus esset Poëta, facete excusat se,
me amicis instruxisse cœnam, tune quasi fuisset a Nasica invitatus, cujus
me invitas ut tu inviteris. Sed caenam parvi faceret, aut potius tune
Poëta, quasi non intellecta mente invitar! se debere ostendit.
Nasicae, se excusat.
LXXX.
DE F AN N 1 O.
Hostem cum fugeret, se Fannius ipse peremit.
Hic, rogo, non furor est, ne moriare, mori ?
Faunius ipse se interfecit, cum vitaret inimicum. Quaso, nonne nie furor est,
interire, ne intereas?
2 Hoc Pulmaunus. num furor est Ms. Beverlandi. moris Juut. an. 1512.
,2M M. VAL. PARTIALIS
NOTjE
1 Fannius] Quem irridet, quod me- potlus de hoc furore, dixiums lib. i.
tu mortis ipse sibi mortem consci- Epig. 9.
verit. De bac voluntaria morte, aut 2 Hic rogo] Alii, Hoc rogo.

LXXXI.
IN ZO I L ü M.
Laxior hexaphoris tua sit lectica licebit :
Dum tamen haee tua sit, Zoile, sandapila.
Fas erit ut sua lectica sit amplior hexaphoris ; cum tamen, o Zoile, sit tuum
ferclrum.

2 ' Inveni in Ms. Cum tamen hac tua sit, Zoile, sandapila est. Et ¡ta
scripsit Martialis.' Gronov. Sic erat etiam in vet. cod. Pulmauni.
NOT«
1 Laxior] Divites et nobiles Ro sandapila, qua dignum ilium existi-
mani circumterebantur vivi, mortui mabat : hexaphorum dicitur lectica
vero efferebantur, in lecticis: pau- quae a sex servis portatur. In ve
peres et plebei in sandapili). Sueto tusto codice sic legitur ultimus ver
nius in Domitiane cap. 17. ' Cadaver sus : Cum tamen hac tua sit, Zoile,
ejus populari sandapila per vespil- sandapila est. Argute quidem, cum
lones exportatum.' Precatur autem vivum cadaver videretur Zoilus.
Poeta nt superbi Zoili lectica fiat

LXXXII.
AD PONTICUM.
Abscissa servum quid fuigis, Pontice, lingua?
Nescis tu populum, quod tacet ille, loqui ?
0 Pontice, quid simulas linguam fuisse abscissam servo? an su ignoras populum
dicere, quod ille sitet ?
1 Abscissa servum fugias quid Junt. an. 1512. et Colin. an. 1528. Abscissa
servo Beverlandi Ms. Ant. de Rooy putat scribendum omnino, Abscisa.
Vide Arntzen. ad Victor. Epit. cap. 23. Reddendum et hoc verbum infra
lib. in. Epig. 85. ' Quis tibi pe,suasit nares abscidere mœcho :' ubi itidem
' abscindere' circumfertur. Et Senecae de Ira i. 15. ' Numquis membra
sua odit tunc, cum abscidit ?' ubi vulgo ' abscindit.' Hinc Anon. in Epist.
Crit. ad eundem Ant. ita scribit: ' Primae voci maculam tu abstersisti; li-
NOT/E
1 Quid fingis] Cum ipse Posticus ab alio linguam fuisse servo abscis-
elinguem reddidisset servum, ne tur- sam : sed frustra, teste etiam Juve-
pitudinem ejus declarare t, fingebat nale Sat. ix. ' secretum divitis ullum
 EP1GRAMMATUM LIB. II. 20Г,
reat mihi quartam sanare: faciam id ope Ms. Tin,an. qui pro fingis, figis
praefert: vere si quid video, modo mentem capias auctoris, et sensum vo-
cabuli : ilium puta, quem ubique Poëta impudicus sectatur : neque enim
Jigis est cruci figis, quod non nemini in mentem venit.' Abscissa servum
quod lingis legit Jauns Rutgersius Var. Lect. lib. vi. cap. 11. Raderus, quod
fadas. Alii, quod fugis—2 Nesci tu Thuan. unde Beverlandus legi jussit,
Nescin tu.
NOTjE
Esse putas? servi nt taceant, ju- et marmora,' &c. AVú fadas. Sen-
menta loquentur, Et canis, et postes, sus manifestus est.

LXXXIII.
IN SjEVUM MARITÜM.
Fœdasti miserum, marite, mœchum :
Et se, qui fuerant prius, requirunt
Trunci naribus auribusque vultus.
Credis te satis esse vindicatum ?
Erras : iste potest et irrumare. 5
O marite, deformasti infelicem adultorum. Et truncata naribus atque auribus
forma, quaritur qua fuerat ante. An existimas te satis vindictœ svmsisse ?
Falleris ....
De marito et macho pro lemmate profert Pulmaunus.—2 Etui qui fuerant
in quibusdam. Et se qui fuerant edd. vett. E se qui fuerant codex Fa, nabii.

2 Et se requirunt] Sensus est : Ab qua peccare possit, et forte fœdius

uxore tua requiritur prior mœcbi quam antea,
forma, cum sana illi supersit pars

LXXX1V.
IN SERTOR1UM.
Mollis erat, facilisque viris Pœantius heros :
Vulnera sic Paridis dicitur ulta Venus.
NOT7E
1 Mollis] Pathicus. Fingunt Po pathicus esset; credo ego (jocatur
etae Venerem solere turpibus amori- Poëta) Sertorium Siculum interfe-
bus vindicare injurias sibi аc suis cisse conterraneum suum Erycem,
illatas. Quare, si, nt refert inter- Veneris filiara : namque ilium non
pres Thucydidis ad librum i. Phi- leviori turpitudinis paena male mulc-
loctetem, quod interfecerit Pari- tavit Venus, &c. Paeantius heros]
dem, ulta fuit Venus hac pœna, ut Philoctetes, filias Paeantis.
206 M. VAL. MARTIALIS
Car lingat cunnum Siculus Sertorius, hoc est :
Ex hoc occisus, Rufe, videtur Eryx.
4 ' Non bene hanc lectionem concoquo : praeterquam enim, quod insuave
sonat hoc, oc ; non memini, hanc praepositionem a quoquam honae notae
Auetore, pro ' ab' (eo quidem sensu, quo h. I. capi deberet) usurpari. Abs
hoc vult Quietus ad Lucan. iv. 719. quod non est nauci. Quid, si logas?
Esse huie occisus, Rufe, videtur Eryx. Sic Spectac. Epig. 27. ' Huic per-
cuaia foret,' âic. licet ibi in aliis libria legator Hinc. Sed tauien nescio
quid duri sic quoque hic versus habet. Tu vide an lenius excogitare queas.'
.,1 «i. de Rooy.
SOTS.
4 Ex hoc] Ab hoc. Eryx] Filins Veneris et Butae.

LXXXV.
AD A M I C U M.
ViMiNE clausa levi niveae custodia coctae,
Hoc tibi Saturai tempore munus erit.
Dona quod aestatis misi tibi mensc Decembri,
Si quereris ; rasam tu mihi mitte togam.
Custodia nivea cocla septa tenui eimiue tibi donabitur his Saturnalibus. Si
expostulas quod mense Decembri tibi misi munera astatis, tu mitte ad me togam
rasam.
De Praposteris donis lemma est in Juut. an. 1512. et Colin. an. 1528.—
1 Junius et critic! quidam reposueruut: nivea custodia copta. Beverlandi
ms. exhibet : nitida custodia copta.—4 Si quaris Junt. an. 1512. Colin. an.
1528. Oryph. an. 1535. et Aid. an. 1550.
NOTjE
1 Custodia cocta] Hoc est, ampulla tae de qua lib. xiv. Epig. 68.
vitrea vimine supertexta qua conser- 3 Dona quod œstatis] Cum aq,tam
vetor aqua decocta, et saccata, et frigidam ronservet haee ampulla.
nivibus refrigerata, de qua Juven. 4 Si quereris] Si sеgre fers hyeme
Sat. v. ' Si stomachus domini fervet tibi mitti muuera œstiva, tu ad me
vinoque cihoque, Frigidior Geticis remitte togam aestivam. De Satur-
petitur decocta pruinis.' Alii legunt nalibus dicemus lib. v. Epig. 85.
copta minus bene : est genus placen

LXXXVI.
AD CLASSICUM.
Quod nec carmine glorior supino,
Nec retro lego Sotaden cinœdum,
O Classice, non sum tam malus Poeta, quod nec me pradico versu retrograde,
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 207
Nusquam Graecula quod recantat Echo,
Nec dictat mihi luculentus Attis
Mollem debilitate Galliamhon ; 5
Non sum, Classice, tam malus Poëta.
Quid si per graciles vias Petauri
Invitum jubeas subire Ladam?
Turpe est difficiles habere nugas,
Et stultus lahor est ineptiarum. 10
nec lego carmina recurrentia Sotada cineedi, quod Gracula Echo nutto in loco
reddit vocem, nec elegans Attis mihi dictat Galliambon mollitie effammatum.
Quid si jubeas nolentem Ladam incedere per iter tenue Petauri? Indecorum est

5 Choliambum Aid. Jur,t. Colio. Gryph. aliae vett.—11 Scriba carmina

Junt. an. 1512.
NOTjE
1 Glorior supino] Supinus carina rint eo versu posteri : inter quos Ca
est ¡lie qui retro fit. Ovidius de tullus pulcherrimum edidit, ita nt et
Ponto Eleg. v. ' Fluminaque in fontes castigandi et imitandi sustulerit oc-
cursa reditora supino.' Itaque car casionem, cujus initium est: ' Super
men supinum intellige illud quod me alta vectus Attis celeri rate maria.'
tro stante sic recurrit, at neque llte Fuit autem Attis Phrygius elegans
ris motis, nec transpositis, nt ab forma, quem arsit Cybele. Hoc est :
initio ad finem, sic a fine relegitur ad Non scriho, inquit Marlialis, carminis
initium : quale est istud : ' Roma genus molle et elumbe. Vide Ma-
tibi subito motibus ibit amor.' crobium Saturn. lib. i. cap. 21.
2 Sotaden cinœdum] Dixit metony- 7 Per graciles] Scaliger ad bune
mixiis pro eo carmine cujus Sotades versum Manilii lib. v. ' Corpora quae
Cretensis inventor fuit : scripsit enim valido saliunt excussa Petauro,' sic
obscœna carmina reciproca sen re de Petauro dissent : Rota in sublimi
currentia. Sotadae meminit Straho posita a duobus versabatur. Alter
lib. xiv. Lege Scaligerum Poet. superne, alter inferne nitebatur. Ita
lib. п. cap. 30. fiebat ut alternis dejecti nunc pen-
3 Gracula Echo] Echica carmina derent, nunc erecti sederent. Per
interpretare, maxime in usa apud eandem rotam etiam corpora con
Graecos, teste Scaligero Poët. lib. n. tento saltu subjecta trajiciebant.
cap. 29. Sunt in quibus arte id ela- Lib. xi. Epig. 22. ' Quam rota trans
horatum est, ut esset extremae vocis misse toties intacta Petauro.' Ladas
responsio ac repetitio. Exempli gra cursor eratvelocissimus, de quo lib. x.
tia : ' Faemina dira viri nex est, et Epig. 100. qui tamen velocitate sua
terribilis lis.' Lege Anthol. lib. iv. uti nequiret ad subeundam Petauri
cap. 10. machinam, quod scilicet hos Indos ex-
5 Galliambon] Scaliger Poetices ercere more funambulorum non sit
lib. n. cap. 21. Galliambicum, inquit, solitos : ita non debent nobiles Poetae
appellarunt: propterea quod Gallis miuntiis ¡Mis et subtilibus ineptiis
Cybeles sacerdotibus multa icripse- operam dare.
208 M. VAL. MART1ALIS
Scribat carmina circulis Palaemon :
Me raris juvat auribus placere.
habere iurptias difficiles, et labor nugarum insanus est. Palamon plebi componat
versus: gaudeo gratus esse auribus raris.
NOT«
11 circuiis] Hoc est, plebeiorum literas jactan t.' Suetonius de illus-
hominum otiosae corona, ut dixit tribus Grammaticis cap. 23. vel forte
lib. i. Epig. 42. alius fuit hic Palaemon.
Palœmon] Grammaticorum super- 12 Raris] Hoc est, paucis sed
bissimus, cujus ' arrogantia fuit tanta, doctis. Horath» i. Serm. Sat. ulti
ut Marcum Varronem porcum appel ma : ' Neque, te ut miretur turba,
lerez secum et natas et monturas lahores, Contentus paucis lectoribus.'

LXXXVII.
IN S E X T U M.
DiciS amore (u¡ bellas ardere puellas,
Qui faciem sub aqua, Sexte, natantis habes.
O Phahe, dieis formosas pucilas deperire amore tui, qui habes »«um natantis
sub aqua.
In Phœbum lemma est in nounullis codd. et edd. vett. et sie legi jussit
Schrevel.—2 Beverlandus legit : sub aqua, Phœbe, nitentis, cum bac Nota :
' Niti quid sit, notum ex Suetonio, qui Vespasianum dixit habuisse vultuu,
nitentis.' Iufeliciter hie conjicit Beverlandus ; nam nitentis metrum non
patitur, atque ea mutatione perit antithesis, ardere puellas, et ipsum, sub aqua
natantis.
NOTjE
2 Quifaciem] Pallidam nempe, et ardere puellas, et faciem natantis ha-
turgidam, ex eo quod, ut aiunt, sub bere, vix enim ejusmodi vultos flam-
aqua augescant omuia. Ludit Poëta, mas accendat.
inquit Ramiresius, in illa antithesi,

LXXXVIII.
IN MAMERCUM.
Ni ь recitas, et vis, Mamerce, Poëta videri.
Quicquid vis esto, dummodo nil recites.
O Mamerce, nihil recitas, et cupis Poeta existiman. Esto quicquid placet, dum
modo nihil recites.
Nihil recitas in Junt. an. 1512. Cetera non variant exemplaria scripta aut
impressa.
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 209
NOТЖ
1 Nil recitas] Olim Poetae recens 2 Dummodo] Nos enîn» importanis
elucubrata poëmata publice recita- tuis îecitationions enecares. Hora-
bant. Juvenalis Sat. vn. 39. ' At si tins in fine Artis Poëlicae : ' Indoc-
dulcedine famae Succensus recites, tum doctumque fugat recitator acer-
Maculonus commodat aedes, Ac longe bus: Quem vero arripuit, tenet, oc-
ferrata domus servire jubetur.' ciditque legende.'

LXXXIX.
INGAURUM.
Quod nimio gaudes noctem producere vino,
Ignosco : vitium, Gaure, Catonis habes.
Carmina quod scribis Musis et Apolline nullo,
Laudari debes : hoc Cicerpnis habes.
Quod vomis ; Antonî : quod luxuriaris ; Apicî : 5
Quod fellas ; vitium die mihi cujus habes?
O Gaure, parco quod delectaris protrahere noctem nimio mero; laboras vitio
Catonis. Celebrandus es, quod condis versus, invitis Musis, et Apolline invito: id
accipis a Cicerone. Quod vomis, ab Antonio ; quod luxuriosus es, ab Apicio....

Hnjus Epigrammatis lectio non variât in libris manuscriptis aut prelo

typographico excusis.
NOTjE
2 Catonis habes] Horattus m. Od. ner*, si sic Omnia dixisset.'
21. ' Narratur et prisci Catonis Saepe 5 Quod vomis] Antonii vomitus de
mero caluisse virtus.' scribi t Cicero in Philipp. п.
4 Hoc Ciceronis] Qui male scribe- Apicî] Qui suum Patrimonium luxu
bat carmina. Juvenalis Sat. x. ' O coneumsit, de quo agemus lib. ni.
fortunatam natam me consule Ro Epig. 22.
mam ! Antonl gladios potni t contem

xc.
AD QUINTILIANUM.
Quintiliane, vagas moderator summe juventaj,
Gloria Romanae, Quintiliane, togae,
O Quinttitane, summe rector juventutis errantis, o Qusnsifíene, decus toga Ro-

1 Junt. in marg. gnava pro vagœ.—6 Cedex Bodleiauns : aptat imaginibus.

Delph.etVar.Clas. Martial. O
210 M. VAL. MARTIALIS
Vivere quod propero pauper, nec inutilis annis,
Da veniam : properat vivere nemo satis.
Differât hoc, patrios optat qui vincere census, 5
Atriaque immodicis arctat imaginibus.
Me focus, et nigros non indignantia fumos
Tecta juvant, et fons vivus, et herba rudis.
Sit mihi verna satur : sit non doctissima conjux :
Sit nox cum somno : sit sine lite dies. 10

ми, ignoscequod inops, necdum aenex, festino vivere: nullus festinnt satis vivere.
Proroget hoc, qui cupit superare bona paterna, et qui implet atria multis imaginibus.
Focus, et domus non aspernans fumos nigros,fons vivus, et gramen naturale me de
lectant. Hubeam servum saturatum: habeam uxorem non doctissimam : dormiam
per noctem ; et dies pratereat sine lite.

1 Quintiliane] Calaguritanns fuit : dictatore magistros.'

Calaguris vero mbs est Hispaniae ad
ripas Iberi, hodie Calahorra \n Castilia
veteri. Summo cum splendoreRheto-
ricam docuit Romae, atque ad Sena
toriaI!) dignitatem est evectus, at col-
ligere est ex Juvenalis verbis Sat-
vn. sic enim de Quintiliano loquitur :
' Appositam nigne Inflam subtexit
alutae.' Alnta autem Senatorum et
nobilium Romanorum erat ornamen-
tuui. Epig. 29. supra.
3 Quod propere] Properat ille vi
vere, qui sine nlla mora genio in
dulged
5 Differat hoc] Non indulgeat genio
suo is, qui suo patre ditior vult eva-
dere.
6 Imaginibus] Majorum imagines,
qui praeclari aliquid gesserant, collo-
cabantnr in atriis, sen in primo intra
aedes aditu. Juvenalis Sat. vin. ' Quis
fructus generis tabula jactare capaci
Corvinum, et posthac multa dedu
jere virga 1'umosos equitum cum
7 Et nigros non] Hoc est, aedes
auro n!tidas non ambio, sed vel fuli
ginosae non displicerent.
8 Fons rii-us] Aqua naturalis, non
factus liquor.
Herba rudis] Gramina sua sponte
nascentia, nec otiosis ordinata myr-
tetis, ut dixit Hb. Ш. Epig. 58.
9 Verna satur] Servi s aturi alacri
ter serviunt, nec conqueruntur, nec
convivis invident. Lib. ni. Epig. 58.
' Vescuntur omnes, ebrioque non no
vit Satur minister invidere convivae.'
Non doctissima conjux] Quae enim
docta, plerumque molesta est. Ju
venalis Sat. vi. ' Non habeat ma-
trona, tibi quaejuncta recumbit, Ш-
cendi genus, aut сurtum sermone
rotate Torqueat enthymema, nec his
torias sciat omnes.'
10 Sine lite dies] Lib. v. Epig. 15.
' Nec lites tetricas, forumque triste
Nossemus.'
 EPIGRAMMATUM LIB. II. 2Ц

XCI.
AD OSSÄREM DOMITIANUM.
Rerum certa salus, terrarum gloria, Caesar,
Sospite quo magnos credimus esse Deos ;
Si festinatis toties tibi lecta libellis
Detinuere oculos carmina nostra tuos ;
Quod fortuna vetat fieri, permitte videri, 5
Natorum genitor credar ut esse trium.
Haec, si displicui, fuerint solatia nobis :
Haec fuerint nobis praemia, si placui.
O Casar, certa salus rerum, decus orbis, quo salvo putamus existere magnos
Deos ; si libris properatis versus nostri toties a te lecti demorat / sunt tuos oculos ;
concede comparere, quodfieri prohibet fortuna, ut existimer pater trium liberorum.
Hœc fuerit nobis consoh,tio, si displicui; hac vero nobisfuerit merces, si placui.

2 Ramiresio pro magnos videtur legendum manos.—7 Hoc, si displicui,

fuerit Juntina nostra in margine. Мox, Hoc fuerit nobis: lectio utraque
NOTjE
2 Sospite quo] Ex tua incolumitate tendis gratia fiebat aunorum propter
credimus et Deos esse, et rerum hu liberos. Codice de Decurionibus
manaram curam suscipere : lib. vn. Lege ix. ' In albo decurionum prae-
Epig. 59. lib. v. Epig. 1. ' Sospite scriptis, patrem non habenti filios an-
quo gratum credimus esse Jovem.' teferri constat.' Juven. Sat. ix.
3 Si festinatis] Si carmina mea fes ' Jura parentis babes, propter me
tinata, аc prope ex tempore condita scriberis haeres, Legat um omne capis/
legisti. &c. Gellius lib. п. cap. 15. ' Sicuti
5 Quod fortuna] Ha-c erat formula capite septimo Legis Juliae priori ex
petendi jus trium liberorum. Consulibus fasces sumendi potestas
6 Natorum genitor] Qui tres habe- fit, non qui plu res aunos natus est,
bant liberos, multis privilegiis gaude- sed qui plures liberos quam collega,
bant. In spectaculis honestior illis aut in sua potestate habet, aut bello
locus assignabatur : in honoribus pe- amisit.'

ХСП.
AD UXOREM.
Natorum mihi jus trium roganti
Musarum pretium dedit mearum,
Ille, unicus qui poterat, mihi pelenti concessit jus trium liberorum, mercedem
212 UP1GRAMMATUM LIB. II.
Solus qui poterat. Valebis, uxor.
Non debet Domini perire munus.
mearum Musarum. O conjux, valebis. Donum domini non debet esse inutile.

4 ' Scribere Valerius voluit, domino, et intellijEci, Quia trium liberorum jus a
domino impetravi, valebis,uxor, aive nihil jam mihi uxore opus.' Musamb. Vide
Var. Notas. Juntina nostra habet e,iam domino in margine.
NOTjE
3 Solus qui] Nam solas Ca-ear con* 4 Plon debet'] Jam enim ex matri
cedebat hoc jus, de quo praecedenti monio liberos suseipere nolo, ne, quod
Epig. ct lib. in. Epig. 95. mihi beneficium a Domitiane conces-
Valebis, uxor] A me discedes. Verba sum est, paterna lege consequar. Ant
divortii haee sunt ; ' Tuas res tibi ha intellige тЬ valebis pro, morere ut
l,eto.' Item baec ; ' Tuas res tibi tibi succedam : nam pro numero libe-
agito.' Leg. п. D. de Divortiis. Alii rornm sibi invicem succedebant vir
aliter explicant valebis, nimirum, mo- et uxor. Vide Ulpianum Lib. Regu
riaris oportet. laram Tit. 15. Judicet lector.

хcш.
AD REGULUM.
Primus ubi est, inquis, cum sit liber iste secundus?
Quid faciam, si plus ille pudoris habet ?
Tu tamen hunc fieri si mavis, Regule, primum :
Unum de titulo tollere iota potes.

Ubi est primus liber, ais, cum iste sit ? Quid agam, si illi plus
diœ est? Attamen, o Regule, si tu mavis hunc fieri primum, licet demere
iota ex titulo.
Nulla varictas est in hujus Epigrammatis lectione.
NOTdE
1 Primus ubi] In lucem prodiit dixerat, quae libenterlaturus non erat
secundus hic liber, primo non edito, Domitianus, qui Titi fratris et patrie
forte quia cautior fait Poëta, donec Vespasiani laudes arrogabat sibi.
legentium judicia audiret ; vel forte 4 Unum de titulo] Duo n secun
quia in primo libro multa scripserat dum librum denotant, unum vero i
ad laudem Tili, cujus tamen nomen primam.
non addiderat, sed Caesarem tantum
 M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAM M ATUM

LIBER III.

AD LECTOREM, DE LIBRO GALLICANO.

Hoc tibi, quicquid id est, longinquis mittit ab oris
Gallia, Rornanae nomine dicta togae.
Hunc legis, et laudas librum fortasse priorem :
Illa, vel haec mea sunt, quae meliora putas.
Plus sane placeat, domina qui natus in urbe est ; 5
Debet enim Galium vincere verna liber.
Gallia sortita tumen a toga Romanorum ad te mittit hoc qualecumque est ex
remotis regionibus. Evolvis hunc, et forte commendas priorem libellum. Illa qua
magis probas, vel etiam hœc mea sunt. Magis certe probetur, qui editus est in
urbe domina. Nam verna liber Gallo potior esse debet.

Lemma deest in codice Thuaneo.—4 Donsa per intei rogationem legendum

autumat : qua meliora putas? Hinc Gruterus edidit : Ilia, vel hœc, mea sunt:
qua meliora putas ?
NOTjE
1 Longinquis] E foro Cornelii, li terrogationem: qua meliora putas?
brum enim illinc fuisse missum docet An ilia primi, aut secundi, vel haec
Epig. 4. infra, hodie Imola, quae urbs tertii libri Epigrammata, quae omnia
est Galliae Cisalpinae, dictae Togatae, mea sunt?
quiavestitum Romanorum assumserat. 6 Debet enim] Vernae servi sunt
4 Illa] Epigrammata scilicet primi domi sui domini nati; vernam vero
vel secundi libri, quae tibi sunt gra- priorem librum Romae scriptum ap-
tiora, mea sunt, immo et haec libri pellat, ut opponatur huic tertio in
tertii mea sunt. Legunt alii per in- Gallia composite
214 M. VAL. MARTIALIS

II.
AD LIBRUM SUUM.
Cujus vis fieri, libelle, manue?
Festina tibi vindicem parare,
Ne nigram cito raptus in culinam
Cordyllas madida tegas papyro,
Vel tburis piperisque sis cncnllus. 5
Faustmi fugis in sinum? sapisti.
Cedro nunc licet ambules perunctus,
Et frontis gemino decens honore
Pictis luxurieris umbilicis;
Et te purpura delicata velet, 10
Et coceo rubeat superbus index :
Illo vindice nec Probum timeto.
0 liber, eui cupis donari ? Propera tibi guarere patronum, ne subito raptus in
fuliginosam culinam operias cordyllas m ida charta, aut fias cucullus ihuris et piperis.
Confugisue in gremium Faustini ? Recte facis. Nunc fas est incedas peifusus
oleo cedrino, et decorns duplicifrontis ornamento luxuriose orneris depictis umbi
licis ; et mollis purpura tegat te, et titulas superbus coceo fulgeat, illo assertore, nec
ipeum Probum metue.
8 Et frontes Junt. an. 1512. et Colin. an. 1528.—11 Et croco Beverlandi
Ms.—12 In eodem Ms. nec probrum timeto; et sicetiam conj. Kamires de
Prado, improbante Musambertio.
not*:
4 Cordyllas tegas] Pisciculi sunt, quo libri ungebantur rentra tineas
partus scilicet thyunorum, qui post et cariem.
clapsum primum aunum thynui nun- 8 Et frontis gemino] De librorum
eupantur. Persius Sat. ,. 'neesenm- ornamentis diximus lib. i. Epig. 67.
bros metuentia carmina, nec tlms.' 12 Nec Probum] Grammaticus fuit
6 Faustini] De quo lib. i. Epig. 26. criticus, cujus meminit Suetonius de
7 Cedro nunc] Syneedochiкwr po- Grammaticis.
nitor, pro oleo expresse ex cedro,

m.
IN MUL1EREM DEFORMEM.
Formokam faciem nigro velamine celas :
Sed non formoso corpore laedis aquas.
Airo velo oblegis vultum pulchrum ; sed deformi corpore corrumpis undas. Puta

1 Ed. antiquiss. Ferrar. an. 1471. Aid. 1501. Juut. 1512. Colin. 1528. aliae
 HPIGRAMMATUM LIB. III. 215
Ipsam crede Deam verbis tibi dicere nostris,
Aut aperi faciem, vel tunicata lava.
ipsam Deam tibi dicere nostris verbis, Vel detege «Uttum, vel tunicata ablue te.

vett. habent nigra medicamine velas. Pulmauni vetus codex : nigro medicamine
celas: unde Raumes de Prado conj. nigra velamine celas, quod optimos habere
libros ait Scriverius, et requirere тo aperi vs. 4.—2 At MonBeverlandi Ms.—
4 Codd. Thuan. et Vat. nut tunicata: Juntina nostra in marg. Detege vel
faciera, vel, Ifc.
NOTjE
1 Velamine celas] Alii medicamine esse colligebant veteres ex pereuni-
velas. Eligat lector. Prior lectio tate scaturiginis.
mihi videtur melior. 4 Aperi] Aut ex deformi too cor-
3 Ipsam crede] Aquae Nympham pore colligemns faciem quoque esse
intellige: fontibus autem numen in- deformem.

IV.
AD bIBRUM SUUM.
Rom am vade, liber: si, veneris unde, requiret;
iEmiliae dices de regione Viae.
Si, quibus in terris, qua simus in urbe, rogabit :
Cornell referas me licet esse foro.
Cur absim, quaeret : breviter tu, multa, fatere, 5
Non poterat vanae taedia ferre togas.
O libelle, proficiscere Romam. Si rogabit Faustinus, unde veneris ; responde-
bis de regione Via ЖтНик. Si percontabitur, quibus in terris simus, qua in
civitate ; fas est respondeos, me esse in foro Comelii. Rogabit cur absim : tu bre
viter fatere multa, Nequibat puti fastidia vana togae. Si dicet, Quando redibit ?

3 Beverlandi Ms. et Juntina nostra in marg. rogarit.—5 Cur absim, quaret,

breviter: tu, Ifc. Aid. Junt. Colin. Gryph. aliae. Cur absim quaret: breviter tu,
tec. Modius et Ramires. Cur absim quaret, breviter tu, Içc. Musambert. Ant.
de Kooy pro fi! legendum censet tam ; tam multa pro ' tot,' ut infra lib. vit.
Epig. 49. ' Tam mnlti pariter,' &c. Forte olim scriptum fuit sô multa.
Hanc autem virgulam, loco litera; m pictam, properantibusque scribis
neglectam, infinitos Atictorum locos conspurcasse, notum est. Vide Arntzen.
Specim. Obss. cap. 13. ubi egregie complura veterum loca restttuit. Adi et
ejusdem Patruum ad Caton. Dist. i. 12. Kt hie tanto facilior fuit lapsas ;
quia vox sequens a litera m incipiat : a autem et u saepius fuisse permntata,
NOTjE
2 Emilia dices] Illam intellige 5 Breviter tu, multa] Pancis verbis
quam stravit /Emiliua Lepidus, qua 'complectere causas absentiae meae,
scilicet iter erat ad forum Cornelii, scilicet me non posse in urbe tot sub-
hodie Imolu. ire vana togatoruu, officia.
216 M. VAL. MARTIALIS
Si, quando veniet 1 dicet : responde, Poëta
Exierat; veniet, cum citharœdus erit.
Responde, Poeta discesserat, revertetur cum citharœdus evaserit.

dudum VV. DD. observatum.—7 Quando venit, dicet, tu respondete in Aid. Junt.
Colin. et aliis vett. et sic codd. Grnteii, probante Gronovio. Et quando veniet,
dicens responde membrana Bong. Vide Var. Notas.
NOT«
7 Responde] Ultima videlur longa; poris Romae pluris fiebant citharœdi,
sed priscornm more hoc verbum est quam Poëtae: ita Romanorum mores
tertiae conjngationis. Legnnt alii : carpit, lib. v. Epig. 56. ' Artes
Quani/» venit? dicet: tu respondeto, discere vult pecuniosas? Fac discat
Poëta, Ifc. citharœdus aut choraules.'
8 Cum citharœdus] Tunc enim tem-

V.
AD EONDEM.
Vis commendari sine me cursurus in urbem,
Parve liber, multis 1 an satis unus erit 1
Unus erit, mihi crede, satis, cui non eris hospes,
Julius, assiduum nomen in ore meo.
Protinus hunc primae quaeres in limine Tectae, 5
Quos tenuit Daphnis, nunc tenet ille, Lares.

O exiguë libelle, sine me properaturus Romam, cupisue commendari multis? an

unus sufficiet? Mihi fidem adhibe, unus, cui non eris extraneus, sufficiet Julius,
cujus nomen prœdico assidue. Statim hunc convenias. Nunc vero in introitu
primœ domus ille habet domicilium, quod occupuvit Daphnis. Habet uxorem quœ

4 Cujus et assiduum Beverlandi Ms.—5 Protinus hunc adeas, primique in

limine tecti ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. 1501. Junt. Colin. Gryph. aliae
vett. primi qui limine tecti vetus codex Cagnerü. Dan. Heins. ad Claud. in.
Cons. Honor. 10. ex vestigiis Vaticani codicis corrigebat: primœ in limine
tectœ; quod ad Senecam Gronovius jam occupaverat. Nie. vero Heins. ad
Ovid. Fast. vi. 192. emendat : Protinus hunc primœ quasitum i limina Tectœ :
Quas tenuit, Ifc. Ita, inquit, ex vestigiis membranai um scribeudum, quicquid
viri docti obloquuntur. Lectionem nostram testantur codd. Scriverii, unus-
NOTjE
5 Primœ [primique] Julius habitat alii : Protinus hunc primœ quœres in
in prima statim domo ingredientibus limine Tectœ. Tecta vero erat quae-
Romam Via /Emilia : banc appellat dam urbis via, in cujus ingressu erant
limen primi tecti: Julii vero aedes aedes istius Julii, de quo lib., i.
prior possederai Daphuis. Legunt Epig. 16.
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 217
Est Uli conjux, quas te manibusque sinuque
Excipiet, vel si pulverulentus eas.
Hos tu seu pariter, sive haue, illumve priorem
Videris; hoc dices: Marcus avere jubet. 10
Hoc satis est : alios commendat epistola : peccat,
Qui commendandum se putat esse suis.
manibus et gremio te accipiet, etiamsi advenios pulverulentus. Sive tu conspexeris
hos simui, sive hanc prius, out ilium, hoc dices : Marcus nuntiat salutem. Hoe
sufficit. Alii commendantur llteris. Fallilur qui credit se esse commendandum
suis amicis.
que Farnabii, Oxoniensis scilicet.—Il Et satis est libri veteres. Heins. ad
Ovid. Amor. in. 8. 60. legi jussit : Id satis est. Hunc vide ad Amor. lf.
14.44.
NOT3E
7 Manibusque sinuque] His verbis entes ' ave,' sen ' salve,' sic abeuntes
gratissimum fore Julio atque ejus et recoden tes 'vale' dicebant. Su-
uxori mme librum anguratur. etonius in Augusto cap. 53. Brisso-
10 Marcus] Martialis. Ut adveni- nius de Formulis. lib. vin.

VI.
AD MARCELL1NUM.
Lux tibi post Idus numeratur tertia Maias,
Marcelliue, tuis bis celebranda sacris.
Imputat œthereos ortus haec prima parenti :
Libat florentes haec tibi prima genas.
Magna licet dederit jucundae munera vitas, 5
Plus nunquam patri praestitit illa dies.
O Marcelline, tu computas diem decimum octavum Maii bis colendum tuis sacrifi
cas. Ha:c prima edidit genitorem in Incem a:theream: hœc prima tibi decerpit
barbam ex genis florentibas. Quamvis illa lux concesserít ingens donum vita
grata, nunquam plus largila est patri.

3 Computat nonnulli.—6 Farnabius e quibusdam edd. affert : prastitit Ma

dies.
aoTJE
1 Idus] Martius, Malus, Julius, haec enim lanugo deponebatur magna
October Nonas septimo, Idus decimo conviviorum et ludorum celebritate.
quinto die habent. Menses ceteri 5 Magna licet] Quod dies natalis
quinto Nonas, et Idus decimo tertio. vitam patri dederit, munus est in-
2 Bis celebranda] Quod ea die pa- gens ; sed majus est, quod eadem
ter natus sit, et ipse Marcellinus de. illa die filins vir evasent : nam viri
posuerit primam barbae lanuginem : appellabantur a barba resectft.
218 M. VAL. MARTIALIS

VIL
DE SPORTULA.
Centum miselli jam valete quadrantes,
Anteambulonis congiarium lassi,
Quos dividebat balneator elixus.
Quid cogitatis, о fames amicorum ?
Regis superbi sportulae recessernnt. 5
Nihil stropharum est : jam salarium dandum est.
Jam valete, o miseri, centum quadrantes merccs clientis defatigati, quos distribue-
bat balneator elixus. O fames amicorum, quid censetis ? Sportula regis superbi
sublata sunt. Nihilfallaciarum est : salarium nunc donandum est.

6 Nihil tropharum est conj. Calderinus : i. e. alimentorum, quasi dicat

amplius non dantur cibi in sportulam : attamen, stropharum legi jussit.
NOTjE
1 Valete] Quia salarium, id est, tulam largientes patroni fame neca-
cœna recta datur. Suetonius in Ne- bant su'os clientes.
rone cap. 16. ' Public* crem« ad 5 Regis superbi] Hoc est, patroni,
sportulas redactae.' Nero cœnam rec- quem dominum et regem appellabant
tam clientibus exhibitam a potentio- clientes : vel, Neronis superbi, qui
ribus redegerat ad sportulam ; quae cœnas rectas sustulerat. Posterior
calathus fuit, quo primum opsonia, hic sensus magis mihi placet. Lib.
postea centum quadrantes dabantnr. Spect. Epig. 2. ' Abstulerat miseris
Domitianus vero abrogate ¡lio Nero tecta superbus ager.' Neronis nempe.
nis edicto revocavit cœnas rectas. 6 Nihil stropharum] Sportulas
Suetonius in Domitiano cap. 7. ' Spor quandoque immînuebant avari, nec
tulas publicas sus tulit, revocata cœna- opsonia data aequabant centum qua
rum rectarum consuetudine.' drantes, et Uae erant stropluc quibus
2 Congiarium] Dicitur donum a clientes circumveniebantur, et fame
congio mensura liquidorum. peribant : stropha fallada est аwb той
3 Balneator elixus] A quarum et va- arpéípfiv, vertere.
porum calore prope coctus. Balnea Salarium] Annuas mercedes, et sti
tor hie sumitur pro eo qui sporiulain pendia significat, hic vero victum
distribuebat clientibus simul cum do unius diei, et videtur accipiendum
mino lavantibus. pro cœna recta.
4 O fames] Exiguam quippe spor-

VIII.
IN QUINTUM.
Thaida Quiutus amat: quam Thaida? Thaida luscam.
Unum oculum Thais non habet, ille duos.
Quintes ardet Thaida. Quam Thaida? Thaida luscam. Thais caret uno
oculo, ille duobus.
 I

RP1GRAMMATUM LIB. III. 219

Hujus Epigrammatis lcctiouem non variant exemplaria scripta aut
impressa.
NOT7E
2 Unum oculum] Jocns est a veri- taphorixcesduobuscarere dicitar, quod
tаte ad metaphoram. Thais enim vere amore ita obcascabatur, ut vitia illins
carebat uno oculo ; Quintus vero me- non deprehenderet.

IX.
IN CINNAM.
Versiculos in me narratur scribere Cinna.
Non scribit, cujus carmina nemo legit.
Cirma dicitur scribere carmina adversas mt: i Ile non scribit cujus versus a
nemine leguntur.
Hic nulla lectionis varietas est in libris calamo exaratis aut typis im-
pressis.
NOT*
2 Nemo legit] Ineptum Poetam mine legebantur, ас si nnnquam in
irridet, cujas versus perinde a ne- hicem prodissent. Lib. vI. Epig. 64.

X.
IN PHIL0.MUSUM.
Constituit, Philomuse, pater tibi millia bina
Menstrua, perque omnes praestitit illa dies,
Luxuriam premeret cum crastina semper egestas,
Et vitiis essent danda diurna tuis.
Idem te moriens haeredem ex asse reliquit : 5
Exhaeredavit te, Philomuse, pater.
O Philomuse, pater tibi assignant duo millia in mensem, et prœbuit Шa per
omnes dies, cum crastina inopia semper urgeret luxum, et tribuendum esset diarium
tuis vitiis. Idem moriens instituit te hœredem ex asse : O Philomuse, genitor
exhœredavit te.
5 Et vitiis esset in quibusdam vett. et sic est in edd. Ramiresii, Junii,
Delph. &c. tanta diurna conj. Gronovius.
NOTjE
2 Perque omnes] Duo millia sestcr- sas singulis diebus duo millia Philo-
tium distribuit pater in triginta muso data, atque ab illo fuisse cou
pai tes, et singulas singulis diebus sumta, ita ut in crastinum nihil ipsi
dédit Philomuso, qui adeo prodigue prorsus superesset. Videat lector.
erat, ut omnia effunderet. Alii intel- Horatius i. Scrm. Sat. 3. ' Decies
ligunt duo quidem millia in unum centena dedisses Huic parco, pancis
mensem assignata fuisse Philomuso, contento, quinque diebus Nil erat
sed tamen propter ¡inmódicas impen- in loculis.'
220 M. VAL. MARTIALIS
аотм
5 Ex asse] Ex tota hareditate in haeredem instituens perinde fecerat,
duodecim uncias utplurimum divisa, ac si exhaeredasset. Vel Exhœredavit,
quae assem efïïciunt. quod vivens pater tot et tantas im-
6 Exhœredavit te] Cum enim fac- pensas suppeditavit Philomuso, ut
tns sui juris Philomusus Patrimonium harreditatem vel nullam, vel aere
brevi dilapidatnrus esset, pater illum alieno obrutam reliquerit.

XI.
AD QU1NTUM.
SI tua nec Thais, nec lusca est, Quinte, puella,
Cur in te factum distichon esse putas?
Sed simile est aliquid : pro Laide Thaida dixi.
Dic mihi, quid simile est Thais et Hermione?
Tu tamen es Quintus : mutemus nomen amantis ; 5
Si non vult Quintus Thaida, Sextus amet.
O Quinte, si tua puella nec est Thais, nec lusca ; quare credis distichum esse com
positum in te? Sed est aliqua similitudo: pro Laide, nominavi Thaida. Die
mihi quam similitudinem habsnt Thais et Hermione ? Nihilominus tu es Quintus:
mutemus nomen amantis : si Quintus non vult, Sextus ardeat Thaida.

2 Beverlandi Ms. distichon essedoles.—3 Langius in marg. pro v. 1. habet:

' Pulmanni codex, dixi.' Nullibi alteram lectionem reperire possum: con-
jicio tamen ex Ramiresii Nota, illum ante oculos babuisse: Sed simile est
aliquid, pro Laide Thaida dici. Quem vide in Var. Notis.
NOTjE
1 St tua] Hermionen amabat Quin- Quintum nominavi ; unde Quintus
tus, non Thaida, ut dictum est Epig. 8. videtnr notatus.
supra. Mutemus] Cum enim meis in jocis
3 Pro Laide] Si puella tua Lais semper utar nominibus fictis, nihil
vocaretur, haberet aliquam nominis refert utrum Quintum aut Sextum
similitudinem cum Thaide. Thaidis amatorem neminem.
5 Tu tamen es Quintus] Et ego

XII.
14 FABULLUM.
Unguentum, fateor, bonum dedisti
Convivis here : sed nihil scidisti.
Fateor, heri largitus es convivis bonvm unguentum: sed nihil scidisti. Res est
NOTjE
l Unguentum] Ante caenam corpus 2 Scidisti] Verbum est convivio-
ungere solebant veteres. rum proprium : qui vero nihil sein-
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 221
Res salsa est bene olere, et esurire.
Qui non cœnat et ungitur, Fabulle,
Hic vere mihi mortuus videtur. 3
salsa bene olere, et esurire. O Fabulle, hunc existimo tere mortuum, qui non cœnat>
et ungitur.
3 Resfalsa est codex Bodleianns.—5 Hic vero mihi Junt. an. 1512. et Colin.
an. 1528.
NOTjE
debat, nihil convivis comedendum cula et inepta.
distribuebat. 5 Mortuus] Mortui quippe ungun-
3 Res salsa] Ironixâ;, id est ridi- tor, nec comedunt.

XIII.
IN NjEVIAM.
Dum non vis leporem, dum non vis carpere mullum,
Et plus quam patri, Naevia, parcis apro ;
Accusas, rumpisque coquum, tanquam omnia cruda
Attulerit. Nunquam sic ego crudus ero.
0 Nœvia, dum recusas scindere leporem et mullum, atque ab apro te obstines,
plusquam a genitore ; criminaris, et laceras coquum, veluti apposuerit omnia cruda.
Hoc modo nunquam ego vexabor cruditate.

1 Dum non vis piscem legit Scri verins: Dum non vis pullos Beverlandi Ms.
carpere pisces codex Thuan. carpere pullos in aliis.
NOTjE
4 Nunquam sic ego] Ex nimia satn- cibos crudos prastexeret Naevia, at-
ritate oritur eruditas stomachi, qua que a mensa integros auferri jube-
non erat laboraturus Martialis, cum ret.

XIV.
DE TUCCIO.
Romam petebat esuritor Tuccius,
Profectus ex Hispania.
Tuccius famelicus profectus ex Hispania ibat Romam. Fabula sportularum oc-
currU ffii : rerersus est a ponte Mulvio.

Lemma est in Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. De Tutio. Langius, Ramires,
222 M. VAL. MARTIALIS
Ocenrrit llii sportnlarum fabula :
A ponte rediit Mulvio.
Junius, et Delph. De Tucio. Pulmanni Ms. De Tuscio.—4 Milvio Aid. Junt.
et Colin.
NOTjE
3 Occurrit] In ponte Mulvio dis- tur Romae , atque illinc ne periret
tante mille passibus ab urbe accepit fame, in Hispaniam rediit.
Tuccius, quam tenuis sportula dare-

XV.
DE CODRO.
Plus credit nemo, quam tota Codrus in urbe.
Cum sit tam pauper, quomodo ? caecus amat.
In tota civilale nullus magis credit, quam Codrus. Qua ratione, cum adeo egenus
sit ? Cœcus amat.
1 Plus credat Beverlandi Ms. Juntina nostra in margine hahet : ' in omni
bus credit.' Ant. de Rooy legit: Plus credit nemo tota, quam, Ifc.—2 'In edd.
vett. quomodo cасus amat? In Fulmanni codd. Quomodo cœcus amat, sine
interrogationis nota.
NOTjE
1 Credit] Lndit in ambiguitate mosam, quae tamen deformis est :
verbi ' credere,' quod significat fidem vix enim credam vere fuisse caecum
adhibere, et dare pecunias mutuo; hunc Codrum, qui amaret puellam,
2 Cœcus amat] Hoc est, amore ob- quam audierat esse formosam. Lib.
eaecatus existimat puellam esse for- vIn. Epig. 49.

XVI.
IN CERDONEM.
Das gladiatores, sutorum regule, cerdo,
Quodque tibi tribuit subula, sica rapit.
0 cerdo, regule sutorum, exhibes gladiatores, et quod tibi acquirit subula,

1 Ramiresiue legit: sutorum, Regule, cerdo, ut Regnlus sit nnmen proprium.

Cerdo nomen proprium esse ait Cagnerius.—2 Junt. an. 1512. sicca rapit.—
NOTjE
1 Das gladiatores] Hune cerdonem Cerdo vero et sutor in eo differunt,
i terum irridet Epig. 59. infra, qui quod sutor calceos faciat, cerdo re-
Bononiae munns gladiatorium exhi- sarciat.
buerat, quod olim principes tantum 2 Subula] Quantum facis, quem
civitatis, et magistratus edidere : nt sica, gladiatorum nempe, tibi eripit
patet ex Suetonio cap. 28. in Claudio. e manibus.
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 223
Ebrias es : nee enim laceres id sobrius unquam,
Ut velles corio ludere, cerdo, tuo.
Lusisti, satis est : sed te, mihi crede, memento 5
Nunc in pellicula, cerdo, tenere tua.
illud aufert gladius. Temulentus es; nunquum enim id ageres siccus, ut cuperes,
o cerdo, ludere tuo corio. Lusisti : sufficit : at, mihi crede, recordare nunc te con-
tinere in tua pellicula.
4 Velles ut corio Pulmanni Ms.—5 Lusisti corio; sed Beverlandi Ms. Lusisti
satis, sed Aid. 1501. Junt. Colin. Gryph. Lang. &c. Lusisti fatis; sed Jun
tina nostra in margine. Lusisti; satis est: sed codex Pulmauni.
NOTjE
4 Ut relies corio] Id est, impensis te : huic proverbio locum dedit Asi-
tuis Indos exhibere. nus Cumauns, qui leonis pellem sibi
6 Nunc in pellicula] Infra artificii adaptaverat, qua exutus, et agnitus,
et conditionis tuae terminos contine ad neceт usque verberatus est.

XVII.
IN SABIDIUM.
Circumlata diu mensis scriblita secundis,
Urebat nimio saîva calore manus ;
Sed magis ardebat Sabidí gula : protinus ergo
Sufflavit buccis terque quaterque suis.
Illa quidem tepuit, digitosque admitiere visa est : 5
Sed nemo potuit tangere : merda fuit.
Scriblita diu circumgestata secundis mensis nimio calore saua adurebat manus :
sed Sabidii gula ardentior erat ; statim igitur suis buccis sufflavit ter et quater.
Illa quidem tepefacta est, et visa est posse tangi digitis : sed nullus potuit tangere :
merda fuit.
1 Circumjacta Beverlandi Ms. Antiquus codex Calderini scribitita; sed
male eruendarunt, sportita; vel, intrita, ut in ed. prima Dictionarii Calepini
in voc. 'intritum;' et sic legit Me,ula contra Calderinum; vel stribilita.
' Dictio haec depravata est in novia codd. omni parte, in vetustissimis non
omnino; nam vetusti codd. sic habent, scriliita, quod ita emendandum censeo
scriblita; nam scriblita, auctore Varrone in Menippea, est genus cibi liqui
dions.' Calderinus. Inscripta codex Pulmauni, et Beverlandi Ms.
NOTjE
1 Scriblita] Placentae species. balitu fuerat corrupta. Lib. vn.
ü Sed nemo] Quia impuro Sabidii Epig. 93.
 M. VAL. MARTIALIS

XVIII.
IN MAXIMUM.
PERFRixisSEtuas questa est praefatio fauces.
Cum te excusaris, Maxime, quid recitas ?
In exordio conquestus es raucas esse tuasfauces. O Maxime, cum te
cur recitas ?
- 2 Cum tu exuraris ex ed. Pulmanni citat Langius.
NOTVE
1 Perfrixisse] Nimio frigore te fac- 2 Cum te excusaris] Recitare non
tum esse raucum. debuisti, sed tibi et nobis parcere.

XIX.
DE VIPERA IN ORE URSjE.
Proxima centenis ostenditur ursa columnis,
Exornant fictae qua Platanona ferae.
Hujus dum patulos alludens tentat hiatus
Pulcher Нуlas, teneram mersit in ora manum.
Vipera sed caeco scelerata latebat in ore, 5
Vivebatque anima deteriore fera.
Non sensit puer esse dolos, nisi dente recepto,
Dum perit : o facinus, falsa quod ursa fuit !
Ursa videtur ricina centenis columnis, ubi bellua adumbratœ decorant Platanona.
Dum formosus Ilylas ludens circum explorat operias illius fauces, inseruit manum
teneram in ora. At vipera improba delitescebat in faucibus lenebrosis, et bellua
vivebat spiritu nequiore. Puer non adverlit inessefraudes, nisi dum moritur lasus
dente: o scelus quod fuit ursaficta!
2 Exornant pida Aid. Junt. Colin. Gryph. aliae.—3 Codex Thuan.
temptat hiatus. Pulmanni codex : alludere tentat hiatus.—4 Vipera sed cœco
celata ineodem: celo scelerata in Beverlandi Ms. latebat in ere Thuan. latebat
in œre ex Palat. legendum censet Gruterus.—8 Dum perit: о facinus ausa
quod ursa fuit in Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. Comperit et facinus ausa
correxit Ramires de Prado. Ex nonnullis codd. fassa quod citat Musam-
bertins; unde fecit: Dum perit: о facinus falsa; quam lectionem nunc tes-
tantur codd. ßodl. et Scriv. Voces fassa et falsa saepe permutantur. АШ
legunt: о facinus falsa quod ursa facit.
nc-тд:
1 Proxima] Platanon locus scilicet ab Hercule adamatus fuit ; ab hoc
platanis consitus erat juxta porticum Hylapuerl formosi Hylae dicti sunt.
forte Vipsanam, de qua lib. ii. Epi?. 5 Caco in ore] Intus enim videre
14. ubi ferae erant marmoreae, vel non poterat: legunt alii, in œre, et
aeneae. ursam aeneam fuisse intelligunt.
4 Hylas] Ejusdem nomiuis puei 6 Vivebatque anima] Pestifera nem
 KPIGRAMMATUM- LIB. III. 225
NOT«
pe et exitiali, vípera. quippe latebat ea abstinuisset puer. Alii, o facinus
in ejus faucibus. ansa quod ursafuit. Alii, о /acinusfalta
8 Falsa quod] Vera enim ursa pue- quod unafacit.
ro tam formoso pepercisset : vel ab
XX.
DE CANIO.
Die, Musa, quid agat Canius meus Rufus ?
Utrumne chartis tradit ille victuris
Legenda temporum acta Claudianorum ?
An quae Neroni falsus astruit scriptor ?
An Eemulatur improbi jocos Phaedri ? 5
Lascivus elegis, an severas herois ?
An in cothurnis horridus Sophocleis ?
An otiosus in schola Poëtarum
Lepore tinctos Attico sales narrât ?
Hinc si recessit, porticum terit templi ; 10
An spatia carpit lentus Argonautarum 1
0 Musa, refer quid faciat Canius Rufus meus ? Anne committit scriptis non
perituris evolvendam Historiara temporum Claudianorum ? an qua Neroni tribuit
falsus scriptor? an imitatur facetiae Phœdri malitiosi? an lascivus Elegis, an gra
vis Heroicis? an tristis in cothurnis Sophocleis .1 anferiatus recitat in schola Poë
tarumjocos respersos Attica venustate ? hinc si abiit, deambulat in porticu templi.
An otiosus emctitur spatia Argonautarum 1 an post meridiem iterum ad solem seilet

1 Huffus Aid. Junt. Colin. et Cryph.—4 Beverlandi Ms. falsus asseruit

NOT7E
1 Camus'] De quo lib. i. Epig. 70. poris mores acute carpit.
3 Acta Claudianorum] Claudii Im- 6 Elegis] Elegiarum materiam sic
peratoris et ejus familiae Historia definit Horatius in Arte Poetica :
nota est ex Suetonio et aliis. ' Versibus impariter junctis querimo-
4 An qua Neroni] An emendat nia priuium, Post etiam inclusa est
Historian) Neronis quam adulantes voti sententia compos.'
ipsi anctores falso scripserant. Ta- Severus herois] Grave est enim He-
citus in proœmio Annalium : ' Tibe- roici Carminis argumentum.
rii, Caiique, et Claudii, ac Neronis 7 Cothurnis Sophocleis] Hoc est, an
res, florentibus ipsis ob metum fal- componit Tragœdias ? in quibus in-
sae ; postquam occiderunt recentibus ducti heroes alt is nitebantur calcea-
odiis composites sunt.' mentis, quae dicta sunt cothurni. So-
5 Phœdri] Qui fuit Angusti liber- phocles carminis gravitate ceteros
tus, fabulas jEsopi ex G raeco Latinas Tragicos longe superavit.
fecit: improbum vero dixit, quia 10 Porticum terit templi] Ambulat
fictis animalium colloquiis sui tem- in porticu templi Isidis. Lib. ti. Epig.
Delph. et Var. Cies. Martial. P
226 M. VAL. MARTIALIS
An delicatae Sole rursus Europae
Inter tepentes post meridiem buxos
Sedet, ambnlatve liber acribus curis ?
Titine thermis, an lavatur Agrippae, 15
An impudici balneo Tigillini ?
An rure Tulli fruitur, atque Lucani ?
An Pollionis dulce currit ad Quartum 1
An aestuantes jam profectus ad Baias
Piger Lucrino nauculatur in stagno ? 20
Vis scire, quid agat Canius tuus 1 ridet.
inter tepidas buxos delicate Europœ? aut ambulat solutus anxietatibus molestis?
an Titi, an Agrippœ thermis abluitur ? an balneo impurs Tigillini ? an politur
villa Tulli, et Lucani ? on properat ad Quartum amœnum Pollionis ? an jam pro
fectus ad Baias ferventes iners navigat in stagno Lucrino ? Placet discere quid
faciat tuus Canius ? ridet.
scriptor.—15 Stertitve? thermis an lavatur Agrippœ? Ms. Oxoniensis. Ster-
titne Beverlandi Ms.—16 Tigellini legi jussit Ramires.—18 Beverlandi Ms.
curritat quartum.—20 Piger Lucrino nauiculatur in ed. antiq. Ferrar. an. 1471.
Aid. Junt. Colin. Gryph. aliis. Ita Phœdrus in quarta regione saepe posuit
Anapaestum. Pulmanaus legit, naviclatur. Lectionem nostram testantnr
opt. Gruteri codd. Sic ex ('nauita') 'navita' simplici Syncope fit ' nauta;'
namque veteres Romani v consonantem non pronnntiabant.
NOTjE
14. ubi etiam egimus de porticu Ar- ronis, de quo Tacitos Annal. xIv.
gonautarum et Enropœ portico, in Juvenalis Sat. i. 'Pone Tigellinum,'
qua post meridiem apricabatur Ca- &c.
nius. 17 Tulli atque Lucani] De his duo-
15 Titine thermis] Titi Imperato- bus fratribus dictum lib. i. Epig. 37.
ris thermas interpretare. Legunt alii hoc est, an rusticatur ?
Stertitne thermis, minus bene meo 18 Ad Quartum] Prœdium nempe
judicio, sed' forte bene legeretur: ad quartum ab urbe lapidem.
Stertitne, thermis an lavatur Agrippœ ? 19 An astuantes] Aquas calidas
Agrippa quoque tbermas construxe- Baiarum intellige in Campania, ubi
rat, quibus nomen suum imposuerat. et stagnum Lucrinum. Lib. i. Epig.
16 Tigillini] Alii legunt Tigellini: 63.
fœdissimue fuit ille temporibus Ne-
XXI.
IN CRUDELEM DOMINUM.
Proscriptum famulus servavit fronte notatus.
Non fuit haec domini vita, sed invidia.
Servus fronte signatus tuitus est proscriptum. Non fuit hœe salus heri, sed
vituperium.
De domino et famulo lemma est in cod. Pulmatmi.
 EPIGRAMMATUM MB. III. 227
SOTЖ
I Proscription] Antium Restionem Epig. 29.
hune fuisse putant Interpretes, de ' 2 Sed invidia] Summa enim hu.
quo Macrobius Saturn. lib. i. cap. 11. manitate usus erga dominum erude-
Fronte notatus] De notis quae ser- lem servus omnibus eum fecit odio-
vorum frontibus inurebantur, lib. n. sum.

XXII.
DE APICIO.
Dederas, Apici, bis tricenties ventri,
Sed adhuc supererat centies tibi laxum.
Hoc tu gravatus, ut famem et sitim ferre,
Summa venerium potione duxisti.
Nil est, Apici, tibi gulosius factum. 5
O Apici, donaveras sexcenties abdomini, sed tibi restaba! adhuc centies largum.
Hoc tu dolens extremo haustu bibisti venenum, ne patererisfamem et sitim. Apici,
nihil egisti gulosius.
Hoc Epigramma, et quae sequuntur quadraginta duo, locum obtinent in
Jrnit. et Colin. post Epigr. lxvh. libri quinti. —1 Dederas Apicibis in Colin. an.
1528.—2 Beverlandi Ms. luxit: codex Pulmanni luxu.—3 Edd. vett. ne famem
et sitim ferres. Nostram lectionem ex codd. suis dedit Grnterus.—4 Bever
landi Ms. perduxit pro duxisti. Scriverius legi jussit perduxti, pro ' perduxisti.'
Vide Carrion. Antiq. Lect. iЛ 1. Heins. ad Virg. JEn. iv. 682. Tollium ad Auson.
p. 270. et Burm. ad Propert. i.3. 27.—5 Nullum est Apici Beverlandi Ms. et sic
legit Pulmannus. te gulosius in aliis. Nil est, Apici, tibi gulosius factum Aid.
Junt. Colin. et Gryph.
NOTVE
1 Bis tricenties] Apicius, de quo legunt luxu, pro luxui.
Seneca ad Helviam, septingenta mil- 5 TiAi] Aliiie.
lia sestertium habebat in bonis ; sex- Gulosius] Is enim omnium gulosis-
centa millia luxu consumserat, cen simus videtur, qui centum sestertium
tum vero millia supererant, at veri- mülibus dives famem et sitim timeat:
tns ¡lie ne hac summa explere gulam vel Poëta irridet Apicium, quasi
non posset, venenum bibit. centies emisset summam potionem
2 Centies laxum] Hoc est, non mi qua periit, unde cariore pretio faun-
nus centies, immo vero amplius. Alii quam biberat.

XXIII.
IN INV1TATOREM.
Omnia cum retro pueris opsonia tradas :
Cur non mensa tibi ponitur a pedibus ?
Cum a tergo porrigas servis omnes cibos, quare non sternis mensam ad pedes ?
228 M. VAL. MARTIALIS
In antiquis codd. lemma est: In cœnipetam antrum: in edd. vett. In In-
vitatorem, improbante Heraldo.—1 Beverlandi Ms. pueris retrahens. In qui-
busdam edd. obsonia: in membranis fere scribitur, opsonin, at est in marg.
Juntinae nostrae ; et recte: nam Gr. est, ityúviov. Beverlandi Ms. trottas pro
tradas, quae verba saepe permutantnr in codd.
NC-ТЖ
1 Omnia cum retro] Discumbenti- set.' Avarus vero iste invitator ci-
bus dominis ministrantes servi ad bos omnes pueris tradebat auferen-
pedes stabant. Seneca de Beneficiis dos, ut crastinam in cœnam servaren-
lib. in. cap. 27. ' Ut primum dihrxit, tor : vel forte pueris quos amabat,
servus qui cœnanti ad pedes steterat, comedenda opsonia tradebat : ergo
narrat quae inter cœnamebrius dixis- debuit mensam ponere a pedibus.

XXIV.
DE HARUSPICE HERNIOSO.
Vite nocens rosa stabat moriturus ad aras
Hircus, Bacche, tuis victima grata sacris.
Quem Tuschs mactare Deo cum vellet haruspex,
Dixerat agresti forte rudique viro,
Ut cito testiculos peracuta falce secaret, 5
Teter ut immundae carnis abiret odor.
Ipse super virides aras luctantia pronus
Dum resecat cultro colla, premitque manu ;
Hircus reus palmitis corrosi interiturus stabat ai altaria, victima grata tuis
sacrificiis, o Bacche ; quem Deo immolare votens haruspex Tuschsforte dixerat ho-
mini agresti atque imperito, ut quamprimum exsecaret testiculos falce peracuta, ut
putidus odor fada carnis evanesceret. Dum ipse haruspex pronus super altaria
ciridantia cultro resecat cervicem resistentem, et stringit manu, grande scrotum

De Tusco haruspice inscribitur in Aid. Junt. Colin. Gryph. Lane. Junian.

aliis. De hernioso haruspice in cod. Pulmanni.—2 Cod. Bodl. et Beverlandi
Ms. tuis victima digna sacris.—5 Junt. per acuta. Quia in codd. legerat, it
acuta, Scriv. malit, sed acuta.
NOTjE
1 Vite nocens rosa] Lib. xin. Epig. Terentii Act. Iv. Sc. 4. ab harnga
39. ' Lascivum pecus, et viridi non nominator. Nam haruga dicitur hos-
utile Baccho, Det pœnas : nocuitjam tia, ab bara in qua concluditur et
tener ¡lie Deo.' Alii legunt Vite ro- servatur. Alii, qui sine aspiratione
sea. Judicet lector. scribunt, dici putant quia ' in ara in-
3 Quem Tuscus] Ex Tuscia, sive spicit exta.'
Hetruria, hodie la Toscana, Romam 7 Virides] Hoc est, stratas herba
allata est haruspicina. Haruspex viridi.
autem, teste Donato ad Phormionem
 EPIGRAMMATÜM LIB. III. 229
Ingens iratis apparaît hernia sacris.
Occupat banc ferro rusticus, atque secat : 10
Hoc ratus antiquos sacrorum poscere ritus,
Talibus et fibris numina prisca coli.
Sic modo qui Tuscus fueras, nunc Gallus haruspex,
Dum jugulas hircum, factus es ipse caper.
visum est sacrificiis infensis: rusticusferro invudit illud, atque secat: existimans hoc
requiri ex prisca consuetudine sacrorum, et numina antiqua coli ejusmodifibris.
Sic qui paulo ante fueras Tuscus haruspex, nunc Gallus, dum mactas hircum, ipse
evasisti caper.
9 Iratis] Forte propter irreveren- Sacerdotes enim Cybeles castrati di-
tiam uaruspicis, cujus hernia appare- cebantur Galli.
bat, quam exsecuit rusticus, cum 14 Ipse caper] Hircus et caper in eo
hirci testiculos abscindere debuisset. difierunt, quod hie castratus sit, ille
13 Qui Tuscus] Ludit Poëta in voce vero minime : Faliquando tamen con-
Gallus, quasi ille haruspex patriam funduntur. Virgilius Ecloga vn. 'Vir
commutasset ; sed intelligit Galium gregis ipse caper.'
fuisse factum, hoc est, castratum :

XXV.
AD FAUSTINUM.
Si temperari balneum cupis fervens,
Faustine, quod vix Julianus intraret :
ftoga, lavetur, rhetorem Sabinaeum.
Neronianas hic refrigeret thermas.
O Faustine, si vis refrigerari balueum astuans, quod vix ingrederetur Julianus :
ora rhetorem Sabineum, in eo lavetur. Ille temperat thermas Neronianas.

Lemma in Beverlandi Ms. est : De Sabineo Rhetore frigido.—3 Rogo laves

ufi rhetorem Sabineum legit Calderinus. Rogo lavetur rhetorem Sabineum Aid. an.
1550. Rogo lave tuti rhetorem Sabineum Aid. an. 1501. Junt. an. 1512. Colin.
an. 1528. aliae. Rogo lavet uti in quibusdam. Rogo laver uti in aliis. Legitur
etiam : Roga lavetur hie rhetor Sabineus; probante Ramiresio : et, Rogo lavetur hic
rhetor Sabineus. Ant. de Rooy conj. Rogo, lavet tibi rhetorem Sabineium ; ut
Rogo sit adhortantis, vel pro ' quaeso :' sic supra, lib. ii. Epigr. 14. et lib.
NOTjE
2 Julianus] Qui aquis nounisi fer- rem Sabineum. Ineptum nempe, qui
ventibus lavabat. orationis frigore aquam etiam ferven-
3 Roga] Secutus sum Aldinamlec- tem refrigeraverit.
tionem. Alii, Roga, lavetur hic rhetor 4 Neronianas] Ceteris calidiores.
Sabineus. Alii, Rogo lacet uti rheto- Refrigeret [refrigerat] Miireftigeret:
230 M. VAL. MART1ALIS
n. Epigr. 79.—4 Neronianas is refrigerat (herum Jirnt. an. 1512. Neronianas is
refrigerat thermos Aid. Colin. Giyph. &c. refrigeret pro refrigerat non placet
eidem Ant. de Rooy.
NOTJE
hoc est, qui vel aquam calidissimam aëris ad orationis frigus seu potius
refrigerare possit. Jocusest afrigore ineptias. Videat lector.

XXVI.
IN CANDIDUM.
PrjEdia solus habes, et solus, Candide, nummos:
Áurea solus habes, myrrhina solus habes :
Massica solus habes, et Opimî Caecuba solus :
Et cor solus habes, solus et ingenium.
Omnia solus habes : hoc me puta velle negare : 5
Uxorem sed habes, Candide, cum populo.
O Candide, solus possides prœdia, et solus nummos: solus possides pocula aurea,
solus possides myrrhina : solus possides Massica, et solus Cœcuba Opium : tu
solus cvrdatus es, et solus ingeniosus. Solus possides cuneta : hoc, opinor, negatu-
rus sum ; at tibi, о Candide, uxor est communis cum populo.

5 Alii legunt: hoc nec puto posse negari. Ramiresius: hoc non puto posse
negare. Edd. vett. Aid. Junt. Colin. Gryph. hoc me puto velle negare. Scrive-
rius : nec me puta velle negare.
not#:
1 Candide] De quo jam supra lib. Massico lib. xtti. Epig. 3.
ii. Epig. 43. 4 Et cor] Solus sapere tibi videris.
Solus habes] Ex tuis bonis nihil 5 Hoc me puta] Negaturus sum,
communicas cum amicis. inquit Poëta, te unum frui omnibus
. 2 Myrrhina] De quibus lib. xiv. tuis bonis : alii enim simul cum eo
Epig. 113. dominantem ejus fundum arabant.
3 Opimî Cacuba] De vino Opimi- Legunt alii : Hoc nec puto posse ne
mo dictum lib. i. Epig. 27. De vino gart.

XXVII.
IN GALLUM.
Nunquam me revocas, venias cum saepe vocatus:
Ignosco, nullum si modo, Galle, vocas.
Nunquam me revocas, cum inuitatus crebro accedas: O Galle, parco, si modo

1 Beverlandi Ms. cum codd. Pulmanni : cum sis prior ipse.—3 Codex
Farnabii : titium est utrinque.
 EP1GRAMMATUM LIB. III. 231
Invitas alios : Vitium est utriusque. Quod ? inquis.
Et mihi cor non est ; пec tibi, Galle, pudor.
neminem metias .- vocas alios : dedecus est utriusque. Quod ? ais. O Galle, nec
ego habeo prudentiam, nec tu verecundiam.

4 Et mihi cor non est] Nec enim te bene meritum ad caenam non revo-
invitare deberem. ces.
Nec tibi, Galle] Cum me de te

XXVIII.
IN NESTOREM.
Auriculam Mario graviter miraris olere!
Tu facis hoc : garris, Nestor, in auriculam.
Tibi mirum est, fatere aurem Mario. Tu efficis hoc, o Nestor, garris in aurem.

Hic nulla lectionis varietas est in libris maunscriptis aut impressis.

NOT«
2 Tu facis hoc] Tu in causa es cur tiam affcrs impuro too halito.
illi male oleat auricula, cui graveolen-

XXIX.
IN ZOILUM.
Has cum gemina compede dedicat catenas,
Saturne, tibi Zoilus, annulos priores.
O Saturne, cum duplici compede Zoilus tibi consecrat has catenas, aunulos

Nec in кoc Epigrammate quicquam variant membranae aut libri im-

pressi.
üotje
l Gemina compede] Servi improbi priores, notat Zoilum ex servo factum
compedibus vincti opus in ergastulo esse equitem : si enim ferrei fnerint
faciebant. aunuli priores, indicat alios deinde
Dedicat] Servi libertate donati com gestavisse Zoilum, et quidem dig
pedes et catenas consecrabaut Sa nitatis equestris insigne. Lib. xi.
turno, qui, per aunum laneo vinculo Epig. SB. ' Zoile, quid tota gemmam
alligatus, Saturnallbus, mense se. praecingere libraTe juvat, et miserum
Decembri, solvebatur: Saturnus ergo perdere sardonycha? Aunulus iste
V i ncioru m Dens : his verbis significat tuis fuerat modo cruribus aptus ; Non
Poëta Zoilum fuisse servum. eadem digitis pondera conveniunt.'
2 Annulos] Cum appellat annulos
2И2 M. VAL. MARTI A LIS

XXX.
AD GARGILIANUM.
Sportula nulla datur; gratis conviva recumbis :
Die mihi, quid Romae, Gargiliaue, facis ?
Undo tibi togula est, et fuscas pensio cellae ?
Unde datur quadrans ? unde vir es Chiones ?
Cum ratione licet dicas te vivere summa : 5
Quod vivis, nulla cum ratione facis.
Nulla donatur sportula ; conviva recumbis gratuito. Rogo, o Gargiliaue, quid
agis Roma ? Unde habes togulam, et mercedem gurgustii obscuri ? Unde aceipis
quadrantem ! Unde es vir Chiones? Licet dieas te vivere cum summafrugalitate :
s, ne ullo judicio agis, quod vivis.

4 Unde datur quadrane,unde vir ev Chiones? in Aid. Junt. Colin. 4c. probante
Ramiresio. Alii vero sic interpungunt : Unde datur quadrane? Unde? Vires
Chionei ! Nostram interpunetionem dedit Calderinus.
NOT*:
1 Gratii] Nulla enim mercede ac- egenis faciebat.
cepta, clientes tunc una cum patrono 5 Cum ratione lices] Jocus est in
ennabant. ambiguo, in priori versu modera-
4 Quadrans] Quo pretio lavabant tionem, in posteriori vero judicium
pauperes. Horatius i. Sat. 3. 'dum significat: enimvero mori praestaret,
tequadrante lavar ,m Rex ibis.' Cbi- quam и tarn tam miseram ducere.
one vero, scortum sui corporis copiam

XXXI.
AD ItUFINUM.
Sunt tibi, confiteor, diffusi jugera campi,
Urbanique tenent praedia multa Lares :
Et servit dominas numerosus debitor arcœ,
Sustentatque tuas aurea mensa dapes.
Habes agros valde ampios, fateor, adei tua urbana occupant multa pradia :
et inult, debitores servimt arcœ herili, et tua epula niluntur aurea meuia. At-

2 Albanique codex Thuaneus.—3 Et servit domino numérota in eodem Thuan.

M et m codice Vaticano—4 s Non est temere, quod in Thuan. memb. lege-
batur : aurea massa dopes.' Gronov.
NOТЖ
2 Urbani Lares] Dii tuidomesticioc- nianus Instit. lib. ii. Tit. 3.
eupant multa aedificia. ' jEdificia om- 3 Domina arcœ] Hoc est, multi sunt
nia urbana praedia appellamus,' Justi- in are tuo. Merito arcam dominam
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 233
Fastidire tamen noli, Rufino, minores. 5
Pins habuit Didymus : pins Philomelus habet.
tamen, o Rufine, noli respuere inferiores. Didymus fuit locupletior ; Philomelus
ditior est.
NOТМ
appellat; nam pecuniae omnia obe- fuisse, autinauratam.
diunt. Lib. i. Epig. 77. 6 Didymus] Malis artibus multa
4 Aurea mensa] Coranas tantum consecutus erat infamis hic Didymus
mensarum, non totas mensas aureas de quo lib. xII. Epig. 43. Philomelus
fuisse interpretatur Raderus : vel vero citharadus forte fuit tempore
forte mensam auream dixit, quae Martialis locupletissimus, qui amho
nempe ornata esset mnltis vasis au- utpote ditiores Rufinum fastidire
reis. Vel, simpliciter intellige auream possint.

XXXII.
IN MATRIN1AM.
Nu m possim vetulam, quasris Matrinia? possum
Et vetulam : sed tu mortua, non vetula es.
Possum Hecubam, possum Nioben, Matrinia : sed si
Nondum erit ilia cards, nondum erit ilia lapis.
Non possum subagitare vetulam, an expostulas, o Matrinia? possum et anum:
at tu mortua es, non anus. O Matrinia, possum Hecubam et Nioben ; at si illa
nondum erit conversa in canem, nec fuec in lapidem.

1 An possim vetulam codex Pulmauni. Num possim conj. Heraldus. quereris

Matrinia edd.vett.
NOTjE
1 Num possim] Leguntalii, Anpos- bes notissima est fabula: his verbis
sim vetulam, quaris Matrinia? Haee significat se posse quidem vetulas,
vetula accusabat Martialem, quod sed si nondam formam mulievum
parnm vir esset. nimia senectute exuerint.
3 Possum Hecubam] Cujus et Nio-

XXXIII.
QUALEM PUELLAM VELIT.
Ingen UAM malo: sed si tamen illa negetur,
Libertina mihi proxima conditio est :
Ingenua magis placet: at nihilominus si non sit copia illius, libertina mihi est

Hujus Epigrammatis lectio non variat in libris scriptis aut excusis.

234 M. VAL. MARTIALIS
Extremo est ancilla loco : sed vincet utramque,
Si facie nobis haec erit ingenua.
secundo loco : scrm ultimo loco est. At si hаne habuero liberaii forma, sup erahit
utramque.
VOTE
1 Ingenuam malo] Ingenui dicuntur 3 Sed vinceí] Ancilla vincet inge-
qui statim ut nati aunt, liberi sunt : noam et libertinam, siformosa fuerit,
libertini vero qui ex justa servitute arque ¡ta nolius formae non conditions
manumissi sunt. rationem habet Poëta.

XXXIV.
AD CHIONEM.
Digna tuo cur sis, indignaque nomine, dicam.
Frigida es, et nigra es : non es, et es Chione.
Proferam cur merearis tuum nomen, et non merearis. Gelida es, et otra es, «en
e», et es Chione.

Neque bic alla lectionis varietas est in exemplaribus.

NOT7E
2 Chione] Xiim nix est : bac mu- erat nt nlx : at cum non esset candi-
lier erat quidem Chione, quia frigida da ut nix, sed nigra, non erat Cbione.

XXXV.
DE P1SCIBUS SCULPTIS.
Art is Phidiacae toreuma clarum,
Pisces aspicis : adde aquam, natabunt.
Videa pisses opus egregium artis Phidiaca: : adjunge aquam, natabunt.

Neque in hoc Epigrammate exhibendo quicquam variant exemplaria

scripta aut typis impressa.
NOTjE
1 Ârtis Phidiacœ] Phidias sculptor torno factum, et caelatum.
Atheniensis clarissimus toreuticen 2 Adde aquam] Adeo naturam aemu-
invenit, id est,artem conficiendorum lantur, ut a veris vix secerni possint.
toreumatum : est autem toreuma opus
 KPIORAMMATUM LIB. 235

XXXVI.
IN FABIANUM.
Quod novus et nuper factus tibi prœstat amicus,
Hoc praestare jubes me, Fabiane, tibi.
Horridus ut primo semper te mane salutem,
Per mediumque trahat me tua sella lutum :
Lassus ut in thermas decima, vel serius, hora 5
Te sequar Agrippae, cum laver ipse Titi.
Hoc per triginta mcrui, Fabiane, Decembres,
Ut sim tiro tuae semper amicitiae ?
Hoc merui, Fabiane, toga, tritaque, meaque,
Ut nondum credas me meruisse rudem ? 10
O Fabiane, eadem officia a me exigis, qua a novo et paucis ante diebus facto
amico. Ut primo diluculo tibi incultus nuntiem salutem, et tua sella me agat per
medium шиш: ut decima hora rel tardius defatigatus comiter te in thermas
Agrippa, cum ipse laver in thermis Titi. O Fabiane, home meritus sum per
triginta aunos, ut semper sim nocus in tua amicitia ? O Fabiane, hoc meritus sum
toga lacera, et mea, ut nondum existimes me dignum rude.

5 Lapsus Beverlandi Ms 6 Beverlandi Ms. cum Uber ipse citi, ob similitudU

nem literarum t et c in codicibus antiquis. Codex Pulmauni : cum laver ipse
lacu.
NOTjE
2 Fabiane] De illo conqueritur, 9 Meaque] Cum clientes suos ves-
quod cum vetus esset ejus amicus, ui- tibus donare soleant alii patroni.
hilominus easdem semper anteambu- 10 Meruisse rudem] Hoc est,libera-
lonis operas quas a novis amicis tionem officioram : tractum est a gla
exigebat. diator!tras ; nam gladiatores ingra
5 Decima hora] Hoc est, duabus vescente aetate rude donabautur, nt
boris tardius solito : restate enim apud Horat. in Epistolis, et Juven.
octava hora lavabant, nona vero cae- Qua rude accepta non cogebantur
nabant. De horis fuse diximus lib. iv. amplius pugnare; sed publica aie-
Epig. 8. bantur pecunia. Sensusest: Putas
6 Cum laver ipse Tili] Lavante enim me non demeruisse rndem, nt me
in thermis Agrippae Fabiano, coge- alas sine officio. Domitius. Rami-
batur Martialis currere ad Titi ther resius putat Poëtam ambigue allu-
mas longe dissitas. Notat arrogan- sisse ad togam rudem, tritae scilicet
tiam Fabiani, qui in iisdem thermis oppositam, et villosam, quam pexam
lavari secum clientes non pateretur. dixit lib. n. Epig. 44.
23G M. VAL. MARTIALIS

XXXVII.
In IrAscentes amicos.
Irasci tantum felices nostis amici.
Non belle facitis : sed juvat hoc facere.
O divites amici, scitis tantum succensere. Non decenter agitis, sed prodest
hoc agere.
In hujus Epigrammatis lectione consentiunt exemplaria manuscripta et
im pressa.
NOTjE
2 Non belle] Irasci enim am ico, ami- amicis, quibus succensetis. Lib. xIs.
citiae leges violare est. Epig. 1S.
Sedjumt] Quia nihil datis postea

XXXVIII.
AD SEXTUM.
QVM te causa trahit, vel quae fiducia Romam,
Sexte ? quid aut speras, aut petis inde ? refer.
Causas, inquis, agam Cicerone disertius ipso,
Atque erit in triplici par mihi nemo foro.
Egit Atestinus causas, et Caius : utrumque 5
Noras : sed neutri pensio tota fuit.

O Sexte, qua ratio, aut quo? spes certa te accersit Romam ? die quid inde aut
speras, aut poseis ? dicam, ais, causas eloquentius ipso Cicerone, nec ullum habebo
œqualem in triplici foro. Atestinus dixit causas, et Chis: cognoveras utrumque:
at neuter habuit integram pensionem domus. Si nihil hinc assequar, componam

3 Puimannus, dissertior: Beverlandi Ms. disertior.—5 Pro Caius, multi le-

gnnt Civis, pro nomine proprio; quod et Gruterus confirmat. Marcus ex ed.
Pulmanni citat Langius.—6 In edd. vett. Aid. Junt. Colin. Gryph. tota fuit ;
quod in Junt. nostra correctum est tutafuit, et ab alia manu in margine, certa.
NOM
I Quœ te] Corruptos Romanorum 5 Egit Atestinus causas, et Caius
mores argnit Poëta, fingendo Sextum [civis] Alii Caius. Nomina forte ficta
quendam decrevisse vivere Romae. aut pauperum cansidjcorum, qui ex
3 Disertius] Alii disertior. causis non erant consecuti onde to-
4 In triplici foro] Vetns sen Roma tam solverent annuam conductae do
miio mmm, alterum Julii Cœsaris, mus pensionem.
tertium Angusti intellige.
 EPltíRAMMATUM LIB. 111. 237

Si nihil hinc veniet ; pangentur carmina nobis :

Audieris, dices esse Maronis opus.
Insanis : omnes gelidis quicurnque lacerais
Sunt ibi ; Nasones, Virgiliosque vides. 10
Atria magna colam. Vix tres, aut qnatuor ista
Res aluit : pallet cetera turba fame.
Quid faciam ? suade : nam certum est vivere Romae.
Si bonus es, casu vivere, Sexte, potes.
cernís : audieris, affirmabis esse opus Virgilii. Desipis : omnes quicumque tibi
occurrunt frigidis lacernis, cernis Nasones et Virgilios. Colam magna atria.
Vix tribus aut quatuor ista res suppeditavit cibos : retiqua multitude pallet fame.
Quid agam? тоne : nam statui vivere Romœ. Si probi« es, о Sexte, potes vivere
fortuito.

—10 Sunt tibi ed. antiquiss. Ferrar. an. 1471. Aid. 1501. Junt. Colin. Aid.
1550. Gryph. &c. Sunt ibi codex Farnabii ; cujus lectionis monuit et P. Scri-
verins, probantibus Gronovio et aliis. Sunt tibi, Nasones Virgiliosque pûtes?
cum interrogationis nota Beverlandi Ms.
NOTjE
9 Gelidis] Hoc est, tritis lacernis, amicum expectabant clientes.
quae frigus undique admitterent. 14 Si bonus] Solis enim malis certa
10 Sunt ibi [tibi] Alii sunt ibi, Ro- est vivendi ratio, hominis vero probi
таг seil. vita ex casu pendet. Juvenal is
11 Atria magna] Hoc est, poten- Sat. т. ' Quid Romae faciam? men.
tiores colam, in atriis quippe magnum tiri nescio,' &c.

XXXIX.
DE LYCORI.
Iliaco similem puerum, Faustine, magistro
Lusca Lycoris amat : quam bene lusca videt !
Lycoris lusca ardet puerum parem magistro Trojano. Quam perspicax est lusca !

1 Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. magistro. Legendum omnino ministro con-
tendit Ramiresius. Vide lib. xi. Epigr. 104.
NQTJE
1 Iliaco magistro] Pecoris scilicet Legunt alii ministro, id est, Gany-
magistro : Paridem forte intelligit. medi Jovis pocillatori.
238 M. VAL. MARTIALIS

XL.
IN THELESINUM.
Mutua quod nobis ter quinquaginta dedisti
Ex opibus tantis, quas gravis arca premit ;
Esse tibi magnus, Thelesine, videris amicus.
Tu magnus, quod das 1 immo ego, quod recipis.
O Thelesine, te existimas magnum amicum, quod nobis credidisti centum et
quinquaginta ex tantis divitiis, quas coercet arca ponderosa. Tune magnus es
quod credis? Immo ego sum magnus quod restitua.

1 Legitnr inquibusdam, ter quinquagena ; et sic in Beverlandi Ms.

lectionem exhibent edd. vett.—4 Tum magnus, quod das Langius aliique.
Tun' magnus, IfC legendum censet Ramiresius.
NOTjE
1 Ter quinquaginta] Millia scilicet 4 Tu magnus] Legunt alii, tun'
sestertium. Legunt alii ter quinqua- magnus.
gena, ne finalis in ginta corripiatur : Immo ego] Quia ego pauper restitue
verum est anceps : reperitur longa diviti. Significat Poëta plus esse ter
lib. vIi. Epig. 8. et brevis lib. xn. quinquaginta a paupere restitui,
Epig. 26. quam mutuo dari a divite.

XLI.
IN LACERTAM CŒLATAM.
Inserta phialse Mentorismanu ducta
Lacerta vivit, et timetur argentum.
Lacerta duela manu Mentoris insculpta phiala spirat, et metuitur argentum.

Mentoris manuficta Juntina nostra in margine. Ant. de Rooy malit : Men

toris manu docta. Cf. Ovid. Fast. ш. 832. Amor. n. 4. 28. Nostrum infra
Epigr. 82. et lib. x. Epigr. 92. Seuer. Here. Œt. 669. et Bui m. ad Ovid.
Art. Am. i. 518. ' Doctus' et ' ductus' sœpe fuisse permutata, docebitidem
Burm. ad Ovid. Heroid. Epist. xx. 210.
NOTjE
1 Mentoris] Qui cœlator fuit сlaris- Ducta] Proprium est cœlatorum
simus. Lib. ix. Epig. 60. ' et si qua et sculptorum verbum. Virgilius
fuerunt Pocula Mentorea nobilitata JEn. vi. 848. ' Excudent alii spirantia
manu.' Plinius lib. хххш. cap. 11. mollius aera, Credo equidem, vivos
* Lucius vero Crassus orator duos ducent de marmore vultus.'
scyphos Mentoris artificie manu cоe- 2 Et timetur] Cum lacerta vivere
latos habuit centum sestertiis.' videatur.
 EPIGRAMMATUM LIB. ili. 239

XLII.
IN POLLAM.
Lomento ragas uteri quod condere tentas,
Polla ; tibi ventrem, non mihi labra linis.
Simpliciter pateat Vitium fortasse pusillum :
Quod tegitur, majus creditur esse malum.
O Polla, quod canaris lamento tegere rugas uteri, tibi linis uterum, non mihi
labra. Sincere detegatur titium forte parvum. Majus esse malum existimatur
quod occullatur.

1 Tomento Beverlandi Ms. Hoc distichon ita legit Scaliger: Lomento,

rugas uteri quo condere tentas, Polla, tibi ventrem nonnihil abra llnit. Vide Var.
Notas. Pro condere alii legunt credere.—4 Pnlmannas et Beverlaudi Ms.
creditur esse nefas.
NOTjE
1 Lomento] Lomentum, teste Ro pinguntnr, quos cum aliis ludibrio
berto Stephano, farina fabacea qua esse vellent antiqui, eos dormientes
ad crnganda corpora usa est anti per jocum liniebant colore aliquo,
quitas. Uterum vero linebat Polla, vel fuligine. Haec formula potest
ut sulcis absconditis puella vide- etiam desumi ab iis qui amaras po-
retur. tiones u?grotis vel pueris exhibentes,
2 Non mihi labra linis] Id est, non labra poculorum melle illinuut, nt
me decipis hoc fuco, quo sensu bac dnlcedine primam decepti po-
Plantus dicit, 'os sublinere.' Haec tionem hauriant.
dicendi formula origincm traxit a 4 Malum] Alii nefas.
genere Indi quo dormieotibus ora

LXIII.
IN LENTINUM.
MentIris juvenem tinctis, Lentine, capillis :
Tam subito corvus, qui modo cycnus eras.
0 Lentine, fingis te juvenem comis eoloratis: tam repente corvus factus, qui

1 Ant. de Rooy corrigit, fictis ; et fictos capillos exponit ' galeram,' quasi
dicat Poeta : Mentiris galero juvenem ; sed non omnes falles : seit probe
Proserpina, canos sub illo delitescere, quos tibi morti propinquo resecabit.
Neque parum hanc conj. juvat, quod addit Martialis, 'Personam capiti,' &c.
NOIVE
1 Mentirisjuvenem] Lentinus canos retur.
capillos tingebat, nt javenis vide- 3 Seil te Proserpina] Jovis et Ce-
240 M. VAL. MARTIALIS
Non omnes falles : scit te Proserpina canum :
Personam capiti detrahet illa tuo.
paulo ante cyenus eras. Non
auferet larvam a tuo capite.
—3 iVon omneisfallis? cum interrogation^ nota in Aid. Junt. Colin. &c.
NOT./E
reris filia, quae a Plutone rapta est in Abstnlerat, Stygioque caput damna-
conjugem, un de Inferorum regina verat orco.'
dicitur. Qui autem morituri sunt, 4 Personam] Persona dicitur fic
prinsqnam a Proserpina tondeantur, ta imago vultus seu larva : illa vero
animam efflarc nequennt, ut canunt capillorum tinetnra eleganter capitis
Poëtae. Hanc causam affert Vir- persona dicitur, qua ablata Lentis«
giiius cur Dido difficultei- animam canns videbitur, atque orco dam-
emitteret, JEn. îv. ' Nondum illi nandus.
flavum Proserpina vertice crinem

XLIV.
IN L1GURINUM.
Occurrit tibi nemo quod libenter :
Quod, quacumque venis, fuga est, et ingens
Circa te, Ligurine, solitudo :
Quid sit, scire cupis ? nimis Poëta es :
Hoc valde vitium periculosum est. 5
Non tigris catulis citata raptis,
Non dipsas medio perusta Sole,
Nec sic scorpius improbus timetur.
O Ligurine, cisue scire quid sit, quod nullus tibi obviam fit aquo animo, quod
omnes fugiunt, et vasta est solitudo circum te, in quemcumque locum venis i Ni-
mium Poïta es. Hoc vitium periculosissimum est. Ablatis catulis tigris festina
non incutit tantum metum, nec dipsas adusta medio sole, nec scorpius venenosus.

In Lygurinum lemma est in edd. vett. In Ligurinum poëtam cod. Pulmanni.

NOT.flE
4 Nimis Poëta es] Lepide Horatins catnlorum raptorem insequitur.
in fine Artis Poëticae : ' Vesanum 7 Dipsas] Serpens a quo icti vex-
tetigisse timent fugiuntque Poëtam antur siti et aestu : 5tya,sitis, unde no-
Qui sapiunt.' men deducit: perusta Sole dicitur, vel
6 Non tigris] Quae tamen pericu- quod apricetur ad Solem meiidianum,
losissima est dum equitem suorum vel quod plaga meridiana vivat.
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 241
Nam tantos, rogo, quis ferat labores?
Et stanti legis, et legis sedenti : ДО
Currenti legis, et legis cacanti.
In thermas fugio ; sonas ad aurem.
Piscinam peto ; non licet natare.
Ad cœnam propero ; tenes euntem.
A.d cœnam venio ; fugas sedentem. 1.5
Lassus dormio ; suscitas jacentero.
Vis, quantum facias mali, videre?
Vir justus, probus, innocens timeris.
Quaso enim, quis patiatur tantas molestias? Legis stanti, et legis sedenti:
legis properanti, et legis exaneranti ventrem. Fugio in thermos : clamas ad aurem.
Eo in piscinam: non fas est natare. Festino ad cœnam : moraris euntem. Venio
ad cœnam: fugas sedentem. Defatigatus dormio: excitas eubantem. Cupisue
scire quantum mali facias ? Metueris licet vir justus, probus, innocens.

—8 Pnlman. impius timetur.—9 Nam tantos cogo Junt. an. 1512.—12 In ther
mas fugio; fugas edentem codex Thuan.—13 Bererlandi Ms. non sinis natare.
Codex Vat. tu tenes euntem.—14 Ad cœnam propero, sonas in aurem idem Vat.—
15 Ad cœnam venio, fugas edentem in eodem codice.
NOTjE
13 Piscinam peto] Locus erat domi nerentur lecti sedebant. Lib. vin.
ubi aqua fiigida lavabant: fuisse Epig. 67. 'SternanturlecthCaeciliane,
etiam piscinas tepidas constat ex Pli sede.'
nto juniore lib. y. Epist. 8. Fuit etiam 18 Vir justus] Importuna tna reci
piscina publica. tation? adeo intolerabilis es, ut te pa
Non licet] Alii non sinis. tienter ferre quamvis probam nemo
15 Fugas sedentem] Nempe qui ad possit.
cœnam maturiiu venisbant,dum ster-

XLV.
DE EODEM.
Fugerit an mensas Phœbus cœnamque Thyestae,
Ignoro : fugimus nos, Ligurine, tuam.
Nescio utrxtm Sol fugerit mensas et cœnam Thyesta : O Ligurine, nos fugimus

1 Thyestis Aid. Junt. Colin, et aliae vett.

NOTjE
1 Fugerit an mensas] Thyestes films «a suscepit filias, quos Atreus in vin-
fait Pelopis ex Hippodamia, et ne- dictam tanti sceleris eidem Thyestas
pos Tantali, qui nxorem fratris sui comedendos apposuit. Propterea
Atreiin adulterium pellexit,atq<ie ex Poëtae fingunt Solem horrore tantae
Delph. et Var. Clas. Martial. Q
 M. VAL. MARTIALIS
Illa quidem lauta est, dapibusque instructa superbis :
Sed nihil omnino, te recitante, placet.
Nolo mini ponas rhombum, mullumve bilibrem : 5
Nec volo boletos, ostrea nolo : tace.
tuam. Illa quidem splendida est, et aruata epulis lautis : at nihil promu gratum eit
te recitante. Non placet mihi apponas rhombum, aut muiium bilibrem : nec placent
boleti, nec ostrea : site.
NOTjE
immanitatis expalluisse, mntatoqoe te recitantem. Epig. 50. infra.
solito cursa rediUse ad Auroram. 6 Tace] Nos enim importuna reci-
Vide Senecam in Thyest. tutione enecas.
3 Fugimus nos] Ne cogamar aadire

XLVI.
AD CANDIDUM.
ExIgis a nobis operam sine fine togatam.
Non eo, libertum sed tibi mitto meum.
Non est, inquis, idem : multo plus esse probabo.
Vix ego lecticam subsequor ; ille feret.
Jn turbam incideris ; cunctos umbone repellet : 5
Invalidum est nobis, ingenuumque latus.
Quidlibet in causis narraveris, ipse tacebo :
At tibi tergeminum mugiet ille sophos.
Л nobis continuo postulas officia anieambulonis : non vado, sed mitto libertum
meum. Non idem est, ais : docebo multo plus esse. Mgre ego subsequor lecti
cam: ille gestabit. Si incurreris in turbam, umbone propulsaba omnes: ego ha-
beo latus debile et ingenuum. Quidlibet narraveris in causis ipse silebo: sed
ille tibi vociferabitur tergeminum sophos. Controversia erit, summa voce in-

5 Beverlandi Ms. cuneos pro cúnelos.
19.—7 In eodem Ms. causam.
NO
1 Operam togatam] Id est, officium
anteambulonis : patronos enim co
gitabantur clientes toga induti, quam
alii cives raro sumebant. Juvenalis
Sat. in. ' Pars magna Italiae est, si
verum admittimus,in qua nemo togam
sumit, nisi mortuus.'
3 Non est idem] Majori, inquis,mihi
bonori esset tuus quam liberti cо-
jnitatus.
Plus esse probabo] Quae enim officia
Vide Torneb. Adverss. lib. xin. cap.
praestare ego neqaeo, ea praestabit
tibi meus libertus.
5 In turbam incideris] Ille in turba
viam tibi expediet, et velut umbone
elvpei obstantes rejiciet nisu corpo
ris, aut laterum firmitate. Turnebus
lib. xnI. cap. 15. et 19.
6 Ingenuumque latus] Debile inter
pretare, quod ingenui hominis vires
oneri ferendo non sint.
S At tibi tergeminum] Meus libertus
 EPIGRAMMATUM LIB. ГЦ. 243
Lis erit ; ingenti faciet convicia voce :
Esse pudor vetuit fortia verba mihi. 10
Ergo nihil nobis, inquis, praestabis amicus?
Quicquid libcrtus, Candide, non poterit.
geret contumelias : verecundia prohibait me habere vocem altam. Nihilne igitur,
inquis, tu amicus prastabis nobis? Praestaho, o Candide, quicquid non poterit li
bertas.
ad caelnm usque laudibus te efferet. voce alta clamare.
Vide lib. i. Epig. 4. 12 Quicquid] Officia liberalia prae-
9 Lis erit] Si litigaveris cum ali- staho, quae nec servus nec libertns
quo, tuo nomine lacerabit adversa- prestare possunt : famam, scilicet, et
rium conviens. nominis aeternitatem meia versibus
10 Esse pudor] Nam rusticorum est tibi conciliaho.

XLVII. .
DE BASSO.
Ca pena grandi porta qua pluit gutta,
Phrygiaeque Matris Almo qua lavat ferrum,
Horatiorum qua viret sacer campus,
Et qua pusilli fervet Herculis fanum,
O Faustine, Bossus ihat vehens in rheda plena omnesfruetus fertilis vilUe, qua
porta Capena pluit grandi gutta, et qua Almo abluit ferrum matris Phrygia:, qua
reilgiosus ager Horatiorum virescit, et qua fervet œdes Herculis minoris. In rheda

2 Phrygiumque matris alma Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. et sie in cod.
Palat. alma Beverlandi Ms. Pro ferrum Farnabius conj. sacrum.—3 Orati-
orum in edd. vett.—4 Et qua pusillum Ant. de Rooy, ut pusillum ad fanum
referatur. Siquidem in Regione i. Urbis, ubi et Porta Capena, aedicula
tantum Herculis locator. Itaque pusillum dicit, ut distinguat ab aede Hercu
lis Cuetodis Circi Flaminii, quae erat in Regione ix. et a templo Herculis in
notjE
1 Pluii] Propter aquaeduetum, quo que Cybeles simulacrum. Ovid.
super eam portam aqua in urbem Fast. iv. ' Illic purpurea canus cum
fluebat. Juvenalis Sat. in. ' Substi- veste Sacerdoe Almonis dominam sa-
tit ad veteres arcus, madidamque craque lavit aquis.'
Capenam.' 3 Horatiorum] Nempe extra por
2 Phrygiaque] Cybele Deorum ma tam Capenam erat sepulcrum Hora
ter ex Phrygia Romam fuerat ad- tiorum, et campus ubi cum Curiatüs
vecta, unde Phrygia mater dicitur. pugnaverant; quorum satis nota est
Almo fluvins territorii Romani in Ty- historia ex Livio.
berim definit, hodie Dachia. In eo 4 Et qua pusitti] Pusillum appellat
Cybeles Sacerdotes lavabant cultros Herculem, ad assentationem Domi
quibus hostias mactabant, ipsum quo- tiani, qui se majorem Herculem prae
244 M. VAL. MARTIALIS
Faustine, plena Bassus ibat in rbeda, 5
Omnes beati copias trahens ruris.
Illic videres frútice nobili caules,
Et ntrumque porrum, sessilesque lactucas,
Pigroque ventri non inutiles betas.
Illic coronarn pinguibus gravem turdis, 10
Leporemque lassum Gallici canis dente,
Nondumque victa lacteum faba porcum.
Nec feriatus ibat ante carrucam,
Sed tuta fœno cursor ova portabat.
Romarn petebat Bassus ? immo rus ibat. 15
tenures brassicas stirpe nobili, atque utrumque porrum, et lactucas sessiles, et betas
utiles alvo stricta. Illic videres coronas» ponderosam pinguibus turdis, et leporem
vulneratum dente canis Gallici, et lacteum porcellum nondum fracta faba. Nec
otiosus cursor incedebat ante rhedam, sedferebat ova secura fото. Bassus ttafne
Romam ? immo petebat villam.

RegionexIv.—8 Juntina nostra in marg. sectilesque.—15 Heraldus legit inter-

rogatorie : Romam petebat Bassus ?
Ы OТIE
dicabat, nt patet ex lib. Ix. Epig. 65. 11 Gallici cams dente] Velocissimi
et Spect. Epig. 16. nimirum, utpote lupino satu editi.
Fervet fanum] Hoc est, a multis Vide Plinium lib. vin. cap. 11.
frequentatur. 12 Nondumque victa] Hoc est, por
8 Utrumque porrum] Sectivum in- cellum lacteum, qui fabas frangere
tellige et capitatum. nondum posset.
Sessilesque hictucas] Lactucarum ge 14 Sed tuta fœno] Hoc est, munita
nos quoddam sessile dicitur seu la- fœno, ne collisa contererentur.
conicum. Vide Plinium lib. xix. 15 Romam petebat] Cum tot fructus
cap. 8. rure nascentes veberet.
9 Pigroque ventri] Quem solvunt Immo rus] Amœna quidem erat
betae. illa Bassi villa, sed sterilis, in quam
10 Illic coronam] Factam forte e tot eduiia deportare cogebatnr.
vimine, ex qua suspensi erant turdi.

XL VIII.
D В O L L O.
Pauperis exstruxit cellam, sed vendidit Ollus
Praedia: nunc çellam pauperis Ollus habet.
Ollus œdiflcavit cellam inopis, at vendidit fundos: Olio nunc est celia pauperis.

In hoc Epigrammate exhibendo non variant libri calamo exarati aut typis
impressi.
 EPIGRAMMATUM LIB. 111. 245
noive
1 Entruxit cellam] Lipsio teste in bonis abliguritis, et praedio divendito,
Senecae Epis 1. 18. divites exstruebant unam sibi cellam reliquam fecit, quae
pauperis cellam contiguam, ant in tunc pauperis celia verins quam olim
vicinia suarum aedium, in quam fas- dici posset. Seneca Epistola 100.
tidiosi miseros, tribales, et advenas ' Desit sane varietas marmorum, et
pauperee, amicosque minorum gen- concisura aquarum cubiculis interflu-
tium recipiebant : ne intra aedes ad- entium, et pauperis celia, et quicquid
minèrent. Cum vero Ollus esset aliud luxuria, non contenta decore
dives, ex more reliquorum divitum simplici, miscet.' Lib. vin. Epig. 14.
construxerat cellam pauperis : sed

XLIX.
IN INVITATOREM.
Vbientana mihi misces, tu Massica potas :
Olfacere haec malo pocula, quam bibere.
Mihi porrigis vina Veientana, tu bibis Massica : magis placet odorari hac po
cula, quam haurire.
1 Beverlandi Ms. ubi Massica potas. Codex Bodl. iibi Massica ponis, ut et
conj. Ramiresius. Raderns legendum censet : tu Massica potus.—2 Olfacere
ha malo pocula, quem bibere in Junt. an. 1512. typothetarum manifesto en ore.
SOTM
1 Tu Massica potas} Vetus codex, optimum, lib. xin. Epig. 111.
tibi Massica potas. Ramiresius vero % Olfacere] An erant pocula myr-
legit,tü¿ Massica ponis. Judicet Leo rhina?inquit Raderus. Vinum rayrrha
tor. Vinum Veientanum vilissimum, amarius, cujus gratus odor, ingratus
lib. n. Epig. 53. Massicum vero gustus.

L.
IN L1GUR1NUM.
Нжс tibi, non alia, est ad cœnam causa vocandi,
Versiculos recites ut, Ligurine, tuos.
Oeposui soleas ; affertur protinus ingens
Inter lactucas oxygarumque liber.
O Ligurine, imitas ad caenam non alia de causa quam ut legas tua carmina. Ab-
jeci crepidas; statim apportatur immensus libellus inter lactucas et oxygarum.
In Lygurinum inscribitur in edd. vett.—3 Codex Vat. protinus apponitur.—
4 Beverlandi Ms. ostrigerum. Calderinus legit, origanum, nec animadvertit
NOTjE
3 Deposui soleas] Cum caenaturi stragula lecti, in quo recumbebant,
essent veteres, deponebant soleas, ne luto fœdarentur. Gellius lib. xin.
 M. VAL. MARTIALIS
Alter perlegitur, dum fercula prima morantur : 5
Tertius est, nec adhuc mensa secunda venit.
Et quartum recitas, et quintum denique librum.
Putidus est, toties si mihi ponis aprum.
Quod si non scombris scelerata poëmata donas :
Cœnabis solus jam, Ligurine, domi. . 10
Alter totus legitur, dum primœ dapes cunetantur. Tertius adest, needum secunda
fercula afferuntur. Et recitas quartum libellum, et tandem quintum. Si тШ vel
aprum apponis toties, maie olet. Quod si non tradas scombris scelesta poëmata, о
Ligurine, solus jam cœnabis domi.

quantitatem syllabœ ; nam Ъr'щаnит (àfxiyamv) Graeca est dirtio, corripitque

primam, et secundam producit. Scribitnr et ' organus.' Seren. Sammon.
Ict. Scorp. ' Cumque hoc absumi debebit origanus herba.' Vide boc verbum
in Nicand. Ther.—5 Alii, porrigitur.—7 El quartum ponis Beverlandi Ms.
quintum denique bruma in eodem.—8 Putridus est habet idem Ms.—9 Sunt qui
legant, dones. Gruterus mallet legi damnas. Vide supra Epig. 2. vs. 2.
NOTjE
cap. 20. 'Omnia quibus plantarum 5 Alter perlegitur] Leguntalii, por-
calces tantum infime teguntur, cetera rigitur.
prope nuda, et teretibus habenis 9 Quodsinonscombris] Versus mali
juncta sunt, soleas dixerunt.' Vide scombris et aliis piscibus involvendis
Epig. 44. et 45. supra. inserviebant. Alii, <
4 Oxygarumque] Garum intellige, Scelerata] Importuna enim carmi-
sive liquamen ex aceto et intestinis num recitatione convivas enecabat
piscium. Lib. хHт. Epig. 102. Ligurinus.

LI.
AD GALLAM.
Сим faciem laudo, cum miror crura manusque ;
Dicere, Galla, soles : Nuda placebo magie.
Et semper vitas communia balnea nobis.
Numquid, Galla, times, ne tibi non placeam ?
Cum commends tuum vultum, cum manus et crura mihi admiranda videntur, о
Galla, consuevisti dicers, Ero gratior nuda : et semper fugis thermos nobis com
munes. O Galla, an metuis ne tibi injueundus sim?

Hie nulla lectionis varietas est in exemplaribus scriptis aut prelo excusis.
NOT«
3 Et semper vitas] IronieAt carpit bat, ne corporis deformitas pateret.
Gallam, quae formosa videri volebat, 4 Ne tibi non placeam] Ne tibi vi-
nec tamen unquam cum Poëta lava- dear parum vir.
 EPIGRAMMATUM LIB. III.

Lit
AD TONGILIANUM.
Emta domus fuerat tibi, Tongiliane, ducenis :
Abstulit banc nimium casus in urbe frequens.
Collatum est decies. Rogo, non potes ipse videri
Incendisse tuam, Tongiliane, domum 1
O Tongiliane, emeras œies dueentis: infortunium creberrimum in urbe evertk
illas. Donatum est decies : O Tongiliane, quœm, nonne potes videri ipse '
sisse tuas cedes?
************
1 Aid. Junt. Colin. Gryph. Jaman. Delph. aliae hahent, dueentis,

1 Ducenis] Sestertii*, vel dueentis Non potes] Nempe ut ex incendio

millibus sestertium. lucrum faceres. Eodem sensu Juve-
3 Collatum est decies] Hoc est, tui nalis Sat. m, ' et merito jam Sus-
clientes tibi donarunt decies centena pectus tanquam ipse suas incenderit
millia sestertium. aedes.'

LIII.
AD CHLOEN.
Et vultu poteram tuo carere,
Et eolio, manibusque, cruribusque,
Et mammis, natibusque, clunibusque :
Et, ne singula persequi laborem,
Tota te poteram, Cbloë, carere. 5
Valebam me abstinere et a tua facie, et eolio, et manibus, et cruribus, et mammis,
et natibus, et clunibus ; et, ne defatiger referre singula membra, valebam, o Chloé,
me abstinere a te integra.

In hoc Epigrammate exhibendo consentinnt et libri calamo exarati et

impressae editiones.
NOTE
1 Et vultu poteram] Singula sua spernit Foëta, affirmant illa tota ca-
membra laudabat Chloë, ut amore rere te posse.
Martialem accenderet ; at vero illam

,»
248 M. VAL. MARTIAL!*

LIV.
AD GALLAM.
Сиm dare non possim, quod poscis, Galla, rogantem :
Multo simplicius, Galla, negare potes.
O Galla, cum nequeam donare quod petii a me poscenlr noctem ; O Galla, poteш
recusare multo apsrtius.
1 Bererlandi Ms. exhibet, quod poscis, Galla, roganti.
NOTJE
1 Quodposcis, Galla] Poeta arguit quam prestare posset ; sie ergo non
utatUm Galhe,quamcumille noctem simpliciter quidem, «ed art¡ficios
rogaret, poseebat illa multo plua recoiabat Galla.

LV.
IN GBLLIAM.
Quod quacumque venis, Cosmum migrare putamas,
Et fluere excusso cinnama fusa vitro :
Nolo peregrinis placeas tibi, Gellia, nugis.
Scis, puto, posse meum sic bene olere canem.
Quod credimus Coтам vemre quacumque vedis, et vitro agitato labi ciunama
dispersa ; O Gellia, noto tibi jocunda sis externis inepliis. Credo meum canem
posse bene olere hoc modo.

4 Sic puto posse meum, sic, ifc. in Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. quam lec-
tionem servat etfaun codex Palatinos. tam bene Bererlandi Ms.
NOTAC
1 Самим] Unguentarium, cujus polio illam sequi videretur. Lib. i.
mentionem saepe facit Poëta. Tot Epig. 88.
vero unguentis delibuta erat Gellia, 3 Nolo peregrinis] Unguentis ex
et tantos odor spargebatur, quacum- ternis, sed naturali oris venustate
que iret, ut Cosmus cum pharmaco- bene oleas.

LVI.
DE CISTERNA RAVENNATE.
Sit cisterna mihi, quam vinea, malo Ravennae :
Cum possim multo vendere pluris aquam.
Magis mihi placet habere eisternam Revenue, quam i item : cum possim vendere
aquam multo pluris.
 EHIGRAMMATUM LIB. III. 249
Hie nihil variant exemplaria manuscripta aut prelo excusa.
NOTjE
1 Sit cisterna] Raveuna urbs in vero vini copia, atque adeo illic plu-
Italia ad mare Adriaticum, ubi erat ris aqua, quam vinum vendebatur.
penuria aquarum potabilium, magna

LVII.
DE CAUPONE.
Ca l li dus imposait nuper mihi caupo Ravennœ :
Cum peterem mixtum, vendidit ille merum.
PaucU ante diebus versutus caupo me deeepit Ravenna: cum poscerem mixtum,
ille vendidit merum.
Neque in hoc Epigrammate quiequam variant exemplaria calamo exarata,
ant typis impressa. Sed in Junt. an. 1512. et Colin. an. 1528. hoc et praeced.
unum faciunt Epigramme.
NOTjE
1 Callidus imposuit] Patet hoc epi- aqua Raveunae carior esset vino, dilu-
ex praecedente: cum enim tum aqua vinum carius erat mero.

LVIII.
DE VILLA FAUSTINI, AD BASSUM.
Baiana nostri villa, Basse, Faustini,
Non otiosis ordinata myrtetis,
Viduaque platano, tobsilique buxeto
Ingrata latí spatia detinet campi :
0 Basse, villa Baiana nostri Faustini non composita sterilibus myrtetis, et pla
tano cœlibe, et buxeto tonsiii occupat steritía spatia agri ampli : sed gaudet rure

De Villa Faustini inscribitur in Junt. Colin. Gryph. &c—11 Pulmaunus :

NOME
1 Baiana villa] Baiis prope Nea- liberos non pariunt.
polim erat villa Faustini, quam a Tonsiii buxeto] Myrtetum et buxe-
fruetuum abundantia commendat tum sunt loca my,tis et buxis
Martialis, rus vero Bassi vituperat sterilibus frequentia : bnxus vero in
a sterilitate. Epig. 47. supra. varias, ut nunc, animatiom et aliarum
3 Vidua platano] Id est sterili, me- rerum figuras tondebatur.
taphora ducta a viduis fœminis quae
250 M. VAL. MARTIALIS
Sed rure vero barbaroque laetatur. 5
Hic farta premitur angulo Ceres omni,
Et multa fragrat testa senibus autumnis.
Hic post Novembres, imminente jam bruma,
Seras putator horridus refert uvas.
Truces in alta valle mugiunt tauri, 10
Vitulusque inermi fronte prurit in pugnam.
Vagatur omnis turba sordidae cortis,
Argutus anser, gemmeique pavones,
Nomenque debet quae rubentibus pennis,
Et picta perdix, Numidicaeque guttatae, 15
Et impiorum phasiana Colchorum.
Rhodias superbi fœminas premunt galli;
Sonantque turres plausibus columbarum.
vero, et ineleganti. Hie congestumfrumentum coacervatur omni angulo, et phares
amphora bene oient vino vetusto. Hie post Novembres,jam instante hyeme, incul
tas vinitor reportat uvas tardas ; tauri truculenti mugiunt in profunda valle, et vi-
tutus inermi fronte appetit prœlium. Omnis turba cortis rusticœ errat, anser argu
tus, et pavones gemmei, et qua habet nomen ab alis rubris, et perdix colorata, et
Numidicœ guttata, et phasiana impiorum Colchorum. Galli superbi comprimant
fœminas Rhodias, et turres resonant plausibus columbarum. Palumbus ingemiscit

prurit ad pugnam.—12 Beverlandi Ms. cohoriis, et sic correctum est in

Juntina nostra.—17 Pulmannus : fœminos prodvmt galli.—20 Rob. Titles Loe.
NOTVE
5 Sed rure vero barbaroque] Hoo Virgilius Ecloga ix. ' sed argutos
est, fertili, nес arboribos sibi invicem inter strepere anser olores.'
respondentibus ornato. Gemmeique pavones] Pavonum cau
6 Ceres] Cererem frumenti Deam da gemmis varii coloris ornata
pro fromento ipso posuit. videtnr.
7 Senibusautumnis] Vinum intellige 14 Nomenque debet] Phœnicopte-
a multis annis reconditum; autum- rumintellige,sic dictum ab alis rubris.
num usurpat pro fructibus autumni, Lib. xin. Epig. 71. 'Dat mihi penna
et quidem praecipuis, vino nimirum. rubens nomen.'
9 Seras putator] Uvas duracinas 15 Numidicœque guttata] Hoc est,
tarde maturescentes intellige, de gallinae Africanae, quarum plumae
quibus lib. i. Epig. 44. et lib. xni. maculis veluti guttis distinctœ. Lib.
Epig. 22. «m. Epig. 78.
11 Inermi fronte] Sine cornibus. 16 Phasiana] Avis nota, sic dicta a
Idem de b¡edo dicit Horat.in. Od.13. liasi Colchidis fluvio. Colchorum
' cui irons turgida cornibus Primis autem impiorum dixit propter scelus
et Venerem et praslia destinat Frus Medeae .
tra.' 17 Rhodias] Gallinas intellige, aliis
1$ Argutus anser] Hoc est, strepens. pretiosiores.
 EP1GRAMMATUM LIB. III. 251
Gemit bine palumbus, inde cereus turtur.
Avidi scquuntur villicae sinum porci ; 20
Matremque plenam mollis agnus expectat.
Cingunt serenum lactei focum vernœ,
Et larga festos lucet ad Lares sylvá.
Non segnis alho pallet otio caupo :
Nec perdit oleum lubricus palœstrita : 25
Sed tendit avidis rete subdolum turdis ;
Tremulave captum linea trahit piscem,
Aut impeditam cassibus refert damam.
Exercet hilares facilis hortus urbanos,
Et paedagogo non jubente lascivi 30
ex ha c parte, ex ilia turtur cereus. Porci cupidi sectantur gremium villicœ, atqus
agnus tener prastolatur matri ubundanti lacte. Serraii candidi circumdant cami-
num lucidum, et ligna copiosa splendent ad Lares soleunes. Non otiosus caupo exaU
bescit pallida inertia : nec lubricus palastrita amittit oleum : at tendit plagas fol
iaces cupidis turdis, vel filo tremente trahit piscem captum, aut reportat damam im-
plicitam plagis. Hortusfacilis prabet umbras amœnas, nec imperante praceptore

Controv. lib. ii. cap. 12. olim emendaverat: vilicœ sonum porci.—22 Cal-
deriuns legit lutei, i. e. sordiiti infantes. Vide lib. i. Epigr. 50. Codex
Farnabii habet : Cinguntque circum lutei focum verna.—29 Exercer hilare
facilis hortus umbras in Junt. an. 1512. Exercet hilaresfacilis hortus umbras in
Colin. an. 1528. facilis hortus umbellas Langins, Junius, беc. facilis hortus arcus
ambras legunt alii. At ego, inquit Musambert. si quis conjecturae locus est,
dixcria, fuisse a Valerii manu : Exercet hilares facilis hortus ancillas.—30 Ha
drian de Valois ad Juven. Sat. ix. 130. legit: non vidente lascivi Pateregaudent,
4rc. ' Vjdeo' et ' jubeo ' saepe permutantur ut ap. Propert. li. 26. 51. Valesii
Notae in Juvenalem nuper Parisiis repertae sunt, et in lucem productae a
NOTjE
19 Cereus turtur] A pinguedine 25 Nec perdit oleum] TJngebantur
quae pallidum colorem cerae similem oleo, qui in palaestra erant luctaturi :
efficit. Alii colorem illum cereum ad hic palaestrita cum rure non lucta-
plumas referunt. retur, oleo non utebatur, sed vena-
20 Villicœ sinum] In quo villica tione et aucupio se exercebat nt
fert pastum. Legunt alii sonum: caupo. Oleum vero et operam per
auculi enim villicae vocem eos ad dere dicitur, qui maie tempus insu-
pastum vocantis agnoscunt, et se- mit: hoc loco signifícat Poëta, nec
quuntur. palaestritam nec cauponem fuisse
23 Ad Lares] Deos domesticos, qui otiosos.
ad focum colebantur. Lib. i. Epig.50. 29 Exercet urbanos [umbellas] Hoc
24 Non segnis albo] Caupo exer- est, praebet umbras. Alii legunt,
cebatur aucupio et piscatu : in villa exercet urbanos, hoc est, occupat eos
viatorum gratia constituebatur eau- qui ex urbe in villam venerunt. Alii
pona. legunt exercet ancillas, ut ostendat
 M. VAL. MART1ALIS
Parère gaudent villico capillati ;
Et delicatus opere fruitur eunuchus.
Nec venit inanis rusticus salutator :
Fert Ule ceris cana cum suis mella,
Metamque lactis : Sassinate de sylva 35
Somniculosos ille porrigit glires ;
Hic vagientem matris bispidae foetum ;
Alius coactos non amare capones.
Et dona matrona vimineo ferunt texto
Grandes proborum virgines colonoram. 40
Facto vocatur laetus opere ricinus,
Nec avara servat crastinas dapes mensa ;
Vescuntur omnes, ebrioque non novit
Satur minister invidere convivae.

lascivi capillati latantur obsequi villico, et mollis eunuchus vacat labori: nec acctdit
agrestis salutaior vacuis manibus. Ule portai cana mella cum suis ceris, et metam
lactis de sylva Sassinaie. Ule offert somniculosos glires, hic vagientem partum ma
tris villosa, alius capones coactos non amare. Atque adultœ puella bonorum colono*
rum canistro portant munera matrum. Peracto labore hilaris vicinus invitatur, net
avara mensa servat cibos in crastinum convivium ; cuncti epulantur,etsaturaius ser-

viro doctissimo N. L. Achaintre.—33 Non venit inanis fetos codex Ramiresii.—

35 Alii contendunt legendum esse, Sarsinate.—36 Somniculos Beverlandi
Ms.—38 Alius coactus Junt. an. 1512.—39 Et ova matrum in quibusdam. Cal-
derinus legit, vimine ferunt texto: Scriverius vimine offerunt texto, vel afferunt.
NOTjE
Poeta totam Faustini familiam vacare >Sassinaie de sylva] Baiis vicina, ut
alicui operi. Judicet lector. videtur. Legunt alii Sarsinate. Sar-
Facilis hortus] Qui facile, et nullo sina vero Umbriae urbs, Plauti patria:
fere labore colitur ; rnre enim vero sed longe distat a Baiis. Videat
et barbaro laetabatnr illa villa. lector.
31 Capillati] Pueri scilicet comam 37 Matris hispida fœtum] Hoc est,
alentes, qui domino in deliciis erant, haedillum, qui vagita suo matrem
uni paedagogo parebant, alios servos abesse queritur.
dicteriis lacessebant. Laudat Poeta 38 Coactos non amare] Quia sunt
haue villam ubi lascivi mili pueri, non castrati.
cogente paedagogo, ultro obtempera- 39 Et dona matrum] Agricolarum
bant villico : vel intellige filies ipsius filiae a matribus suis afferunt munera.
villici, cui sua sponte obtemperaban^ Legunt alii, et ova matrum, hoc est,
33 Nec venit inams] Sed affert gallinarum. Lib. vn. Epig. 30. ' Rau
munera, quae sequuntur. cae cortis aves, et ova matrum.'
35 Metamque lactis] Caseum intel 44 Satur minister] Cum enim in
lige, nt lib. i. Epig.44. crastinum convivium non serveotur
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 253
At tu sub urbe possides famem mundam. 45
Et turre ab alta prospicis meras laurus,
Furem Priapo non timente securus.
Et vinitorem farre pascis urbano,
Pictamque portas otiosus ad villam
Olus, ova, pullos, poma, caseum, mustum. 50
Rus hoc vocari debet, an domus longe ?

rus nescit invidere temulento conviva. At tu sub urbe possides famem elegantem,
atque ab alta turre spectas tuntum lauros, et tutus es Priapo non metuente furem,
atque alie vinitorem frumento allato ex urbe, atque ad villam pictum feriatus fers
olus, ova, pullos, poma, caseum, mustum. Hocne rus debet uppellari, an domus
procul?
Beverlandi Ms. exhibet cisto pro texto.—40 Pulmaunus, prospicis moros,
laurus, improbante Ramiresio.—51 Junius legendum existimabat, an domus
longa, refragantibus libris, et improbante Heraldo.
nota:
cibi, saturantur servi nec invident 47 Priapo non tímente] Hortorum
convivis, quod secus fit in urbe. custode, qui fures quidem non me-
45 Possides famem mundam] Jam tuebat, cum illic unlli essen t fructus.
alloquitur Bassum. cujus amcena qui- 49 Picsamque] Sterilem, sed visu
dem erat villa, sed sterilis. amaenam, qualis in tabella exprimi
46 Meras laurus] Ex quibus nullus solet. Epig. 47. supra.
fructus percipitur.

LIX.
DE SUTORE ET FULLONE.
Sutor cerdo dedit tibi, culta Bononia, munus.
Fullo dedit Mutinœ : nunc ubi caupo dabit ?

O potito Bononia, sutor cerdo tibi exhibuit spectaculum : fullo exhibuit Mutina :
O caupo, ubi nunc exhibebis ?

2 In edd. vett. Aid. Junt. Colin. &c. sine interrogatione legitur : nunc tibi
copo dabit. Junius, Langius, Pulmaunus, Ed. Delph. alii legunt : nunc tibi
caupo dabis? et sic in margine Juntina; nostra.
NOT\E
l Sutor cerdo] Indignatur Poëta, lucrum facit, unde sutor cerdo qui
quod vilissimi etiam homines edant ex sutrina, cerdo tonsor ex tonstrina,
munera gladiatoria, cum id olim non- &c. Bononia vero et Mutina, hodie
nisi clarioribus viris liceret. Est Bologna et Modena. Epig, 16. supra.
autem cerdo is quiex quacumque arte
254 M. VAL. MARTIALIS

LX.
IN PONTICUM.
Сим vocor ad cœnam, non jam venalis, ut ante,
Cur mihi non eadcm, quae tibi, cœna datur ?
Ostrea tu sumis stagno saturata Lucrino :
Sumitur inciso mytilus ore mihi.
Sunt tibi boleti : fungos ego sumo suillos. 5
Res tibi cum rhombo est : at mihi cum sparnlo.
Cereus immodicis turtur te clunibus implet :
Ponitur in cavea mortua pica mihi.
Cur sine te cœno, cum tecum, Pontice, cœnem ?
Sportula quod non est, prosit : edamus idem. 10
Cum invitar ad cœnam, non jam venalis ut prius, цингe non iidem cibi mihi ap-
ponuntur qui tibi? Tu accipis ostrea natrita in lacu Lucrino : ego sugo mytiium ore
scisso. Tu hobes boletos ; ego accipio fungos porcinos. Tu sumis rhombum, ego
vero sparulum. Aureus turtur te saturat clunibus lalis: pica mortua in cavea appo-
nitur mihi. O Pontice, cum tecum cœnem, quan cœno sine te? Proficiat mihi,
sublatam esse sportulam : comedamus idem.

1 Ald.Junt. Colin. Gryph. Junian. Lang. &e. non tam venalis.—4 Sugitur
Pulmannus, Junius, Delph. alii, mytvlus ore mihi codex Thuan. myrtilis ore
mihi codex Vat.—5 Alii legunt : fungos ego sumo pusillos; et sic in Be-
verlandi Ms.—7 Aureus in Junt. quae margin! etiam ascriptum habet
Cereus.—10 Sportula quœ non est Beverlandi Ms. Sportula quod non sit conj.
Bamiresius.
NOTjE
1 Non jam venalis] Alii non tarn. 5 Ahm suillos] Boleti optimi sunt
De sportulis sublatis, et cœna recta saporis, fungos vero per contemtum
a Domitiane revocata, vide Epig. 7. suillos vocat.
supra. Edicto Domitiani fraudem 6 Cum rhombo] Qui pisois est ex»
fieri conqueritur Martialis, cum Pon- quisitus, sparulus autem vilissimus.
ticus rectam quidem cœnam daret, 7 Cereus [Aureus] Alii Cereus ut
sed non meliorem sportula. Epig. 58. supra. Aureum vocat a co-
3 Stagno saturata] Ostreis optimi lore pingnedinis.
saporis abundabat lacus Lucrinus in 8 In cavea mortua pica] Cavea hic
Campania, hodie Lago Licola vel significat septum in quo aves et
Maremorto. bestiae includuntur: alias locus est
4 Sumitur [Sugitur] inciso] Ego ubi popnlos sedens ludos spectabat.
vero, ¡nquit Poëta, mytilum sugo, 9 Cum sine te] Tecum, sine te, cœno,
sed illius testa tam dura est, ut mihi quia non eosdem cibos comedimus.
sugenti labra scindat. Legunt alii, 10 Sportula quod non est] Sublata a
Sumitur. Domitiane.
 EP1GRAMMATUM LIB. III. 355

IN CINNAM.
Esse nihil dicis, quicquid petis, improbe Cinna :
Si nil Cinna petis ; nil tibi, Cinna, nego.
0 Cinna nequam, ais nihil esse quicquid postulas : o Cinna, si nihil postulas, nihil
recuso tibi, o Cinna.
In hujns Epigrammatis lectione nihil variant aat Hbri manu scripti, aut
typis impressi.
NOTJE
1 Esst nihil] Sic lepide omnia importuno Cinnae negat Poëta.

LXII.
IN QUINTUM.
CentenIs quod emis pueros, et saepe ducenis :
Quod sub rege Numa condita vina bibis :
Quod constat decics tibi non spatiosa supellex :
Libra quod argenti mi Ilia quinque rapit :
Aurea quod fundi pretio carruca paratur : 5
Quod pluris mula est, quam domus emta tibi :
Haec animo credis magno te, Quinte, parare ?
Fallens : haec animus, Quinte, pusillus emit.
Quod mercaris servos centenis, et sape ducentü : quod potas vina recondita sub
rege Numa: quod emis decies supellectilem non pulchram: quod libra argenti constat
quinque millibus : quod aureus currus emitur pretio fundi : quod nemo pluris mer-
catus est ades quam tu: O Quinte, putasue te hœc emere animo magno? Halluci-
naris, o Quinte, abjectus animus hœc mercatur.

3 Edd. vett. speciosa: Calderini vet. cod. spaciosa. Lipsius legit spatiosa.—
4 Mula quod argenti Junt. in margine.—6 Quod pluris nulla est in edd. vett.
alii legunt, nulli est.
1 Centenis] Millibus sestertium. 6 Quod pluris mula [nulli] est] Alii
2 Sub rege Numa] Hyperbolixûs Quod pluris mula est. Videtur haec
significat vinum vetustissimum. lectio melior : quae enim pretio car-
3 Non spatiosa [speciosa] Alii non rucae, eadem pretio mulae accommo-
spatiosa, id est, quae non occuparet datar hyperbole.
mult um spatii: sed pretiosa esset, 7 Hœc animo] Qui tantas impensas
ita ut una argenti libra affabre facit in rebus tarn pusiltis, non magno
cœlata quinque millibus constaret. sed pusillo est animo: habendus
5 Aurea carruca] Currum inaura- autem magnanimus ille, qui pecu-
tum intellige, qui tanti constaret niam pauperibus amicis largitur.
quanti fundus.
256 M. VAL. MARTIALIS

LXIII.
IN COTILUM.
Cotile, bellas homo es: dicu ut hoc, Cotile, multi.
Audio : sed quid sit, dic mihi, bellus homo ?
Bellus homo est, flexos qui digerit ordine crines :
Balsama qui semper, cinnama semper olet :
Cantica qui Nili, qui Gaditana susurrat : 5
Qui movet in varios brachia vulsa modos :
Inter fbemineas tota qui luce cathedras
Desidet, atque aliqua semper in aure sonat :
Qui legit hinc illinc missas, scribitque tabellas :
Pallia vicini qui refugit cubiti : 10
Qui scit, quam quis amet, qui per convivia currit :
Hirpini veteres qui bene novit avos.
0 Cotile, homo es bellus : о Cotile, multi id loquuntur : audio : at doce me, quid
sit homo bellus? bellus homo est, qui ordine distinguit capillos flexos : qui perpetuo
fragrat balsamü, perpetuo cinnamis : qui susurrat cantilenas JEgyptias et Gaditanas :
qui versat depílala brachia in diversos modos : qui die integro torpet inter sellas
mulierum, et perpetuo susurrat in aure alicujus : qui legit tabellas missas hinc et
iltinc, et scribit: qui vitat pallia propinqui cubiti : qui novit, quam quis depereat,
qui currit per convivia : qui recte tenet avos antiquos Hirpini. Quid ais ? hoc est,

2 Beverlandi Ms. sed quid sit, Cottile, bellus homo ?—3 Alii legnnt flexo qui,
improbante Ramiresio.— 5 Cantica gui 2Viii qui et Beverlandi Ms.—6 In
codd. et edd. vett. roba. Beverlandi Ms. pro modos exhibet choros.-—9 In qui-
busdam libris : recipitque tabellas.—14 Res petricosa in ed. antiq. Ferrar. an.
NOТЖ
1 Cotile, bellus homo] Docet Poeta Hispaniae, hodie Cadis. Epig. 42.
bellum hominem mollem et effœmi- vs. 12. et lib. i. Epig. 62.
natum esse. Cotilus vero se bellum 6 BracAia vulsa] Alii volsa. Vide
prœdicabat, ratus то bellus referri lib. ii. Epigr. 29.
tantum ad corporis formam, non ad 9 Scribitque tabellas] Amatorias
mores. neuipe.
3 Flexos [flexo] qui] Aliiflexos. Ex 10 Pallia vicini] Ne proxime sedens,
persona Cotili hominem bellum defi- aut in convivio accumbens, inquinet
nit Poeta. vestes ejus elegantiores. Vide lib. n.
4 Balsama qui] Effœminatorum est Epigr. 41. 10.
semper unguentis alienis bene olere. 12 Hirpini veteres] Hirpinus equus
5 Cantica qui Nili] Nilus fluvius nobilis multas in circo palmas retu-
-^gypti, quem usurpat pro jEgypto. lerat, enjus meminit Juvenalis Sat.
Cantilenae vero -¡Egyptiae et Gaili- vin. vs. 61. Bellus ¡taque homo amat
tanae choreis atque impudicis moti- circum, et equos victoree, quorum
bus accommodate;. Gaditani populi stemmastudiose recenset.
 EPIGRAM.M AT U M LIB. III. 257
Quid narras ? hoc est, hoc est homo, Cotile, bellus ?
Res praetricosa est, Cotile, bellus homo.
о Cotile, hoc est homo bellus ? O Cotile, homo bellus res est petricosa.
*********Г**
1471. Aid. an. 1501. Juot. 1512. Colin. 1528. Aid. 1550. Gryph. &c. pertri-
cosa in quibusdam aliis.
note
13 Quid narras] Belli hominis de- tricosa est. Trica est impedimentum
finitionem miratur Poëta. tenue quidem, sed molestum : hoc
14 Res pratricosa [petricosc{] Id est, est, bellus bomo Ievioribus in rebus
salebris et petris impedita : Meta- totus est occupa tus.
phoriKÛt loquitur. Legunt alii per-

LXIV.
AD CASSIANUM.
Sirenas hilarem navigantium poenam,
Blandasque mortes, gaudiumque crudele,
Quas nemo quondam deserebat auditas,
Fallax Ulysses dicitur reliquisse.
Non miror : illud, Gassiane, mirarer, 5
Si fabulantem Canium reliquisset.

Fraudulentus Ulysses fertur deseruisse Sirenas, suave exitium navigantium, et

jucundum intention, et savam latitiam, quas auditas olim nultus relinquebat. Non
miror, о Cassions: id mirarer, si deseruisset Caniumfabulantem.

1 Sirenas hilares navigantium moras in codice Pulmanni.—4 Duplex Ulysses

J unt. nostra in margine. Homero, wо\ии*гrк 'O&voosis.

NOTE
1 Sirenas hilarem] Nota Sirenum ret, navis maloalligarisejussit. Ho-
fabula, quae lit tus Siculum incolen tes merus Odyss. M.
tuavitate çantus nautas praeternavi- 6 Si fabulantem Canium] Fuit ille
gantes in naufragium pellicere sole- Poëta Gaditanus, de quo lib. i.
bant: onde Poëta illas vocat ' hilarem Epig. 62. et 70. qui lascivis suis et
narigantium pœnam.' Legunt alii, hi- ridiculis versibus vel ipsum Ulyssem
tares navigantium moras. morari potuisset.
4 Fallax Ulysses] Ut Sirenas fuge-
Delph. et Vor. Clos. Martial. R
 M. VAL. MARTIALIS

LXV.
AD DIADUMENUM.
Quod spirat ténera malum mordente puella:
Quod de Corycio quae venit aura croco :
Vinea quod primis floret cum cana racemis :
Gramina quod redolent, quae modo carpsit ovis :
Quod myrtus, quod messor Arabs, quod succina trita : 5
Pallidus Eoo thure quod ignis olet:
Gleba quod aestivo leviter cum spargitur imbre :
Quod madidis nardo sparsa corona comis :
Hoc tua, saeve puer Diadumene, basia fragrant.
Quid, si tota dares ilia sine invidia ? 10

Quod redolet pomum mordente tenera virgine: quod aura, quam exhalat Corycius
crocus: quod vitis cum floret alba primis uvis: quod spirant gramina, qua paulo
ante delibavit ovis : quodfragrat myrtus, quod messor Arabs, quod electra atlrectata:
quod spirat pallidaflamma ab Orientis thure : quod cespes cum tenuiter perfundiiur
astiva pluvia: '¡uod corona cujus comœ sunt perfusœ nardo: о Diadumene puer
acerbe, id spirant tua oscula. Quid si libares illa integra sine malevolentia ?

2 Quod de Corycio pervenit in codice Thaan. et Beverlandi Ms.—4 Multi

codd. inquit Calderinus, habent qua modo carpsit apis, ut de thymo intel-
ligatur : hue etiam habent codd. Scriverii, et sic conj. Barthius, probante
Gronovio. Nonnulli exhibent, quœ modo carpsit avis, ut de Phœnice possis
intelligere, quae nidos construit ex cinnamomo et cassia. Nostram lectionem
testantur edd. vett. Vide Var. Notas.—8 Scriveiius legit, madidas nardo
sparsa corona comas, quod servant etiam edd. vett. passa pro sparsa codex
4huan.--9 Hoc tua sava Junt. 1512. et Colin. 1528.—10 Quod si Bever
landi Ms.
NOTjE
2 Quod de Corycio] Corycus mons Quod succina] Tri tum manibuselec-
Ciliciae, qui bene olenti croco abun- trnm bene olet. Lib. v. Epig. 38.
dabat, Spect. Epig. 3. lib. ix. Epig. 6 Pallidus Eoo] Igneus color im-
39. et lib. xi. Epig. 9. misso thure fit pallidus.
4 Ovis] Alii apis, quae suavissimi 8 Sparsa corona] Hellenismus est,
odoris herbas sugit, quibus odorem pro sparsis comis : comae vero hic
mellis inspirat, et brevi contactu vim sumuntur pro ramusculis florum, ex
sui relinquit, teste Qaintiliano De- quibus componitur corona.
clam. xni. 9 Diadumene] Juvenem quendàia
5 Quod messor Arabs] In Arabia egregiae formae. intellige: haec de
Felici fiebat messis herbarum bene puella convenientius dixisset Poëta.
olentinm, nnde messores gratissimum 10 Sine invidía] Id est, sine repug-
epirabant odorem. nantia, sed libenti animo.
 EPIGBAMMATUM LIB. III. 259

LXVI.
IN M. ANTON1UM.
Par scelus admisit Phariis Antonius armis ;
Abscidit vultus ensis uterque sacros.
Illud, laurigeros ageres cum laeta triumphos ;
Hoc tibi, Roma, caput, cum loquereris, erat.
Antonî tamen est pejor, quam causa Pothini: 5
Hie facinus domino praestitit; ille sibi.
Antoniusfecit flagitium simile armis JEgyptiis: uterque gladius amputavit sacra
capita. O Koma, tu habebas illud caput cum hilaris reportares triumphos laureates ;
hoc autem cum verba faceres. Nihilominus Antonii ratio deterior est quam,Pho-
tini : hie admisit scelus domino, ille sibi.

Hoc Epigramma translatum fuit a quodam olim philologo; et insertum

quibusdam aliis scriptis ejusdem generis, quod satis liquet exveterum Epig.
Volumine quod Pithaens edidit : ubihaec inscriptio, ' Valeriani de Antonio.'
Sed loco nltimi distichi hoc substituitur : Quid prosunt sacrœ pretiosa silentia
lingua, Incipient omnes pro Cicerone loqui. Vide Senecam. Khet. et vetusta
Cic. Epitaphia apud eundem Pithaeum.—1 Pro Phariis Beverlandi Ms.
habet pactis: haec verba permutantur etiam in Juvenale Sat. iv. 24. Vide
MarklandiEpist. Crit. p. 152.—2 Abscidit heu vultus conj. Donsa P. probante
Pulmauno : citra necessitatem ; nam Abscidit venit a ' cœdo.' ' Ilia comam
laeva morienti abscidit epheho.' Lucan.—3 Beverlandi Ms. ageres cum Roma
triumphos.
NC.ТЖ
1 Par scelus] Antonius triumvir tore diserta habiia est.
Ciceronem interfici jussit, cujus fa 6 Hic facinus domino] Pothinus in
cinus confert Poëta cum scelere Po gratiam Caesaris regi Ptolemaeo sua
thini .Xgyptii, qui Pompeium mag sit ut Pompeium interfici juberet,
num interficiendum Ptolemaeo suasit. Ciceronem vero occidi jussit Anto
Vide lib. v. Epig. 70. nius, ut animi sui crndelitatem exs
2 Abscidit vultus] Alii abscidit heu pleret: ergo gravius est Antonii
vultus. scelus, quam Pothini. Pompeii et
3 Illud laurigeros] Pompeio duce Ciceronis historia passim obvia e.-t.
triumphavit Koma, et Cicerone ora-

LXVII.
DE PIGRIS NAUTIS.
Cessatis, pueri, nihilque nostis,
Vatreno Eridanoque pigriores :
O pueri, conquiescitis, nihilque progressi estis : segniores Vatreno atque Eri?

1 Hie versus varie legitur : Pulmaunus scribi jussit: Cessatispueri, nihilque

260 M. VAL. MARTIALIS
Quorum per vada tarda navigantes,
Lentos tingitis ad celeusrna remos.
Jam prono Phaëthonte sudat Л^поn, 5
Exarsitque dies, et hora lassos
Interjungit equos meridiana.
At vos tam placidas vagi per undas
Tuta luditis otium carina.
Non nautas puto vos, sed Argonautas. 10
dano, per rada quorum tarda navigantesfigitis remos lentoi ai celeusma. JEthon
tudat inclinato jam Phnïthonte, et dies infiammatus est, et meridies solvit equos de-
fatigatos. Sed vos incerti per aquas adeo tranquillas abutimini otio in nave secura.
Ego non existimo vos nautas, at Argonautas.
môstis Veientone asinoque ; sed btec est emendatio Lipsii, quam probat Turneb.
lib. xni. cap. 19. et recepit Scriverius. Pontanus in notis ad Macrobii
Saturn. cap, 16. «mendat pôstis pro ' potestis.' Farnabius, si quid mutan-
duui, adoptaret : Cessatis pueri, et nihil moretis. Ant. de Rooy malit: Ces-
satis, pueri, nihilque motis, Ifc. ut тЬ motis referatur ad fluvios, qui sequuntur,
hoc sensu: Cessatis, pueri, et pignores Vaterno Eridanoque nihil motis a
vobis, (acri se. ut oportebat, remorum impulsione,) tingitis lentos ad ee
leusma remos. Vide Lucan. v. 448. et Ovid. Am. Ii. 11. 5. ' Pellere' in
eadem re utitur idem Ovid. Pont. iv. 10. 33. et Tibull. ii. 5. 34. ubi vide
Broukh.—2 Vatreno, Ratinaque Beverlandi Ms. Vatreno Rasinaque Gru-
terus ex codice Palatino. Veterno resinaque Aid. Junt. Colin. Gryph. Juuian.
Lang. Ramires. Calderinus, &c. Vide G. Vossii Aristarchum p. 300. 1. 2. et
Var. Notas. remoraque pigriores ex pulmanni editione citât Languis. Lectio
nostra debetur Cluverio in Ital. Antiq.—3 Quorsum per vada Ramiresius.—
4 Lentosfingitis Beverlandi Ms. figitis in edd. vett. quasi fixos tenetis, non
movetis.— 6 Beverlandi Ms. lapsos.—9 Tuta luditis otium carinœ legit Scri
verius. Tarde luditis aИ\. Vide Gronovium in Var. Notis.
NOTjE
1 Nihilque nostis [môstis] Legunt tionem secuti sumus : Vatrenum enim
alii nostis, alii pôstis. lentissime fluere affirmat, ut et Pa-
2 Vatreno] Vatrenus amnis apud dum, quem Vatreno auctum proprie
Plinium, qui forum Cornelii, hodie Eridanum vocari existimat. Alii le-
Imola, alluit. Leander eum Santerno guut Vaterno, Sapique pigriores. Sa-
hodie vocat: Vaternus est apud Mar- pis autem fluvius est jEmiliae ex
tialem, inquit Ortelius citans boc monte Apennino supra Sarsinam
Epigramma : Vatrenus, et Vaternus oriens, &c. Ferrarius.
promiscue dicit Ferrarius. Poëta 4 Lentos tingitis [figitis] Alii tingi-
ait hos nautas tardius navigare, quam fis. Celeusma fit a iieЛeiW, jubeo : est
laberentur isti amnes, quorum cursus autem hortamentum quo remiges ad
erat lentissimus. Illuc vero seces- navigandum incitantur.
serat Martialis,ut ipse testatur Epig. 5 JEthon] Equus solis defatigatus,
i.et4. supra. Legunt alii Veterno Sole jam vergente ad occasum.
resinaque. Alii Veterno, remoraque. 7 Interjungit equos] Hoc est, solvit
Per líos amnes forte navigabat Poëta. a jugo quietis causa. De hoc verbo
Cluverius in Italia Antiqua lib. i. cap. dictum lib. n. Epig. 6.
35. restituit hunc versum, cujus lee- 9 Tuta luditis] Hoc est, abutimiui
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 261
1*отя:
otio, velut portum jam ingressa navi et alii ; hi vero pueri erant Argo-
et secura. nautae, hoc est, nautae inertes et de-
10 Sed Argonautas] Ludit in hoc sidiosi, composite nomine ab ipybs,
verho : Argonautae fnerunt Heroes piger, et vairns, nauta.
fortissimi Jason, Theseus, Hercules,

LXVIII.
AD MATRONAM PUD1CAM.
Hüc est usque tibi scriptus, matrona, libellas.
Cui sint scripta rogas interiora? mihi.
Gymnasium, thermae, stadium est hac parte : recede.
Exuimur : nudos parce videre viros.
Hie jam deposito post vina rosasque pudore, 5
Quid dicat, nescit saucia Terpsichore.
Schemate nec dubio, sed aperte nominat illam,
Quam recipit sexto mense superba Venus :
Castodem medio statuit quam villicus horto ;
Opposita spectat quam proba virgo manu. 10
O matrona, hactenus compositus est liber pro te. Qua:risoe pro quo composita
sint subsequentia? pro me. Hac parte gymnasium est,therma, stadium; abi.
Denudamur: fuge conspectum nudorum virorum. Inde objecta jam verecundia,
post merum et rosas ebria Terpsichore ignorat quid proferat. Figura non ambigua,
sed plane nuncupat illam, quam sexto mense excipit Venus arrogans : quam custo-
dem ponit villicus in medio horto ; quam objecta manu aspicit casta puella. Si

Ad Matronas inscribitur in edd. vett.—2 Beverlandi Ms. inferiora.—3 In

qnibusdam : stadium est ex parte.—4 Junt. an. 1512. habet : nudos parte videre
viros. Pulmauni cod. videre mares.—6 Quid dicas in quibusdam vett. Quid
dicat vet. cod. Cagncrii.— 7 Schemate non dubio, per te cognoverat Шат in eodem
codice.—8 Junt. nostra margini ascriptum habet: Quam recipit sexto mense
NOTjE
2 Interiora] Id est, subsequentia ; nominavit, quia praeest choreis et vo-
ducta metaphora a domo, cujus inte- luptatibus, quibus deinceps indulge-
riores partes dicuntur, quae a primo bit Poëta.
limine sunt remotiores: dicit autem 8 Quam recipit sexto] Intelligit Pri-
Poëta hujus libri Epigrammata hue- apum, quem mense sextili, hoc est,
usque scripta esse matronis pudicis: Augusto, qui sextus est a mense
quae vero subsequuntur lasciva pror- Martio, a quo aunum incipiebant ve
tns, et castis auribus aliena. teres, matronae ferebant ad Veneris
3 Gymnasium, therma] In iis locis templum, atque ilium in illius sinu
viri denudabantur. deponebant.
Hac parte] Alii ex parte. 9 Custodem medio] Notum est Pri-
4 Videre viros] Alii mares. apum custodire hortos.
6 Saucia Terpsichore] Musam hanc
262 M. VAL. MARTIAL»
Si bene te novi ; longum jam lassa libellum
Ponebas : totum nunc studiosa leges.
bene te novi, jam defatigata abjiciebas longum librum: nunc cupida evolvis
integrum.
proterva Venus.—10 Beverlandi Ms. proco virgo.—12 Cod. Timan. tantum nunc
studiosa leges. Edd. vett. pro leges habent legis.
NOT«
12 Studiosa leges] Res eoim ob- quam honestae. Legunt alii legis.
scienaj plerumque magis placent,

LXIX.
AD COSCONIUM.
OmnIa quod scribis castis Epigrammata verbis,
Inque tuis nulla est mentula carminibus ;
Admiror : laudo : nihil est te sanctius uno :
At mea luxuria pagina nulla vacat.
Наsс igitur juvenes nequam facilesque puellae, 5
Haec senior, sed quem torquet amica, legat.
At tua, Cosconi, venerandaque sanctaque verba
A pueris debent virginibusque legi.
Admiror, probo, quod componia cuneta Epigrammata pudicis rocibus .... Nihil
castius est te uno: sed nulla mea pagina expers est libidinis. Hœc ergo legaut
lascivi adolescentes et faciles virgines, hœc evolvat senior, at ille qui cruciatur ab
amica: sed, o Cosconi, vocabula tua colenda et casta ecolvenda sunt a pueris et
puellis.
4 At mea prurit* Juntina nostra in margine.
NOTjE
7 At tua, Cosconi] De quo jam die- sine acumine, legenda a simplicibus
tum lib. ii. Epig. 77. quem laudat atque ab indoctis, quales sunt virgi-
Martialis ironi/cis, cum dicat Epi- nee et pueri.
grammata ejus, tanquam insulsa et

LXX.
AD SCjEVINUM.
Mœchus es Aufidiae, qui vir, Scaevine, fuisti.
Rivalis fuerat qui tuns, ille vir est.
O Cervine, qui fuisti maritus Aufiduc, adulter es illins. Ille vero es< ma-
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 263
Cur aliena placet tibi, cui sua non placet uxor ?
Numquid securus non potes arrigere ?
ritas, qui fuerat tuns rivalis. Cur amas alienam covjugem, quam non amas
Im?-,.
Ad Cervinum Aid. Junt. Colin. Gryph. Junian. Lang. Sic. Ad Scavinum
cod. Pulmauni.—1 Machus es Aufidie, quid vir Cervinefuisti in Junt. an. 1512.
Machus es Aufidie, qui vir Cervine fuisti Aid. et Colin.—3 In iisdem : qua
tua non placet uxor.
ti OТJE
1 Machus es Aufidia] A Cervino deperibat Cervinus: vetita enim im
per fastidium repudiata Aufidia probis magis placent, quam licita.
nupsit suo mrecho, illam vero postea

LXXI.
IN NjEVOLUM.
Mentula cum doleatpuero, tibi, Naevole, cuius :
Non sum divinus, sed scio quid facias.
2 Langius ex editione Pulmauni citat : si scio quid facias. In Junt. 1512.
et Colin. 1528. cum interrogationis nota: sed scio, quid facias?
not.¡e
1 Cum doleat] Naevolum pathicum Ramir.
insectatur, qui paedicabatur a servo. 2 Quid facias} Immo quid patiaris.

,
LXXII.
AD LAUFEIAM.
Vis futui, nec vis mecum, Laufeia, lavari.
Nescio quod magnum suspicor esse nefas.
Aut tibi pannosae pendent a pectore mammae :
Aut sulcos uteri prodere nuda times :
Aut infinito lacerum patet inguen hiatu : ö
Aut aliquid cunni prominet ore tui.
Ad Laufellam inscribitur in edd. vett. alii legunt, Saufeiam: alii Lauferam,
vel Laufelam. Eadem est varietas in codd. Juvenalis Sat._ vi. 320.—2 Nescio
quid correctum est in Juntina nostra. Nescio quod majus in vett. codd. Pul- >
mauni et Ramiresii.—3 Codex Pulmauni : dependent pectore mamma.
NOTjE
1 Nec vis mecum] Communia fuisse 2 Nescio quod magnum] Alii majus,
viris cum fœminis baluea constat ut Epig. 42. supra.
etiam ex Epig. 51. supra.
264 M. VAL. MARTIALIS
Sed nihil est horum : credo, pulcherrima nuda es.
Si verum est, Vitium pejus habes : fatua es.
NOTjE
8 Fatua es] Insulsa, nulle» lepore meretricio instructa. Lib. xI. Epig. 61.

LXXIII.
IN PHŒBUM.
Dormis cumpueris mutoniatis,
Et non stat tibi, Phoebe, quod stat illis.
Quid vis me, rogo, Phoebe, suspicari ?
Mollem credere te virum volebam :
Sed rumor negat esse te cinaedum. 5
In noonullis codd. inscribitur: In Galium. Alii codd. habent : In Phœbum
quendam, et in Epig. vs. 2. Et non stat tibi, Galle.
nota:
4 Mollem] Id est, cinaedum. mutoniatis morem gereimt : sparet*-
Sed rumor] Fellatorem carpit, simo ore pathicum forte intelligit.
qui cum fœminis nequiret, pueris

LXXIV.
IN GARGILIANUM.
PsIlothro faciem laevas, et dropace calvam.
Numquid tonsorem, Gargiliane, times ?
Psilothro depths vultum, et caleam dropace. O Gargiliane, metuisue tonsorem?

1 Psilothro faciemque lavas in edd. vett. Psilothro faciem lavas Heraldus :

nam psilothro non lavabatur facies, sed laevabatur. Cf. Anson. Epig. 123.
Psilothro faciemque levas Ramires. Hinc lectio mendosa in ed. Вipout. Psi
lothrofaciemque lœvas. Dele rb que, et lege cum Schrevel. /orieni lavas, quem
omnino sequitur Editor Bipontinus. et dropace culum legit Musambert. quam
NOTjE
1 Faciem lavas] Faciem depilas lib. x. epig. 65. Legunt alii, psilothro
psilothro, quod erat unguentum evel- faciemque lavas.
lendis pilis aptum, de quo Plinius lib. 2 Numquid tonsorem] Poëta irridet
xxiv. cap. 9. ' AmeIings nigrae se Gargilianum, qui pauper tonsorem ti-
men cum spuma argenti pari pondere mere non debuit ad exemplum Dio-
a balneo illitum, psilothrum est.' nysii tyranni. Vel sie intellige : An
Vide etiam lib. xxn. cap. 1. adeo mollis es et timidus, ut novacu-
Et dropace] Est etiam nnguentum, lam experiri nequeas?
quod pilis evellendis inservit, de quo
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 265
Quid facient ungues ? nam certe non potes illos
Resina, Veneto nec resecare luto.
Desine, si pudor est, miseram traducere calvam : 5
Hoc fieri cunno, Gargiliane, solet.

quid fiel de unguibus ? Neqms enim resecare tilos resina, пеc luto Veneto. Si vere
cundia est, omitte infelix notare infamia calvan

lectionem margini ascriptam exhibet etiam nos penes Junt. an. 1512.—3 Quid
facient ungues? in margine ojusdem Junt. et sic emendavit Franciscus Me
dias Epist. 109. Quid faciem Unguis] Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin.
Gryph. Junian. Pulmann. Lang. &c. Quid faciunt ungues ? codex Heraldi ;
unde ille conj. Quid facient unguis?
NOTjE
3 Quidfacient ungues'] Vetercs so- lutum Venetum, ex quo unguentum
lebant non solum barbam, sed et rese fiebat ad evellendos crines. Haec ex
cando* ungues tonsnribus praebere : interpretibus.
hoc est, Saltem ad resecandos ungues 5 Traducere] De hoc verbo dictum
ferro uti debes. Alii, Quid faciem lib. Spect. Epig. 4.
tingis? minus bene. 6 Solet] Alii soles. Sensus est:
4 Veneto neс] Mixta aceto terra ex O Gargiliane, videris te componerc
Cypro advehebatur, quam vocabant ad fellandum, &e.

LXXV.
IN LUPERCUM.
Stare, Luperce, tibi jam pridem mentula desit:
Luctaris demens tu tamen arrigere.
Sed nihil erucae faciunt, bulbique salaces ;
Improba nec prosunt jam satureia tibi.
1 Pulmanni codex, defit.—5 Cœpisti puras Opicus Lipsius Epistolarum
NOTjE
1 Siare] Irrisio est in Lupercum alibi appellat salacem berbam, lib. x.
quendam jamenervem, qui&mxrtf la- Epig. 8.
borabat: ipsetamen omnem movebat 4 Improba nec, Ifc] Salax, Venerem
lapidem ut posset. Ramires. improbam irritans. BoÂffts, Kai Kох^-
Desit] Desiit. as, Kol wbv, Kai rà fyioia, SokcI trirtpparros
3 Erucœ, Ifc] Erucam, bulbos, et chai iroi7rrucà,...Sià tí ôfweiSûs «Xe"'
satureiam, Venerem excitare notis- wpdras (pvaeis, Kа\ ras abras Swdfieis,
simum est ex Medicis : erucam enim K.т.л. Athenaeus lib. n. cap. 23.
26G M. VAL. MARTIALIS
Cœpisti puras opibus corrumpere buceas : 5
Sic quoque non vivit solicitata Venus.
Mirari satis hoc quisquam, vel credere possit,
Quae non stat, magno stare, Luperce, tibi ?
Hb. jr. 6. quasi sit fell. Farnabio placet vulgata lectio, quam astruit in
ultimo versu, magno stare.—8 Pro Qua codex Palat. exhibet Quod.
NOTjE
5 Puras buceas] Magno dicit con legit Opicus, quasi sit fellator. Prae-
stare Luperco, quod opibus corrupe- placet vulgata lectio, quam astruit in
rat buceas puras puerorum, qui, nisi ultimo versu, magno stare.
oblato summo pretio, non posscut ad 6 Sic quoque non vivit] Bene vivit,
tantam allici turpitudinem. Opibus quod mortua membra communiter
corrumpere] To opibus hujus aevi scrip. dicat jacentia. Ramires.
toribus idem esse quod pecunia, jac 8 Qua, Ifc] Jocum quaerit ab am
tara, largitione, monnimus in pecu biguo toG stare: prius obscœnum
nia' vetere. Gronovius. Opibus, significat, posterius ' constare.'
Lipsius Quaest. Epist. lib. v. Epist. 6.

LXXVI.
IN В A S S U M.*
ArrIgis ad vetulas, fastidis, Basse, puellas:
Nec formosa tibi, sed moritura placet.
Hic, rogo, non furor est, non est haec mentula demens ?
Cum possis Hecubam, non potes Andromachen.
3 In Junt. an. 1512. non hœc m. demens ? contra metrum.
NOTjE
* Notat Bassi in vetulas furorem, cula, et morti vicina.
qui puellas fastidiebat ; nec in vetulis i Possis] Supra Epig. 31. Неси-
forma, sed senectus hominem delec- bam] Vetnlam. Andromachen] Juni-
tabat. Ramires. orem.
2 Moritura placet] Capularis ani-

LXXVII.
IN BjETICUM.
Nec mullus, nec te delectat, Baetice, turdus :
Nec lepus est unquam, nec tibi gratus aper.
0 Bwtice, nec mullus, nec turdus tibi placet : nec lepus unquam, nec aper tibi
аотж
1 Nec mullus] Irridet Baeticum, ilium esse rebus turpibus addictum.
quod fastidiat bonos eibos, appelat Epig. 81. infra.
putridos ;atque ex hoc conjicit Poëta,
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 267
Nec te liba juvant, nec sectae quadra placentae :
Nec Libye mittit, nec tibi Phasis aves.
Capparin, et putri cepas halece natantes, 5
Et pulpam dubio de petasone voras.
Teque juvant genres et pelle melandrya cana :
ftesinata bibis vina, Falerna fugis.
Nescio quod stomachi vitium secretins esse
Suspicor : ut quid enim, Baetice, saprofagis? 10
jucundus est : nec liba tibi grata sunt, nec quadra placentœ divisœ : nec Africa, nec
Phasis tibi mittit volucres. Liguria capparin, et cepаs natantes putrida halece. et
pulpam ancipilis petasonis. Et le delectant gerres, et melandrya pelle alba ; potas
vina oientin resinam, respuis Falerna. Suspicor nescio quem occultiorcm esse morbum
stomachi: nат, о Biet ice, quorsum comedis res putridas?

4 Nec Ijybe mittit in Junt. an. 1512.—5 Capparis et turpis Reverlandi Ms.
'Miror, ulcus, quod hic versus habet, adhuc intactum. Quid enim cappari,
quid cepis cum halece? Nnllus dubito, quin a manu Hispani nostri sit : Cam-
maron et putri mamas halece natantes. Cammarus certe, sive Gammarus, vilior
piscis, et tenuiorum cibus. Koster supra lib. n. Epig. 43. Et maenae inter
salsamenta numerantur infra lib. xii. Epig. 32. Vides ibi et gerres et
mœnas, ut h. 1. memorari. Ceterum consule Heins. ad Ovid. Fast. n. 578.
ubi fuse de hisce plebeiorum ferculis disputat. Et ne quenquam ofi'endat
Graeca terniinatio in т£ Cammaron ; sciat, huic saepissime induisisse Mar-
tialem. Sic, ut alias praeteream, ' cercopithecon dicit infra Hb. vU.
Epig. 86. ' Cyllaron' Hb. Vni. Epig. 21. ' Hippodromon ' lib. xn. Epig. 50.
' Monaulon ' lib. xiv. Epig. 64. Plura pete a Vossio Analog. lib. n. cap. 7.'
Ant. de Rooy.—7 Edd. vett. habent, melandria.— 10 Beverlandi Ms. ut quid
enim, Batice, figis apros? Grae.cis literis in quibusdam codd. scriptum est,
o-awpixpayi7s. Ramires de Prado emendavit, Koirpocpayc7s, quod verbum est
Galeni de Simpl. Medic. lib. x. cap. 1. significatque corare stercus: ubi vide
quae dicit de Xenocrate. Duplicem lectionem exhibet nos penes Juntina
margini ascriptam : ecquid enim, Batice, putre fugis ? et ut quid enim, Bœtice,
turpe sugù. metro, si nihil aliud, obstante. Si quid mutandum, forte : ecquid
enim, Batice, turpefugis?
NOTjE
3 Nec secta quadra] Dividebantur Gallice câpre.
placentae in partes quadrates. Lib. vi. 6 Dubio de petasone] Hoc est, cu
Epig. 75. lib. ix. Epig. 92. jus media pars jam fœtida est.
4 Phasis] Colchidos fluvius. unde 7 Gerres] Vilissimi pisces et odo-
phasiani mittebantur; ex Africa quo- ris fœtidi.
que gallinae Numidicae dictae mitte Melandrya] Pars thynni vilissima.
bantur. Epig. 58. supra. Plinins lib. ix. rap. 15.
5 Halece] Alexvel halec, liquamen 10 Saprofagis] Alii Grœce scribunt
ex intestinis piscium ; capparis vero o-airpoQayùs, hoc est, putrida edis.
2G8 M. VAL. MARTIALIS

LXXVIII.
AD PAULINUM.
MInxisti currente semel, Pauline, carina.
Meiere vis iterum? jam Palinuros eris.
0 Pauline, nаae currente minxisti. Placet rurtus mingere? Jam fies Polin
une.

In hoc Epigrammate nulla est varietas in li brie calamo exaratis ant prelo
typographico excusis.
NOTjE
2 Jam Palinurus] Gubernator na- meiern evasurus sit Palinuros : sed
vis ÍEoem, notus ex Virgilio, qui som- simul alludit ad Palinuri casum, coi
no oppressas, in mare lapsus periit. similem Paulino imminere conjicit,
Poëta ludit in voce Paulini et Palin- si dum magno impetu fertur navis, in
uri : »oЛl» significat rursum, oiptîv aquam exoneraverit vesicam.
vero meiere; ita nt Paulinus rursus

LXXIX.
AD SERTORIUM.
Rem peragit nullam Sertorius, inchoat omnes.
Hune ego, cum futuit, non puto perficere.
Et hic nihil variant aut membranae ant exemplaria impressa.
NOTjE
2 Perficere] Festive Sertorium ir- tamen perficiebat, &c. Lib. i. Epig.
ridet, qui cum omnia inchoaret, nihil 47.

LXXX.
AD A P I С I U M.
De nullo quereris, nulli maledicis, Apici:
Rumor ait, linguae te tamen esse mala?.
Neque in hoc Epigrammate quicquam variant acripti aut impressi
libri.
NOTE
1 Maledicie] Lib. ii. Epig. 61. impudicitta vocatur nrbaniIas : qui
2 Humor ait, фс] Lib. ii. Epig. 72. medios viros lambunt, &c. homines
vs. 1. malae linguae, etiamsi tacerent.' Sic
Linguœ mate] Ad quod allusit Mi- KаK)i уЛювчrа Graecis, maledica. He-
nutius Felix in Oct ' Apud quos tota raldwt.
 EPIGRAMMATUM LIK. III. 269

LXXXI.
IN BjETICUM.
Quid cum fœmineo tibi, Baetice Galle, barathro?
Haec debet medios lambere lingua viros.
Abscissa est quare Samia tibi mentula testa,
Si tibi tam gratus, Baetice, cunnus erat ?
Castrandum caput est: nam sis licet inguine Gallus, 5
Sacra tamen Cybeles decipis : ore vir es.
S Abscisa est quare margin! ascriptum habet nоз penes Juntina.—6 Hic
versus male interpungitur in omnibus fere edd. vett. Sacra tamen Cybeles
decipis ore, vir es.
NOT7E
1 Quid] Insectatur Baeticum, de 3 Abscissa, Ifc] Lib. it. Epig. 45.
quo Epig. 77. supra. Plinius lib. xxxv. cap. 12.
Galle] Qui sacerdos es Cybeles 5 Castrandum, Ifc] Es enim impuri
eviratus. Barathro] AÎSo'uf. oris et malœ linguae.
2 Medios, ífc] Lib. ii. Epig. 61. 6 Cybeles decipis, Ifc] Sic lib. xI.
vs. 2. Epig. 62. ' mœchus ore Manneius.'

LXXXII.
IN ZOILUM.
Conviva quisquis Zoili potest esse,
Summœnianas cœnet inter uxores,
Curtaque Ledae sobrius bibat testa :
Hoc esse levius puriusque contendo.
J acet occupato galbinatus in lecto : 5
Cubitisque trudit hinn et inde convivas,
Quicumque potest convivari cum Zoilo, cœnet inter uxores Svmmcsnianas, et
siccus potet mulilata lagena Leda. Affirmo hoc esse levius et castius. Galbanatus
recumbit in lecto occupato : innixus ostro, et pulvinis sericis, ex hoc et illa parte

4 Pulmannus : puriusque contendi.—5 Jacet occupato galginatus codex Vat.

galba nätus in nonnutlis vett.—6 Cubitis trudit in edd. vett. Cubitisque tundit

2 Summœnianas uxores] Hoc est¡ quae in ebrio minor esset.

meretrices, quae eo in loco prostabant,
qui Summrenium appellabatur. Lib. i.
Epig. 35. lib. xU. Epig. 32.
3 Curtaque Leda] Meretricis ob-
scœnae, eujus calices mutilati : addi-
dit tobrius, ut turpitudinem augeret,
5 Galbinatus] Galbanum genus est
vestimenti delicatioris, albi et sublu-
cidi, quod nullos habet pilos. Juven.
Sat. ii. 9. ' Cœrulea indutus scutu
lata, aut galbana rasa.' Vide lib. I.
Epig. 97.
270 M. VAL. MARTIALIS
Effultus ostro, sericisque pulvinis.
Stat exoletus, suggeritque ructanti
Pinnas rubentes, cuspidesque lentisci ;
Et aestuanti tenue ventilat frigus 10
Supina prasino concubina flabello ;
Fugatque muscas myrtea puer virga.
Percurrit agili corpus arte tractatrix,
Manumque doctam spargit omnibus membris :
Digiti crepantis signa novit eunuchus, 15
Et delicatae suscitator urinae
Domini bibentis ebrium regit penem.
At ipse retro flexus ad pedum turbam,
Inter catellas anserum exta lambentes
Partitur apri glandulas palaestritis, 20
cuhitis propellit convivas. Exoletus stat, el ructanti suppeditat pinnas rubras, et
cuspides lentisci; et supina concubina viridi flabello excitat sudanti auram tenuem,
et servus repellit muscas myrtea virga. Tractatrix habill arte perfricat corpus, et
palpat omnia membra manu perita. Eunucho nota sunt indicia digiti strepentis
.... Sed ille Zoilus a tergo conversus ad pueros stantes ad pedes, inter canes ¡ingen
tes prœcordia anserum distribuit palastritis glondulas apri, et cum vina ex saxis

codex Pulmanni. Nostram lectionem exhibet Beverlandi Ms.—8 Beverlandi

Ms. suggeritque ruptanti.—9 Spinas rubentes in eodem.—13 Percurrit habili
corpus arte pálputrix Juntina nostra in margine.—14 Manumque dextram
Beverlandi Ms. forte, Manumque dextre.—16 Et delicata sciscitator in quibus-
dam vett.—20 Lipsius legit, palastrita ; vide Var. Notas.—23 Massiiianis in
NOTjE
Occupato lecto] Hoc est, jacet in minas vel mares, qui membra eorum
lecto quem totum occupabat solus. perfricarent. Tractatoris meminit
6 Cubitisque trudii] Alii tendit, vel Seneca Epist. 66. sub finem : ' An
ut commodins recumberet, vel ne potins optem, ut malacissandos arti
pretiosae illius vestes inquinarentur. culos exoletis meis porrigamr'
8 Exoletus] Puerum intellige a de- 15 Digiti crepantis] Digitorum cre-
liciis sui domini. pitn matella poscebatur, ut etiam
Suggeritque] Pinna in os immissa constat ex lib. vi. Epig. 89. Hb. xiv.
stomachum exonerare solebant bel- Epig. 119.
luones, ut constat ex Suetonio in 20 Apri glondulas] Pars est apri
Claudio cap. 3. juxta cervicem delicata.
9 Rubentes] Pennas Phœnicopteri Palastritis] Intellige servos palae-
forte intelligit. Lib. xin. Epig.71. stritas, nt supra Epig. 57. Quid si
Cuspidesque lentisci] Dentiscalpia, intelligas cum Farnabio ' depilate-
Lib. xiv. Epig. 22. res?' sie enim eos Persius appellat
13 Tractatrix] In conviviis delec- Sat. iv. 38. ' Quinque pabaeetritae
tationis cansa antiqui adbibebant fœ- licet baec plantariia vellant.'
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 271
Et concubino turturum nates donat :
Ligurumque nobis saxa cum ministrentu r,
Vel cocta fumis musta Massilitanis ;
Opimianum morionibus nectar
Crystallinisque myrrhinisque propinat. 25
Et Cosmianis ipse fusus ampullis,
Non erubescit murice aureo nobis
Dividere mœchae pauperis capillare.
Septunce multo deinde perditus stertit:
Nos accubamus, et, silentium ronchis 30
Praestare jussi, nutibus propinamus.
Hos Malchionis patimur improbi fastus ;
Nec vindicare, Rufe, possumus ; fellat.
Ligurum porrigantur nobis, nut musta cocta fumis Massilianis ; propinat scurris
nectar Opimianum poculis et crystallinis et myrrhinis. Nec pudet ipsum delibu-
tum ampullis Cosmi unguentarii nobis partiri ex murice aureo capillare adultera
egena. Postea stertit sepultus multo septunce : nos accumbimus atque imperatifa
cere silentium ronchis, nutibus propinamus. Hаш ferimus superbiam impuri Mal
chionis, nec possumus ulcisci, o Rufe....

edd. vetf. Vide Vitruv. x. cap. ult. Adde iv. 36. xш. 120. et xiv. 116.
Cagnerius legendum contendit, Massilœanis.—25 Crystallinisque myrtinisque
mendose in Beverlandi Ms. murrheisque Juntina nostra in margine. Myrrhina,
murrhea, murrea, myrrhea, seil. vasa, sive pocula. Quibusdam myrrha videtur
esse crystallum, a quo tamen h. I. et ap. Plin. xxxvn. 2. Juvenal. vi. 155.
156. et Senec.Epist. ult. distinguitur; aliis porcellana Sinica, quam Anglice
dieimus, China; aliis onyx, species marmoris, non gemmae. Vide Interpp.
ad Propert. ni. 10. 22. iv. 5. 26. Senec. Benef. vn. 9. et Epist. ult. Juve
nal. vn. 133. et 1. c. Plin. 1. c. et xxvn. 2. xxxvn. 12. Sueton. Aug. 71.
Stat. Theb. i. 330. Adde Ernesti Archaeol. Liter. P. i. c. 3. § 7. et Salmas.
Exercit. Plin..p. 1063.—26 In Beverlandi Ms.fuscis.—28 In eodem, capitale.
—33 Scriverius, anctore Jos. Scaligero, scripsit : Nec vindicare, Rufe, possu
mus? fellas; h. e. ineptis: stultos quippe vocabant homines ' spurco ore.'
NC.ТЖ
22 Ligurumque nobis saxa] Dixit 28 Capillare] Hoc est, uuguentum
saxa pro vino tenui in saxosa Liguria ad ungendos capillos. Sensus est :
nato. Nobis parce dividit unguenta Zoilus,
23 Vel cocta fumis] Vina Massiliae quibus ntuntur mœchae vilissinue.
asperrima adulterabantur fumo, ut 29 Septunce multo] Hoc est, mul-
saporem mutarent. Lib. x. Epig. 36. tis cyathis: septuux capit septem un
24 Opimianum nectar] De quo lib. cias.
n. Epig. 40. 32 Malch,onis] Hoc est, effaemi-
27 Murice aureo] Concha erat au- nati : nomen fictum a fia\oкhs, mollis.
rei coloris, vel inaurata, in qua un 33 Nec vindicare] Etenim impuri
guent um servabatur. Horatiusn. Od. hominis os valde timendum. Lib. ii.
7. ' funde capacibus Unguenta de Epig. 23.
conchis.'
272 M. VAI,. MART1AL1S

LXXXIII.
IN COCL1TEM.
Ut faciam breviora mones Epigrammata, Codes.
Fac mihi, quod Chione : non potui brevius.
Ad Cordum inscribitur in cod. Pulmanni.—1 Corde in eodem codice.—2 In
quibusdam non potuit brevius, quod Calderinus interpr. Non potuit dicere tibi
ut des, &c.
NOTjE
2 Fac mihi, Ifc] Vide quam te utar non melius non tectius, quam confe-
brevitatis magistro : nec potui pauci- rendo te cum Chione. Infra Epig. 87.
oribus verbis uotare te vitio fellandi; et 97.

LXXXIV.
IN TONGILIONEM.
Quid narrat tua mœcha? non puellam
Dixi, Tongilion : quid ergo? linguam.
2 In quibusdam vett. llngam pro linguam, quod vitium esse typographic
credit Cagnerius. Hoc tamen servant Junius, Langius, alii.
NOTME
2 Linguam] Quae \slxovva Kа\ ¡xí- innuit puellam istam adeo fuisse lo-
Çovara, patitur quod mœcha. Sic lib, quacem, nt lingua dicimereatur: aut
xi. Epig. 62. ' mœchus ore Mannei- linguam instar canis Appuiae, et qui-
us.' Verbum etiam ' narrat' linguae demsitieotis ubique et semper lingu-
impuritatem innuit. Vel per linguam am exerentis.

LXXXV.
AD MAR1TUM.
Qu is tibi persuasit nares abscindere mœcho?
Non hac peccatum est parte, marite, tibi.
Stulte, quid egisti? nihil hic tua perdidit uxor,
Cum sit salva sui mentula Deiphobi.
Quis tibi auctor fuit, ut amputares nares adultero ? O marite, hœc pars non te
offendit. O demens, quidfecisti ? Hoc in loco conjux tua nihil amisit, cum sit in-
columis....sui Deiphobi.
4 Cum sit salva tibi in Aid. Junt. Colin. aliisque vett.
NOTjE
1 Abscindere th] Quem castrare 4 Sui Deiphobi] Alludit Poëta, ut
debuerat. Vide lib. n. Epig. 83. aiunt interpretes, ad ilium Virgilii
 läPIGRAMMATUM LIB. III. 273
NOM
locum Жn. vi. quo Deiphobus naribus raptis Auribus, et truncas inhonesto
obtrnncisdescribitur: 'Ora, manus- vuluere nares.'
que ambas, populataque tempora

LXXXVI.
AD CASTAM MATRONAM.
Ne legeres partem lascivi, casta, libelli,
Praedixi et monui : tu tamen, ecce, legis.
Sed si Panniculum, si spectas, casta, Latinum
Non sunt hœc mimis improbiora: lege.

Pradixi, et prœcepi, ne tu, pudica, evolveres partem libri impuri : nihilominus

ecce evolvis. At si, pudica, aspicis Pauniculum et Latinum, hac non sunt nequiora
mimis. Evolve.

1 Nec legeres Beverlandi Ms.—2 Pradixsti in eodem. Tu tamen usque legis

ascriptum margini habet nos penes Juntina.

1ЮТЖ
2 Pradixi] Supra Epig. 68. lanter lasciviebant. De his lib. i.
3 Sed si Panniculum] Latinus et Epig. 5. et lib. n. Epig. 72.
Panuiculus mimi in Comœdiis petu-

LXXXVII.
IN CHIONEM.
Na rrat te rumor, Chione, nunquam esse fututam,
Atque nihil cunno purius esse tuo.
Tecta tamen non hac, qua debes, parte lavaris.
Si pudor est, transfer subligar in faciem.
In hujus Epigrammatis lectione nulla est varietas in exemplaribus scriptis
aut typis excusis.
NOTjE
1 Narrat te] Fellatricem Chionem ligari tegas inferiora prae pudore,
reprehendit, quod tecta pudenda cur non potius os tegisf namque hac
parte corporis lavaretur, cum tamen parte rumor est te pecoare fdÇoupa.
illa non peccasset, monetque ut vela- In voce rumor latet ulcus Parono-
men transferat ad os, quo pecca- masticon.
verat. Ranuraius. Modo Epig. 83. 4 Transfer in faciem] Ut contegat
Rumor, tfc] Lib. и. Epig. 72. os impurum.
3 Tecta tamen non hac, ífc] Si sub-
Delph. et Var. Clos. Martial. S
274 M. VAL. MARTIALIS

LXXXVIII.
IN FRATRES FELLATORES.
Sunt gemini fratres, diversa sed in guina lingunt.
Dicite, dissimiles sint magis, an similes ?
In hoc qaoque Epigrammate nihil variant aut libri manu exarati aut typ is
impress!.
NOT,E
1 Diversa sed, ípc] 'O ftir rà rrjs ywaurht Лe/x", à Sera тoй àrtoos pv{«.

LXXXIX.
AD P H œ b U M.
Utere lactucis, et mollibus utere malvis:
Nam faciem, durum, Phœbe, cacantis babes.
Sume lactucas et muirás mollea ; etenim, PhceЬe, tibi rultus est hominis exoneran-
tie ventrem difficulter.
Et in hoc Epigrammate exhibendo non variant exemplaria scripta aut
excusa.
NOTjE
1 l 'tere lactucis] Lactucae et malvae est apud Suetonium in Vespasiano
utiles sunt ad solvendum ventrem. cap. 20. ' Statura fuit qnadrata, com-
3 Nam faciem] Phaebi jam memi- pactis nrmisque membris, vultu ve-
nit lib. i. Epig. 87. Similis jocus luti nitentis,' &c.

xc.
DE GALLA.
Vu LT, non vult dare Galla mihi: nec dicere possum,
Quod vult, et non vult, quid sibi Galla veUt.
Galla placet mihi concedere, et non placel : nec possum dicere quœ sit mens Galla",
cum ipii placeat, et non placeat.
Et hic nulla Iectionis varietas reperienda est in codicibus aut exemplaribus
impressis.
NOT«
1 Non rull dare] Lusus est in verho copiam facere significat. Lib. vn.
dare, quod pecuniam donare, et sui Epig. 74.
 EPIGRAMMATÜM LIB. III. 275

XCI.
DE MISITIO.
Сиm peteret patrias Misitius arva Ravennae,
Semiviro Cybeles cum grege junxit iter.
Huic comes haerebat domini fugitivus Achillas,
Insignis forma nequitiaque puer.
Hoc steriles sensere viri : qua parte cubaret, 5
Quaerunt ; sed tacitos sensit et ille dolos.
Mentitur, credunt : somni post vina petuntur :
Continuo ferrum noxia turba rapit ;
Exciduntque senem, spondae qui parte jacebat;
Namque puer plúteo vindice tutus erat. 10
Suppositam, fama est, quondam pro virgine cervam ;
At nunc pro cervo mentula supposita est.

Cum Misitius iret in agros Ravenna suce patriœ, se comitem dedit castralo
gregi Cybeles. Achillasfugitivus heri puer et pulchritudine et lascivia ciarus comi-
tabatur hune. Homines castrati Ы intellexerunt ; rogant qua parte culjilis decum-
beret : at ille quoque intellexit fraudes latentes. Mentitur, adhibent fidem, a cœna
cunt cubit uм: multitude improba statim arripit ferrum, et exsecant senem, qui de-
cumbebat ex parte sponda ; etenim puer erat securas pluteo vindice. Cerva fertur
fuisse olim subjecta pro ¡mella, sed nunc subjecta est. . . .pro cervo.

1 Gronnvias legendum putat, missicius, et non proprium, sed commune

nomen esse.—3 Achilles legit Douza, quod eo nomine formosos pueros a po-
culis nominasse veteres e Luciano constet. Vide lib. vn. Epigr. 56.—8 Junti
na nostra iu margine testani pro ferrum. At vide quae diximus ad lib. n. Epig.
45.—9 Beverlandi Ms. cum parte.—11 Ineo,lem: quondam fama est.—12 At
nunc pro puero in edd. vett.
NC.ТЖ
1 Arva Racenna] Raveuna urbs erant latera, exterius ' sponda ' voca-
Italia", de qua supra Epig. 56. batur, interius vero versus parietem
2 Semiviro Cybeles] Castrates Cy 'pintees' dicebatur. Achillas vero
beles Sacerdotes intellige. Gallis dixerat parte spondae cubitu-
3 Fugitivus Achillas] Qui a suo do rum se, cum in pluteo esset dormi-
mino fugerat, et Misitium senem tuius tutus ab illorum injuria.
sequebatur. Achilla" iterum men- 11 Pro virgine cervam] Nota est
tionem fecit, lib. vii. Epig. 56. historia Iphigenie;, quam in Aulide
8 Continuo ferrum] Posuit ferrum immolare pater Agamemnon parabat,
pro Samia testa, seu cultro ex terra cum a Diana fuit rapta, et ejus loco
Samia, quo Sacerdotes !11ï exseca- cerva supposita, quam Graeci duces
bant mares, Epig. 81. supra, lib. п. pro Iphigenie immolarimt. Ovid.
Epig. 45. Met. xu. ' Supposita fertur mutasM
10 Namqne puer pluteo] Lecti duo Mycenida cerva.'
276 M. VAL. MARTIALIS
NOTjE
12 Pro ceno] Servos antiqui appel- prior lectio videtur melior, prop.
larunt centos. Festes in voce ' servo- ter eimilitudinem cum praecedenti
rum dies.' Alii legunt pro ¡mero. Sed versu.

XCII.
AD GALLUM.
Ut patiar mœchum, rogat uxor, Galle ; sed unum :
Huic ego, non oculos erно, Galle, duos ?
1 Pulmanni codex habet': rogat uxor Galla. Ceterum male interpungitnr
in edd. vett. sal unum Huic ego, non oculos eruo, Galle, duos.
NOT.E
1 Ut patiar, lec] De more saeculi. Lib. vi. Epig. 90.
Seneca de Beneficiis lib. In. cap. 16. 2 Oculos duos] Lib. 1. Epig. 93.
' Infrunita et antiqua est, quae nesciat Lud it autem in auxesi ab uno ad
matrimonium vocari nnius adulte- duos.
rium.' Heraldus. Mœchum, unum]

хcш.
IN VETUSTILLAM.
Cum tibi trecenti consules, Vetnstilla,
Et tres capilli, quatuorque sint dentes,
Pectus cicadae, crusculumque formicae ;
Rugosiorem cum geras stola frontem,
Et aranearum cassibus pares mammas ; 5
Cum comparata rictibus tuis ora
O Vetustina, cum nata sis trecentos annos, et habeas tres crines, et quatuor den-
tes, pectus cicada, et crusenlum formicœ : cum tibi sit vultus rugnsior stola. et
mammce similes retibus aranearum : cum ora crocodilo Niliaco arcia sint colkUa tuis

In Vetustinam inscribitur in edd. vett. DeVetustilla incod.Thuan.—1 Ve

tustina in iisdem vett. Lectionem nostram testatnr codexThuan.—3 Gruterus
legit: crus colorque formicœ ; quod exhibet etiam Beverlandi Ms. Vide supra
NOTjE
1 Cum tibi] Hyperbolixûs signifï- singulis annis duo consules crea-
cat Poëta Vetustinam esse decrepi- rentur. Alii Vetustilla.
tarn, et habere trecentos annos, aut 3 Crusculumque] Alii crus colorque.
saltern centum quinquaginta, cum
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 277
Niliacus babeat crocodilus angusta,
Meliusque ranae garriant Ravennates,
Et Adrianus dulcius culex cantet,
Videasque quantum noctuae vident mane, 10
Et illud oleas, quod viri capellarum,
Et anatis habeas orropygium macrae,
Senemque Cynicum vincat osseus cunnus ;
Cum te lucerna balneator extincta
Admittat inter bustuarias mcechas ; 15
Cum bruma mensem sit tibi per Augustum,
Regelare nec te pestilentia possit :
Gaudes ducentas nupturire post mortes,
Virumque demens cineribus tuis quaeris
Prurire. Quid, sarrire si velit saxum 1 20

rUtibus, el ranœ Raveunates dulcius canant, atque Adriaticus culex edat cantus sua-
viores, et videos quantum noctua vident mane, atque illud oleas quod mariti capel
larum ; et tibi sit uropygium macilentes anatis .... cum balueator extinctis lumini-
bus te intromittat inter scoria bustuaria: cum frigeas mense Augusto, nec pestis
raient solvere tuam glaciem : delectaris appetere nuptias post interitum ducentorum
maritorum, atque insana quaris maritum prurientem tuis cineribus. Quid si cu-

lib. i. Epig. 96.—7 Niliacus babeat corcodilus in vet. cod. Regio ap. Gndium,
quem vide ad Phaedr. i. 25. 4. Sic scribitur in cod. vet. Cic. Tuse. Qnaest.
lib. v. 27. qui codex extat in Biblioth. Reg. Paris. in cod. Neapol. Plin. vni.
3. in Antiq. Gloss. Divonens. septingentis aunis vetustioribus, apud Ampliss.
Senatorem De la Mare; et in alio vetustissimo Gloss. Longobardicis llteris
exarato, quem olim Jac. Mentelins cum Gudio communicavit.—9 Et Atri-
anus codex Thuan. Et Hadrianus codex Vat.—12 In edd. vett. uropygium ; in
codd. Thuan. et Vaticano, ortopygium.—17 Beverlandi Ms. possis.—18 In edd.
vett. Gaudes ducentas nuptum ire post mortes; in aliis, Gaudes ducentas nuptum
tri, ire. Pulman. conj. Gaudes ducentas ire nuptum ; at sic est in Aid. 1550.
»SOTЖ
8 Rana Raveunates] De Raveuna croupion.
supra Epig. 56. 14 Lucerna extincla] Ne scilicet illa
9 Adrianus [Adriaticus] culex] Hoc vetuladignosci posset.
est, culex ad littora maris Ad,ïatici. 15 Inter bustuarias] Extra urbem
Alii Adrianus, in Adria scilicet, quae ad monumenta prostabant scorta
Romanorum colonia in Piceno. Pli- vilissima, de quibus supra lib. i.
nius lib. in. cap. 13. Epig. 35.
11 Viri capellarum] Periphrasis hir- 18 Gaudes ducentas] Alii Audes, et
corum, qui grave olent. pro nupturire legunt nuptum ire. Du
12 Orropygium [Uropygium] Alii or centas post mortes est hyperhole.
ropygium: est extremitas illa ver 20 Quid, sarrire] Hoc est, te saxeam
tebrae podici proxima, Gallice le exercere. Sarrire proprie est sar
278 M. VAt,. MART1ALIS
Quis conjugem, quis te vocabit uxorem,
Philomelus aviam quam vocaverat nuper ?
Quod si cadaver exigis tuum scalpi ;
Steraatur a Coricle clinico lectus,
Thalassionem qui tuum decet solus, 25
Ustorque taedas praeferat novae nuptae :
Intrare in istum sola fax potest cunnum.
piat sarrire saxum ? Quis te appellabit conjugem, quis uxorem, quam nuper aviam
appellaverat Philomelus? Quod si optas mortuum tuum corpus scalpi, lectus sterna -
tur a Coricle clinico, qui solus canet tuum Thalassionem, atque ustor prœferat lœdos
tibi nova nuplœ: sola fax potest ingredi. . .

nupturire vetus codex Cagnerii.—21 Timan. et Vat. te quis vocabit.—24 Ster-

natur a Coride in triclinio in quibusdam vett. probante Musambertio. Sterna-
tur Acoride triclinio in Aid. Junt. et Colin. Sternatur Achori de triclinio legit
Cagnerins. Nostram lectionem servat ed. Gryph. Vide Joseph. Scalig. Au-
soniar. Lect. lib. n. cap. 4. De permutatione et et d jam diximns ad lib. i.
Epigr. 90. Sternatur a Coriole triclinio ex anIiquis codd. profert Musam-
bertius.
NOTjE
culis fodere, cum nempe a noxiis 25 Thalassionem] Carmen nuptiale,
herbis leviter scalpendo purgantur de quo supra lib. I. Epig. 36.
segetes. 26 Ustorque] Ustores sunt ii qui
24 Sternatur] Vnlgata lectio, Ster rogum exstruuut, in quo mortui cre-
natur Acoride triclinio lectus. Hic mantur.
versus emendatns est a Scaligero Tœdas pra-ferat] Solebant veteres
Ausoniarum Lectionum lib. n. cap. 4. taedai praeferre novis nuptis. Dicit
Quid sit clinicus supra dictum est Poëta tœdas Vetustiuae esse prœfe-
lib. i. Epig. 31. Est medicus et ves- rendas ab ustore, aut potius faces
pillo. quibus rogus incendatur.

XCIV.
IN RUKUM.
Esse negas coctum leporem, poscisque flagella:
Mavis, Rufe, coquum scindere, quam leporem.
O Rufe, dieis non esse coctum leporem, et petis virgas: maris scindere coquum,
quam leporem.

In Ruffum inscribitur in edd. vett et in Epigr. v. 2. Ruffe.—2 Pulmannus :

coquum cœdere.
NOT<E
1 Esse negas] Rufum quendam ara- Similis jocus est te Nasviam supra
rum irridet Poëta, qui tingebat cru- Epig. 13.
dum esse leporem, ne illum scinderet.
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 279

xcv.
IN NjEVOLUM.
Nunquam dicis ave, sed reddis, Naevole, semper,
Quod prior et corvus dicere saepe solet.
Cur hoc expectas a me ? rogo, Naevole, dicas :
Nam puto, nee melior, Naevole, пec prior es.
Praemia laudato tribuit mihi Caesar uterque, 5
Natorumque dedit jura paterna trium.
Ore legor multo, notumque per oppida nomen
Non expectato dat mihi fama rogo.
Est et in hoc aliquid : vidit me Roma tribunum,
Et sedeo qua te suscitât Oceanus. 10
Quot mihi Cœsareo facti sunt muпеre cives,
Nec famulos totidem suspicor esse tibi.
Sed paedicaris: sed pulchre, Naevole, ceves :
J am jam sic prior es, Naevole : vincis : ave.
O Natale, nunquam dicis ave, at semper reddis, quod Curius et quidem prior
sape solet dicere. Quare expectas hoc ame? Qua so, o Nœvole, dicas : etenim,
o Novole, nec melior, nec prior es. Ego probatus ab utroque Casare accepi mer-
cedem, et mihi concessum est jus paternum trium lUœrorum. Libri n,ei leguntur a
muliis, ante obitumfama mihi tribuit nomen celebratum per urbes. Est et aliquis
honos in hoc ; Roma me spectavit tribunum, atque in eo loco sedeo unde te amovel
Oceanus. Opinor te non habere tot servos, quot civitate donavit Casar in meaт
gratiam Jam vero ita antecellis, o Nasale, superas. Ave.

2 Quod prior et Curius edd. vett. quasi per Syneed. Curium poneret pro
quovis nobili et gravi viro.—3 Cur hoc exspectes legunt alii.—14 Jam jam tu
prior es Pulmaunus, aliique.
NOTjE
1 Sed reddis] Superbum quendam liberorumjure dictum lib. II.Epig. 91.
Naevolumincrepat,qui ilium nunquam 9 Tribunum] Honorarium nempe,
prior salutabat ; inferioris erat sain- ex beneficio Caesaris.
tem dicere, reddere vero superioris. 10 Et sedeo] Inter equites sedeo
2 Quod prior et corvus [Curius] Quem ex munere Imperatoria, non ex censu
virum gravissimum ponit Poeta pro Equestri.
quo vis nobili viro. Legunt alii: Quod Suscitat] Verbum est theatrale, hoc
prior et corvus. Macrobius Saturn. est, loco amovere. Oceanus au-
lib. ii. cap. 4. Corvi salutatoris me- tem designator disponendis ordinibus
minit. praecrat, atque unumquemque in
5 Casar uterque] Titum et Domiti- theatro pro sua dignitate sedere jube.
inum intellige. bat. Lib. vi. Epig. 9.
6 Natorumque dedit] De illo trium
 M. VAL. MARTIAMS

XCVI.
IN GARGILIUM.
Lingis, non futuismeam puellam:
Et garris quasi mœchus, et fututor.
Si te prendero, Gargili, tacebis.
3 Si te prehendero, Gargili in Junt. an. 1512. et Colin. an. 1528.
NOT,E
1 I.ingis] Gargilius quidam cun- tacebit. Similis jocus apud Catut-
nilingusjactabat se tanquam m',( bus, lu m in quendam Gellium, K[,ig. 75.
et corruptor puellae Martialis. Inter- llamiresius. Vel sic interpretare ter-
minatur ei, si prebensus fuerit- ore bum tacebis, quod nempe linguam sit
nt irrumetur, quod vocem perdet, et abscissurus illi Poeta.

XCVII.
AD SUFUM,
Nb legat hunc Chione, mando tibi, Rufe, libellum.
Carmine lœsa meo est ; laedere et ilia potest.
Ad Ruffum inscriptio est in Aid. Junt. et Colin 1 Junt. mendo tibi, Ruffe.
—2 Aid. Junt. Colin. et Gryph. ladere et ipea potest.
NOTjE
2 Carmine] Supra Epig. 34. 83. 87. Ladere] Epig. 81. supra, versu ultimo.

XCVIII.
IN SABELLUM.
Sit cuius tibi quam macer, requiris ?
Paedicare potes, Sabelle, culo.
In hoc Epigrammate non variant membranae aut libri typographic!.
NOTjE
2 Padicare potes] Prae macie in Epig. 93. verа. 12.
tantum prominet ЛрпЛрау. Modo

XCIX.
AD CERDONEM.
Irasci nostro non debes, cerdo, libello.
Ars tua, non vita est, carmine laesa meo.
O cerdo, non debes succensere nostro libro : artem tuam, non mores carpunt
 EPIGRAMMATUM LIB. III. 281
Innocuos permittc sales. Cur ludere nobis
Non liceat, licuit si jugulare tibi ?
versus mei. Patere jocos innoxios. Cur mihi non permittatur jocari, si tibi per-
missum est necare?
Neque in hoc quicquam variant aut exemplaria scripta ant prelo typo
graphic excusa.
NOTjE
1 Non debes, cerdo] De quo supra non liceat jocari ? Juvenalis Sat. in.
Epig. 16. et 58. 34. ' Quondam hi cornicines, et mu-
3 Cur ludere nobis] Si enim tibi nicipalis arena: Perpetni comites,
licuit homines jugulare, cum gladia- notaeque per oppida buceae,...Queui-
torium munus exhibuisti, cur mihi Hbet occidunt populariter.'

c.
AD RUFUM.
Cursorem sexta tibi, Rufe, remisimus hora,
Carmina quem madidum nostra tulisse reor.
Imbribus immodicis cœlum nam forte ruebat.
Non aliter mitti debuit iste liber.
0 Rufe, hora sexta ad te remisimus cursorem, a quo mad'ido latosfuisse versus
meos arbitrаr. Casu enim cœlum ruebat pluvia ingenti. Hic libeiius alio modo
non fuit mittendus.

Et hic nulla lectionis varietas, nisi quod ed. Schrevel. an. 1671. habet Ruse,
pro Rufe, et edd. vett. uon prœter solitum, Ad Ruffum, et vs. 1. Rufe.

1 Sexta hora] Hoc est, uieridie. De
horis supra Epig. 36. sed lib. iv.
Epig. 8. fusius dicemus.
4 Non aliter mitti] Modeste signi-
ficat Poëta mala esse sua carmina, et
digna quae aqua deleantur. Lib. iv.
Epig. 10. 'Curre: sed instructum
comitetur pumice librum Spongia :
muneribus convenit illa meis.'
 M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAM M ATUM

LIBER IV.

I.
DE NATALI DOMITIAN!.
C^saris alma dies, et luce sacratior illa,
Conscia Dictaeum qua tulit Ida Jovem,
Longa precor, Pylioque veni numerosior aevo,
Semper et hoc vultu, vel meliore nite.
O lux alma, et sacratior illo die quo Jovem Cretensem tulit Ida particeps,
accede longa, quaso, et diuturnior atate Ncstoris, et semper splende hoc vultu, vel

1 Canaris alba dies tentabat Ant. de Rooy. alba, L e. fausta, sive, albo no-
tanda calculo, ut solchant dies fansti. Vide Lindeub. ad Censoria. I. 2. Bentl.
ad Hоr. i. Od. 36. 10. et iv. Od. 7. 7. Cf. etiam Ovid. Trist. v. 5. 14. aima
tamen non est temere rejicienda, quia pro sancta accipi potest. Vide Fest.
et Wnpkens. ad Paulin. in Obss. Misc. Dorv. Tom. Vni. p. 921. et luce sa
cratior omni Pulmannus.—2 Edd. vett. oui tulit.—5 In ibidem, cultus in auro.
NOT^
1 Casaris aima] Hoc est, dies na- nempe arcani.
talis : natus antem est Domitianus 9. 3 Pylio aro] Nestor, a Pylo nrbe
Kal. Novembris. Suetonius in ejus Arcadiœ, teste Strabone, Pylius dic-
vita cap. 1. tus, nonaginta annos vixit secundum
Luce sacratior] Natalem Domitiani Poetas Graecos: at vero secundum
diem assentatorie prarfert natali Jo- Ovidium, atque alios Latinos Poëtas,
vis, qui natns vel certe educatns fuit vixit trecentos annos : nam sumse-
in Ida monte Cretae, ubi ilium Cure- runt yeveiw, hoc est, generationem vel
tibus alendum, ne a Saturno patre aetatem, pro saeculo sen centum annis,
devoraretur, clam commisit Rhea cum triginta tantum annos significet.
mater; unde Ida conscia dicitur, illius 4 Semper et hoc ем/fu] Millies redi,
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 283
Hic colat Albano Tritonida multus in auro, 5
Perque manus tantas plurima quercus eat.
Hie colat ingenti redeuntia saecula lustro,
Et quae Romuleus sacra Terentus habet.
Magna quidem, Superi, petimus, sed debita tenis.
Pro tanto quae sunt improba vota Deo ? 10
puriore. Hic Domitianus assiduus in auro Albano veneretur Minervam, et
manus illius tam magna donent multas coronas quernas. Hic celebret Indos
saculares ingenti lustro recurrentes, et sacrifieia qua fiunt in Terento Romuleo.
O Dii,magnasaneposcimus, at debita terris. Quœnam postulata sunt injusta pro
tunto numine?

Fro auro, sunt qui malint arvo. Ant. de Rooy conj. Sic colat Albana Tritonida
multus in aulu; vel, in arce. Vide lib. ix. Epig. 103. lib. xi. Epig. 8. et
Sueton. Domit. cap. 4.—7 Sic colat ingenti idem Ant. de Rooy.—8 Nounulli
legunt Tarentus: at vide Rutgers. Var. Lect. lib. iV. cap. 10.—10 Alii legunt
qua sint.
SOTM
et semper aeque felix, aut felicior 7 Hie colat ingent,] Suetonius eodem
praesente. cap. 4. ' Fecit et Indos saculares,
5 Multus in auro'] ' Celebrabat et computata ratione temporum ab
in Albano quotaunis Quinquatria auno, non quo Claudius proxime, sed
Minervae, cui collegium instituerai.' olim Augustus ediderat.' Ingenti
Suetonius in Domitiane cap. 4. Au- lustro dixit Poëta, quia ab eo tem
rum Albanum appellat, coronam pore quo saculares ludos celebraverat
auream, qua coronatus in Albano Augustus, usque ad hos Domitiam
monte prope urbem Quinquatria ludos, centum auni, legitimum nempe
celebrabat. Multus in auro, id est, srccularium Iudorum tempus, fuerant
to tus colendae Minervae addictus. Lip- elapsi : alias lustrum simpliciter
sius legit, Albano in arvo, omnium quinque aunorum spatium continet ;
optime meo judicio : antiquorum scеculum vero ingens lustrum forte
tamen codicum lectionem secutus appellaverit, quod quinquies vicenos
sum. Alii sic explirant : Saepe hono aunos complecteretur.
rem babeat Palladi distribuas aureis 8 Sacra Terentus habet] De Terento
coronis in victores agonis Albani. lib. i. Epig. 70. Locus erat ubi Diti
Vulgata lectio cultus, hoc est, redimi- sacra fiebant in Campo Martio. Vale
tus auro, Sec. rius Maximus lib. n. cap. 1. describit
6 Perque manus tantas] Quas infra causam propter quam instituti sunt
Epig. S. ingentes vocat, hoc est, Indi saeculares.
divinas. In Albano, nt patet ex 9 Sed debita terris] Vota enim
eodem Suetonii capite, ludos sceni- nostra a Diis exaudir! debent, et
cos atque oratorum et Poëtarum probari, cum pro tanto Deo Domiti
certamiua exhibebat Domitianus, ane nempe suscipiantur.
quos pro meritis donabat querna 10 Improba] Hoc est, nimia, in
corona. justa.
284 M. VAL. MARTIALIS

II.
DE HORATIO.
Spectabat modo solus inter omnes
Nigris munus Horatius lacerais,
Cum plebs, et minor ordo, maximusque
Sancto cum duce Candidus sederet.
Toto nix cecidit repente cœlo : 5
Albis spectat Horatius lacerais.
Unus Horatius inter omnes pullis lacernis modo aderat spectaculo, cum plebs, et
ordo minor, et maximus atbatus sederet cum Divo Imperatore. Subito nix delapsa
est ex omni parte cœli. Horatius spectat candidis lacernis.

2 Nigris mimmus Beverlaudi Ms. Orutius in edd. vett. et sic vs. 6.

NOT.E
2 Nigrismunus] Adesse spectaculis maximus vero Senatorios.
non licebat nisi iis qui veste alba in- 4 Sancto cum duce] Domitiane,
duti essent; sed Domitiani tempore quem sanctum vocat, vel quod sum-
usus invaluerat, ut indecenter qui- mum Magistratum gereret, qui sanc-
dem, sed tamen Indos impune spec- tus erat, vel quia Deum se profi
taient atrati. Vide lib. xiv. Epig. cabat.
137. 6 Albis spectat] Horatium irridet,
3 Minor ordo] Equestris nempe, quem et nix decidens dealbavit.

III.
DE N1VIBUS.
Aspic E quam densum tacitarum vellus aquarum
Defluat in vultus Caesaris, inque sinus.
Aspice quam spissum aquarum tellus sine strepitu decidat in faciem et grcmium

1 Barth ius ad Gratian. Cyneg. 77. legit densum nivearum vellus aquarum: sed
hic forte memoriae lapsus. Elegante r dicit nives ' aquas tacitas;' quia deci-
dentes non audiuntur, ut imber vel grando. Quin ipse nunc errorem corrigit
ad Calpui n. Eel. ii. 7.—2 Idem Barth. ad enndem Gratiani locum conj. De-
plunt in vultus. ' Depluo ' et ' defluo ' sa-pissime permntantnr. Vide Heins.
ad Ovid. Met. i. 573. Burm. ad Propert. n. 20. 7. Drakeub. ad Sil. Ital.
xii. 53. Obss. Misc. Tom. vIn. p. 263. et nos ad Tibull. i. 10. 68. ubi inter
аотж
1 Tacitarum vellus] Periphrasis ni- cadunt sine ullo strepitu, nnde nives
vium, quœ veluti lanarnm vellera vocat aquas tacitas.
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 285
Indalget tamen ille Jovi, nec vertice moto
Concretas pigro frigore ridet aquas,
Sidus Hyperhorei solitns lassare Bootœ, 5
Et madidis Helicen dissimulare comis.
Qui siccis lascivit aquis, et ab aethere ludit,
Suspicor has pueri Caesaris essenives.

Caseris. Nihilominus illefert Jovem ningentem, et capite immota deridet aquas

confintas segni frigore, assuetus defatigare sidus Bootae septemtrionidis, et capillis
humidis spernere Helicen. Opinor has esse nives fiili Ca:saris, qui lascivit siccis
aquis, et jocatur e calo.
se commntantur verba 'perfluo,' ' praefluo,' 'profluo,' ' perpluo,' &c.—4 He-
raldus hunc locum mendosum esse suspicatur, et legit vel reicit pro ' rejicit ;'
vel, ne vertice moto Concretas pigro frigore tardet aquas. Faruabius vetinet ri
det, et exponit ' non curat,' ut infra Epig. 19. vs. 11.—7 Quis siccis legit He-
raldus, interrogatorie.
NOTjE
3 Indulget tamen] Non recessitDo- vero est Ursa major.
mitiauns ; sed sub Jove, id est, aere, 7 Siccis aquis] Nivem lepide ap-
permansit. pellat aquam siccam, id est, ex aquis
4 Conc,etas pigro] Hoc est, nivem concretam.
contemnit, quam affirmat Plinius 8 Pueri Ccesaris] Ne Jove irato
lib. n. cap. 60. ' Grandinem congla- decidisse nix videretur, assentatorie
ciato imbre gigni, et nivem eodem iunuit Poeta íilium Domitiani, quem
humore mollius coacto,' &c. ex Domitia uxore susceptum adhuc
5 Sidus Hyperborei] Domitianus infantem amisit, esse in Deorum
enim adhuc juvenis in Germanos numero, et cam Domitiane patre,
bellum suscepit, atque illic frigus velut cum Deo, jocari. Heraldus
Bootae, sen Arctophylacis, patienter versum penultimum sic legit per in-
tulit. Suetonius in Domitiane cap. 2. terrogationem : Quis siccis lascivit
6 Et madidis Helicen] Id est, tote- aquis, et ab athere ludit?
ravit imbres Septemtrionis. Helice

IV.
IN BASSAM.
Quod siccae redolet palus lacunae,
Crudarum nebulae quod Albularum,
Quod spirat palus lacunae exhausta:, quod nebula crudarum Albularum, quod vetus

1 Quod siccœ] S iccata lacuna gra- sulphur male olent. Crudarum dixit,
vem emittit fœtorem. quod solis radiis non bene concocti
2 Crudarum nebula] DeAlbulajam essent illi vapores.
dictum lib. i. Epig. 13. ubi nebulae ob
 286 M. VAL. MARTIALIS
Piscinae vétus aura quod marinae,
Quod pressa piger hircus in capella,
Lassi bardaicus quod evocati, 5
Quod bis murice vellus inquinatum,
Quod jejunia sabbatariorum,
Mœstorum quod anhelitus reorum,
Quod spurcae moriens lucerna Ledae,
Quod ceromata faece de Sabina, 10
Quod vulpis fuga, viperae cubile,
Mallem, quam quod oles, olere Bassa.

flatus piscina maritimœ, quod hircus lente comprimens capeliam, quod bardiacus
evocati defatigati, quod lana bis tincta murice, quod jejunia Judaorum, quod respi-
ratio tristium sontium, quod moriens lucerna sordidœ Leda, quod ceromata exfœce
Sabina, quod fuga vulpis, lutibulum viperœ, boc ipsum, o Bassa, malles spirare,
quam quod spiras.

5 Lassi bardiacios, quod evocati Ferrar. Aid. et Junt. Lassi bardiacios, quod
evocati Colin. an. 1528. Lassi bardaici os, quod exoleti Beverlandi Ms. quae lec
tio debetnr Turnebo. Lazi bardiacus quod evocati legunt alii.—9 Heraldus pro
Leda legit tedœ.—12 Maltes Aid. Junt. Colin. &c. sed minus recte.
NOTjE
3 Piscina vetus aura] Id est, quod 7 Jejunia sabbatariorum] Diem sab-
vetus piscina redolet in qua sunt bati religiose colunt Judaei ; objeju-
aquae marinae. nium vero halitus graviter olet.
5 Bardaicus] Genus est vestis sor 8 Mastorum quod] Cutis enim et
didae, qua induebantnr milites ; illa anxietatibus stomachi calor dissipa-
autem male olebat propter sudorem tur, unde ex mala concoctione male
et squalorem illorum : evocati autem olent rei.
milites erantii, qui expletis stipendiis, 9 Lucerna Leda] Quam posuit pro
ducis vel mercedis gratia itcrum sti quavis meretrice prestante ad lu
pendia merebant: lassi vero dixit ob cernas. Juvenalis Sat. vi. 132. de
longam militiam, et provectam aeta- Messalina : ' Obscurisque genis tur-
tem ; unde fœtor bardaici major erat. pis,fumoque lucernes, Fœdalupanaris
Georgius lffiit, Lassi bardaici os quod tullt ad pulvinar odorem.'
advocati. Bardaicus autem, inquit, 10 Quod ceromata] Unguenta nempe
erat advocatus, qui post peroratas ex luto et oleo: oleum porro Sabinum
dintius cansas gravem emittebat ha- male olebat.
litum. Illins meminit Juvcualis Sat. 11 Quod vulpis fuga] Vulpis canes
xvi. I3. ' Bardiacus judex daturhaec fugiens fœtidum effundit lotium.
punire volenti.' 12 Mallem [Malles] Alii Mallem.
6 Bis murice] Lib. i. Epig. 50. Bassa quippe ab oris imparitate te-
' Oiidarque vestes mnrice.' tei rim am spirabat animam.
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 287

V.
AD FABIANUM.
Vir honus et pauper, linguaque et pectore verus,
Quid tibi vis, urbem qui, Fabiane, petis ?
Qui nec leno potes, nec comissator haberi,
Nec pavidos tristi voce citare reos :
Nec potes uxorem cari corrumpere amici : 5
Nec potes algentes arrigere ad vetillas :
Vendere nec vanos circa Pallada fumos :
Plaudere пec Cano, plaudere пec Glaphyro.
Unde miser vives? homofidus, certus amicus.
Hoc nihil est : nunquam sic Philomelus eris. 10
О Fabiane, qua tua est mens, qui vir probus, et egenus, lingua et corde verus,
proficisceris Romam ? qui nequis esse leno, nec comessator, nec mœsta voce vocave
in jus sontes timidos: nec vales corrumpere conjugem dilecti amici : nec vales . . .
ad frigidas anus : nec vendere inanes fumos circa palatia: nee plaudere Cano nec
Glaphyro. O infelix, qua ratione vives tu, homofidelis, amicus certus ? Id nihil
prodest : hoc modo nunquamfies Philomelus.

1 Vir vagus et pauper Pulmaunus.—4 Nec paridos stricta idem Pulmanuns.

—7 Alii legunl: ranos circum Pultatia fumos.—8 Plaudere nec plano codex
Thuan. Plaudere nec Pluno Vat. Plaudere nec Cumo Pulmaun.—10 Philomeus
Beverlandi Ms.
NOTjE
1 Linguaque] Verba enim cum lici, qui commendationis officia men-
mente boni viri conseniiunt. Hic Ro- titi, Principis gratiam accepte pre-
manurum mores eo modo Martialis tio vendunt.
carpit, quo Juvenilis Sat. iii. 'Quid 8 Plaudere nec Cano] Qui сelebris
Romae faciamf Mentiri nescio :' et fuit chorantes tempore Galbae, ut
fuse Petronius Romam sub nomine patet ex Suetonio in Galba. Gla-
Crotonae describit : 'Sedquoscum- phyrus vero citharadus. Juvenalis
que homines in hac urbe videritis, Sat. vi. ' Accipis uxorem, de qua ci-
scitote in duas partes esse d i vi tbaradus Echion, Aut Glaphvrns fiat
sos : nam aut captant, aut captan- pater, Ambrosiusque choraules.' Ci-
tur.' tharad^ et tibicines Martialis tem
3 Nec comissator [comessator] Alii pore summo erantin pretio. Lib. ni.
comissator: is nempe est qui esui et Epig. 4.
potui praeter statuta tempora in 10 Hoc nihil est] Honestis enim ar-
dulge t. tibus locus non erat Romae.
4 Nec pavidos] Quod praeconis erat Philomelus] Hoc est, nunquam fies
officium, et quidem quaestuosum, ut dives : Philomelus quippe cithara
patet ex ilb. vi. Epig. 8. dives (actus erat. Lib. iii. Epig. 31.
7 Vendere nec ranos] Ut soient Au-
 M. VAL. MARTIALIS

IN MALISIANUM.
Credi virgine castior pudica,
Et frontis tenerae cupis videri,
Cum sis improbior, Malisiane,
Quam qui compositos metro Tibulli,
In Stellae recitat domo libellos. 5
O Massiliane, vis purior haberi puella casia, et praferre speciem vultus mo-
ilesti ; cum nequior sis, quam qui in adibus Steliœ recitat libros scriptos metro
TibullU
In Massilianum in edd. vett. In Macilianum inscribitur in cod. Pulmanni.—
3 Maciliane citat Heraldos : Malisiane Beverlandl Ms.
NOTjE
2 Frontis tenera] Hoc est, modes- dam Elegiarutn recitatorem intelligit.
tae, qualem babent infantes. Metro Tibulli] Lascivas quippe Ele-
4 Quam qui] Effœminatum quen- gias scripsit Tibullus.

VII.
AD HYLLUM.*
Cur here quod dederas, hodie, puer Hylle, negasti?
Duras tam subito, qui modo mitis eras ?
Sed jam causaris barbamque, annosque, pilosque:
0 nox quam longa es, quae facis una senem !
Quid nos derides 1 here qui puer, Hylle, fuisti, 5
Dic nobis, hodie qua ratione vir es ?

Ad Hylum inscribitur in edd. vett.—6 Ant. de Rooy hunc versum ita de-
pungendum putat : Die, nobis hodie qua ratione vir es? Cf. infra Epig. 42. 'Et
timeat pueros,' &c.
JsOTJE
* Accusat Hyllum puerum incon- Quod dederas, tyc] Tni copiam.
stantiae, qui quod uno die dederat, 3 Barbamque, annosque, pilosque]
sequenti negavit; causabatur annos Quœ te emeritum reddiderint.
barbamque.quaeemeritumjamfacere 5 Puer,!cc] Patiendo.
debebant enm. Hoc factum esse una Vir es] Faciendo, ut Epig. 42.
nocte ridet Poëta. Ramires. infra.
1 Here] Heri. Lib. I. Epig. 44. vs.i.
 EPIGRAMMATiJM LIB. IV. 289

VIII.
AD EUPHEMUM.
Prima salutantes atque altera continet hora ;
Exercet raucos tertia causídicos.
In quintam varios extendit Roma labores.
Sexta quies las sis, septima finis erit.
Sufficit in nonam nitidis octava palustris ; 5
Imperat exstractos frangere nona toros.
Hora libellorum decima est, Eupheme, meorum ;
Temperat ambrosias cum tua cura dapes ;
Et bonus aethereo laxatur nectare Caesar,
Ingentique tenet pocula parca manu. . 10

Prima et secunda hora exercet salutantes, tertia occupât raucos causidicos.

Roma vacat diversis operibus in quintam usque: sexta quiescunt defatigati : septima
cessant ab opere: nilidi palœstritœ exercentur ab octava ad nonam; nona jubet
frangere lecios paratos. O Eupheme, hora decima apta est meis llbris, cum tua
cura moderatur divinas epulas, et bonus Cœsar exhilaratur cœlesti nectare, et

1 Pulmannns : atque altera distinet hora: alii, content hora.—6 Pro exstructos
alii legunt excelsos. Juntina nostra in margine exhibet: Imperat excelsos sean-
dere nona toros. Sic ' scande cubile ' ap. Propert. ív. 4. 90. Forte: excelsos
sternere nona toros; sic enim loqunntur Ovid. Met. vi. 431. vm. 658. ad Liv.
316. Amor. n. 11. 47. Fast. н. 337. Juvenal. vI. 5. x. 335. Noster in. 93.
24. vsn. 67. 6. alii. Vide quae annotavimus ad lib. n. Epig. 59.—7 Euphene
Beverlandi Ms—9 In eodem : lassatur nectare Casar. De hac permutatione
vide Burm. ad Propert. n. 15. 7. et iv. 4. 64.—10 Pulmanni \jpt. cod. pocula
larga manu; quod omnino rejiciendum putat Ramires.—11 Beverlandi Ms.
NOTjE
1 Prima salutantes] Describit Poëta disturbare, quibus cœnando aecumbe-
quid singulis diei horis Bomœ fieret ; rent veteres.
de quibus jam dictum est Epig. 36. 7 Hora libellorum] Inter pocula
lib. in. versus legere moris erat : Euphemus
Confinee] Alii content. Alii melius vero structor mensarius Imperatoria
distinet. fuisse videtur.
4 Sexta quies lassis] Circa sextam 8 Temperut ambrosias] Hoc est, di
paululum quiescebant Romani : hora vinas. Domitianus enim Deum se ap-
vero septima omnino ab opere de- pellari jubebat, atque ita ambrosiae
sistebant. Deorum dapes ipsi conveniebant.
6 Imperat exstructos] Idest,mens33 10 Pocula parca] Domitiano assen-
acenmbere. tatur, quem parce bibere innuit.
Frangere toros] Hoc est, lectos
Delph. et For. Cias. Martial.
2U0 M. VAL. MARTIALIS
Tunc admitte jocos : gressu timet ire licenti
Ad matutinum nostra Thalia Jovem.
magna maim tenet pocula modica. Tunc intromitte ludos : nostra Thalia mduit
jocoso incessu convenire matutinum Jovem.

gressu metire licebit. Pul man ni codex : gressum metire lieebit: alii, gressu me-
tire licenti: alii, licentcr.
NOTjE
11 Tune admitte] Hoc est, libros jocari non audet, quippe qui tune
meos Domitiane offer. rebus seriis oceupetur. Vide lib. x.
Gressu timer] Festiva mea Musa Epig. 19.
matutino tempore coram Domitiane

IX.
IN FABULLAM.
Sot .¿E filia clinici, Fabulla,
Deserto sequeris Clitum marito,
Et donas, et amas, s^sij шrсотсву.
O Fabulla filia Sota clinici, viro derelicto sequeris Clitum, et das, et ardes,
perdite te geris.
In Labullam lemma est in Aid. an. 1501. Junt. 1512. Colin. 1528. aliis.—
1 Labulla in iisdem.—3 Hic versus corrupte legitur in Juntina : Graeca ver
ba, ut semper, omisit Colin. Codex Vaticanus sie habet: Et donas, et amas,
ethisacos oethos.
NOM
3 "Ex«s áaúries] In hac voce ludit es, hoc est, prodiga et luxuriosa. De
Poëta,cum dicit Fabullam esse filiam medico clinico dictum lib. i. Epig. 31.
clinici Sotae, id est, medici qui aliis Aristoteles lib. iv. ad Nicomachum
salutem restitueret: criSfio enim servo: cap. 1. "Ao-arros yàp i Si' avrhv àiroWv-
illam tamen perdite se habere, cum ¡irnos : Asotus enim est qui se ipsum
bona omnia effunderet, et luxuriose perdit.
viveret. Sotae es filia, inquit, et asota

X.
AD FAUSTINUM.
Dum novus est, neque adhuc rasa mihi fronte libellus,
Pagina dum taugi non bene sicca timet :
Dum meus liber recens est, needumfronte rasa, dum pagina non bene sicca metuit

1 Dum novus est, et adhuc non rasa fronte Pulmanni vetus codex et Bever
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 291
I puer, et caro perfer leve munus amico,
Qui meruit nugas primus habere meas.
Curre, sed instructus ; comitetur Punica librum 5
Spongia : muneribus convenit illa meis.
Non possunt nostros multae, Faustine, liturae
Emendare jocos : una litura potest.
attrectari : o sene, proficiscere, et deporta tenue donum ad diiectum amicum, qui
dignus est ut ipsi primo offerantur meœ ineptia. Propera, at munitus : Punica
spongia comitetur liiellum ; illa apta est meis donis. O Faustine, plures liturœ
nequeunt corrigere nostros libros: una litara potest.

lahdi Ms.—5 Curre, sed instructum comitetur pumice librum Spongia correxit Ju
nius, cum omnes codd. et edd. vett. nostram exhibuerint lectionem. pumica
pro Pumea Beverlandi Ms.
NOTjE
1 Ñeque adhuc rasa] De iis quae ad tu, pumice instructus non erat. Lib.
librorum ornamenta pertinerent, die- vin. Epig. 72. Lib. i. Epig. 07. 'Sed
tum est lib. I. Epig. 67. pumicata fronte si quis est nondirm.'
5 Comitetur Punica] Spongia opti- Alii sic banc lectionem interpretan-
mi generis, cujusmodi sunt spongiae tur, ut vel probatus pumice potiatur,
Africanae, de quibus Plinius lib. ix. vel damnatus spongia deleatur.
cap. -15. ut delean tur mea carmina. Alii 8 Una litura polest] Quae scilicet
legunt : Curre, sed instructum comitetur omnia mea carmina, utpote prorsus
pumice librum Spongia : quae lectio mi- mala, deleat. Sic modeste deprimit se
nusprobatur: etenim si liber nondum Poëta.
erat pumice iequatus , u t ait primo ver-

XI.
IN ANT. SATURNIN UM.
Dum nimium vano tumefactus nomine gaudes,
Et Saturninum te, miser, esse pudet :
Impia Parrhasia movisti bella sub ursa,
Qualia qui Phariae conjugis arma tulit.
Dum, o infelix, nimis inflatus vano nomine lataris, et erubescis esse Saturninus :
- -sub ursa Parrhasia suscepisti bella impia, qualia movit qui meruit sub uxore JEgyp-

NOTffi
2 Et Saturninum] Hic vocabatur tantum Germaniae Praesidem, sed ex-
Lucius Antonius, cognomento Satur- emplo Antonii imperium orbis affec-
ninus, Germaniae superioris Praeses : tabat. De illo agit Suetonius in
nolebat autem Saturninus appellari, Domitiane cap. 6.
ted Antonius : nam pudebat eum esse
292 M. VAL. MART1ALIS
Excideratne adeo fatum tibi nominis hujus, 5
Obruit Actiaci quod gravis ira freti ?
An tibi promisit Rhenus, quod non dedit i 1 1 i
Nilus, et Arctois plus licuisset aquis ?
Ille etiam nostris Antonius occidit armis,
Qui tibi collatus, perfide, Caäsar erat. 10
tia. Itane eras oblitus fatum illius nominis, quod oppressum est acerba ira freti
Actiaci ? Rhenusne tibi pollicitus est, quod illi non concessit Nilus, majorque potes-
tas data esset fluminibus Septemtrionis? Ille quoque Antonius cecidit nostris armis,
qui tecum comparatus, о perfidiose, erat Casar.

7 An ibi promisit Junt.—9 Pro Ille etiam, Gruterns mallet, si Hceret per
membranaceos, Ille tamen.
NOTjE
3 Parrhasia sub ursa] Hoc est, in Promontorium ab Augusto victus est
Septemtrione : ursa Parrhasia didtur Antonius.
a Parrhasia Arcadiae urbe, ex qua Irafreti] Per Metonymiam posuit
nata erat Callisto, a Jove amata, et pro ira Caesaris Angnsti.
in nrsam commntata. 7 An tibi] Sensus est: Si TEgyptus
4 Phariœ conjugis] Cleopatrae, cujus provincia ditissima Antonio vires
et Antonii mariti nota est historia. suppeditare nequivit,quas tibi copias
С, Obruit Actiaci] Ad Actium Epiri subministrabit superior Germania ?

XII.
IN THAIDEM.
Nulli, Thai, negas : sed si te non pudet istud,
Hoc saltem pudeat, Thai, negare nihil.
O Thai, nemini recusas : sed si in ea re non erubescis, in hac saltem erabescas, о
Thai, recusare nihil.
Hujus Epigrammatis lectio non variat in libris manuscriptis ant prelo ex-
cusis.
NOTjE
2 Negare nihil] Lib. xii. Epig. 72. et 81. et Lib. xX Epig. 50. in fine.

XIII.
AD RUFUM, DE NUPTIIS PUDENTIS ET CLAUDINE PERE
GRINA.
ClaudIa, Rufe, meo nubit Peregrina Pudenti:
Macte esto taedis, о Нуrnénаsé, tuis.
O Hufe, Hudens meus uxorem duxit Claudiam Peregrimm: O Unmenae, macte
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 293
Tam bene rara suo miscentur cinnama nardo,
Massica Theseis tam bene vina favis.
Nec melius teneris junguntur vitibus ulmi, 5
Nec plus lotos aquas, littora myrtus amat.
Candida perpetuo reside, Concordia, lecto,
Tamque pari semper sit Venus aequa jugo.
Diligat illa senem quondam : sed et ipsa marito,
Tunc quoque cum fuerit, non videatur anus. 10
esto tias tadis. Tam bene infrequentia ciunama confunduntur suo nardo, tam bene
vina Massica favis Atticis. Nee ulmi aptius copulantur teneris vitibus, nec rivuli
Шo, nec littora gratiomsunt myrto. O Concordia, remane benigna ateno timiama,
et Venusfaveat semper copulationi tam aquali. Ilia quondam amet senem : at ilia
quoque senium adepta tunc vetula non comparent marito.

De nuptiis Pudentis et Claudia est lemma in edd. vett.—I Claudia, Ruffe,

meo nupsit Aid. Junt. Colin. Gryph. Sec. parenti pro Pudenti in Beverlandi
Ms.—7 Candida perpetuo residet Aid. Junt. Colin. Gryph. &c.—9 Diligat
ipsa in iisdem : ilia codex Pulmauni et Beverlandi Ms.
NOTjE
1 Pudenti] De quojam lib. i. Epig. Poeta tam dulces fore nuptias Clau
32. de Clandia nihil reperi. diae et Pudentis, quam mulsum.
2 Macle esto] Mactus idem est ac 6 Nec plus lotos] Arhor notissima
anctus, et in vocativo ut plurimum ex Homero Odyss. lib. ix. et Plinins
ponitur, nt ' macte virtute.' describit loton lib. x,n. cap. 17. est
4 Massica Theseis] Ex melle et etiam lotos herba in palustrium ge
vino mulsum conficiebatur, potio vi- nere ibidem.
delicet antiquis gratissima: favos 7 Concordia] Deam intellige Con-
Theseos dicit pro Atticis, quia The cordiam, cui templum erexit Vespa-
seus regnavit in Attica. Significat sianus.

XIV.
AD SILIUM.
Sili, Castalidum decus sororum,
Qui perjuria barbari furoris
0 Sili , ornamentum sororum Castalidum, qui verbis magnificis urges perjuria
NOTjE
1 Sili, Castalidum] Silium Italicum Castalium dictum, et Musis sacrum,
intellige poëtam satis notum. Mus,c versa est.
dieuntur Castalides a virgine Cas- 2 Qui perjurio] De bello P,mico
talia, quae Apollinem fugiens ad secundo poëma scripsit Silius: initio
radices Parnassi in fontem a se primi libri sic habet: 'ter Marte si
 M. VAL. MARTIALIS
Ingenti prenais ore, perfidosque
Fastus Hannibalis, levesque Pœnos
Magnis cedere cogis Africanis : 5
Paulum seposita severitate,
Dum blanda vagus alea December
Incertis sonat bine et hinc fritillis,
Et ludit Popa nequiore talo,
Nostris otia commoda Camœnis. 10
furoris barbari, atque adigis perjuram superbiam Hannibalis, atque inconstantes
Pœnos dedere se magnis Africanis: remota paulisper severitate, fac audientiam
nostris Musis, dum leii alea December solutus hinc et inde strepit dubiis fritillis, et

4 Fastus Annibalis Aid. Junt. Colin. Junian. Lang. Delph. &c. sarosque
Pœnos Beverlandi Ms.—6 Paulum depositaia quibusdam vett—8 Beverlandi
Ms. hinc et inde 9 Et ludit rota ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. 1501. Junt.
Colin. Gryph. Aid. 1550. Plant. &c. Popa Scriverins e codd. restitnit, cui
veli6catur codex Bodleianus, pompa a librario perperam scripto pro Popa.
NOTjE
nistro Juratumque Jovi fœdas, con- pleraque, at hoc probet, testimonia
ventaque patrum Sidonii fregere adducit Calcagninus de talorum ludo.
duces.' Ad summovendas vero aleatorum
5 Magnis cedere] Scipioenim Major, fraudes, qui subdolamanunti callent,
Africanas cognominatus, vicit super- in pyrgo, sen turricula, sive pyxidem
bum Hannibalem, et Carthaginenses mavis appellare, repositi tali sicut et
coëgit pacem a Romanis petere : fuit tesserae promebantur in abacum.
et alter Scipio ob eversam Numan- Horatius n. Sat. 7. ' qui pro se tol-
tiam dictus Numantinus, qui Cartha- leretatque Mitteret inpyrgum talos.'
gine funditus deleta, Africanus minor Tesseris quoque bidentes turricula
dictus est: quas res gestas' cum utebantur. Tnrnebuslib. iivn. cap.
caneret Silius, poetica Metonymia 3. Turriculam et fiitillum distinxit
dicit Martialis fieri a Silio id quod Suidas: idem tamen videtnr, cum
canit factum. Sic Horat. i. Sat. nlti- scribit Martialis de tnrricula lib. xiv.
ma. ' Turgidus Alpinus jugulat dum Epig. 16. Seneca de ludo Claudii :
Memnona.' ' Nam quoties missurus erat resonan-
7 December] Quo mense talis po- te fri tillo TJtraque subducto fugiebat
tissimum ludebant Romani. tessera fundo.'
8 Incertis sonat] De fritillis, turri- 9 Et ludit Popa [rota] Locus hie
culis, talis, et tesseris copiose dice- perobsenrus mihi videtnr : Raderns
mus lib. xiv. tamen per transcursum intelligit ipsum fritillum dici rotam,
notandirai talum eum esse apud Lati- quia rotundus fritillusvelut turricula,
nos, quem Grœci vocant Astragal um. сx qua intns gradatim aspera tali
Plinius 1. xxxiv. ubi Polycleti memi- excutiebantur : quare autem dicat,
nit, 'Fecit,' inquit, ' et distringentem nequiore talo, non mihi compertum
se et nudum telo incessentem, duos- est, nisi forte, quod tali pruriginem
que pueros item nudos talis ludentes : libidinis excitent, ut docet Junius
qui vocantur Astragalizontes.' Alia Animadvers. lib. Iv. cap. 13. et lib.n.
 EPltíRAMMATUM LIB. IV. 295
Nec torva lege fronte, sed remissa
Lascivis madidos jocis libellos.
Sic forsan tener ansas est Catullus
Magno mittere passerem Maroni.
rota ludit neqniore talo. Nec severo, sed leni vultu evolve libros perfusos lascivis sali-
bus. Hoc fortasse modo tener Catullus ausus est mittere passerem magno Vir
gilio.
Qai rota legunt interpretantur, aleatorum circumstantiam corona.—13
Nonnulli legunt : ausus et Catullus, probante Musambertio.
NOTjE
cap. 4. quod talis lusum est pro patrare potest ; ita ut aleatores alii,
fœminis. Ramiresius bunc versum ut in versu praecedenti, fritillis ute-
a nemine intellectum, ut ait, intelli- rentur, alii manu luderent, lib. xiv.
gere se putat hoc sensu. Rotam Epig. 16. Judicet lector.
accipit pro corona aleatorum, quam 18 Ausus est Catullus] /Etate Vir-
sic vocat Martialis a similitudine ro- gilium praecessit Catullus, cujus
tarum : sedebant enim aleatores in Carm. ш. est de passere mortuo Les
orbibm quoscingebant omnescircum. biae ; sed hoc fingit Poëta, ut se cum
Nequiore talo, hoc est, talis manu Catullo aequiparet, Silium autem
jactis sine fritillo, in quo jactu maims cum Virgilio, quem diligenter imita-
improba compositiones et uequitias tus est, conferat : lib. xi. Epig. 51.

XV.
AD CjECILIANUM.
Mille tibi nummos hesterna luce roganti,
In sex aut Septem, Caeciliane, dies,
Non habeo, dixi : sed tu causatus amici
Adventum, lancem paucaque vasa rogas.
Stultus es ? an stultum me credis, amice ? negavi 5
Mille tibi nummos : millia quinque daho ?
O Caciliane, hesterna nocle respondi tibi petenti mille nummos in sex aut septem
dies, Non habeo : at tu pratexens adventum amici petis lancem et pauca vasa.
Demensue es, o amicel an existimas тe dementem ? tibi recusavi mille nummos,
an donabo quinque millia ?
1 In edd. vett. hesterna nocte. Pulmauni et Beverlandi Ms. hesterna luce,
quod habent etiam Oruteri et Cagnerii vett. codd.—4 Beverlandus legit,
pandaque vasa, ut ap. Virg. Georg. n. ' Lancibus et pandis fumantia condimus
exta.' Laux, paJW/xos, in Gloss.
NOT«
6 Millia quinque dabo] Caecilianum commodaturus vasa emta quinque
quendam irridet Poeta argumento a nummorum millibus, quae nunquàm
minori ad majus : Si tibi, inquit, ne- mihi redderes.
gavi mille nummos, non sum tibi
 M. VAL. MARTIALIS

XVI.
IN GALLUM.
Privignum non esse tuae te, Galle, novercaa
Rumor erat, conjux dum fuit illa patris.
Non tamen hoc poterat vivo geuitore probari.
Jam nusquam pater est, Galle ; noverca domi est.
Magnus ab infernis revocetur Tullius umbris, 5
Et te defendat Regulus ipse licet ;
Non potes absolvi : nam quae non desinit esse
Post patrem, nunquam, Galle, noverca fuit.
O Galle, sermo increbueral te non esse privignum bue novercœ, dum illa fuit
uxor genitaIis. Nihilominus vivente patre id probari nequibat. O Galle, nunc
pater discessit e vita ; noverca moratur in œdiius tois. Quamvis magnus Tullius
reducatur ab umbris Tartareis, et Regulus ipse te tueatur, llberari nequis : etenim
o Galle, qua post patrem mortuum, non cessat esse noverca, nunquamfuit.

7 Non potes obsolvi ed. Jtmt. an. 1512.

NOTjE
1 Privignum non esse] Vivo patre patre domi novercam retineat Gallos,
Gallus quidam se cum noverca minus illi jampridem turpe cum ea fuisse
honeste gerebat, quam privignum commercium colligit Poëta.
deceret. 5 Revocetur] Regulum, de quo lib.
4 Noverca domi est] Ex eo quod, s. Epig. 13. in causis dicendis Cice-
prœter privignorum morem, mortuo roni assentatorie aequiparare videtur.

XVII.
AD PAULUM.
Faceré in Lyciscam, Paule, me jubes versus,
Quibus illa lectis rubeat, et sit irata.
O Paule, malus es : irrumare vis solus.
0 Paule, vis me scribere carmina in Lyciscam, quibus lectis illa erubescat, et
succenseat. O Paule, nequam es : vis solus

2 In eadem Junt. margini ascriptum est : ' rubeat et fit irata vetus codex.'
NOT.E
1 In Lyciscam] Meretricem quam Juvenalis Sat. vi. ' Prostitit auratis
urbane carpit Poëta, cum de Paulo titulum men tita Lyciscae.'
conqueri videatur. Lyciscae meminit
 EPIORAMMATÜM LIB. IV. 297

XVIII.
DE PUERO STILLICIDIO JUGULATO.
Qua vicina pluit Vipsanis porta columnis,
Et madet assiduo lubricus imbre lapis,
In jugulum pueri, qui roscida tecta subibat,
Decidit hyberno praegravis unda gelu :
Cumque peregisset miseri crudelia fata, 5
Tabuit in calido vulnere muero tener.
Quid non sœva sibi voluit Fortuna lieere ?
Aut ubi mors non est, si jugulatis, aquae?

Qua pluit portafinitima columnis Vipsanis, et lapis lubricus perfunditur pluvia

continua, aqua programs hyemali glacie cecidit in guttui- pueri, qui ingrediebatur
templa madida. Et cum gladius infelici attulisset acerbam mortem, mollis tique-
factus est in plaga calida. Quid non sibi permissum esse voluit crudelis fortuna ?
aut ubi letum non eat, Hjugulatis, о aqua ?

De Puero glacie occiso lemma est in Aid. Junt. Colin. &c.—1 Vipsaniis
legitAnt. de Rooy. Vide ad lib.i. Epig.109.—3 Codd. Florent. et Vat.
habent: fut roscida templa subibat; et sic legunt Aid. Junt. Colin. Gryph.
Pnlman. Junian. Lang. Delph. &c.
NOTjE
1 Qua vicina pluit] Capenam por- aquaeductu pertœ Capenae assidue
tam intellige, de qua jam sic locutus defluebat.
est lib. in. Epig.47. De portion Vip- 4 Pragravis unda gelu] Elegans
sana dictum lib. i. Epig. 109. stiriae periphrasis.
2 Lubricus lapis] Aream lapidibus 6 Muero tener] Stiria enim non
stratam, seu pavimentum intellige, secns ac muero puerum jugulavit.
in quod aqua, quam irabrem dicit, ex

XIX.
DE ENDROMIDE.
Hanc tibi Seqnanicœ pingueni textricis alumnam,
Quae Lacedaemonium barbara nomen habet,
Crassam hanc alumnam textricis Sequanicœ munus ad te mittimus externam en-

De Andromide in edd. vett. Ad Sequanicum Beverlandi Ms.—4 Andromeda

NOTvE
Hanc tibi] Endromis vestis erat textricis Sequanicae.'quiafuerat con-
birsuta, quam vocat Poëta ' alumnam fecta a muliere in provincia Оalliae
298 M. VAL. MARTIALI8
Sordida, sed gelido non aspernanda Decembri
Dona, peregrinam mittimus endromida :
Seu lentum ceroma teris, tepidumve trígona, 5
Sive harpasta manu pulverulenta rapis ;
Plumea seu laxi partiris pondera follis ;
Sive levem cursu vincere quaeris Atham :

dromida, cuibarbarœ nomen est Lacedamonium : squalida est, ai non contemnenda

frigida Decembri. Sice teris molle ceroma, aut trigona tepidum, seu manu arripis
pulverulenta harpasta: seu partiris plumea pondera magni follis: seu cupis supe-

in codice Vat. Endromiden Junt. et Colin. Endromeda cod. Florent.—5

Beverlandi Ms. trepidumve trigona.—8 Pulmanni codex habet: forsan vincere
quaris Atham. Hermolaus Barbanis Castigat. lib. vn. pro Atham legit
NOTjE
quam vocant hodie Franche-Comté: ut trigonum seu triangulum efficerent.
licet autem barbara, id est, Sequanica Vide lib. xn.Epig. 84.'Tcpidum' vero
esset, tamen Graecum nomen retine- dicit, vel quod bidentes calefaceret,
bat: eam enim invenerunt Lacedae- vel potins quod attrertata pila lu-
mones, atque ea nsi sunt b> тф Ipiiuf, dentium et sudantium mann tepefi-
id est, in cursu, unde dicta endromis, eret. Paganica, qua in pagis et
ne sudantes post cursum repentino gymnasiis queque ludebatur, major
frigore corriperentur. trigone, folle vero minor, farciebatur
5 Seu lentum ceroma] Ceromate, id pluma, lib. vn. Epig. 32. et lib. xiv.
est, unguento ex oleo et pulvere, Epig. 45. ' Hеc quae difficilis turget
uncti palaestritae certabant,quod cor- paganica pluma Folle minus laxa est,
pori astrictum variis motibus tere- et minus arcta pila.' Postremum est
batur. harpastum a Graeco verbo afmà'Çw , ra
Tepidumve trigona] Ut hic locus in- pio: pila erat omnium minima excorio,
telligatur, breviter aliquid dicendum quam alter ludens alteri rapiebat : in
de pilarum genere, et ludo : quatuor solo pulverulento antiqui ludebant
ergo fuerunt pilai um genera, quibus harpasto, ut hic docet Poëta, et lib.
lndebant antiqui, follis scilicet, tri- vn. Epig. 32. Haec ex Mercuriali de
gonalis, paganice, et harpastum. Fol- Arte Gymnastica lib. n. cap. 5.
lis erat pila magna ex ahita confec- 7 Plumea seu laxi] Hoc est, inquit
ta, soloque vento repleta, quae si Mercurialis, levia ; follis enim vento
major erat, brarhiis impellebatur. inflates levis est : paganica enim
Propertius lib. In. ' Cum pila veloces farciebatur pluma, ut diximus supra,
fallit per brachia jactus.' Si minor, quod de folle non constat: 'laxi' autem,
pugnis ejiciebatnr, atque pugillaris hoc est, teste Radero, magni, lati, vel
follis vocabatur, nt apud Plautum in minime duri.
Rudente : ' tollem pugillatorium fa- Partiris] Id est, metiris, et ad
ciam Extemplo hercle ego te.' Tri- vertis motum follis plumei seu levis.
gonalis pila, quae parva erat, non Videat lector.
triquen a figura, sed a loco trigono, 8 Atham] Puerum cursu volocem.
vel a numero, figura, aut situ luden- Plinius lib. vn. cap. 20.
tium. Stabaut enim tres eo ordine,
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 299
Ne madidos intret penetrabile frigus in artus,
Neve gravis subita te premat Iris aqua. 10
Ridebis ventos hoc munere tectus et imbres :
Nec sic in Tyria sindone tutus eris.
rare At hum cursu velocem : ne frigus penetrabile subeat membra humida, neve Iris
fata repentina pluvia te opprimat. Hoc dono munitus illudes ventis et pluviœ.
Non ita eris securus in Tyria sindone.

Äthan: sed codd. Florent. et Vat. exhibent Allan.—12 Idem Florent. pro
sindone habet Sidone. Pulmanni codex : sindone cultus eris. Ramires de Prado,
sindone nudus eris. Juntina nostra in margine, sindone tectus eris; sed tectus
praecesserat.
NOTE
9 JVe madidos] Endromis enim de- don quidem est JEgyptiaca ; amiculum
fendit corpus a pluvia et frigore. vero est, quod nunc utrimquefimbriatum
10 Iris] Nuntia est pluviae, pro vocant. Dicta autem est, ut opinatur
qua sumitur. Bayfius, quia primum in urbe Sidone
12 In Tyria sindone] Quam Julius hujusmodi amictus fieri cœpit. Ob id
Pollux lib. vn. cap. 16. sic explicat : Tyria a Martiali dicta: erant enim
SikSüiv, tarai Ai-ywrría plv, *epißi\au>v S" vicinae urbes Туrus et Sidon.
ftp (ïn, rb vvv Slxpoaeov Ko\oípLtvov : Sin-

XX.
DE CjERELLlA ET GELL1A.
Dicrr se vetulam, cum sit Caerellia puppa:
Puppam se dicit Gellia, cum sit anus.
Ferre nec hanc possis, possis, Coline, nec illam :
Altera ridicula est, altera putidula.
Cum Carelia sit puella, prœdicat se anum : Gellia se prœdicat puellam, cum
ail vetula. Nequeas, Coline, hanc tolerare, пеc illam. Altera inepta est, altera
putidula.
Hoc Epigramma superiori adjnnctum legitur in editione Schrevel. an.
1670. in ejusdem cd. prima an. 1656. non item. Ad Collinum inscribitur in
codice Thuaneo.—I Beverlandi Ms. Cherellia puppa.
NOTjE
4 Altera ridicula] Gellia uempe, lem gravitatem imitata omnibus erat
cum modos omnes et puellœ gestus fastidio, atque ab ea tanquam a re
affectai et. . putida vultum quilibet avertebat.
Altera putidula] Cœrellia neтрe ani-
300 M. VAL, MARTIALIS

XXI.
DG SELIO.
Nullos esse Deos, inane cœlum
Affirmat Selius, probatque ; qnod se
Factum, dum negat hoc, videt beatum.
Selius asseverat nulla esse numina, cœlum commentitium, et probat ; quod dum in-
ficiatur hœc, cernit te evasisse divitem.

De Celio est lemma in Aid. Junt. Colin. &c. De Segio in codd. Florent.
et Vat.
NOT^
1 Inane cœlum] Hoc est, Diis vacu- sententiam vide apud Senecam libro,
um, vel rem commentitiam, nt inter- ' Quare bonis viris mala accidant, cum
pretatus sum. sit Providentia.'
3 Videt beatum] Multa in banc

XXII.
DE CLEOPATRA.
Primos passa toros, et adhuc placanda mari to,
Merserat in nitidos se Cleopatra lacus ;
Dum fugit amplexus : sed prodidit nnda latentem,
Lucebat totis cum tegeretur aquis.
Condita sic puro numerantur lilia vitro : 5
Sic probibet téneras gemma latere rosas.
Post primos congressus Cleopatra adhuc teniendo a viro se immerserat in lacus
perlucidos ; dum vitat amplexus : sed aqua patefecit delitescentem : splendebat
enim, cum occultaretur totis undis. Lilia repositu in nitido vitro ita numerantur :
hoc modo gemma vetat delitescere teneras rosas. Irrui, atque undis immersus Ii-

De Cleopatra uxore inscribitur in Aid. Junt. Colin. &c. De Cleopatra na-

tatrice in Beverlandi Ms.—1 Codd. Florent. et Vat. nec adhuc placanda.—2
Merserat in liquides Ant. de Rooy. Vide Ovid. Met. in. 407. iv. 354. Epist.
Heroid. xv. 157. Avian. Fab. ii. 4. et Snakeub. ad Curt. ш. 1.—5 Candila
NOTjE
1 Primos passa] Cleopatra Mar- 6 Gemma] Lapidem pellucidum
tialis uxor, amissa virginitate, subi- intellige vitri instar, quo rosae in
rata marito in aquas se immersit, bortis tegebantur. Lib.vin. Epig.68.
quam tamen secutus i11e invitam ' Condita perspicua vivit vindemia
deosculatus est. gemma.'
 EPIGRAM M AT U M LIB. IV. 301
Insilui, mersusque vadis luctantia carpsi
Basia : perspicuae plus vetuistis aquas.
bavioscula resistentia. O unda nitida, impediistis cetera.

sic puro Beverlandi Ms.—6 Pro teneros Scriverins legit tenuis.—8 Oscula
codex Vaticauns.

XXIII.
AD THALIAM, DE BRUTIANO.
Dum tu lenta nimis, diuque quaeris,
Quis primus tibi, quisve sit secundas ;
Graium quisve Epigramma comparabit :
Palmam Callimachus, Thalia, de se
Facundo dedit ipse Brutiano. 5
Qui si Cecropio satur lepore,
Romanae sale luserit Minervas ;
Uli me facias, precor, secundum.

Dum tu, o Thalia, nimis cunctaris, et diu dubitas cui des primas, aut secundas ;
autquis componet elegans Epigramma: ipse Callimachus detulit vicloriam de se elo-
quenti Brutiano. Qui sifastidiens Atticam venustatem, jocutus fuerit urbanitate
Romanœ Minerva ; rogo, mihi des secundas ab illo.

Ad Thaliam lemma est in edd. vett.—3 Gratum quisve in Hadem : Grutum-

que codex Florent. comparavit Beverlandi Ms.—6 Qui sie Cecropio Beverlandi
Ms. Qui si secropio Junt. an. 1512.—7 Romana scola cod. Florent.
NOT^E
4 Callimachus] Poëta Cyrena-us Martialis. Brutiani vero meminit
prestantissimus, quem in antiquam Plinius Junior lib. vi. Epist. 22. Pro-
dignitatem restitutum nuper in lucem bitate et rernm gestarum gloria
edidit erudita Tanaquilli Fabri filia ; nobilis imperante Trajano floruit : ab
vixit temporibus Ptolemaei Philadel- illo autem secundus esse optat nos-
phi, quo familiariter usus est. Epi- ter Poëta, si a Gracis versibus ad
grammata, Hymnos, et Elegias Latinos se contulerit.
Grace scripsit elegantísimas ; a Thalia] Una ex novem Musis, quae
Brutiano tamen ilium superan dicit jocis praeest.
302 M. VAL. MARTIALIS

XXIV.
DE LYCORI, AD FABIANUM.
Omnes, quas habuit, Fabiane, Lycoris amicas
Extulit ; uxori fiat amica meae.
0 Fabiane, Lycoris extulit omnes amicas quas habuit ; ineat amicitiam cum mea
conjuge.
Ad Fabianum lemma in Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Lang. Junian.
Ad Fabianum de Lycori venefica in aliis.
NOTjE
1 Lycoris] Quaedam fuit meretrix prium.
venefica, quae œmulas omnes veneno Uxori] Ut ab ea quoque efferatnr
interficiebat. uxor mea.
2 Extulit] Verbum funeria pro-

XXV.
DE LITTORIBUS ALTINI ET AQUILE1A.
iEmula Baianis Altini littora villis,
Et Phaëthontei conscia sylva rogi ;
Quaeque Antenoreo Dryadum pulcherrima Fauno
Nupsit ad Euganeos sola puella lacns ;
O littora Altini emula Baianis rillis, et nemus conscium mortis Phaëthontis:
et tu, o virgofurmosissima Dryadum, quam unicam ad Venetas paludes Patavinus

Ante hoc Epigramma multa ex lib. I. erant in codice Cagnerii : similis

confusio est in Colin. et Junt. vide ad lib. I. Epig. 104. 105. Ad Aquileiam
Pulmanni codex. De littoribus Altini inscribitur in edd. vett.—3 Quemque in
iisdem.—5 Aquileia Tymanno Beverlandi Ms.
NC-ТЖ
1 Altini littora] Altinum oppidum Ovid.Met. ii. Plin. lib. in . cap. 16.
fuit amœnissimum ad mare Adriati- Ь Qaœque Antenoreo] Antenor capta
cum, "EffYi Si ml тЪ "AXrivov tv Í\a Troja fugit, atque ad Venetorum
-каpахХ^оюу ïxoyTV 'Paovéwn tV^îVic: littns appulit, ubi Patavium'condidit,
Est et Altinum in palude, eodem quo hodie, Padoua. Euganei, qui etHeneti,
Ravenna situ. Strabo lib. v. Plinius et postea Veneti, Italia} populi ad
lib. in. cap. 18. mare Adriaticum, quorum regio
2 Et Phaèthontei conscia sylva] Po hoùie Marca Tracisana vocatur.
pulos intelligit in quas Phaëthontis Poëta autem fingit Dryadem, id est,
sorores miserum ejus casum deflentes nemoris Nympham, nupsisse Fauno
ad Padi ripas fuerunt commutatœ. qui proeest agro Patavino.
 KP1GRAMMATUM LIB. IV. 303
Et tu Ledaeo felix Aquileia Timavo, 5
Hic ubi septenas Cyllarus hausit aquas;
Vos eritis nostras portus requiesque senectae,
Si juris fuerint otia nostra sui.
Faunas duxit uxorem: et tu, o Aquileia, beata Timavo Ledœo, hic ubi Cyllarus bi-
bit septenas undas : vosfietis perfugium et vequies meœ senectutis, si otia nostra se
asseruerint in libertatem.
NOTjE
S Leda-o Timave] Timavus, hodie dixit, quia Castor Ledae tilias una
Timavo, tons est in Foro Julii, hodie cum Argonantis ad Timavum venit,
le Frioul, ex quo tanta scaturit aqua- in cujus septem ostiis Cyllarus ejus
rum copia, ut septem ostiis influat equusbibissefingitur. Aquileia autem,
in mare. Virgilius Жn. i. novem os- Aquilegia. urbs Patriarch. Carnorum
tia refert: ' fontem superare Timavi, metropolis, &c.
Unde per ora novem/ &c. Ledaeum

XXVI.
AD POSTHUMUM.
Quod te mane domi toto non vidimus anno,
Vis dicam, quantum, Posthume, perdiderim ?
Tricenos, puto, bis ; vicenos ter, puto, nummos.
Ignosces ; togulam, Posthume, pluris emo.
O Posthume, placet proferam quantum amiserim, quod per annum integrum te
mane non salutaverim in adibus tuis í Opinor centum riginti nummos me perdi-
Veniam dabis, o Posthume, pluris mihi constat togula.

3 Codex Pulmauni exhibet, de nostris computo nummis.

NOTjE
2 Vis dicam quantum] Poëta ava- verit, parvam fecisse se jacturam,
rum quendam Postbumum irridet, centum nempe et viginti nummorum,
qui tenuissima clientibus mercede cum togam pluris emeret. Legunt
data coli volebat. Martialis ergo alii : Tricenos puto bis de nostris com-
dicit, quod Posthumum non saluta- puto nummis,

XXVII.
AD CjESAREM AUGUSTÜM DOMITIANÜM.
SjEpe meos laudare soles, Auguste, libellos.
Invidus ecce negat: non minus ergo soles.
O Auguste, consuevistifrequenter commendare meos libros: en lividus inficiatur:

Ad Augustum inscribitur in edd. vett.—2 Raderus reponendum putat cum

301 M. VAL. MART1ALIS
Quid, quod honorato non sola voce dedisti,
Non alius poterat quaî dare dona mihi ?
Ecce iterum nigros corrodit lividus ungues. 5
Da, Caesar, tanto tu magis, ut doleat.
propterea non mimœ consuevisti. Quid чero, quod non verbissolis mihi laudato lar-
gitus es munera, qua mini largiri nequibat alius '! en rursus maUvolus corrodit ni
gros ungues. Tu, Casar, largire tanto magis, ut mœreat.

interrogatione : nит minus ergo soles ?—5 Codex Vat. contorsit lividus ungues ;
quod babent etiam Aid. Junt. et Colin.
NOTjE
2 Non minus ergo] Hoc loco ergo 3 Quid] Hoc est, quid vero faciet
significat propter banc causam, id- invidus, &c.
circo. Sensus est : Licet invidus 4 Non alius poterat] De bis muneri.
neget, non idcirco libros nostri Poetae bus dictum lib. n. Epig. 91. et 92.
minns legebat Domitianus. Legunt 6 Da, Cœsar] Urbane aliquid sibi
alii per interrogationem, et forte mendicat ab Imperatore.
melius : ni minus ergo soles?
XXVIII.
AD CHLOEN.
Donasti tenero, Chloë, Luperco
Hispanas, Tyriasque, coccinasque,
Et lotam tepido togam Galeso,
Indos sardonychas, Scythas smaragdos,
Et centum dominos novae monetae, 5
Et quicquid petit usque et usque donas.
Vae glabraria, vae tibi misella :
Nudam te statuet tuus Lupercus.
O Chloë, molli Luperco dedisti Hispanas vestes, et Tyrias, et coccinàs, et togam
ablutam tepido Galeso, sardonichas Indos, smaragdos ex Scythia, et centum domi
nos nova moneta, et semper et semper largiris quicquid postulat. Vœ glabraria,
va tibi misella ; tuus Lupercus denudabit te.
3. 4 Hi duo versus transpositi sunt in Aid. Junt. et Colin.—5_ Et
numeros iniisdem: nummos in aliis. Numus, (нижний) et numus, i.e. num
erus, saepissime permutat* a librariis.—7 Miscella Bcverlandi Ms.
NOTjE
1 Chloë] Mulier libidinosa. 5 Et centum dominos] Adreos num-
3 Togam Galeso] De hoc fluvto dixi- mos intelligo Domitiani effigie nota-
mus lib. It. Epig. 43. ' Te Lacedae- tos. Alii legunt numeros.
monio velat toga lota Galeso.' Vestes 7 Giabraria] Proprie dicitur ovis
quoque e lana Baetica summo erant tonsa.
in pretio. 8 Nudam te] In Luperci nomine
 KPIGRAMMATUM LIB. IV. 305

ludit Poeta: Luperci enim erant
Sacerdotes ab Evandro instituti in
honorem Panos; vel, ut alii volunt,
a Romulo ; qui Lu percales ludos cele
brantes nudi per urbem discunebant,
fœminasque sibi obvias percutiebant:
quo ictu faecundae fieri credebantur.
Juvenalis Sat. 1i. ' Nec prodest
agili palmas praebere Luperco.' Ovid.
Fast. II. ' Tenia post Idus nudos
aurora Lupercos Aspicit, et Fauni
sacra bicornis erunt.'

XXIX.
AD PUDENTEM.
Obstat, care Pudens, nostris sua tnrba libellis :
Lectoremque frequens lassat et implet opus.
Rara juvant : primis sic major gratia pomis :
Hybernœ pretium sic meruere rosas.
Sic spoliatricem commendat fastus amicam, 5
Janua nec juvenem semper aperta tenet.
Saepius in libro memoratur Persius uno,
Quam levis in tota Marsus Amazonide.
O dilecte Pudens, sua multitude officit nostris libris, atque opus ingens defatigat
et saturat lectorem. Rara placent : hoc modo prima poma gratiora sunt : hocmodo
hytmales roiae fuerunt astimatœ : hoc modo superbia commendat spoliatricem me-
retricem, nec perpetuo patens janua retinet adolescentem. Uno in libro frequentior
fit mentio Persii, quam vani Marsi in tola Amazonide. Tu etiam quemcumque

5 Sunt qui Iegant Faustas; at fastus hie est ilia meretricum ars, qua fasti-
dire fingunt amatores suos, quo ac,ius incendant. Alii legunt, Fastus, litera
majuscula, ut sit iramen proprium. Fustus Langius, errore forsan typothe-
tarum.—7 Sa,pius in libro numeratur Pulmauni codex et Beverlandi Ms.—8
'Sicut duo fuere Codri, unus. Poëta Celebris a Virgilio laudatus, alter a Ju-
vénale explosus; ita queque duos crediderim fuisse Marsos: uuns ab Ovidio
cum Rabirio comparatus, alter hic a Martiale levis dictus. Nam quod Sca
liger in codd. Codrus legerit, vix addueor habere fidem, cum opt. Thuan.
Florent. aliosque pervolve,ïm, qui cuncti habent Marsus. Scaliger intelligit
eum Codrum, de quo in Juvenal. Sat. i. Vereor tamen ne ipsum fefellerit
NOM
1 Care Pudens] De quo lib. i. Epig. 7 Persius] Poëta satis notus. Hoc
32. est: Magis placet brevis Persit liber,
4 Hyberna pretium] De rosis hyber- quam ingens Marsi Poëma de Ama-
nis lib. vi. Epig. 80. zonibus. Hic autem Marsus, quieum-
6 Commendat fastus] Superho enim que ille fuerit, alius esse videtur ab
meretricisfastidioalliciunturjuvenes. eo cujus mentio facta est Epistola Ii-
Alii legunt Faustas, nt sit nomen pro- bri primi.
prium. Quam lectioncra minus proho.
Delph. et Var. Clus. Martial. U
ЗОв M. VAL. MARTIALIS
Tu quoque de nostris releges quemcumque lihellis,
Esse puta solum: sic tibi pluris erit. 10
evolves ex nostrœ libris, crede esse solum ; sie pluris facies.

corrigendi labor.' Beverlund.—9 Edd. vett. quасmque libellis. Lectio nostra

Raderi ingenio debetur.
NOTjE
9 Quemcumque] Alii quacumque, minus bene.

XXX.
AD PISCATOREM.
Baiano procul a lacu monemus,
Piscator, fuge, ne nocens recedas.
Sacris piscibus hae natantur undae,
Qui norunt Dominum, manumque lambunt
Illam, qua nihil est in orbe majus. 5
Quid, quod nomen habent, et ad magistri
Vocem quisque sui venit citatus 1
Hoc quondam Libys impius profundo,
Dum praedam calamo tremente ducit,
Raptis luminibus repente caecus 10
Captum non potuit videre piscem :
Et nunc sacrilegos perosus hamos,
Baianos sedet ad lacus rogator.
At tu, dum potes, innocens recede,
O piscator, monemus, longe declina a lacu Baiano, ne reus abeas. Pisces sacri
vatant his in unáis, qui agnoscunt dominum, et lambunt manum iltam, qua nihil
majus est in mundo. Quid quod nomen est ipsis, et singuli vocati accedunt ad vocem
sui magistri? Hoc olim lacu Afer impius, dum calamo tremente trahit prœdam.
ereptis oculis subito excœcatus nequivit aspicere piscem : et nunc odio habens sacri
legos hamos mendicus sedet ad lacus Baianos. Sed tu, dum licet, innoxias abi, cibis

8 Gruterus legit, Libys improbus, quod non speruendum putat Gronovins.

NOTjE
3 Sacris piscibus] Deo nempe Do- 6 Quid quod] Vehementius instan-
mitiano consecratis. di gratia quid quod in oratione poni-
4 Qui norunt] Domitiamim: pisces tur. Cicero pro lege Manilia: 'Quid
vero mansuetos fieri docet /Elianus quod salus sociorum summum in peri-
lib. vni. de animalibus cap. 4. Hoc culum аc discrimen adducitur?'
idem repetit Martialis lib. x. Epig. 8 Libys impius] Miraculum hoe
30. mihi poëticum videtur.
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 307
Jactis simplicibus cibis in undas, 15
Et pisces venerare dedicates.

non dolosis immissis in aquas, et cole pisces consecrates.

—13 Beverlandi Ms. rogare.—16 Et pisces sine errare delicatos in eodem Ms.
delicatos placet Grutero ; nam ' delicata' veteres dixere pro ' dedicala,' et
' deiicare ' pro 'dedicare,' teste Festo.

XXXI.
AD HIPPODAMUM.
Quod cupis in nostris dicique legique libellis ;
Et nonnullus bonos creditur esse tibi :
Ne valeam, si non res est gratissima nobis,
Et volo te chartis inseruisse meis.
Sed tu nomen habes averso fonte sororum 5
Impositum, mater quod tibi dura dedit:
Quod nec Melpomene, quod nec Polyhymnia possit,
Nec pia cum Phceho dicere Calliope.

Quod optas pradicari et legi in chartis nostris, atque inde putas consequi aliquod
decus : dispeream, nisi hoc mihi jucundissimum sit, et cupio te inserere meis
likris. At tibi contrario fonte Musarum datum est nomen quod tibi imposuit
agrestis genitrix ; quod celebrare nequeat Melpomene, nec Polyhymnia, nec pia

2 Beverlandi Ms. creditur iste tibi.—5 In eodem Ms. aversa fronte, et sic
legit .Ser¡verins: in edd. vett. aversum fonte.—7 Quod neque Melpomene in

5 Averso fonté] Id est, Tuum no-
men propter syllabarum contumaciam
non convenit carminibus.
7 vtx MeIpomene] Tres Musas
pro triplici Carrn iiium genere posuit.
Melpomene praecst Tragaediis et Ele-
giis: unde Horatius i. Od. 24. ' prae
cipe lugubres Cantus, Melpomene,'
&c.
7 Nec Polyhymnia] Cui curae sunt
versus lyrici. Horatins i. Od. 1. ' nec
Polyhymnia Leshoum refugit tende
re barbiton.'
8 Calliope] Versibus heroicis prae-
sidet. Virgilius Mo. ix. 525. ' Vos,
o Calliope, precor, aspirate canenti.'
Piam dixit, vel quia filii sui Orphei
mortem defievit, vel quia beronm et
maxime Deorum laudes canit.
308 M. VAL. MARTIALIS
Ergo aliquod gratum Musis tibi nennen adopta :
Non semper belle dicitur Hippodamus. 10
Calliope cum Apolline. Igitur facias tibi aliquod nomen jucundum Musis: non
semper venaste dicitur Hippodamue.

iisdem. Polymneia cod. Pulmanni.—9 Beverlandi Ms. nomen adoptes.—10 Hip-

podamnus in eodem. Sic 'Hippodamna' et 'Hippodamia' apud Justinnm
M. Cf. Ovid. ex Pont. iv. 12. Rutil. Numat. ad Rufum 419. et Sirmond.
ad Sulon. 103. p. 222.
NOTjE
10 Non semper belle] Nomen Hip- omnino, sed minus eleganter Carmini
pod ami Poesiae quidem non repugnat sa?pius accommodaretur.

XXXII.
DE APE ELECTRO INCLUSA.
Et latet et lucet Phaëthontide condita gutta,
Ut videatur apis nectare clausa suo.
Dignum tantorum pretium tulit illa laborum.
Credibile est ipsam sic voluisse mori.
Inclusa succino delitescit et splendet apis, ut videatur condita suo nectare. Illa
consecuta est mercedem convenientem tanta laboribus: verisimile est ipsam opta-
visse hujusmodi interitum.
Hujus Epigrammatis lectionem non variant membranae ant libri excusi.
NOT«
1 Et lucet Phaëthontide] Sorores Idem dicit de vipera infra Epig. 59.
Phaëthontis in populosfuerunt trans- et de formica lib. vi. Epig. 15.
mutatae, ex quibus deduit succioum, 2 Nectare clausa] Id est, suo nielle ;
quod ideirco vocat Phaëtbontidem electrum quippe mellis colorem re-
guttam. Ovid. Met. Ii. Forte succini fert.
gut tae in apem deciderent, quibus con- 3 Tantorum laborum] De quibns
densatistanquam tumulo claudebatur. fuse Virgil. Georg. iv.

XXXIII.
AD SOSIBIANUM.
Plena laboratis babeas cum scrinia libris,
Emittis quare, Sosibiane, nihil ?
Sosibiane, cum tibi sint foruli referti libris elaboratis, cur nihil edis in lucem?

In hoc Epigrammate etiam nulla est lectionis varietas.

 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 309
Edent haeredes, inquis, mea carmina: quand o í
Tempus erat jam te, Sosibiane, legi .
Hœredes, ais, publicabunt mm versus : quands ? O Sosibiane, jam tempus erat te
evolci.
NOTjE
4 Tempus erat] Sosibianum quen- mori ilium debuisse, quo legi pussent
dam irridet Poeta : videtnr enim ip- ejus libri. Heraldus sic explicat:
sum hortari at edat suos libros ; sed Tempus erat decessisse te, et ossa
cum nolit Sosibianns legi nisi post tua esse lecta. Nam ossilegium pro-
suam mortem, intelligit Poëta jam fecto videtur alindere.

XXXIV.
AD ATTALUM.
SordIda cum tibi sit; verum tamen, Attale, dixit,
Quisquis te niveam dixit habere togam.
0 Attale, cum habeas restem spurcam, nihiiominus profert veritatem, quisquis
proferi tibi niveam esse togam.
1 Attale dicit Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Junian. Lang. Delph. &c.
—2 In iisdem, dicit habere togam.
NOT«
1 Sordida cum tibi sit] Attali cujus- Vide Hb. ix. Epig. 50. In eo vero
dam toga tam attrita erat, ut fila nu- joens est, quod toga nivea opponatur
da albescerent, nnde nivea dici pote- sordidae.
rat; vel nivea dicitur, quia fiigida.

XXXV.
DE PUGNA DAMARUM.
Frontibus adversis molles coneurrere damas
Vidimus, et fati sorte jacere pari.
Spectavere canes praedam : stupuitque superbus
Venator, cultro nil superesse suo.
Spectavimus imbelles damas congredi adversis frontibus, et procumbere œquali
casu fati. Canes viderunt prœdam: mirumque feroci vinatori visum est, nihil

2 Pulmanni vetus codex : etfata fortejacere pari.

NOTjE
3 Spectavere canes] Nerope se a 4 Cultro nil] Cultrum venatonum
prœda abstinnerunt, cum viderent intellige, quo feras interficere sole-
demas illas mutuam ip песeт adversa bant venatores in amphitbeatri vena-
fronte rnere. tiouibus.
310 M. VAL. MARTI ALIS
Unde leves animi tanto caluere furore ? 5
Sic pugnant tauri, sic cecidere viri.
restare suo cultro. Unde molles animi accensi sunt tanta rabie? hoc modo tauri
dimicaní, hoc modo viri prostrati sunt.
NOTjE
5 Unde leves animi] Domitiane 6 Sic cecidere] Gladiatores scili-
adulatur, cujus uumine damas fuisse cet.
concttatas intelligit Poëta.

XXXVI.
AD OLUM.
Cana est barba tibi: nigra est coma : tingere barbarn
Non potes, haec causa est : sed potes, Ole, comam.
Ole, habes barbam canam ; habes nigros capillos : nequis colorare barbam, luxe
ratio est: at potes capillos.
2 Juntina nostra margini ascriptum habet : qua causa est ? sed potes, Ole,
comam.
NOTjE
1 Tingere barbam] Forte quia fu- ülus eodem morbo laborabat, quo
ens in barba minus commode quam in Charinus, de quo lib. i. Epig. 78. unde
capillis tegebatur; vel forte, quod facile dilueretur fucus.

XXXVII.
AD AFRUM.
Centüm Coranus, et ducenta Mancinus,
Trecenta debet Titius, hoc bis Albinus,
Decies Sabinus, alterumque Serranus ;
Ex insulis fundisque tricies soldura,
Coracinus debet centum, et Mancinus ducenta, Titius trecenta, Albinus sexcenta,
Sabinus decies, et Serranus alterum decies. Ex insulis et fundis tricies plene

1 Centum Coracinus in quibusdam : Coranus habent edd. antiquiss.—3 Alii

legnnt Cerranus, quod exhibet Beverlandi Ms. alii, Saranus, alii denique Sar-
ranus. Similis contusio est ap. Juvenal. vn. 80.—4 Beverlandi Ms. solidum.
NOTjE
1 Centum, ducenta, Trecenta] Ad- sola stant, ab aliis separata, dicuntnr
junge millia sestertium : adverhiis insulae, ex quarum locatione magnam
vero bis; decies, tricies, ter, adde cen- pensionem percipiebat Afer.
tena millia sestertium. Tricies soldum] Sic lib. i. Epig. 100.
4 Ex insulis] TEdificia in urbe qua; dixit < vicies plenum.'
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 311
Ex pecore redeunt ter ducena Parmensi : 5
Totis diebus, Afer, hoc mihi narras :
Et teneo melius ista, quam meum nomen.
Numeres oportet aliquid, ut pati possim :
Quotidianam refice nauseam nummis.
Audire gratis, Afer, ista non possum. JO

percipio, ex pecore Parmemi sexcenta. O Afer, id mihi recenses per diem

solidum ; atque ista mihi noiiora sunt meo nomine. Par est des aliquid, ut ferre
valeam: nummis compensa ia:dium quotidianum. O Afer, neque» auscultare ista
gratuito.
NOTjE
5 Ex pecore Parmensi] Oves Par- passim laudatur a nostro Poeta.
menses interpretare, quarum lana

XXXVIII.
AD GALLAM.
Galla, nega: satiatur amor, nisi gaudia torquent :
Sed noli nimium, Galla, negare diu.
0 Galla, recusa ; amor expletur, nisi la tilia crucial : at, o Galla, ne recuses
diutius.
In hujus Epigrammatis lectione nulla est varietas in libris impressis aut
scriptis.
NOTŒ
1 Galla, nega] Ejusdem argument! est lib. i. Epig. 58. et Epig. 82. infra.

XXXIX.
AD CHARINUM.
Argenti genus omne comparasti,
Et solus veteres Myronis artes,
Emisti oтпет argenti speciem, et solus possides antiquas artes Myronis, solus
NOT¿E
1 Argenti genus omne] Id est, vasa ne, Praxitele, Scopa, et Phidia; de
argentea omnis generis. quibus vide Plinium lib. xxxiv. cap.
2 Myronis artes] Vasa nein pe cae- S.
Uta ab egregiis his artiiicibus, Myro-
812 M. VAL. MARTIALI»
Solus Praxitelis manus, Scopaeque,
Solus Phidiaci toreuma cœli,
Solus Mentoreos habes lahores. 5
Nec desunt tibi vera Grantiana,
Nec quae Callaico linuutur auro,
Nec mensis anaglypta de paternis.
Argentum tamen inter omne, miror,
Quare non babeas, Charine, purum. 10
opera Praxitelit et Scope,, solus toreuma Phidiaci cali, solus opera Mentoris.
Nec vera Glaniana te deficiunt, nec qua oblinuntur auro Callaico, nec anaglypta
de mo,sis paternis. Nihilominus inter omne argentum, miror, o Charine, cur tibi
non sit purum.
S Copaque Beverlandi Ms.—6 Bera glaniana in marg. Junt. quod trihuunt
Pithaeo. Alii legunt, ram glaniana. Pro Grantiana alii Icgendum putant
Gratiana, ut est ap. Plin. lib. xxxni. cap. 11. alii, Graniana: Salmasius,
Gentiana. Haderus putat rctinendum Glaniana, quod babent edd. antiquiss.
cum Aid. Junt. Colin. Grypb. Pulman. Lang. &c. Vide Var. Notas.—7
Callaico in ed. antiq. Ferrar. Aid. 1501. 1517. Junt. Colin. Gryph. &c. Gal-
laico Junian. bang. Sec. Vide D. Heins. ad Claud. in Prob. i. 49. Callanico
Beverlandi Ms.
NOT,E
4 Phidiaci toreuma'] De quo lib. IIi. runt lib. xiv. Epig. 95. Callairi an tom
Epig. 85. populi Hispaniœ, hodie reguu,u Gal-
5 Solus Mentoreos] De Mentore laerisE.
dictum quoque hb. ni. Epig. 41. 8 Anaglypta] Hoc est, vasa in as-
6 Grantiana [Glaniana] Ex officina peritatein excisa, ut scribit Plinius
Glanii. Vel forle legendum, Grasi lib. xxxiii. cap. 11. ab àrà, surium,
ana, ut legitur apud Plinium lib. et y\v'pu,, scalpo.
xxxiII.cap.il. 'Vasa ex argento M,nais de paternis] Hoc addit nt
mira inconstantia bumani ingenii va ostendat illorum poculorum antiqui-
riat, nullum genua officinae din pro tatrm.
bando, nunc Furniana, nunc Clodiana, 10 Quare non habeas] De Charino
nunc Gratiana.' Legunt alii Genti dictum lib. i. Epig. 78. cum impurus
ana, pocula scilicet, quae fichant in esset, quiequid tangeret, contamina-
castris Gentianis, in septima urbis ba,ur. et spurcum liebst : alias ar
regions. gentum purum significat non ca-latum,
7 Nec qua Callaico] Vasa auro Cal atque ita in ambiguo ludit Poëta.
laico inaurata summo in pretio fue-

XL.
AD POSTHÜMUM.
Atria Pisonum stabant cum stemmate toto,
Etdocti Senecae ter numeranda domus;
Atria Pisonum florebant cum toto stemmate, et ter numeranda œdes periti
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 313
Praetulimus tantis solum te, Posthume, regnis :
Pauper eras, et eques, sed mihi consul eras.
Tecum ter denas numeravi, Posthume, brumas : 5
Communis nobis lectus et unus erat.
Jam donare potes, jam perdere, plenus honorum,
Largus opum : expecto, Posthume, quid facias.
Nil facis : et serum est alium mihi quaerere regem.
Hoc, Fortuna, placet? Posthumus imposuit. 10

Seneca. O Posthume, te ним anteposuimus tantis patrociniis: egenus eras,

et eques, at te colebam ut consuieт. O Posthume, tecum consumsi triginta aunos :
unum et commune hahebamus cubile. Nunc potes lurgiri, nunc perdere, diviliis
abundans, cumulatus honorilnts : prastolor, o Posthume, quid agas. Nihil agis:
et turdum est mihi comparare alium patronum. O fortuna, Aocne tibi arridel ?
Posthumus decepit.

4 Pauper eras, sed eques legi vult Scriverius.—10 Fortuna placet hoc Bever-
landi Ms.
NOTjE
1 Alna Pisonum] Clarissima fuit
Roma-. Pisounm familia: in primo an-
tem domos adi tu nobilitatis insignia
collocabant antiqui ; unde Seneca de
Beneficas lib. ш. cap. 28. 'Qui ima
gines in atrio exponunt, et nomina
familiae suae longo ordine, ac multis
stemmatum illigata flexuris, in parte
prima aedium rollocant, noti magis
quam nobiles fiunt.' Juvenalis Sat.
vni. ' Stemmata quid faciunt ?' Sen-
sus est Poetae : Poteram colere Pi
cones, a quibus multa beneficia acce-
pissem.
2 Et docti Senecae ter numerando]
Vel propter Senecam rhetorem, et
filium ejus Pbilosophum, et Lucanum
nepotem : vel propter tres filios Rhe-
toris, Aunaeum, Novatum, et Melam,
de quibus plura apud Lipsium Elect.
i. cap. 1. Hanc opinionem refutat
Ramiresius; cam enim extincta esset
Senecarum familia, existimat hanc
Senecae domum nobilem dici propter
Pollam Lucani uxorem, quae vidua
Martialis tempore mortuum maritum
summo studio colebat, ejusque diem
natalem celebrabat, ut constat ex lib.
vn. Epig. 20. 21. 22. Hanc ergo Pol
lam colere potuisset Poëta. Ter nu
merando domus dicitur more Graco,
domus valde memoranda et celebran-
da.
9 Nil facls] Hoc est, nihil donas.
10 Posthumus imposuit] Me, et for-
tuuam decepit Posthumus, quae il11
eo consilio divitias dederat, ut in
amicos esset liberalis. Ejusmodi ava
ros fallaces vocat Poeta lib. i. Epig.
104. ' In jus, o fallax atque infici-
ator, eamus.' Vide lib. n. Epig. 43.
Hoc, fortuna, placet ? Vel sic intellige:
O fortuna, an locupletasti Postumum,
ut erga me ingratus foret?
314 M. VAL. MARTIALI8

XLI.
IN MALE REC1TANTEM.
Quid recitaturus circumdas vellera eolio 1
Conveniunt nostris auribus illa magis.
Quid recitaturus cingis сollum lavis ? ilUb auribus nostris aptiores sunt.

In Po'ètam inscribitur in Pulmanni codice.

notve
1 Circumdas vellera] Intellige foca- rentur, лec obstrepentium clamore
lia, quae erant fasciae, seu vellera, terrerentur.
quibus aures, fauces, et colla munie- 2 Conreniunt nostris] Ne te inep-
bant recitaturi, ne frigore corripe- tum recitatorem andiamus.

XL1I.
AD FLACCUM.*
Si quis forte mihi posset praestare roganti :
Audi, quem puerum, Flacce, rogare velim.
Niliacis primum puer is nascatur in oris :
Nequitias tellus scit dare nulla magis.
Sit nive candidior : namque in Mareotide fusca 5
Pulchrior est, quanto rarior iste color.
1 Alii legunt locanti pro roganti: ut raque lectio probari potest.—2 Ethic
etiam nonnulli legunt locare pro rogare. Aid. Junt. et Colin. quae versu primo
rogantihabent, hie iocareexhibent 4 Nequitiam in edd. vett.—8 Justina nostra
NOTjE
* Laudat Flacci puerum Amazon- 3 Niliacis primum, Ifc] In iEgypto.
icum artificióse : describit enim quem Mareotis autem est lacus JEgypti.
puerum optaret, et post longam de- 4 Nequitias tellus, Ifc] Lasciviam
scriptionem talem fuisse Amazonicum et improbitatem Veneream. Juvenal.
affirmat. Ramiresius. Sat. xv. 45. Vide lib. ш. Epig. 62.
1 Roganti] Pretio prostitutum, 4.
lib. ix. Epig. 7. et 9. Alii legunt lo 5 Namque, Içc.] Namque inter Ж-
canti : ut raque lectio probari potest. gyptios, qui onmes fere fuse i sunt,
Commodate enim petere, per verbum majori in pretio est, quo quis sit can
rogandi exprimitur. Sequenti ctiam didior.
versu leg. locare.
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 315
Lumina sideribus certent, mollesque flagellent
Colla comae : tortas non amo, Flacce, comas.
Frons brevis, atque modus breviter sit naribus uncis :
Paastanis rabeant aemula labra rosis. 10
Saepeque nolentem cogat, nolitque volentem :
Liberior domino sœpe sit ille suo.
Et tiineat pueros, excludat saepe puellas.
Vir reliquis, uni sit puer ille mihi.
Jam scio, nee fallis : nam me quoque judice verum est: 15
Talis erat, dices, noster Amazonicus.
margin! ascriptum habet curtas pro tortas, quod probabiliiy est. Haec verba
facillime permntentur in membranis. Vide Sueton. in Tib. cap. 68. et Ner.
cap. 51.— 11 Alii ex Palat. et vett. erid. legunt : Saepe et nolentem: rectc, in-
quit Farnabius. Sape et nolentem ogat, lotiiq; nolentem in J nut. an. 1512.
NOTJE
7 Flagellent] Dimissae et diffusae petulant i a et protervitate. Ut saepe
flnant per colla, non crohylis, aunulis, excitentur et quasi cogantur nolentes;
ant cirris calamistratae. saepeque volentes, quo magis incen-
9 Frons brevis, Ife.] Frons tenuis dantur, ad tempus frustrentur : nt
veteribusin laude. Sic Horatins Od.i. videre est lib. v. Epig. 47. et 84. et
33. ad T,bullum : ' Insignem teuni supra 38. Alii vero ex Palatina et
fronte Lycorida Cyri torret amor.' vet. edd. legunt: Siupe et nolentem.
Modus breciter, tee] Sit modus nari- Recte.
bus breviter, id est, modice uncis. Sic 13 Et timeat, Ife] Zelotypia teste-
Petronius loquitur : ' nares paululun, tur amorem.
inflexae.' Et Sidonius lib. i. Epist. 2. 14 Vir reliquis, tfc] Aliis neget,
de Theodorico rege : ' nasus venus- mihi soli det.
tissime incurvus.' 15 Jam scio, Ife] Respondet voto
10 Pastanis rubeant, tec] In Paesto sho Poëta ex persona Flacci, cujus
Lucania' oppido bis in auno provenie- puerum Amazonicum talem fuisse
bant rosae. dicit.
11 Sapeque nolentem, Ifc] Grata

XLIII.
IN CORAC1NUM.*
Non dixi, Coracine, te cinaedum :
Non sum tam temerarius, пec audax,
КOТЛ2
* Est faceta quaedam in Coracinum enimquodminusestprobrum,etfate-
illueio expressa per suspensionem, tur quod est majus. Ramiresins.
quae desinit in paradoxen. Negat 2 Temerarius] Vides distingui te
31G M. VAL. MARTIALIS
Nec mendacia qui loquar libenter.
Si dixi, Co racine, te cinaedum,
Iratam mihi Pontia; lagenam, 5
Iratum calicem mihi Metiii.
Juro per Syrios tibi tumores,
Juro per Berecynthios furores.
Quod dixi tamen, hoc leve et pusillum est:
Quod notum est, quod et ipse non negabis : 10
Dixi te, Coracine, cunnilingum.
5 Junt. in marg. Ponticœ lagenam. Vide lib. ii. Epig. 34.—7 Juro per
Syrios tibi timores in coilice Pulmanni. per Syrium tibi cruorem Juntinae margo.
—9 Quid dixi tamen? hoc leve, tyc. legit Musauibcrtius.
ЯОТiE
merarium ab andaci. Distinxenmt cultris et flagris quibus sacerdotes
et alii. Titus Livius Hb. xxv. ' Mar- Cybeles, quam Deam Syriam esse
tins ad consilium, prima specie teme- volunt, se sauciabant. Ego autem
rarium magis quam audax, animum censeomagis dici tumores illos, ulcera
adjecit, ut ultro castra hostium op- et morbos quibuscredebatur iratalsis
pugnaret.' inflare pejerantes, ex mente Persii
5 Iratam mihi] Supple 'precor,' Sat. v. 187. ut et Furores quibus in-
' habeam,' aut ' experiar.' Impre- citati Berecyntbiae matris Cybeles
cationis fcrmula. Pontiœ] Venefica?. sacerdotes, cultris sibi lacertos, pec-
Lib. n. Epig. 34. tus, et humeros secant.
Lagenam, calicem mihi] Vas quo 9 Quod dixi, icc] Alii, Quid dixi
miscetur venenum. Epig. 69. infra tarnen? hoc leve, Ifc.
vs. 4. et lib. xn. Epig. 93. 11 Dixi te, Ifc] Negabat levins,
6 Metiii] Venefici : vel ctiam putidi, fatetur sarcastice quod gravius est.
cui fretebat anima. Sic Junius Bassus, referente Quintiii-
7 Syrios tumores, Berecynthios, Ifc] ano, lib. vi. cap. 4. ' Non dixi, inquit,
CL J. Seldenus Syntagin.it. cap. 3. te calceos veteres vendere; sed emeie
deDiisSyris. Reroaldus Annot. cap. solere dixi.'
25. intelligit tumores et vibices a

XLIV.
DE VESUVIO MONTE.
Hic est pampineis viridis modo Vesvius umbris :
Presserat hic madidos nobilis uva lacus.
Ecce Vesuvius paulo ante virens umbris pampineis: hoc in loco prastantes racemi

De Vesbio monte in edd. vett.—1 Vesbius in iisdem.—3 Beverlandi Ms.

modo Bacchus amavit.
 KP1GRAMMATUM LIB. IV. 317
Haec juga, qnam Nysœ colles, plus Bacchus amavit :
Hoc nuper Satyri monte dedere choros.
Haec Veneris sedes, Lacedaemone gratior illi : 5
Hie locus Hercúleo nomine clarus erat.
Cuneta jacent flammis, et tristi mersa favilla:
Nec Superi vellent hoc licuisse sibi.
impleverant humidas cupas. Hi vertices Bacchn cariaresfuerunt collibus Nysœ :
nuper Satyri hoc in monte egerunt choreas. Hac Veneris habitatio jueundior illi
Laceda:mone: hie locus erat сelebris nomine Herculis. Omnia sunt profliguta
flammis, et sepulta mastis cineribus: nec Dii vellent habuisse hanc potestatem.
NOTjE
1 Vesrius] Vel Vesuvius, mons que Merum Libero sacrum.' Plinius
prope Neapolim vitibus fertilis, qui lib. vi. cap. 21.
flammes interdum evomit. Snetouius 4 Satyri] Comites Bacchi.
in Tito c. 8. 5 Hac Veneris sedes] Veneri et
2 Presserat hic] Hoc est, vinum Herculi templum in Vesuvio dicatum
expressum ex uva nobili impleverat fuit : Lacedaemone antem colebatur
lacns : est autem lacus vas quod ex- Venus. Pausanias in Laconicis.
cipit vinum prelo expressum. Lib. vit. 8 Nec Superi vellent] Hyperholi-
Epig. 27. кûs iunuit PoëtaDeos ipsos bujus in.
3 Quam Nysa] ' Nysam urbem cendii paenituisse.
plerique Indiae ascribunt, montem-

XLV.
VOTUM PARTHENII AD PHŒBUM PRO BURRO.
HjEC tibi pro nato plena dat laetus acerra,
Phœbe, Palatinus muпеra Parthenius.
Ut qui prima novo signat quinquennia lustro,
Impleat innúmeras Burras Olympiadas.
O Apollo, Parthenius Palatinus pro filio tibi offert hac dona pleno thuribulo. Ut
Burrus, qui novo lustro claudit primum quinqueunium, perficiat plures Olympiadas.

Ad Phabum est lemma in edd. vett.—5 Codex Scriv. sic te tua diligat arbos :
S OТM
2 Parthenius] Burri sui filii quin- lib. v. Epig. 6.
queunis natalem diem celebransPhœ- 3 Lustro] Lustrum est spatium
ho thus adolebat, cui utpote semper quinque aunorum, Olympias vero
juveni commendatur juventus. Par- quatuor ; quarto enim auno expleto,
tbenius autem in Palatio Imperatori quinto ineunte Olympici ludi cele-
serviebat a cubiculo, de quo Sneto- brabantur. Vide lib. vn. Epig. 40.
nius in Domitiane cap. 16. et Noster
318 M. VAL. MARTIALIS
Fac rata vota patris : sic te tua diligat arbor, 5
Gaudeat et certa virginitate soror.
Perpetuo sic flore mices : sic denique non sint
Tam longae Bromio, quam tibi, Phœbe, comae.
Approba vota genitoris : sic te depereat tua conjux, et soror latetur virginitate non
dubia : sic niteas perpetuo juventutis flore : sic tandem, o Apollo, Bacchus habeat
capillos tuis breviores.
in edd. vett. sic te tua diligat uxor: i. e. Daphue, quam amabas. Nostram
lectionem exhibet codex Bodl. et sic omnino legendum ex opt. membranis
docuit Heins. ad Ovid. ex Pout. n. 2. 82.
NOTjE
5 Diligat arbor [илот] Daphue ta.' Et Callimachus in Hymnis : Aós
nempe, quam uxorem ducere cupic- poi wаp$fr1rn> aláуiov, Kinra, tyikiam*.
bat Apollo. Ovid. Met. i. Da mihi, tata, virginitatem in aternum
6 Soror] Diana scilicet, cujus pu- conservare.
dicitiam tentaverat Orion. Hora- 7 Non sint Tam longa] Bacchus
tins in. Od. 4. ' et integra Tentator enim, ut Apollo, gloriatur aeterno ju -
Orion Dianae Virginea domitus sagit- ventutis flore. Ovid. Met. iv.

XLVI.
DE SABELLO.
Saturnalia divitem Sabellum
Fecerunt : merito tumet Sabellus :
Nec quenquam putat esse, praedicatque
Inter causidicos beatiorem.
Hos fastus animosque dat Sabello
Farris semodius, fabaeque fressoe,

Saturnalia locupletanmt Sabellum: jure inflatnr Sabellus: et credit et

memorat nullum esse locupletiorem inter causidicos. Hanc arrogantiam et
hos spiritus Sabello conciliat semodius frumenti, et fabœ fractœ, et tres semilibrœ
NOTjE
1 Saturnalia] Quorum tempore pa- 6 Semodius] Mensura aridornm di-
tronis suis munera mittebant clientes, midiam modii partem continebat:
lib. xni. Sabellum atque alios cau- modius vero, inquit Raderns, ca-
sidicos irridet, quorum merces Romae piebet viginti sex libras et octo
erat perexigua,nisi locupletes essent. uncias.
Juvenalis Sat. vii. ' Quod vocis pre- Fabaquefressa'] Frendere idem est
tium? Siccus petasunculus, et vas аc frangere : fabae frangebantur ut ex
Pelamidum,' &c. iis puis fieret.
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 319
Et thuris piperisque tres selibras,
Et Lucanica ventre cum Falisco,
Et nigri Syra defruti lagena,
Et ficus Lihyca gelata testa, 10
Cum bulbis, cochleisque, caseoque.
Piceno quoque venit a cliente
Раrcae cistula non capax olivas,
Et crasso figuli polita cœlo
Septenaria synthesis Sagunti, 15
Hispanae luteum rotae toreuma,
Et lato variata mappa clavo.

thuris et piperis, et Lucanica cum ventre Falisco, et Syra lagena nigri defruti,
atque ficus Africana testa gelata, cum bulbis, et cachleis, et cáseo. Accepit
etiam cistulam non amplam paucarum olivarum a cliente Piceno, et data est
septenaria synthesis Sagunti eloborata crasso calo figuli, luteum toreuma rota

9 Beverlandi Ms. defricti 10 Es ficus Libycae Aid. Junt. Colin. &c. cellata
testa Beverlandi Ms.—12 In eodem, clyento.—14 Ed. vett. polita caeno, et sic
in codice Palat. probante Grutero. polluta caeno Beverlandi Ms.—15 Septen-
naria in edd. vett.

8 Et Lucanica] Farciminis genus in testa. Judicet lector.

quod milites a Lucanis, quorum re
gio hodie Basilicata, atque a Faliscis
Tusciae populis ventrem porcinum
condire didicerant, lib. zin. Epig. 35.
9 Et nigri Syra] Syra lagena, hoc
est, vitrea, quia vitrum in Syria in-
ventum, teste Plinio lib. xxxi. cap.
26. Defrntum vero Columella lib.
xii. cap. 21. sic explicat : ' Mustum
quam dulcissimum decoquitur ad ter-
tias, ct decoctum sicut supra dixi,
defrutum vocatur.' Idem dicit Pli-
niuslib. xiv. rap. 9.
10 Et ficus Libyca] Aliae sunt ficus
hyberná;, aliae aestivae. Plinius lib.
xv. cap. 18. testa autem condeban-
tur, lib. vn. Epig. 53. 'Et Lihycae fici
pondere testa gravis.' Gelatam tes-
tam dixit, quod brumali tempore mis-
ra esset; vel quod ficuum cortex es-
set tactu frigidus; vel quod re vera
ficus gelatae et condensates essent
12 Piceno quoque] Hodie, Marche
d' Ancone, ubi sunt olivae optimi sa-
poris.
14 Et crasso figuli] Synthesis pro
veste sumitur lib. li. Epig. 46. hic
autem synthesis septenaria signiücat
vas capax septuncis : septuux autem
septem cyathos rontinet: nisi malis
cum Turneho lib. xxш. cap. 19. syn-
thesim sumere pro septem poculis Sa-
guntinis.
16 Luteum toreuma] Dicitur, quia
synthesis illa figuli Saguntini torno
facta fuit. Synthesis ex Budaeo,
teste Roberto Stephane in suo The-
sauro Linguae Latinae, est vasorum
compositio qua multa ejusdem gene
ris vasa in se invicem includuntur.
StatiusSylv. lib. iv. ' Aut unamdare
synthesim, (quid horres ?) Alhorum
calicum, atque cacahorum ?'
 3*20 M. VAL. MARTIALIS
Saturnalia fructuosiora
Annis non babuit decem Sabcllus.
Hispanae, et mappa variata tato ciavo. Decem aunis Sub,llas non habuit Saturna
lia ut 11un , ,.
NOTVE
17 Et tato rariata] Mantilta pur- pellat.
pureis clavis distingui solcbant: latus 18 Fructuosiora] Vilissima tamen
autem clavus Srnatorum erat insigne, munera aeceperat Sabellus, quem hoc
angustus vero cquitum. Petronius scommate carpit Poeta.
,uappam rjusmodi laticlaviam ap-
»
XLVII.
DE PIIAKTHONTE.
Encaustus Phacthon tabula depietns in hac est.
Quid tibi vis, dipyron qui Pbaëthonta facis ?
Encaustus Phnethon denictus est in hoc tabula. Quae tua mens est, o Pictor, qui
facis Phacihonta dipyron?
1 Incnstus Phacthon Beverlandi Ms. tabula tibi pictus in hac est Aid. Junt.
Colin. ü,yph. Леc.
NOT7E
1 Encaustus Ph,u lhun] Encaustice thontis, qui fulmine ictus in Padum
genus eat pictura-, quae in cera vel pra-ecps actus est: nunc vero ignitis
ehore ignitis instrumenta fiebat, ab instruments depictus eundem rursus
tyxaioua,, inuror. Vide Plinium lib. casum subire videtur. Dipyros ergo,
xxxv. cap. 11. hoc est, bis ustus, merito dici potest.
2 Dipyron] Alludit ad casum Puaë-

XLVIII.
IN PAPILUM.
Percidi gaudes : percisus, Papile, ploras.
Cur, quae vis fieri, Papile, facta doles 1
Poptiitet obsecenas pruriginis 1 an magis illud
Fies, quod percidi, Papile, desieris?
1 Pracidi gandes, pracvms in edd. antiquiss. cum Aid. Junt. Colin. Gryph.
Junian. Pulman. Lang. &c. Mox versu 4. quod pracidi. De permutatione
pr,e et per vide nos ad Tibull. n. fi. 74. iii. 1. 11. et ni. i. 9.
N01\E
1 !'ercidi[Pracidi] Alii Percidi. Vide cur ultra pateris ? immo a desiderio
lib. II.Epig. 72. lacrynue tua-.
2 Cur, icc.] Si enim paeniteat facti,
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 321

XLIX.
AD FLACCUM.
Nescis, crede mihi, quid sint Epigrammata, Flacce,
Qui tantum lusus illa, jocosque putas.
lile magis ludit, qui scribit prandia saevi
Tereos ; aut cœnam, crude Thyesta, tuam ;
Aut puero liquidas aptautem Daedalon alas, 5
Pascentem Siculas aut Polyphemon oves.
A nostris procul est omnis vesica libellis :
Musa nec insano syrmate nostra tumet.
Illa tamen laudant omnes, mirantur, adorant.
Confiteor : laudant illa, sed ista legunt. 10
O Flacce, mihi fidem adhibe, ignoras quid sint Epigrammata, qui credis illa
esse duntaxat luios atque argutins. Ille magisjocatur, qui memorat prandia cru-
delis Tereos, aut caenam tuam, o sa;ve Thyesta ; vel D,rda/um accommodantem puero
peunas liquidas, aut Polyphemum pascentem oves in Sicilia. Omnis tumor longe
removetur a nostris libris : nec Musa nostra turgescit vesano syrmate. Nihilomi-
mailla omnibus sunt admirationi, celebrantur, coluntur. Fateor: illa commendan-
tur, at hac evolvuntur.
2 Palmauni codex, jocosque socas.
NOM
3 Prandia savï] Terei et Thyestae est tragica, a cipa, truho, oblonga
liberos comedentium historia satis nempe et solum verrit, quam in Tra-
nota est ex Seneca in Thyesta, et gœdiïs trahebant Heroes. Metapho-
Ovid. Met. vi. viкûs intelligit Poëta stylum suum
5 Aut puero liquidas] Aptantis pen- non esse Tragicum.
nas Icaro Daedali fabula constat ex 9 lila tamen] Flaccus objicit, ta-
lib. vin. Met. Ovidii. men laudantur Poëmata Trаgica et
Liquidas alas] Ex cera nempe, Epica.
quae solis ardore liquefacta est. 10 Sed ista legunt] RespondetMar-
6 Polyphemon] Cyclopem satis no- tialis, tumida illa et longa Poëmata
tum, maxime ex Theocriti Idyll. xi. laudari, sed sua Epigrammata, brevi
7 Omnis vesica] Hoc est, meum et venusto argumento scripta, ab oт-
scribeudi genus non est tumidum. nibuslegi.
8 Nec insano syrmate] Syrma vestis
L.
IN THA1DEM.
Quid me, Thai, senem subinde dicis?
Nemo est, Thai, senex ad irrumandum.
In hoc Epigrammate nihil variant aut libri impressi aut manuscripti.
Dslph. et Var. Clos. Martial. X
322 M. VAL. MARTIALIS
NOT/E
2 Nemo est, Ift.] Namqne hic non berio Suetonius cap. 44. et Juvena-
tanta vi opus est, et ad hoc genus Ii- lis Sat. x. 208. et ipsam Thaidem
bidinis pronior est senectus, ut de Ti- arguit magis gaudere vitio fellationis.

LI.
AD CjECILIANUM.
Cum tibi non essent sexmillia, Caeciliane,
Ingenti late vectus es hexaphoro.
Postquam bis decies tribuit Dea свecа, sinumque
Ruperunt nummi : factus es, ecce, pedes.
Quid tibi pro meritis, et tantis laudibus optem ? 5
Di reddant sellam, Caeciliane, tibi.
O Cœciliane, cum non haberes sex millia, gestatus es hexaphoro valde ampio.
Postquam Dea cœca concessit vicies, et nummi fregerunt sinum ; ecce pedes factus
es. Quid tibi precer pro meritis, et tantis prœconiis? O Cœciliane, numina tibi
restituant sellam.
2 Ingenti late vectus hexaphoro in Junt. an. 1512. vectus es asseforo Bever-
landi Ms. laxe vectus es hexaphoro in aliis.—4 Beveriandi Ms. factus es ipse
pedes.
NOTjE
1 Sex millia] Sestertium. Carpit dasse Caecilianum significat.
Caecilianum quendam, qui pauper 5 Et tantis laudibus] Frugalitatis
sella vehebatur, factus vero dives nempe per ironiam.
pedes incedebat. Hexaphorum lec- 6 Direddant] Hoc est, hexapho
tica erat, quae a sex servis gestabatuí. rum, sen pristinam conditionem red
3 Postquam bis decies] Centena ses- dant, cum fortunae muneribus abuta-
tertium millia. ris: vel morbos illi precatur Poëta;
Sinumque] Solebant veteres ea in morbosi enim gestabantur; cum vide-
sinu reponere, quae secum ferre ne- atur opes illi optare.
cesse erat : his verbis pecunia abun-

LH.
IN HEDYLUM.
GestarI junctis nisi desinis, Hedyle, capris :
Qui modo ficus eras, jam caprificus eris.
O JEdyle,nisi cessas vehi capris junctis, qui paulo anteficus eras, mox caprificus
fies.
In Жdilum inscriptio est in Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Junian. Lang.
Delph. eke. et in Epig. JEdile. Beveriandi Ms. Hedyle.
 EPIGRAMMATUM LIB. XV. 323

1 Geslari junctis] Fico lahoraos vocum, non verae significationis ; ex

JEdylus, seu Hedylus, at scribunt alii,
sle quo morho dictum lib. t. Epig. 66.
Capris simul junctis vehebatur, ut
lib. i. Epig. 105. de pardis, cervis, &c.
diximus. Illinc colligit Poëta ilium
mox fore caprificum, habita ratione
capra enim et ficu fil caprificus. Si
milis jocus est in voce 'Argonautas'
lib. in. Epig. 67. Alii has capras me
retrices fuisse putant. Hic locus
mihi videtur perobscurus.

LIII.
AD COSMUM.
Hunc, quem sœpe vides inter penetralia nostras
Pallados, et templi limina, Cosme, novi,
Cum baculo, peraque senem : cui cana, putrisque
Stat coma, et in pectus sordida barba cadit :
Cerea quem nudi tegit uxor aholla grabati, 5
Cui dat Iatratos obvia turba cihos :

O Cosme, delusus vana specie credis Cynicum esse hunc senem, quem cum
baculo et pera crebro spectas inter penetralia nostra Palladis, et introitum
novi templi ; qui habet canos, et putridos capillos, et cui squalida barba labitur
in pectus : qui obtegitur abolla uxore cerea nudi grabati, cui multitude oceurrens

1 Pulmauni codex, intra penetralia nostra, quod placet Ramiresio. Alii

legunt : inter penetralia vestra. ' Noster ' et ' vester ' sa- pins permutan tur ob
simili tudmem n et u, et quia ' vester ' noununquam legitur ' voster' in anti-
quis membranis. Vide nos ad Catull. lxvII. 7. 1S. Tibuli. n,. 4.4. et Dra-
kenb. ad Liv. v. 44. 6. inter penetralia Vesta ; Pallados et templa legit Musam-
bertius. Nam quomodo Cynicus ille inter penetrate at limen ? sive quis
inter penetrate templi et limen locus habitatori Cynico?—5 Cerea quem nudum
legit Heraldus, et ineptire eos dicit qui nudi legunt.—6 Sunt qui legant :
Cuique datis latrant obvia turba cibis, improbante Farnabio.
NOTjE
1 Interpenetration Templum intel- Cerea dicitur, nempe quod attrita
ligit erectum a Domitiano in hono- flavesceret, vel quod seho et sudore
rem Minerva-, quam summo studio quasi incerata videretur. Uxor au-
colebat. Lib. ix. Epig. 4. tem, quod cum ea cubaret Cynicus
3 Cum baculo] Haec est descriptio sola aholla tectus pro lodice. Vide
caltns Cynici. Ausonius Epig. 52. lib. xiv. Epig. 119.
' Pera, polenta, trihon, baculus, sey- Nudi grabati] Hoc est, sine sindone
pbus, arcta supellex Ista fuit Cу- et lodice.
nici.' 6 Cui dat latratos] Suis enim latra-
5 Cérea quem] Aholla vestis erat tibus stipem a praetereuntibus extor-
duplicis generis, altera militum, al- quehant Cynici. Legunt alii : Cut
tera vero philosophorum propria. que datis latrant obvia turba cibis.
 324 M. VAL. MARTIALIS
Esse putas Cynicum, deceptus imagine falsa.
Non est hic Cynicus, Cosme : quid ergo ? canis.
porrigit cibos extortos latratu. Hic non est Cynicus, o Cosme: Quid ergo?
canis.
S Non est hic] Sensna est: Isteha- doctrinam autem non profitetur, sed
bitum quidem Cynici prae se fert, mere in canem degeneravit.

LIV.
AD COMNUM.
O cui Tarpeias licuit contingere quercus,
Et meritas prima cingere fronde comas :
Si sapis, utaris totis, Coline, diebus,
Extremumque tibi semper adesse pûtes.
Lanificas nulli tres exorare puellas 5
Contigit : observant, quem statuere, diem.
Divitior Crispo, Thrasea constantior ipso,
Lautior et nitido sis Meliore licet ;
O Coline, cui fas fuit tangete quercus Capitolinas, et prima fronde circumdare
dignos capillos ; si sapiens es, fruere diebus integris, et crede semper tibi imminere
ultimum. Nemo potuit fiectere puellas nentes lanam, custodiunt diem quem decre-
verunt. Quamvis sis locupletior Crispo,firmior ipso Thrasea, et splendidior nitido

5 Beverlandi Ms. exorare sorores.—7 Divitior Crœso in quibusdam. Criso

NOT7E
1 O cui Tarpeias] Colinus adeptus nent et deducunt. Earum vero offi
erat coronam e quercu, qua donaban- cia sic distinguuntur a poëtis, ut ve-
tnr victores in hid is quos in honorem lint unam esse quae vitam hominis
Jovis Capitolini institueraI Domitia ordiatur, alteram quae contexat,
ne. Suetonius in Domitiane cap. tertiam demum quae filum rescin
4. et Noster Epig. 1. supra, et lib. dat. Seneca in Hercule Furente
vin. Epig. 82. Juvenalis Sat. vi. choro primo : ' Durae peragnnt pensa
387. ' Cum farre et vino Janum sorores, Nec sua retro fila revolvunt.'
Vestamque rogabat, An Capitolinam 7 Divitior Crispo] Fuit is vitricus
deberet Pollio quercum Sperare, et Neronis. Suetonius in Nerone cap. 6.
fidibus promittere.' ' Sed et Crispi Passieni vitrici sui
2 Prima fronde] Vel quod Jovi sa luereditate ditatus est.' De Thrasea
cra, vel quod ab Imperatore prima actum lib. i. Epig. 9.
data fuerat omnium victori Colino. 8 Lautior et nitido] Huic Meliori
5 Lanificas] Hoc est, tres Parcas, librum secundum Sylvarum dedicavit
Cloton, Lachesim, et Atropon, quae Statius. Nitidus dicitur, quod laute
dicuntur metiri vitam hominum ex convivaretur. Lib. n. Epig. 69.
fusis et staminibus quae ex sua colu
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 325
Nil adicit penso Lachesis, fusosque sororum
Explicat, et semper de tribus una secat. 10
Meliore ; Lachem nihil addit penso, atque evolvit fusos sororum, atque una ex
tribus semper interficit.

legit Beverlandus.—10 Pro secat, alii legunt necat.

HOTJE
10 Una secat [necat] Alii, una se- maueret. Vide lib. i. Kpig. 89. lib
eat. Sensus est : Etiamsi duae exorari ix. Epig. 88.
possint, tertia tamen inexorabilis per-

LV.
AD LUCIUM.
Luc i, gloria temporum tuorum,
Qui Graium veterem Tagumque nostrum
Arpis cederé non sinis disertis ;
Argivas generatus inter urbes,
Thebas carmine cantet, aut Mycenas, 5
Aut claram Rhodpn, aut libidinosae

O Luci, áecus fui avi, qui non permittis ut Graius antiquus, et Tagus norfer
primas det facundis Arpis; natus in urbibus Gracia versibus celebret The
bas, aut Mycenas, aut nobilem Rhodim. aut Leíaos palastras libidinosa Laceda-

1 Codex Bodl. temporum novorum. Grnterns ex Falat. legit temporum duo-

rum; prcteriti sc. et praesentis.—2 Qui Gaurum Aid. Junt. Colin. Gryph.
NOTjE
1 Luci] Is fuit Poëta Hispanus finibua cujus natus est Horatius. Sen
egregios, qui floruit tempore Domi sus est : Tn, o Luci, gloria Hispaniae,
tiani. qui contendis laude carminis cum
2 Qui Graium] Veterem dixit, quia, Horatio.
veteribus ' Graius,' posteris vero 4 Argivas generatus] Hoc est :
' G ravins' fluvius scilicet dictus est, at Poëtae Graeci celebrent suas urbes,
affirmant Interpretes, de quo nihil nos Hispani nostras commeudemus.
reperi. Gravi i populi sunt citerions Idem Horatius i. Od. 7. ' Laudabunt
Hispaniae, teste Plinio lib. tv. cap. 20. alii claram Rhodon,' &c.
Legunt alii Gaurum: sed Gaurus 6 Aut libidinosa] Ledaeas palœstras
mons est Campaniœ in Italia : Poëta dixit puellarum luctas, quae nudœ si
vero de locis Hispaniœ loquitur. nuii cum viris ludos Lacedaemone ex-
Forte ejusdem nominis mons fuit in ercebant in honorem Ledae, quae cum
Hispania. Jovi placuit, nuda erat in balueo.
3 Arpiscedere] Arpi urbs Apuliae, in De his ludis agit Propertius lib. in.
 M. VAL. MARTIALIS
Led œas Lacedaemonis palaestras.
Nos, Celtis genitos et ex Iberis,
Nostrae nomina duriora terrae
Grato non pudeat referre versu : 10
Saevo Bilbüin optimam metallo,
Quae vincit Chalybasque, Noricosque,
Et ferro Plateam suo sonantem,
Quam fluctu tenui, sed inquieto,
Armorum Salo temperator ambit : 15
Tutelamque, chorosque Rixamarum,
Et convivia festa Carduarum,
Et textis Peteron rosis rubentem,
Atque antiqna patrnm theatra Rigas,
Et cortos jaculo levi Silaos, 20
moma: nos vero geniti a Celtis atque ab Iberis, non eruhescamus carmine memori
dicere asperiora nomina nostra patria : Billnlim nobilissimum crudeli metallo, qua
superat ct ( halybas,et Noricos, et Plateam strepentem suo ferro, quam circumit
Sato temperator armorum fluctu exili, sed turbulento, Tutelamque, et choros Rixa
marum, et latas epulas Carduarum, et Peteron rubrum rosis textis, et Rigas sete
ra theatra majorum, et Silaos peritos levis jaculi, et locus Turgentis, et Petusia,

quod falso attribuunt Junio.—16 Tuleclamque Irgunt alii. Risamorum edd.

vett. Rixamorum in aliis.— 18 Petoror in quibusdam : in aliis Peterem, vel
Paterem.—19 In edd. vett. ripas, pro Rigas; quod prisci juxta ripas ederent
spectacula et aurigationes.—20 Sueros in Aid. Junt. et Colin. Sueltos legit
Kaderus : alii Suebos, vel Silebos. Raderus dicit Suellum sive Suelum oppi-
not*:
Eleg. 13. L,bidmosa-. vel quod ejus- praestans.
modi lucta- parum honestae essent; 1S Plateam] Hispani,e oppidum
vel quod Venus praecipue illic cole- ferrariis officinis nobile. Vide lib.
retur, Epig. 44. supra; vel propter xII. Epig. 18.
Helenam. 16 iSoio] Fluvins Celtiberiae Lib. i.
8 Nos (.W,m] Hispaniae populis ad Epig. 50.
Iberum, de quibus jam lib. i. Epig. 16 Tutelamque] Forte hodie est,
60. Tudela, ad Iberum. De aliis urbibus
10 Grato versu] Erga patriam. qua- subsequuntur nihil reperio.
11 Saro Bilbilin] De qua lib. i. Chorosque Rixamarum] Rixamara
Epig. 50. et lib. xii. Epig. 18. Fuit sane choreis gaudebant. Legunt alii,
patria Martialis. Rixamorum.
12 Qua vincit Chalybas] Populi 19 Rigas] Raderus legit ripas, flu-
sunt Asiae minoris ad Pontum Euxi- minum nempe, juxta quas spectacula
num circa Bithyniam, ubi ferrum op- edebant antiqui. Sed prior lectio
ti,unm. videtur retinenria, nempejuxta urbem
Noricosque] Germaniae populos, Rigas erat forte convallis quae thea-
hodie, Bavarvs, ubi etiam ferrum t, um naturale efficiebat.
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 327
Turgentisque lacus, Petusiaeque,
Et parvae vada pura Vetonissae,
£t sanctum Baradonis ilicetum,
Per quod vel piger ambulat viator ;
Et quae fortibus excolit juvencis 25
Curvae Manlius arva Matinessae.
Haec tam rustica, delicate lector,
Rides nomina 1 rideas licebit.
Haec tam rustica malo, quam Bituntos.
atque aquas limpidas pana Vetonissa, et sanctum ilicetum Baradonis per quod via
tor etiam iners ambulat, et agros curvee Matinessa, quos Manlius excolit vaUdis tau-
ris. O delicate lector, deridesae nomina tam agrestia ? Fas erit derideas. Hœc
tam agrestia magis mihi placent, quam Britauni.

dum esse Hispanic, hodie, Moleua.—21 Tiruntique lacus codex Bodl. Tu-
rasiaque lacus in Palat. Turentique lacus Beverlandi Ms. Turisiaque lacus, vel
Pctusiaque lacus in aliis.—22 Tovenissa in Aid. Junt. et Colin. Teutonissa in
aliis: Vetonissa in Pulmauni codice.—23 Dmatonis in edd. vett. Aid. Junt.
Colin. Gryph. &c. alii legunt Buradonis, vel Purateonis.—24 Et quod Aid.
Junt. et Colin. Et qua in aliis.—25 Et quod in edd. vett.—26 Curva Manilius
in Junt. Matinense Beverlandi Ms. Vatinessa, vel Vativessa in aliis.—28
Beverlandi Ms. ridebis.—29 Bituunos in codice Vaticano. Musambertius
Iegendum censet, Britaunos, quod habent Aid. Junt. et Colin. ut sit contentio
inter provincias Hispaniarum et Britaunorum. Alii legunt, Butuntos ; alii,
Bitundos.
NOTjE
23 Ilicetum] Locus est in quo con- niam. Hoc vix capio. Alii itaque
sitae sunt multae ilices. melius meo judicio legunt Bituntos,
24 Vel piger] Ea quippe loca tam vilissimum Apuliae oppidum, quod
amœna sunt, ut vel iners viator in iis nominis rusticitate superat barbara
libenter ambulet. Hispaniae oppida quae hie enumeran-
29 Quam Bituntos [Britannos] Hoc tur : quasi diceret Poeta : O delicate
est : Licet haec Hispaniae loca aspera lector Itale, magis irridere debes
sint, minus tamen horrida videntur tuos Bituntos, de quibus lib. ii. Epig.
quam Britaunica : quasi esset con 48. quam nostra haec oppida.
tentio inter Britauniam et Hispa-

LVI.
IN GARGILIANUM.
Munera quod senibus, viduisque ingentia mittis,
Vis te munificum, Gargiliane, vocem?
0 Gargiliane, cupisae te appellem liberalem, quod mittis senibus et viduis dona

1 Pulmauni codex, vetulisque ingenia mittis, improbante Ramiresio.

328 M. VAL. MARTIALIS
Sordidius nihil est, nihil est te spurcius uno,
Qui potes insidias dona vocare tuas.
Sic avidis fallax indulget piscibus hamus : 5
Callida sic stultas decipit esca feras.
Quid sit largiri, quid sit donare, docebo,
Si nescis : dona, Gargiliane, mihi.
maxima ? Nihil fœdius est, necturpius te uno, qui potes munera appeiiare tuas in
sidias. Hoc modo doiosus hamus obsequiturfumelicis piscibus : hoc modo esca ver
suta fallit feras fatuas. Explicabo quid sit largiri, et donare. Si ignoras, O Gar
giliane, esto munificus in me.
NOTjE
2 Vis te munificum] Viduarum et pisces esca, caperet. Lib. v. Epig.
senum haereditates suis donis capta- 18. et Epig. 60.
bat, atque ita liberalis haben non 8 Dona] Tunc enim sine contro-
debebat ; sed ejus dona erant insidiae, versia liberalis videberis, cum nulla a
quibus senum haereditates, tanquam me merces tibi sit expectanda.

LVII.
AD FAUSTINUM.
Dum nos blanda tenent lascivi stagna Lucrini,
Et quae pumiceis fontibus antra calent ;
Tu colis Argivi regnum, Faustine, coloni,
Quo te bis decimus ducit ab urbe lapis.
Horrida sed fervent Nemeaei pectora monstri : 5
Nec satis est, Baias igne calere suo.
Dumfruimur mallibus stagnis lascivi Lucrini, et speluncis quœ fervent pumiceis
fontibus ; O Faustine, lu habitas regnum Argiri coloni, quo pervenis emensus duo
millia pussuum ab urbe. At terribile pectus monstri Tiemeœi ardet : nec sufficit

2 Et quœ puniciis fontibus area rigant in Bcverlandi Ms.—3 Argœi codex

NOTjE
1 Lascivi stagna] Lucrinus lacus Argivus qui et Tiburnus dictan est.
est in Campania, de quo jam lib. i. Vide Statium Sylv. lib. I. inTiburtino
Epig. 63. Lascivum dixit ob delicias, Manlii. Horatius ii. Od. 6. ' Tibur
et loci amœnitatcm, et hominum illic Argeo positum colono.'
lascivientium frequentiam. 5 Nemeœi pectora] Hoc est, ieonis
2 Et quœ pumiceis] Hoc est, fonti in sylva Nemeaea ab Hercule inter-
bus e pumice vel topho scaturien- fecti,etrelati inter astra. Sol autem
tibus, quorum aquae sunt calidae. mense Augusto ingressus Leonem
3 Tu colis] Hoc est, tu manee Ti- ardores auget. Pectora dixit, quod
buee, quod condidit Catillus quidam in Leonis pectore, inquit Ramiresius,
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 329
Ergo sacri fontes et littora grata valete,
Nympharum pariter Nereidumque domus.
Herculeos colles gelida vos vincite bruma,
Nunc Tiburtinis cedite frigoribus. 10

Baias fervere suo astu. Itaque valete, о sacri fontes, et sacra littora, domicilium
Nympharum simul et Nereidum. Vos quidem hyeme frigida superate Herculeos
colles, nunc primas date frigoribus Tiburis.

Pulmanni. Argoi Thuan. Argolici cod. Vat.—7 Salmasins legit, totora Graia:
alii, littora sacra. Lectionem nostram e vett. codd. dedit Gruterus. Vide Var.
Notas, ubi Graia perperam Grutero ascribitnr.
NOTjE
astrum est fulgentissimum, ab Astro- 8 Nympharum] Fontes illi Nym-
logis dictum cor Leonis. phis sacri, mare vero Nereidibus
6 Nec satis est] Aquis enim ferven- sacrum.
tibus Solis calor additur. 9 Herculeos colles] Tibure enim
7 Littora grata [sacra] Legunt alii, Hercules colebatur : lib. i. Epig. 13.
littora grata, aliis scilicet anni tem- ' Itur ad Herculei gelidas qua Tibnris
pestatibus. arces.'

LVIII.
IN GALLAM.
In tenebris luges amissum, Galla, maritum.
Nam plorare pudet te, puto, Galla, viram.
O Galla, secreto defies virum mortuum. O Galla, numquid, opinar, erubescis
defiere maritum ?

2 Jam plorare pudet Beverlandi Ms. Non plorare pudet Gruterus. Num plorare
pudet in edd. vett. Nam plorare pudet codd. Pulmanni et Scriverii. Vide Var.
Notas.
NOTjE
2 Nam [Num] plorare] Galla vi- Epig. 6. Epig. vero 34. lib. i. secretas
vente viro tam impudica fuerat, ut lacrymas laudat noster Poëta: 'Ute
eum mortuum palam defiere, merito dolet vere, qui sine teste dolet.' Le-
illam puderet : vel flebat, quod illam gunt alii : Nam plorare pudet te, puto,
utpote infamem mortuo marito uxo- Galla, virum.
rem nullus esset ducturus. Lib. ix.
330 M. VAL. MARTIALIS

LIX.
DE VIPERA ELECTRO INCLUSA.
Flentibus Heliadum ramis dum vipera repit,
Fluxit in obstantem succina gemma feram :
Quae dum miratur pingui se rore teneri,
Concreto riguit vineta repente gelu.
Ne tibi regali placeas, Cleopatra, sepulcro ; 5
Vipera si túmulo nobiliore jacet.
Dum vipera serpit perfientes ramos Heliadum, succina gemma lapsa est inferam
obsistentem : qua dum miratur se astringi humare denso, subito induruit implicita
concreto gelu. O Cleopatra, ne te jactes de tumulo regio, si vipera conditur splen-
didiore monumento.
1 Pulman. Lang. Junian. Delph. &c. dum vipera serpit : Gruterus praefert,
dum vipera repit.—2 In quibusdam, gutta feram.—4 Codex Pulmanni, victa
repente gelu. Verba victa et vineta saepe permntantur a librariis. Vide nos ad
Tibull. i. 2. 2.
NC-ТЖ
1 Flentibus Heliadum] Heliades cina gutta, nt lib. vI. Epig. 15. '|m-
dietœ sunt Phaëthontis sorores, cnjns plicuit tennem succina gutta feram.'
casum defient es ad Padi ripas in po 5 Ne tibi] De morte Cleopatra
pulos fuerunt conversae, ex quarum vide Snetonium in Augusto, cap. 17.
ramis finit electrum. Vide Epig. 25. ' Qui ambobus,' Cleopatrae scilicet
et 32. supra. et Antonio, ' cnmmunem sepulturae
2 Fluxit in obstantem] Poetice honorem tribuit, аc tumulum ab
landat hujns operis artificium : nam ipsis ineboatum perfici jussit.' No-
adeo affabre electro inclusa fuerat bilius erat hoc vipera mausoleum,
vipera, nt casa suecini visco implicita quippe quod totum electro esset
videretur. aedificatum.
>Succina gemma] Legnnt alii suc

LX.
DE CURIATIO.
Ardea solstitio, Castranaque rura petantur,
Quique Оeоnаsо sidere fervet ager ;
Solstitio adeamus Ardeam, et rura Pastana, et agrum qui calet sidere Leo-

1 Pestannaque rura in Junt. Pastanaque rura in aliis vett.—5 Beverlandi

Ms. quin mors.
NOTjE
1 Ardea solstitio] ./Estivo scilicet, dea vero urbs erat Latii sub cœlo
quo calor est vehementissimus. Ar- calidissimo posita, de qua Livius iib.
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 331
Cum Tiburtinas damnet Curiatius auras,
Inter laudatas ad Styga missus aquas.
Nullo fata loco possis excludere : cum mors 5
Venerit, in medio Tibure Sardinia est.
nú ; cum Curiatius damnet cœlum Tiburis, missus ad inferos inter celebretes aquas
illins. Nullo loco possis arcere fata: cum mors accesserit, Sardinia est in medio
Tibure.
NOTjE
i. ' DumTarquininsobsidet Ardeam, aquis et pectore Leonis fervere dixit
exactus est regno.' Latium hodie, supra Epig. 57.
Campania di Roma. 3 Cum Tiburtinas] Hoc est, cum
Castranaque[Pastanaque]rura]Paes- Curiatius perierit Tibure loco salu-
tauns sinus in Lucania, a Paesto urbe berrimo, faodie, Tivoli.
nomen sortitus, hodie, Golfo di Sa- i Ad Styga] Fons est Arcadiae,
lerno. cujus aqua est frigidissima, omnibus
2 Quique Cleonao] Intellige Leo- animalibus est exitiosa. Poetae fa-
nem, in cœlum relatum, quem Her- bulantur paludem esse apud inferos.
cutes interfecit in Nemesea Pelopon- 6 Sardinia est] Insula nota : hoc
nesi sylva, juxta Cleonam urbem. est, Cum fati necessitas advenerit,
Augusto mense vehementissimis ca- perinde morieris Tibure, ac in Sar-
loribus terram accendit Leo. Ager dinia, etsi Tiburis caelum salubre,
hic Baianus intelligitur ; Baias enim Sardiniae vero pestilens est.

LXI.
IN MANCINUM.
Don Asse amicum tibi ducenta, Mancine,
Nuper superho laetus ore jactasti.
Quartus dies est, in schola Poëtarum
Dum fabulamür, millibus decem dixti
Emtas lacernas munus esse Pompillae ; 5
Sardonycha verum, lineisque ter cinctum,
O Mancine, hilaris nuper gloriatus es ore superbo, te dono accepisse ducenta ab
amico. Quarta lux est, dum fabulamur in schola Poetarum, dixisti lacernas emtas
decem millibus esse donum Pompillœ. Jurasti Bassam et Cœliam tibi douasse sar-

6 Sardonycas auro linteisque ter cinctum in Aid. Junt. Colin. &c. Sardony-
chas auro linteisque ter cinctos in aliis. Sardonychis veris citat Pulmaunus, et
Sardonycha verum legi jussit. Codex Palatinus habet: Lychenitisque cerytum ;
NOTjE
1 Ducenta] Millia sestertium. aptissimus.
3 In schola Poëtarum] In quam ad 5 Emtas lacernas] Lacerna togae su-
recitandum conveniebantPoëtae. Ule perinduebatur ad arcendum frigus,
autem locus confabulationibus erat inquit Bayfius.
332 M. VAL. MARTIALIS
Duasque similes fluctibus maris gemmas
Dedisse Bassam Caeliamque jurasti.
Нere, de theatro, Pollione cantante,
Cum subito abires, dum fugis, loquebaris, 10
Haereditatis tibi trecenta venisse :
Et mane centum, et post meridiem centum.
Quid tibi sodales fecimus mali tan tum ?
Miserere jam, crudelis, et sile tandem.
Ant, si tacere lingua non potest ista, 15
Aliquando narra, quod velimus audire.
donycha verum, et circumdaium tribus llneis, et duns gemmas concolaresfluctibus ma
ris. Cum heri repente discederes ex theatro, Pollione cantante, dumfugis, dicebas,
tibi obvenisse hareditatem trecentorum : et mane centum, et post meridiem centum.
Quo tanto malo te affecimus nos socii ? O inhumane, jam miserere, et tandem tace.
Aut si ista lingua silere nequit, o Mancine, aliquando narra quod cupiamus.

und e Rutgersius conj . Lychnin atque ceritin ; q uae nomina gem m arum. lychni-
demque et ctritem tamen ex Palat. citat Heverlandus.—16 In edd. vett. quod
Mancine velimus. Cod. Polmanni, quod velimus audire.
NOTJE
6 Sardonycha verum] Sic Hb. Ix. Gallice, turquoises.
Epig. 60. ' Sardony chas veros mensa 8 Bassam Caliamque] Nomina mu-
qmvsivit in omni,' id est, non adnlte- lierum ficta.
rinos. 9 Pollione cantante] Citharœdo no-
Lineisque ter cinctum] Sardonyx bili, de quo Juvenalis Sat. vI. 388.
enim tribus lineis, nigra scilicet, can- 13 Quid tibi fecimus] Ut nos vanis-
dida, et miniata cingitur. Plinius simis felicitatum tuarum narrationi-
lib. xxxviI. cap. 12. ' Sardonyches e bus quotidie cruciares.
Cerauniis glutinantur gemmis, ita ut 16 Aliquando narra] Te nempe ali
ars deprehendi non possit, aliunde quam fecisse jacturam, atque hoc
nigro, aliunde candido, aliunde mi- nobis eritauditu jucundissimum; vel
nio sumtis.' Legunt alii : Sardony- narra aliud quidpiam, unde nobis lu
cAas auro, lineisque ter cinctum. crum obvenire possit.
7 Duasque similes'] Forte cyanos,

LXII.
DE LYCORI.
TIbur in Herculeum migravit nigra Lycoris,
Omnia dum fieri candida credit ibi.
Nigra Lycoris petiit Tibur dicatum Herculi, dum put at iltic albescere om
nia.
1 Beverlandi Ms. exhibet: migravit fusca Lycoris, ut infra.
 EPJGRAMMATUM LIB. IT. 333
NOTvE
1 Tiiur] Cujus cœlum erat frigi- Tiburtinis albescere collibus audit
dum, eoque candidior illic tnulierum Antiqui dentis fusca Lycoris ebur.'
forma. Vide lib. vn. Epig. 12. ' Dum

LXIII.
DE CJERELLIA.
Dum petit a Baulis mater Caerellia Baias,
Occidit insani crimine mersa freti.
Gloria quanta perit vobis ! haec monstra Neroni
Nec quondam jussae praestiteratis aquae.

Dum mater Carelia it Baias a Baulis, demersa periit crimine maris furentis. O
unda, quantum deeus amittitis ! olim nec imperatœ exhibueratis fuse monstra
Neroni.
1 Cœrelia in edd. vett. Cerellia Heins. ad Ovid. Art. Am. i. 255.
NOTjE
1 Dum petit a Baulis] Villa in lit- eupierat. Suetonius in Nerone cap.
tore Campaniae non procul a Baiis. 34. et Tacitus Aunal. xiv. Hanc
3 Gloria] Haec aquarum gloria gloriam amiserant illae aquae, cum
proveniebat ex eo, quod und ae illae sponte et ultro Caereliam hausissent.
nequidem jussae, ut fingit Poëta, fue- Hœc monstra] Naufragium nempe,
rant obsecutae Neroni, qui matrem et mo, tem.
suam Agrippinam his in aquis perire

LXIV.
DE HORTIS JÜLI1 MARTIALIS.
Juli jugera pauca Martialis,
Hortis Hesperidum beatiora,
Раucаjugera Julii Martialis fertiliora hortis Hesperidum recubant in longo ver-

De Hortis Martialis in edd. vett. Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. &c.—
1 Tulli in iisdem. Juli codd. Pulmauni, Junii, Gruteri et Palat.—4 Aid. Junt.
NOTJE
1 Juli] Ut lib. vn. Epig. 16. 'Jull bunt Tulli Martialis.
bibliotheca Martialis,' cujus com- 2 Hespe,-idum] Atlantis filiae, qui-
mendat hortum. Huic Martiali mit- bus hortos tribuunt Poëtae aureis po-
tit sextum librum, ut patet ex primo mis pretiosos. Vide lib. Spect. Epig.
Epigrammate. Male ergo alii scri- 21.
334 M. VAI,. MARTIALIS
Longo Janicnli jago recumbunt:
Lati collibus imminent recessus :
Et planus modico tumore vertex 5
Cœlo perfruitur sereniore :
Et curvas nebula tegente valles
Solus luce nitet peculiari :
Puris leniter admoventur astris
Celsae culmina delicata villae. 10
Hinc Septem dominos videre montes,
Et totam licet aestimare Romam,
Albanos quoque, Tusculosque colles,
Et quodcumque jacet sub urbe frigus,
Fidenas veteres, brevesque Rubras, 15
Et quod virgineo cruore gaudet,
tice .funiculi : ampla solitudines impendent collibus : atque exiguo tumulo cacu
men œquum potitur aère puriore : et solum nitescit proprio lumine, caligine oc
cultante curvas valles : delicata fastigio villa altee placide accedunt ad sidera se
rena. Hincfas estspectare septem montes dominos, et circumspicere totam Romam
et Albana juga, et Tuscula, atque omnia loca frigida suburbana, Fidenas anti
guas, et parvas Rubras, et sylvam pomiferam Anna Peranna. qua latatur tir-

Colin. Gryph. eminent; et sic Beverlandi Ms.—11 Pulmanni codex domino,

i. e. Julio Martiali.—15 Beverlandi Ms. brevesque Rufras. Rufrarum me-
minit Livius. Sic Virgilii codex Florent. ' Rufras.'—16 Et quod virgineo canorc
gaudet Heins. ad Ovid. Fast. ni. 675. ' Nec Interpp.' inquit, ' quid sibi velit
cruor iste virgineus assequuntur. Si quis apud Martialem malit, virgineo
rubere gaudet, ut ad obscœna carmina respiciatur, nil repugno.' Vide lib. vi.
NOTjE
3 Longo Jemenit] Ab Aventino et Ortelius.
Vaticano ad pontem Mulvium, vel 16 ICt quod virgíneo] Anna Peranna,
Miivium, usque porrigebatur Janicu- vel Perenna, Didoni» soror, in Italia
lum. apud jEneam exulavit, atque iu am-
11 Hincseptem] Palatinus, Capito- nem Numicum, ut Laviniae insidias
linus, Quirinalis, Caelins, jEsquilinus, declinaret, se praecipitem dedit, et
Viminalis, Aventinus vocantur, qui- tandem pro Dea culta est. Ovid.
bus imposita Roma orbis domina. Fast. in. ' Ipsa loqui vira est : Pia-
12 JEstimare Romain] Hoc est, cidi sumNympha Numici, Amne per
prospicere et considerare. Lib. vn. enne latens, Anna Perenna vocor.'
Epig. 16. ' Ruris bibliotheca delica- Macrobius lib. i. cap. 12. ' Eodem
ti Vicinam videtunde lector urbem.' quoque mense, (Martio nempe,) et
13 Albanos] Colles Latii intellige. publice et privatim ad Ann am Peren-
15 Fidenas veteres] Quia Roma an- nam sacrificatum itur ; ut annare
tiquiores. Rubras vero parvum op perennarcque commode liceat.' Hoc
pidum circa Tibur fuisse existimat est, per annos durare. Virgineum
 EPIGHAMMATUM LIB. IV. 335
Annae pomiferum nemus Perannae.
Illic Flaminiae Salariaeque
Gestator patet, essedo tacente,
Ne blando rota sit molesta somno, 20
Quem пec rumpere nauticum celeusma,
Nec clamor valet helciariorum ;
Cum sit tam prope Mulvius, sacrumque
Lapsae per Tiberim volent carinae.
Hoc rus (seu potius domus vocanda est) 25
Commendat dominus ; tuamputabis:
Tam non invida, tamque liberalis,
Tam comi patet hospitalitate.
Credas Alcinoi pios Penates,
Aut facti modo divitis Molorchi. 30
gineo sanguine. Illic prospicitur gestator currus in via Flaminia et Salaria cur-
ru non strepente, ne rota sit incommoda molli somno, quem nec turbare potest co-
hortatio nautarum, nec clamor helciariorum : licet Mulvius sit tam vicinus, et
naves volent dilapsa per sacrum Tiberim. Hœc villa, seu potius domus est appellanda,
commendatur ab hero, existimabis tuam : tam amica, tam benigna, tam liberali
hospitalitate aperta est. Putes piam domum Alcinoi, aut Molorchi paulo ante

Epig. 47.—17 Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. Pereuna; et sic legit ad Ovid.
loco modo citato.—19 Gestator tacet Beverlandi Ms. Gestator jacet codex
Pulmauni.—21 Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Junian. Lang. Delph. &c.
nauticum celeuma.—28 Tam comi pater Beverlandi Ms.—31 In eodem, qua
NOTjE
crnorem dixit propter victimarnm sale nomen sortita est, quia per eam
sanguiuem, quae Dianae virgini in ne- Sabini sal a mari Romam deferebant.
more Aririno immolarentur, teste 19 Gestator] Currus nempe in quo
Strahone lib. т. Vel quod illic, ut ait ambulantes per urbem gestabantur :
Domitius, flagellis caederentur pueri, etenim pro lecticario sumi non mihi
ut Lacedaemone ex ritu Thoantio. videtur, propter sequentia verba, es-
Alii Aunam Pereunam affirmant anum sedo tacente.
fuisse ortam Bovillis prope Romam, 21 Nauticum celeusma] Est verbum
quae populo in montem per seditio- Graecum nautarum proprium, Latine
nem digresso victum tulerit ; in cujus cohortatio.
memoriam haec celebritas tandem in- 22 Helciariorum] Helciarii sunt ii
stitata est. Hззc est Raderi senten- qui onera moliuntur funibus, vel qui
tia, quae mihi verisimilior videtur. naves deducunt, antremulco trahunt.
18 Flaminia] Via sic dicta a Fla- 23 Mulvius] Alii Milvius, pons, ho-
minio consule, qui ad lacum Trasi- die, Ponte Molo, ultra primum ab
menum ab Aunibale interfectus est. urbe lapidem.
Salaria ducebat in Sabinos, atque a 29 Credas Alcinoi] Alcinons regna-
336 M. VAL. MARTIALIS
Vos nunc omnia parva qui putatis,
Centeno gelidum ligone Tibur,
Vel Praeneste domate, pendulamque
Uni dedite Setiam colono :
Dum, me judice, praeferantur istis 35
Julî jugera pauca Martialis.
locupletati. Vos nunc, qui creditis omnia exigua, colite frigidum Tibur centum
ligonibus, aut Prœneste, et tradite uno agricultori acclivem Sirtiam: dum me
arbitro, paucajugera Juin Martialis anteponantur istis.

putatis.—34 Uni deditis ediam in eodem Ms.—36 Tulli edd. vett. ot supra vs. 1.
NOTjE
vit in Corey ra insula, et benigno hos- servis colite fundos amplissimos.
pitio Ulyssem naufragum excepit. Tibur Vel Prœneste] Latii urbes,
Homer. Odyss. Z. hodie Tivoli, et Pilastrina.
30 Divitis Molorchi] Molorchus 34 Setiam [Sœtiam] Alii Setiam,
pastor venientem ad leonem Neme- Lalinorum urbs mediterranea, bodie
aeйт opprimendum bumanissime ex Sezza. Lib. xni. Epigr. 112. ' Pen
cepit Herculem : factus vero dives di- dula Pontinos qua spectat Setia cam
citur, quia Domitianus fanum Her- pos.'
culi exstruxerat, Hb. ni. Epig. 65. 35 Dum, me judice] Sensus est:
juxta quod Molorcho sacellum a-difi- Fundi Tiburtini, Praenestini, et Se-
cavit multis donis locupletatum, de tini sunt optimi : attamen Julii Mar
quo Statius Sylv. in. tialis horti omnibus illis sunt antepo-
32 Centeno ligone] Hoc est, centum nendi.

LXV.
DE PHILjENI.
Oculo Philaenis semper altero plorat.
Quo fiat istud, quaeritis, modo ? lusca est.
Philœnis perpetuo flet altero oculo. Rogatis qua ratione idfiat ? Lusca est.

In hoc Epigrammate exhibendo non variant libri excusi aut manu

exarati.
NOTjE
2 Lusca est] Obiter naturae vitium utroque oculo plorasset, nisi altero
in illa muliere irridet Poëta, quae caruisset.
 ÍPIGRAMMATÜM LIB. IV. 337

LXVI.
AD LIN ü M.
Egisti vi tam semper, Line, municipalem :
Qua nihil omnino vilius esse potest.
Idibus, et raris togula est excussa Kalendis :
Duxit et aestates synthesis una decem.
Saltus aprum, campus leporem tibi misit inemtum : 5
Sylva graves turdos exagitata dedit.
Raptus flumineo venit de gurgite piscis :
Vina rubens fudit non peregrina cadus.
Nec tener Argolica missus de gente minister,
Sed stetit inculti rustica turba foci. 10
Villica vel duri compressa est nupta coloni,
Incaluit quoties saucia vena mero. ,
0 Line, aemper duxisti vitam municipalem, qua nihil promis suavius potest
esse. Togula est excussa Idibus, et raris Kalendis: atque una synthesis egit
decem aunos. Saltus tibi suppedilavit aprum, campus leporem non emtum ; sylva
vexata prabuit turdos pingues. Piscis allât us est tractus ex vorаgine fluv,ali :
cadus ruber fudit vina non externa. Nec servus mollis missus ex natione Graca,
sed agrestis multitude foci inculti stetit Nec flamma obfuit œdibus, nec

2 In edd. vett. dulcios esse potest. Ramiresius legit : durius esse potest; dure ni-
mis, in quit Farnabiue. Grnterus ex trium codd. tide cor rex it : vilius esse potest, ut
lib. vn.Epig. 27. ' vilius esuro,' i. e. minori sumtu.—3 Heraldus e vet. cod.
legit : togula est tibisumta, quod interpretamentum esse alicujus (! rammat is taj
existimat Ramiresius : ita tamen codex Pulmauni.—9 Nec tenet Junt. an.
NOM
1 Egist i tHam] Linum quondam ad cura Kalendas ; Idibus alba Jovi
inopiam redactum irridet Poëta. grandior agna cadit.' Excussa, hoc
Municipalem vitam dixit pro agresti ; est, explicate est togula, dum enim
in Municipiis enim, quae erant oppi- ex arca do promuntur col lectae vestes,
da civitate donata certa lege, vita ut plurimum excutiuntur.
ducebatur sobria et frugalis, at vero 4 Synthesis] Vestis nempe caena-
in urbe lauta et delicata. toria, de qua lib. li. Epig. 46.
2 Vilius [dulcius] esse] Legunt alii S Saltus aprum] Hoc est, veneris,
vilius, alii durius. piscaris, et vindemias colligis in tuis
3 Togula est excussa] Alii est tibi przediis.
sumta. Kalendis et Idibus sacrifieia g Nec tener Argolica] Hoc est, nec
publica fiebant, populusque togatus Gracus puer ingenti pretio compa-
conveniebat. Kalendas autem Juno- ratus, sed rustica proles a pedibus
ni, Idus vero sacrae erant Jovi. Ovid. stetit.
. i. ' Vindicat Ausonias Junonis
Delph. st Var. Cias. Martial. Y
 M. VAL. MARTIALIS

Nec nocuit tectis ignis, nec Sirius agris :

Nec mersa est pelago, nec fluit ulla ratis.
Supposita est blando nunquam tibi tessera talo : 15
Alea sed parcae sola fuere nuces.
Dic ubi sit decies, mater quod avara reliquit Î
Nusquam est: fecisti rem, Line, difficilem.
Canícula campis : nec ulla navis toa demeria est mari, necfluit. Tu nunquam
substituisti tesseram talo jucundo : sed subiisti solum aleam parcarum nucium.
Profer, ubi sit decies, quod reliquit avara genilrix? nullibi est: O Line, fecisti
rem difficilem.
1512.—14 Nec merces pelago perdidit ulla ratis, vel Nec merces pelago prodidit
ulla ratis conj. Ant. de Rooy . Cf. lib. v. Epig. 43. Hand ineleganter, inquit,
navis merces pelago ' prodere' dicitur pro ' effnndere,' atque adeo possesso-
rem spe fraudare. Vide quae de hac verbi hnjus notione dat Gronov. Obss.
lib. In. cap. 20. Deinde dubitat scripseritue Martialis : Nec mersas pelago
obruit undo rates, vel Nec mersas pelagi obruit unda rates. Cf. Virg. /En. s. 73.
Nostr. infra ix. 41. Lucan. №. 195. Ovid. Amor. n. 11. 1. Pont. 1. 5. 39.
Trist. Ii. 196. Nec est, quod biatum moremnr. Sœpius hanc vel primi
ordinis Vates neglexisse, noverunt iili. qui Veterum monumenta versarunt.
Vide Cannegiet. ad Avian. Fab. xxvin. 12. Vonk. Lect. Lat. ii. 6. Miscell.
Obss. Vol. x. p. 190. Barth. ad Calpurn. Eel. v. 12. Wasii Senar. c. 4. et
Voss. Art. Gramm. Hb. n. cap. 14. nec fuit ulla ratis Beverlandi Ms.—16 Idem
Ant. de Rooy conj. totafuere nuces. Cf. Ovid. Nue. 75.
not*:
15 Supposita est blando] Hoc est, 17 Ubi sit denes] Post adverbia
non decoxisti Patrimonium tesseris: 'decies,' 'tricies,' &c. intellige sem-
lusores antem solebant a minori ludo, per centena millia sestertium.
a talis nempe, incipere, mox animis 18 Fecisti rem] Hoc est, rem f'ami-
incalescentibus, depositis talis, sup- liarem dissipans : fecisti rem diffici-
ponebantur tesserae, in quibus major lem sane, et cujus ratio non apparet.
erat alea : lib. xsv. Epig. 15. ' Non Hic est sensus istius loci, licet refe-
sim talorum numero par tessera, dum rendus videatur ad vitam municipa-
sit Major, quam talis, alea saepe lern gravem et laboriosam : vel forte
mihi.' intelligit secretam Lini flagitium,
16 Alea sed parcœ] Hoc est, sed quod totum ejus Patrimonium exhau-
victoriae prœmium erant noces. serat.

LXVII.
IN PR.ETORBM.
PRjETOREM pauper centum sestertia Gaurus
Orabat cana notus amicitia.
Gaurus egenus cognitus cara amicitia rogabat Pratorem centum sestertia.

2 Orabat cara in edd. vett. ut lib. i. Epig. 26. nota carus amicitia in Bever
 EP1GHAMMATUM LIB. IV.
Dioebatque suis Ьззc tantum deesse trecentis,
Ut posset domino plaudere justus eques.
Praetor ait : Scis me Scorpo, Thalloque daturum ; 5
Atque utinam centum millia sola darem.
Ah pudet ingratae, pudet ah male divitis arcae !
Quod non vis equiti, vis dare, Praetor, equo ?
Atque axebat hac tantum deesse suis trecentis, ut justus eques posset plaudere
domino. Prator respondet : Tenes me donaturum Scorpo, et Tl,allo : atque utiaam
donaran tantum centum millia. Ah erubesco areат ingratam, et male locuptetem.
О Prator, placetne donare equo quod non donas equiti ?

landi Ms.—4 In eodem Ms. jussus eques; et sic Aid. Juot. Colin. Gryph. Ju
nian. Lang. &c. Cf. lib. i. Epig. 104. Verbajussus etjustus passim permutantur.
—5 Strope Beverlandi Ms. Thalioque daturum in edd. vett. Thalloque debetur
Iipsio Epist. Quaest. i. 5.—8 Quod non das equiti Aid. Jimt. Colin. Gryph.
Pulman. Junian.Lang. DelpU. &c.
NOTjE
3 Deesse trecentis] Qnadringenta ducta veteri inscriptione ubi fit men.
sestertia in censa habere debebant tio Thalli.
equites. Vide lib. v. Epig. 26. 7 Male divitis area] Quia Praetor
4 Posset domino] Hoc est, ut pos- abutebatur suis opibus, nec illas cum
set intra equites sedere, et advenienti amicis communicabat.
in amphitheatrum domino Domitiane 8 Equo] Statuae equestres, inter alia
plausum dare: lib. vi. Epig. 34. victoriae praemia, agitatoribus excita-
5 Scis me Scorpo] Thallus et Scor- bantur ab iis qui fautores illorum se
pus nobilissimierant agitatores : mor- profitebantur. Dare equo, hoc est,
tem Scorpi deflet Poëta lib. x. Epig. statuae equestri erigendae, vel homini
50. 53. 74. Alii legunt Thalioque. Sed qui nihil aliud novit quam equos
legendum Thailo, inquit Raderus, ad- agitare I

LXVlir.
AD S E X T U M.
Invitas centum quadrantibus, et bene cœnas.
Ut cœnem invitor, Sexte, an ut invideam ?
Vocas ad caenam centum quadrantibus, tu laute epularis. O Sexte, an vocor ut
epuler, an ut invideam ?

Haine Epigrammatis lectionem non variant libri manuscripti aut im

pressI.
NOT.Œ
1 Invitas] Sexti cujusdam impu- vilis pretii Poëtae, sibi autem lantis-
dentiam carpit, a quo tenui sportulae simos apponi jusserat Sextus. Vide
pretio fuerat invitatus, hoc est, cihos lib. in. Epig. 7.
340 M. VAL. MARTIALIS

LXIX.
AD PAPILUM.
Tu Setina quidem semper, vel Massica ponis,
Papile : sed rumor tam bona vina negat.
Diceris hac factus cœlebs quater esse lagena.
Nec puto, nec credo, Papile, nec sitio.
O Pamphile, tu quidem semper apponis Setina aut Massica ; sed fama inficiatur
esse vina tam bona. Diceris quater evasisse rüluus hac lagena. Nec opiner, nec
fidem adhibeo, o Pamphile, nec sitio.

Ad Papylum inscriptio est in codice Thuan. Ad Pamphilum in Aid. Junt.

Colin. Gryph. Pnlman. &c.—1 Marsica potas Beverlandi Ms.
NOT.E
1 Tu Setina] De Setia Latii urbe, veneno.
unde vinum Setinum dictum, Epig. 3 Diceris hac factus] Hoc est, qua-
51. supra. De vino Massico egimne tuor uxores veneno necasse.
lib. in. Epig. 26. 4 Nec puto] Sensus est : Non credo
2 Sed rumor] Serpebat quippe ra- quidem verum esse ilium rumorem :
mor vina a PampMlo apponi infecta attamen experimento discere nolo.

LXX.
DE AMMIANO AD MARONILLUM.
Nihil Ammiano, praeter aridam restem
Moriens reliquit ultimis pater ceris.
Genitor occumbens ultimis tabulis nihil reliquit Ammiano prœter aridam vestem.

1 Mamiano in cod. Florent. Ramiresius legit vestem promfem, et, ut credit,

meliore sensu ; quod arida vestis sit sola vestis, nulla alia re aduibita.
NOTjE
1 Prœter aridam restem [vestem] Hoc suo testamento, vel ultima testamenti
est, tritam, inquit Domitius : at Lip- parte: in prioribus vero ceris alios
sins Elect. i. cap. 1 8. legit restem. sane haeredes scripserat : in tabulis
Sensus est : Pater perdito filio Am autem inceratis scribere solebant ve-
miano restem seu laqueum, quo se teres, unde quaevis scripturae, vel
suspenderet, testamento reliquit. etiam tabulae, dicerentur cerae.
2 Ultimis pater ceris] Hoc est, in
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 341
Fieri putaret posse quis, Maronille,
Ut Ammianus mortuum patrem nollet ?
O Maronille, quis credat potuisse fieri ut Ammianus cuperet genitorem non «je
defunctum ?
Sic est etiam in edd. vett. Aid. Junt. Colin. Gryph.—3 Fieri putet potuisse in
iisdcm vett. putat passe cod. Vat. putaret posse cod. Florent. Marulline Bever-
landi Ms.—4 Mamianus cod. Florent.
NOTVE
4 Mortuum nollet] Vivum patrem querat praeter restem : ab eo autem
prodigusAmmianusoptabatmortuum, dum viveret, semper aliquid accipie-
quia sperabat copiosam adepturnm bat, quo vitam hilarem duceret. Tur-
se haereditatem : mortuum optabat pior sensus posset colligi ex lib. n.
vivum, quia moriens nihil ipsi reli- Epig. 4.

LXXI.
AD SOPHRON1UM RUFUM.
Qvmro diu totam, Sophroni Rufe, per urbem,
Si qua puella neget ; nulla puella negat.
Tanquam fas non sit, tanquam sit turpe negare,
Tanquam non liceat ; nulla puella negat.
Casta igitur nulla est 1 castae sunt mille : quid ergo 5
Casta facit 1 non dat ; non tamen illa negat.
O Sophroni Rufe, diu investigo per totam civitatem, si qua puella recuset: nulla
puella recusat. Quasi non aquum sit : quasi inhonestum sit recusare : quasi non
liceat, nulla puella recusat. Ergo nulla est pudica. Mille sunt pudica:. Quid igitur
agit pudica? Non dat ultro : nihilominus ilia rogata non recusat.

Ad Sophronium inscribitur in Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Lang. Ju

man. &c. Ad Sempronium in aliis. Ad Saphronium in cod. Thuan.—1 Bever-
landi Ms. per orbem.
ЫOТЖ
2 Si qua puella] Forte negantem puellarum, in quam tanta propen-
puellam quaerebat, ne satiareturejus sione feruntur, ut roganti negare ne-
amor. Sed lepide carpit libidinem queant.

LXXII.
AD QU IN TUM.
Exigis, ut donem nostros tibi, Quinte, libellos.
Non babeo, sed habet bibliopola Tryphon.
O Quinte, postulas ut tibi dem nostros libros. lili non sunt penes me, at sunt
342 M. VAL. MARTIALIS
Ms daho pro nugis, et emam tua carmina sanus ?
Non, inquis, faciam tam iatue : nec ego.
penee bibliopolam Tnjphonem. An dabo peeumam pre ineptils, et sanus emamtuoe
versus ? Non tam stalte agam, ais : nec ego.

1 Beverlandi Ms. et emam tua carmina si vis.

NOTjE
2 Hibliopola Tryphon] De quo ite- carpit, qui pancos impendere mímmos
rum lib. xiii. Epig. 3. recusabat, ut sibi hos libros compa-
4 Nec ego] Hoc est, nec ego tam raret, quos tamen legere summo
fatuus ero, qui tibi gratis donem meos studio expetebat. Lib. i. Epig. 118.
libros. Istius Quin ti avaritiam argute

LXXIII.
DE VE8TINO.
Cum gravis extremas Vestinus duceret horas,
Et jam per Stygias esset iturus aquas ;
Ultima volventes orabat pensa sorores,
Ut traherent parva stamina pulla mora.
Jam sibi defunctus, caris dum vivit amicis ; 5
Moverunt tetricas tam pia vota Deas.
Tum largas partitus opes, a luce recessit :
Seque mori post hoc credidit ille senem.
Cam Vestinus œgrotus ageret ultimas horas, et jam esset petiiurus undas Stygias,
rogarit sorores sersantes pensa extrema, ut offenent brevem dilationem nigris
staminibus. Jam sibi mortuus, dum spiritum ducit pro dilectie amicis, vota tam
pia flexerunt Deas tracis. Distributts tam copiosis diviliis exiit e vita: et deinde
existimavit se interire senem.
2 Et tam Junt. an. 1512.—3 Aid. Junt. Colin. Gryph. Scc.oravit.—4 Codex
Vat. stamma nulla. Alii legunt. stamina nigra.—fi Codex Florent. cu,us.—
8 Alii legunt, posthac : alii post hac.
NOTjE
1 Vestinus] Filius fuitillius Veslini, 5 Jam sibi defunctus] Non vitae de-
teste Lipsio in lib. xv. Aunalium siderio tenebatur Vestinus : sed hanc
Taciti, qui damnatus a N cтone praeter moram orabat, ut hona sua amicis
omnem culpam est interfectus. partiretur.
3 Ultima volventes] Parcas intel- 8 Senem] Idem ingeniose dixit lib.
lige, quae, dominum vitam nere dieun- x. Epig. S3. de Scorpo : ' Dum nu-
tur: pulla vero earum stamina mor merat palmas credidit esse senem :'
tem cito minantur, lib. vi. Epig. 58. a virtute enim et preciare factis
candida auteui protrahunt. Juvenxlia aunos numerare debent mortales.
Sat. in. 65.
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 343

LXXIV.
DE D A M I S.
Aspicis, imbelles tentent quam fortia damas
Praslia ? tam timidis quanta sit ira feris ?
In mortem parvis concurrere frontibus audent.
Vis, Caesar, damis parcere? mitte canes.
Vïdesue quam strenua certamina experiantur dama imbecilles? quantum ira-
cundiam habeant fera tam ignava ? Non dubitant exiguis frontibus oppeteve mor
tem. O Casar, placetas ignoscere damis ? Immitte canes.

Ad Casarem inscribitur in Beverlandi Ms.—3 In eodem frontibus ardent;

et sic Gruterus ex marginali lectione Colinaei legere mallet, modo illa lect,o
aliquo codice confirmaretur.
NOT^
1 Aspicis, imbelles] Nota hoc dis- ut essent casurae, nisi canum latratu
tichum clegantibus antitbetis ornari, a se invicem diremtae fuissent. Si
et vide Epig. 35. supra, ubi pugnara milis est jocus lib. i. Epig. 49. ' SI
huic similem descripsit Poëta. vitare canum morsus, lepus improbe,
4 Mitte canes] Argute Epigramms quaeris, Ad quae confugias, ora leonis
concludit: quid enim magis abhor babes.' Sic intelligo : Minus damis
rent damae, quam canes i Tam fero- timendum est a eanibus, quam a se-
citertamen inter se decertabant dam* metipsis.

LXXV.
DE NIGRINA.
О felix animo, felix, Nigrina, marito,
Atque inter Latias gloria prima nurus !
Te patrios miscere juvat cum conjuge census
Gaudentem socio, participique viro.
O Nigrina, beata animo, beata viro, et primum decus inter nurus Latios. Pla
cet communices libenter cum marito dicitias paternas, gaudens conjuge socio et

3 Jam patrios Beverlandi Ms. cum conjuge sensus in edd. vett.—4 In iisdem,
NOTjE
3 Te patrios] Nigrinae liberalitatem ternam adepta communicavit cum
commendat, quae haereditatem pa- marito.
344 M. VAL. MARTIALIS
Arserit Evadne flammis injecta mariti, 5
Ne с minor Alcestem fama sub astra ferai.
Tu melius : certo meruisti pignore yitae,
Ut tibi non esset morte probandus amor.
consorte. Evadne comhustafuerit immissa in rogum conjugis, nec minus decus ex-
tollat Alcesiin ad cœlum. Tu melius sane merita es pignore vitœ, ut amor non esset
tibi probandus interitu.
pnrticipemque.—5 Beverlandi Ms. intenta mariti ; sed flammis injecta maritis
correxit Heins. ad Claud. xv. 407.-—6 Nec minus Aid. Juut. Colin. an. 1528.
&c.—7 Tu melius certe in iisdem. Tu melius certo cod. Palat. et Beverlandi
Ms. et sic legit Musambertius. Tu melius certa ed. Colin. recentior. Tu
melius certœ legendum putabat Ramiresius. pignora vitœ codex Pulmànni.
NOTjE
5 Arserit Evadne] Iphiae filia et quis ex propinquis pro eo mortem
nxor Capanei, quem tanto amore sponteoppeteret.Ovid.Art.Am.ni.
prosequebatur, ut, cum mortnum 'Si mea mors redimenda tua, quod
ilium cremari videret, in enndem se abominor, esset, Admeticonjux.quam
rogum immiserit. Virg. Жn.\i. Ovid. sequereris, erat.'
Trist. iv. Elegia 3. 'Cum cecidit 7 Tu melius: certo [certe] Vivens
Capanens subito temerarias.icta,Num nempe pignore vitas, sen opibus pa-
legis Evaduen erubuisse viro,' &c. ternis cum viro communicatis, quima
Et Art. Am. in. ' Accipe me, Capa- sustentatur vita, melius tuum erga
neu: cineres miscebimus, inquit illum amorem probasti, quam morte.
Iphias, in medios desiluitque rogos.' Lib. i. Epig. 9. ' Nolo virum facili
6 Alcestem [AUestin] Alii Alcestem. redimit qui sanguine vitam : Hnnc
Peliae fuit filia, et uxor Admeti regis volo landari qui sine morte potest.'
Thessaliae, pro quo lubens se morti Legunt alii, Tu melius : certo meruisti
objecit, cum Oraculum respondisset, pignore vitœ.
brevi Admetum moritnrum, nisi ali-

LXXVI.
IN AVARUM AMICUM.
Millia misisti mihi sex, bis sena petenti:
Ut bis sena feram, bis duodena petam.
Misisti ad me sex millia rogantem duodecim: ut duodecim impetrem, rogabo
viginti quatuor.

In Bissenam inscriptio est in codice Florentino.

1ЧOТЖ
2 Ut bis sena feram] Avarum quen- sibi opus fuerit, cum ¡He postulati
dam amicum carpit, a quo se petitu- dimidium concedere solitus sit.
rum dicit duplum summae illius, qua
 IÎPIGRAMMATUM LIB. IV. 345

LXXVII.
IN ZOILUM INVIDUM.
Nunquam divitias Deos rogavi,
Contentas modicis, meoque laetus.
Paupertas, veniam dabis, recede.
Causa est quœ subiti, novique voti ?
Pendentem volo Zoilum videre. 5
Nunquam petii opes a Diis, contentas mediocribus, et gandens meo. Paupertas,
ignosces, abi. An ratio est voti adeo repentini, et novi ? cupio aspicere Zoilum
suspensum.
In Zoilum invidum de voto est Lemma in Beverlandi Ms.—2 Ant. de Iiooy
conj. Contentus modico. Cf. Galli (sive Maximil.) Eleg. i. 53. Tibull. i. 1. 47.
Claud. in Rnfin. i. 214. et Veget. lib. i. cap. 3.—4 Causa est tarn subiti Aid.
Junt. Colin. &c.
NOTjE
4 Causa est qua Цат] Unde fit, ut petur invidia, et pra livore se sus-
ego divitias nunc optem, cum semper pendet, cujus rei desiderio tcneor.
paupertatem amaverim ? quia, inquit, Alii, Causa est qua subiti, tfc.
cum Zoilus ditescere me viderit, rum-

LXXVIII.
IN VARUM.
Ad cœnam nuper Varus me forte vocavit ;
Ornatus dives, parvula cœna fuit.
Auro, non dapibus oneratur mensa : ministri
Apponunt oculis plurima, pauca guiœ.
Tunc ego : Non oculos, sed ventrem pascere veni : 5
Aut appone dapes, Vare, vel aufer opes.
Cum Varus forte me invitavit ad caenam nuper, opulentus apparatus fuit, parvula
vero caena. Mensa instruitur auro, non cibis, servi objiciuñt'multa oculis : pauca
gula. Tune ego dixi, Non accessi, ut expierem oculos, sed ventrem : Vare, aut
appone cibos, aut toile divitias.
Hoc Epigramms decst in edd. antiquis. Ferrar. Aid. 1501. 1517. 1550. Junt.
1512. Colin. 1528. Gryph. 1535. &c. Certe Janus Gruterus in codice suo non
reperit. Extat in edd. Junian. Pulman. Ramires. Lang. et recentt.
NOTjE
2 Ornatus dives] Poëta irridet Va- quod aliqui Martialis esse negant.
rnm quendam, qui ornatum quidem Vide lib. i. Epig. 44. lib. iii. Epig. 59.
divitem, parvulam vero caenam appo- et Epig. 68. supra.
nebat : per se patet hoc Epigramma,
846 M. VAL. MARTIALIS

LXXIX.
IN A F R U M.
Condita cum tibi sit jam sexagesima messis,
Et faciès multo splendeat alba pilo ;
Discurrís tota vagus urbe, nec ulla cathedra est,
Cui non mane feras irrequietus, ave.
Et sine te nulli fas est prodire tribuno, 5
Nec caret officio consul uterque tuo ;
Et sacro decies repetis Pallatia clivo,
Sigeriosque meros, Partheniosque sonas.
Haec faciant sane juvenes : deformáis, Afer,
Omnino nihil est ardelione sene. 10
Cumjam nalus sis sexaginta anuos, et vultus fulgent canus multo pilo ; inccrtus
eagaris per totam civitatem, nec ulla est cathedra, cui solicitus non portes matutinum
nue. Nec licet ulli tribuno exire sine te, et prœstas officia tua utrique consuli, et
decies redis in palatin sacro clivo, et prœdicas solos Sigerios, et Parthenios. Ju
venes agant quidem ista, о Afer, nihil prorsus est turpius sene ardelione.

Ad Rufum senem inquietum inscribitur in cod. Thuan.—7 Beverlandi Ms.

repetis Pallatia divo. De permutatione cl et d, vide quae diximus ad lib. s.
Epig. 90.—8 Sydereosque codex Vat. Sunt qui legant Sigeriosque modos, ut est
in Aid. Junt. Colin. &c. sed Musambertius legendum censet, Sigeriosque
modo, i. e. tantum Sigerios, sive nihil aliud sonas quam Sigerios et Par
thenios.
NOTjE
3 Nec ulla] Cathedra significat sel rusticus, atque Sulcos et vineta cre
larа mn Ii üb rem, lib. Hi. Epig. 63. et pat mera.' Sic et Martialis lib. vif.
lib. xii. Epig. 38. Horatius i. Sat. 10. Epig. 53. ' Semper mane mihi de me
' Discipularum inter jubeo plorare mera somma narras.' Legunt alii,
cathedras.' Afer iste domo egrcdi- Sigeriosque modos, Ifc. et Raderus in-
entes, vel admissus intro sedentes in terpretatur orationem ad Sigerii et
cathedris salutabat. De modo sa- Parthenii anres accommodatam, qua
lutandi vide lib. i. Epig. 56. illorum amicitiam sibi conciliare
5 Et sine te] Hoc est, tribunos et conaretur Afer. Musambertius le
consules domo exeuntes comitaris. git : Sigeriosque modo, hoc est, tan
Vide lib. xi. Epig. 99. tum Sigerios loquitur Afer. Hic
8 Sigeriosque] Sigerius et Parthe- sensus in primum recidit.
nius duo erant cubicularii Domitiani, 10 Ardelione] Is nempe est, qui
quos Afer semper habebat in ore, ut totus occupatur in nihil agendo, qui
anlicis familiariter uti videretur. Sic ubique et uusquam est. Vide lib. n.
Horatius i. Epist. 7. ' ex nitido fit Epig. 7.
 EPIGRAMM ATUM LIB. IV. 347

LXXX.
AD MATHONEM.
Hospes eras nostri semper, Matho, Tiburtini.
Hoc emis : imposui ; rus tibi vendo tuum.
Matho, semper eras hospes nostri Tiburtini. Hoc mercaris : decepi: tibi vendo
tuam villum.
Ad Maronem inscribitur in cod. Scriveril.—1 Codex Vat. semper, Maro,
Tiburtini.—2 Hoc emas in eoriem.jus tibi vendo in codd. Florent et Pulman.
NOTjE
1 Matho] De quo Epig. sequenti, tanquam suo fruebatur. Tibur hodie,
quem facete dicit deceptum fuisse Tivoli, Tiburtina vero villa, teste Or-
emendo praedium quo ante emtionem telio, dicitur hodie, Villa Hadriani.

LXXXI.
IN MATHONEM.
Declamas in febre, Mathon: hanc esse phrenesim
Si nescis, non es sanus, amice Mathon.
Declamas aeger, declamas hemitritaeus.
Si sudare aliter non potes, est ratio.
Magna tamen res est : errans cum viscera febris 5
Exurit, res est magna tacere, Mathon.
0 Mathon, declamas infebre : si ignoras hanc esse insaniam, o amice Mathon,
insanis. JEgrotus declamas, semitertiuna laborans declamas; si nequis aliter sudare,
est ratio. Nihilominus est quid arduum. Cum intestina ardent febri discurrente,
o Mathon, est quid arduum siiere.
Ad Maronemfebricitantem in códice Thuan.—1 Maron Thuan. et Florent. et
sic in versu seq. et ver. 6.—5 Alii pro errans, legunt erras; et referunt ad
Poëtam redarguentem : Non est magna res, inquit Poéta, declamare in febri:
erras Matho ; magna res est, tum posse tacere.
NOTA
1 Mathon] Insaniae arguit Matho- gravis et fervens hemitritatus erat.'
nem, qui tacere nequiret. De quodam suba,ulitur vvperis : febris vero semi-
Mathone causidico loquitur Juven. tertiana est tertiana imperfecta, et
Sat. i. Nescio an hic idem sit. ' Cau- accedens ad quotidianam: quod citius
sidici nova cum veniat lectica Ma- recurrat, quam vera tertiana.
thonis Plena ipso.' 5 Magna tamen] Responde t Matho,
3 Hemitritaus] 'H/urp,raibs, semi- Magna tamen res est in febre decla-
tertianus: hoc est, semitertiana febre
lahorans, Üb. zn. Epig. 92. s Cui Errans cum viscera] Subjicit Poeta:
 M. VAL. MARTIALIS
КOТЖ
Cum vehement1 febre lahoras, summis clamare ; hoc enim phrenesim, seu
in doloribus nec clamare nec inge- insaniam notat. At vero tacere, quod
miscere difficile est. Vel sic ¡ntel- est argumentum sauae mentis, res est
lige: Res magua non est in febre de- sane ardua.

LXXXII.
D В FABULLA.
Epigram мл nostrum cum Fabulla legisset,
Negare nullam quo queror puellarum,
Semel rogata bisque terque neglexit
Preces amantis. Jam, Fabulla, promitte :
Negare jussi, pernegare non jussi. 5
Cum Fabulla eeolcisset nostrum Epigramma, quo conqueror nullam puellam nega
re, semel rvgata bis et ter contemsit vota amatoris. O Fabulla,jam promitte: volui
quidem negare, non jussi prorsus negare.

3 Semel rogata bis terque in Aid. Junt. et Colin.

КOТЖ
1 Epigramma] Supra Epig. 7l. ' Nolo nlmis facilem, diflicilemque
5 Pernegare] Lib. i. Epig. 58. nimis.'

LXXXIII.
AD R U F U M.
Hos quoque commenda Venuleio, Rufe, libellos ;
Imputet et nobis otia parva, roga :
Immemor et paulum curarum, operumque suorum,
Non tetrica nugas exigat aure meas.
Sed пec post primum legat haec, summumve trientem ; 5
Sed sua cum medius praelia Bacchus amat.
O Rufe, commenda etiam hos libros Venuleio, atque ora ut nobis facial brevem
audientiam. Et parum oblitus solicitudinum et operum suorum examinet meas in-
eptias aure non severa. At nec evolvat haec post primum aut ultimum trientem, sed

Ad Kuffum in edd. vett.—2 Pulmauni codex rogo.—8 Junt. nostra in marg.

КOТЖ
2 Imputet] Hoc est, concedat. nulelus initio mensae, nec in fine, sed
5 Sed nec post primum] Triens qua- in media caena cum fervet convivii
tuor cyathorum poculumest: hoc est, alacritas.
nugatoria mea carmina nec legat Ve-
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 349
Si nimis est legisse duos ; tibi Charta plicetur
Altera : divisum sic breve fiet opus.
cum suœ pugnœ sunt grata medio Baccho. Si nimium est evolvere duos libros,
complica alteram chartam : opus divisum hoc modo contrahetur.

pro breve, exhibet leve ; et Beverlandi Ms. onus pro opus.

NOTE
7 Si nimis est] Hoc est, ne nimium x. Epig. 1. ' Si nimius videor, sera-
defatigeris legens duos libros, divide que coronide longue Esseliber: legito
opus, brevius fiet. Idem dixit lib. pauca, libellas ero.'

LXXXIV.
IN NjEVOLUM.
Securo nihil est te, Naevole, pejus : eodem
Solicito nihil est, Naevole, te melius.
Securas, nullum resalutas, despicis omnes :
Nec quisquam liber, nec tibi gratus homo est.
Solici tus, donas : dominum regemque salutas; 5
Invitas: esto, Naevole, solicitus.
O Nœvole, nihil est deterius quam tu tranquillus. O Nœvole, nihil est melius
quam tu idem anxius. Tranquillus nemini reddis salutem, contemnis cunctos. Nec
quisquam liber tibi placet, nec nllus servus. Anxius largiris, nvntias salutem do
mino et regi, rocas ad cœnam. O Navole, esto anxius.
4 Codd. Thuan. et Palat. natus homo est, et sic Gruter. at in Florent.
Vat. et Pulman. notas homo est. Bodl. exhibet : visus nec tibi natus homo est.
NOTE
1 Securo nihil est] Securus,hoc est, Usufructu, et Reditu, &c. Legnnt
sine cura. Nempe cum nihil iimeret alii, Net quisquam visus, nec tibi notus
Naevolus, omnes despiciebat ; at vero homo est. Alii, Nec liber quisquam, nec
curis et infortuniis pressus omnes cо- tibi natus homo est.
lebat. 5 Dominum regemque] De bac saln-
4 Gratus homo est] Vox Aomo signi- tatione vide lib. i. Epig. 113.
ficat servum. Lege ii. ft', de l su, et

LXXXV.
IN T H A I D E M.
Non est in populo, nec urbe tota,
A se Thaida qui probet fututam ;

In hoc Epigraramate nulla lectionis varietas est in edttionibus impressis

aut libris scriptis, nisi quod Beverlandi Ms. vs. 2. habet Fraudat pro Prodat.
350 M. VAL. MARTIALIS
Cum multi cupiant, rogentque multi.
Tain casta est, rogo, Thais ? immo fellat.
NOT«
Fellat] Supra epig. 50.

LXXXVI.
IN PONTICUM.
Nos bibimus vitro, tu myrrha, Pontice : quare ?
Prodat perspicuus ne duo vina calix.
Nos potamus vitro, tu myrrha, о Pontice: cur? Ne crater perlucidus palefaciat
duo vina.
NOME
1 Tu myrrha] Propter cujus opa- xiv. Epig. II3.
citatem vinum perspici nequibat, Hb.

LXXXVII.
AD LIBRUM SUUM DE APOLLINARI.
SI vis auribus Atticis probari,
Exhortor, moneoque te, libelle,
Ut docto placeas Apollinari.
Nil exactius, eruditiusqne est,
Sed nec candidius, benigniusque : 5
Si te pectore, si tenebit ore,
Nec ronchos metues maligniorum,
Nec scombris tunicas dabis molestas.
0 liber, si cupis placere auribus Atticis, Ubi suadeo et auctor sum, ut arrideas
erudito Apollinari ; nemo est politior et doclior, at nec humanior et candidior. Si
te excipiet amplexu et basio, nec timebis irrisiones invidorum, nec prœbebis seombris

Ad librum suum in edd. vett. Cetera, nulla est lectionis vsñetas.

NOT«
1 Auribus Atticis] Hoc est, poli tis: inornata, et alia opera minus elegan-
Attici enim ceteris politiores nabiti tiascombrisinvolvendisinserviebant.
sunt. lib. in. Epig. 2. Tunica molesta di-
3 Apollinari] De quo etiamlib. vn. citur, ut conjicit Farnabius, qua non
Epig. 25. tam involuti, quam frixi ftierint illi
6 Si tenebit ore] Vide lib. I. Epig. 4. piscieuli. Metaphora ducta a t nnica
8 Nec scombris] Carmina quippe illa molesta, pice et bitumine ¡Hita,
 EPIGRAMMATUM LIB. IV. 351
Si damnaverit, ad salariorum
Curras scrinia protiaus licebit, 10
Inversa pueris arande charta.
jocunda tegmim. Si improbaverit, o libelle in tergo senkende a pueris, poteris
subito properare ad arcam salariorum.
NOTjE
qua induti ardebant damnati. Lib. x. tus, et in tergo, needum finitus Ores
Epig. 25. ' Nam cum dicatur tunica tes.' Salariorum ergo pueri nacti
praesente molesta, Ure manum.' banc chartam per ludibrium a tergo
11 Inzersa pueris] In una tantum scribent. Arare per metaphoram sig-
cbartae facie scribi eolobant Poëmata: nificat scribere, quod in chartis ince-
unde Juvenalis Sat. i. arguens Iongam ratis stylo literas, veluti sulcos, desig-
cujusdamPoëtae Fabulam ait : 'Scrip- nabant antiqui.

LXXXVIII.
DE В A S S A.
Infantem secum semper tua Bassa, Fabulle,
Collocat, et lusus deliciasque vocat.
Et quod mireris magis, infantaria non est.
Ergo quid in causa est? pedere Bassa solet.
О Fabulle, tua Bassa secum semper constitua infantem, atque appellat jocos et
voluptates. Et quod magis mireris, non amat infantes. Quid igitur in causa est ?
Bassa consuevit pedere.

Ad Fabullam inscribitur in edd. vett.—1 Catulle Beverlandi Ms.—2 In

eodem: deliciasque facit.
NOTjE
3 Infantaria non est] Ve,bum a ventris emitteret Bassa, in infantem
Poeta Actum : hoc est, non est ama- rejiciebat culpam.
trix infantium, sed cum crebro flatura

LXXXIX.
IN DISSIMULATOREM.
Nulla remisisti parvo pro muпеre dona ;
Et jam Saturni quinque fuere dies.
Pro exiguo munere nulla remisisti dona, et jam quinque dies Saturni pralerie-

Ad Septicianum lemma est in cod. Thuan. In Dissimulatorem Septitianum

 352 M. VAL. MARTIALIS
Ergo nec argenti sex scriptula Septitiani
Missa, nec a querulo mappa cliente fuit ;
Antipolitani nec quae de sanguine thynni б
Testa rubet, nec quae coctana parva gerit;
Nec rugosarum vimen breve Picenarum :
Dicere te posses ut meminisse mei.
Decipies alios verbis vultuque benigno :
Nam mihi jam notus dissimulator eris. 10

runt. Ttaque nec missa sunt sex scrupula argenti septitiani, nec mappa fuit missa
a queribundo cliente ; nec testa quœ rubra est a sanguine thynni Antipolitani, nec
qua fert exigua coctana ; nec panum canistrum olivarum rugosarum ex Picvno :
ut posses dicere, te mei memorem fuisse. Dictis et vultu blando circumvenies
alios: jam enim te existimaba dissimulatorem.

in Aid. Junt. Colin. &c.—3 Pulmanni codex, scriptula. in quibusdam, Septi-

tiane, ad quem Epigramm. ult. lib. xi.—5 Antipolitano in edd. vett. et omni
bus codd. teste Grutero. Beverlandi Ms. de sanguine cyrri.—8 Dicere te
possis Beverlandi Ms.—9 In eodem, benigne.—10 Nam mihijam nolis in eodem
Ms.
NOTjE
2 Quinque fuere] Satnrnalium tem ria, quae ex sanguine thynni optima
pore dona sibi invicem mittere sole- conficiebatur Antipoli in urbe Asia;,
bant Romani. Quinque vero diebus ut aiunt Interpretes. Vide lib. xIn.
durabant Saturnalia, de quibus agit Epig. 103. Antipolis urbs etiam fuit
Lipsius Saturn. lib. i. cap. 3. et 4. in Gallia Narbonensi, bodie, Antibe,
3 Sea; scriptula [scrupula] Hoc est, vel Ragni, ut refert Ortelius.
exiguum mnnus. Scrupulum, teste 6 Nec qua coctana] Parvae sunt
Roberto Stephano in suo Tbesauro ficus ex Syria, de quibus lib. xin.
Linguae Latinae, est nomen ponderis : Epig. 28. Olivae vero optimae mitte-
Latine ' obolus' dicitur, et sex sicili- bantnr ex Piceno, hodie, la Marche
quis conficiebatur, et ex tribus scru- d'Ancone.
pulis drachma. Denarium nostrum 8 Dicere te] Mittendisin mnnenbus
valet. Alii scriptula. haec usitata fuisse videtur formula,
Septitiani] Lib. vin. Epig. 71. me- ut amicus amici memorem se diceret.
minit librae septitianae. Legun t alii 10 Dissimulator] Quidam interpre
Septitiane, ad quem scribit, lib. xi. tante ingratum ; est enim ingratus
Epig. 108. qui beneficium accepisse se dissimu
4 A oueruio]Demappis,quae mense lat. Alii sic explicant, dissimulator
Secembri mitterentur, supra Epig. eris, quia simulas te non intelligere
46. Quernlum clientem vocat, quia quid velim ; munus enim ad te miai,
apud patronum de egestate semper ut vicissim munus ad me remitIeres.
queritur, atque auxilium rogat. Ergo non mittam ad te deinceps vel
5 Antipolitani] Nec missa est mu levis momenti donum.
 EPIGRAMM ATUM LIB. IV. 353

XC.
DE RUSTICATIONE.
Rure morans quid agam, respondeo pauca, rogatus:
Luce Deos oro, famulos, post arva reviso,
Partibus atque meis justos indico lahores.
Inde lego, Phœbumque cio, Musamque lacesso.
Hinc oleo corpusque frico, mollique palaestra 5
Stringo libens, animo gaudens, ac fœnore liber.
Prandeo, poto, cano, ludo, lavo, cœno, quiesco,
Dum parvus lychnus modicum consumat olivi.
Haec dat nocturnis nox lucubrata Camcenis.
Interrogate quid factum июneм rure, respondeo pauca. Diluculo precor Nu-
mina, reviso servos, deinde agros, et meis famulis distribue opus per partes aquas.
Hinc lego, atque invoco Apollinem, et provoco Musam. Inde ungo corpus oleo, et
lubens comprimo illud molli palastra, mente hilari, et solutus faenore. Pondero,
biЬo, canto, ludo, lavo, caeno, quiesco, dum exigua lucerna absumat párum olei. Nox
concedit nocturnis Musis elaborala hac carmina.

5 Hinc oleo corpus frico Aid. an. 1501.1517. Junt. Colin. &c. repugnante
lege carminis. corpus frigo Pulmaunus. corpus fingo Cnjacius.—7 Prandeo
cod. Pulmauni et Beverlandi Ms. et sic omnes uno ore emendant, nequo
enim prandium omnino Latio exnlabat.—9 Nec dat nocturnis elucubrata Bever
landi Ms.
NC-ТЖ
2 Fаmulos, post arva] Hoc est, fа 6 Stringo] Unctione laxatur cutis,
mulos, deinde arva ; vel arva reviso, lucta vero astringitur, vel forte pa
et deinde fаmulos, si praepoeitio fue- laestrae pulvere.
rit. 7 Prandeo [Pondero] Vetus codex
3 Justos indico] Transpositio est, sic habet. Alii emendant Prandeo.
hoc est, Indico lahores j astis partibus. Non saepe quidem, attamen aliquando
Sic Virgilius JEn. i. 'Jura dabat, senes et pueri, immo et sani prande-
legesque viris, operumque lahorem bant. Videat lector.
Partibus aequabat justis,' &c. 9 Lucubrata] Intellige carmina ad
4 Phabumque cio] Compono car lucernam elahorate. Hoc Epigramme
mina. a quibusdam rejicitur.
XCI.
AD L1BRUM.
Ohe jam satis est, ohe libelle.
Jam pervenimus usque ad umbilicos :
Ohe jam sufficit, ohe libelle, jam pervenimus usque ad umbilicos. Tu vis pergere

2 Juntina nostra in margine : usque ad umbilicum.—4 Nec tumma potes in

Delph. et Var. Clas. Martial. Z
%4 UPIGRAMMATUM LIB. IV.
Tu procedere adhuc, et ¡re quaris :
Nec summa potes in scheda teneri.
Sic tanquam tibi res peracta non sit, 5
Quít, prima quoque pagina peracta est.
Jam lector queriturque, deficitque ;
Jam libran us hoc et ipse dicit:
Ohe jam satis est, ohe libelle.
e, et progredi, nec polei consistere in extrema pagina. Sic tanquam non per-
feceris rem, quam perfecisti etiam prima papina, jam lector expostulat, et defessus
est : jam et ipse libraruis loquitur idem : Ohejam anjficit, ohe libelle.

Kola codex Florentinus. Кee summa potes in schnla codex Vaticanas. Nee
summa potes in stola conj. Beverlandns.— 6 Pulmauni cod. pagina notatur.—
» Jam librarius ohe et ipse dicit legendum forte credit Heraldus.
NOT/E
1 Ohe] Satietatcm et fastidium vel papyrus, aut phylira, aliud ve in
significat. quo scribebant antiqui.
2 Usque ad umbilices] Opus abso- 6 Quœ prima quoque] Nam, o libelle,
lutum est. De hoc loquendi modo vel prima pagina lectorem taedio ex-
dictum lib. i. Epig. 67. plevisti, et tamen modum tenere non
4 In seheda] Hoc est : O libelle, vii..
tu nec con tont us es paginae ext remam 8 Librarius] Ule est qui libros tran
etiam partem implere. ax&n, tabella, scribe.
 M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAM M ATUM

LIBER V.

I.
AD CSSAREM.
Hoc tibi, Palladiae seu collibus uteris Albae,
Caesar, et hinc Triviam prospicis, inde Thetin ;
Seu tua veridicae discunt responsa sorores,
Plana suburbani qua cubat unda freti ;
0 Casar, felix prœsidium verum, et salus, quo incolumi putamus Jovem esse me-
morem; mittimus ad te Aune librum, seu es in montibus Alba Palladiœ, atque ex
hac paite spectas templum Dianœ, ex illa mare; seu veraces sorores accipiunt tm

1 Haie tibi Palladia codex Thuaneus. uteris Albis codex Vat.—2 Thetym in
edd. vett.—S Seu tua veridicœ discent cod. Pulmanni : di'euní Beveilandi
Ms.—4 Plena suburbani qua cubat unda maris in eodem.—8 Pulmanni codex :
NOTjE
1 Palladia seu collibus] In honorem 3 iSeu tua veridicœl Hoc est, sive et
Minervae Quinquatria quotannis cele- Antii ubi sub imagine duarum sororum
brabat Domitianus in monte Albane Fortuna colebatur. Suetonius in Cа
pтpe Romam. Lib. iv. Epig. 1. ligulacap. 57. ' monuerunt et sortes
2 Et hinc Triviam] A monte Al- Antianae.' Horatius I. Od. 35. ' O di-
bano prospiciebatur hinc Dianae tem- va gratum quae regis Antium.' Ger-
plum ad Ariciam, hodife, Rizza, illinc manas vero sorores dixisse videtur,
vero Thetis, quam sumit pro mari. quod una prospera, altera adversa sit.
Vide lib. x. Epig. 13. et lib. Spect. De Fortunae templis fuse agit Alexan-
Epig. 3. Dianam jam vocavitTriviam der ab Alexandre Genial. Dier. lib.
lib. Spect. Epig. 1. Eodem lib. irrep- i. cap. 13. Antium, hodie, Antio.
sit mendum in Epig. 26. ubi lege Tua responsa] His verbis Domitiane
Thetis. adulatnr Poëta ; nam ostendit Fortu
356 M. VAL. MARTIALIS
Seu placet ЛЗneаé nutrix, seu filia Solis, 5
Sive salutiferis Candidus Anxur aquis :
Mittimus, o rerum felix tutela, salusque,
Sospite quo gratum credimus esse Jovem.
Tu tan tum accipias : ego te legisse putabo,
Et tumidus Galla credulitate fruar. 10
responsa, qua jacet aqua maris suburban! : sive placet nutrir Шneаe, sive filia Solis,
sive albus Anxur mäh salubribus. Tu sotummodo accipias, ego credam a te tectum
esse, et superbus potior Galla credulitate.
quarimus esse Jovem.—9 Tu tantum aspicias codex Pulmanni. Tu tantum
accipies Aid. J imt. Colin. Grypb. Lang. Junian.&c.—10 Et tumidusfalsa cod.
Pulmanni et BeverlaudiMs.
NOTjE
nam a Domitiano velut a majore Deo sahitares : dicitnr сandidus vel a can-
discere responsa, ut inferiores Dii a dore saxorum, vel a calce quae confi-
superioribus afflari soient. citur ex lapidibus inde petitis. Nen-
4 Plana suburbani] Mare enim alluit trius generis reperiturapud Horatium
urbem Antium, atque ita illius subur- i. Sat. 5. ' Impositum late saxis can-
bium esse videtur. dentibus Anxur.'
5 JEneœ nutrix] Hoc est, Caieta, 8 Gratum credimus] Hoc est, me-
nrbs maritima in finibus Latii versus morem beneficii a te accepti : nam
Campaniam, iiodie Gaieta. Virgil. /En. bello Vitelliano Domitianus adhuc
vii. ' Tu quoque littoribus nostris puer, una cum patruo Sabino, Capito-
jEneia nutrix .Etcrnam morions fa- Hum pro viribus suis defenderat, in-
mam, Caieta, dedisti.' Strabo lib. v. censum tamen postea restituit. Sue
TÄ yap Kol\a irávra Kaiirras oí Adiaeves tonius in Domitiano cap. 5. Vide
irpoffayoptvovciv : Omnes enim cavitates etiam lib. ix. Epig. 104.
Caiattas appellarunt Lacones. Non 9 Accipias] Alii accipies; alii vero
tamen negat ab .Enc;o nutrice etiam aspicias.
dictam Caietam. 10 Galla credulitate] Galli enim
Seu filia Solis] Sive es Circeis, ho- vera simplicitate boni sunt, atque
die, Circelli: oppidum est Latii mari- hinc creduli. Strabo lib. iv. "ААЛаr
timum, a Circe filia Solis denomina- Ы аwХоду ieal ob KaicónSes, supple 'pv-
tum. \ov raAЛi/cóV : Ceterum Galilea gens
6 Candidus Anxur] Latii oppidum, ingenio simplici, ac nulla malignitate
bodie Terracina, cujus aquae sunt valde devincto.

II.
AD LECTORES.*
Matroníe, puerique, virginesque,
Vobis pagina nostra dedicatur.
O Matrona, juvenes, et puellœ, noster libellus vobis dedicatur. Tu, cut nimis
íiOTЖ
* Ad Lectores] Alii, De Eodem.
 EPIGRAMMATÜM LIB. V. 357
Tu, quem nequitiae procaciores
Delectant nimium, salesque nudi,
Lascivos lege quatuor libellos ; 5
Quintus cum Domino liber jocetur;
Quem Germanicus ore non rubenti
Coram Cecropia legat puella.
placent lascivia petulantiores et nudi joci, evolce quatuor procedentes libros
petulantes. Quintus libellus ludat cum domino, quem Germanicus sine rubere enoi-
rat, prasente virgine Atheniensi.
6 Quintus cum Domino liber jocatur Beverlandi Ms.

7 Quem Germanicus] Domitianus a va, quae Atheuis colebatur, quam et

devictis Germanis Germanici nomen
assumsit. Hunc vero librum tam ve-
recundum et castum esse dicit Poëta,
ut ab Imperatore legi possit Coram
Cecropia puella, hoc est, coram Miner-
summo studio colebat Domitianus.
Suetonius in Domitiane cap. 4. Alii
interpretantur virginem Palladi sa
cram, quae ritu Vestalium viveret.

III.
AD DOMITIAN UM.
Accola jam nostrae Degis, Germanice, ripae,
A famulis Istri qui tibi veait aquis,
Laetus et attonitus, viso modo praeside mundi,
Affatus comites dicitur esse suos :
Sors mea quam fratris melior ! cui tam prope fas est 5
Cernere, tam longe quem colit ille Deum.
G Germanice, Degis jam accola nostra ripa, qui te adivit ab undis Danubii sub-
ditis, hilaris et stupens, paulo ante conspecto moderatore orbis fertur allocutus suos
socios : Quanta sumfelicior fratre meo : cum passim tam prope intueri Deum, quem
ille veneratur tam procul.
1 Inedd. vett. degis.—2 A domitis Istri Juntina nostra in margine. At
apud Ovid. Fast. i. 285. 'Pax erat; et vestri, Germanice, cansa triumphi
Tradiderat fаmulas jam tibi Rhenus aquas:' ubi vulgo legitur ' domitas,'
quod proculdubio interpretamentum est. Vide Heins. ad hunc locum. Cf.
ex Pont. ii. 2. 80.
NOTjE
1 Accola jam nostra] Hoc est, jam tom misit Decebalus Dacorum rex.
Tiberis accola ; Ro mam enim venerat Hаяc refert Raderus ex fragmento
Degis accola sc. Danubii, qui nobis Theodosii, unde tamen non constat
nunc subditus est. Ad Domitianum, quis Degis ille, vel Diegis, fuerit.
a Germania devicta dictum Germa- 6 Quem colit ille Deum] Domitia-
nicum, pacis sanciendae gratia lega- num nempe : eodem sensu Ovidius
358 M. VAL. MARTIALIS
NOTJE
lib. n. de Ponto : ' Felices illi, qui Deum coram corpora vera vident.'
pon simulacra, sed ipsos Quique

IV.
AD PAULUM DE MYRTALE.
Fœtere multo Myrtale solet vino :
Sed fallat ut nos, folia devorat lauri,
Merumque cauta fronde non aqua miscet.
Hanc tu rubentem prominentibus venis
Quoties venire, Paule, videris contra ; 5
Dicas licebit : Myrtale bibit laurum.
Myrtale consuerit male olere multo mero : at comedit frondes lauri ut decipiat
nos, et callidu temperat vinum fronde non aqua. O Paule, quoties conspexeris
hanc tibi oceurrere rubicundam venis inflatis: pottris dicere, Myrtale potavit
laurum.
Lemma est in Aid. Junt. Colin. Gryph. Lang. Junian. &c. Ad Myrtalem: in
cod. Pulmanni, Ad Paulum.—1 Fœtere multo Tuccius solet vino in eodem
codice.—3 Merumque cauta fronte Aid. Junt. et Colin.
NOT.E
3 Merumque cauta] Lauri folia ebri- Judicet lector.
etatem arcent : lanrum ergo come- 6 Bibit laurum] Non Baccho, sed
debat Myrtale, nt ebrietatem, simul Apolline inflate est, cum lauro Phœ-
et vini graveolenliam vitaret, lanri bo sacra ebrietatem dissimularet
quippe vis potentior vini odorem ob- Myrtale.
ruit. Alii cauta jungunt cum fronde.

V.
AD SEXTUM.
Sexte, Palatinae cultor facunde Minervae,
Ingenio frueris qui propiore Dei ;
0 diserte Sexle, cultor Minervœ Palatinœ, qui peniiius pervadis mentem Dei :

In hoc Epigramnmte exhibendo nihil variant libri scripti aut im

press!.
NOTjE
1 Palatina cultor] Hic Sextus erat secretioribus. Epig. 3. supra jam Do"
Domitiano a sacrœ religionis cultu, mitianum ' Deum ' vocavit.
*t a studiis ingenii, atque a consiliis
 EPIGRAMMATUM LIB. V.
Nam tibi nascentes Domini cognoscere curas,
Et secreta ducis pectora nosse licet;
Sit locus et nostris aliqua tibi parte libellis,
Qua Pedo, qua Marsüs, quaque Catullus erit.
Ad Capitolini cœlestia carmina belli;
Grande cothurnati pone Maronis opus.

nam tibifas est notas habere primas cogitationes domini, et discere intimos sensus Im-
peratons. Des etiam locum nostris Ubris aliqua parte qua collocabitur Pedo, qua
Alarsus, et qua Catullus. Et colloca divinos versus belli Capitolini juxta opus
sublime cothurnati Virgilii.
NOTjE
6 Qua Pedo] De quo jam dictum num, postea descriptum ab ipso forte
lib. ii. Epig. 77. Restat adhuc ex eo Domitiano, vel ab ipso Sexto, vel ab
elegia ad Liviam de morte Drnsi Ne- aliis, quorum Carmina comparat cum
ronis. De Marso etiam dictum lib. /Eneide Virgilii, atque eodem in loco
ii. Epig. 71. et 77. cujus Epigramma- reponenda esse dicit. Legunt alii :
ta apud antiquos summis laudibus Ad Capitolini calestia carmina belli :
fuerunt celebrata, teste Gyraldo Dia pone, hoc est repone, et colloca.
logo 10. de Historia Poetica : Catul 8 Cothurnati Maronis] Cothurnus
lus vero satis est notus. genus fuit calceamenti Tragicorum
7 Ad [Et] Capitolini] Puer adhuc proprium, de quo lib. in. Epig. 20.
Domitianus Capitolium cum patruo Itaque cothurnatum Maronem (licit,
Sabino a Vitellianis defendit. Sue propter gravitatem heroici ejus Poe
tonius in Domitiane cap. 1. Ilia pro- matis.
pugnatio dicta est bellum Capitoli-

VI.
AD MUSAS: VEL LIBRUM COMMENDAT PARTHENIO.
Si non est grave, nec nimis molestum,
Musœ, Parthenium rogate vestrum :
Sic te serior et beata quondam
Salvo Caesare tiniat senectus,
O Musa, si non displicet, nec nimis grave est, orale Parthenium vestrum bis
verbis: Sic tardior senecta et J'elix quondam absolvat iunm vitam sospite Impera-

Ad Musas inscribitur in edd. vett.—6 .Sic Вoттua cito nesciat codex

NOTJE
2 Parthenium] Cultorem vestrum : ' lib. viп. Epig. 28. lib. xi. Epig. 1.
Parthenius vero Domitiam cubiculo 3 Sic te serior] Oratio Musarum ad
erat pra-positus. Suetonius in Do- Parthenium.
mit. cap. 16. de quo lib. iv. Epig. 45.
:«¡o M. VAL. MARTIALt»
Et sis invidia faventc felix ;
Sic Burras cito sentiat parentem ;
Admittas timidam brevemquc »
Intra Ii m iiia sanctions au lae.
Nosti tempora tu Jovis sereni,
Cum fulgct placidus, suoque vultu, 10
Quo nil supplicibus solet negare.
Non est, quod metuas preces iniquas :
Nunquam grandia nec molesta poscit,
Quae cedro decorata purpuraqne
Nigris pagina crevit umbilicis. 15
Nec porrexeris ista, sed teneto,
Sic tanquam nihil offeras agasque.
Si novi dominum novem sororum,
Ultro purpureum petet libellum.
tore : et sis beatus sufragante invidia. Sic Burrus mox sapiat genitorem, excipias
libellum pavidum et exignum intra limina aula sanctions. Tibi iunotescunt tem
pora Jovis placidi, cum tram¡uillus micat et sua frente, qua consuevit nihil recu
sare rogantibus. Non est, quod timeos obsecrationes injustas. Libellus, qui orna
tos cedro et purpura adauetus est nigris umbilicis, nunquam petit res immodicas
nec importunas. Nec obtuleris ista : at habeto pra manibus, sic relut nihil porri
gos et facias. Si novi dominum novem Musarum, sponte poscel librum ornutum
purpura.
Puimauni.—8 Intrat limina Junt. an. 1512. sanctions avi codex Pulmauni.
not*:
6 Sic Bums] Parthenii filius indo- Sncton. in Domit. cap. 9.
lis paterna det specimen. Vide hb. 15 Crevit umbilicis]Ue quibusdictum
iv. Epig. 45. lib. in. I'.pip. 2. umbilici antem eran t
8 Sanctions aula-] Hoc est, intro- ornameuta vel ex osec, vel ex ehore,
mitte in conclave Caesaris, seu in in- quae extremis librorumpartibus adde-
timam aulam, quam sanetam dicit, bantur : significat Poëta magnase non
vel quod illic coleretur Minerva, vel petere, se,l content,on fore iis, quae
quod Domitianus ipse vellet haberi nitro donabit Imperator.
Dens. 18 Dominum novem sororum] Domi-
9 Jovis sereni] Caesaris Domitiani. tianum intellige, qui, teste Suetonio
10 Suoque vultu] Vnltus quidem in Domit. cap. 2. in primis Poéticae
Domitiani venustus erat, teste Sue- Studium simulavit. Musas ergo cole-
tonio in Domit. cap. 18. bat, i,umo ipsis imperabat, inquit
11 Nil supplicibus] Initio enim om- Poëta adulator.
nes circa se largissime prosecutus est.
 EP1GRAMMATUM LIB. V. 3G1

VII.
AD VOLCAN UM.
QuALiTER Assyrios renovant incendia nidos,
Una decem quoties saecula vixit avis ;
Taliter exuta est veterem nova Roma senectam,
Et sumsit vultus praesidis ipsa sui.
Jam precor oblitus nostrae, Volcane, querelœ 5
Parce : sumus Martis turba, sed et Veneris.

Quemadmodum flamma instaurat nidos Assyrios, quoties unica ales vixit mille
anuos; sic nma Roma deposait ant,quum senectutem, atque ipsa induit frontem
juvenilem sui Imperatoris. O Volcane, jam rogo oblitus nostra querimonia ig-
nosce; ducimus quidem genus a Marte, seda Venere quoque. Ignosce, o Parens ;

Ad Vulcanum in edd. vett. Ad Volcanum in libris manu scriptis.—3 Taii's

exuta est Beverlandi Ms.—4 In eodem ista pro ipsa.—5 In quibusdam codd.
natœ, Volcane, querela : in aliis, note.—6 ' Rescribendum hie esset turma, si
turba semper de re abjecta et vili diceretur, quod quidam volunt : sed hic
turba, rh irâv, seu potins тo cиrак significat.' Heraldus. turba pro turma, et
versa vice, error soleunis est. Vide Guilielm. Quaest. Plautin. p. 240.
Heins. ad Ovid. Art. Am. in. 2. Drakeub. ad Sil. v. 277. xii. 185. et x,v.

NOTjE
1 Qualiter Assyrios] Urbem incen- diversum, consentiunt qui formam '
diis et rninis vastatam, a Domitiano ejus definiere. De numero aunorum
vero instauratam, confert Poeta cum varia traduntur ; maxime vulgatum,
Phœnice, qui, constructo in Assyria quingentorum spatium. Sunt qui as-
rogo, cremando se renovatur. Ovid. severent, mille quadringeutos sexa-
Met. xV. ' Una est, quae reparet, ginta unum Phaenicem vivere.' Lege
seque ipsa reseminet ales. Assyrii etiam Plinium lib. x. cap. 2.
Phaenica vocant. Nec fruge, nec 4 Et sumsit vultus] Hoc est, Roma
herbis, Sed thuris lacrymis, et sueco facta est venusta : vultus enim Do-
vivit amomi. Hie ubi quinque suœ mitiani venustus erat, ut diximua
complevit saecola vitae, Ilicis in ramis, pra-cedenti Epigranuuate.
tremulaeque cacumine palmae, Ungni- 5 Oblitus nostrtt-] Quae inter te et
bus, et duro nidum sibi construit ore ; nos Martis posteros intercessit. Alii
Quo sinuii ac casias, et nardi lenis legunt nota melius meojudicio : hoc
aristas, Quassaque cum fulva substra- est, Obliviscere querelam omnibus
vit ciunama myrrha, Se superimpo- no ta m, quod seil. Y euerem tuam
nit, finitque in odoribus aevum.' De uxorem compresserit Mars, a quo ge
Phœnice fuse agit Tacitus Aunal. vi. nus suum repetunt Romani. Yulca.
' Sacrum soli id animal, et ore ac nus eat Deus ignis.
distinctu piunarum a ceteris avibas
362 M. VAL. MARTI A LIS
Parce, pater : sic Lemniacis lasciva catenis
Ignoscat conjux, et patienter amet.
sic petulans uxorparcat Lemniacis catenis, et placide diligai te.

209.—8 Rutgersius legend um censet : et sapienter amet; utillud 'Deprendi

veto te, Lesbia, non, &c. Gronovius exponit patienter amet, moderate
amet, et ne laboret impatientia erga Martem. Pulman ni codex : et patienter
ames.
NOT\E
7 Parce, pater] Vulcanum patrem catenas fabricavit Vulcanns, quibus
appellat eo sensu, quo Deos omues Martem cum Venere in adulterio de-
patres hominum vocantnr ; etenim prehensum illigavit. Haec fabula sa
Vnlcanus non est Romanorum pater, tis nota. Sensus est: Venus injuriae
sed Mars. a te acceptae obliviscatur, teque
Sic Lemniacis'] In Lemno insula quamvis clandum et deformem pa
jEgei maris, bodie dicta, Stalimene, tienter amet.

VIII.
DE PHASIDE.
Edictum Domini, Deiquc nostri,
Quo subsellia certiora fiunt,
Et puros eques ordines recepit,
Dum laudat modo Phasis in theatro,
Phasis purpureis rubens lacernis, 5
Et jactat túmido superbus ore :
Dum Phasis in theatro, Phasis ruber purpureis lacernis, modo commendat edic
tum Domini, et Numinis nostri, yuo sedes certius distinguuntur, atque ordines non
permixti cum plebe assignaii sunt equiti, atque arrogans gloriatur ore superbo :

De edicto Cœsaris inscribitnr in codice Pulmanni.—5 Phasis purpureis

ruber in Aid. Junt. Colin. Gryph. Junian. Lang. Pulman. &c. rubens Bever-
landi Ms.
not/д:
1 Edictum Domini] Domitian). Sue 3 I t puros equis] Seorsim a |
tonius in Domitiane cap. 13. ' Domi ludos spectabant equites.
nus et Dens noster sic fieri jubet.' 4 Phasis] Libertus, qui veste pur
Domitianns ergo renovavit legem purea indutus erat, ut videretureques.
Rosciam, qua nulli in quatuordeeim Lib. iv. Epig. 2. Legimus Romanos,
equitum subselliis sedere liceret, nisi cum spectaculis adessent, vestibus
illi qui baberet censum equestrem, candidis, immo et nigris, hoc autem
quadraginta nempe sestertium millia. loco etiam rubris usos fuisse ; unde
2 Subsellia] Quae triplicis fuere ge colligere licet, nullam legem jussisse
neris : in primis sedebant Senatores, nt cundida veste, quamvis solcrent,
in secundis Equites, plebs vero occu- uterentur. Augustus, teste Suetonio
pabat tertia. in Augusto cap. 40. prohibucrat ne
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 363
Tandem commodius licet sedere,
Nunc est reddita dignitas equestris ;
Turba non premimur, пec inquinamur :
Нaеc, et talia dum refert supinus, 10
Illas purpureas et arrogantes
Jussit surgere Lectius lacernas.
Tandem fas est sedere commodius, nunc dignitas equestris est restituia. non urgemur
multitudine, nec fadamur. Dum supinus proferí hœc et similia, Lectius imperavit
surgere lacernas illas purpureas et superbas.
NOT^
quis in foro circove nisi positis lacer- 9 Nec inquinamur] Sordibus plebis-
nis togatus consisteret : attamen diu 11 Illas purpureas] Metonymia est ;
non obtinuit. id est, designator Lectius, qui bene
8 Nunc est reddita] Hoc est, equites noverat Pbasidem, jussit illum lacer-
amissum bellis civilibus equestrem nis purpureis iodutum loco cedere,
honorem tandem recuperarunt. atque ad plebem transire.

IX.
IN SYMMACHUM.
Langüebam : sed tu comitatus protinus ad me
Venisti centum, Symmache, discipulis.
Centum me tetigere manus Aquilone gelatae.
Non babui febrem, Symmache, nunc habeo.
Flaccessebam : at subito, o Symmache, me convenisti comitatus centum diseipulis-
Centum manus gelata Aquilone me attrectavere : non laboravi febre, o Symmache,
nunc laboro.
1 Beverlandus ex quodam codice affert, comitatus omnibus ad me ; sed pro
tinus retinendum censet.
NOTVE
1 Languebam] Nondum plane aeger cum suis auditoribus illum invisit :
eram, sed me tantum deiieiebant cum vero omnes illius arteriam manu
vires. gelata exploravissent, frigidissimo
2 Venisti centum] Poëta irridet illo attactu febrem contraxisse sc
Symmachum quendam medicum, qui dicit .

X.
AD REGULUM, DE FAMA POETARUM.
Esse quid hoc dicam, vivis quod fama negatur,
Et sua quod rarus tempora lector amat ?
Quid causa dicam, cur astimatio denegetur virentibus, et cur pauci lectores
 M. VAL. MARTIALIS
Hi sunt invidiae nimirum, Regule, mores,
Praeferat antiquos semper ut ilia novis.
Sic veterem ingrati Pompeii quaerimus umbram ; 5
Siclaudant Catuli vilia templa senes.
Ennius est lectus salvo tibi, Ноrnа, Marone ;
Et sua riserunt saecula Maeonidem.
Rara coronato plausere theatra Menandro :
Norat Nasonem sola Corinna suum. 10
amantes sint sui sœculi ? O Regule, hœc scilicet natura est livoris, ut semper ante-
ponat veteres novis. Sic immemores cupimus umbram veteris portions Pompeianœ,
et senes commendant œdemJuiiam Catuli. O Roma, legisti Enniumvivo Virgilio:
atque Homems irrisus est suo œvo. Infrequentia theatra plausere Menandro vic-
Ad Regulnm inscribiturin edd. vett.—3 Insunt invidia codices Vat. et Flo-
Tent.—6 Et laudant Catuli Julia templa senis edd. antiquiss. cum Aid. Junt.
Colin. Gryph. Calderin. Junian. Pulman. &c. Siclaudant Catuli Julia templa
tenes in codice Florent. Sie laudant Catuli vilia templa senes in Vaticano. Et
laudant Catuli vilia templa senes codex Thuaneus. Julia (sic iulia) et vilia
NOT7E
3 Regule] De quo lib. i. Epig. 112. lia templa interpretanda' basilicam
semper fastidio esse nova, antiqua Ca?saris in foro Romano a senibus lau-
vero plnris aestimari demonstrat dari prae templis novis a Domitiane
Poeta. exstructis. Aliivero Juliutempla intel-
5 Pompeii quarimus] De portien ligunt aedem Veneris a Julio Caesare
Pompeii dictum lib. n. Epig. 14. Sen- aedificatam. Tandem legunt alii vilia
sus est : Porticus atque ambulacra templa, nimirum prae Capitolio a Do
Domitiani, licet pulcherrima, nos in mitiane instanrate. Vide Suetonium
grat! spernimus, antiquum vero Pom in Julio cap. I5. Valerium Maximum
peii porticum praeferimus. Lib. xi. lib. vi. cap. 9.
Epig. 48. 7 Ennius] Latinus Poëta antiquus,
6 Sic laudant Catuli vilia [Julia] cujus restant adluic Fragmenta.
templa] Lutatius Catulus Syllae tem- 8 Maonidem] Dicitur Homerus,
poribus incensum Capitolium et a quod secundum aliquos in Maeoniare-
Sylla restauratum dedicavit: cujus gione Asiae patiiam habuerit. Verum
' Lutatii Catuli nomen inter tanta Plutarclms in Homeri vita dicit Maeo-
Caesarum opera usque ad Vitellium nem Lydorum regem loco filii educa-
mansit.' Tacitus Hist. lib. ш. Julia visse Homerum, atque inde Maeoni
templa dixit, quia, teste Dione lib. dem fuisse dictum.
xlin. ' decretum ut eraso Catuli no 9 Menandro] Qui Graece scripsit
mine substitueretur Caesaris.' Quod plures Comœdias, de quo Gyraldus
decretum executioni mandatum ne- de Historia Poëtica Dialogo 7.
gat Tacitus, cum Lutatii Catuli no- 10 Corinna] Nomen fictum puellae
men ad Vitellium usque permanserit. ab Ovidio adamatae. Ipse Ovidius
Lipsius existimat inscriptum quidem de se Trist. iv. ' Noverat ingenium,
Capitolio Julii Caesaris nomen, et totam cantata per urbem, Nomine
Catuli nomen erasum quidem, sed in non vero dicta Corinna mihi.'
hominum memoria ba»sisse. Alii Ju*
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 365
Vos tamen, o nostri, ne festinate libelli :
Si post fata venit gloria, non propero.
tori: una Corinna noverat suum Ovidium. Vos itaque, o nostri libri, ne prope-
rate : si decus pendet a morte, nonfestino.

vix distingui possunt in vett. membranis.—12 D'Orleans legit, mox

propero.

XI.
DE STELLA.
Sardonychas, smaragdos, adamantas, iaspidas uno
Versat in articulo Stella, Severe, meus.
Multas in digitis, plures in carmine gemmas,
Invenies : inde est haec, puto, culta manus.
O Severe, meus Stella gestat uno digito sardonychas, smaragdos, adamantas,
iaspidas. Reperies multas gemmas in digitis, plures in versibus : illinc, opinor,
hac manus ornata est.
1 In quibusdam zmaragdos. Sic scribunt Bronhh. Burm. et Knin. ad Pro-
pert. n. 16. 43. ubi omnes codd. habent, smaragdos: sic etiam Brouhh. etH.
Voss. ad Tibull. i. 1. 51. et ii. 4. 57. contra codd. fidem : sic Burm. ad Ovid.
Met. п. 24. Vide Bronkh. ad Propert. 1. c. Pier. ad Virg. JEn. vii. 648.
Dausq. Orthogr. Vol. ii. Tract.21. Voss. ad Catull. p. 321. Gud. ad Phaedr.
in. 11. p. Í3. Hemsterh. ad Lucian. Ind. Vocal. t. 94. Turneb. Adv. xv,. 2.
Lambin. ad Lncr. it. 1122. Mart. Capell. lib.in. p. 57. Gruter. dlxxvi. 5.
Inscript. ap. Donium, Class. xvn. 18. et Buher. ad Marm. Brett. p. 10. et
34. Atheniens tamen lib. iii. p. 94. contendit ' maragdum,' &vb тou
f,apnalpav, splendere, scribendum esse, adducto Menandri loco. Calderiuns
ad h. 1. stulte aunotavit: ' Scilicet in fine abjicias S ; demum facias colli-
sionem vocalium.' At smaragdos Bacchius est, noununquam etiam Anapaestus,
nt h. 1. nullibi vero Molossus.—2 Portatin articulo ed. vet. Fe,rar. an. 1471.
Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Junian. Lang. &c. Versat in articulo codd.
Florent. et Vat. Verba ' porto ' et ' vorso,' sive ' verso ' saepe permntantur
in codd.
NOTjE
1 Smaragdos] Hnjusvocis mediam 3 In carmine gemmas] Elegantiam
•yllabam, quae longa videtur, corri- atque ornamenta versuum appellat
puit Graecorum exemple, qui geminas gemmas.
mutas breves faciunt. Sic Theocri 4 Inde est] Hoc est, Manus Stellte
tus Idyl. xvn. brevem facit secun- non tam dicitur cultaagemmis, quam
dam syllabam ultimae voeis in hoc a versuum venustate et elegantia.
versn : Qup-nxfe,s è-irl ßova\v cLvipaios Farnabius vero sic explicat : Gem
МутcтЬ/ачу : Thorace munitus imadens meis anuulis oruatur, quod elegantias
injuste boves jEgyptias. Varias gem- et lumina in carmine ponere sciat :
marum species enumerat poêta, de et gemmas forte consequebatur ab
quibusPlinius libro ultimo. De Stella iis, quorum laudes cclebrabat.
dictum lib. i. Epig. 8.
366 M. VAL. MARTIALIS

XII.
UE EODEM.
Quod nutantia fronte perticata
Gestat pondera Masthlion superbus,
Aut grandis Linus omnibus lacertis
Septem quod pueros levat, vel octo ;
Res non difficilis mihi viderur: 5
Uno cum digito, vel hoc, vel illo,
Portet Stella meus decem puellas.
Quod arrogans Masclion obfirmato capite portat vacillantin pondera, vel quod
ingens Linus ambobus brachiis attollit septem pueros, vel octo ; non existimo rem
arduam, cum Stella meus hoc vel illo digito gestet decem puellas.

De annullus Stellœ lemma est in codice Florent. De Masclione in codice

Pulmanni.—1 Scriverius e cod. suo reposuit perticata pro pertinuci, quod ex
hibent omnes edd. vett.—2 Masclion edd. antiq. Ferrar. Aid. Junt. Colin.
Gryph. Pulman. Junian. Lang. &c. Musthilion supinus conj. Farnabius.—
7 Levat stella in cod. Florent.
NC-ТЖ
1 Fronte perticata [pertinncï] Scri tatio. Hoc est : Cmn Stella uno
verius legit fronte perticata, et inter- digito gestet decem annules a puellis
pretatnr contum, sea perticam stu- donatos, totidem nempe puellarum
penda? molis erectam in area frontis pignora, vel pretium decem puella-
gestaIam a Masclione. rum, ut intelligit Domitius. Sed meo
2 Masthlion [Masclion] Linus] Viri judicio omnium optime Raderus in
duo maximis viribus praediti. Alii, telligit decem annulos, in quorum
Masthlion. singulis unius puellœ effigies esset
7 Decem puellas] Lepide jocatur insculpta; vel mmm tautum annulum
Poeta in gemmis quas digito gestabat gemma ornatum, in qua expresaae vi-
Stella. Varia est hujus loci interpre- derentur decem puellarum imagines.

XIII.
IN CALLISTRATUM.
Sum, fateor, semperque fui, Calhstrate, pauper,
Sed non obscurus, nec maie notus eques :
0 Callistrate, confiteor, sum imps et semper fui; at eques non ignobilis, nec

Hic nulla lectionis varietas est in codd. aut libris prelo excusis.
NOT.E
1 Callistrate] Fuit is divitiarum 2 Nec mate notus] Ingenio nempe
amantissimus, quem irridet Poëta. fuit clarus : attamen equestrem cen
 EPIGRAMM ATUM LIB. V. 367
Sed toto legor orbe frequens ; et dicitur, Hic est :
Quodque cinis paucis, hoc mihi vita dedit.
At tua centenis incumbunt tecta columnis, 5
Et libertinas arca flagellat opes :
Magnaque Niliacœ servit tibi gleba Syenes ;
Tondet et innúmeros Gallica Parma greges.
Hoc ego, tuque suinus : sed quod sum, non potes esse :
Tu quod es, e populo quilibet esse potest. 10
ignotuí: at multi legunt meos libros tolo orbe, et aiunt, Hic est ; et virus assequor
quod pauci post mortem : sed œdes hue fulciuntur centum columnis, atque area coer-
cet libertinas divilias: atque ampli fundi Syenes JEgyptia sunt in tuo dominio, et
Gallica Parma tibi tondet iunumerabiles greges. Ego et tu sumus hoc ; sed nequis
esse quod sum: quilibet an tern e populo potest esse quod tu es.
NOME
sum quadringenta scilicet sestertium quem exagitat Juvenalis Sat. i. Area
millia non possidebat, at jus sedendi flagellat] Ope? quae vix contineri pos-
inter equites fuerat illi concessum sunt in area. Hoc verho jam usus
ex munere Caesaris Domitiani. Lib. est lib. ti. Epig. 30.
in. Epi». 94. ' vidit me Roma tri- 7 Magnaque Niliaca] Syene mbs
bottom, Et sedeo qua te suscitât Ocea- jEgypti quondam nohilissima. Lib. t.
uns.' De censu equestri clare Ju- Epig.87. 'Glebam' dixit pro ' fundo.'
renalis Sat. xiv. 324. 8 Gallica Parma] Urbs Galliae Cis-
4 Quodque cinis] Sic lib. in. cod em alpina* ad Padum, ubi lana optima.
Epig. ' Ore legor multo, notumque Lib. it. Epig. 43. 'Vel quam sepo-
per oppida nomen Non expectato dat sito de grege Parma dedit.'
mihi fama rogo.' et Ovidius Trist. iv. 9 Hoc ego] Ego quidem sum inops,
Eleg. 10. ' Tu mihi,quod rarnm est, tu vero dives.
vivo sublime dedisti Nomen, ab exe- Non potes esse] Non intelligit Mar-
quiis quod dare fama solet.' tialis Callistratum a paupertate posse
6 Libertinas] Prope immensas in- esse semper immunem, sed nobilem
terpretare, quales possederunt liberti Poëtam ilium evadere posse negat.
locupletissimi Narcissus et Pallas, 10 E populo quilibet] Ignaras euim,
Claudio regnante,et Crispinusetiam, et quilibet ex plebe,rem facere potest.

XIV.
DE NANNEIO.
Sedere primo solitus in gradu semper,
Tunc cum liceret occupare, Nanneius;
Mauneius consuetus semper sedere in primo gradu, tunc cum fas esset pracipers

De Mauneio lemma est in edd. vett.—2 Tunc cum licebat Aid. Junt. Colin.
3Ü8 M. VAL. MARTIAL1S
Bis excitatus terque transtulit castra,
Et inter ipsas paene tertius sellas
Post Caiumque Luciumque consedit. 5
Illinc cucullo prospicit caput tectus,
Oculoque ludos spectat indecens uno.
Et hinc miser dejectus in viam transit,
Subsellioque semifultus extremo,
Et maie receptus altero genu, jactat 10
Equiti sedere, Lectioque se stare.
locum, bis et ter suscitatus migravit iocoj et tertius consedit fere inter ipsas sellas
post Caium et Lucium : inde spectat capite operto cucullu, atque indecore prospicit
spectacula uno oculo, et hinc infelix expulsus migrat in viam, et semifultus ultimo
eubsellio, et maie receptus altero genu, gloriatur sedere equiti, et se state Lectio.
Gryph. c&c.—11 Equiti sedere se in ¿iisdem. rb se post sedere delevit Farna-
bius.
NÖT.E
2 Cum liceret] Ante legem tbeatra- amphitheatre dubitat an sic intelli-
lem aDomitiano revocatam, qua plebs gendus sit hic versus, an sellae sumen-
ab Equite, Eques a Senatore secerne- dae pro subselliis graduum ipsorum.
retur in theatre, primi advenientes 8 In viam transit] Ad plebem. Via
subsellia prima occupabant. autem erat interstitium quoddam
3 Transtulit castra] A designatore inter ordines et cuneos. Vide Lip-
coactus est sellam suam in locum re- sium de amphitbeatro capite citato.
motiorem transferre : et hoc facete 10 Jactat] Dimidia corporis parte
dicit transferre castra : sellas vero in sedebat Nanneius velut eques, altera
theatrum inferre solebant Romani. vero stabat, ut designatori Lectio ob-
5 Post Caium Luciumque] Equites temperaret, metuens ne et illinc
seil. Posuerat sellam suam Nanneius expelleretur, ex quo Nannei situ
in ipsis forte gradibus, ex quo loco, risum captat Martialis.
licet tectus cucullo, et vix uno oculo 11 Equiti sedere] Alii addunt se,
ludos spectans, nihilominus agnitus sed contra legem carminis. Equiti
a designatore fuit expulsus. De sel- sedet, hoc est, velnt eques. Inter-
lie in theatrum allatis Suetonius in pretes omnes sic explicant.
Neronc cap. 26. Lipsius cap. 13. de

XV.
AD CjESAREM domitianum.
Quintus nostrorum liber est, Auguste, jocorum,
Et queritur laesus carmine nemo meo.
O Auguste, quintus libellus continet nostras ludos, et Mutins queritur offensas meU
NOTffi
2 Et queritur lasus] Ubi enim Ian- nit : àt vero si improbos carpat, fic-
dat aliquem, verum illius nomen po- ils ooiuinibus utitur.
 EPIGRAM M ATUM LIB. V. 369
Gaudet honorato sed multus nomine lector,
Cui victura meo muпеre fama datur.
Quid tamen haec prosunt, quamvis venerantia multos ? 5
Non prosint : sane me tamen ista juvant.
versibus. At multi lectores lœtantur nomine cohonestato, quibusfama non peritiira
donatur meo beneficio. Nihilominus quid haec proficiunt licet colentia multos?
Non proficiunt quidem, attamen ils delector.

3 Gaudet honoratus, sed multum carmine Bererlandi Ms. honorato, sed multus
carmine codex Pul m an ni.—5. 6 Quid tamen hac prosunt? quamvis venerantia
multis Non prosunt: sane, tçc. in cod. Bodl. Non prosunt sane, me, Ifc. in Aid.
Junt. Colin. &c. et sir distingui malit Ant. de Rooy. sane eleganter conce-
denti inservit. Vide Burm. ad Ovid. Heroid. Epist. xzi. 213. Nostr. infra
lib. vi. Kpig. 32.
NOTjE
3 Gaudet honorato] Hoc est, Meis nullum quidem mihi frnctum affe-
Carminibus sempiternam nominis me- runt, sed tamen me delectant. Hoc
moriam multis conciliavi. idem repetit Epigrammate sequenti.
5 Quid tamen hac] Versus mei

XVI.
AD LECTOREM.
Seria cum possim, quod delectantia malim
Scribere, tu causa es, lector amice, mihi,
Qui legis, et tota cantas mea Carmina Roma.
Sed nescis, quanti stet mihi talis amor.
Nam si falciferi defendere templa tonantis, 5
Solicitisque velim vendere verba reis ;
O amice lector, tu mihi causa es. cur malim componere resjocundas, cum possim
graves, qui evolvis, et canis mees Versus tota Roma : at ignoras quanti mihi constet
luec benevolentia. Nam si placeat tueri œdes Tonantis falciferi, et vendere verba

1 Beverlandi Ms. malo.—3 Qui legis, et cunetas codex Thuaneus. Qui legis,
NOT«
4 Sed nescis] O lector, ut meis Ver- velim causas perorare in foro, juxta
sibus captem tuam benevolentiam, quod Saturno falcem gerenti dicatum
ad inopiam rediger ; sed aliis ex stu- erat templum, teste Macrobio Saturn.
diis, quae omitto, mercedem conseque- lib. i. cap. 8.
rer amplissimam. 6 Vendere verba] Cansas agere.
5 Nam si falciferi] Hoc est, Si
Delph. et Var. Clos. Martial. 2 A
370 M. VAL. MARTIALIS
Plurimus Hispanas mittet mihi nauta metretas,
Et fiet vario sordidus aere sinus.
At nunc conviva est, comissatorque libellus,
Et tantum gratis pagina nostra placet. 10
Sed non hac veteres contenti laude fuerunt,
Cum minimum vati munus Alexis erat.
Belle, inquis, dixti : satis est : laudabimur usque.
Dissimulas ? facies me, puto, causidicum.
reis anxiis ; multi nauta ad me miltent metretas ex Hispania, et sinus sordescet
pecunia varii generis. At meus liber nunc vacat conviviis et comessationibus, et
nostra Carminajucunda sunt tantum gratuito: at antiqui non satis habuerunt hanc
laudem, cum Alexis erat Poeiœ minimum donum. Recte dixisti, ais : satis est.
Laudibus perpetuis efferemur. Dissimulas ? opinor, me ejfficies causidicum.

etjactas in cod. Florent.—8 Et fiet Phario scribendum putabat Rutgersius.

Et fieret vario codex Pulmanni.—9 Beverlandi Ms. miseraturque libellus.—
11 Sed non et veteres codex Timan. Sed non ut veteres codex Vaticanus.—13
Beverlandi Ms. jurat et laudabimus.
аотж
7 Metretas] Metretam, amphoram, 10 Et tantum gratis] Juvenalis Sat.
et cadum pro eodem genere mensurae vit. 81. ' Gloria quantalibet quid
a Romanis usurpari Raderus conten- erit, si gloria tantum est?' Lib. xi.
dit, et capere 48. sextarios existi- Epig. 4. ' Nescit sacculns ista meus."
mat. Alii aliter. 12 Munus Alexis] Puer elegantI
9 Comissator] Libri mei apti sunt forma Virgilio donatus a Maecenate,
tantum conviviis et comessationi- vel Pollione, de quo Virg. Ecl. a.
bus. Est autem comessatio, vel 14 Dissimulas] Surdus es, nec vis
comissatio,intempestivum convivium, intelligere me aliud poseere praeter
prœsertim noctnrnum et quidem post laudem. Vide Epig. 26. infra.
cœnam, cum non cibis tantum, sed Facies me] Cum nihil dones, cogei
et lasciviae indulgerent veteres. me mutare studia, et causas agere.

XVII.
IN GELLIAM.
Dum proavos, atavosque refers, et nomina magna;
Dum tibi noster eques sordida conditio est:
Dum te posse negas nisi lato, Gellia, clavo
Nubere : nupsisti, Gellia, cistifero.
Dum recenses proavos atque ataros et nomina magna ; dum fastidie equestrem
nostrum ordinem; dum dicis te non posse nubere nisi lato clavo ; O Gellia, nupsisti
cistifero.
4 Pulmannus malit Celtibero. Beverlaudus conj. cœstifero, i, e. pugili, qui
 KPIGRAMMATUM LIB. V. 371
flagellum fert, et in cujus caesto clavi erant ferrei. Virgil. ' Terinahoum plum-
ho insuto, ferroque rigebant.' Turnebus Adverss. iii. 21. cistigero.
NOTjE
3 Lato, Gellia, clavo] Hoc est, viro pedes decidit.'
Senatorii ordinis, cujus insigne erat 4 Cistifero] Turnebus Kb. in. cap.
latus clavus, quem sie describit Bu 21. legit cistigero, quem pro contem-
daens in Pandectas lib. i. Ex dictis tissimo et vilissimo nomine poni ex-
apparet, inquit, latum clavum tuni- istimat : erat autem cistifer Cybeles
cam fuisse purpura praetextam, lati- sacrificulus, qui ferebat cistulam, in
orem tunica vulgari, longioremque, qua erant quaedam Cybeles arcana.
ac discinetam, cui toga superindueba- Alii Judaeum intelligunt, cujus, ut ait
tur nt tunicae. Suetonius in Augusto Juvenalis Sat. iii. ' Cophinus, fœ-
94. ' Sumenti virilem togam tunica numque supellex.'
lati clavi ex ntraque parte resuta ad

XVIII.
AD QUINTIANUM.
Quod tibi Decembri mense, quo volant mappae,
Gracilesque ligulae, cereique, chartaeque,
Et acuta senibus testa cum damascenis,
Prester libellos vernulas nihil misi :
Fortasse avarus videar, aut inhumanus. 5
Odi dolosas munerum et malas artes.
Forte existimer parcus, aut inurbanus; quod exceptis libris vernulis ad te nihil
misi mense Decembri, quo mappa circumferuntur, et ligula tenues, et cerei, et
сharta, et acuta testa cum pruuis Damascenis vetustis. Fraudulentœ et improba

S Ferts avarus videor legunt alii, probante Farnabio.—8 Brodaus legendum

NOTE
1 Volant mappa] Quas patronis et 11. ' Cereos Saturnalibus muneri
mittebant clientes. Lib. iv. Epig. 89. dabanthumiliores potentioribus; quia
2 Ligula] Lingulam Grammatici candelis pauperes, locupletes ceras
dicunt lib. xiv. Epig. 120. quam Gel- utebantur.' Festus.
lius sic definit lib. x. cap. 25. ' Ex 3 Et acuta] Vas testaceum intellige,
istimo lingulam veteres dixisse gla- plenum prunis Damascenis, quorum
diolum oblongum in speciem linguae mentionem facit Plinius lib. xin.
factum/ Ligula vero in calceis a li cap. 5. Damascus, vel Damascum,
gando deducitur. Ligula est etiam nobilis Syriae civitas : alii, Scham;
apud Plinium lib. xx. cap. 5. genus alii, Siam a Tureis vocari affirmant.
mensurae ; hic autem puto sumendam Vide lib. xш. Epig. 29.
esse pro gladiolo argenteo. 4 Libellas vernulas] Hoc est, domi
Cereique, chartaque] Donanimirum scriptos.
quae mitti solebant: lib. xiv. Epig.10.
372 M. VAL. MARTIALIS
Imitantur hamos dona : namque quis nescit,
Avidum vorata decipi scarum musca ?
Quoties amico diviti nihil donat,
O Quintiane, liberalis est pauper. 10
artes donorum mihi odiosœ sunt. Munera imitantur hamos : etenim quis ignorat,
avidum scarum circumveniri hausta musca ? O Quintiane, quoties inops nihil dat
amico locupleti, munificus est.
censet : Avidum vorato decipi scarum musco : i. e. alga ; nam Athenaeus Hb. vif.
Xaípei Si -rij tûv c¡>vkIwv rpotyfi' Sib /cal rovrois ftjpeíeroi. Gaudet algis vesci, quare
et illis capitur.
NOT«
8 Scarum] Piscem. Vide lib. iv. num valeat ; unde avaritia est, nedom
Epig. 56. huic simile. liberalitas. Vide Isocratis Oratio-
10 Liberalis est pauper] Donando nem ad Nicoclem.
enim plus petere videtur, quam do-

XIX.
AU CcESAREM DOM1TIANUM.
Si qua fides veri, praeferri, maxime Caesar,
Temporibus possunt saecula nulla tuis.
Quando magis dignos licuit spectare triumphos 1
Quando Palatini plus meruere Dei ?
Pulchrior et major quo sub duce Martia Roma?
Sub quo libertas principe tanta fuit ?
Si credendum veritati, о maxime Cœsar, nulla sacula possunt anteponi tuo i
Quando fas fuit videre triumphos nobiliores ? quando Kumina Palatii plus merita
sunt de nobis ? quo sub Imperatore Martia Roma fuit major alque ornatior? sub
quo principe fuit tanta libertas? Nihilominus reperitur hoc titium, at non parvi

1 St qua fides veris Beverlandi Ms.—5 Pulchrior et melior Beverlandi

NOTjE
1 Si qua fides veri] Immo, si qua aliter explicanl : Quando majoribus
fides adulationis. culti fuerunt honoribus, quam nostro
3 Dignos triumphos] In spectaculis aevo ? Summo quippe studio Miner.
nempe ; nam de hostibus non retnlit vam in Palatio colebat Domitianus.
triumphos nisi indignos, ut colligere Eligat lector.
est ex Suetonio in Domitiane cap. 6. 6 Sub quo] His verbis Domitiane
4 Quando PaIatini] Hoc est, Quan Ы audit ur Poëta; nunquam enim mi
do Juno, Minerva, et Jupiter qui co- nor fuerat libertas, cum nemini de
lebantnr in Palatio, plus de nobis Republica sermones habere liceret.
meriti sunt, quam tu, о Ca sar r Alii
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 378
Est tamen hoc vitium, sed non leve, sit licet unum,
Quod colit ingratas pauper amicitias.
Quis largitur opes veteri fidoque sodali,
A.ut quem prosequitur non alienus eques ? 10
Saturnalitias ligulam misisse selibrae,
Flammataeve togae scriptula tota decem,
Luxuria est, tumidique vocant haec muпеra reges.
Qui crepet aureolos, forsitan unus erit.
Quatenus hi non sunt, esto tu, Caesar, amicus. 15
Nulla ducis virtus dulcior esse potest.
momenii, gumma sit unum, quod inops observat ingratos amicos. Quis donut
divilias veteri et fideli socio, vel quis dona accipit a vero equite ? Profusio est,
misisse ligulam selibra Saturnalitia, out togam purpureara valentem decem scru-
pulis integris, et hac appellantur dona a superbis dominis. Forte unus erit qui
numeret aureolos. Tu, o Casar, esto amicus, quandoquidem hi non sunt amici.
Kulla virtus Imperatoris polest esse gratior largitate. O Germanice,jampridem

Ms.—11 ' Hie vulgo faciunt novum Epigramma : sed recte notarunt
Gruterus et Scriverius hanc partem et conclusionem esse prions.'
Gronovius.—12 Flammatave toga codex Pulmauni. Flammarisve toga in
codd. Thuan. et Florent. Palmarisve toga, vel stola legi jussit Bever-
landus. ' Palmata tunica ' legitur apud Festum. reripala pro scriptula citat
idem Beverlandus. Alii, scrupula.—lZ Beverlandi Ms. timidique vocant hac
munera regis. Muneribus pacem sibi redimebant a Romanis reges timentes.
NOTjE
10 Non alienus eques] Triplex RomIB Epig. 122.
fuit equitum ordo. Alii enim stirpe 11 Saturnalilia] Ligula mensurae
sua et censu erant equites, et quidem genus est : hicvidetur sumi ut supra
veri equites: alii qui equo stipendia v. 11. pro gladiolo argenteo, qui con-
mererent, atque opponebantur pedi- staret selibra argentea sane, ut in
tibus. Tertius denique equitum ordo versu sequeuti loquitur de toga, quae
sub Caesaribus primum natus, quibus constaret decem scrupulis : inter
honoris causa in quatuordecim gradi- pretes tamen sunmnt pro mensura.
bus sedere licebat, in quo numero 12 Flammatave] Togam purpuream
fuit noster Poëta : Lipsius in Amphi- intelligit, a flammœ ardentis simili-
theatro cap. 14. Hoc vera loco non tudine, qua micat purpura.
alienus eques stirpe et censu eques. Scriptula [scrupulu] decem] Auri
Sensus est: Veri equites neminem nempe ; nam decem argenti scru
prosequuntur donis. Alii aliter. pulis non emeris togam purpuream.
Eques non alienus, secundum Turne- Est au tem scrupulum vicesima quarta
bum lib. ix. cap. 24. est ille quem pars unciae ; in libra autem 12. erant
dives aliquis censu equestri donatuui unciae. De scrupulis jam dictum
equitem fererit : hoc est, quem pa- lib. iv. Epig. 89.
tronum deducit, quem regem comi- 14 Qui crepet aureolos] Nummos
tatur eques factus liberalltate ipsius aureos clientibus numeret ; nam
regis seu patroni. Vide lib. Xiv. dum numerantur crepitum edunt.
374 M. VAL. MARTIALIS
Jamdudum tacito rides, Germanice, naso :
Utile quod nobis, do tibi consilium.
rides tacito naso : affero tibi consilium fructuosum, quod respuis.

—17 Jamdudum adunco Juntina nostra in margine—18 Utile quod non vis edd.
vett. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. Utile quod nobis codex
Vaticanus, etoptt. Scriverii.

XX.
AD JULIUM MARTIALEM.
Si tecum mihi, care Martialis,
Securis liceat frui diebus ;
Si disponere tempus otiosum,
Et verae pariter vacare vitae :
Nec nos atria, nec domos potentum, 5
Nec lites tetricas, forumque triste
Nossemus, nec imagines superbas :
Sed gestatio, fabulae, libelli,
Campus, porticus, umbra, virgo, thermae ;
Haec essent loca semper, hi labores. 10
O dilecte Martialis, si mihi fas sit tecum consumere dies lutos, si frui tempore
vacuo, et simul indnlgere terœ vita : nec cognovissemus aulam, nec œdes dixitum,
nec causas molestas, et forum mœstum, nec fastosas imagines. At gestatio, fabulcs,
{tori, campus, porticus, umbra, virgo, thermie, luxe perpetuo essent loca, hœ occupa-

Ad Martialem inscribitur in edd. vett.

NOT^E
1 Si cecum] Vide Mb. iv. Epig. 64. nibus.'
de eodem Julio Martiali. 8 Gesiaiio] Significat vectionem,
4 Et verœ] Lege lib. i. Epig. 16. quae vel lectica vel vehiculo fieret;
et lib. ii. Epig. 90. Vera vita apud significat quoque deambulationem
nostrum Poëiam accipitur, pro eo arhoribus opacam atque amœnam.
tempore quo indulgemus volupta- Pllniusjnn. lib. Ii. Epist. 17. ' Ges
tibus honestis, ut jam dictum est tatio buxo, aut rore marino, ubi de
supra. • ficit buxus, ambitur.'
7 Imagines superbas] Hoc est, Non 9 Virgo] Aquam virginem intel-
coleremns nobiles superbos, qui de lige, de qua lib. vi. Epig. 42. et Mar
longa stemuiatum, atque imaginum lianus Hb. vi. cap. 15. et Plinins lib.
serie gloriantnr. Lib. ii. Epig. 90. xxxi. cap. 3.
'.Atriaquc immodicis arctat imagi-
 EPIORAMMATUM LIB. V. 375
Nunc vivit sibi neuter, heu, bonosque
Soles effugere atque abire sentit ;
Qui nobis pereunt, et imputantur.
Quisquam vivere cum sciat, moratur ?

(iones. Neuter heu nunc sibi vivit, atque intelligit elabi atque effiuere dies felices,
qui occidunt nobis, et nobis numerantur. An quisquam cunctatur vivere, cum norit
quid sit vita beata?
ТЧOТЖ
11 Bonosque] Nempe ad vivendum liter absumsisti. Lib. x. Epig. 44.
hilariter. ' Gaudia tu differs, at non et stamina
13 Et imputantur] Hoc est, Alius differt Atropos, atque omnia scribit in
dies non redditur, pro eo quem inuti- hora tibi.'

XXI.
DE APOLLONIO.
QuINTUM pro Decimo, pro Crasso, Regule, Macrum
Ante salutabat Rhetor Apollonius.
Nunc utrumque suo resalutat nomine : quantum
Cura, laborque potest ! scripsit, et edidicit.

O Regule, Apollonius Rhetor antea salutabat Quintum pro Decimo, et Macrum

pro Crasso. Nunc salulat utrumque suo nomine : quantum cura, et labor prodest !
scripsit, et edidicit.
1 Rob. Titins emendavit Маcтит ; nam Marcus erat etiam praenomen Li-
cinii Crassi : et sic conj. Heraldus. Macri meminit Tibullus n. 6. 1. ' Cas
tra Macer sequitnr,' &c. In antiq. ed. Argent. ex quodam cod. notatur
Macrum.—2 Codex Thuanens : rhetor Apollodorus; unde Beverlandus legen-
dum censet: rhetor Apollodotus. ' Meminiaudire ex Cl. V. Is. Vossio in Ms.
esse, Apollododus, de quo dubitandum non est : rb'AiroWdуios repugnat legi
versus, ut et 'AiroWóSapos.' Gronovius.-—4 Beverlandi Ms. scripserat et di-
dicit.
NOTjE
1 Quintum] Apollonium Rhetorem dicat.
facete irridet, qui vel duo amicorum 3 Quantum Cura] Videtur alludere
nomina tenere memoria nequiret. ad illud Virgilii : ' labor omnia vin-
Macrum] Alii Marcvm, minus bene, cit Improbas.' Apollonius enim as-
meo judicio : jocus est in nominibus siduo labore edidicit duo amicorum
ut ostendat ineptiam Apallonii, qui nomina.
contraria, et secum prorsus pogoantia
376 M. VAL. MARTIALIS

XXII.
IN PAULLUM.
Mane domi nisi te volui, meruique videre,
Sint mihi, Paulle, tuae longius Exquiliae.
Sed Tiburtinae sum proximus accola pilae ;
Qua videt antiquum rustica Flora Jovem.
Alta Suburrani vincenda est semita clivi, 5
Et nunquam sicco sordida saxa gradu :
Vixque datur longas mulorum rumpere mandras ;
Quaeque trahi multo marmora fune vides.
Illud adhuc gravius, quod te post mille labores,
Paule, negat lasso janitor esse domi. 10
Exitus hic operis vani, togulaeque madentis :
Vix tanti Paullum maue videre fuit.

0 Paulle, si meritus sum, atque optavi mane videre te domi, tuet Exquûia a me
distent longius. Sed habito proue pilam Tiburtinam, qua agrestis Flora spectat
Jovem veterem. Superando est alta semita clivi Suburrani, et saxa H— nun-
quam gradu siece. Et vix licet superare longas mandras mulorum, et marmora qua
cernis traM multibfunibus. Illud adhuc molestius, о Paulle, quod post mille labores
mihi defatigatojanitor respondel te non esse domi. Hic est eventus laboris inanis,
et togula madentis : vix tanti fuit mane cernere Paullum. Officio» semper sunt

1 Mamademhsi te merui, voluique in qnibusdam vett. Mane domi nisi te me

rui, voluiqúk ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. nisi le volui metuique
codex Piiat. i 8èd Farnabius censet rescribendum, metui. Volebat amicum
visere, serf metnebat ne Paulus vel domi non esset, vel negarctur esse.—2
Stmt mihi codex Pulmanni.—7 Codex Palatums, rumpere mandras : in aliis, vin
iere mandras.—11 Exitus Aine Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. Exitus Aie Pul
manni codex.
NOT«
1 Л'ш te volui, meruique [si te merui, Exquiiinum per Suburram ascende-
voluique] Hoc est, Tua domus a mea batur.
longius distet, non recuso tamen te 7 Rumpere mandras] Ovium, boum,
adire, si merear te domi reperire, et mulorum septa et claustra mandria
tibi salutem dieere : nisi te legunt pfoprie appellantur, hic vero mandra
a Iii, id est, Mihi etiam longius.iter siguificat longam mulorum seriem et
sit suscipiendum, nisi merear, et multitudinem. Juvenalis Sat. hi.
cupiam te videre. Eligat lector. Ex ' stantis convicia mandrœ.'
quiliae vero locus erat urbis valde 8 Quœque trahi] Viarum impedi
distans a pila Tiburtina, ubi erat menta eleganter describit Juvenalis
templum Florae, unde Capitolium ve Sat. ni.
lus prospiciebatur. Marlianus lib. v. 10 Segat lasso] Idem dixit lib. n.
cap. 9. et 26. Epig. 5.
5 Alta Suburrani] Ad montem, 11 Togulaque madentis] Vel pluvia,
 EPIGBAMMATUM LIB. V. 377
Semper inhumanos habet officiosus amicos :
Rex, nisi dormieris, non potes esse meus.
amici inofficiosi ; nequisesse meus dominus, nisi dormieris.
NOTjE
vel sudore propter longitndinem 14 Rex, nisï] Si cupis esse meus
itineris. patronos sea dominas, dormi tan-
12 Vix tantï] Vix susci piendus tis per, donee salutatum te adveniam.
esset tanins labor, etiamsi certus His verbis innuit Poëta Panlum sum-
essem te domi futurum ; quam ergo mo mane exire, ut eI ipse alios salu-
moleste feram, post tot labores domi taret. Lib. n. Epig. 18.
non reperire te, judices velim.

XXIII.
AD BASSUM.
Herbarum fueras indutus, Basse, colores,
Jura theatralis dum siluere loci.
Quai postquam placidi censoris cura renasci
Jussit, et Oceanum certior audit eques ;
Non nisi vel coceo madida, vel murice tincta 5
Veste nites, et te sic dare verba putas.
Quadringentorum nullae sunt, Basse, lacernae :
Aut meus ante omnes Codrus haberet equum.
O Basse, indueras vestes herbei coloria, dum abrogate fuerunt leges loci theatra
lis : quas renovari postquam imperavit cura benigni censoris, et eques distinetus
audit Oceanum ; non splendes nisi vestimenta perfuso coceo atque imhuto murice, et
sie credis imponen designatori. O Baase, nulla lacernœ valent quadringentis :
aut meus Codrus esset eques prœ omnibus.

2 Ant. de Rooy conj. dum siluere fori. Sic infra Hb. vii. Epig. 63. 'jura
fori.' An forte sub oculis habuit locum Auctoris Elegiae de Morte Drusi,
185. ' Jura silent, matieque jacent sine vindice leges, Aspicitur toto purpura
milla foro.'—5 Codex quidam apud Beverlandum : ostro madida.—8 Cordus
ed. vett. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. Codrus codex Pul-
manni. Similis confusio est in codd. Juvenal. i. 2. ubi vide CI. Ruperti.
NOT^
1 Herbarum fueras] Vestes virides tibus purpureis sis indutus, illae
intelligit Poëta: legem vero theatra- tamen non aettimantnr quadringentis
lem, qua equites a plebe in amphi- millibos sestertium, quae censum
theatro distincti sunt, revoeavit Do- equestrem ronstituebant.
mitianus, quem benignum censorem 8 Aut meus] Licet enim pauperri-
vocat. Epig. 8. et 14. supra. mus, ut vidimus lib. n. Epig. 57. la-
6 Veste nites] Ut videaris vente cernam tamen coccineam posset sibi
eques. comparare. Legunt alii Cordus.
7 Quadringentorum] Quamvis ves-
 M. VAL. MARTI A LIS

XXIV.
DE HERMETE.
H в RM ks Martia saeculi voluptas ;
Hermes omnibus eruditus armis ;
Hermes et gladiator, etmagister;
Hermes turba sui tremorque ludi ;
Hermes, quem timet H clins, sed unum ;
Hermes, cui cadit Advolans, sed uni ;
Hermes vincere, nec ferire doctus ;
Hermes supposititius sibi ipsi;
Hermes divitiae locariorum ;
Hermes cura, lahorque ludiarum ;

Hermes delicia Martia hujus temporis ; Hermes doctus omni genere armorum ;
Hernuiet gladiator et mag,ster ; 1Iirmesperturbalio et terror sui ludi; Hermes,quem
veretur JElius, at solum ; Hermes, a quo tternitur Advolans, at solo ; Hermes seien*
superare, nec percutiendo; Hermes qui sibi ipsi suffieitur ; Hermes divitia locari
orum ; Hermes amor et solicitado ludiarum ; Hermes superbas hasta bellica ;

5 JElius in edd. vett. in aliis Lœtins. Haec nomina saepe confusa a librariis.
Vide^inetum ad Sucton. Illustr. Gramm. cap. 2. extr. et init. cap. 3. Gui-
lielm. Quaest. Plautin. p. 239. Interpp. ad Gell. x. 21. et Oudendorp. ad
Frontin. iv. 5. 14.—7 Hermes vincere se et ferire Lipsius Epist. i. 5. sed fe
rire in vulgaris : secferire codd. Pulmauni, Cagnerii et Junii, probante Donsa
ad Petronium.—9 Codd. Pulmauni et Beverlandi jocariorum. Vide Salm. ad
Solin. p. 231. et Caelium lib. xiv. cap. 23.

3 Et gladiator] Is nempe est qui in 8 Supposititius] Gladiatores sup-

arena spectante populo pugnat.
Magister vero gladiatorum Lanista
dicitur, qui toti familiae praecst, il-
lamque docet artem gladiatoriam.
4 Tremorqne ludi] Quem arma gc-
rentem reformidat omnis gladiatorum
familia.
5 Quem timet Helias] Gladiator
proximus ab Hermete.
6 Advolans] Alter gladiator nobilis.
7 Nec ferire] Sicenimadversarium
implicabat, ut sine ictu ilium vince-
ret,vel qui victo adversario parcebat.
Vulgata lectio, sed ferire.
posititii erant ii qui defatigatis et
victis aliis sufficerentur : Hermes
vero pugnando nunquam defatigaba-
tur, atque ita non indigebat suppo-
sititio.
9 Divitia locariorum] Pauperes
qui loca commoda in spectaculis a se
occupata divitibus tarde venientibus
locarent, locarii dicebantur.
10 Laborque ludiarum] Uxores rel
amieae gladiatorum ludiae dicebantur,
quae onmes Hermetem amaban t , e Hm
que salvum auxie cupiebant.
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 379
Hermes belligera superbus basta ;
Hermes aequoreo minax tridente ;
Hermes casside languida timendus;
Hermes gloria Martis universi ;
Hermes omnia solus, et ter unus. 15

Hermes horrificua tridente marino ; Hermes metuendus rete languenti ; Hermes de-
cus universi Martis ; Hermes solus omnia, et ter unus.
NOTjE
11 Superbus hasta] Samnites ante illa cами), quam haec quae tenebras
pugnam vibrabant hastas, quos aemu- et langnidam caliginem inducit, qua
labatur Hermes, atque ut plansam nempe tegebantur Andabatae, qui
populi captaret, in praelusione bastam caecorum more pugnabant? Sic Lip-
mirifice vibrabat. sins. Sed forte intelligit Poëta Her-
12 JEquoreo minax] Retiarius ni- metem fuisse etiam egregium Myr
mirum, qui adversus Myrmillonem millonem. In Myrmillonis galea
reti et tridente utebatur. Juvenalis pictus erat piscis ; unde cum retiarius
Sat. vin. ' movet ecce tridentem Post- esset vibraturus retia, aiebat, Non te
quam vibrata pendentia retia dextra peto, piscem peto. Hune autem ver
Nequicquam effudit.' Armatnram sum ita explico, nempe Hermetem
retiarii expressam vide apud Lipsium fuisse tremendum, licet galea ejus
lib. n. Sat. cap. 3. esset remissa et veluti neglecta, id
13 Hermes casside] Hunc versum est longuida, cum ageret partes Myr
explicat Lipsius Sat. lib. n. cap. 12. millonis. Ergo erat minax cum mo-
Martialem, inquit, de Andabata in veret bastam, cum esset retiarius,
terpreter, ubi Hermelem gladiatorem et aliquando Myrmillo. Itaque solus
attollit, et variis armis pugnacem obibat officia trium gladiatornm.
facit : quid enim aliud sit languida Hinc liquet sensus ultimi versus.

XXV.
DE CHjERESTRATO.
QuadrIngenta tibi non sunt, Chaerestrate, surge ;
Lectius ecce venit : sta, fuge, curre, late.
0 Chœrestrate, nоa habes quadringenta, surge, en Lectius advenit : sta, fuge,

2 Codex Florent. sta, fuge, surge, tace.—8 In eodem codice, permaduisse

NOTjE
1 Quadringenta] Census nempe 2 Lectius] Designator, qui ex qua-
equestris, de quo lib. xiv. Epig. 67. tuordeeim gradibus expellebat equi-
et Epig. 8. supra. tes censu requisito carentes.
380 M. VAL. MARTIAL»
Ecquis, io, revocat, discedentemque reducit ?
Ecquis, io, largas pandit amicus opes ?
Quem chartis famaeque damus, populisque loquendum ? 5
Quis Stygios non vult totus adire lacus?
Hoc, rogo, non melius, quam rubro pulpita nimbo
Spargere, et effuso permaduisse croco ?
Quam non sensuro dare quadringenta caballo,
Aureus ut Scorpi nasus ubique micet? 10
O frustra locuples, о dissimulator amici,
Назс legis et laudas ? quae tibi fama perit ?

propera, delitesce. Ecquis, io, retrahit, et reducit abeuntem ? Ecquis, io, amicus
offert ampias divitias ? Quem prœdicandum tradimus chartis, et famœ, et populis ?
Quis cupit non omnis тori ? Hoc, quaso, nonne melius est quam irrigare pulpita
pluvia rubra, et perfundi croco disperso? Quam donare quadringenta equo non sen
suro, ut aureus nasus Scorpi splendent ubique ? O nequicquam dives, o amice dis
simulator : evolvis hac, et probas : quantum nomen perdis ?

mero.—10 Bulengerus emendat JEreus. Жrea scilicet Scorpi statua. Sed

stant a vulgato omnes codd. et dicit alibi Noster lib. x. Epig. 74. ' Cum
Scorpus una quinderim graves bora Ferventis auri victor auferat saceos.' Ni
hil igitnr mirum, tam diviti statuas aureas. Inquitenim Poeta: Confers au-
rum ad statnam equestrem Scorpi agitatoris, et negligis amicum nobilem.—
11 Aid. Junt. Colin. Gryph. Jnnian. Delph. &c. о dissimulator amice.
NOT.ffi
3 Ecquis, io] Conqueritur Martian's IO Aureus] Lib. x.Epig. 74. ' Cum
Chasrestratum abeuntem a nemine Scorpus una qnindecim graves hora
revocari; hoc est, a nullo divite cen- Ferventis auri victor afferat saceos.'
sum equestrem illi suppeditari. Unde mirum videri non debet auream
6 Quia Stygios] Quia omni ex parte illi statuam positam fuisse : nasus per
perire non vult, sed liberalitate no- synecdochensumitur pro tota statua.
men suum immortalitati mandari Legunt alii JEreus ut Scorpi, de quo
cupit ? dictum lib. iv. Epig. 67. et lib. iIk
7 Hoc, rogo] Sensus est : Nonne Epig. 50. 53.
piaestaret pecunia famam emere, 1 1 O frustra locuples] Qui divitiis
quam maximas impensas facere in res uti nescis, meaeque panpertatis no-
inanes I titiam dissimulas. Legunt alii: O
Quam rubro] Croco scilicet am- dissimulator amici.
phitheatrum spargere. Vide lib. 12 Quœ tibí] Quantam famam tibi
Spect. Epig. 3. comparares, mihi divitias largitus, ut
9 Quam non sensuro] Hoc est, meis Carminibue nomen tuum poste-
quam ponere statuas equo non sen ritati commendarem.
suro.
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 381

XXVI.
AD COpRUM.
Quod Alpha dixi, Codre, paenulatorum
Te nuper, aliqua cum jocarer in charta ;
Si forte bilem movit hic tibi versus,
Dicas licebit Beta me togatorum.
0 Codre, quod paucis ante diebus te vocavi Alpha pamulatorum, cum luderem in
aliqua charta ; siforte hoc carmen tibi concitavit iracundiam, poteris me appellate
Beta togatorum.
2 Te nuper, aliqua dum Beverlandi Ms.—4 Dicas licebit vita in eodem Ms.
NOTjE
1 Quod Alpha] Irridet Codram, 4 Dicas licebit] Ut pares sisas jam
quem lib. ir. Epig. 57. dixerat Alpha me voca Beta togatorum, hoc est,
paenulatorum, hoc est mendicorum secundum inter egenos, qui togam
primum. ferebant.
xxvir.
IN FICTUM EQUITEM.
Ingenium, studiumque tibi, moresque, genusque
Sunt equitis, fateor : cetera plebis habes.
Bis septena tibi non sunt subsellia tanti,
Ut sedeas viso pallidus Oceano.
Habes ingenium, et studium, et mores, et stirpem equitis, confiteor ; in reli-
quis vero plebeius es. Non facis tanti quatuordeeim subsellia, ut pallidus sedeas
conspecto Oceano.
' Inscriptio hujus Epigrammatis in cod. Bibliothecae Lngdunensis est, non
Infictum Equitem; sed, De non respondenti natalibus suis: multo melior vul-
gata. Nec enim iste, quicumque est, inserebat se equestri ordini, unde non
erat, sed cum equestri loco natus esset, vitabat tamen quatuordeeim ordines
propter deficientem censum : et id aequo animo ferebat.' Gronovius.—3
septem tibijam non ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. Calde-
rin. &c. Bis septena tibi non sint Beverlandi Ms. et sie est in codice Palatino.
Hoc distichon interrogatorie legit Farnabius, improbante Gronovio.
NOTjE
2 Sunt equitis, fateor] Hoc per iro- Cetera plebis habes] Hoc est, non
niam concedit Martialis. Aliter inscri- habes censum equestrem.
bit hoc epigramma Gronovius, De 3 Bis septena] Non aestimas tanti
non respondenti natalibus suis, et expli- quatuordeeim subsellia, ut pauper-
cat sie : Iste quicumque est non inse- tatis conscius in iis sedere audeas
rebat se equestri ordini ; sed cum viso Oceano designatore, de quo lib.
equestri loco natus esset, vitabat ta- m. Epig. 95. et quatuordeeim gra
men quatuordeeim ordines, propter dibus fuse dictum Epig. 8. et 14. su-
deficientem censum. pra.
382 M. VAL. MARTIALIS

XXVIII.
AD AULUM, DE MAMERCO.
Ut bene loquatur, sentiatque Mamercus,
Efficere nullis, Aule, moribus possis :
Pietate fratres Curtios licet vincas,
Quiete Nervas, comitate Rusones,
Probitate Macros, aequitate Mauricos, 5
Oratione Reguíos, jocis Paullos :
Rubiginosis cuneta dentibus rodit.
Hominem malignum forsan esse tu credas :
Ego esse miserum credo, cui placet nemo.
O Aule, nullis moribus raleas consequi, ut Mamercus recie loquatur et cogitet.
Quamvis pietate superes Curtios fratres, tranquillitute Nervas, affabilitate Rusones,
integritate Marcos, aquitate Mauricos, eloquentia Reguios, salibus Paullos. Exedit
omnia rubiginosis dentibus. Tu forte putes hominem maliiiosum, ego puto esse in-
felicem, cui nullus arridet.
Ad Aulum codex Pulmanni. In Mamercum edd. vett 3 Curios licet vincas
ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. Pnlman. Lang. Juni an.
&c. Curios licet vincat codex Pulmanni. Curtios ex ingenio dedit Dousa, ne
claudicet Scazon, alioquin semper clandus. Fallitur Ed. Delph. cum primam
in Curios per Ertasin posse produci putet. Talis Eclasis nullibi apud poëtas
Latt. reperienda est.—4 Drusones pro Rusones edd. vett. Alii Rufones.—5
' Pro Marcos lege Macros, fide codd. intelligit enim Raebium Maorum, ad
quem aliquot Plinü Epistola- extant.' Gruterus. Marcos exhibent edd. vett.—
6 Faulos pro Paulos Beverlandi Ms.
NOT/E
1 Sentiatque] A persona Mamerci pretes, cujus mite ingenium fuisse
cujusdam maledici occasionem cap testatur Xiphilinus.
tat laudandi nobiles Romanorum fa Comitate Rusones] Alii, Drusones, de
milias, quarumeuiquepropriam quan- quibus nihil reperi.
dam virtutem tribuit Poëta. Alii lem 5 Mauricos] Junii Maurici men-
ma scribunt, Ad Aulum. tionem i facit Plinius Junior lib. iv.
3 Fratres Curtios] Alii Curies, sed Epist. 22.
repugnat legi bujns carminis ; nam 6 Oratione Reguios] Vide lib. i.
syllaba prima est brevis. Juvenalis Epig. 112. et lib. iv. Epig. 16.
Sat. n. ' Qui Curios simulant,' все. 9 Ego esse miserum] Vere quidem
Attamen per Ectasin posset produci. miser est, cui nihil placet, qui nullum
Itaque judicet lector. amat, nec a quoquam amatur. Epig.
4 Quiete Nervas] Nervam, qui Do 61. infra.
mitiano successit, intelligunt Inter
 KPIGRAMMATUM LIB. V. 383

XXIX.
AD GELLIAM.
Si quando leporem mittis mihi, Gellia, dicis,
Formosus septem, Maree, diebus eris.
Si non derides, si verum, lux mea, narras,
Edisti nunquam, Gellia, tu leporem.
O Gellia, si quando ad me mittis leporem : O Maree, inquis, eris pulcher per sept
tem dies. Si non ludis, o lux mea, si profers veritatem, O Gellia, tu nunquam com-
edisti leporem.
In hoc Epigrammate nulla est lectionis varietas, nisi quod J unt. nostra in
marg. habet vs. 4. Gellia, tuteparem.
NC-ТЖ
2 Formosus] Vulgi erat opinio, eum xxviII. cap. 19. explicat, quis usus
nempe per septem dies pulchrum fore, sit leporis mulieribus.
qui comedisset leporem. Plinius lib. 4 Edisti] Quiadeformises.

XXX.
AD VARRONEM.
Varro, Sophocleo non inficiande cothurno,
Nec minus in Calabra suspiciende lyra ;
Differ opus : nec te facundi scena Catulli
Detineat, cultis aut Elegia comis.
0 Varro, non amovende a cothurno Sophocleo, nec minus admirande in lyra Cala-
bra,intermiite laborem : nec scena eloquentis Catulli te occupet, aut Elegia capiltis

2 Aid. Junt. et Colin. in calabra suscipiende lyra.—3 Beverlandi Ms. nec te

NOTjE
1 Varro, Sophocleo] Tragicum Рoë- bus floruit Eunius Calaber, natue
tam fuisse Varronem constat ex hoc quippe Aletii, hodie, Lecci. Judicet
Epigrammate : dixit enim cothurnum lector.
Sophecleum, pro stylo Tragico quo 3 Scena Catulli] Mimos forte intel-
clarnit Sophocles, de quo dictum est ligit a Catullo scriptos. Juvenalis
lib. in. Epig.20. Sat. vin. ' clamosum ageres ut phas-
2 In Calabra] Per Calabram lyram ma Catulli.' Hoc est, fabulam dic-
alii intelligunt versus lyricos, quorum tam phasma, id est, spectrum, a Ca-
princeps Horatins Venusinus Cala- tullo Mimographo scriptam. Rade-
briae vicinus, ut ipse testatum.Sat.l. rus interpretatursuavitatem versuum
' Lucanus, an Appulus anceps.' Alii Catulli, et amœnitatem, quae omnes
vero intelligunt versus Heroicos, qui- etiam Scenarum voluptates superet.
384 M. VAL. MARTIALIS
Sed lege fumoso non aspemanda Decembri 5
Carmina, mittuntur quae tibi mense suo.
Commodius nisi forte tibi, potiusque videtur,
Saturnalitias perdere, Varro, nuces.
exornatis. At evolve versus non contemnendos fumoso Decembri, qui ad te mittun
tur mense suo. Nisi, o Vatro, forte opportunius et gratius tibi videtur amittere
nuces Saturnalitias.
facundi scema Catulli.—6 In eodem : mittuntur qisœ tilri mense novo.
not*:
4 Cultis aut Elegio] Stylum cul tum Iriunt, quo agnntur Saturnalia.
requirit Elegia. Hinc coitus Tibullus 8 Saturnalitias] Nisi mavis ludere
dicitur. talis et perdere nuces. Sic maxime
5 Sed legefumoso] Hocenim mense deprimi t se Martialis, qui suorum
calet focus, et fumum mittit. versuum lectioni etiam prœferendas
ß Qua tibi mense suo] Haec nempe nngas censere videtur ; aut potius ip-
Epigrammata lasto Decembri conve- sos nugatores carpit.

XXXI.
DE LUDO PUERORUM CUM JUVENCIS.
Aspice, quam placidis insultet turba juvencis,
Et sua quam facilis pondera taurus amet.
Cornibus bic pendet summis : vagus ille per armos
Currit, et in toto ventilat arma bove.
At feritas immota riget : non esset arena 5
Tatior, et poterant fallere plana magis.
Vide quam mansuetos in tauros insiliat agmen puerorum, et quam leni juvenco
placeant sua pondera. Hic suspensus est summis cornibus : ille errans currit per
humeros, et vibrat arma per tot um taurum. Sed immanitas immohilis torpet, arena
non esset securior, et plana possent magis deeipere. Nec incessus titubat, at puer

Parabola tauri lemma est in cod. Florent.—5 Ah feritas in quibusdam.

Ant. de Rooy conj. Ut feritas immota riget ! cum admirationis nota, ut ap.
Teient. Eun. n. 2. 43. ' Ut falsus animi est !' Add» Hоr. ii. Sat. 8. 62. Virg.
JEn. ii. 283. et Nostr. lib. xi v. Epig. 109. Sed particulam at haud ineleganter
nonnunquam in admiratione adhibitam videmus. O vid. Fast. li. 395. et ibi
Heins. Idem Ant. conj. etiam: At cervix immota riget, h. e. intenta, erecta
NOT*
1 Insultet turba] Puerorum nempe 5 At feritas] lili quippe tauri vel
tauris insidentium. certe defatigati, vel poüus erant ci-
4 Et in toto] Hoc est, vibrat tela cures.
ex omnibus taurorum partibus.
 EPIGRAMMATUM LIB. V.
Nec trepidant gestus : sed de discrimine palmae
Securas puer est, solicitumque pecus.
est tutus de periculo victoria, pecus vero auxium.

etat, ne devolvantur inhaerentes. Ovid. Met. viii. 284. Senec. Here. Fur.
73. Denique, his non contentas, proposait : At cervix immota timet. Cf.
lib. i. Epig. 7. 23. et 105. et Ovid. Met. i. 652.-6 Gruterus legit : eí pote-
rant ; quod exhibent etiam codd. Pulmauni, Thuan. et Florent. cum Juntina
nostra in margine. et possent ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin.
Gryph. Calderin. Juman. Lang. &c.—7 Nec trepidant gestus codd. Pulmauni,
Thuan. et Florent. quasi diceret, pecusmagis estsolicitum pro nomine, quam
homo de seipso ; pueri non timent, et timet pecus : pueri certi sunt de vic
toria, ferae timent ne impediant victoriam. et nec discrimine parvo Bever-
landi Ms.
NOTM
6 Et poterant [Et possent] Alii et 8 Solicitumquepecus] Hoc est, Pueri
poterant. certi sunt de victoria ; tauri vero
7 Nec trepidant gestus [greesus] Hoc timent ne victorin impedimentum
est, Taurus incedens figit pedem sine afferant.
nlla trepidatione. Alii legunt gestus.

XXXII.
AD FAUST1NUM, DE CRISPO.
Quadrantem Crispus tabulis, Faustine, supremis
Non dedit uxori : cui dedit ergo ? sibi.
0 Faustine, Crispus suo testamento non donavit quadrantem conjugi. Cui ergo
donavit? Sibi.
** r********
Hujus Epigrammatis lectionem non variant libri calamo exarati aut prelo
exeusi.
NOTjE
1 Quadrantem Crispus] Nihil uxori decoxerat.
moriens reliquerat ; nam omnia vivus 2 Sibi] Hoc est, ventri suo.

ХХХШ.
IN CAUSIDICÜM.
Garpere causidicus fertur mea Carmina: qui sit,
Nescio : si sciero, vae tibi, causidice.
Causidicus dicitur reprehendere meos Versus ; ignoro qui sit. Si didicero, va tibi,

Neque in hoc Epigrammate quicquam variant aut exemplaria manuscripta

aut impressa.
Delph. et Varl Clus. Martial. 2 В
386 M. VAL. MARTIALIS

XXXIV.
IÎP1TAPHIUM EROTII AD FRONTONEM PARENTEM.*
Hanc tibi, Fronto pater, genitrix Flaccilla puellam,
Oscula commendo, deliciasque meas :
Paulula ne nigras horrescat Erotion umbras,
Oraque Tartarei prodigiosa canis.
Impletura fuit sextae modo frigora bruma; ; 5
Vixisset totidem ni minus ilia dies.
Inter tam veteres ludat lasciva patronos,
Et nomen blaeso garriat ore meum.
Mollia nec rigidus cespes tegat ossa, nec illi,
Terra, gravis fueris : non fuit illa tibi. 10
O Fronto genitor, tibi, et Flaccilla mater, commendo hanc puellam, basia atque
amores meos. Ne Erotium pallidaformidel umbras nigras, atque ora portentosa ca
nis inferni. Jamjamque completura fuit sextum annum, nisi illa vixisset sex dies
vii nws. Lasciva ludat inter tam veteres patronos, et garriat nomen meum ore bal-
butiente. Nec gleba dura tegat teñera ossa, nec illi ponderosa fueris, o tellus, non
fuit illa tibi ponderosa.
De Herotionte inscribitnr in edd. vett. De Erotio in aliis vett. Ad Fron-
tunem in codd. Leid. et Timan. Epitaphium Erotii ad Frontonem patron malit
Gronovins, quem vide in Var. Notis.— 1 Aid. Junt. Colin. aliae vett.
habent, Flacilla.—3 Hie novum Epigramma orditur in cod. Thuan. cum
bac inscriptione, De Erotione : in cod. Leid. cum Lemmate, Epitaphium
Erotionis: in quibusdam vett. cum inscriptione, Ad Eandem. Scaligeri Versio
Graeca utrum conjungit. Pallida nec nigras Aid. Junt. Colin. Gtyph. aliae
vett. Parvula nec nigras codex Pulmanni. Lectionem Pallida nec damnat Scri-
verius, tanquam a mala manu profectam ; et reponit Paulula ne, Ifc. At
Pallida valet h. I. ' consternata,' ut ssrpius. Cf. Senec. Thyest. 563. O vid.
Trist. v. 2. 1. Sidon. Carm. v. 79. et Nostr. lib. vin. Epig.55. Adi et
Wopkens. ad Paulin. in Misc. Obss. Nov. Tom. vnl. p. 857. Herotion in edd.
vett.—9 Mollia non rigidus codex Pulmanni.
NOTjE
* Epitaphium] Inscribunt alii, De cerium. Alii primum distichon divi-
Erotio, alii addunt puella. Gronovius dunt a sequenti, sed male meo judi
contenditeorruptum esse hoc lemma, elo ; quod ipse cohaerens verborum
et scribendum : Epitaphium Erotii ad sensus demonstrat. Defunctis ergo
Frontonem patrem. Et primum versum parentibus puellam vernulam suam
sic explicat : Ego Flaccilla genitrix commendat Poëta, ut scilicet animam
tibi, о Fronto pater, commendo nos ejus benigne excipiant, illamque a
trum Erotion, ita ut mater adbuc su- larvis et monstris inferiis tuean tur.
perstes defuncto marito commendet 7 Lasciva patronos] Hoc est, inter
tiliam. Sed hic sensus vix congruat patrem et matrem antiques defenso
cum sequente versu : Inter tam veteres, res ludat in campis Elysiis.
içc. Erotium et Erotion dicitur, ut 8 Blœso ore] Balbutiunt cnim in
apud Terentium Glycerion, et Gly- fantes.
 EP1GRAMMATUM LIB. V. 387
NOT^
9 Mullia nec rigidas] Solennis fuit pia precatione amoveri, crederent
haec bene precandi mortuis formula, veteres ; terram autem incantatis gra-
' sit tibi terra levis,' tam a Graecis vem esse, nec facile animae patere
quam Latinis usurpata. Inde vero iter ad sepulcrum in parentalibus ex-
originem sumsit, quod sepultos in- istimabant. Brissonius de Formulis
cantationibus esse obuoxios, quae bac lib. I. agit de his precationibus.

XXXV.
DE EUCLIDE.
Dum sibi redire de Patrensibus fundis
Docena clamat coccinatus Euclides,
Corinthioque plura de suburbano ;
Longumque pulchra stemma repetit a Leda,
Et suscitanti Lectio reluctatur : 5
Equiti superbo, nobili, locupleti,
Cecidit repente magna de sinu clavis.
Nunquam, Fabulle, nequior fuit clavis.
Cum Euclides coccinatus vociferatur se percipere ducenta exfundis patruelibus,
et plura ex suburbano Corinthio ; et ducit longum genus a formosa Leda, et resistit
Lectio expellenti ilium ; subito magna clavis e sinu lapsa est equiti arroganti, illus-
triydiviti. O Fabulle, nunquam clucisfuit improbior.

1 Cum sibi redire de patruelibus Aid. Junt. Colin. Gryph. Junian. Lang.
Delph. aliae. Dum sibi redire de Patrensibus Beverlandi Ms. Pro redire
aliam extare lectionem conjicio, quam reperire non possum : marcini enim
ed. Langianae adjectum invenio, ' al. redire.' Patrensibus inquibusdam vett.
et sic legit Calderinus.—2 Ducenta edd. vett. Dueena Beverlandi Ms.
NOTVE
1 De Patrensibus [paU-uelibus] Hoc 4 A Leda] Matre Castorfs et Pol
est, ex fundis relictis sibi a fratribus Iucis, cujus satis nota historia.
patruelibus ducenta sestertia perci- 5 Lectio] Designatori, cujus munus
perese dicebat Euclides. Leguntalii, erat unicuique in theatre locum äs
et forte melius, Patrensibus. Patrœ signare.
autem urbs erat ad sinum Corinthia- 7 De sinu clavis] Quae prodidit Eu-
cum. clidem, ostenditque vel esse servum.
2 Coccinatus] Veste coccinea indu- qui gestabat claves aedium, vel saltem
tus Epig. 24. supra. egenum, qui famulum non haberet,
3 Corinthioque] Atque ex agio qui sed suae domus clavem ipse gestare
erat in suburbio Corinthi, quia Eu- cogeretur.
elides Corinthius fingitur.
 M. VAL. MARTIALIS

XXXVI.
AD FAUSTINUM.
Laudatus nostra quidam, Faustine, libello
Dissimulat, quasi nil debeat : imposuit.

0 Faustine, quidam celebratus nostro libro dissimulat, quasi nihil debeat : me

decepit.
Nullam lectionis varietatem exhibent exemplaria in boc Epigrammate.
NOTjE
1 Laudatus] Suis versibus Roma- de quo loquitur, finxit se nescire
nos celebrabat Martialis, ut ab illis dandum esse Poetae pramium, atque
munus aliquod acciperet ; hic vero, ita spem ejus defraudavit.

XXXVII.
DE EROTIO PUELLA.
Pu ella senibus dulcior mihi eyenis,
Agna Galesi mollior Phalantini,
Concha Lucrini delicatior stagni ;
Cui nec lapillos praeferas Erythraeos,
Nec modo politum pecudis Indicae dentem, 5
Nivesque primas, liliumque non tactum :
Puella mihi suavior senibus cyenis, tenerior agna Galesi Phalantini, delicatior
concha Ыcш Lucrini : cui nec anteponas gemmas Erythrœas, nec dentem elephantis
modo politum, et primas nives, et lilium illibatum ; quœ coma superat velhis gregis

De Herotionte puella Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. De Herotione puella

Beverlandi Ms.—2 Phalanini edd. vett. Phalanthini cod. Pulmanni.—5 Be-
NOMÎ
1 Puella] De qua jam dictum ct habitatum Tarentum. Ergo bene
Epig. 34. supra : senes eyeni eximio legitnr, Phalantini ; non, Phalanini.
pollent candore, et suavissime, ut 3 Lucrini stagni] Lacus ille est in
multis placet, ante mortem cantant. Campania prope Baias.
2 Agna Galesi] Galesus est agri Ta- 4 Lapillos prœferas] Pretiosos Пeт
rentini fluvius, ubi multae oves, qua- pe, hoc est, gemmae natas in Mari
rum lana est nobilissima. Lib. n. Rubro.
Epig. 43. DuoePhalanto restauratum
 KPIGRAMMATUM LIB. V. 389
Quae crine vicit Baetici gregis vellus,
Rhenique nodos, aureamque nitelam ;
Fragravit ore, quod rosarium Paesti,
Quod Atticarum prima mella ceranim, 10
Quod succinorum rapta de manu gleba ;
Cui comparatus indecens erat pavo,
Inamabilis sciurus, et frequens phoenix :
Adhuc recenti tepet Erotion busto,
Quam pessimorum lex avara fatorum 15
Sexta peregit hyeme, nec tamen tota,
Nostros amores, gaudiumque, lususque.
Et esse tristem me meus vetat Paetus :
Baticl, et nodos Rheni, atque auream nitettam ; ore spiravit idem quod rosœ Pas
tanœ, quod prima mella cerarvm Atticarum, quod gleba electri extorta ex manu ; cui
coilatus pavo erat deformis, insuavis sciurus, et phanix creber : Erotium adhuc te-
pescit busto recenti, quam confecit lex avara fatorum improbissimorum sexto auno,
nec tomen absoluto, nostras delicias, et latitiam, et ludos. Et meus Partus prohibet
verlandi Ms. pecoris lndici.—7 Quœ crine vincit Ferrar. an. 1471. Aid. Junr.
Colin. Gryph. Junian. Plant. Lang. Delph. aliae. Quœ crine vicit codex Pul-
mauni. vicit facillime migrant in vicit, i. e. vincit ; et versa vice.—8 Edd. vett.
aureamque nitellam: codex Vaticauns habet aureamque mitellam ; et sic conj. Cal-
derinus. 'Aureae mitellae meminit Optatus, 82. 83. quem locum male corrigit
Casanhonus : ' Fiebant istae mitellae (mitrae) ex pauno et lana aurea.' Isid.
Etym. Maie Salmasius nitelam legit, cum nitela, eo teste, idem sit аc sciurus,
quod sequitur : quam idem male a nitendo deducit prima producta, ad Solin.
p. 316. Hinc Theocrito Ttipirax аюхбщтрал. In Copa corripitur prima in mi-
tella. Sed tamen dixere quoque ' mitrella' et 'mittella.' ' Nitella, кaWwrpov,'
Gloss. H. Steph. Sed aliud id ; namque nitela est dentifricium, ut ex Apuleio
constat.' Beverland. In edd. antiquiss. quibusdam nidelam legit Cagnerius ;
in aliis reperit, micellam, i. e. parvam micam, quae a Plinio sumitur pro
lapillis in littore oblique auri vel argenti specie ad solem nitentibus.—12
Codex Pulmanni pasus sive parius.—15 Codex Pulmauni et Beverlandi Ms.
'ex amara.—16 'Pro peregit reponendum videri queat, permit ; nam sic
omuino lib. x. Epig. 61. ' Hie festinata requiescit Erotion umbra, Crimine
quam fati sexta peremit hyems.' Sed ' peragere' etiam pro ' perimere,' Val.
Flac. lib. i. ' Fert gravis invito victorem Nestora tergo Monycbus, ardenti
NOT/E
7 Bœtici gregis] Oves Baetieae na simum emittebant odorem. Lncania
tivo colore rutilabant. Vide lib. xiv. vero hodie dicitur, Principautë cite-
Epig. 133. Baetis fluvius in Hispania rieure in regno Neapolitano. Attica
hodie, Guadalquivir. regio abundat melle optimo.
8 Rhenique nodos] Germani enim 11 Quod succinorum] Electrum ma
Rheni accolae crines in nodum colli- nu tritum bene olet. Lib. in. Epig.
gebant. Lib. Spect. Epig. 3. 64.
Nitelam] Nitela sunt mieae pulve 13 Frequens phanix] Erotium tam
ris aurei inter arenas respereae. pulchra fuit, ut Phœnice rarior vi-
3 Rosarium Pastt] Rosa; Paesti op- deretur, de quo diximus Epig. 7.
pidi in Lucama, hodie Pesti, suavis- supra.
390 M. VAL. MARTIALIS
Pectusque pulsans, pariter et comam Vellens :
Defiere non te vernulae pudet mortem ? 20
Ego conjugem, inquit, extuli, et tamen vivo,
Notam, superbam, nobilem, locupletem.
Quid esse nostro fortius potest Paeto ?
Ducenties accepit, et tamen vivit.
me lugere: et pectus tundens, simul et evellens capillos, non erubescis lugere interitwn
vernulœ? Ego, inquxt, extuli uxorem cognitam, arrogantem. illustrem, diritem, et
nihilominus respiro. Quid constantius esse potest nostro Pato ? accepit ducenties,
et tamen respirat.

peragit Clytus Actora quercu.' Sic HiairpdTTtm Graecis.' Heraldus. Vide Epie-
35. supra.—19 Pectusque pulsat Codex Pulmanni. Pectusque pulsem Beverland'i
Ms. et coma vellem codex Vaticanus : ' et ita omnino legendum ; nempe inquit
Paetus vetat ut pulsem pectus, &c.' Beverlandus. Sed omnino errat hic Bever-
landus, judicio CI. Wernsdoröi. ' An versus hie ad Paetum referendus, qui
ex indignatione pectus pulsaret, et comam velleret ! non puto. Ad Poëtam
ergo? at non bene procedit oratio: Non te pudet pectus pulsans et comam
vellens? Dicendum fuerat, nisi me omnia fallunt, Non te pudet pectus puisantem
et comam vellentem ? 'Ри/аKбКоивор itaque statue ; vel meeum lege : Pectusque
puisas, pariter et comam vellis? Defiere non te vernula pudet mortem? Quasi e
persona Paeti dicentis : Tu pectus pulsas ? &c. quod proprium erat defunetos
lugentium. Vide supra lib. ii. Epig. 11. (et infra lib. x. Epig. 5O.) et Kirch-
mann. de Funerib. lib. n. capp. 11. 12. J. Nicolai de Luc. Gr. cap. 12. quibus
adde Tacit. Annal. I. 23.' Ant. de Rooy.
NOTE
24 Ducenties] Centena millia: ar- haereditate accepta laeto animo ux oris
gute irridet Paetum, qui tam ampia mortem ferebat.

XXXVIII.
IN CALLIODORUM.
Calliodorus habet censum (quis nescit?) equestrem,
Sexte : sed et fratrem Calliodorus habet.
Quadringenta secat, qui dicit o-Cxa psp Ȃs ;
Uno credis equo posse sedere duos ?
O Sexte, est census equestris Calliodoro (qui* ignorat ?) sed etfrater est Callio-
doro : separat quadringenta, qui dicit, divideficus ; an putas duos posse sedere uno

3 Quadraginta seca legendum censet Janus Rutgers. Var. Lect. lib. vi.
cap. 11. Rescribendumputat Petitus in Miscellaneis, Quadringenta secat, qui
dicit ai K' i¡U /í'íf», Ifc. Beverlandi Ms. omov 4<р"Еpиу. Proverbium cum
NOTjE
3 Quadringenta] Sestertia nempe, cum quo dividende erant ПН quadrin-
quae censum equestrem efficiebant. genta.
Calliodorus autem fratrem habebat 2Sko f'f'pife] Hoc est, divide ficus
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 801
Quid cum fratre tibi, quid cum Polluce molesto ? 5
Non esset Pollux si tibi, Castor eras.
Unus cum sitis ; duo, Calliodore, sedetis.
Surge : soloecismum, Calliodore, facis.
Aut imitare genus Ledae ; aut cum fratre sedere
Non potes : alternis, Calliodore, sede. 10
equal quid iibi negotii cuт fratre, quid cum importuno Polluce? si non haberes
Pollucem, eras Castor. O Calliodore, unus sedetis, cum sitis duo. O Calliodore,
surge : facis solœcismum. Aut imitare filios Ledœ: aut nequis sedere cumfratre.
O Calliodore, sede alternatim.

aliquid in via reperissent : pro eo dicebant кoivbs ¡ 'Ejij,,ilr. Said. Vide Phur-
untum p. 23. Ineptam Petiti conjecturam pronuntiat idem Beverlandas.—7
Unius cum sitis Jant. an. 1512. et Colin. an. 1528.
NOTjE
Proverbium hoc dicitur de iis qui sitis duo] Neque enim licet dicere,
cum parvam adierint haereditatem, Unus sedetis ; et tamen deberet dici.
eam tamen inter plores cohaeredes Hoc est: Unum tantum deberetis
dividere coguntur. occupare subsellium, cum unum ha-
4 Uno credis] Calliodorus una cum beatis censum equestrem. Apage er-
fratre censum equestrem habebat: go, o Calliodore, facis solœcismum.
Ergo, inquit Poëta, si ex censu com- Posset aliter interpungi, Unus cum
muni estis equites, equo pariter com- sitis : hoc est, eques.
muni sedere debetis, ct communi sub- 9 Aut imitare] Pollux enim et Cas-
sellio, quod ridiculum est. tor alternis diebus moriuntur et revi-
C Non esset Pollux] Pollux et Cas- viscunt, nec unquam simul esse illis
tor filii Ledae ex Jove, quorum ille pu- concessum est: Calliodorus pariter
gil, hic vero eques, unde in nominibus cum fratre simul eques esse nequi-
facetus est Poetae Iusus. bat.
7 Unus cum sitis; duo [Unus, cum
XXXIX.
IN CARINUM.
Supremas tibi tricies in anno
Signanti tabulas, Carine, misi
Hyblaeis madidas thymis placentas.
Defeci: miserere jam, Carine.
O Charine, tibi tricies in auno signanti testamentum misi liba uncta Hyblais
thymis. Exhaustas sum: O Charine, jam miserere. Signa rarius, aut semel fac
NOTJE
3 Hyblais madidas] Melle Siculo mos decerpunt apes. Videtur Poêta
imbutas. Hybla mons Siciliae, ubi captatorem se fingere, quo argutius
thymus vel thymnui frutex nobilis, captatorum artes patefaciat.
unde flores melli conficicudo aptissi-
3î)2 M. VAL. MARTIALIS
Signa rarina, aut semel fac illud, 5
Mentitur tua quod subinde tussis.
Excussi loculosque sacculamque.
Crœso divitior licet fuissem,
Iro paaperior forem, Carine,
Si conchen toties meam comeases. 10
id quad tua tussis mentitur identidem. Excassi crumenam et saccuium. Quamvis
fumen locupletior Cтаяn, o Chorine, eisem pauperior Iro, si toties c

10 Si conchem in edd. vett. in quibusdam aliis, Si concham. Cetera,

i in librU impressis aut maunscriptis.
NOT*
4 Mieerere] Id est, morere, aut ra- 10 Si conchen] Conchis fabae genus,
rius scribe testamentum. sive edulium ex faba. Juvenalis Sat.
6 Mentitur tua] Saepius enim inter!* in. 'Cujus conche tumes?' Sensus
tum tuum pollicita spem nostram de- est : Si quoties signas testamentum,
fraudavlt. toties conchen tantum, non vero mel-
8 Craso] Lydlae rex fuit ditissimus, litas placentas misissem, ad extre-
cujus nota est historia ex Herodoto. mam tamen paupertatem essem re-
9 Iro pauperior] Fuit Irns homo dactus.
pauperrimus, de quo Homerus Od. 3.

XL.
AD ARTBMIDORUM.
PiNXlSTi Venerem; colis, Artemidore, Minervam:
Et miraris, opus displicuisse tuum ?
Piuxisti Venerem : O Artemidore, veneraris Minervam ; et obstupescis opus
tuum injucundum fuisse ?
In hoc Epigrammate exhibendo nullo modo variant aut scripti aut im-
pressi.
NOTjE
1 Piuxisti Venerem] Cui antepone- Veneri deesse Veneres. Vide lib. ь
bat Minervam, quam coleret Artemi- Epig. 103.
dorus; unde mirum videri non debet,
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 393

XLI.
IN DIDYMUM.
Spadone cum sis eviratior fluxo,
Et concubino mollior Celaeneo,
Quem sectus ululât matris entheae Gallus,
Theatra loqueris, et gradus, et edicta,
Trabeasque, et Idus, fibulasque, censusque ; 5
Et pumicata pauperes manu monstras.
Sedere in equitum liceat an tibi scamnis,
Videho, Didyme : non ucet maritorum.
Cum sis effaminatior molli spadone, et delicatior Celenœo concubino, quem vo-
ciferatur castratus Gallus sacerdos matris Cybeles, pradicas theatra, et gradus,
et edicta, et trabeos, et Idus, et fibulas, et census: atque ostendis egenos manu
levi. Considerabo, an tibi fas sit sedere in subseüiis equitum : non fas est mari
torum.

In Dindimum lemma est in edd. vett. In Didymum in aliis. Fulmaunus

conj. Dtdymum, i. e. Dindymum, de quo lib. Iii. Epig. 75.—8 Videbo Didyme
in Junt. an. 1512. quamvis in lemmate habeat Dindimum.
NOTjE
2 Et concubino] Atyn intellige pue- De hae pompa agit Dionysius Halic.
rum a Cybele amatum. Celenos] Urbs Antiquitatum Rom. lib. vi. et Vale
Phrygiae, in qua natos est Atys. rius Maximus lib. xi. cap. 11.
3 Matris entheai] Hoc est, Cybeles, Fibulasque] Quas in trabea vel chla-
sacerdotes nempe suos in furorem myde gestabant equites ut nobilitatis
vertentis. insignia.
4 Theatra loqueris] Hoc est, ore su- 6 Et pumicata] Hoc est, pumice
perho sermonem facis de edictis polita manu per contemtum monstras
Domitiani in tbeatro servandis. Epig. pauperes.
8. supra. 8 Videbo] An sis venis eques, si
5 Trabeos] De quibus Bayfius de nempe designatores permiserint se
re vestiaria cap. 10. Vestes inter dere te in quatuordecim subselliis.
pretare purpureas quas gestabant Non licet] Sedere in scamnis mari
equites, cum Idibus Joins, quo die torum, quia spado es, vel effaeminatus
rictoriam olim reportaverant, coro- ut spado. Ordinem vero maritorum
nati frondibus oleae transveherentur, olim in theatro constitueraiAugustus.
initio pompae facto ab aede Martis. Suetonius in Augusto cap. 44.
 M. VAL. MARTIALIS

XLII.
AMICIS QUOD DATUR, NON PERIRE.*
Callidus effracta nummos fur auferet arca:
Prostcrnct patrios impia flamma Lares.
Debitor usuram pariter sortemque negabit :
Non reddet steril is semina jacta seges.
Dispensatoretn fallax spoliabit arnica : 5
Mercibus exstructas obruet unda rates.
Extra fortunam est, qnicquid donatur amicis :
Quas dederis, solas semper habebis opes.
Fur vrrsut :s abripiet nummos effracta arca : ignis impius profligabit ades pater
nas. Debitar negabit fсrnui simul et sortem : ager sterilis non restitust semina
commissa. Amica fraudulenta denudabit dispensatorem : aqua opprimet naves one-
ratas mereibw. Non est obnoxium fortuna, quiequid datur amicis. Perpetuo pos-
sidebis solas divitias,quasdonaveris.

Amicis esse donandum inscriptio est in Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulm. Ju-
nian. Lang. Delph. Ste.
NOTJE
• Amicis, icc. [Amicis esse donandum] eаа quae donantur amicis.
Inacribunt alii Amicis quod datur, non 6 Dispensatorem] Servus nempe qui
perire. familiae rationes administrat, domini
1 Callidus effracta] Partium enu- pecuniam amic,e donare potest.
meratione probat Poiita divitias oт- 8 Quae dederis] Memores amici аc-
nis generis casu perire posse, prater cepta beneficia reponunt.

XLIII.
DE THAIDE ET LECANIA.
Thais habet nigros, niveos Lecania, dentes.
Quae ratio est ? emtos haec habet, illa suos.
Thaidi nigri sunt dentes, candidi Lecania. Qua de causa ? Чœc habet emtos,
illa vero suos.
In hoc Epigrammate nullam lectionis varietatem produnt exemplaria, aut
scripta ant excusa.
NOTjE
1 Thais habet] De emtis dentibus 2 Emtos hac habet] Nimirum Le-
lib. i. Epig. 73. et lib. xa. Epig. 23. cania.
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 395

XLIV.
IN DENTONEM.
Quid factum est, rogo, quid repente factum ?
Ad coenam mihi, Dento, quod vocanti
(Quis credat?) quater ausus es negare.
Sed nee respicis, et fugis sequentem ;
Quem thermis modo quaerere, et theatris, 5
Et conclavibus omnibus solebas.
Sic est: cap tus es unctiore coena,
Et major rapuit canem culina
Jam te : sed cito cognitum et relictum
Cum fastidierit popina dives, 10
Antiquae venies ad ossa cœnae.

Quid contigit, quœso, quid subito Contimit ? O Dento, quis putet quod non dubi-
tasti quater recusare mihi invitanti te ad caenam 7 Sed nec respicis, et vitas sequen
tem: quem consueveras paulo ante requirere thermis, et theatris, atque omnibus con
clavibus. Ita se res habet : allectus es caena pinguiore, et culina ampliar jam at-
traxit te canem : at cum popina locuples fastidio te habuerit brevi cognitum et dere-
lictum, redibis ad ossa seteris cœna.

7 Grnterus legendum censet, ex tribus codd. unctiore mensa ; et sie codex

Pulmauni. Saepius mensa-et cœna permutantur. Vide ad lib. i. Epig. 104.
NOTjE
1 Quidfactum] Facete irridet istum deduci. Vide lib. n. Epig. 14. Ca-
Dentonem ; quater ad caenam vocatus nem porro illum vocat, quod culinam
recusaverat, qui alias per totam ur- unetiorem odoratus alliceretur.
bem sequi Poë'tam soleret. Jocum 7 Unctiore cœna] Alii, unctiore
etiam quaerit Martialis a nomine mensa.
Dentonis, quod videtur ex dentibus

XLV.
IN BASSAM.
Dicis formosam, dicis te, Bassa, puellam.
Istud quae non est, dicere Bassa solet.
O Bassa, te pradicas pulchram et puellam. Bassa solet prœdicare hoc quod non
est.
2 Istud quod non est ed. antiquiss. Ferrar. an. 1171. Aid. Junt. Colin. Gryph.
3!K> M. VAL. MARTIALIS
Pnlm. Janian. Lang. Delph. Par. an. 1754. &c. Nostram lect. ex codd.
mis dedernnt Gruterus et Scriverius, probantibus VV. DD.
SOTJE
1 Basso] De qua jam dictum lib. 2 Istud quœ [quod] non est] Alii,
vn. Epig. 91. Istud qua non est.

XLVI.
AD DIA.DUMENUM.
Basia dum nolo, nisi quae luctantia carpsi,
Et placet ira mihi plus tua, quam faciès :
Ut te saepe rogem, caedo, Diadumene, saepe ;
Consequor hoc, ut me nec timeas, nec ames.

Dum recuso oscula, nisi qua libavi coacta ; et gratior est ira tua, quam vultus :
O Diadumene, sape tibi cedo, ut te sœpe exorem. Sic hoc nanciscor, ut me nec me-
tuas, nec diiigas.

1 Pnlmanni codex : nisi qua luctantia carpis.—3 Janus Rutgersius legit :

cedo о Diadumene. Vide Var. Notas.

3 Cado [cedo] Alii cado. Lib. ш. Epig. 65. de Diadumeno diximus.

XLVII.
DE PHILONE.
Nunquam se cœnasse domi Philo jurat: et hoc est:
Non cœnat, quoties nemo vocavit eum.
Philojurat se nunquam cœnasse domi: et hoc est verum, nam non cœnat, quoties
a nemine invitatus est.
Pro lemmate Beverlandi Ms. habet : De Pkilorne Foriscœna. Sic ' domi-
cœna :' ' cupidicenus' in Gloss. TptxtSuirvos.—1 Nusquam se cœnasse Bever
landi Ms.
1 Nunquam se] Alii Nusquam. Phi- domi, cum non habeat unde cœnet.
lo, inquit Poëta, non cœnat quidem
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 397

XLVIII.
DE ENCOLPO.
Quid non cogit amor? secuit nolente capillos
Encolpus domino, nec prohibente tamen.
Permisit, flevitque Pudens : sic cessit habenis
Audaci questus de Phaëthonte pater.
Talis raptus Hylas, talis deprensus Achilles 5
Deposuit gaudcns, matre dolente, comas.
Sed tu nec propera, brevibus пec crede capillis ;
Tardaque pro tanto muпеre, barba, veni.
Ad quid non impeilit amor ? Encolpus totondii crines invito hero, nec vetante ta
men. Pudens concessit, et lacrymatus est. Sic genitor tradidit habaias conquestus
de temerario Phaëthonte. Talis Hylas raptus, talis agnitus Achilles latus abjecit
capillos marente genitrice. At tu, o barba, necfestina, nec crede crinibus brevibus,
et sera cresce tanti doni gratia.
2 Beverlandi Ms. non prohibente.—7 ,Sed ta ne propera, brevibus ne cede capil
lis in Beverlandi Ms. et cod. Pulmauni : i. e. succède, ut sit sensus : Semper
ta Encolpe sis brevis et similis capillis tuis brevibus, diuque puer. Vel sic :
O barba tarda veni et ne cede ; sed si venias, sis similis brevibus capillis.
NOTjE
2 Encolpus domino] Vide lib. i. Epig. raptus est a Nymphis. Lib. ш. Epig.
32. Phaeho capillos suos voverat iste 19. Alii aliter explicant.
puer, si quando Pudens suus dominus Talis deprensus] Nota Achillis bis-
primipilus fieret, nunc exsolvit vo- toria, qui ab Ulysse apud Lycomedem
tum, domino primipilarem dignitatem deprensus Trujam profectus est, lu-
adepto. gente Thetide, ut pote sciente quod
3 Sic cessit] Sic invito animo Phae- fatum maueret Achillem.
bus permisit Phaëthonti suum cur- 7 Brevibus nec crede] Ex eo quod
rum moderari. Nota haec fabula ex breves capillos habeat Encolpus, ne
Ovidio. credas, o barba, ilium jam virum eva-
5 Talis raptus] Hercules monuerat sisse. Delicatipueri comas tondebant
Hylam ne iret aquatum, attamen auno decimo septimo.
petenti1puero^recusare nequivit, unde
XLIX.
AD LABIENUM.
Vidissem modo forte cum sedentem
Solum te, Labiene : tres putavi.
O Labiene, cumforte paulo ante te spectassem solum sedentem : existimaт tres :
NOTjE
2 Tres putari] Tempora Labieni erat glabrum ; atque ita tria fuisse
erant capilleta, medium vero caput capita facete dicit. Lib. x. Epig. 83.
 M. VAL. MARTIAMS
Calvas me numeras tuae fcfellit.
Sunt illinc tibi, sunt et hiuc capilli,
Quales nec pueram deccre possint. 5
Nudum est in medio caput, nec ullus
In longa pilus area notatur.
Hie error tibi profuit Decembri,
Tunc, cum prandia misit Imperator ;
Cum panariolis tribus redisti. 10
Talem Geryonem fuisse credo.
Vites, censeo, porticum Philippi,
Si te viderit Hercules, peristi.
numens tua calva me dscepit. Habea ex hoc et illa parte crines, quales nec possint
ornare puerum. Caput nudum est in medio, nec ullus pilus spectatur in longa area.
Hie error te juvit mense Decemhri ; tunc cum Imperator misit prandia : reversus
es cum tribus panariolis. Existimo Geryonem fuisse tibi similem. Moneo ut/u-
gias porticum Phillppi : si Hercules te aspexerit, occidisti.

2 Solum te, Laviane Beverlandi Ms.—5 Quoivs vel puerum codd. Thuan. et
Florent.
NOT*
5 Quales nec] Etiamsi ad oroandum sportulas referre debuit.
pueri caput paucissimi requirantur. 11 Talem Geryonem] Qui triceps
7 In longa area] Hoc est, in summa victus est ab Hercule. Haec nota
calva. historia, de qua iterum infra Epig.
8 Decembri] Hoc est, Saturnalibus, 65.
quibus nitro citroque dona mitte- 12 Porsicum] Ubi erat Herculis
bantur. statua. Jochs elegans, quaesitus a
9 Cum prandia] Tone enim Domi- calva Labieni ; nt enim Domitianus
tlanu.s opsonia plebi distribuebat : erravit in sportulis distribuendis, uni
unus autem Labienus, cum trium ho- tibi tres largitus, ita errans Hercu-
minum speciem referret, tres quoque les te pro Geryone invadet.

L.
IN CHAROPINUM.
Cœno domi quoties, nisi te, Charopine, voeavi,
Protinus ingentes sunt inimicitiae :
Meque petis stricto medium transßgere ferro,
Si nostrum sine te scis caluisse focum.
O Charopine, quoties caeno domi, nisi te invitavi, stalim graves inimicitia inter-
cedunt; et quaris me trunsadigere educto gladio, si novisti caluisse nostrum focum

3 Meque paras stricto codex Pulmauni. Meque relis stricto cod. Thuan.
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 399
Nec semel ergo mihi furtum fecisse licebit 1 5
Improbius nihil est hac, Charopine, gula.
Desine jam nostram, precor, observare culinam,
Atque aliquando meus det tibi verba coquus.
sine te. Nec igitur mihi permittetur semel fecissefurtum? O Charopine, nihil
pejus est hac heliualione : jam cessa speculari nostram culinam, et meus coquus ali
quando te circumveniat.
Meque putes stricto codex Florentious.—8 Codex Pulmauni et Beverlandi Ms.
det tibi verba coquus.
NOTjE
4 Si nostrum] Hoc est, si scis me 5 Nec semel] Id est, non licebit
domi caenasse, te non vocato. mihi vel semel domi caenare te inscio?

LI.
AD RUFUM.
Hie, qui libellis praegravem gerit laevam,
Notariorum quem premit chorus levis,
Qui codicillis hinc et inde prolatis,
Epistolisque commodat gravem vultum,
Similis Catpni, Tullioque, Brutoque ; 5
Exprimere, Rute, fidiculae licet cogant,
Hie qui gestat sinistram onustam libellis, quem circumdat mollis corona notario-
rum, qui accommodat grave supercilium epistolis, et codicillis hinc et hinc oblatis,
par Catoni, et Ciceroni, et Bruto ; O Rufe, quamvis ßdicuUs cogant, nequit pro-

Ad Ruffum inscriptio est in edd. vett. et sic vs. 6.. Ruffe.—1 Hic qui libellis
pergravem in edd. antiquiss. cum Aid. Junt. Colin. aliis. De permutatione
per et pra vide nos ad Tibull. i. 10. 68. ii. S. 74. iii. 1. 11. iv. 1. 175. Duker.
ad Flor. n. 12. 14. Drakeub. ad Liv. iv. 27. 5. vi. 5. 4. Obss. Misc. Tom.
NOTjE
1 Pragravem gerit] Libelles vel in quibus veteres supremas suas vo-
supplices vel acensatorios palam fe- luntates scribebant, non adhibitis iis
rebat in via hic causidicus, ut nego soleunitatibus, quae in testamentis
tiorum suorum multitudinem populo requirebantur. Porro codices erant
ostentaret. De notario vide lib. xiv. tabulae ligneae, unde codicilli dicti, in
Epig.208. quibus scribebant veteres.
2 Levis [lavis] Male levis propter 5 Similis Catoni] Non humanitate
legem carminis. quidem ant moribus, sed negotiorum
3 Qui codicillis] Hoc est, qui at multitudine et gravitate. Cato,Tul-
tente et sublato supercilio aures lius, et Brutus peicussor Caesaris,
prœbet codicillis. Sunt autem codi- viri sunt notissimi.
cilli, parvi quidam et breves codices, 6 Fidicula] Adeo inurbanus est, ut
400 M. VAL. MARTIALIS
Ave Latinum, ха-'Р* non potest Graecum.
Si fingere me istud putas, salutemus.
ferre ave Latinum, nec Хc4" Grœcum. Si credis a me excogitan istud, salutemus
ilium.
тш. p. 327. Heins. ad Ovid. Heroid. xvn. 107. et ad Fast. iv. 940.—7 Ave
Latinum, x'W* 'n Junt. an. 1512-quod verbum nihili est. Vacuum relinquitur
spatium in Colin. an. 1528.—8 jSsfingere istud me codez Pulmanni.
NOTjE
nec tormeatis cruciatus possit adduci ran tor, inquitTurnebus lib. iv; cap. i.
ad reddendam salutem, vel Onece vel mihi videntur lascivia quadam joci
Latine. Raderus aliter : Hoc est, nomen invenisse, quod ut in fidibus
inquit, adeo imperitus est bic causi- nervi, item quoque ut nervi bine et
dicus, ut ave Latinum quidem pro- indemnltis funihus homines distende-
ferre possit, Grœcum vero nequeat bantur, sed et illa machina funes
X'upe. id est, ace. Kligat lector, multos ut nervos habebat.
Fidiculae quae in tormentis nume-

LU.
IN POSTHUMUM.
Qvje mihi praestiteris memini, semperque tenebo.
Cur igitur taceo ? Posthume, tu loqueris.
Incipio quoties alicui tua dona referre,
Protinus exclamat, Dixerat ipse mihi.
Non belle quaedam faciunt duo : sufficit unuS 5
Huic operi : si vis, ut loquar, ipse tace.
Crede mihi, quamvis ingentia, Posthume, dona
Auctoris pereunt garrulitate sui.
Recorder eorum qua in me contuleris, et recordabor in œternum : cur ergo sileo, о
Posthume ? quia tu loqueris. Quoties exordior narrare alicui tua munera, statim
exclamat. Ipse mihi narraverat. Quadam nonfiunt convenienter a duobus, unus pai
es! huic operi : si placet, ut loquar, ipse tace. O Posthume, crede mihi, licet des in
genita, intereunt toquacitate sui auctoris.

in Postumum, de munere Beverlandi Ms.—7 In Aid. Junt. Colin. Gryph.

Pnlman. Junian. Plant. Lang. Delph. &e. Postume, dones: in aliis donas.
Lectionem nostram dedit Gruterus ex cod. Palatino ; quod nunc confirmant
codd. Thuan. et Florent.

2 Tu loqueris] Lege Senecam de [clones] Alii : Quamvis ingentia, Post-

Beneficiislib.Ii. cap. 10. et 11. Dan- hume, dona.
tem oportet oblivisci, inquit Poëta, 8 Pereunt] Beneficia enim a se col-
meminisse vero solum accipientem. lata commemorant! nulla amplius
7 Quamvis ingentia, Posthume, dona gratia debetur.
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 401

LIII.
AD BASSUM.
CoLCHiDA quid scribis, quid scribis, amice, Thyesten?
Quid tibi vel Nioben, Basse, vel Andromachen?
Materia est, mihi crede, tuis aptissima cbartis
Deucalion ; vel, si non placet hic, Phaëthon.
O amice, quid componia fabulam Medea et Thyestœ? O Basse, quid Niobe aut
Andromache tibi materia est ? Mihi crede, Deucalion est argumentum convenien-
tissimum tuis scriptis ; aut, si hic non arridet, Phaëthon.

2 Quo tibi vel Nioben, Basse, vel Andromedem? in codice Florent. Quo tibi
vel Niobe, Basse, vel Andromache? in cod. Palat. et aliis. Quid tibi vel Nioben,
Basse, vel Andromachen? in quodam cod. apud Cagnerium. Quid tibi vel Niobe,
Basse, vel Andromache? in ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin.
Gryph. Pnlman. Junian. Plant. Lang. Delph. Farnab. aliis Quo tibi vel Nio
ben, Basse, vel Andromachen? G ruteras; quem secuti sunt Scriverius et
Schrevel. Hoc loco tandem Edd. Bipont. textum Schreicliaunm non rece-
perunt, data lectione codicis Cagnerii.
NOTjE
1 Colchida] Colchis, 'hodie Men- Diluvii, et ilium ponit pro Diluvio :
grellia, patria Medeae, pro qua sumi- Phaëthon flammis periit, pro quibas
tur : ojus vero historia, sient et hoc loco usurpatur. Simile est Epi-
Thyestae, satis nota, lib. iii. Epig.45. gramma in Anthologia lib. li. Els
et Andromaches uxoris Hectoris ex Çaypàtyovs.
Seneca et Euripide, Niobes in saxum 2 Quid tibi vel Nioben [Siobe] Le-
conversae ex Ovid. Met. vi. Poëta gunt alii -.Quid tibi vel Nioben, Basse,
carpit hunc Bassum, qui argumentum vel Andromachen? et subintelligen-
suis versibus conveniens nonsumeret: dum, ' scriptio est : ' hoc est, quid
argntissime autem dicit Deucalionem scribis Nioben, &c. Sic apud Plan tum
etPhaëthontem materiam esse ido- in Aulularia, ' Quid tibi meara tactio
neam malo Poëtae ; atque ita indicat est f hoc est, Quid meam tangis >. Ju-
Carmina Bassi vel aquis vel flammis dicet lector.
esse digna. Deucalion fuit tempore
LIV.
DE RHETORE APOLLONIO.
Extemporalis factus est meus Rhetor:
Calpurnium non scripsit, et salutavit.
Extemporalis evasit meus Rhetor : non scripsit Calpurnium, et salutavit.

Hnjus Epigrammatis lectionem non variant codices manuscript'i aut libri

impressi. , ,
NOTjE
1 Extemporalis] Poëta irridetApol- 22. qui adeo infelicis erat memoriae,
Ionium Rhetorem, de quo supra Epig. nt nomina eorum, quos erat saluta-
Dilph. et Var. Ciaj. Marliul. 2 C
 402 M. VAL. MARTIALIS
NOTjE
turus, scriberet, ut ea memoriter tempore aliquem nominare posset,
edisceret: jam vero tantum exerci- etsi nomen ejus antea non scripserat.
tatione profectum fecerat, ut ex

LV.
DE AQUILA PORTANTE JOVEM.*
Die mihi, quem portes, volucrum regina? Tonantem.
Nulla manu quare fulmina gestat? Amat.
Quo calet igne Deus ? Pueri. Cur mitis aperto
Respicis ore Jovem 1 De Ganymede loquor.
O avium regina, die mihi quemferas ? Jovem. Cur nullafulmina gerit manu ?
ч Amore captus est. Quaflamma uritur Deus ? Pueri. Cur Unis respicis Jovem ore
patenti? Loquor de Ganymede.
De Aquila inscribitur in edd. vett. Cetera, nullam lectionis varietatem pro-
dunt exemplaria, aut scripta aut impressa.
NOTjE
* De Aquila, Ifc] Inscribunt alii : 1 Die mihi] Per se patet hoc Epi-
Cum Aquila portante Jovem Dialogis- gramma : Aquila enim Jovem port ans
mus. a Poëta interrogata responder.

LVI.
AD LUPUM.
CuI tradas, Lupe, filium magistro,
Quaeris solicitus diu, rogasque.
Omnes Grammaticosque Rhetorasque
Devites, moneo ; nihil sit illi
Cum libris Ciceronis aut Maronis. 5
Famae Tutilium suae relinquat.
O Lupe, anxius perquiris cui prœceptori committas filium, et diu periculum facis.
Suadeo ut fugias omnes Grammaticos et Rhetoras: non legat libros Ciceroms aut
Virgiliitnoncuret existimationemRutilii: si componit Carmina,averte ¡Huma Poe-
2 Ed. antiquiss. Ferrar. Aid. Junt. Colin. Gryph. Junian. Delph. &c.
Quaris solicitus, diuque tentas. Lectionem nostram primus reposuit Gruterus,
accedentibus Scriv. Farnab. Schrevel. Barbou, &c. hanc finnant codd.
Florent. et Pulman.—6 Rutilium in edd. vett. pro Tutilium. Alii legnnt
NOT.E
2 Dim, rogasque [diuque tentas] consilium affert per ironiam, quod
Alii: Quaris solicitus diu, rogasque. tune Romae non esset locus honestis
Scribitnr solicitus atque sollicitus. artibus.
3 Omnes Grammaticos] Hoc Lupo 6 Famа Tutilium [Rutilium] Vide
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 403
Si versus facit, abdices Poëtam.
Artes discere vnlt pecuniosas ?
Fac, discat, citharœdus, aut choraules.
Si duri puer ingenî vide tur, 10
Praeconem facias, vel architectum.
si. An cupit discere artes quastuosas ? Da operam evadat citharadus aut choraules.
Si puer videtur mentis stupida, efficias illum praconem aut architectum.

JLucilium, quotl exhibet codex Pulmauni.—9 Foc hiscat legit Janus

Guilielm. Verisimil. lib. ni. cap. 19. improbante Farnabio. choraulas Aid.
J unt. et Colin. choraulos in aliis.
not#:
tur is esse quem commendat Cicero de sui temporis.
Oratore lib. i. et Suetonius in Augus- 10 Si duri puer] Architectus sane
to cap. 89. ingenio valere debet, et multis sem-
9 Fac discat, citharadus] Graîcus per Iaudibus fuit celebrata architec-
dicendi modus : hoc est, discat fieri tura. Sed hoc invidiose dicit Ma, -
citharaedus. Choraules is est qui tialis, quod plue architecte et pnv-
tibiam in choro inflal : citharadi vero conibus, quam viris doctis et poétis,
et choraulae ars tunc summo fuit in faverent Romani.
pretio. Sic Poëta acute carpit mores

LVII.
AD CINNAM.
Cum voco te dominum, noli tibi, Cinna, placere:
Sœpe etiam servum sic resaluto meum.
O Cinna, cum te appello dominum, noli te efferre : sic quoque crebro soluto meum
servum.

1 Codex Pulmauni : noli tibi, Ciuna, placere: in edd. vett. nolo tibi.—
2. Beverland, Ms. s,c resaluto tuum ; et sic legit Petrus Scriverius.
NOTjE
1 Noli tibí] Alii nolo, minus bene. vellet : sic et servum appellabat, vel
Ciunam dominum assentatorie voca- cum ipsi blandiretur, vel cum illum
bat Poëta,cum aliquidab eo impetrare irrideret.

»
404 M. VAL. MARTIAUS

LVIII.
AD POSTHUMUM.
Cras te victurum, eras dicis, Posthume, semper.
Dic mihi cras istud, Posthume, quando venit?
Quam longe cras istud ? ubi est ? aut unde petendum 1
Numquid apud Parthos Armeniosque latet?
Jam cras istud habet Priami vel Nestoris annos. 5
Cras istud quanti, dic mihi, possit emi ?
Cras vives : hodie jam vivere, Posthume, serum est.
Ule sapit, quisquis, Posthume, vixit heri.
0 Posthume, perpetuo prœdicas eras te fruiturum vita. O Posthume, die mihi
quando illucescit istud cras? quamprocul est cras istud, ubi est, aut unde accersen-
dum? Num delitescit apud Parthos et Armenios? Jam cras istud habet annos
Priami vel Nestoris. Die mihi quo pretio istud cras comparari possit ? Cras vives :
tardum est, о Posthume,jam vivere hodie. O Posthume, ille sapiens est quisquis
vixit heri.
3 Quam longe eras istud ubi est Jimt. Quam longe est eras legit Scriverius.—
7 Posthume, tardum est codex Florentinus.
NOTjE
1 Cras te] Idem est argumentum bodie, secundum aliquos, Anaduole :
lib. i. Epig. 16. voluptates nempe secundum alios, Pegian.
sine mora esse percipiendas. Ludit 5 Jam cras istud] Moram vitae hi-
Poëta in frequenti repetitione istius lari interponens annos Nestoris vel
cras. Priami assecutus es, quorum aetas et
4 Apud Parthos] Parthia Asiae historia omnibus nota est.
regio, quam hodie vocant alii Arach, 8 Ille sapit] Idem dixit lib. I.
alii Chaman. Armenia duplex : Epig. 16.
Major hodie, Turcomania ; Minor

LIX.
AD STELLAM.
Quod non argentum, quod non tibi misimus aurum,
Hoc facimus causa, Stella diserte, tua.
O Stellafacunde, quod ad te non misimus argentum nec aurum, hoc facimus in

1 Pulmanni codex : quod non tibi mittimus aurum.

SOТЖ
1 Quod non] Hoc est, Ad te mitto ipse dicit Epig. 18. hoc libro : ' Dolo-
parva munera, ut facile, si volueris, sas munerum et malas artes.' Vide
par pari referas : odit enim Poëta, ut lib. iv. Epig. 56.
 EP1GRAMMATUM LIB. V. 405
Quisquís magna dedit, voluit sibi magna remitti :
Fictilibus nostris exoneratus eris.
tuam gratiam. Quisquis donavit ingentia, cupiit ad se remitti ingentia: fictilia
nostra te levabunt onere.
NOTjE
4 Exoneratus] Liberatns eris onere vasa fictilia parvi sint momenti.
ad me munera remit tond i, cum nostra

LX.
AD DETRACTOREM.
Allatres licet usque nos et usque,
Et gannitibus improbis lacessas ;
Certum est banc tibi pernegare famam,
Olim quam petis in meis libellis,
Qualiscumque legaris ut per orbem. 5
Nam te cur aliquis sciat fuisse ?
Ignotus pereas, miser, necesse est.
Non deerunt tamen hac in urbe forsan
Unus, vel duo, tresve, quatuorve,
Pellem rodere qui velint caninam. 10
Nos hac a scabie tenemus ungues.
Quamvis allatres nos semper, et semper provoces perfidiosis gannitibus ; ratum est
tibi recusare hanc existimationem, quam jamdiu quceris in meis libris, ut qualiter-
cumque sis notus per orbem. Cur enim aliquis novent te cixisse? O œrumnose,
oportet te mori incognitum. Nihilominus hac in urbeforte reperientur unus, tel duo,
aut tres, aut quatuor, quibus pluceat rodere pellem caninam. Nos cohibemus ungues
ab hac scabie.
3 Certum est mi tibi Juntina nostra in margine. Cerium est hanc mihi
Calderinus.—5 Junt. nostra in marg. per urbem.
not*:
2 Gannitibus] Hoc est, maledictis canis, Ignavus adversum lupos ?'
et conviens. 11 Nos hac a scabie] A libidine
10 Pellem rodere] Hoc est, qui maledicendi me cohibebo, nec un-
velint te canem insectari maledictis; quam meis in versibus legetur nomen
invidi quippe et maledici canibus tuum, unde famam qualemcumque
comparantur. Horatins Epod. 6. colligeres.
' Quid immereutes hospites vexas,
406 M. VAL. MARTIALIS

LXI.
IN MARIANUM.
Crispulus îste quis est, uxori semper adhaeret
Qui, Mariane, tuae? crispulus iste quis est?
Nescio quid dominae teneram qui garrit in aurem,
Et sellam cubito dexteriore premit ?
Per cujus digitos currit levis annulus omnes : 5
Crura gerit nullo qui violata pilo?
Nil mihi respondes? uxoris res agit, inquis,
Iste meae : sane certus et asper homo est,
Procuratorem vultu qui praeferat ipso :
Acrior hoc Chius non erat Aufidins. 10
О quam dignus eras alapis, Mariane, Latini !
Te successurum credo ego Panniculo.

O Mariane, quis est iste crispulus qui semper adhareseit tua conjugi ? quis est
iste crispulus qui susurrat in teneram aurem domina nescio quid, et incumbit cathe
dra cubito dexteriore, per cujus omnes digitos fluit levis annulus, cujus crura non
sunt polluta ullo pilo ? A ,'Ai/ne mihi respondes? Iste, ais, administrat negotia meœ
conjugis : expertus quidem et gravis est homo ; quifronte ipsa exprimat procurato
vem ; Chius Aufidius non erit asperior hoc crispnlo. O Mariane, quam merebaris
colaphos latini ! ego puto te occupaturum locum Pauniculi. Procuratne nego-

8 BeverlandTMs. sane ce-cus.—9 ' Scribendum est ex codd. qui prœferat

aquo. Vulgo, qui prafcral ipso : quod substituerunt illi, qui non tam aequita-
tem in procuratore requiri putabant, quam ut acriter nitatur pro eo, cujus
negotium gerit. Sed ruttu aquo est respondenti, referenti, aequali. Sic
aequitatem mcmbrorum Angusti, pro aequalitate sen symmetria, laudat Sue
tonius.' Ita scribit Gronovius ad Stat. p. S97.—10 Aid. Junt. Colin. noп erit
hOTX,
2 Crispulus] Poëta irridet Maria- procurator gravior nec certior hoc
num, qui inepte crederet, quem)am crispolo.
crispulum, hoc est, mollem et capil- 11 Alapis Latini] O digne, inquit
lis crispis juvenem, uxoris sus esse Farnabius, qui in spectaculis thea-
procuratorem. tralibus risum moveas alaparum
6 Qui violata pilo] Cujus crura contumeliis exceptue ; non secus аc
levia sunt et depilata. Pauniculus mimus, a Latino maechi
a Sane certus] Hoc est, eruditus, partes agente eœsus. Lib. н. Epig. 72.
quem nulla ratio rei gerendae fallit. ' Os tibi pracisum, quanto non ipse
10 Son erat Aufidius] Maechus no- Latiuns.Vilia.Pauniculi percutit ora
tissimus ex Juvenalis Satyra ,x. 25. sono.'
Sensus est : Aufidius Chius non esset
 EP1GRAMMATUM LIB. V. 407
Res uxoris agit ? res nullas crispulus iste :
Res non uxoris, res agit iste tuas.
tia uxoris? Iste crispulus nulla procurat negotia : iste non curat res uxoris, sed
tuas.
*************
Aufidius.—13 Codex Pulmanni, resullas; nempe deleta erat lineola, quam
vocali imposuerat librarius.—14 In quibusdam, res agit ipse tuas.
NOT/E
14 Ees agit iste tuas] Mœchus quippe mariti partes sustinet.

LXII.
AD HOSPITES.
Jure tuo nostris maneas licet, hospes, in hortis,
Si potes in nudo ponere membra solo :
Aut si portatur tecum tibi magna supellex :
Nam mea jam digitum sustulit hospitibus.
Nulla tegit fractos nec inanis culcita lectos : 5
Putris et abrupta fascia reste jacet.
Sit tamen hospitium nobis commune duobus :
Emi hortos ; plus est : instrue tu ; minus est.

O hospes, potes projure tuo commorari in nostris hortis, si potes recumbere in

terra nuda : vel si tecum fertur magna supellex : mea enim jam sustulit digitum
hospitibus. Nulla culcitra nec debita operit cubilia fracta : et instita putridajacet
fune disrupto. Nibilominus difersorium commune sit nobis ambobus : mercatus sum
hortos, plus est : tu adorna, minus est.

4 Beverlandi Ms. lecium sustulit, et sic adjectum erat in margine codicia

Pulmanni. Vide Erasm. in Adag. 'Tolle digitum.'—5 Nulla tegit farcios in
quibusdam.
NOTjE
4 Nam mea] Hoc est, Mea supellex ' Manceps,' digito sublato emtorem se
consumta est frequenti hospitio. Me aliquis proti tebatur. Et sensus erit :
taphors est petita a gladiatoribus, Mea supellex emta est ab aliis hospi
qui, cum essent victi, digitum tolle- tibus, id est, alii hospites supellecti-
bant in signum victoriae adversario lem meam tanquam a se emtam con-
concessae. Mea supellex sustulit digi sumserunt. Eligat lector.
tum hospitibus, hoc est, victa est 6 Putris et abrupta] Fasciae lecti
atque attrita ab hospitibus. Vel forte seu institae humi demissaа sunt,
haec Metaphora petitur a licitationi- ruptis nempe funibus quibus fulcie-
bus, in quibus, teste Festo in verbo bantur.
408 M. VAL. MARTIALIS

LXIII.
AD PONTICUM.
Quid sentis, inquis, denostris, Maree, libellis?
Sic me solicitus, Pontice, saepe rogas.
Admiror, stupeo : nihil est perfectius illis,
Ipse tuo cedit Regulus ingenio.
Hoc sentis ? inquis ; faciat tibi sic bene Caesar, 5
Sic Capitolinus Jupiter : immo tibi.
0 Maree, quid censes, ais, de nostris scriptis ? O Pontice, crebro anxius sic
me interrogas. Admiror, stupeo ; nihil est elegantius illis, Regulus ipseprimas dat
tua solertia. Hocne censes ? ais ; sic utaris propitio Casare, sic Jove Capitalino,
i mmo tu.
In hoc Epigrammate exhibendo nullam lectionis varietatem produnt libri
mannscripti aut typis impressi.
ЗЧOТЖ
1 Quid sentis] Ponticum deridet, usurpatur in precationibus. Ponticus
cujus Versus nonnunquam laudabat, precatur ut sic Jupiter bene faciat
nt ipsi blandiretur, licet pessimos ju- Martiali, ut de ejus scriptis bene sen-
dicaret. serat.
4 Regulus] Causidicus сelebris de 6 lmmo tibi] Precationem Pontico
quo lib. i. Epig. 13. regerit Poëta: mala enim erat, cum
5 Faciat tibisk] 'Sic ' particulasœpe male sensisset de Pontici versibus.

LXIV.
AD SUOS MINISTROS.
Sextantes, Calliste, duos infunde Paierai :
Tu super aestivas, Alcime, solve nives.
Pinguescat nimio madidus mihi crinis amomo,
Lassenturque rosis tempora sutilibus.
0 Calliste, infunde duos sextantes Falerni : tu, Alcine, super Falernum funde
nives astivas. Capillus madens amomo pinguescat mihi, et tempora defatigentur

2 Alcinefunde nives ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph.
Pulman. Junian. Lang. Delph. iic. Alcime, solve nives codex Florentinus ; et
NOTjE
1 Sextantes] Sextans est sexta pars 2 Tu super solve [funde] Hoc est,
assis, atque itaduabns nnciis constat: Aquam gelidam e nivibus expressam
cum de mensuris agitur, duos continet funde. Alii legunt, solee.
cyathos. 3 Pinguescat] TJnguentis madidi
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 409
Jam vicina jubent nos vivere Mausolea : 5
Cum doceant, ipsos posse perire Deos.
rosis consulis. Jam propinqua monumento. hortantur nos indulgere genio : cum or-
gumento sint posse mori ipsos Deos.

sic Grnterus.—5 Idem Gruterus e codd. mavult, Tam viäna, &c. probante
Gronovio ; quem vide inter Var. Notas.
no™
et floribus coronati convivabantur tatcn alacriter percipiendas. Legnnt
veteres. Amomo] Hoc est, unguenta alii Tam vicina, quod sepulcrum Au
ex amomo arbore odorifera expresso : gusti proximum esset ei loco, in quo
rosas vero ' sutiles ' dixit pro corona potabat Martialis. Vivere hie est
ex rosis facta et consuta. voluptatibus indulgere. Lib. i. Epig.
5 Jam vicina] Hoc est, sepulcrum 16. lib. n. Epig. 59.
Augusti, ad similitudinem Mausolei 6 Ipsos Deos] Caesarea intellige,
ab Artemisia exstructi, de quo lib. quos tanquam Seos colebat populus.
Spect. Epig. 1. nos invitat ad volup-

LXV.
AD CSSAREM.
Astra, polumque dedit, quamvis obstante noverca,
Alcidae, Nemeae terror, et Arcas aper ;
Et castigatum Libycae ceroma palaestrae ;
Et gravis in Siculo pulvere fusus Eryx :
Hercules, licet noverca impediente, assecutus est sidera et cerium propter victum
leonem terrorem Nemece,atque aprum Arcadiœ ; et punitum ceroma paUsstrœ Afri-

3 Libya ceroma in edd. vett. Sicula ceroma codex Vaticanus.—6 Ducere

NOTjE
1 Obstante noverca] Junone, quae ceroma, id est, unguentum ex oleo,
oderat Alcmenam Amphitryonis uxo- pulvere, et cera mixtum, quo unge-
rem, Jovis pellicem, et Herculis ma- bantnr athletœ. Libycœ palastra]
trem. In Libya enim cum Antaeo pugnavit
2 Nemea terror] In Nemeaea syl va Hercules, cujus certamen fuse descri-
Argolidis leo, in Arcadia vero aper bit Lucanus lib. Iv.
Maenalius interfectus est ab Hercule. 4 Fusus Eryx] Veneris filius caestu-
Vide lib. Spect. Epig. 27. um certamiue in Sicilia victus est ab
3 Libyern ceroma] Antaeum intel Hercule.
lige, pro quo per Metouymiam dixit
410 M. VAL. MARTIALIS
Sylvarumque tremor, tacita qui fraude solebat 5
Ducere nec rectas Cacus in antra boves.
Ista tuae, Caesar, quota pars spectatur arenae ?
Dat majora novus praelia mane dies.
Quot graviora cadunt Nemeaeo pondera monstro ?
Quot tua Maenalios collocat hasta sues ? 10
Reddatur si pugna triplex pastoris Iberi;
Est tibi, qui possit vincere Geryonem.
Saepe licet Graiae numeretur bellua Lernae,
Improba Niliacis quid facit Hydra feris 1
Pro meritis cœlum tantis, Auguste, dederunt 15
Alcidae cito Di ; sed tibi sero dabunt.
cœ ; atque Erycem gravem prostratum in pulvere Siculo ; et Cacum tremorem sylva-
rum, qui latentibus dolis solebat ducere boves aversas in speluncas. Ista, о Casar,
quota portio est tuœ arena? lux nova mane exhibet majora certamina. Quot pondera
procumbunt graviora monstro Nemeœo '? quot sues Mœnalios sternit tua hasta ? Si
triplex certamen pastoris Iberi renovetur, habes eum qui valent superare Geryonem.
Quamvis crebro prœdicetur bellua Lerna Arcadia, quomodo Hydra pestifera potest
comparan feris Nili ? O Auguste, Dii pro tantis meritis celeriier donaverunt Her-
culem cœlo, at te donabunt tarde.
non rectas codex Florentinns, probante Farnabio. Alii legunt : Ducere neglectas.
—14 Codex Vaticauus, quod facit ira feris.
NOTjE
6 Cacus] Vulcani filáis, latio in- pretes hoc Epigramma referri ad
signis, qui boves in antrum suum Carpophorum, de quo lib. Spect.
cauda retro traxerat, ne earum ves- Epig. 27. et Domitiano tribuit quic-
tigia dcprehenderentur. Hoc modo quid venator ejus Carpophorus facit.
bovem Herculi rapuerat, a quo de- 11 Pastoris Iberi] Geryonis nempe
prehensus in Albane monte interfec- tricipitis victi ab Hercule in His-
tus est. Virg. jEn. vin. pania.
7 Ista] Omnia nempe Herculis 12 Est tibí] Carpophorus nimirum.
facta, о Caesar, cum tuis spectaculis 13 Bellua Lernœ] Lerna est Achaiae
collata quotam partem efficient? locus, et palus in qua erat hydra
8 Mane dies] Mane cum bestiis novis capitibus in locum abscissorum
pugnabant gladiatores, post meridiem renascentibus perniciosa, quam tamen
vero inter se. Seneca Epist. vn. domuit Hercules.
' Mane leonibus et ursis homines, 14 Niliacis feris] Crocodilos intel-
meridie spectatoribus suis objiciun- lige, qui in spectaculis exhibiti in-
tur. Interfectores interfecturis ju- terficiebantur, cum quibus ipsam
bentur objici, et victorem in aliam hydram conferendam esse negat
detinent cœdem,' &c. Poëta.
10 Collocat hasta] Lib. Spect. Epig. 16 Sed tibi sero] Majora sunt tua
15. dixit Poëta : ' longo porrexit vul- gesta Herculis factis, atque dignior
nere pardum.' Ex hoc versu, et es cœlo, quo tamen tarde donaberis,
duobus sequeutibus, colligunt Inter- ut diu rempublicam administres.
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 411

LXVI.
IN PONTILIANUM.
S.ŒPE salutatus, nunquam prior ipse salutas:
Sic erit aeternum, Pontiliane, vale.
Crebro salutatus, nunquam ipse salutas prior : O Pontiliane, sic erit aternum
vale.
2 Sic eris aternum codex Vaticauns. Diceris aternum codex Hmanens.
Sic erit; aternum, Pontiliane, vale malit Heraldus, ut ap. Yirg. /En. xi.
' Salve, mi maxime Palla, jEternumque vale.'
NOT«
2 Sic erit] Sic solebant antiqui sit humanitas.
salutare'mortuos. Virgilius: 'salve, Pontiliane] Quem Poëta nt inur-
mi maxime Palla, jEternomque vale.' hau um et agrestem hominem carpi t,
Sensus est : Te in posterum mort num qui neminem unquam ipse prior salu-
existimaho, cum omnis in te mo, tua taret.

LXVII.
DE HIRUNDINE.
Hybernos peterent solito cum more recessus
Atthides, in nidis una remansit avis.
Deprendere nefas ad tempora verna reversae,
Et profugam volucres diripuere suae.
Sero dedit pœnas : discerpi noxia mater 5
Debuerat : sed tunc, cum laceravit Itym.
Cum hirundines more solito peterent hyemalia receptaculo, una volucris remansit
in nidia. Primo vere reversa agnoverunt scelus, atque aves sua speciei discerpse-
runt fugitivam. Tarde punira est : nefanda mater dilanianda erat : al tune, cum
dilaniavit Itym.
4 Codex Thuau. deripuere suam. Cetera nulla varietas.
NOTjE
2 Atthides} Sic hirundines dictœ 5 Noxia mater] Procue in hirundi
sont a Procue Pandionis regis At- nem conversa tune, inquit, fuit dis-
ticae filia, quae in hirundinem fuit con cerpenda, cum Itym suum filium
versa. Ovid. Met. vi. dilauiatum Tereo marito apposuit
3 Deprendere nefas] Nefas vocat, comedendum, ob stupratam ab illo
quod ista hirundo ab aliarum more Philomelam suam sororem.
deseiverit, nec cum reliquis avolarit.
412 M. VAL. MARTIALIS

LXVIII.
AD LESBIAM.
Arctoa de gente comam tibi, Lesbia, misi :
Ut scires, quanto sit tua flava magis.
O Lesbia, ad te misi cœsariem ex septemtrionali natione, ut cognosceres quanto tua
ait magisflava.
In hoc Epigrammate nihil variant exemplaria, ant manuscripts, aut prelo
excusa.
NOT№
1 Arctoa de gente] Ex Germania, flavos crines affectaret. Juvenalis de
quae est sub Arcto ad Septemtrio- Messalma Sat. vi. 121. 'Et nigrum
nem: Germani vero flavam comam flavo crinem abscondente galero
ahmt, at Бота; nigram alebant ma Intravit calidum veteri centone lu
tronae, flavam meretrices. Sic Poëta panar.'
Lesbiae impudicitiam ostendit, quae

LXIX.
IN M. ANTONIUM.
Anton i Phario nil objecture Pothino,
Et levius tabula, quam Cicerone, nocens :
Quid gladium demens Romana stringis in ora?
Hoc admisisset nec Catilina nefas.
Impius infando miles corrampitur auro : 5
Et tantis opibus vox tacet una tibi.
O Antoni, nihil oppositure Photino Жgyptio, et minus nocens tota proscriptorum
tabula quam uno Cicerone : O ¿Mane, quid educis ensem in ora Romanorum ? Nec
ipse Catilinafecisset hoc scelus. Impius miles corrumpitur improbo auro : et tanta

1 Photino in edd. vett.—8 Raderus legendum censet : Incipiunt omnes, l¡c.

NOT*
1 Antom] Nota est Antonii tri- quentis dictionis. Sic Virgilius :
umviri historia, qui multos cives Ro- ' date tela, scandite muros.'
manos proscriptione durante interfici Romana in ora] Hoc est, in Cicero-
Jussit, scelus tamen minus alios onmes nem. Unde lib. ni. Epig. 65. de
interficiens, quam unum Ciceronem eodem Cicerone : ' Hoc tibi, Roma,
opprimens admisit: Photinus .ffigyp- caput, cum loquereris, erat.'
tins Pompeium magnum jussu Ptole- 4 Nec Catilina] Notns ex Sallustii
mœi occidit. • Historia.
3 Romana stringis] Ultimam voca- 5 Miles corrumpitur] Percussor Ci-
lem vocis praecedentis brevem pro- ceronis.
duxit propter duas consonantes se-
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 413
Quid prosunt sacrae pretiosa silentia linguae ?
Incipient omnes pro Cicerone loqui.
pecunia vox una silet tibi. Quid juvant cara silentia sacra llngues ? Omnes inci
pient loqui pro Cicerone.
NOTjE
7 Pretiosa] Hoc est, Magno pretio cum totus populus dicat, quod jam
silentium frustra emisti, o Antoni, tacet Cicero. Lib. 1i. Epig. 82.

LXX.
DE SYRISCO, AD MAXIMUM.
Infusum sibi nuper a patrono
Plenum, Maxime, centies Syriscus
In sellariolis vagus popinis
Circa balnea quatuor peregit.
О quanta est gula, centies comesse ! 5
Quanto major adhuc, nec accubare !
Syriscus errans in sellariolis popinis circum quatuor baluea consumsit centies lax-
um nuper sibidonatum a patrono. O quanta est helluatio decoxisse centies! quanto
major adhuc non accumbere !
De Syrisco inscriptio est in edd. vett. Cetera nihil variant libri, ant scripti,
ant impressi.
NOTjE
2 Plenum centies] Centena scilicet non accumhendo, ut mos erat hones-
sestertium millia integra. Syriscus torum virorum, sed sedendo ventri
itaque manumissus dictam summam indulgebant.
a patrono acceperat, quam breviter 4 Circa baluea quatuor] Thermas Ne-
consumsit in popinis sellariolis, quae ronianas, Grylli, Titi, et Agrippae, ut
tabernœ eraut in quibus ganeones putant Interpretes.

LXXI.
AD FAUSTINUM.
Humida qua gelidas summittit Trebula valles,
Et viridis, Cancri mensibus, alget ager,
Ubi uda Trebula deprimitfrigidas valles, atque ager virensfriget mensibus Can-
NOTjE
1 Trebula] Viens aut oppidum in ardet. Cleonaeus dictus, quia prope
Sabinis aestate frigidissimum. Cleonas, oppidum Pelopounesi, Leo-
2 Contri mensibus] Mense scilicet nem inter astra deinde relatum inter
Julio, quo Cancer signum caeleste fecit Hercules.
fervet; et mense Augusto, quo Leo
 414 M. VAL. MARTIALIS
Hura Cleonaeo nunquam temerata Leone,
Et domus ./Eolio semper amica Noto,
Te, Faustine, vocaiit : longas his exige messes 5
Collibus : hybernum jam tibi Tibur erit.
cri ; rиrа nunquam violata Cleonao Leone, et viIla semper objecta Austro /Eolio te
invitat, о Faustine : his collibus age longos dies astivos,jam frueris Tibure hyemis
tempore.
5 Te, Faustine, vocat Aid. Junt. Colin. &c.
NOTE
f 4 IVofo] Ventus meridianns pluvio- ager adeo frigidus est, ut œstate non
sus. jfEolius autem dicitur, quod in jam fiigido Tibure, sed Trebulae
ditione ЖоИ sint venti. mansurus sis. Vide lib. îv. Epig. 57.
6 Hybernum] Hoc est, Trebulanus 60. et 62.

LXXII.
AD RUFUM, DE ORIGINE BACCHI.
QuI potuit Bacchi matrem dixisse Tonantem,
Ille potest Semelen dicere, Rufe, patrem.
Cui licuit vacare Jovem matrem Bacchi, illi licet, о Rufe, vocare Semelen pa
trem.
De origine Bacchi lemma est in Aid. Junt. Colin. Gryph. Puhrían. Juman.
Lang. aliis.—2 Hic potuit Semelen Beverlandi Ms.
NOT/E
1 Qui potuit) Ayifrrup a Graecis fabula.
d ictus est Bacchus, hoc est, habens 2 Potest Semelen] Nam ut Jupiter
duas maires, Semelen nempe Cadmi vir et tamen mater, ita Semelc licet
filiam, et Jovem, ex cujus femore fœmina potest dici pater, aut si hoc
natus esse dicitur. Hœc nota est absurdum, erit et illud.

LXXIII.
AD THEODORUM.
Non donem tibi cur meos libellos
Oranti toties, et exigenti,
O Theodore, mirarisue cur non dem tibi meos libros toties roganti atque expostu-

Hic nullam lectionis varietatem exhibent exemplaria calamo exarata aut

typis excusa.
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 415
Miraris, Theodore? magna causa est :
Dones tu mihi ne tuos libellos.
lanti ? Magna causa est, ne tu mihi des tuos libellos.

1 Non doneni] Per еe patet hoc vn. Epigramma 2.

Epigramma, cui simile place est lib.

LXXIV.
DE POMPEIO ET FILMS.
Pompeios juvenes Asia atque Europa, sed ipsum
Terra tegit Libyes ; si tamen ulla tegit.
Quid mirum toto si spargitur orbe ? j acere
Uno non poterat tanta ruina loco.
Asia atque Europa condunt Pompeiosjuvenes, atterra Libya tondit ipsum Pom-
peium, si tamen ulla condit. Quid mirum si diffunditur per Universum mundum ?
Tanta ruina nequibatjacere uno loco.

Hujus Epi»rammatis lectionem non variant exemplaria, aut manuscripta,

aut typis impressa.
NOTjE
1 Asia atque Europa'] Nobile elo- enim sepultum fuisse Pompeium, ut
gium Pompeii et fîliorum. Cneius patet ex hoc disticho : ' Marmoreo
Pompeii magni filins periit in His in tumulo Licinus jacet, at Cato
pania a Caesare victos ad urbem parvo, Pompeius nullo: quis putat
Mundam : Sextus vero a militibus esse Deos ?'
Antonii Mileti interceptus in Asia 3 Toto orbe] Hoc est, in tribus
interiit : Pompeios pater in Africa ad Orbis partibus tunc cognitis, de qui-
Pelnsium occisus est, de cujus morte bus Pompeius magmis triumpharat,
jam dictum Hb. in. Epig. 69. teste Cicerone pro lege Manilia.
2 Si tamen ulla tegit] Non constat

LXXV.
AD QUINTUM.
Quж legis causa nupsit tibi Laelia, Quinte,
Uxorem potes hanc dicere legitimam ?
O Quinte, potesue vocare legitimam uxorem Lœliam, qua tibi nupsit propter
legem ?
2 Uxorem potes hanc ducere Beverlandi Ms. Cetera nulla est: varietas.
416 M. VAL. MARTIALIS
NO'l\E
l Qu« legis causa] Legem Juliam secundum leges nubit : in quo verbo
in adnlteros revocavitDomiIianus, de ludit Poëta, cum metu legis Juliae
qua Juvenalis Sat. ii. ' qui tunc leges nupsisset adultera haec Laslia, quae
revocabat amaras.' Laelia ergo adul- legi obsecuta aliquo modo uxor
tera Quinto mœcho nupsit, ne puni- legitima videri poterat. Lege lib. vs.
re tur. Legitima uxor dicitar quae Epig. 7.

LXXVI.
AD CINNAM.
ProfecIt poto Mithridates saepe veneno,
Toxica nepossent saeva nocere sibi.
Tu quoque cavisti cœnando tam male semper,
Ne posses unquam, Cinna, perire fame.
Secpe haust n veneno comead us est Mithridates, ne virus crudele posset obesse sibi.
Tu iiium, о Cinna, cœnando semper tam male, providisti ne posses unquam necari
fame.
1 Profecit loto ex codice Florentino citat Beverlandus.
NOT/E
1 Profecit poto'] Plinius lib. xxv. etiam nomen ejus retinet. Illiue
cap. 2. ' Uni ei (Mitbridati) exco- inventum autumant sanguinem ana-
gitatum quotidie venenum bibere, tum Ponticarum miscere antidotis,
praesumtis remediis, ut consuetudiue quoniam veneno viverent.' De eo
ipsa innoxium fieret. P'rimo inventa agit etiam Gellius lib. xvu. cap. 16.
genera antidoti, ex quibus nnum

LXXVII.
AD MARULLÜM.
Narratur belle quidam dixisse, Marulle,
Qui te ferre oleum dixit in auriculam.
O Marulle, quidam referlur lepide dixisse, qui dixit te instalare oleum in auri
culam.
Ad Pedarifiam inscribi tur in codice Florentino.—2 Qui te ferre olens Bever-
landi Ms. ' Lege tolens vel potins toles, quod nihil aliud est quam faucium in-
fiammatio et tumor. Ut enim illi qui Iutes babent in faueibus, non possunt
NOTjE
2 Qui teferre] Assentatores enim, tur. Alii aliter explicant hoc ada-
dum potentioribus blandiuntur, in gium, et legunt, in auricula, ut sit
eorum aures oleum infundere viden- eensus : Marullum rigida et supina
 EPJGRAMMATUM LIB. V. 417
loqui, ¡ta nee audire qui eas habent in auricula. Itaque ait illam nolle
andire, sed semper loqui.' Beverland. ' Ingeniosa satis baec conjectura
Beverlandi ; sed vereor ne toles u. I. adversu,u sit metro.' Wernsdorf. Alii
legunt, auricula.
NOT.E
aure fuisse, id est, omnia aversantem aurem supinant. Qui loqui non pos
et fastidientem aliorum dicta. Sic set, apud antiques dicebatur oleum
Hb. vi. Epig. 42. ' Non attendis, et ore gestare : ita qui nihil audit, vide-
aure me supina Jamdudum quasi tur oleum ferre in auricula. Vel,
negligenter audis.' Metaphora ducta Poëta irridet Marullum, ita caput in-
a gestu eorum, quibus aliquid in curvantem, ac si in ea oleum tulisset.
aurem infusum est ; et, ne effluat, Eligat lector.

LXXVIII.
AD TURANIUM.
Si tristi domicœnio lahoras,
Turani, potes esurire mecum.
Non deerunt tibi, si soles npoulvm,
Viles Cappadocae, gravesque porri.
Divisis cybium latebit ovis : 5
Ponetur digitis tenendus unctis
O Turem, si habes domi сaenam tristem, licet tibi esurire mecum. Si soles propi
nare, viles Cappedoca, et porri sueco gravi non tibi deerunt. Cybium delitescet
ovis metis, cauliculus viridis qui modo allatus est ex hortofrigido tractandus digitis

Ad Toraninm inscriptio est in edd. vett.—3 Non dederint si soles propinqui

Beverlandi Ms. si soles propinqui habet etiam codex Heraldi. Non deerunt
tibi sessiles propinqua legendum censet Merula ex vett. libris.—5 Et dives
Sycibium in cod. Florent. Divisis cibium Aid. Junt. Colin. &c.—6 Ponetur
digitis tenendus ustis ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph.
Gruter. &c. unctis debetur Lipsio Epist. Quaest. i. 5. Cf. Pers. Sat. vi. 70.
Flor. n. Sat. 3. 125. et Juvenal. Sat. v. 87. Ant. de Kooy tentabat udis, ab
bumore sc. qui succidis caulibus tenendo exprimitur. Quod epitheton et
NOTjE
1 Domicaenio] Nova vox lepide ficta quibus lib. iii. Epig. 47. Pliuius
a domo et caena. Turanius singularis lib. Xix. cap. 7. facit mencionem
fuit nostri Poëtae amicus, de quo Cappadocarum. ' Diligentiores,' in-
Herum epistola lib. ix. quit, ' plura genera [lactucarum]
2 Esurire mecum] Hoc est, conten- faciunt, purpureas, crispas, Cappado-
tus esse frugali mensa. cas, Graecas.'
3 Si soles irpoirlvav] Nimirum tibi 5 Cybium] Est piscis genus, ex
non decrunt quae bibendi desiderium quo cibus conficiebatur simul cum
excitent. Merula legit : Non deerunt ovis modice sectis.
tibi sessiles propinqua: hoc est, ses 6 Unclis] Teste Lipsio, propter in
siles lactucae ex vieinis hortis, de fusum caulibus oleum. Alii legunt
Delph. et Var. Ctas. Martial. 2 D
418 M. VAL. MARTIALIS
Nigra cauliculus virens patella,
Algentem modo qui reliquit hortum :
Et pultem niveam premens botellus,
Et pallen s faba cum rubente lardo. 10
Mensa: munera si voles secundae,
Marcentes tibi porrigentur uvae,
Et nomen pyra quae ferunt Syrorum ;
Et quas docta Neapolis creavit,
Lento castaneae vapore tostae : 15
Vinum tu faciès bonum bibendo.
Post haec omnia forte si movebit
Bacchus, quam solet, esuritionem,
Succurrent tibi nobiles olivae,
Piceni modo quas tulere rami, 20
Et fervens cicer, et tepens lupinus.
Parva est cœnula, (quis potest negare ?)

metis apponetur in nigra patella, el botellus imporitus candidœ pиШ, tt pallidafaba

cum rubente larido. Si dona mensa secundo? tibi placebunt, marcentes uvœ tibi ар-
ponentur, et pyra qua- denominantur a Suris, et castaneœ tosta calore moderato,
quas produxit erudita Neapolis: potando probable vinum esse bonum. Post hœc
omnia, si vinum excitabit solitam famem, prœstantes olivœ tibi prœsto erunt, quas
modo produxerunt oleœ Picena, et fervens cicer apponetnr, et tepens lupinus. Exi
gua estcoñuda, Сquis potest inficiari ?) at nihil dissimulabis, nec audies quicquara

snmmo jure Bnrmannns vindicavit Nasoni Art. Am. i. 662. ubi ' uncta ' parnm
feliciter ex nonnullis codd. defendit Heinsius.—7 Nigra coliculus in edd. vett.
— 13 Et nomen pira in iisdem.—15 Codex Bodleianus et Beverlandi Ms.
eoctœ.—18 Beverlandi Ms. quam solet exhauritionem.—25 Nec crassum domini
NOTjE
ustis, propter antithesim algentis 10 Rubente lardo] Rubens dicitur
horti. laridum vetus et fumosum.
9 Et pultem] Be pultibus scribit 12 Marcentes uva] Alii intelligunt
Apicins lib. v. cap. 1. Nivea dici- maturas : alii, liquore perfusas.
tur, boc est, ex farina tritici candida. 16 Vinum tu] Hoc est, Si hilariter
Lib. ii. cap. 5. Sic botellum descri- vinum meum biberis, qualecumque
bit Apicins: ' Botellum sic facies cx sit, ostendes tibi sapere.
ovi vitellis coctis, nncleis pineis con- 17 Si movebit] Prava vina bibebant
cisis, quibus cepam, et porrum con- antiqui, ut vomitu purgarent stoma-
cisum, thusque crudum admiscebis, chum, quo major deinde foret edendi
cum pipere modico, atque ita intes et bibendi appetentia.
tinum farcies, adjectoque liquamine, 20 Piceni modo] De olivis Picenis
et vino decoquas.' dictum lib. i. Epig. 41.
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 419
Sed finges nihil, audiesve fictum,
Et vultu placidus tuo recumbes ;
Nec crassum dominus leget volumen : 25
Nec de Gadibus improbis puellae
Vibrabunt sine fine prurientes
Lascivos docili tremore lumbos.
Sed, quod non grave sit, nec inficetum,
Parvi tibia condyli sonabit. 30
Hase est cœnula- Claudiam sequeris :
Quam nobis cupis esse te priorem.

excogitation, et accubabis fronte tua serena, nec herus leget densum volumen, nee
prurientes sine fine paella ex lascivis Gadibus agitabunt petulantes lumbos docili
tremore : at tibia parvi condyli sonabit, quod nec molestum sit, nec illcpidum. Hœc
est caenula : sequeris Claudiam, quam tu optas adesseprius quam nos.

leges codex Florentinos.—29 Sed quod nec Beverlandi Ms.—30 In eodem,

condylis.—31. 32 Claudiam sequeris Quam nobis cupis esse turpiorem in edd.
antiq. cum Aid. Junt. Colin. Gry ph. &c. Claudiam sequeris? Quam nullis
cupis esse turpiorem legunt alii. Hœc est caenula: credojam sequeris, Jam nobis
cupis esse te priorem ; vel, Claudiam sequeris Qua nobis cupit esse te priorem le-
gendum censet Heraldos. Claudiam si queris Beverlandi Ms. esse tu priorem
codex Pulmauni.
NOT.SE
21 Et fervens cicer] Genus est pi&i, ducebantur. Lib. U, Epig. 42.
vel ab igne cocti, vel natura fervidi. 30 Tibia condyli] Condylus tibicea
Lupinas tepens dicitur, quia aqua fuisse videtur. Alii putant loqui
tepenti macerabatur: est vero genus Poetam de tibia quae parvum haberet
leguminis. foramen instar condyli, qui proprie
22 Parva est cemula] Sed jucunda, nodus est in digitis incurvis extans.
qualis esse solet inter amicos, in qua, Prior sensus mihi videtur melior.
quicquid in buccam venerit, quisque 31 Claudiam] Hoe est, Aderit et
garriet sine ullo delatorum timore. Claudia a te amata, quam libenter
24 Vultu tuo] Hoc est, non com sequèris, et omnium primam adesse
posite in alterius gratiam: nec tibi, cupis. Legunt alii : Qua nobis cupit
inquit, ero molestus longi voluminis esse te priorem. Vulgata lectio : Quam
tectione. nobis cupis esse turpiorem: ne illins
26 De Gadibus] De quibus lib. i. amore capiamur, ut nempe solus es>
Epig. 42. unde puellae saltatriculae potiaris.
levitate et lascivia famosae Romam
420 M. VAL. MÀRTIAL1S

LXXIX.
IN ZOILCM.
Undecies una surrexti, Zoile, cœna;
Et mutata tibi est synthesis undecies :
Sudor inhaereret madida ne veste retentus,
Et laxam tenuis laederet aura cutem.
Qaare ego non sudo, qui tecum, Zoile, cœno? 5
Frigus enim magnum synthesis una facit.
0 Zeile, surrexisti undecies una cœna, atque undecies mutañsti syníhesim,
ne sudor retentus remaneret in veste perfusa. et tenuis aura noceret remissœ
cuti. Cur, Zoile, ego non sudo, qui cœno tecum ? Una enim synthesis causa est
magnifrigoris.
1 Undecies una surrexit ed. antiq. Ferrar. Aid. Jon. Colin. &c. Lectio
nostra debetnr Tnrnebo lib. шn. cap. 18.— 2 Et mutata tibi Synthesis edd.
vett.
NOTjE
1 Undecies] Zoilum bunc, de quo 46.
jam lib. ii. Epig. 16. carpit, qui alia 4 Laxam cutem] Propter sudorem.
de causa synthesim non mntabat, 6 Frigus enim] Solus sudas, alii
nisi ut suarum vestium copiam osten- frigent, quippe onus multas hahes
taret. Synthesis vestis est qua domi syntheses, quas ostentare cupis. Lib.
utebantur Romani in cœna, et foris n. Epig. 16.
Saturnalium tempore, lib. n. Epig.

LXXX.
AD SEVERUM.
Non totam mihi, si vacabis, horam,
Dones, et licet imputes, Severe,
Dum nostras legis exigisque nugas.
Durum est perdere ferias : rogamus,
0 Severe, si otium erit, concedas mihi horam non totam ; et licet ascribas n
grave est amittere otia dum evolvis atque examinas nostras incptias, oramus patiaris

1 Farnabius malit, vacabit. Cetera, non variant codd. ant libri impressi.
NOTjE
2 Et licet imputes] Hoc est, Per me debitorem facias.
licet nt me semihorae mihi concessae
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 42L
Jacturam patiaris hanc, ferasque. 5
Quod si legeris ipse cum diserto
(Sed numquid sumus improbi ?) Secundo,
Plus multo tibi debiturus hic est,
Quam debet domino suo libellus.
Nam securas erit, nec inquieta 10
Lassi marmora Sisyphi videbit ;
Quem censoria cum meo Severo
Docti lima momorderit Secundi.

et feras hoc damnum. Quod si evolveris ista cum eloquenti Secundo (at numquid
sumus impudentes ?) hic libellus tibi debiturus est multo plus quam suo auctori. Nam
tutus erit, nec spectabit inquieta saxa defatigati Sisyphi, quem momorderit censoria
lima eruditi Secundi simul cum meo Severo.

NOTB
7 Sumus improbi] Hoc est: Num
quid sum impudens, qui te rogem ut
meos llbroa legas, cum tu gravioribus
negotiis operam des ? Secundi jam
meminit lib. i. Epig. 2.
10 Nec inquieta] Nota Sisyphi fa
bula, qui in Inferis ingens saxum sine
ulla quiete movet. Sensus est : Meus
libellus non adibit Inferos. Dicebant
veteres poëmata adire Inferos, et in-
terire, cum non legerentur.
13 Lima] Egregia Metaphora.
Lima habet suos dentes, unde dicitur
mordere ferrum, cura illud polit. Sic
eruditi viri emendando versus impoli-
tos mordent seu poliunt.

LXXXI.
AD jEMILIANUM.
Semper eris pauper, si pauper es, Amiliane.
Dantur opes nulli nunc, nisi divitibus.

0 JEmiliane, semper eris egenus, si egenus es : nunc nulli donantur divilia nisi
locupletibus.

2 Dantur opes nullis Aid. Junt. Colin. Gryph. aliae vett.

NOTjE
1 Semper eris] Mores sui temporis Sat. iii. cum de Codro paupere et
caí pit Poëta, quo soli divites rem Artorio divite agit.
faciebant. Idem queritur Juvenalis
422 M. VAL. MARTIALIS

LXXXII.
IN GAURUM.
Quid promittebas mihi millia, Gaure, ducenta:
Si dare non poteras millia, Gaure, decem ?
An potes, et non vis ? rogo, non est turpins istud 1
I, tibi disperdas, Gaure: pusillus homo es.

O Gaure, cur mihi polticebaris ducenta millia ; si nequibas, o Gaure, largiri de

cem millia! An potea, et non placet? Noune illud, quaso, inhonestius est ? I,tM
dispervas, es homo sordidus.

S. 4 Ante potes et non Schrevel. ed. an. 1670. operarum lapin. An potes, et
non vis, rogo ? ffon est turpius istud Si tibi : Dispereas, Gaure, pusillus homo es
correxit Lipsins Eplat. Qua-st. i. 5. quae lectio non minas intricate est, judicio
Heraldi, qui proposuit : An potes, et non vis ? Rogo non eit turpius istud Sie
tibi ? Dispeream. Gaure, tfc. Ant. de Rooy con). At potes, et non vis: rogo, Ire. ut
sit Prolepsis. At dices fortasse, te posse quidem ; sed non relie. Cf. Cie.
Fam. lib. vn. Epist. 23. Si tibi desperas cod. Pulmauni : Si tibi etiam in
Beverlandi Ms. Lectio nostra debetur Scaligero. homo est Beverlandi Ms.
NOT/Ж
3 Si dare non poteras] Vel faenori, 4 /, tibi disperdas [dispereas] Hаrc
vel gratis. lectio mihi videtur perobseura : om-
3 Rogo, non est] Hoc est: Sipotes niumoptime, meo judicio, legit Heral-
dare, et non vis, cur mihi promitte- dus: An potes, et non vis? rogo non est
bas? Numquid hoc turpins est quam turpius istud Sic tibi? Dispeream,
si mihi ab initio petenti denegasses ? Gaure, pusillus homo es.

LXXXIII.
AD D1NDYMUM.
Inskqueris, fugio; fugis, insequor; haec mihi mens est:
Velle tuum nolo, Dindyme, nolle volo.

Insequeris, fugio; fugis, insequor: hac est mea sententia : quod vis, mihi non
placet ; quod non vis, gratum est.

1 Insequeris,fugio;fugis, et sequor in codice Tbuaneo.

NOT/Ж
1 Insequeris, fugio] Per se patet hoc Dindymi voluntatem a suo esse di-
Epigramma, quo lepide docet Poeta versam.
 EPIGRAMMATUM LIB. V. 423

LXXXIV.
AD G.ULAM.
Jam tristis nucibus puer relictis
Clamoso revocatur a magistro :
Et blando male proditus fritillo,
Arcana modo raptus e popina,
Máilem rogat udus aleator. 5
Saturnalia transiere tota,
Nec munuscula parva, пec minora
Misisti mihi, Galla, quae solebas.
Sane sic abeat meus December.
Seis certe puto vestra jam venire 10

Jam puer mastus abjeclis nucibus revocatur a clamoso prœceptore : et madidus

aleator incommode proditus sono blandi fritilli modo abreptus ex secreta popina ob.
testatur ЖЛйem. Saturnalia »antue efluxerunt, nec misisti ad me, o Galla, mu
nuscula exigua, nec minora, qua consumeras. Sic hercle effiuat meus December.

3 Et blando male perditus in edd. vett. Et blando male protinus Beverlandi

Ms.—7 ' Pro munuscula parva puto reponendum munuscula parca, quia minora
sequitur, ne bis idem dicat.' Ita Heinsius ad Ovid. p. 354.—8 Beverlandi Ms.
et cod. Pulman. quam solebas; et sic Heinsius infra.—9 ' ,Sone pro At ne nunc
legitur: qui naevus totum ferme Epigrammati acumen interverterat. Resti-
tuamus lepidissimum Carmen, antequam manum de hac tabula tollimus,etGal-
lam Martialis Nasonianis Heroism addamus : Saturnalia transiere tota ; Nec mu
nuscula parca, nec minora Misisti mihi, Galla, quam solebas. At, ne sic abeat meus
December, Seis certe puto, vestrajam, Sec. Omniajam optime se habent. Prioribus
versibus tangit Gallae avaritiam, quae cum solens parva semper miserit munus
cula, nunc mittat nulla. Perperam legebatur, quœ solebas. Deinde Sane pro At
ne frigidissime prefecto. Allusit ad formulam minantium, ' Non sic abibit.' Ne,
inquit, impune feras indonata mihi haec transitase Saturnalia, at proximis
NOTjE
1 Nucibus relictis] Nucibus ludere JEdili, magistratu nempe cui id eurae
aolebant pueri Romani Saturnalium erat, puniebantur. Fritillus, pyrgus
tempore, mense scilicet Decembri, seu turricula est, ex qua mittebantur
quo vacabant a studio. Quinque vero tesserae in tabulam lusoriam.
erant legitimi Saturnalium dies (lib. 6 Saturnalia transiere] Quibusnem-
vn. Epig. S3. et lib. iv. Epig. 84.) pe solebant amici ad sese invicem
quibus finitis ad studium revocaban- munera mittere.
tur. 9 Meus December] Quo mense Sa-
3 Et blando] Saturnalium tempore turnalia virornm celebrabantur ; Ka-
concessum erat juvenibus virisque lendis vero Martiis Saturnalia fœmina-
alea ludere ; at prateritis Saturnali- rum. Suet. in Vespasiano : ' Sicut
bus si ludentes deprehenderentur ab Saturnaljbus dabat viris apophoreta,
424 KPIGRAMMATUM LIB. V.
Saturnalia, Martias Kalendas.
Tunc reddam tibi, Galla, quod dedisti.
Tenes, opinor, Martias Kalendas vestra Saturnalia jam appropinquare. Tunc, о
Galla, tibi restituam quod donasti.

Kalendis Martiis istam ego illiberalitatem tuam pari parsimonia probe ulcis-
car.' Ita scribit idem Heinsius ad Ovid. Heroid. Epist. xxI. 213. ' Sane
eleganter concedenti inservit. Injurius certe in Martialem fuit Heinsius, qui
hoc ei eripere sit conatus, proque eo reponere At ne. Vide Burm. ad Ovid.
1. c. et Nostrum infra Hb. vi. Epig. 32.' .áiif. de Rooy.—10 Seis certe, puto,
nostra ex exempl. suo vet. probat Pulman. et sic Beverlandi Ms. De per-
mutatione pronominum ' noster,' et ' vester,' vide nos ad Tibull. iv. 2. 24.
SOTIE
ita et Kalendis Martii fœminis.' matronae : ut domini Satarnalibos.'
Macrobias lib. i. cap. 12. 'Et servis Juvenalis Sat. ix. S3. ' Mnnera fœ-
[mense Martio] cœnas apponebant mineis tractes secreta Kalendis.'
 M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAM M ATUM

UBER VI.

I.
AD JULIUM MARTIALEM.
Skxtus mittitur hic tibi libelius,
In primis mihi care Martialis :
Quem si terseris aure diligenti,
Audcbit minus anxius tremensque
Magnas Caesaris in manus venire. 5

O mihidilectissime Martialis, mitto tibi hunc sextum librum: quem si emenda-

veris sedula censura, minus solicitus et puvidus audebit venire in manus ingentes
Canaris.
Lemma decst in edd. vett. ' Ego hoc Epigramma credo ad amicum scribi,
qnamvis alii dicant ipsum se alloqui.' Calderinus.—5 Sunt qui legant, Magni
Cœsaris.
NOT^
1 Sextus mittitur] Huic Epigram- acri judicio, quae sunt delenda, accu
mati deest titulus in antiquis codici- rate deleveris, et emendaveris. Aure
bus, in novis vero reperitur, Ad diligenti dixit, quod superbissimum
Julium Martialem, de quo jam lib.v. sit auriumjudicium.
Epig. 21. et lib. x. Epig.47. et lib. 5 Magnas] Sic jam de Domitiane
iv. Epig. 64. locutus est lib. iv. Epig. 8. ' Ingen-
3 Si terseris] Alludit ad spongiam tique tenet pocula parca manu.' Le-
de qua lib. tv. Epig. 10. Hoc est, si gunt alii, Magni.
420 M. VAL. MARTIALIS

II.
ADULATORIUM.
Lusus erat sacras connubia fallero taedae :
Lusus et immeritos exsecuisse mares.
Utraque tu prohibes, Caesar, populisque futuris
Succurris, nasci quos sine fraude jubes.
Nec spado jam, пec mœchus erit, te praeside, quisquam. 5
At prius (o mores) et spado mœcbus erat.
Jochí erat decipere conjugia >acri matrimonii, et jocus erat castrare marea sine
causa. O Casar, tu retas utraque, et sulwenis populis Venturis, quos imperas gigni
' . Necjam Ullas spado erit, nec adulter, te Imperatore, sed prius, o mores,
ado erat adulter.

Ad Casarem inscribitor in codice Pulmauni. Vide Dionem Nica-num in

Damit.— 1 Ludus erat legit Calderiuns. Lusus erat serœ codex Florenlinus.
—Я Lusus et iunumeros in todera codice.—4 Beverlandi Ms. quod sine
frauácjubes.
NOïVE
1 Lusus erat] Hoc est, antea Insus adulter sme uxoris. Juvenalis Sat. i.
erat adulteria committere, et mares ' Com tener uxorem ducat spado,'
castrare, quod ntrumque fieri prohi- &c. Vel potius intellige etiam spa-
buit Domitianus, teste etiam Sue* dones mulieribus, quae parere nollent,
tonio in Domitiane cap. 7. gratos fuisse, infra Epig. 67. Juven.
4 Sinefraude] Id est, legitime, non Sat. vi. 367. ' Sunt, quas eunuchi
ex adulterio. imbelles, et mollia semper Oscula
6 Et spado] Qui ducebat uxorem delectent.'
■on sibi, sed aliis, unde ipse erat

III.
DK FILIO DOMITIANI.
Nascere, Dardanio promissum nomen lulo,
Vera Deum soboles : nascere, magne puer.
0 nomen promissum Dardanio luto, orire, o vera progenies Numinum ; o mague

Ad Casarem est lemma in codico Pulmauni.—6 Et toto Phryxi Beverlandi

NOТЖ
1 Nascere, Dardanio] lulo nempe batur. Lib. v. Epig. 8.
filio jEneae promiserant fata aliquando Magne puer] Ex Domitia uxore,
nasciturum hunc puerum. enjus mentionem facit Suetonius in
9 Vera Deum] Domitianus enim Domit. cap. S. non ex Julia Titi ejus
ejus pater Dominus et Deus appella- fratris filia, cujus amore misere peri
 EPIGRAMMATUM LIB. VI. 427
Cui pater aeternas post saecula tradat habenas :
Quique regas orbem cum seniore senex.
Ipsa tibi niveo trabet aurea pollice fila, 5
Et totam Phryxi Julia nebit ovem.

puer, orive. Cui immortales habenas eommittat genitor post sacula : et qui senex
gubernes mundum cum seniore patre. Julia ipsa candido pollice ducet pro te aurea
fila, et nebit totam ovem Phryxi.

Ms. Et totam Phryxi Julia nubit ovem codex Florentinas.

NOTjE
bat Domitianus, quam conceptum 6 Et totam ovem] Hoc est, tibi
abigere coëgit, teste codem Suetonio uebit totum vellus aureum, quale erat
cap. 22. in Domit. ' ut etiam causa arietis illius, quo vectus mare traje-
mortis illins extiterit.' cerat Phryxus. Ex Hetrnscorum
S Habenas] Hoc est, imperium ad- autem doctrina aries au reo vellere
ministrandum, postquam Domitianus ornatus Imperatori omnium rerum
diu illud rexerit. copiam portendebat. Sic Virgilios,
5 Ipsa tibi] Julia a Domitiane pa Augustum felicem fore conjiciens, ait
tino adamata, te filium ejus amabit, Eel. iv. ' Ipse sed in pratis aries jam
et Parcarnm partibus fungetur, tibi- suave rnbenti Murice, jam croceo
que ducet fila aurea, quae summam mutabit vellera luto.'
felicitatem portendunt.

IV.
ADULATORIUM.
Censor maxime, principumque princeps,
Cum tot jam tibi debeat triumphos,

O censor mаxime, et princeps principum, cum Roma jam tibi debeat tot trium-

Adulatorium lemma est in omnibus edd. Ad Casarem in codd. Vatt.

Florent. Bodl. et Beverlandi Ms. ' Sic (sc. Adulatorium) lib. x. Epig. 72. et
lib. xii. Epig. 15. Non videtur lemma ab ipso Martiale Epigrammati sue
iuscriptum.' Beverland.
NOTjE
1 Censor maxime] Vide Suetonium defodi imperavit ; unde merito max
in Domitiane cap. 8. Domitianus re- imns censor dicitur.
voeavit legem Juliam de adulteriis Principumque princeps] Romanorum
puniendis, mares castrari vernit,Ves- enim Imperatori exterarum gentium
talium impudicitiam severe coërcuit; reges tributa solvebant.
Corneliam enim virginem maximam, 2 Tot triumphos] De Dacis, Cattis,
absolutam olim, debinc convictam et Sarmatis, de quibus supra.
428 M. VAL. MARTI A LIS
Tot nascentia templa, tot renata,
Tot spectacula, tot Deos, tot urbes :
Plus debet tibi Roma, quod púdica est.
phos, tot templa nova, tot restituia, tot spectacula, tot Numina, tot civitates : tibi de
bet plus, quod casta est.
NOTjE
3 Nascentia templa'] Lege Sueto- volait.
nium in Domit. cap. 5. Tot urbes] Populorum quos vicit.
4 Tot spectacula] Suetonius cap. 4. 5 Plus debet] Revocatis legibus
Lib. v. Epig. 19. quae impudicitiam coërcerent, plus
Tot Deos] Ipsum Domitianum in- mentas es de urbe Roma. Suet. in
tellige,patrem ejus, et fratremTitum, Domit. cap. 7. et 8. illas leges recen-
quos in Deorum numerum referri set. Vide Epig. 2. supra.

V.
AD CiECILIANUM.
Rustica mercatus multis sum praedia nummis:
Mutua des centum, Caeciliane, rogo.
Nil mihi respondes ? tacitum te dicere, credo,
Non reddes : ideo, Caeciliane, rogo.
Multis nummis emi possessiones rusticas : о Caciliane, oro mihi des centum mutuo.
Nullum mihi das responsum, puto te tacitum dicere : Non reddes : idcirco, о Caci-
liane, oro.

1 Rustica mercatus nummis sum pradia multis Aid. Junt. Colin. Gryph.
Pnlman. Junian. Lang. Sec. Nostrum ordinem servant Gruter. Scriv. Farnab.
Schrevel. Barbou, &c.—3 Nil mihi respondes, tacito te, Sec. Beverlandi Ms.
NU mihi respondes, tacitum, ¡çc. sine interrogatione in edd. vett.
NOM
2 Des centum] Millia seil. sester- turns, non rogarem, quia non gratis
tium. dares, sed posceiem, nec precibus
4 Ideo rogo] Si enim essem reddi- uterer.

VI.
AD LUPERCUM.
Comœdi tres sunt: sed amat tua Paulla, Luperce,
Quatuor ; et xuiçov Paulla irpóo-mrov amat.
Tres sunt comœdi : at tua Paulla, о Luperce, amat quatuor : et Paulla ardet per.
sonam mutam.
1 Codex Pulmanni : sed amat tua Paula Lupercos.
 EPIGRAMMATUM MB. VI. 429
NOTjE
1 Sed amat tua] Pauilam irridens, persona lahoret :' tamen quarta per-
eam excusat quod amaret quatuor co- sona potest induci, quae vel muta sit,
mœdos, nec eam facere praeter legem vel parce loquatur. Tacite intelligit
Dramatis ostendit : licet enim in Sec- Poëta, omnes comœdos quotquot sint
na tres tantum colloqui inter se con- a Panlla amari.
veniat : Horat. '_Nec quarta loqni

VII.
DE THELESINA.
Julia lex populis ex quo, Faustine, renata est;
Atque intrare domos jussa Pudicitia est:
Aut minus, aut certe non plus tricesima lux est :
Et nubit decimo jam Thelesina viro.
Quae nubit toties, non nubit : adultera lege est. 5
Offendor mcecha simpliciore minus.

0 Faustine, ex quo lex Julia revocata est in gratiam populorum, et Castitasjussa

est ingredi domos, sunt triginta dies aut minus, aut sane non plus, et Thelesina jam
nubit decimo viro. Qua nubit toties, non nubit : mœcha est lege. Adultera publica
minus mihi displicet.
Codd. Thuan. et Florent. inscriptionem ita habent: De Thelesilla.—I
Codices Pulmauni, ut et Florent. et Vat. exhibent : ex quo Faustine relata est.
Ita etiam codd. Heinsii, qui vulgatam damnat in Notis ad Ovid. Fast. n.
532. quem vide ibidem.—2 In edd. vett. est in fine versus decst.—4 Etnubet
codex Pulmauni.
NOTjE
1 Julia lex] De qua Epig. 2. et 4. Sic erat adultera legitima, ut dixit
supra. lib.v. Epig. 76. et Epig. 22. infra.
5 Adultera lege est] Thelesina enim, 6 Macha simpliciore] Ilia quippe
ne adulterii accusaretur, a marito nullam fraudem facit legi, nec adul-
repudiatanubebat maecho, atque con- terat nuptias quas non contrahit.
jugii nomine pratexebat adulterium.

VIII.
AD SEVERUM.
Pretores duo, quatuor Tribuni,
Septem Causidici, decem Poëtœ,
Duo Prœtores, quatuor Tribuni, septem Causidici, decem Poeta, paulo ante roga-
NOTjE
1 Prœtores duo] Per se patet hoc pluris fieri: quod jam dixit lib. v.
Epigramma, honos nempe artes con- Epig. 57.
temni, Pracones vero et Citharados
430 M. VAL. MARTIALIS
Cujusdam modo nuptias petebant
A quodam sene : non moratus ille
Praeconi dedit Eulogo puellam. 5
Dignum quid fatuo, Severe, fecit 1
bant quendam senem conjvgium cujusdam puellae : ille sine mora tradidit virginem
Prœconi Eulogo. O Severe, quid egit dignum stulto ?

1 Prœcones duo Jantina nostra in margine.—6 Die numquid ibidem. Die

nunquidfalue codex Thuaneus.

6 Dignum quid fatuo] Immo sa- ores artes spernebantur. Legnnt

pienter fecit; nam tunc Praconis ars alii : Die numquid fatue, Severe,fecit ?
erat pecuniosa, aliae autem honesti-

IX.
AD LjEVINUM.
In Pompeiano dormis, Laevine, theatro :
Et quereris, si te suscitat Oceanus 1
0 Lœvine, dormis in theatro Pompeii : attamen quereris, si Oceanus te sus
citat?
In hoc Epigrammate exhibendo nullo modo variant aut scripti aut ex-
cusi.
ТЮТЖ
2 Si te suscitai] Dormire se simn- potest significare, a somno excitat.
labat Laevinus, ne ex quatuordecim Oceanus vero erat designator, cui
subselliis ejiceretur, cum censum e- curae erat unicuique locum suum as-
questrem non haberet. Illum irridet signare, de quo diximus Hb. ni. Epig.
Poëta, et ludit in ambiguitate hujus 94.
verbi suscitat, id est, remove!: alias

X.
PETIT LATENTER A DOMITIANO PECTJNIAM.
Pauca Jovem nuper cum millia forte rogarem :
Ille dabit, dixit, qui mihi templa dedit.
Cum nuperforte peterema Jove pauca millia, Ille donabit, inquit, qui mihi dona-
ХOТЖ
1 Pauca millia] Sestertium nempe. cujus honorem Capitolium incendio
Non latenter, immo aperte a DomitU absumtum restituit Domitianus. Sne-
ano pecuniam petit Poëta. tonius in Domitiano cap. 5.
ï Qui mihi] Respondet Jupiter, in
 EPJGRAMMATUM LIB. VI. 431
Templa quidem dedit ille Jovi : sed millia nobis
Nulla dedit : pudeat pauca rogasse Jovem.
At quam non tetricus, quam nulla nubilus ira, 5
Quam placido nostras legerat ore preces !
Talis supplicibus tribuit diademata Dacis :
Et Capitolinas itque reditque vias.
Die, precor, o nostri die conscia virgo Tonantis :
Si negat hoc vultu, quo solet ergo dare ? 10
Sic ego : sic breviter posita mihi Gorgone Pallas :
Quae nondum data sunt, stulte, negata putas ?
vit adem. Ille quidem donavit cedent Jovi, sed nulla millia largitus est nobis: pu-'
deal peliisse a Jove pauca. Sed quam non acerbus, quam nulla iracundia nubilus
legerat nostras rogationes! Tali fronte concedit Dacis abjectis coronam ; etpetit
Capitolium, et redit. Die, rogo, o virgo conscia nostri Tonantis, si recusat huefronte,
qua igitur solet donare ? Sic ego quae,ebam : sic paucis Pallas respondit deposita
Gorgone: Quœ nondum donata sunt, o fatue, credisue recusala?

4 Codex Pnlmauni : pudet heu, pauca. Beverlandi Ms. pudet ah, pauca.—
9 Die precor, o nostro die conscia virgo Tonanti malit Ant. de Rooy. Nescio
quam majorem elegantiam hoc loco Dativus habet. Vide Oudendorp. ad
Lucan. i. 20. et praecipue, quem ibi laudat, Heins. ad Ovid. Met. vi. 588.—
11 Sic ego: si breviter Junt. an. 1512. Sic ego : sic breviter pevita modo Bever
landi Ms.
NOTjE
4 Pudeat] Alii pudet heu. A mag- decenter interrogaret.
nia viris magna petere decet ; et for- Nostri Tonantis] Domitian!.
te, ut intelligere videtur, nihil dedit 11 Posita Gorgone] Hoc est, posito
Jupiter, sen potins Ca-ear, quod ni- clypeo, in cujus medio depictum erat
hil diguum ipso petierat Martialis. caput Medusae dirum аc terribile,
7 Diademata] Hoc est, Dacis victis quod qui intuerentur, statim in lapi-
concessit uti suis legibus. Lib. т. des commutabantur. Forte alludit
Epig. 3. Poëta ad simulacrum Palladis in Ca-
8 Et Capitolinas] Et talis trium- pitolio positum sine ;Egide: quod
phans in Capitolium asrendit. factum erat in gratiam Domitiani,
0 Conscia virgo] Minerva familiаre cujus statua jtgidem gestabat. Lib.
erat numen Domitiani. Vide lib. iv. xiv. Epig. 179.
Epig. 1. Palladem astute interrogat 12 Negata putas] Quasi dicat : Jans-
Poëta, quod ipsum Domitiaunm in- jam dabit.

XL
IN MARCUM.
Quod non sit Pylades hoc tempore, non sit Orestes,
Miraris? Pylades, Marce, bibebat idem.
An mirum tibi videtur quod hocavo non existat Pylades nec Orestes ? O Maree,
432 M. VAL. MARTIALIS
Nec melior panis turdusve dabatur Oresti :
Sed par atque eadem cœna duobus erat.
Tu Lucrina voras : me pascit aquosa Peloris : 5
Non minus ingenua est et mihi, Maree, gula.
Te Cadmea Tyros, me pinguis Gallia vestit :
Vis te purpureum, Maree, sagatus amem?
Ut praestem Pyladen, aliquis mihi praestet Orestem.
Hoc non fit verbis, Maree : ut ameris, ama. 10
Pylades potabat idem. Nec melior panis aut turdus apponebatur Oresti : at ambo
habebant aqualem carnam atque eandem. Tu voras ostrea Lucrina: me vero alit
aquosa Peloris: o Maree, non babeo gulam minus delicatam. Cadmœa Tyros le vestit,
me Gallia pinguis : o Maree, placetne ut ego sagatus diligam te purpureum? Ali
quis mihi prœbeut Orestem, ut prœbeam Pyladem. Hoc non fit verbis: o Maree,
dilige ut diligaris.
3 Nec melior rhombus ex codd. reposuit Scriverius : alii habent, Nec melior
parus. Heinsius ad Ovid. Heroid. Epist. vIn. 9. ex duobus veterrimis
codd. legit : Nec melior rhombus, turdusve dabatur Oresta: sed omnes impressi
babent, Oresti.
NOT.ffi
1 Quod non sit] Causam affert Po- loris, quam aquosam (licit, hoc est,
ëta, enr nulla esset vera amicitia; flaccidam ; nempe sine callo, ut ait
quoil nempe inter eos qui amici esse Kaderas, quo multum commendantur
euperent, nulla esset rerum comma* ostrea.
nio. Vide lib. n. Epig. 43. et lib. in. 7 Cadmea Tyros] Hoc est, Te vestit
Epig. 59. Pylades vero et Orestes purpura ex Tyro, me vero tegit sa-
inter fe fuerunt conjnnctissimi, quo- gum Gallicum rude et crassifili. Lib.
rum satis nota est historia. Vide iv. Epig. 19. '
etiamEpig.Ii. 10 Non fit verbis] Sed re. Seneca
5 Tu Lucrina] Lacus Lucrini ostrea Epist. 9. ' Ego tibi monstrabo ama-
optimi sunt saporis. Lib. In. Epig. torium sine medicamento, sine herba,
59. sine ulliiis veneficae carmine. Si vis
Aquosa Peloris] Ostrei genus est Pe- amari, ama.'

XII.
DE FAßULLA.
Jurat capillos esse, quos emit, suos
Fabulla : numquid, Paulle, pejerat ? nego.
FabuUa jurat suos esse crines, quos mercata est. O Paulle, numquid ilia pe
jerat ?
2 Ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. Fabulla : :
NC-ТЖ
1 Jurat] Ludit in hac voce suos. buit, vel quod ab alio emi. Lib. n.
Meum enim est quod mihi natura tri- Epig. 20. 'Nam quod emas, posáis
 EP1GRAMMATUM LIB. VI. 433
quid, Paule, pejerat? In alii* : Fabulla: numquid ipsa, Paule, pejerat ? vel, Fa-
bulle: mimquid illa, Paule, pejeral? Versum, ut exhibent edd. vett. claudicare
jam viderent Gruterus et Scrlverius; quorum hie tanquam spurium damna-
bat hoc Epigramma. Snpplebat tamen nego e duobus codd. ' Nec incommode
legeres: Fabulla: numquid, Paule, pejeral? rogo. Quod verbum in istiusmodi
interrogatione frequenter addit Valerius : ut cuivis haee Epigrammatä vol-
venti centies occurret.' Ant. de Rooy.
NOTjE
dicere jure t,mm.' Unde Fabulla лec licet crines non nativos suoi esse di-
juejurandum, nec fidem negligebat, ceret.

XIII.
DE STATUA JULIjE.
Qui s te Phidiaco formatam, Julia, cœlo ;
Vel quis Palladiœ non putet artis opus 1
Candida non tacita respondet imagine Lygdos,
Et placido fulget vivus in ore liquor.
Ludit Acidalio, sed non manus aspera, nodo, 5
Quem rapuit eolio, parve Cupido, tuo.

0 Julia, quis non credat te effictam calo Phidiœ, aut opus artis Palladiœ? Can
dida Lygdos simulacro non silente respondet, et naturalis pulchritudo meat in ore
sereno. Mar,us at tenera ludit balleo Veneris, quem eripuit ex tuo eolio, o parve

Ad Juliam lemma est in codice Pulmanni.—1 Quis te Phidiaco formavit in

codice Florentino.—2 Codex Pulmauni : non putat artis opui.—3 Candida non
tacta in codd. Florent. Vat. et Pulman.—8 Ferrar. Aid. Junt. Colin. Gryph.
aliae : vivus in ore decor. Codd. Pulman. Vat. aliique: vivus in ore liquor : splen
dor scilicet resultans ex statua Juliae, et fulgor defluus oculos praestringens.
Turneb. lib. zzin. cap. 28.-5 Ludit Alcidalio Junt. an. 1512.—7 Ut Marti*
NOTjE
1 Quis te Phidiaco] Amore Julia , prasentabat, ut loqui videretur.
ut vidimusjam Epig.3. supra, ardebat 4 In ore liquor [decor] Turnebus lib.
Domitianus, cui statuam miro artificio xxш. cap. 28. legit, in ore liquor, pro
elahoratam erigi curavit. De Phidia mollitudine quadam et tcneritate.
sculptore nobilissimo dictum lib. in. Gronovius vero sic explicat : virus
Epig. 35. Kauerest succus ille et sanguis faciei,
2 Palladia artis] Praestantiora ope- qui splendet e viventi, viva, veraque
ra Palladi, ut artium inventrici, tri- facie: ille fulget in hac statua : loqui
bnuntur. putes, et vivoancco os accendi.
3 Candida Lygdos] Hoc est, mar- 5 Ludit Acidalio nodo] Hoc est,
mor candidissimum Lygdinum die- blanda manu Julia gerit ceston Vene
tom, in monte Tauro repertum, Epig. ris, qua dicta est Acidalia ab Acida-
42. infra, quod formant Juliae sic re- lio fonte in Baotia, in quo lavare
Delph. et Var. Clas. Martial. 2 E
434 M. VAL. MARTIALIS
Ut Martis revocetur amor summique Tonantis,
A te Juno petat ceston et ipsa Venus.
Cupido. Juno et ipsa Venus a te petat balteum, ut revocetur amor Martis et supremi
Jovis.
renovetur codex Florentinas ; non inepte, jndicio Farnabii.
NOTjE
Gratiae dicebantur : in eo autem ein- vem sibi coociliare velit, et Venus
gnlo omnes Gratia; et Veneres ine- Martem, utantur balteo quo Domiti-
rant, quo qui perçutiuntnr, perentien- anum percussit Julia. His verbis ¡u
tis amore accenduntur. dicat Poëta Juliam esse pulchriorem
8 Juno petat] Hoc est, Si Juno Jo- Junone, et ipsa Venere.

XIV.
IN LABERIUM.
Versus scribere posse te disertos
Affirmas, Laberi : quid ergo non vis ?
Versus scribere qui potest disertos,
Non scribat, Laberi ; virum putabo.
O Laberi, asseveras te posse componere docta carmina: cur igitur non placet ?
qui potest condere docta carmina, o Laberi,non condat, existimaba eum virum.

Nihil in hoc Epigrammate variant libri cálamo exarati ant typis impressi.
NOT/Ж
1 Versus scribere] Fictum est nomen nominis sui contemnat, et qui versus
hujus Laberii : alteráis vero mimo- disertos cum possit scribere, se tamen
rum scriptoris meminit Macrobio! a scribendo cohibeat. Sic Laberium
Saturn. lib. n. cap. 7. Suetonius in carpit, qui sane a scribendo non se
Julio cap. 39. abstinuisset, si versus facere disertos
4 Virum putabo] Hoc est, fortis- valuisset, ut ipse jactabat.
simi esse animi eum putabo, qui famam

XV.
DE FORMICA SUCCINO INCLUSA.
Bum Phaëthontea formica vagatur in umbra,
Implicuit tenuem succina gutta feram.
Dum formica errat in umbra populea, gutta electri intricavit exilem feram : sit
NOTjE
1 Dum Phaëthontea] Dum formica quas conversae fuerunt sorores Phaë-
reperet sub frondibus populorum, in thontis, in liquorem succini e populo
 EP1GRAMMATUM LIB. VI. 435
Sic modo quae fuerat vita contemta manente,
Funeribus facta est nunc pretiosa suis.
qua paulo ante nullius erat pretii dum viveret, nunc evasit pretiosa sua morte.

De Formica electro inclusa lemma est in edd. vett.—4 Beverlancli Ms. nec
pretiosa suis.
NOITE
fluentis lapsa est, quo implicita lnce- argumentum est de ape Epig. 32. et
bat nobilem sortita tumulum. Idem de vipera lib. iv. Epig. 59.

XVI.
AD PRIAPUM.
Tu qui pene viros terres, et falce cinaedos,
Jugera sepositi pauca tuere loci.
Sic tua non intrent vetuli pomaria fures ;
Sed puer, aut longis pulchra puella comis.

1 Tu quifalce viros terres, et pene ciiiados legendum censet Gronovius. Tu

qui penne viros terres et falce in edd. vett. Tu qui pene codex Pulmanni.—3
Gruterus legendum censet e codd. Sic tua, Ifc. vulgo legitur, Sed tua.—4 Sed
puer, et longis codex Pulmanni.
NOTjE
1 Viros terres, Ife.] Forte, nec fal- 2 Jugera sepositi, Sfc] Hortum. Lib.
cem quam manu geris, timentes ; sed in. Epig. 58. vers. 47.
te custodem àvSooaàin aversatos. Lib. 3 Sic [Sed] tua] Gruterus legen
s. Epig. 36. vers. 15. Cinados] Mol dum censet e Mas. Sic sua, Içc.
les, sed falcem tuam veritos. Grono 4 Puer, puella comis] Qui talione
vius hic legendum censet : Tu qui luant pœnas, si intrarint uortum.
falce viros terres, et pene cinados.

XVII.
IN CINNAMUM.
Cinnam, Cinname, te jubes vocari.
Non est hic, rogo, Cinna, barbarismus 1
0 Cinname, vis appellari Cinna. Quœso, о Cinna, nonne est hic barbarismus ?

1 Cinname] Exemplo Fnrii et Fu- genus suum repeteret.

ris allato Poëta irridet hune Cinna- 2 Barbarismus] Est cum verbum
mum, qui detracta ultima sui nominis aliquod vitiose profertur. Cinnamus
syllaba Cinnam vocari se jubebat, ut tonsor fuit, de quo lib. vn. Epig.
nempe ab antiqua Cinnarum stirpe 63.
436 M. VAL. MARTIALIS
Tu si Furius ante dictus esses,
Fur ista ratione dicereris.
Si prias tu vocatusfuisses Furius, hoc ratione vocareris Fur.

3 Tu si Furius arte dicta esses in codice Pulmauni.

XVIII.
EPITAPHIUM SALONINI, AD PRISCUM.
S an ста Salonini terris requiescit Iberis,
Qua melior Stygias non videt umbra domos.
Sed lugere nefas ; nam qui te, Prisce, reliquit,
Vivit, qua voluit vivere parte magis.
Raneta umbra Salonini requiescit in terris Iberis, qua probier non spectat sedes
Tartareas. At non licet tnarere ; nат, о Prisce, qui te retüptit, vieil ea parte que
magis cupiit vivere.
Ad Priscum de Salonino inscriptio est in edd. vett.
NOTjE
1 Sancta Salonini] Manes a veteri- mortuus in te, о Prisce, qui alter e*
bus sancti proprie dicti sunt. Vide Saloninns, vivir, et praeterea vivit fa-
Macrobium Saturn. lib. ш. cap. 3. ma et gloria recte factorum. Sic
Iberш, Ebro, lluvias Hispanias Tar- Horatius in. Od. 30. ' Non omnia
racon. moriar : multaque pars mei Vitabit
3 Sed lugere nefas] Nam Saloninus Libitinam.'

XIX.
IN POSTHUMUM CAUS1D1CUM.
Non de vi, neque caede, nec veneno,
Sed lis est mihi de tribus capellis.
Vicini queror has abesse furto.
Hoc judex sibi postulat probari :
Habeo controversiam non de vi, nec occisione, nec veneno, at de tribus capellis.
Expostulo hasdeessefurto propinqui: judex petit probationem hujus furti. Tu nag

ln Posthumum lemma est in Aid. Junt. Colin. Gryph. &c.

not#:
2 De tribus capellis] Fac verba de narum a nostra causa commemora*
re cujus controversia movetur, nec tioaejudices оЫиЩidea,
hgurarum tumore et vana rerum alie-
 EPIGRAMMATUM LIE. VI. 437
Tu Cannas, Mithridaticuuique bellum, 5
Et perjuria Punici furoris,
Et Syllas, Mariosque, Muciosque
Magna voce sonas, manuque tota.
Jam die, Posthume, de tribus capellis.

va voce, et tota manu clamas Caunas, bellum MithrUlaticum, et perjuria furoris

Punici, et Syllas, et Marios, et Mucios. Jam, o Posthume, foc verba de tribus
capellis.
NOTjE
5 Caunas] Ignobilis est Apuliae vi- civile bellum inter Syllam et Ma
cus, ad quem funditus ab Haunibale rium.
caesi sunt Romani: quam clademfuse 7 Mucios] Porsenae bellum intelli-
describi t Li vi us. git, in quo Mucins Scaevola manu in
MithrUlaticum] Gestum a Lucullo, ignem immissa immortalem gloriam
Sulla, alii Sylla, et Pompeio contra consecutus est. Lib. i. Epig. 22.
Mithridatem. 8 Manuque tota] Hoc est, omni co-
6 Et perjuria] Silius Italicus de natu, totis viribus gestum agens.
Bello Punico lib. i. sic canit : ' ter 9 Jam die] Invehitur in Causidicos,
Marte sinistre Juratumque Jovi fae- qui otiosorum controversias Rheto-
dus conventaque patrum Sidonii fre- rum a foro alienas p,oponebant, nec
gere duces,' &c. Omnibus vero notum ad rem quicquam dicebant.

XX.
IN PHŒHUM.
Mutua te centum sestertia, Phœbe, rogavi :
Cum mihi dixisses, exigis ergo nihil ?
Inquirís, dubitas, cunetaris, meque diebus
Teque decem crucias : jam rogo, Phœbe, nega.
,
O Phabe, a te petivi centum sestertia mutuo, posteaquam mihi dixeras, igitur
nihil postulas ? inquiris, hares, differs, et decem diebus afflictas te et me: o Phabe,
jam oro, recusa.
3 Anquiris in quibusdam. Cetera nulla est lectionis varie tas in libris manu
scriptis aut prelo typographico excusis.
NOTjE
2 Exigis ergo nihil] His verbis sae- ausus aperte negare longa mora se et
pius Martialem hortatus fuerat Phae- Poëtam cruciabat: ¡taque ilium ro
bus, ut ab eo aliquid peteret : jam gat Martialis, nt tandem neget, cum
vero cum il 1 о petiisset centum sester- nihil gravius sit quam diu pendere.
tia, et quidem mutuo, Phaebus non Epig. 42. infra.
 M. VAL. MARTIALI.*

XXI.
DE STELLA ET IANTHIDE.
Pervetuam Stellae dum jungit Ianthida vati
Lae ta Venus, dixit, Plus dare non potui.
Haec coram domina : sed nequius illud in aurem,
Tu ne quid pecces exitiose, vide.
Saepe ego lascivum Martem furibunda cecidi, 5
Legitimos esset cum vagus ante toros.
Sed postquam meus est, nulla me pellice laesit :
Tam frugi Juno vellet habere Jovem.
Dixit, et arcano percussit pectora loro.
Plaga juvat : sed tu jam, Dea, caede duos. 10
Dum Venus hilaris copulat Ianthida in perpetuum cum poeta Stella, dixit : Ne-
quivi plus donare. Hœc prasente domina : at garriit in aurem illud improbius :
Tu cace, o improbe, ne quid pecces. Ego furens crebro percussi lascivum Martem,
cum vagaretur ante legitimum counubium. At ex quo meus est, non meoffendit ulla
concubina ; Juno optaret habere Jovem ita temperantem. Locuta eat, et secreto bol
leo Uesit cor. Vulnus placet : at tu, o Diva, jam percute duos.

De Hiantide et Stella est lemma in Aid. Junt. Colin. Gryph. Palman.

Junian. Ac. De conjunctions Stilia et Hiantida in cod. Thuaneo.—1 Athlantida
codd. Vat. et Florent.—3 lu iisdem codd. sed nequius illud in aure.—4 Ber-
mauni Ms. exitiosa.—6 Legitimes isset in quibusdam.—8 Codex Florentius :
vellet habere virum.—10 Codex Pulmauni :jam, Dea, paree Dea. Codd. Florent.
et Vat. cum duobus aliis : jam, Dea, parce Deo : i. e. desine male loqui de
Jove.
nc.тд:
1 Perpetuum Stella] De Stella lib. est, eum antequam ipsi nuberem,mae-
i. F.|iig. 8. qui Violantillam, cujus charetur. Legitimum Veneris mari-
amore jam din rieperibat, duxit uxo- tum fuisse Martem vix roperias; sed
rem. Violantilla autem Grace dici- idem hic de Venere dici posse existi
t ar laut his ab iov, viola, et ívOos, mo, quod de Didone Virgil. Жn. iv.
flos. 171. 'Nec jam furtivum Dido medi-
3 Coram domina] Violantilla. tatur amorem, Conjugium vocat, hoc
4 Ne quid pecces] Amori Stellae in praetexit nomine culpam.'
sultat Venus ilium monens, ne Vio- 9 Arcano loro] Hoc est, cesto, cujus
lantillae anteponat aliam puellam. erat arcana virtus. Epig. 13. supra.
5 Cecidi] Cesto, de quo supra 10 Plaga juvat] Placet Stellae.
Epig. 13. nt scilicet mihi Martem Cade duos] Ut mutuo amore ardeat
conciliarem. Violantilla.
6 Esset vagus] Alii, isset vagus, hne
 EPIGRAMMATUM LIB. VI. 439

XXII.
IN PROCULINAM.
Quod nubis, Proculina, concubino,
Et mœchum modo, nunc facis maritum ;
Ne lex Julia te notare possit :
Non nubis, Proculina, sed fateris.
O Proculina, quod nubis macho, et nuncfacis maritum paulo ante adullerum: ns
lex Julia queat te punire : O Proculina, non nubis, at conjiteris.

Hic nullam lectionis varietatem produnt exemplaria ant excusa aut cala
mo exarata.
NOTjE
3 Ne lex Julia] Quae vetabat adul- 4 Sed fateris] Te cum illo maecha-
teria. Epig. 7. supra, et lib. i. Epig. tam fuisse.
75.
XXIII.
IN LESBIAM.
Stare jubes nostrum semper tibi, Lesbia, penem:
Crede mihi, non est mentula, quod digitus.
Tu licet et manibus, blandis et vocibus instes :
Contra te facies imperiosa tua est.

3 Tu licet et manibus blandis, Ifc. interpungitur in edd. vett. ut blandís et

manibus conjungantur.
NOTjE
4 Contra te facies] Tanta erat Juven. Sat. vi. 195. ubi eadem est
Lesbia deformitas, nt vocibus blan- sententia.
dis excitare Poètam nequiret. Vide

XXIV.
DE CHARISIANO.
Nil lascivius est Charisiano :
Saturnalibus ambulat togatus.
Nihil petulantius est Carisiano : togatus incedit Saturnalibus.
De Carisiano inscribunt Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Junian.
Lang. &c.
2 SaÍH,'naHims] Quo tempore Equi- et synthesim, id est, vestem cœnato-
tes et Senatores togam deponebant, riam assumebant. Lib. xiv. Epig. 1.
440 M. VAL. MARTI AUS
1ЧOТЖ
Cum vero Carisianus pauper non ha- Poëta paupertatis causam ascribit
beret synthesim, sed tantum togam, lasciviae, quasi lasciviens contra mo-
ambulabat togatus. Ludens autem rem incederet Carisianus.
XXV.
AD MARCELLINUM.
Marcelline, boni soboles sincera parentis,
Horrida Parrhasio quem tegit ursa jugo;
llie vetus pro te patriusque quod optat amicus,
Accipe, et haec memori pectore vota téne :
Cauta sit ut virtus, nec te temerarius ardor о
In medios enses, saevaque tela ferat.
Bella velint, Martemque ferum rationis egentes:
Tu potes et patriae miles, et esse decus.
O Marcelline, vera progenies patria probi. quem tegit ursa horrida cœlo Septem-
trionis ; audi quid expetat pro te ille antiquus, et patrius amicus, et serva hœc vota
corde memori: ut virtus tua «{ provida, ne ardor temerarius te rapiat in medios
gladios, et fera tela. Carentes racione expetant bella et sœvum Martem : tu potes
esse miles, et ornamentum patriœ,
3 Beverlandi Ms. quod optet amicus.—4 In eodem: pectore nota tene.—5 Ed.
antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. Junian. Lang. Scene te teme
rarius ardor. Nostram lectionem testatur codex Pulmanni.—7 Jimt. an.
1512. rationis agentes.—8 Tu potes et patris miles et esse ducis codex Pulmanni.
Vide Turneb. lib. xxv. cap. 27. Tu potes et patria miles et esse ducis Bever
landi Ms. Tu potes et patrismiles et esse decus citat Barbou. Beverlandus legit :
et esse tum. Corruptum esse hune locum ait Ant. de Rooy ; et conj. Tu
poteris patria miles et esse secus : i.e. 'aliter,' vel, etsi non temerarius caput
perienlis objectes, tamen patriam fortis miles defendere poteris.
NOTE
2 Horrida] Marcellinus iste milita Parrhasia,ab Arcadiae urbe imde erat
bat in Dacia, hodie Moldavia, !fc. Lib. Calisto in ursam a Jove commutata.
vn. Epig. 79. et lib. ix. Epig. 46. ad Vide Hb. iv. Epig. 11.
eundem Marcellinum : ' Et Getici tu- 3 Patriusque] Ex his verbis colligit
leris sidera pigra poli.' Strabo lib. Domitins Marcellinum fuisse Hispa-
vii. Tiras fiЪру robs irpbs rbу Xtóinov num Martialis populаrem, sed potins
KtkkipAvovs, Kой vpbs rip ?w AáKovs Se, a patre Marcellini patrius amicus
rota (h riwamla тrpbs Vepyjwiav Kо) fuisse mihi videtur.
ràî Tov "IffTpou irriyàs, obs olfiai Aaiovs 7 Bella velint] Hoc est, temere
HkiMu то iraЛaioV. Geta qui versus pugnent furiosi ; nec enim vetat
Pontum et Orientem inclinant: Daci Marcellinum pugnare, sed tantum
qui in diversum ad Germanium et Istri monet, ne in hostes temere irruat.
fontes vergunt, quos puto antiquitus esse 8 Tu poies] Potes patriae esse or
Davos appellatos. namento tempore belli et pacis. Le-
Parrhasio jugo] Hoc est, Septem- gunt alii : Tu potes et patris miles, et
tiione, nempe sub ursa quae dicta est esse ducis ; quae lectio non placet.
 fiPIGRAMMATUM LIB. VI. 441

XXVI.
DE SOTADE.
Periclitatur capite Sotades noster.
Reum putatis esse Sotadem ? non est.
Arrigere desit posse Sotades : lingit.

3 Arrigere defit posse Sotades in codice Puhnauni.

NOTjE
1 Sotades] Qui crimen admiserunt Poëta, eum capite periclitari. De
rei capitis dicuntur : cum ore impuro Sotade Poëta quodam dictum lib. II.
morigeraretur Sotades, festive ait Epig. 86.

XXVII.
ad nepotem.
Bis vicine Nepos, (nam tu quoque proxima Florae
Incolis, et veteres tn quoque Ficelias,)
Est tibi, quae patria Signatur imagine vultus,
Testis maternas nata pudicitiae.
Tu tamen annoso nimium ne parce Falerno : 5
Et potius plenos aere relinque cados.
O Nepos bis vicine, (nam tu etiam habitas in locis propinquis Flora, atque etiam
in antiquis Ficeliis,) habesfiliava testem materna castimonia, qua refert imaginem
paterni vultus. Nihilominus ne nimisie abstineas a veleri Falerno ; et potius relinque

2 Alii legunt, Fregelias ; alii, Ficedulas: iilud frigide sane et contra ver-
sum : hoc aeque obscure ac Ficelias: rurine illae fuerint an in urbe. Alii,
Ficuleas. Vide Brod. Miscell. lib. xv cap. 28.—3 Est tibi, qua patr'ii Aid.
Junt. Colin. Gryph. Pulman. Lang. Junian. Delph. Farnab. &c. patria Bever-
landi Ms. et sic Grnterus ex codd. Sed ut ill! us elegantia intelligatur,
sciendum rb vultus esse Accusativum pluralem : signata vultus patria imugine,
est, in vultibus signatam patriam Imaginem habens. Notus Hellenismus.—
NOTjE
1 Bis vicine] Duplici modo Nepo n. cap. 9.
tem sibi esse vicinum dicit Poëta: 6 Tu tamen] Licet babeas filiam,
primo quidem Romae, circa templum noli tamen nimium defraudare ge-
Florae, de qua lib. v. Epig. 23. tum in nium : sufficiet enim si illi vados pe
Sabinis in Ficeliarum oppido, inter cunia plenos reliqueris ; ipse porro
quod et Nomentum Martialis praedi- bibe Falernum a mullis aunis recon-
um habuit. Sic Cluverius Ital. lib. ditum.
442 M. VAL. MARTI ALIS
Sit pia, sit locuples, sed potet filia mustum ;
Amphora cum domina nunc nova fiat anus.
Caecuba non solos vindemia nutriat orhos :
Possunt et patres vivere, crede mihi. 10
cados ptasM pecunia. Filia sit pia, sit divet, sed bibat mustum. Amphora nunc
receni senescal cum domina. Cacuba vindemia non alat solos orbos: licet et patri-
bus vivere, mihi adhibefidem.
4 Testis materna: nota Beverlandi Ms.—8 In eodem Ms. nunc norafiet opus.
NOTjE
7 Musium] Hoc est, viunm auno- ris carent, bibere vinum Caecubum,
tum ne relinqaas filiae ; sed mustum, sed et iis qui liberos habent, liceat
sen viunm recens. quod ipsa leverit, hilariter vivere. De vino Caecuho
et quod cum ipsa simul consenuerit. vide lib. zni. Epig. ПЛ.
9 Cacuba] Non solum iis qui libe-

XXVIII.
EPITAPHIUM GLAUCIjE.
Libertus Melioris ille notus,
Tota qui cecidit dolente Roma,
Cari delicias breves patroni,
Hoc sub marmore Glaucias humatus
Juncto Flaminias jacet sepulcro : 5
Castus moribus, innocens pudore,
Glaucias ille cognitus libertus Melioris, qui interiit tota Roma marente, delicia
breves patroni dilecti, hoc sub marmore scpultus jacet tumulo juncto viœ Flaminia:

Epitaphium Glaucia ad viatorem inscriptio est in quibusdam vett. Lemma

nostrum exhibent Aid. Junt. Colin. Gryph. aliae.—5 Juxsta Flaminia jacet
sepulchy, (i.e. Juxta F.j. sepulchrum,) exhibet margini ascriptum Juntiua
nostra : mendose. Juxta Flaminiam viam Romanos suos mortuos sepelire
solitos esse, bene notum est. Forte: Hoc sub marmore Glaucias humatus.
Juxta Flaminiam jacet sepulchre Castus, tfc.—6 In Aid. Junt. Colin. Gryph.
Plant. Junian. Pulman. Lang. Delph. ahis, integer pudore: in cod. Florent.
innocens pudore, quod reposuerunt G ruter. Scriverius, Farnab. Schrevel.
%,
NOTE
1 L,b. (tus Melioris] Vide apud Sta- Statu ' Arhor' et ' Psittacus.'
tium Sylv. lib. п. Epicedion in Glau- 5 Flaminia'] Viœ nempe extra ur-
ciam Melioris. Melior Atedius vir bem, ad quam frequentes erant tu-
sane clarissimus fuit, ad quem sunt muli.
 EPIORAMMATUM LIB. VI. 443
Velox ingenio, decore felix.
Bis senis modo messibus peractis
Vix unum puer applicabat annum.
Qui fles talia, nil fleas, viator. 10
purus moribus, integer pudorc. promtus ingenio, flnrens pulchritudine. Puer ad-
jungebat vix unum annum duodecim messíbus paulo ante absolutis. O viator qui
luges casum ejusmodi, nihil lugeas deinceps.

Barbon, et recentt.—8 In edd. vett. mensibus peractis. ' E vet. cod. fide
messibus reponi debet, ut ostendat decimum tertium aetatis annum vix atti-
gisse. Id colligi potest e Statu verbis in Glanciae Epicedio, ubicanit: ' O
ubi venturœ spes non longinqua juventae.' Et paulo post, ubi puerum Ho-
meri utrumque opus recitasse, stupentibus parentibus et magistris ait ; quae
res in bimum puerum non cadit.' Pulman 10 Ni fles talia codex Puimanoi.
NOTjE
7 Velox ingenio] Homerum enim ingenium bimnlo ?
recitabat, stupentibus omnibus. Vide 10 Nilfleas] Hoc est : O viator, qui
Statium loco citato. mortem hujus pueri defies, opto nihil
S Messibus] Hoc est, annis. Qui- habeas unquam deflendum : id est,
dam male legunt, mensibus; nam quod felix esto.

XXIX.
DE EODEM.
Non de plebe domus, nec avarae verna catastae,
Sed domini sancto dignus amore puer,
Munera cum posset nondum sentire patroni,
Glaucia libertus jam Melioris erat.
Moribus hoc formaeque datum, quis blandior illo»? 5
Aut quis Apollineo pulchrior ore fuit ?
Puer fuit non vernaplebeia domus, nec avarœ catasta, at dignussancto amore heri
sui : Glauciajam erat libertus Melioris, cum nondum posset intelligere donapatroni.
Hoc concession moribus et pulchritudini, quis suaviorillo ? aut quis Apollineo orefor-

3 Munia cum posset nondum p'stare patrono Juntina nostra margini ascriptum
exhibet.
НOТЖ
1 Non de plebe domus] Lege Epi nales servi exponerentur. Avaram
gramma prœcedens. Glaucia, inquit, dixit, quia avari erant mangones, qui
non erat de plebe servili, nec verna ex venditione servorum qusastum fa-
venalitius, qui cum reliquis servis in ciebant.
catasta exponeretur. Erat autem 6 Aut quis] Hoc est, Quis vel etiam
catasta locus, vel potius machina formosus ut Apollo fuit pulchrior
lignea longa compedis instar, ubi ve Glaucia ?
444 M. VAL. MARTI A LUS

Immodicis brevis est aetas, et rara scnectus.

Quicquid amas, cupias non placuissc nimis.
MMior fuit ? Eximia sortiuntur brevem atatem, et raram senectam. Optes non
arridere nimis quicquid diligis.
NOTX
7 lmmodicis] Quibas est precox qua credebantantiquinimiae hominum
ingenium et gratisaima inl'antia, ii gloriae Deos invidere.
cito mori uu tur. Hoc dicere videtur 8 Cupias non placuisse] Ne cito pe-
Poéta secundum impiam opinionem, reat.

XXX.
IN PjETUM.
Sex sestertia si statim dedisses,
Cum dixti mihi, Sume, tolle, dono :
Deberem tibi, Paete, pro ducentis.
At nunc cum dederis diu moratus,
Post sepiem, puto, vel novem Kalendas, 5
Vis dicam tibi veriora veris ?
Sex sestertia, Paete, perdidisti.
Si eubito donasies sex sertertia, cum mihi dixisti, Accipe, aufer, largior ; o Pate,
esiem tibi debitor ducentorum. Sed cum diu cunetatus modo donaveris,post ueptem,
opinor, vel nerem mensss; placetue tibi dicam aliquid verius veritate ? O Pate,
amisisti sex sestertia.

4 At nunc cum dederis diu rogatus codex Florenlinus.

NOT7E
1 Sex sestertia] Poëtae daturum se 7 Perdidisti] Fere enim nulla est
promiserat Paetus, qnae si donasset gratia tarde concessa: at vero bis
sine mora, tantum illi debuisset Mar- dat qui cilo dat.
tialis, quantum pro ducentis.

XXXI.
IN CHARIDKMUM.
Uxorem, Charideme, tuam scis ipse, sinisque
A medico futui: vis sinefebre mori.

Tn hoc Epigrammate exhibendo unllo modo variant tut calamo scripli libri
aut typis impressi.
 EPIGRAMM ATÜM LIB. VI. 445
NOTjE
2 Vis sine] Id est, expilari : nam conduxisti medicum hoc munere. Cal-
omnia dabimtur medico : pauperes derinus. Vel inteilige Cbaridemum
enim mortuos Martialis saepe appel- metuisse, ne uxor amore medici capta
lat. Vel, vis mori sine fehre: id est, aegrotaret, atque ideirco permisisse
Nunquam vis aegrotare, propterea nt ab eo subagitaretur.

XXXII.
DE MORTE OTHONIS.
Cum dubitaret adhuc belli civilis Enyo,
Forsitan et posset vincere mollis Otho :
Damnavit multo staturum sanguine Martem,
Et fodit certa pectora nuda manu.
Sit Cato, dum vivit, sane vel Caesare major: 5
Dum moritur, numquid major Othone fuit?
Cum Enyo belli civilis esset adhuc in ancipiti, et forte effaminatus Otho posset
superare, improbavit Martem non staturum nisi multo sanguine, et transfodit nudum
pectus manu non dubia. Cato, dum vivit, sit hercle major vel ipso Casare ; dum
interit, anfuit major Othone ?
1 Cod. Vat. civilis eripo.—2 Forsitan an possit Beverlandi Ms.—3 Damna
vit multo saturum jam sanguine Aid. Juni. Colin. Gryph. Lang. Junian. &c.
Damnavit multo saturatum sanguine in codd. Florent. et Vat. staturum probat
Farnabius ; ' stare ' enim pro ' constare ' dixit lib. iii. Epig. 74. vs. 8.—»
4 Effodit certa pectora tota manu Beverlandi Ms.
NC-ТЖ
1 Cum dubitaret] Enyo, id est, Bel- stare pro constare. Staturum] Le-
lona, Martis soror, cum adhuc dubita gunt alii saturatum, vel saturum jam.
ret cui victoriam concederet, an Vi- Prior lectio magis placet.
tellio an Othoni. Vide Suetonium 6 Numquid major] Desperatis enim
in Othone. rebus, metu hostium se interfecit
3 Damnavit Martem] Hoc est, bel Cato: Otho vero prope integris pec
lum, quod stare seu cessare nequibat tus transfodit, unde motiendo plus
sine multo sanguine, nisi forte sumas gloriae quam Cato adeptus videtur.

XXXIII.
IN SABELLUM.
Nil miserabilius, Matho, paedicone Sabello
Vidisti, quo nil laetius ante fuit.

Ai Mathonem lemma est hujus Epigrammatis in codice Paluwi,

 44Ü M. VAL. MARTIALIS
Furta, fugae, mortes servorum, incendia, luctus
Affligunt hominem : tam miser, et futuit.

4 Affligunt hominem, tam miser ? in edd. vett. Vide Turneb. lib. xxv. cap. 27.
NOTjE
1 Sabillo] De quo lib. ni. Epig. miserabilius esse dicit Poëta: cum т!>
98. Vide et lib. ii. Epig. 51. Misere verbum miserabilius videatur referri
deperibat pueros .Sabellus, sed dila- ad bonorum jacturam, quam passus
pidato patrimonio coactus est amare erat miser Sabellus.
mulieres: qua de causa nil Sabello

XXXIV.
AD DIADUMENUM.
Basia da nobis, Diadumene, pressa: quot, inquis?
Oceani fluctus me numerare jubes :
Et Maris JEgaei sparsas per littora conchas,
Et quae Cecropio monte vagantur apes :
Quaeque sonant pleno vocesque manusque theatro, 5
Cum populus subiti Caesaris ora videt.
Nolo quot arguto dedit exorata Catullo
Lesbia : pauca cupit, qui numerare potest.

O Diadumene, liba nobis oscula pressa : quot, ais ? Imperas a me recenserifluc

tus Oceani, et conchas sparsas per littora maris JEgœi, atque apes quœ errant in
monte Cecropio, et voces et manus qua applaudunt pleno theatro, cum populus indic
iar vultum repentini Cœsaris. Nolo quot exorata Lesbia libavit concinno Catullo :
pauca optat, qui potest recensere.
1 Langius aliique, quot inquit?—4. 5 Si per codd. liceret, prœferret Ant.
de Rooy : Et quot Cecropio monte vagantur (vel vagentur) apes; Quoique
sonant (vel sonent) pleno, Ifc. Ovidiana repetitione toS quot. Art. Am. ii.
517. seqq. in. 149. Trist. v. 1.31. et v. 2. 23.
NOTjE
1 Basia da nobis] De Diadumeno id est, Atticus.
jam actum lib. ш. Epig. 64. et lib. v. 7 Nolo quot] Lege Catulli Carm. v.
Epig. 47. ad Lesbiana : ' Da mihi basia mille,
4 Et quœ Cecropio] Hymettum in- deinde centum, Dein mille, altera,
tellige, de quo Pausanias in Atticis : dein secunda centum,' &c. Haec vero
'Yjii7jTTbs ipvu vópas ne\lrrais imriiSeio- basia, utpote numerabilia, pauca esse
Titras : Hymettus pastiones habet apibus existimat noster Poeta.
aptissimas. Cecropius vero dicitur,
 EPIGRAMMATUM LIB. VI. 447

XXXV.
AD CjECILIANUM.
Septem clepsydras magna tibi voce petenti
Arbiter invitus, Caeciliane, dedit.
At tu multa diu dicis : vitreisque tepentem
Ampullis potas semisupinus aquam.
Ut tandem saties vocemque sitimque ; rogamus, 5
Jam de clepsydra, Caeciliane, bibas.
O Caciliane, judex non libenter tibi postuhmti magna voce concessit septem cleps
ydras. Sed tu prefers multa diu : et semisupinus bibis vitreis phialis tepentem
aquam. Ut tandem expieos vocem et sitim, oramus, o Caciliane, jam potes de
clepsydra.
4 Ampullis potas semisopitus Beverlandi Ms.
NOTjE
1 Septem clepsydras] Clepsydra, sea nam decem clepsydris quas spatiosis-
hydrologium, aquarium est horolo- simas acceperam, sunt additae qua-
gium. Vasculum quippe erat aut ex tuor.' Nisi hie locus varie legeretur,
vitro, aut ex alia materia, per quod rem definiret ; etenim alii legunt pro
aqua inclusa guttatim defluens dime- decem clepsydris, viginti, alii duode-
tiebatur tempus. Nam orantibus in cim, alii tribus ; tandem pro longo
foro ex more Atheniensium praescrip- temporis spatio septem clepsydras
tum erat tempus : attamen saepe li- hic posuit Poëta.
berae erant actiones, nec ad certum 3 Vitreisque] Noununquam antem
tempus dicere jubebantur patroni. comedisse et bibisse Oratores in ipsa
Quantum vero temporis dimensa fue- actione disce a Quintiliano lib. xi.
rit una clepsydra, mihi compertum cap. ultimo : ' Bibere,' inquit, ' aut
non est. Sunt qui singulas horas sin- etiam esse interagendum,quod multis
gulis clepsydris definiant, in qua moris fuit, et est quibusdam, ab Ora-
sententia est Calderiuns : alii clepsy- tore meo procul absit,' &c.
drae mediamhoram, alii tribus clepsy- 6 Jam de clepsydra] Aquam bibe,
dris horam tribuunt. Plinius Junior ut ineptae tuae orationi finem breviter
lib. n. Epist. 11. sic de clepsydra: imponas.
' Dixi,' inquit, ' horis pаene quinque :

XXXVI.
AD PAPILUM.
Mentula tam magna est, tantus tibi, Papilc, nasus,
Ut possis, quoties arrigis, olfacere.

Ad Pamphilum inscribitur hoc Epigramma in codice Pulmauni.—1 Pam-

phile in eodem.
NOT«
1 Tantus tibi] Irridetnasum,atque ingentem Papili mutonem.
448 M. VAL. MARTI ALIS

XXXVII.
IN CARINUM.
Secti podicis usque ad umbilicum
Nullas reliquias habet Carinus :
Et prurit tamen usque ad umbilicum.
O quanta scabie miser laborat !
Culum non habet, est tamen cinaedus. 5

Hie nulla est lectionU varietas in exemplaribus impressis aut manu

scriptb.
NOTE
3 Et prurit] Catamito tamen dif- rosum prurigo tnrpitudinis. De Cha-
fisso et inntili saevit circa jecur ulce- rino jam dictum lib. i. Epig. 78.

XXXVIII.
DE FILIO REGULI.
Aspicis, ut parvus, nec adhuc trieteride plena
Regulus auditum laudet et ipse patrem ?
Maternosque sinus viso genitore relinquat,
Et patrias laudes sentiat esse suas ?
Jam clamor, centumque viri, densumque coronae 5
Vulgus, et infanti Julia tecta placent.
Videsue ut parvus Regulus, nee adhuc tribus anuis peractis, celebret et ipse audi
tum genitorem ; et deserat gremium genitricis conspecto patre, atque inteiiigat decus
paternum esse suum ? Jam clamor, et centum viri, et plebs frequens cœtu, et Julia

2 In quibusdam, laudat et ipse: cod. Pulmanni, Aid. Junt. Colin. Gryph.

aliae, laudet et ipse.—5 Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. densumque corona.—6 Ju
lia trita codex Florentinns. Julia templa malit Ant. de Rooy, ut apud Ovid.
Pont. iv. 5.21. Stat. Sylv. I. 1. 31. At et tecta de superbis aedibus dici notum
est. Consule Broukh. ad Tibull. in. 3. 3.
NOTjE
1 Nec adhuc trieteride] Quae est quorum munus describit Cicero de
spatium trium annorum. Oratore lib. s.
2 Regulas] Filius seil. infans jam 6 Julia tecta [templa] Alii, Julia
laetabatur cum orantem in foro patrem tecta. Juliam basilicam intellige, in
aadiret. Vide Plinium Juniorem lib. qua seil. jus reddebant centum viri,
iv. Epist. 2. ubi describit mortem bu- quos ingens populi multitude circœm-
jus pueri. stabat. Lege Plinium Jun. lib. v.
5 Centumque riri] Erant judices, Epist. 21.
 kpigrammat';m lib. vi. 449
Acris cqui soboles magno sic pulvere gaudet ;
Sic vitulus molli praelia fronte cupit.
Di, servate, precor, matri sua vota, patrique ;
Audiat ut natum Regulus, ilia duos. 10

templa sunt jucunáa infanti. Sic progenies fortis equi latatur magno pulvere ; sie
vitulus tenerafronte appetit pugnam. O Dii, servate, oro, sua vota genitriei, et
genitori, ut Regulus audiatfilium, illa vero ambos.
NOIVE
7 Acrisequi] Videturrespicereillud 10 Audiat ut natura] Orantem scili-
Horatii: 'Fortes creantur tortious.' cet. Illa duos] Mater nempe audiat
9 Di, servate] Soleunis antiquorum maritum, etaliquando filium agentem
bene precandi formula. causas.

XXXIX.
I N C I NN A M.
Pater ex Manilla, Cinna, factus es septem,
Non liberorum : namque nec tuus quisquam,
Nec est amici, filiusve vicini :
Sed in grabatis tegetibusque concepti
Materna produnt capitibus suis furta. 5
Hic, qui retorto crine Mauras incedit,
Soholem fatetur esse se coci Santrœ.
At ille sima nare, turgidis labris,
O Ciuna ex Morulla uxore suscepisti septem non ¡iberos, namque nee quisquam
est tuus, necfilius amici, aut vicini; at concepti in grabatis et tegetibus indicant
suis capitibus adulteria matris. Hic Maurus, qui ambulat retorta coma, fatetur
se esse progeniem Cogimntra : sed ilie depressa nare, tumidis labris, simillimus est

2 Non liberlorum Aid. Junt. Colin.—3 Beverlandi Ms. filius nec vicini.—
7 Cogisantra pro cod Santra Aid. Junt. Colin. Gryph. Plant.Junian. Pulman.
NC-ТЖ
1 Pater ex Marnlla] Adulteria Ma- ces pro lectis. Juven. Sat. vi. de
rnlta facete narrat, quae servorum a- Messalina Claudii uxore loquens sic
more debaccharetur. ait: 'Ausa Palatino tegetem pres-
4 Sed in grabatis] Hoc est, lectis ferre cubili.'
servorum propriis. Tegetibus] Hoc 7 Coci Santra [Cogisantra] Servi
eat, mattis, quibus utebantur meretri- Mauri. Legnut alii, coci Santra.
Delph. et Var. Clas. Martial. 2 F
450 M. VAL. MARTIALIS
Ipsa est imago Pannici palœstritav '
Pistons esse tertium quia ignorat, 10
Quicumque lippum novit, et videt Damam 1
Quartus cinaeda fronte, candido vultn,
Ex concubino natus est tibi Lygdo :
Pcrcidc, si vis filium, nefas non est.
Hune vero acuto capite, et auribus longis, 15
Quae sic moventur, ut soient asellornm,
Quis morionis filium neget Cyrrhae ?
Daae sorores, illa nigra, et hase rufa,
Croti choraulae, villicique sunt Carpi.
Jamque hybridarum grex tibi foret plenns, 20
Si spadu Coresus, Dindymusque non esset?
Pannico palaârita: quis nescit tertium esse pistoris, quicumque cognovit et spectat
lippum Damam ? . . . Quis vero inficietur filium esse sannionis Gyrtha hune
acuto capite, atque auribus longis, qua sic moventur, ut soient asellorum ? dua so
rores, illa nigra, et hœc rufa genitœ sunt a Cruto choraula, atque a Carpo viäico.
Jamque haberes gregem plenum hybridarum, si Corculus et Dtndymus non essent

Lang. Delph. &c. Cosigranta- Beverlandi Ms.—9 Pannichi Beverlandi Ms.—

11 Quacunque lupum in eodem Ms. Dammam in edd. vett.—14 Pracide ed.
antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. Plant. J unian. Pulman.
Lang. Farnab. Delph. aliae. Lectioncm nostrnm testator codex Florentinus.
Saepissime permutantur per et prœ in compositione. Vide quae diximus ad
lib. ii. Epig. 72. v. 3.— 17 Quis morionisfilium neget Gyrthes Aid. Junt. Colin.
Gryph. Pulman. Lang. Delph. &c. Gyrrha legunt alii.—20 Jam vernularum
codex Vaticanus, et sic Bodleianus in margine. Jam mobidarum codex Flo
rentinos. Jam Niobidarum codd. quidam, teste Calderino, ut referas ad nu-
merum filiorum Niobes; sed placet prior scripture. Beverlandus legi j ubet :
Jamque Ombridarum grex, Ifc. et nos mittit ad Seal. Varr. p. 201. Ex obser-
vatione Scaligen I. c. ' Vu,hri,' 'Imbri,' ' Ibri,' 'Ibridae' apud veteres spu-
rii vocati sunt, nt apud Graces dicti ДрврocoЛш. Ombridarum igitur, quod
hie fingit Beverlandux, idem erit ac hybridarum. Qnid antem opus erat Mar
tial! antiquum et obsoletum, si modo unquam extitit, prae usitato et notiere
obtrudere?—21 Si spado Coreusus Aid. Junt. Colin. Gryph. Si spado Corculus
Plant. Junian. Pulman. Lang. et Delph. Si spado choredus codex Florent.
NOTjE
9 Palastrila] Paunici dantis ope- est fœtus ex imparibus parentibus, nt
ram palestra. Lib. m. Epig. 57. ex apro et sue ; sic filios ex matre iu
ll Et videt Damam] Tcrtius vero genua et patre servo hy bridas vocat
filius lippus genitus erat a pistore Poëta.
Dama, qui et ipse lippus erat. 21 Si spado Cores** [Corculus] Alii,
17 CyrrAe [G'yrMer] Alii, Gyrr*'r. Coresus.
20 Jauique hybridarum] Hybrids
 EPIGRAMMATUM LIB. VI. 451

XL.
AD LYCORIM.
Fcemina prœferri potuit tibi nulla, Lycori :
Praeferri Glycerae fœmina nulla potest.
Haec erit hoc, quod tu : tu non potes esse, quod haec est.
Tempora quid faciunt ! banc volo, te volui.

O Lycori, nulla olim mulier potuit tibi anteponi, nulla nunc mulier potest ante-
poni Glycerae. Hacfiet hoc quod tu es: tu nequis esse quod hac est. Quid effi-
ciunt temvora ! Hœc placet mihi, tu plucuisti.

Ad Lycorim, an,on ex formosa lemma est in Beverlandi Ms.—3 In eodem

Ms. sed non potes esse.—4 Tempora quo in eodem.
NOTjE
3 Hœc erit hoc] Fiet anus. Tu non potes] Fieri juvenis.

XLI.
IN RAUCUM POETAM.
Qui recitat lana fauces et colla revinctus,
Hic se posse loqui, posse tacere negat.
Qui recitat gutture et collo circumdato lana, hic affirmat se nec posse loqui, nec
posse silere.
In raucum Poetam colla lana tegentem inscribitur in quibusdam vett.—I Qui
recitat lauro fauces el tempora vinctus Beverlandi Ms. fauces et tempora vineta
codex Bodl. et alius Oxon. ap. Farnab.—2 în quibusdam, teste Farnabio,
nosse tacere; sed in Bodl. aliisque, posse tacere.
NOT/Ж
1 Qui recitat] Raucum huno Poé- Ëpig. 41. Gell. lib. i. cap. 15. de
tam carpit Martialis : etenim cum inani Ioquacitate : ' Epicarmium quo-
¡Me faucibus focale adhiberet, ne fri- que illud non inscite. se habet: Où
gore corriperetur, ostendebat se non \éyt,f fc,vbs, âAЛà ciyqv aSvyaros.
posse nisi aegre loqui : ostendebat pa- Ex quo prefecto sumtum est : qui
riter se taceve non posse, cum licet cum loqui non posset, tacere non po-
iaueus vellet recitare. Vide lib. iv. terat.'
452 Ы. VAL. MARTIALIS

XLII.
DE ETRUSCI THERMIS, AD OPPIANUM.
Etrusci nisi thermulis lavaris,
Illotus roorieris, Oppiane.
Nullae sic tibi blandientur undae:
Nec fontes Aponi rudes puellis,
Non mollis Sinuessa, fervidique 5
Fluctus Passeris, aut superbus Anxur,
Non Phœbi vada, principesque Baiae.
Nusquam tam nitidum micat serenum :
Lux ipsa est ibi longior, diesque
Nullo tardius a loco recedit. 30
Oppiane, interibis illotus, nisi laceris thermulis Etrusci. Nulla aquœ sic tibi
palpabuntur, nec fontes Aponi intacti puellis, non mollis Sinuessa, el calidifluctus
Passeris, aut alius Anxur, nec vada Phœbi, et Baia nobilissimœ. Nullibi semitas
tam nitida splendet : lux ipsa est longior illic, nec serius dies abit ab ullo loco. Onyx

De Hetrusci thermis est lemma in Aid. Junt. Colin. Gryph. aliis.—1 In

iisdem laveris. Pulmanni codex, lararis.—7 Codex Vaticanus, principisve,
i.e. Domitiani.—8 Nusquam tam nitidum vacat Beverlandi Ms. cum non-
nultis edd. vett. micat servant Aid. Junt. Colin. Gryph. Plant. Junian.
Pulman. Lang. Delph. &c.—10 Post nunc versum locum habet decimus
quartus, Siccos pinguis Onyx, Ifc. in ed. antiq. Ferrar, an. 1471. Aid. Junt.
Colin. Gryph. Plant. Junian. Calderin. Pulman. Lang. et Delph. Nostrum
ordinem servant Gruter. Scriver. Farnab. Scurevel. Barbou, &c.—11
NOT iE
1 JJirujctniinJPapiniusSylv. lib. i. maritima, hodie, nt ahmt, Rocca di
balneum Etrusci fuse describit. Mondragone. Tacitus Annal. хn. de
2 Illotus] Aliae enim aquae sordes Claudio: ' Refovendis viribus mollitie
tuas, et malum colorem, de quo lib. coíli, et salubritate aquarum Sinues-
vii. Epig. 8. eluere non poterunt. sam perrexit.'
4 Nec fontes Aponi] Juxta Pata- 6 Fluctus Passeris] Aquae blandis-
vium. Suetonius in Tiberio, cap. 14. simae in Campania ad mare inferum, ut
' rudes puellis.' Cassiodorus lib. n. putantlnterpretes. De his nihil reperi.
Epig. 39. ait lavacrum illud singulari Anxur] Hodie, Terracina, lib. v.
pudicitiœ disciplina sanctum esse ; in Epig. 1.
eam enim aquam iu qua viri recrean- 7 Phœbi vada] Cumanum littus in-
tur, si mulier descendat, calore ex- telligunt Interpretes, ubi nempe cele
nritur. Vel forte Poëta respicit ad bre fuit Apollinis templum, Virgil.
Patavinarum pudicitiam, quam com- JEn. vi. Cluverius Italiae lib. n. cap.
mendat Plinins Junior lib. i. Epist. 2.intelligit aquas Apellinares calidas,
14. et Poeta noster lib. xi. Epig. 17. et nobiles, olim ' Caeretanas' dictai,
à Mollis Sinuessa] Urbs Campanis: juxta Cœre Etruriae oppiduui.
 EPIGRAMMATUM LIB. VI. 453
Illic Taygeti virent metalla,
Et certant vario decore saxa,
Quae Phryx, et Libys altius cecidit,
Siccos pinguis Onyx anhelat aestus,
Et flamma tenui calent Ophitae. 15
Ritus si placeant tibi Laconum,
Contentus potes arido vapore,
Cruda Virgine Martiave mergi ;
Quae tam candida, tam serena lucet,
Ut nullas ibi suspiceris undas, 20
Et credas vacuam nitere Lygdon.
Non attendis, et aure me supina,
Jamdudum quasi negligenter audis.
Illotus morieris, Oppiane.
pinguis emittit siccos fervores. Illic metalla Taygeti virescunt, et varia pulchritu-
dine contendunt lapides, quos altius excidit Phrygiuset Afer, atque Ophitœ fervent
lento igne. Si mores Lacedamoniorum tibi arrideant, contentus urido vapore potes
immergi infrigidam aquam virginem atuue Martiam : quœ tam pura et tam niti
da micat, ut suspiceris nullas esse aquas illic, et putes splendere Lygdinum marmor
vacuum. Non auscultas, et jam diu quasi oscitanter me audis aure negligente. Op
piane, interibis illotus.
Tajeti vigent Beverlandl Ms.—14 Hunc versum, nt extat in edd. vett. trans-
positum esse notavit Cagnerius, qui in antiquo codice eum post duodecimum
legerat insertum.—18 Martiave codex Florentinus.
NOTjE
11 Taygeti] Montis in Laconia, in 16 Ritus si placeant] Quos explicat
quo marmor, quod metallum vocat, ipse Poeta versions sequentibus : hoc
cum tamen proprie non dicatur nisi est, Si placet sudare sicca celia, fri-
de ferro, turo, &c. gida vero lavare. De aqua virgine,
13 Qua Phryx] Hoc est, ex Phrygia sic dicta quod fluens in urbem de-
atque ex Libya. clinaret a rivo Herculis, jam dictum
14 Pinguis Onyx] Genus quoddam lib. v. Epig. 21. de qua Plinius lib.
marmoris de quo Plinius lib. xxxvi. xxxi. cap. 3. et ibidem de aqua Mar-
cap. 7. alias gemma, et vas etiam im- tia, ab Anco Martio rege, deinde a
guentarium dicitnr. Onychem tamen Q. Martio praetore in urbem invecta,
in his thermis fuisse negat Papinius ut aiunt Interpretes.
loco supra citato: 'Mœret onyx longe, 21 Lygdon] Locus nempe erat in
queriturque exclusus ophites.' Pin- Tauro monte, ubi marmor candidissi-
guis dicitur, hoc est ' sudans,' inquit mum.
Raderus. 22 Aure me supina] Vide lib. v.
Siccos œstus] Nempe similes radiis Epig. 78. Auris supina significat
solis. habitum prope dormientis, qui caput
15 Ophita] Marmor nempe maculis in humeros inclinat, et negligenter
distinctum instar serpentis. auscultat.
454 M. VAL. MARTIALIS

XLIII.
AD CASTRICUM.
Dum tibi felices indulgent, Castrice, Baiae :
Canaque sulfureis nympha natatur aquis :
Me Nomentani confirmant otia ruris,
Et casa jugeribus non onerosa suis.
Hic mihi Baiani soles, mollisque Lucrinus ; 5
Hic vestrœ mihi sunt, Castrice, divitiae.
Quondam Iaudatas quoeumque libebat ad undas
Currere, nec longas pertimuisse vias :
Nunc urbi vicina juvant, facilesquc recessus,
Et satis est, pigro si licet esse mihi. 10
O Castrice, dumfrueris amœnis Baiis ; et natatur Nympha cana m,dis sulfureis :
ames rillœ Nomentana me corrohorat, st domus non gravis suo fundo. Hic frnor
Baianis solibus, et molli Lucrino : hic, o Castrice, fruor vestris opibus. Olim
placebat currere ,psocumque ad aquas commendatas, nec reformidure longum iter.
Nunc secessus faciles, et loca juxta urbem placent, et sufficit, si fax est mihi segni

1 Cum tibi Beverlandi Ms.—2 Canaque sulphureis unda natatur aquis. Non
omuino spernendum quod margin! ascriptum exhibet Juntina nostra: Canaque
sutplmreis Nympha juvatur aquis.—S Hoc mihi codd. Tbuan. et Vat.—6 Hoc
nuhi sunt cestra codex 'l'Imam us. Hic nostra mihi sunt in aliis. De permuta.
tione nostra et sestra In membranis antiquis vide nos ad Catull. lxvII. 7. 18.
Tibull. in. 4. 4. et iv. 2. 24. Pro dmtia Farnabius lèvent detitia, quae duo
verba saepe confusa a librariis.—7 Codex Pulmauni, quacunque libebat.—9
Лune urbis codex Florent.—10 Beverlandi Ms. p,gro et licet esse mihi. Juntina
nostra in margine : pigrum si licet esse mihi ; male. Vide quae congessit
Heins. ad hunc versum Ovid. Heroid. Epist. x,v. 64. 'Quo mihi commisse
non licet esse piam ;' ubi optt. codd. habent, ' piae.'
NOTjE
2 Canaque] S, usus est: Natas in et ratione fundi aeriificata, nec mmis
aqua cana, quia sulfurea . et Nym- magna nec parva nimia.
pham posuit pro lympha, seu aqua. 10 Et satis est] Olim currebam
% Confirmant] Ex hoc verho licet ad aquas amœnas etiam remotissimas ;
colligere Martialem fuisse aegrotum, nunc vero me aetate provectum, et
atque tunc incepissc convalescere in pigrum, juvant loca urbi vicina, et
agro suo Nomentano non procul ab sufficit, si mihi liceat otiosajn vitam
urbe, de quo lib. ii. Epig. 38. agere.
4 Non onerosa] Hoc est, pro modo,
 EPIGRAMMATUM LIB. VI. 455

XLIV.
IN CALLI0D0RUM.
Festive credis te, Calliodore, jocari,
Et solum multo permaduisse sale.
Omnibus arrides, dicteria dicis in omnes ;
Sic te convivam posse placere putas.
At si ego non belle, sed vere dixero quiddam : 5
Nemo propinabit, Calliodore, tibi.
O Calliodore, putas te cavillari lepide, et te unum perfusum esse multis facetiis.
Subrides cunctis, cavillationibus lacessis ornatos, hoc modo credis esse convivajucun-
dus. Al si ego non facete, sed vere protulero quiddam, o Calliodore, nemo propi
nabit tibi.
2 Тe solum Schrevel. an. 1670.— 3 Beverlandi Ms. dicteria ducis in
omnes.—5 At si ego nunc vollem tibi vere Heere in codice Pulmauni.
NOTjE
2 Permaduisse] Pntas te solum esse tui impuritatem nemo tibi suum po-
facetum et jucundum divitibus, quo- culum tradet in quo bibas ; id est,
rum caenam captas. nemo te invitabit ad caenam. Vide
6 Nemo propinabii] Propter oris lib. п. Epigr. 16.

XLV.
IN NUPTIAS LYGDI ET LECTORIA.
Lusistis, satis est; lascivi nubite cunni:
Permissa est vobis non nisi casta Venus.
Haec est casta Venus ? nnbit Lectoría Lygdo :
Turpior uxor «rit, quam modo mœcha fuit.

Lemma in edd. vett. est, Ad Lecteriam : in aliis, Ad Lœtoriam ; vel,

In Nuptias Lygdi et Latoria.—3 Schrevel. an. 1670. cum aliis, nubit Latoria
Lygdo.
NOTjE
1 Lusistis] Legem Juliam, qua Lectoria coacta est nubere concubino
adulterin prohibebantur, revocaverat Lygdo. Epig. 39. supra : ' Ex concu-
Domitianus, Epig. 7. supra. Juven. bino natus est tibi Lygdo.'
Sat. n. 32. ' qui tunc leges revocarat 4 Turpior] Nupta enim concubino
amaras Omnibus, atque ipsis Veneri adulterium fateri videbatur. Epig.
Martique timendas.' Ergo maecha 22. supra.
4ГЯ) M. VAL. MARTI A MS

XLVI.
AD CATIANUM.
Va pul at assiduo Veneti quadriga flagello,
Nec currit: magnam rem, Catiane, facit.
Quadriga Veneti perpetuo cœditur virgis, nec properat : O Catiane, agit mag
nam rem.
2 Beverlandi Ms. magnam rem, Catiane, facis.
NOTjE
1 Vapulat] Quidam auriga ex Ve autem quatuor factiones : Venetorum
netorum factione equos quadrijugos nempe, qui cœruleum ferebant, crelo
assidue verberabat, nec tamen illi et mari sacri: Prasinorum, quiviri-
properabant : illum irridet Poeta, dem, terrae seu veri et floribus dicati :
quasi magnam rem faciat, qui cum Russatorum, qui igni, et Marti : Л1-
equos verberibus disrumpat, non cur borum, qui albos viridi mixtos gere-
rant tamen; vel qui cum tali quad bant pannos. Sic Kadern?. Plura
riga audeat venire in certamen. Kraut vide apud Bulengerum.

XLV[I.
AD IANTHIDA NYMPHAM.
Nymph a, mei Stellae quaî fonte domestica puro
Laberis, et domini gemmea tecta subis :
Sive Numae conjux Triviae te misit ab antro ;
Sive Camœnarum de grege nona venis :
0 Nympha mei Stellœ, quœ domestica flu¡s fonte puro, atque ingrederis œdes gem-
meas : sive uxor Numœ te misit a specu Dianœ, seu tenis nona de grege Musarum :

Ad Hiantidi Nympham inscribitur in edd. vett.—1 Nympha meo Stellœ in

codice Pulmanni. Nympha A Mianœ in codd. Vat. et Florent.—3 Codex Vati-
canus : Ттеbiœ te misit ab mane. Florent. Triviœ te misit ab amne. Codex
Tbuan. Tribiœ te misit ab antris. In aliis ab ancro, vel, ab ancris. In qui-
busdam: Trivia te misit ad Annum. Turneb. lib. ХХш. cap. 27. emendat;
Trivia te misit ab Anna ; et intelligit Dianam cultam Ariciae ab Anna Peranna.
Et sic Calderini codex antiquus. Janus Rutgersins legi vult : Tyria te misit
ab Anna, quae Didus Tyriae fuit soror. ' Site Numœ conjux Triciœ te misit ab
SOTJE
1 Nympha, mei Stella] Alii, meo. de qua Floras in Numa. Ovid. Fast.
Landat Stelhs fontem, cujus Nomen hl agit de fonte /Egeriae: 'jEgeria
seu Nympham Iantbidem appellat a est, quae praebet aquas, Dea grata
nomine Iantbidis uxoris Stellae, de Camœnis : Illa Numae conjux, cousili.
qua Epig. 21. supra. unique fuit.'
3 Sice Numœ conjux] JEgeti* nempe Trivia] Hoc est, Diana-, lib. Spect.
 KHIGRAMMATUM LIB. VI. 457
Exsolvit votis hac se tibi vîrgine porca 5
Marcus, furtivam quod bibit aeger aquam.
Tu contenta meo jam crimine, gaudia fontis
Da secura tui : sit mihi sana sitis.
Лаc virgine porca Martialis se liberat votis tibi factis, qui œgrotus furtim hausit
aquam tuam. Tu jam placata meo scelere exputo tutu ¡irœbe gaudia fontis lui :
sit mihi sana sitis.
Anna: ¡ta viri eruditi jampridem emendarunt, cum antea legeretur antro,
vel, amne ; quomodo librietiam nonnulli, quos inspeximus. Sed quid est
Triviœ Anna ? certe nemus illod ad Tyberim non longe ab Urbe situm erat,
et ex Janiculo spectari poterat, ut Martialis nos docet. Alterum erat in agro
Lavinio ad Numicium ffumen. Sic et Egeria duplici loco colebatur : nam et
Camœnanmi nemus illi sacrum erat prope urbem, et Aricina? quoque Dianae
sacris accensebatur. Trivia igitur Egeria potest dici, Anna non potest.
Codex Rottendorphii : Tibiœ le misit ab Annœ. Lege meo pericuto: Sice
Numœ conjux Tyria te misit ab Anna. Intelligit aquae ductibus fontem bunc
derivatum fuisse ex Nnmicio, qui est in Laviniensi agro, per nemus Egeriae.'
Ita Heinsius ad Ovid. Fast. ni. 675.—7 Tu contenta modo lacrymantia codd.
Florent. et Vat.
NOTjE
Epig. 1. quae in valle Aricina cole- tins ni. Od. 13. baedum immolat fonti
batnr. Blandusiae.
4 Sive Camœnarum] Hoc est, seu 7 Gaudia fontis] Hoc est : Tu, о
laberis ex fonte Musarum, vel seu Nympha jam secura, meo scilicet see
verns una ex novem Musis. 1ere expiato, fac mihi copiam salu-
5 Exsolcii] Huic Nymphae, seu brium tuarum aquarum. Vel secura
huic fonti vota nuneupaverat Mar- refer ad gaudia.
tialis, se nempe porcam intactam 8 Sit mihi sana sitis] Jam a morbo
¡mmolatnrum, quod aegrotus furtim recieatus nunc ita sitiam, ut olim
bibieset aquam ex illo fonte. Hora- aeger sitiebam.

XLVIH.
IN FOMPONIUM.
Quod tam grande sophos clamat tibi turba togata:
Non tu, Pomponi ; cœna diserta tua est.
Quod turba togatorum exclamat tibi tam grande soplws, non tu, o Pomponi, sed
convivium tuum facundum est.
In hoc Epigrammate nil variant codd. aut Iibri impressi.
NOT.E
1 Grande sophos] De hac exclama- landaretur propter versus, sed prop-
tione egimus lib. i. Epig. 4. Versus ter cœnam lautam. Sic Persius Sat.
sues coram amieis ad cœnam vocatis i. ' calidum seis ponere sumen, Seis
recitare solebant veteres. Poeta comitem horridulum trita donare la-
hunc Pomponium irridet, qui non ceina.'
458 M. VAL. MART1ALIS

ХЫХ.
DE SIS PRIAPUS.
Non sum de fragili dolatus ulmo ;
Nec quae stat rígida supina vena,
De ligno mihi quolibet columna est,
Sed viva generata de cupresso :
Quae nec saecula centies peracta, 5
Nec longae cariem timet senectae.
Hanc, tu quisquis es, o malus, timeto :
Nam si vel mínimos manu rapaci
Hoc de palmite laeseris racemos ;
Nascetur, licet hoc velis negare, 10
Inserta tibi ficus a cupresso.

De Priapo inscriptio est in edd. vett.—7. 8 Hanc, tu quisquis es, о malus,

timeto, Hanc: si, &;c. Juntina nostra in margine, ex quodam cod. hand dubio ;
ha-c etenim verba, Hanc et Nam, sa?pe in codd. permutant nr.— 9 Heins. ad
Ovid. Art. Am. ш.703. putat omnino scribendum legeris ; nen laseris ; quod
tarnen editos ac manu ex a ratos, quoa vidit, codices omnes occupavit.
NOTJ2
1 Non sum] De Priapo liortorum quentibus. Vide Epig. 73. infra.
custode actum Hb. I. Epig. 36. lib. 10 Nascetur] Tibi ticoso insère tur
in. Epig. 58. et Epig. 16. supra. vena mea cupressea. Epig. 16.
4 Sed viva] Vitalitatis cupressi supra.
rationem addit duobus versibus se-

L.
DE THELESINO.
Cum coleret puros pauper Th ele si nus amicos,
Errabat gelida sordidus in togula.
Cum Theksinus inops observaret amicos pudicos, sordidas vagabatur in frigida
**c*********
In Thelesinum ad Bithynicum Beverlandi Ms.—1 Gruterus legit amores,
NOT^
1 Cum coleret puros] Serisus est: turpes, quorum libidinis conscius fuit.
Nihil consecutus est Thelesinus, dum Juvenalis Sat. ni. ' Quis nunc diligi-
colutt amicos castos ; at vero dives tur nisi conscius,' &c.
factus est, statim ac coluit homines
 KPIGRAMMATUM LIB. VI. 459
Obscœnos postquam ccepit curare cinaedos,
Argentum, mensas, prœdia solus emit.
Vis fieri dives, Bithynice ? conscius esto. 5
Nil tibi, vel minimum, basia pura dabunt.
togula. Ex quo caepit colere turpee cinaàos, ¡He unus mercatur argentum, mensas,
fundos. O Bithynice, cupis locupleturi Í conscius esta. Oscula pudica conferent
tibi nihil, vel minimum.

probante Farnabio.—3 Obscaenos ex quo Beverlandi Ms. servare pro curare

codex Pulmauni. ' Grnterns ex uno codice servare, quod sit ' observare,'
' colere,' flepa,re,W. Ego quidem scio hoc esse curare : lib. xi. Epig. 18.
' Turba tamen non deest, sterilem quae curet amicum.' Plin. Epist. lib. i, 6.
' Nec me praeterit esse Regulum ВюткаЫретoс Est enim locuples, factiosns,
curatur a multis, timet ur a pluribus.* Sed non servare hoc sensu pro ' obser
vare ' nusquam legi. Meliores ergo codd. qui habent, curare.' Gronovius.
NOTjE
4 Argentum] Vel cœlatum, vel purum.

LI.
АП LUPERCUM.
Quod convivaris sine me tam saepe, Luperce,
Inveni, noceam qua ratione tibi.
Irascar, licet usque voces, mittasque, rogesque.
Quid facjes ? inquis : quid faciam ? veniam.
0 Luperce, excogitaт quo modo te ledum, quod epularis sine me tam cre-
bro. Succensebo, quumvis semper invites, et mittas, atque ores. Quid ages ? ais :
quid agam 7 ibo.
3 Irascor licet usque in quibusdam.
NOTjE
1 Quod convivaris] Carpit Lu per- 4 Veniam] Caenaho apud te, atque
cum, qui raro eum ad caenam invi- avaritiae tuae paenas dabis.
taret.
LII.
EPITAPHIUM PANTAGATHI TONSORIS.
Hoc jacet in túmulo raptus puerilibus annis
Pantagathus, domini cura, dolorque sui,
Pantagathus nwrtuus aunis puerilibus, amor et maror sui heri, jacet in hoc sepul-

Epi. Panlugathi lemma est in quibusdam vett.—3 Vis tangente Junt. an.
460 M. VAL. MARTIA LIS
Vix tangente vagos ferro resecare capillo"
Doctus, et hirsutas excoluisse genas.
Sis licet, ut debes, Tellus placata, levisque ; 5
Artificis levior non potes esse manu.
ero, sciens resecare errantes crines ferro vix tangente, atque expolire malas pilosas.
O tena, quantumch deinceps sis illi placata et levis, tuquia esse levior manu ar.
tificis.
1512.—5 Sis licet imposito tellus codex Pulmanni. Sis licet inde sibi tellus Aid.
Junt. Colin. Gryph. Plant. Juman. Lang. Dclph. &c. barbare, judicio Far-
nabii. Nostram lectionem testantur codd. Florent. et Timan.
NOT.E
2 Pantagathus] Raptus fato imma- qui modus est loquendi Graecus, quem
turo, amor nempe domini dum vi- et Latini usurpant. Alii legunt, Sis
veret, dolor vero ex quo mortuus. licet, ut debes. Videat lector. Sensus
Ipsius forte Poëtae fuit servus. est: O terra, quantumvis sis levis,
5 Sis licet, ut debes [inde sibi] De nequis tamen esse levior manu Pan-
hac bene precandi formula vide lib. tagathi, dumtonderet: quae propria
v. Epig. 35. tellus sis sibi, hoc est, ei, tonsoris laus est.

LIII.
DE ANDRAGORA.
Lotus nobiscum est, hilaris cœnavit ; et idem
Inventus mane est mortuus Andragoras.
Tam subitae mortis causam, Faustine, requiris ?
In somnis medicum viderat Hermocratem.
Andragoras latus lavit nobiscum, et idem cœnavit, mane repertus est defunctus.
O Faust ine, rogos causam tam repentini interitus? Medicus Hermoerates apparue-
rat illi in somnis.
Hie nulla lectionis varietas est in Hbris manu exaratis aut excusis.
NOTjE
1 Lotus nobiscum] Huic simile est tem, qui proculdubio multos aegros
Epigramma Graecum Anthol. lib. ii. sua imperitia necaret.
E/s 'Iorpous. Poeta carpit Hermocra-

LIV.
DE SBXTILIANO.
Tantos, et tantas si dicere Sextilianum,
Aule, vetes ; junget vix tria verba miser.

Ñeque in hoc Epigrammate quicquam variant codd. aut libri impress!.

 EPIGRAMMATUM LIB. VI. 401
Quid sibi vult? inquis: dicam, quid suspiccr esse:
Tantos, et tantas Sextiiianus amat.
norж
i Tantos, See] Praegrandes draueos, eorumque randas.

LV.
IN CORACINUM.
Quod semper casiaque, cinnamoque,
Et nido niger alitis superbae
Fragras plúmbea Nicerotiana,
Rides nos, Coracine, nil olentes :
Malo, quam bene olere, nil olere. 5
O Coracine, irrides nos nihil fragrantes, quod ta semper unctus casia et cinna-
momo, et nido avis superbœ, oles Nicerotiana plumbea : magis placet nihil olere, quam
bene olere.
3 Flagras plumbea Nicerotiana legit Salmasius. Fragras plumbea Nicero-
ntana Aid. Junt. Colin. Gryph. Lang. &c. Nostram lerüonem exhibet codex
Pulmauni ; et sic etiam legit Turneb. lib. xxv. cap. 27.
NOTjE
1 Quod semper] Iste Coracinus 3 Plumbea] Redoles unguenta, quae
varns odoribus animae fcetorem com- vasis plumbeis in umbra, teste Plinio
pescebat, quibus non opus est nihil lib. xiII. cap. 2. concoquebantur.
olenti. Nicerotiana dicuntur a Nicerote un-
Casia ciunamoque] Frutices sunt guentario, de quo lib. x. Epig. 38. et
odoris suavissimi. lib. xii. Epig. 66. Alii, Niceroniana.
2 Et nido niger] Hoc est, unctus iis 5 Nil olere] Car malit nihil olere,
herbis odoriferis, quilma nidum con- explicuitPoëtalib.n. Epig.12.'Hoc
licit phœnix, nt aiunt Poëtae, quae mihi suspectum est, quod oles bene,
vera esse negat Plinius lib. xii. cap. Posthume, semper : Posthume, non
19. Vide lib. v. Epig. 7. bene olet qui bene semper olet.'

LVI.
IN CHARIDEMUM.
Quod tibi crura rigent setis, et pectora villis ;
Verba putas famae te, Charideme, dare.
NOT/E
1 Quod tibi crura, Ife] Crura et cepturnm famam quae de tua mollitie
pectus hispida setosaque prae sc fe- increbuit.
rendo, putas te contra iturum et de,
 M. VA I. MARTIALIN
Extirpa, mihi crede, pilos de corpore toto,
Tequc pilare tuas testificare nates.
Quae ratio est ? inquis : scis multos dicerc multa. 5
Fac paedicari te, Charideme, putent.

5 Pulmauni codex : scis multos dicerc mullís. Vide Turneb. lib. xxv. cap.
27.—6 Pharideme Junt. an. ISIS. .
NOTA
S Extirpa, fyc] Lib. li. F.pig. 20. cunt Graeci eleganter.
vers. 6. 6 Fac, ife] Hanc quasi levions
5 Dicerc multa] Loqui varia de tua criminis suspicionem oppone illâ gra-
turpitudine. ПоЛЛа nal iramoîa di- viori, quod te suspicantur toa-uùÇeiv.

LVII.
IN PHŒBUM.
Mentiris fictos unguento, Phœbe, capillos,
Et tegitur pictis sordida calva comis.
Tonsorem capiti non est adhibere necessum :
Radcre te melius spongia, Phœbe, potest.
0 Phcsbe, unguento dissimulas falsas comas, et turpis calsa operitur picla
casarie. Non est opus admovere tonsorem capiti. O Phabe, spongia potest rаdere
************
In Phabum tegentem calvam capiüis inscribitur in Beverlandi Ms.—1 Pro
fictos legendum esse tactos conj. Heins. ad Ovid. Fast. iv. 740. fictos tamen
efendi posse, putabat Oudend. ad Lucan. x. 491. Emendationem Heinsii
rmat codex Thuan. qui faclos habet : forte tamen e recepta non inutiliter
tinctos eliceres, quod (hoc modo, iicfos,) exhibet Juntina nostra in margine.—
2 Et tegitur fictxs conj. Ant. de Kooy. ' Vult Poëta,' inquit ¡lie, ' Phaebum
tegi calvam sordidam gatero, et hoc modo mentiri capillos unguento tactos.—
3 Codex Pulmauni et Beverlandi Ms. adhibere necesse.
NOTjE
1 Mentirisßdvs] Tu rnehus lib. xxv. 4 Rаdere fe] Hoc est, abstergere
cap. 27. Olim qui erant toto capite pictos crines, et delere potest spon-
calvi, sibi solebant unguento perfusl gia. Hadere non dicitur proprie nisi
velut fila capillorum imitari. Vide de novacula.
Epig. 74. infra.
LVIII.
AD AULUM PUDENTEM.
Cernere Parrhasios dum te juvat, Aule, Triones
Cominus et Scythici sidera pigra poli ;
O Aule, dum tibi placet cominus spectare Triones Parrhasios, et tolerare ostra
 EPICRAMMÂTUM LIB. VI. 463
O quam разne tibi Stygias ego raptus ad undas
Elysiae vidi nubila fusca plagae !
Quamvis lassa, tuos quaerebant lumina vultus, 5
Atque erat in gelido plurimus ore Pudens.
Si mihi lanifica; ducunt non pulla sórores
Stamina, nec surdos vox habet ista Deos ;
Sospite me sospes Latias reveheris ad urbes,
Et referes pili praemia clarus eques. 10

Poli Scythici ; O quam fere ego tibi raptus ad undas Styfias spectavi atra nubila
regionis Elysue ! Oculi, licet graves. quarebant tuos vultus,\et gelido ore sapissime
loquebar de meo Pudente. Si lanificœ sorores trahunt mihi stamina non nigra, nec
ista vox pervenit ad sarda Numina ; me salvo salvus remeabis ad urbes Latii, atque
eques illustris reportabis prœmiaprimipili.

2 Scythici sidera ferre poli Aid. Jimt. Colin. Gryph. Plant. Junian. Pnl-
man. Lang. Delph. &c. Getici sidera pigra poli Beverlandi Ms. cum aliis
codd.—4 Pro fusca Pontanus ad Macrob. Saturn. i. 11. tentabat flustra ;
sed frustra. Apud Ovid. Met. v. 286. legitur ' Fusca repurgato fugiebant nu
bila cœlo :' ubi tamen multum variant codd. Ant. de Rooy reponendum
hoc Nostri loco censet, nubila furva. ' Purvus ' epitheton, quo semper de
rebus inferais usos esse auctores, dudum monuerunt Heins. ad Ovid. Met.
in. 273. et Broukh. ad Propert. iv. 11. 3. quos vide.—5 Quamvis lapsa tuos
Beverlandi Ms. lassa et lapsa saepe permntarunt librarii. Vide Burm. ad
Ovid. Trist. ii. 85. et Barm. nj ad Propert. ». 15. 7. et i v. 4. 64.—6 Bever
landi Ms. plurimus ore pudor.—9 Codex Oxon. penes Farnabium : reveheris
ad oras.—10 Pro clarus, alii magnus.
NOM
1 Cernere Parrhasios] Gellius lib. Epig. 32. et lib. v. Epig. 49.
ii. cap. 21. ' Sed ego quidem cum 2 Sidera pigra [/erre] Alii, sidera
Lael¡o etVarrone sentio, qui Triones pigra.
rustico vocabulo appellatos scribuot, 3 O quam] Hoc est, quam pзene
quasi quosdam teriones : hoc est, mortuus sum !
arandae colendaeque terrae idoneos. 7 Non pulla] Quae mortem minan-
Itaque hoc sidus, quod a figura posi- tur, lib. iv. Epig. 73.
turaque ipsa quia simile plaustri vi- 10 Et referes] Hoc est, primipili,
detur, antiqui Graecorum йр.а£ш> dix- seu primi centurionis legionis honore,
erunt, nostri quoque veteres, a bubus et equestribus ornamentis decoratus
junctis, Septemtriones appelleront.: redibis : qui enim primipilus fiebat,
id est, a septem stellis, ex quibus statim in ordinem equestrem ascribe-
quasi juncti triones figurantur.' Vide batur, teste Lipsio de Militia Romana
lib. iv. Epig. 11. et Epig. 25. supra. lib. ii.
De Aulo Pudente jam dictum lib. i.
4ñ4 M. VAL. MARTIALIS

LIX.
IN BACCARAM.
Et dolel, et queritur, sibi non contingere frigus
Propier sexcentas Baccara gausapinas :
Optat et obscuras luces, ventosque, nivesque :
Odit ethybernos, si.tepuere, dies.
Quid fecere mali nostrae tibi, saeve, laceraae, 5
Tollere de scapulis quas levis aura potest ?
Quanto simplicius, quanto est humanáis istud,
Mense vel Augusto sumere gausapinas ?
Boceara uueret atque expostulat, se non eorripifrigore, propter sexcentas gausa
pinas : expetit dies nuhilos, et ventos, et nives ; odit et dies hybernos, si tepuere.
O acerbe, quid in te peccarunt nostrœ lacerna, quas levis aura potest auferre ex
humeris ? quanto simplicius, et quanto humanius illud est, uti gausapinis vel mense
Augusto.
S Edd. vett. sa'va : alii sœve ut Baccara sit nomen viri : sene codex Vati-
canus.—7 In edd. vett. quanto est humanius illud: in cod. Vaticano: quanto
est humanius illas.
1 Et dolet, et queritur] Iste Bacca- 5 Sœve] Alii legunt, Sirva: nomen
rа dolebat hyemem non sœvire, ut est fictum, inquit Raderus, seu fre-
posset ostentare gausapinas, pennlas mims, seu viri : placet accipere pro
nempe villosas, quibus uterentur Ro- virili, nescio an fœmmis gestatae
mani hyberno tempore, frigido. Si- gausapinae.
mili morbo laborabat Zoilos, de quo 7 Quanto simplicius] Hoc est, hu-
lib. ii. Epig. 16. manins faceres, si aperte faterevis
8 Obscuras luces] Hoc est, cœlum tuum morbum, gausapinas gestando
nubilum. vel media a?.state.

LX.
DE POMPILLO, AD FAUSTINUM.
Rem factam Pompillus habet, Faustine: legetúrj
Et nomen toto sparget in orbe suum.
O Faustine, Pompillus gessit rem feliciter ; evolvetur, et diffundet nomen suum

ï)e Pompillo in edd. vett. Ad Faustinum in codice Pulmanni. De Pompullo

in codd. Thuan. et Florent—1 Pompullus habet in iisdem.—3 Visiporum
NOTjE
1 Rem factum] De hoc loquendi sine dubio consecuturum se quod
modo dictum lib. i. Epig. 28. et lib. optat.
h. Epig. 26. dictur de cо qui putat
 EPIGRAMM ATUM LIB. VI.
Sic leve flavorum valeat genus Usipiorum,
Quisquis et Ausonium non amat imperium.
Ingeniosa tamen Pompilli scripta feruntur ; 5
Sed famae non est hoc, mihi crede, satis.
Quam multi tineas pascunt blattasque diserti !
Et redimunt soli carmina docta coci !
Nescio quid plus est, quod donet saecula chartis,
Victurus Genium debet habere Hber. 10
per lotum mundum : sic valeat gens mobilisflavorum Usipiorum, et quisquis non fa
xtet Imperio Romano. Nihilominus scripta Pompilli dicuntur ingeniosa. At mihi
fldemvidhibe, hoc non sufficitfamœ. Quam multi eloquentes alunt tineas et blattas !
Et soli coci emunt versus eruditos ! Nescio quid plus est, quod conciliai immortuli-
tatem scriptis, liber victurus debet habere genium.

codex Thuan.—7 Beverlandi Ms. plantasque diserti.—8 Codex Vat. carmina

docta joci.—9 Nescio quid plus sit Thuan. Nescio quid plus est quod douant
Vat.—10 Victurus senium Beverlandi Ms.
NOTE
3 Sic leve] Sic valeant hostes po- pilli : Poëta respondet hoc non suffi-
puli Romani, ut libri Pompilli ; hoc cere ad consequendam famam.
est, utinam sie pereant, nt libri Pom- 7 Blattas] Vermes qui rodunt ii-
pilli perituri sunt. Usipii vero po- bros.
puli sunt Germaniae Rheni accolae ex 8 Carmina] Quibus scilicet piper,
Tacito Hist. iv. qui eos conjungit pisces, et cetera ejnsmodi invol-
cum Chattis et Mattiacis; Ptole- vantur.
mesos tamen Usipios ad Istrum ponit. 10 Genium] Hoc est, leporem, et
Ita Raderus. Leves dicuntur, quod a gratiam nativam: unde Horatins :
Romanis defecissent. ' Tu nihil invita dices faciesve Mi-
5 Ingeniosa tamen] Imperitinempe nerva.'
censent ingeniosa esse scripta Pom-

LXI.
IN 1NVIDUM.
Lau DAT, amat, cantat no stros mea Roma libelles :
Meque sinus omnes, me manus omnis habet.
Mea Roma celebrat, diligit, et canit nostros libros; et versar in gremio et manu

Hujns Epigrammatis lectionem nnllo modo variant impressi aut manu ex-
arati libri.
NOTJE
1 Mea Roma] Hoc est, mihi amica et benevola.
Delph. cl Vor. Clas. Martini. 2 G
466 M- VAL" MARTIALIS
Ecce rubet quidam, pallet, stupet, oscitat, odit.
Hoc volo : nunc nobis carmina nostra placent.
omnium. Ecce quidam rubet, pallet, obstupescit, oscitatur, odit. Hoc volo : nunc
versus nostri sunt nobisjucundi.
NOTjE
3 Ecce rubet] Describit Peëta ani- 4 Nunc nobis] Nunc, inquit, me»
ni motus quibus cruciantur in vidi. mihi placent carmina, cum disphceant
Oscitat] Ore biscit, quod signum invidis.
est fastidii.

LXII.
AD OPPIANUM.
Amisit pater unicum Silanus :
Cessas mittere munera, Oppiane ?
Heu crudele nefas, malaeque Раrсae !
Cujus vulturis hoc erit cadaver ?
Silanus genitor perdidit unigenum : o Apiane, an moraris mittere dona ? Heu
scelus inhumanum, atque improba Parca ! cui vulturi continget hoc cadaver ?

Epitaphium ad Apianum incriptio est in códice Florent. Ad Apianum in

Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Plant. Junian. Lang. &c. Ad Appianum
Calderinus. Ad Oppianum in codd. Vat. et Thuan— 1 Salanus Beverlandi
Ms.—2 Oppiane codd. Vat. Florent. et Thuan.
NOM
2 Cessas mitlere] Iste Apianus, alii ' /Erico œgro aliquis assidet, proba-
Oppianus, quidam fuit baereditatum mus : at hoc si htereditatis causa
captator, quem carpit Poëta. fecit, vultur est, cadaver expectat.'
4 Cujus vulturis] Seneca Epist. 95.

LXIII.
AD MAR1ANUM.
Seis te captari: scis hune, qui captat, avarum:
Et scis qui captat, quid, Mariane, velit :
0 Mariane, seis te allici : nosti avarum esse hune qui allicit : et nosti qua sit mens
NOTjE
1 Seis te captari] Marianum hunc 2 Quid velit] Nempe tuam mortem,
irridet Poëta, qui blanditiis et mune- nt possideat tua bona.
ribus allici se patiebatur.
 EP1GRAMMATUM LIB. VI. 467
Tu tamen hune tabulis hasredem, síulte, supremis
Scribis, et esse tuo vis, furiose, loco.
Muпеra magna quidem misit, sed misit in hamo : 5
Et piscatorem piscis amare potest ?
Hiccine deflebit vero tua fata dolore ?
Si cupis, ut ploret : des, Mariane, nihil.
iltius qui allicit: nihilominus tu, o demens, instituisti hunc haredem ultimo testa
mento, et vis, o vesane, illum tibi succedere. Misit quidem magna dona, at misit
inhumo: et piscispotestne diligerepiscatorem? An hic lugebit tuam mortem vero
mœrore '! O Mariane, si placet utfleat, nihil dones.

5 Munera magna tamen in codd. Thuau. Vat. et Florent. et sie in nounullis

edd. Lectionem nostram exhibent edd. vett.—7 Edd. vett. mea fata, impro
bante Faruabio : codex Palmauni, tua fata.
NOTjE
5 Sed misit in hamo] Vide lib. v. sime risas est. Alii, mea.
Epig. 18. 8 Des nihil] Vaua expectation? de-
7 Vero tua fata] Fictae erunt ejus lusas tunc vere flebit.
lacrymae ; haeredis enim fletas saepis-

LXIV.
IN DETRACTOREM.
Cum sis nec rigida Fabiorum gente creatus,
Nec qualem Curio, dum prandia portat aranti,
Hirsuta peperit rubicunda sub ilice conjux ;
Sed patris ad speculum tonsi, matrisque togatae
Cum nec sis oriundus ex severa familia Fabiorum, nee talis, qualem Curio genuit
rubicunda uxor sub ilicefrondosa, dum fert prandia ipsi aranti ; sed filius patris

3 Hirsuta peperit deprensa sub ilice Beverlandi Ms.—5 Filius et sposum codex
NOT-ffi
1 Fabiorum gente] Studiis belli as- eifteminati patris, qui pilos vellebat
perrima et nobilissima. ad speculum, mollis Othonis instar,
2 Curso] M. Curium Dentatum in- de quo Juvenalis Sat. i. ' Ille tenet
tell ¡ge, tie quo Cicero de Senectute: speculum, pathici gestamen Othonis.'
' In hac vita (rusticana) M. Curius, Matrisque togata] Hoc est, adul-
cum de Samnitibus, de Sabinis, de terae : faeminae enim adulterii con-
Pyrrho triumphasset, consumsit ex- victac togam ferre cogebantur. Lib.
tremum aetatis.' li. Epig. 39.
4 Ad speculum tonsi] Id est, f,lius
 M. VAL. MARTIALIS
Filins, et sponsam possit te sponsa vocare ; 5
Emendare ineos, quos novit fama, libellos,
Et tibi permittis felices carpere nugas :
Has, inquam, nugas, quibus aurem advertere totam
Non aspernantur proceres urbisque forique :
Quas etperpetui dignantur scrinia Sill, 10
Et repetit toties facundo Regulus ore ;
Quique videt propius magni certamina Circi
Laudat Aventinae vicinus Sura Dianae :
Ipse etiam tanto dominus sub pondere rerum
Non dedignatur bis terque revolvere Caesar. 15
Sed tibi plus mentis, tibi cor limante Minerva ,
Aerius, et tenues fixerunt pectus Athenae.
Ne valeam, si non multo sapit altius istud,
Quod cum panticibus laxis, et cum pede grandi,
Et rubro pulmone vetus, nasisque timendum, 20

tonst ad speculum, et matris togata, et cum possit sponsa te appellare sponsam ; tibi
facis potestatem corrigendi meos libros quos celebrat fama, et sugillandi felices nu
gas: has, inquam, ineptias quibus prœbere aurem non dedignantur principes urhis et
fori, et qua includuntur in armariis immortalis Silii, et toties ore diserto repetuntur
a Regulo, et commendantur a Sura propinquo Dianœ Aventinœ, qui spectat propius
pugnas magni circi : ipse etiam dominus Cœsar sub tanto pondere rerum non asper-
natur bis et ter relegere. At tu habes plus ingenii, Minerva poliente tibi judicium
ucrius, et subtiles Athena informarunt pectus tuum. Dispeream, si non multo al
tius sapit illud cor, quod cum intestinis laxis, et cum pede grandi, et vetus pulmone

Pulmanni.—8 Beverlandi Ms. quis aurem.—12 In eodem, totiens magni.— I3

Codex Vat.juro Dianœ.—17 Codex Pulmanni, /ürerimJ, siyefinxerunt. Hоr.
ad Pisones: 'quamvis voce paterna Fingeris ad rectum.'— 18 Nec valeam,
si non multo valet Beverlandi Ms. sapit altius illud codex Pulmanni.—Vide
ЫOТЖ
5 Et sponsam] Quia effœminatus 16 Sed tibi] Tu nempe nmis om
et. nium Romanorum sapientissimns.
10 Sill] De Silio Italico Poëta vide 17 Fixerunt [finxerunt] Alii minus
lib. iv. Epig. 14. de Regulo dictum bene,fixerunt.
lib. i. Epig. I3. 18 iVe valeam] Hoc est, dispeream
12 Quique videt] Sura Orator cla- si non plus sapit cor pecudis quod
rissimus habitabat in monte Aven- venale circumr'ert lanius per totam
tino, ubi Diana colebatur, unde pote urbem. Legunt alii Quid cum minus
nt despicere in circum maximum bene.
vicinum. Surae meminit Suetonius 20 Nasisque timendum] Quia putri-
iu Domitiane nap. 13. duiu.
15 Cœsar] Domitianus.
 EPIGRAMMATUM LIB. VI. 4(,9
Omnia crudelis lanius per compita portat.
Audes prœterea, quos nullus noverit, in me
Scribere versiculos, miseras et perdere Chartas.
At si quid nostrae tibi bilis inusserit ardor,
Vivet, et haerebit, totoque legetur in orbe ; 25
Stigmata nec vafra delebit Cinnamus arte.
Sed miserere tui, rabido nec perditus ore
Fumantem nasum vivi tentaveris ursi.
Sit placidus licet, et lambat digitosque manusque ;
Si dolor, et bilis, si justa coëgerit ira, 30
Ursus erit : vacua dentes in pelle fatiges,
Et tacitam quaeras, quam possis rodere carnem.
corrupto, et metuendum nasis, circumfert savus lanius per omnia compita. Insuper
audes componere in me carmina qua nemo tegerit, et perdere сhartas infelices. At si
astus nostra ira tibi quid inusserit,durabit, et harebit, et legetur in toto orbe. Nec
Ciunamus arte callida toilet stigmata: at miserere tui, nec miser orefurenti expe-
riarisfumantem nasum vivi ursi. Quamvis sit tranquillus, et lambat digitos et ma-
nus, si impelletur dolore, et bili, et justa ira, ursus fiet : defatiges dentes in pelle
mortua, et latens quaras carnem quam possis rodere.

Turneb. lib. xxv. 27.—20. Thuan. nasique timendum.—24 Aut si quid Bever-
Iandi Ms. At si qui codex Thuan. At si quid nostra tibi bilis invexerit in codice
Florent.—27 Sed miserere tui rapto in Beverlandi Ms.—28 Fumantem vivi
nasum legit Scriverins.—31 Codex Pulmauni : tn pelle fatigas.—32 Et tacitus
quaras Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Plant. Junian. bang. Delph. Far-
nab. &c. Et tacita quaras codd. Vat. et Florent. Et tacitam quaras codex
Bodleianus, quod primus restituit Gruterus.
NOTjE
24 At si quid] Hoc est : At si ego 28 Fumantem] Sensus est : Noli
iratus versus in te scripsero, non peri- me adversus te incitare, aliter iracun-
bunt, tibique sempiternam infamiae dum me ursum senties. Nasum dixit,
notam inurent. quia in naso irae sedes est : x°*à тoт!
26 Stigmata] Notas infamiae intel- pul кавптcи, Bilis in naresedet. Theo-
lige,quas fugitivorum servorum fronti critus Idyll. i.
imprimere solebant Romani. * 31 Vacua dentes] Canes imitare,
Ciunamus] Tonsor, de quo lib. vn. pellem mortuam rode, me vero vivum
Epig. 63. ne tangas.

LXV.
AD TUCCAM.
Hexametris Epigramma facis, scio dicere Tuccam.
Tueca, solet fieri ; denique, Tueca, licet.
Non ignoro Tuccam dicere, Scribis Epigrammata Hexametris. O Tueca, hoc
470 M. VAL. MART1ALIS
Sed tamen hoc longumest : solethoc quoque, Tueca, licetque :
Si breviora probas, disticha sola legas.
Conveniat nobis : ut fas Epigrammata longa 5
Sit transire tibi ; scribere, Tueca, mihi.
toletfieri : denique, o Tueca, fia est. At nihilnminus hoc longum est : o Tueca, hoe
stiam solet permitti: si breviora placent, evoluas sola disticha. Paciscamur inter
nos, ut Uceat tibi preferire longa Epigrammata : mihi facere, o Tueca.

г Ed. anüq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Plant.
Junian. Lang. Delph. See. seiet hoc quoque, Tueca, licere. Scriv. et Gruter.
licetque.
NOT*:
1 Hexametris] Superius Epigram- quod utrumque fieri posse docet
ma ut longum, atque hexametris Poëta.
scriptum, sane redarguerat Tueca:

LXVI.
DE PRjECONE PUELLAM VENDENTE.
FaMjE non nimium bonae puellam,
Quales in media sedent Suburra,
Vendebat modo praeco Gellianus.
Parvo cum pretio diu liceret,
Dum puram cupit approbare cunctis,
Attraxit prope se manu negantem ;
Et bis, terque, quaterque basiavit.
Quid profecerit osculo, requins ?
Sexcentos modo qui dabat, negavit.

Paulo ante praco Gellianus vendebat puellam existimationis non nimis integra:,
quales versantur in media Suburra. Cum diu astimaretur parvo pretio, dum vult
ostendere omnibus illam esse pudicam, prope se attraxit manu i-ecusante.m, atque os-
eulatus est bis, et ter, et quater. Rogos, quid sit assceutus basio ? Qui paulo ante
deferebat sexcentos recusavit.
4 Gronovius conj. pretio diu licerent.—9 Be v c rlaml i Ms. negabit.
NOTE
2 Quales in] Suburra urbis erat 7 Basiavit] Atque impuro suo ore
regio in qua babitabant meretrices. tam impuram reddidit puellam, ut
6 Manu negantem] Puella illa erat qui modo sexcentos sestertios num.
quidem facilis, at instrueta arte me- mos ofterret, jam neget.
retricia negabat, quo magis placeret.
 EPIGRAMMATUM LIB. VI. 471

LXVII.
AD PANNICUM DE G НЫЛА UXORE.
Cor tantum eunuchos habeat tua Gellia, quasris, >
Pannice ? vult futui Gellia, non parere.
O Pannicc, sciscitaris cur Gellia habeat tantum eunuchos? Gellia placet subagi-
tari,n'm antem parere.
Ad Paunicum inscribitur in edd. vett.—1 Codex Thuaneus: tua Cœlia, et
sic v.2.—2 Gellia, nec parere BeverlandiMs. et codex Pulmauni.
1ЧOТЖ
2 Non parere] Juvenalis Sat. vi. lia semper Oscula delectent,' &c.
' Sunt quas eunuchi imbelles, ac mol-

LXVIII.
DE MORTE EÜTYCHI PUERI.
Flete nefas vestrnm, sed toto flete Lucrino,
Naides, et luctus sentiat ipsa Thetis.
Inter Baianas raptus puer occidit undas
Eutychus, ille tuum, Castrice, dulce latus.
Hic tibi curarum socius, blandumque levamen ; 5
Hie amor, hic nostri vatis Alexis erat.
Numquid te vitreis nudum lasciva sub undis
Vidit, et Alcidae nympha remisit Hylam 1
O Naiades, deplorate vestrum scelus, at deplorate toto Lucrino, atque ipsa Thetis
audiat vestram mastitiam. Puer Eutychus perilt raptus inter undaa Baianas :
ille, o Castrice, qui blandus adhaerebat tuo luteri. Hie erat particeps tuarum
solicitudinum, et dulce levamentum: hic amor, hic Alexis nostri Poëta. Num
quid Nympha petulans te aspexit nudum sub aquis vitreis, et remisit Hylam Her-

2 Naiades in edd. vett. Scribendum Naïdes; nam altero non sunt usi ve-
teres, nisi ubi quatuor syllabarum eam vocem voluere : Naiades.—8 Alii, re
visit.
SOTM
1 Flete nefas] Eutychus puer Cas- Mar morto, vel Lago di Licola.
trici aquis Baianis extinctus est, cu 6 Alexis] Eutychus tibi erat in de
jus mortem deflet Poeta. liais, ut Virgilio Alexis. Virgil. Eel.
2 Ipsa Thetis] Thetis Nerei filia, et n.
uxor Pelei, pro ipso marl ponitur. 8 Nympha remisis] Te rapait Hyla
Sensus est: Thetis audiat, vel forte pulchriorem, quem restituit Herculi.
ipsa cxperiatur vest,um dolorem. Lib. v. Epig. 49.
Lucriuns vero in Campania, hodie,
472 M. VAL. MARTI ALIS
An Dea fœmineum jam negligit Hermaphroditum,
Amplexu teneri solicitata viri? 10
Quicquid id est, subitae quaecumque est causa rapinae ;
Sit, precor, et tellus mitis, et unda tibi. .
culi ? An Dea allecta amplexu viri tenerijam aspernatur fœmineum Hermaphrodi
tum ? Utut est, quacumque est causa repentini raptus ; precor ut terra Ht tibi lenis
et aqua.
NOTЖ
9 An Dea] Salmacis Hermaphrodi- 10 Solicitata] Eutychi amplexu.
tum Veneris et Mercurii filium ama- 12 Sit, precor] Mortuis bene pre
vit. Ovid. Met. iv. candi formula. Lib. v. Epig. 35.

LXIX.
DE BASSA.
Non miror, quod potat aquam tua Bassa, Catulle :
Miror, quod Bassi filia potat aquam.
Non miror, quod tua Bassa bibit aquam, о Catulle : miror, quodfilia Bassi bibit
aquam.
2 Bassœfilia Gruterus ex codice Palat. et sic Beverlandi Ms. Ut in matre
anu feratur, quod non in filia aevi florentis, quaeque et amatoribus parte sua
satisfacere deberet, et simul sibi.
NOTjE
1 Non mirer] Oris forte erat im- cum esset temulenti Bassi filia, mira-
puri haec Bassa, ut Lesbia, de qua lib. tor Poëta illam a patre ebrio sic de
n. Epig. 50. unde merito aquam po- generasse, ut aquam biberet.
tabat, qua os impurum purgaret : at

LXX.
AD MARTIANUM.
Sexagésima, Martiane, messis
Acta est, et, puto, jam secunda Cottae ;
Nec se taedia lectuli calentis
Expertum meminit die vel uno.
O Mariane, Cotta explevit annum sexagesimum, atque, opinor,jam secundum. Nec
meminit se vel uno die sensisse molestias lectuli calentis. Porrexit digitum, at im/M

2 Cocta Beverlandi Ms. -4 Expertum minuit in eodem Ms.—7 In quibus-

NOTjE
3 Tœdia lectuli calentis] Hoc est, bre laborasse ; propter quam incalei-
non meminit se unquam ardenti fe- cit lectus.
 F.PIGRAMMATUM LIB. Vi. 473
Ostendit digitum, sed impudicum, 5
Alconti, Dasioque, Symmachoque.
At nostri bene computentur anni,
Et, quantum tetricae tulere febres,
Aut languor gravis, aut mali dolores,
A vita meliore separentur : 10
Infantes sumus, et senes videmur.
./Etatein Priamique Nestorisque
Longam qui putat esse, Martiane,
Multum decipiturque falliturque.
Non est vivere, sed valere, vita. 15
rum Alconti, et Dasio, et Symmacho medieis. Sed nostri anni diligenter revocentur
ad calculos, et removeatur a vita meliore quicquid abstulerunt unafebres, aul lan
guor gravis, vel improbi marrares ; infantes sumus, et tenes apparemue. O Mar
tiane, qui credit longam esse atatem Priami et Nestoris, multum errat et decipitur.
VHa non est vivere, sed bene valere.
dam : At nostri bene eomputantur. Haec usque ad vs. 10. male cobaerere putat
Ant. de Rooy i ille corr. A vita meliori separetur. Ceterum tulere valet ' aba-
tolere ;' qua notioue saepius hoc verbum simplex rapiendum. Virg. JEa. ii.
600. ' Ni mea cura resistat, Jam flammœ tulerint.' Sidon. Carm. xin. 14.
' Nulla tamen fuso prior est Geryone pugna, Uni tergeminum cui tulit ille
caput.' Ubi vide Savaro. Adi et Cel. Reitz. de Ambig. Voc. ' fero :' et CI.
Gruner. ad Sedul. Hb. i. v. 306.
NOT\E
5 Ostendit digitum] Medium nempe, 14 Decipitur] Nam qui din vivunt,
per contemtum. Lib. n. Epig. 28. ut Priamus et Nestor, qui gravi ani-
Juvenalis Sat. x. ' mediumque osten- mi et corporis dolore crnciati sunt,
deret ungnem.' non frnuntur vita longa, sed qui sem-
8 Et, quantum] Quot annos abstule- per sani sunt, et vitam bilarem agunt.
runt febres, &c.
LXXI.
DE TELETHUSA.
Edere lascivos ad Baetica crusmata gestus,
Et Gaditanis ludere docta modis ;
Thelesina sciens agere gestus lascivos ad sonitus Baticos, et ludere modulationibus

De Tnelethusa Beverlandi Ms. De Thelesina in Aid. Junt. Colin. Gryph.

NOT^
1 Edere lascivos] Eum deridet Poë- Teletbusam servam, quam postea ejus
ta, qui vendiderat Thelesinam, vel amore captus redemit.
474 M. VAL. MARTIALIS
Tendere quae tremulum Pelian, Hecubœque maritum
Posset ad Hcctoreos solicitare rogos ;
Urit et excruciat dominum Telethusa priorem : 5
Vendidit ancillam; nunc redimit dominam.
Gaditanis. Qua posset ad lihidinem incendere trementem Pelian, atque excitare
maritum Hecuba prope rogum Hectoris. Thelenna adurit ct torquetpriorem herum;
xenumdedit servam, nunc redimit dominam.

Acc. De Telethusa codex Pulmauni.—3 Pelia codex Florent.—4 Codd. Pul-

man. et Florent. solicitata. In aliis toroi pro rogos.—5 Theletusa codd. Vat.
et Florent. Telethusa codex Pulmauni. Thelenna Aid. Junt. Colin. Glyph.
Ac.—6 Codex Polmauni et Beverlandi Ms. redimet.
NOT«
Crusmatá] Hoc est, sonitus, a verho 42. et lih. v. Epig. 79.
«poúu, puteo. Batica, hoc est, His- 3 Pelian] Senex longaevus fait,
pаnа; Baetis enim Hispaniae flnvins ; Thessalia? rex, de quo Ovid. Met. vn.
hodie, Guadalquivir. Paellae autem Priamus vero maritus Hecuhae fuit,
Hispaniae,maximeGaditanae, choreas cujus senectus et historia satis nota.
agebant valde lascivas. Lib. i. Epig.

LXXII.
DE CILICE FURE.
Fu В notas nimium rapacitatis
Compilare Cilix volebat hortum :
Ingenti sed erat, Fabulle, in horto
Praeter marmoreum nihil Priapum.
Dum non vult vacua manu redire ; 5
Ipsum surripuit Cilix Priapum.
Ctfcrfur rapacitatis nimium comperta cupiebatfurtum facere in horto : at, o Fa
bulle, nihil erat in horto immenso prater Priapum marmoreum : dum Cilix non vali
recerti manu vacua, furatus est ipsum Priapum.

Nullam lectionis varietatem in hoc Epigrammate exhibendo produnt ex-

on,plaria manu exarata aut excusa.
NOTjE
1 fur nota] Simile est Epig. Grae- bil in horto surripiendum inveniret
cum Anthol. lib. ii, cap. 25. cum ni- fur, ipsum horti custodem surripuit.
 EPIGRAMMATUM LIB. VI. 475

LXXIII.
DE PRIAPO HILARI.
Non rudis indocta fecit me falce colonus :
Dispensatoris nobile cernis opus.
Nam Caeretani cultor ditissimus agri
Hos Hilarus colles et juga laeta tenet.
Aspice, quam certo videar non ligneus ore, 5
Nec devota focis inguinis arma geram ;
Sed mihi perpetua nunquam moritura cupresso
Phidiaca rigeat mentula digna manu.
Vicini, moneo, sanctum celebrate Priapum,
Et bis septenis parcite jugeribus. 10

Non imperituscolonusformavit mefalce rudi: vides egregium opus dispensatoris.

Nam Hilarus noHssimus cultor agri Ceretani possidet hos colles et jugera lata.
Vide quam bene efficto vultu compaream non ligneus, nec gestem arma . . . combu-
renda ... O Vicini, moneo colite sanctum Priapum, atque abstinete a quatuordecim
jugeribus.
De Priapo lemma est in edd. vett.—3 Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman.
Plant. Junian. Lang. Delph. &c. cutter notissimus. Codex Florent. cultor
ditissimus.—4 libs hilares in codice Pulmanni. Hos Hilaris codex Florent.
NOTjE
1 Non rudis] De Priapo hortorum qui familiae rationes dispensat, peen-
custode sacpius dictum. liique administrationem habet. Leg.
2 Dispensatoris'] Videtur esse no- 51. et 62. ff. de Solutionibus.
men peritissimi cujusdam artificia. 8 Phidiaca] Lib. ni. Epig. 35. de
Alias diepensator servus appellatur, Phidia dictum.

LXXIV.
AD ESCULANUM.
Medio recumbit imus ille qui lecto,
Calvam trifilem semitactus unguento,
lile qui imus accubat in medio lecto calva trifili sulcata unguento, et scalpit ora

1 Codd. Florent. et Palat. pro imus liabent vnus ; quae duo verba saepis.
sime permntata fuere in codd. vett. Vide Burm. ad Propert. iv. 8. 7. et nos
NOT.E
1 Medio recumbit] In Romanorum singuli utplurimum tres convivas ac-
cœnaculis tres erant lecti, quorum cuuibentes capiebant : medius vero
476 M. VAL. MARTIALIS
Foditque tonsis ora laxa lentiscis ;
Mentitur, Esculane : non habet dentes.
ampia politis lentiscis, mentitur, Esculane, illi non sunt dentes.

ad Catnll. lu. 171.—2 Calvam Triphiiem in edd. vett. Calvam trisilem in cod.
Pulmanni, qui conj. tripilem, a tribus pilis. Codd. Florent. et Vat. semitutus
unguento : et sic legendum censebat Turnebus. Aid. Junt. Colin. Gryph. &c.
segmentatus unguento. Gruterus vero dicit legi in codice Palatino: Calvam
simiiem; unde Janus Rutgersius legendum pu tat: Calvam SilenL—3 Bever-
landi Ms. lassa pro laxa. De his vocibus vide Interpp. ad Propert. iv. 11.
26. et Sil. Ital. vi. 278. Obss. Mise. Tom. Iv. p. 389. VV. DD. ad Ovid.
Heroid. Epist. ii. 123. Petron. cap. 82. Claud. de Laud. Stil. n. 145. etnI.
228.—4 Ant. de Rooy distinguendum putat: Mentitur, Esculane, nan habet,
tientes. Mentitur dentes ut supra Epig. 67. ' Mentiris fictos unguento, Phœbe,
capillos.'
NOTJE
lectus aliis erat honoratior, et medius Et cum in capite sulcos duxisset un-
locus in medio lecto omnium honora- guenti lituris, et veluti vias seenieset,
tissimns; tribus ergo uno in lecto re- semitat us dixit. Quae est antiquorum
cumbentibus summus dicebatur, qui librorum scriptura : ut mirer quid sit
ad caput lecti recumbebat, ¡mus vero quod et contra sententiam, et versus
qui ad pedes recumbentis in medio rationem multi segmentatus et defen-
aceubabat. De his fuse Lipsius >ib. dant, et declarent. Judicet lector.
sn. antiquarum lectionum. Legunt alii, semiiactus: tangere qoip-
2 Calvam trifilem) Hunc locum ex- pe est oleo ungere nt aiunt. Porro
plicat Turnebus lib. xxv. cap. 27. segmentatum illud dicitur quiequid
Ule enim, inquit, etiam unguento cо- ex tennissimis segmentis vermicula-
mam sibi in capite calvo pinxerat, et tim compositum est.
effinxerat : sed quae trium filorum 3 Lentiscis] Lentiscus arbor est
esset, et capillorum : vel calvam ha- cujus frondea cuspide dentium Bordes
beret, cui reliqui essent tres capilli. purgabant.

LXXV.
IN PONT1AM.
Cum mittis turdumve mihi, quadramve placentae,
Sive femur leporis, sive quid his simile ;
Cum ad me mittis turdum, aut frustum placenta, aul femur leporis, aut aliquid

1 In edd. vett. Aid. Junt. Colin. Gryph. Palman. Plant. Junian. Lang.
Delph. turdumque.—2 Beverlandi Ms. site quid his simile est.—4 Codd.
NOT^
1 Quadramve] Aliquando quadra ta secabantur placentae. Sic lib. in.
signifícat mensam. Juvenalis Sat. v. Epig. 76. ' Nec te liba juvant, nec
' aliena vivere quadra.' Hic sumi- sectaj quadra placentae.'
tur pro frusto, nam in quadrata frus-
 BP1GRAMMATUM LIB. VI. 477
Buccellas misisse tuas te, Pontia, dicis.
Has ego nec mittam, Pontia, sed пec edam.
kujusmodi, o Pontia? dicis te misisse tuas buccellas. О Pontia, nec mittam has ad
alios, at nec manducaba.
Bcverlandi, Florent. et Thuan. Яш ego non mittam.
NOTjE
3 Buccellas] Hoc est, frusta opti- Pontia] Forte enim veneno imbutae
morum cihorum tibi appositorum, sunt illae buccellae. Pontia qulppe
quanta nempe bucea capere potest. venefica erat improbissima, de qua
Alii aliter. lib. II.Epig. 34.

LXXVI.
EPITAPHIUM FÜSCI.
Ille sacri lateris custos, Martisque togati,
Credita cui summi castra fnere ducis :
Hic situs est Fuscus : licet hoc, Fortuna, fateri,
Non timet hostiles jam lapis iste minas.
Grande jugum domita Dacus cervice recepit, 5
Et famulum victrix possidet umbra nemus.
Ille custos sacri lateris, et Marlis togati, cui fuit commissus exercitus summi Im-
peratoris : hic jacet Fuscus. Fas est, o Fortuna, 1юc confiteri : jam iste lapis non
metuit minas hostium. Grande jugum impositum est subactœ cervici Daci, et
umbra victrix tenet sylvam subditam.
***********
5 Grande jugum domina Aid. Junt. et Colin. Grandejugum famula Juntina
nostra in margine. Sic lib. v. Epig. 3. ' Accola jam nostrae Degis, Germa
nice, ripae, A famulis Istri qui tibi venit aquis.' Sed famulum occurrit veran
sequen».
NOTjE
1 Ille sacri] Domitiani Praefectus cum est lib. vn. Epig. 27. cujus cine-
Praetorii. res sane Romam allati fuerant.
Martis togali] Domitiani in urbe Licet hoc] O fortuna, quae Fusco in-
residentis, et per duces bellum ge- vidisti, invita tamen fateri debes,
rentis, qui ideirco togatus dicitur. Fnscum licet mortuum, cui sane in
Vel Martis togati custos dicitur, quod Dacia tumulus fuerat erectus, jam
Praetorianae cohortis esset Praefectus, non timere hostes victos, unde umbra
quae nempe urbis muros custodiret. victrix dicitur. De Dacia sapius
3 Hie situs est] Fusci meminit Su* dictum.
etonius in Domitianocap. 6. Ad Fus-
478 M. VAL. MARTIALIS

LXXVII.
I N A F R U M.
Сим sis tam pauper, quam nec miserabilis Iras ;
Tamjuvenis, quam nec Parthenopaeus erat;
Tam fortis, quam nec, cum vinceret, Artemidorus :
Quid te Cappadocum sex onus esse juvat?
Rideris, multoque magis traduceris, Afer, 5
Quam nudus medio si spatiere foro.
Non aliter monstratur Atlas cum compare ginno ;
Quaeque vehit sirnilem bellua nigra Libyn.
Invidiosa tibi quam sit lectica, requiris ?
Non debes ferri mortuus hexaphoro. 10
Cum sis tam inops, quam nec erat infeliz Irus; tamjuvenis, quam nec Partheno-
MH ; tam robustus, quam nec Artemidorus, cum vinceret; cur placet gestari a sex
Cappadocibus ? Irrideris, о Afer, et multo majori es ludibrio, quam si nudus ambu-
lares medio foro. Non aliter ostenditur Atlas cum mulo compare, et nigra bellua
qua portat Libyn. Rogas, quantum odium tibi conciliet lectica ? Ne mortuus qui-
dem debes gestari hexaphoro.
Ad Afrum mendacem Beverlandi Ms.—1 In eodem : quam nec miserabilis
Eros.—5 Aper codex Florentinas. Apher in edd. vett.—7 Codex Vat. сит
compare mullo. Codex Pulmanni, cum aliis vett. membranis : cum compare
gibbo. In edd. vett. cum compare mulo. Lectio nostra debetur Scriverio. Vide
Var. Notas.
NOT\E
1 inu] De quo lib. v. Epig. 40. ntianus hunc locum explicat Miscell.
Arrogantem etmendicum Afrum car- cap. 23. Pro cum compare muro, legit
pit, qui lectica perinde ac si ditissi- Scriverius cum compare ginno, hoc est,
mus veheretur. parvulo mulo. Vetns codex habet,
2 Parlhenopœns] Juvenis pulcherri- cum compare gibbo. Cujusdam nani,
mus simul et fortissimus, quem cele qui Atlas vocaretur, meminit Juvena-
brat Statins Tbeb. iv. lis Sat. vin. Sic et Libys seu Afer
3 Artemidorus] Pugil forte vel gla vulgo ridetur ubi concolorem sibi ele-
diator. phantem conscendit.
4 Cappadocum sex] Hoc est, Quid 10 Son debes] Quid sit hexapho-
gestaris a sex servis e Cappadocia ? rum dictum lib. Ii. Epig. 81. Divites
5 Traduceris] De hoc verbo vide mortui efferebantur hexaphoro, pan-
quœ diximuslib. Spect. Epig. 4. peres vero sandapila, qua mortuns
7 Monstratur Atlas] Hoc est, si At hic Afer efiereudus erat, utpote pau
las nanus mulum pumilionem conscen- per. .
dat, ludibrio erit. Sic Angelus Po
 KPIURAMMATUM LIB. VI. 479

LXXVIII.
AD AULUM, DE PHRYGE LUSCO.
Potor nobilis, Aule, lumine uno
Luscus Phryx erat, alteroque lippus :
Huic Heras medicus, Bibas caveto :
Vinum si biberis, nihil videbis.
Ridens Phryx, oculo, Valebis, inquit. 5
Misceri sibi protinus deunces,
Sed crebros jubet : exitum requiris?
Vinum Phryx, oculus bibit venenum.
O Aule, Phryx egregius potator erat captus uno oculo, et lippus altero : medicus
huic dicit, Vide ne potes vinum : si potaveris, nihil videbis. Phryx ridens dicit oculo
sao, Valebis. Statim imperat sibiporrigi deunces, sedfrequentts. Rogos eventum?
Phryx hausit merum, oculus virus.

Ad Aulum de Lusco lemma est in edd. vett.—1 Doctor nobilis Beverlandi

Ms.—3 Huic dicit medicus, bibas caveto Aid. Junt. Colin. Gryph. Palman.
Plant. Junian. Lang. Delph. &c. Huic eras medicus in quibusdam membranis.
Huic Eros medicus conj. Beverlandus. Nostram lectionem restituit Janus
Gruterus e codice Palatino.—5 Codex Vaticanas videbis, pro valebis. Ant.
de Rooy legit : ocule o ! valebis, inquit. '
NOTjE
5 Valebis] Lndit in hoc verho, 8 Oculus bibit venenum] Nam vino
quasi dicat ' sanaberis :' sed intellige extinctus est oculus. Cetera per se
eo sensu, quo lib. v. Epig. 67. hoc est, patent.
peribis.

LXXIX.
AD LÜPUM.
Tristis es, et felix ; sciat hoc Fortuna, caveto :
Ingratum dicet te, Lupe, si scierit.
Mastus es, et beatus ; vide ne Fortuna hoc discat: si didicerit, o Lupe, te vocabit
immemorem.
Hic nullam lectionis varietatem exhibent aut scripti aut impressi libri.
NOTjE
2 Ingratum] Cum grato et heto plurima, non accipias.
animo beneficia, quae in te contulit
480 M. VAL. MARTIALIS

LXXX.
AD CSSAREM DE ROSIS HYBERNIS.
Ut nova dona tibi, Caesar, Nilotica tellus
Miserai hybernas ambitiosa rosas :
Navita derisit Pharios Memphiticus hortos,
Urbis ut intravit limina prima tuae.
Tantus veris bonos, et odorae gratia Florae, 5
Tantaque Paestani gloria ruris erat.
Sic quacumque vagus gressumque oculosque ferebat,
Tonsilibus sertis omne rubebat iter.
At tu Romanae jussus jam cedere brumae,
Mitte tuas messes ; accipe, Nile, rosas. 10
O Casar, terra JEgyptia fastosa ad te miseraI hyemoles rosas ut nova munera:
nauta Memphiticus contemsit hortos JEgyptios, ubi ingressus est primum aditum
tua urbis. Tantum erat decus veris, et honor Florœ odoriferœ, et tanta pulchritudo
Pastani agri. Sic quacumque errans iret aut aspiceret, omnis via ruhebat sertis
textilibus. At tu, о Nile, coactus dare primas hyemi Romanœ, mitte tua frumenta,
atque accipe nostras rosas.
De rosis ad Cœ. missis inscriptio est in edd. vett.—1 * Male primum disti-
chon distinguitur, et explicatur ; nam in fine ejus re\ela {mooreyp!)i ponenda
est, ut sensu perfecto : neque exponendum : Ubi tibi allatae sunt ex jEgypto
rosae hybernae; sed, Tellus Nilotica miserat tibi rosas hybernas, ut, id est,
tanquam dona nova et insolita. Sic finit hœc senteutia. Sequitur: Atnavita
Memphiticus, ut intravit Romam, risit hortos Pharios.' Gronovius.—5 Tantas
venit bonos Beverlandi Ms.—7 In eodem : quocunque vagus.—8 Textilibusque
sertis Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Plant. Junian. Lang. Delph. &c. Ton
siiibus sectis in codd. Thuan. et Florent. Tonsilibus tectis in codice Vaticano.
Sutilibus sertis legunt alii. Vide Salmasinm in Var. Notis. omne subibat iter
codex Thuanens. omne ruebat iter cod. Florent.
NOTjE
2 Ambitiosa] Propter flores quos est, coronis textis ex rosis. Alii le
byeme nasci alibi non credebant gunt Sutilibus: coronas nempe ex ro
jEgyptii. sarum foliis consuere solebant ve-
3 Navita Memphiticus] Hoc est, teres. Vide lib. v. Epig. 65. et lib.
ex urbe Memphi, de qua lib. Spect. sx. Epig. 95. de qua lectione jndicet
Epig. 1. Ille scilicet jEgyptius hor lector.
tos patriae suae contemsit, statim at 9 Cedere orumœ] Hoc est, cedere
que vidit roseta Romanorum. rosis quae hyemis tempore Roms
5 Tantus veris honos] Id est, tanta nascuntnr.
erat rosarum copia, quibus abundat 10 Tuas messes] Frumentis abon
Paestanus ager, de quo Hb. v. Epig. dat jEgyptus, unde dicta est Reipub-
38. licae Romanae borreum.
8 Tonsilibus \Textilibus] sertis] Hoc
 EPIGRAMMATUM LIB. VI.

LXXXI.
IN CHARIDEMUM.
Iratus tanquam populo, Charideme, lavaris :
Inguina sic toto subluis in solio.
Nec caput hic vellem sic te, Charideme, lavare ;
Et caput, ecce, lavas : inguina malo laves.

4 Et caput esse lavas Junt. an. 1512.

NOTjE
1 Iratus tanquam populo] Tanquam 3 Nec caput hie, I¡v.] Vide lib. it,
volens eos polluere et conspurcare, Epig. 42. argumentl aeque puri, et
qui post te in eodem solio loturi sunt. Epig. 56. supra.

LXXXII.
AD R U F U M.
Quidam me modo, Rufe, diligenter
Inspectum, velut emtor aut lanista,
Cum vultu digitoque subnotasset,
Tune es, tune, ait, ille Martialis,
Cujus nequitias jocosque novit, 5
Aurem qui modo non habet Batavam ?
Cum paulo ante quidam velut emtor aut lanista me accurate considerat,on subno
tasset oculis et manibus, Tune es, tune, inquit, ille Martialis, cujus lascivias et sales
tenet qui modo non habet aurem Batavam ? Subrisi purum : et leri nutu fassus

6 In edd. vett. non habet severam : in quibusdam codd. non habet Suevam :
optimae tamen membrana? : non habet Batavam; et sic tres clarissimi Batavi,
Junius, Gruterus, et Scriverius. Vide Erasm. in Adag. ' Auris Batava,' et
'luze dicemus ad lib. xi v. Epig. 176.
NOTjE
2 Velut emtor] Cum mangones ser- nationem antiquis suis dotibus spo-
vos emturi essent, eos diligenter in- liare decet, at reddendum unicuique
spiciebant, et manibus attrectabant. quod suum est. Scriverius legit qui-
Lanista magister fuit gladiatorum dem Batavam, sed aliter explicat ;
quos domi babebat, atque instituebat exponitnempe sibi gratulan Poëtam,
ut illos deinde locaret et venderet. quod legatur ab omnibus Romae,
6 Non habet Batavam] Hoc est, praeterquam a Batavis, qui armis et
rusticam et barbaram ; duri quippe et duriori vitae assueti, corporis Angusti
barbari babebantur Batavi, hodie, custodes, non itacurabant jocos istos.
Hollandi. Alii legunt, severam ; sed Haec sunt Scriverii verba, de quibus
placet prior lectio ; nec enim ullam judicet lector.
Delph. et Var, das. Martini. 2 H
482 M. VAL. MARTIALIS
Subrisi modice : levique nutu
Me, quem dixerat esse, non negavi.
Gar ergo, inquit, habes malas lacernas ?
Respondí : Quia sum malus Poëta. 10
Hoc ne saepius accidat Poëtae,
Mittas, Rufe, mihi bonas lacernas.
sum me esse quem dixerat. Quare igitur, inquit, sunt tibi lucerna viles? Quia
sum vilis Poeta. O Rufe, mitte mihi elegantes lacernas, ne hoc frequentius contin-
gat vati.
NOТЛЕ
9 Lacernas] Vestes quae togis su- tritis lacerais erat indutns, quia ma-
perinduebantur. lus Poëta, sed propter hoc ipsum,
10 Quia sum malus] Hoc urbane quod ' amor ingenii neminem unquam
respondet Martialis ; nec enim ideo divitem fecerit,' ut ait Petronius.

LXXXIII.
AD CSSAREM DOMITIANUM.
Quantum solicito fortuna parentis Etrusco,
Tantum, summe ducum, debet uterque tibi.
Nam tu missa tua revocasti fulmina dextra :
Hos cuperem mores ignibus esse Jovis.
Si tua sit summo, Caesar, natura Tonanti, 5
Utetur toto fulmine rara manus.
Muneris hoc utrumque tui testatur Etruscus,
Esse quod et comiti contigit, et reduci.

Quantum sors patris debet filio Etrusco inquieto, tantum tibi debet uterque, о
summe ducum. Tu enim retraxisti fulmina jacta tua dextera : optarem ut talis
esset natura fulminum Jovis. O Casar, si summus Jupiter habeat tuam indolem,
manus ejus raro emittet totum fulmen. Etruscus filius testatur se consecutum
hoc utrumque tuo dono, quod et llcuit Uli esse comiti, et reduci.

6 Heraldus legit : torto fulmine.

NOTjE
1 Quantum] Duo fuere Etrusci, pa. ut tantam elementiam haberet Jupi
ter et filins: ille a Domitiane missus ter; raro enim fulmen vibraret totum.
est in exilium, hie patrem spoute 7 Hoc utrumque] Nempe ipsi fuisse
comitates est, cujus reditum tandem permissum et comitari patrem, et si-
impetravit. Vide Statii Sylv. ш. et mul cum eo redire ab exilio. Sic
lib. vn. Epig. 40. Poëta laudat elementiam Domitiam.
4 Hos cuperem] Hoc est, Optarem
 EPIGRAMMATUM LIB. VI.
483

LXXXIV.
DE PHILIPP O.
Octaphoro sanus portatur, Avite, Philippus :
Hune tu si sanum credis, Avite, furis.
0 A vite, Philippus sarns vehitur Octaphoro : о Avite, si tu hunc existimas sanum,
insanis.
1 Octaphoro sanus portatur, Avite lie verlandi Ms.
NOTjE
1 Octaphoro] Lectica scilicet ab 2 Hunc tu si sanum] Animo nempe ;
octo servis gestata. Lib. ii. Epig. etenim nimiae erat arrogantiae ab
81.Sanus] Corpore. octo servis gestari.

LXXXV.
IN MORTEM RUFI CAMONII.
Editus est sextus sine te mihi, Rufe Camoni,
Nec te lectorem sperat, amice, liber.
Impia Cappadocum tellus, et numinc laevo
Visa tibi, cineres reddit et ossa patri.
Funde tuo lacrymas, orbata Bononia, Rufo : 5
Et resonet tota planctus in iEmilia.
O mi Rufe, te absente edidi sextum librum Musis: nee confidit, о amice,
te habere lectorem. A te conspecta impia terra Cappadocum, et Deo avenante
restituit genitori tuo cineres atque ossa tua. O Bononia privata tuo Rufo effun-
de lacrymas, et lamentationes personent in tota JEmilia. Heu qualis pietas, heu

Flet mortem Ruffi lemma est in edd. vett.—1 Seditur en sextus codd. Vat.
et Florent. Editor en sextus in quibusdam : Editur eu (vel neu) sextus in
aliis. sine te mi Ruffe camœnis Aid. Junt. Colin. et Gryph. mihi Ruse Camoni
Beverlandi Ms.—3 Codd. Junii, Pulmanni, et Beverlandi : lumine lavo.—4
Visa tibi cineres sedit Beverlandi Ms. redditur ossa patris in Vaticano. Codex
NOTjE
1 Editus est] Est editas a me sex- 3 impio] Cappadoces impii dicun-
tus liber Camrenis, Musis, id est, liber tur a Poëta vel propter pravam in-
carminum. Quae enim carmine scri- dolem, vel propter mortem Rufi pes-
buntur, Musis carminum praesidibus tilenti Cappadociae aëre interfecti.
eduntnr. Sic hunc versum explicat 5 Bononia] Italia; urbs nota, pa-
Raderus. Alii legunt Rufe Camoni tria Rufi.
cujus familiae meminit lib. ix. Epig. 6 JEmilia] De via /Emilia, quae Bo-
76. et 78. noniam ducit, dictum lib. ш. Epig. 4.
2 Nee te] Quia interiisti.
484 M. VAL. MARTIALIS
Heu qualis pietas, heu quam brevis occidit aetas !
Viderat Alphei praemia quinque modo.
Pectore tu mernori nostros evolvere lusus,
Tu solitus nostros, Rufe, tenere jocos. 10
Accipe cum fletu mœsti breve carmen amici,
Atque ha;c absentis thura fuisse puta.
quam brevis œtas periit ! Paulo ante spectaverat quinque prœmia Alphei. O
Rufe, tui moriis erat legere nostros ludos, et memoriter scire nostras facetias. Ac
cipe cum lacrymis brevem versum amici tristis, atque existima hac fuisse thura ab
sentis.
Pulmanui : reddit et ossa patris.—8 Codd. Palat. Vat. et Florent. prœmia
quanta. cod. Thuan. prœmia quinta. Beverlandi Ms. prœmia quarta ; et sie
legit Gruterus.—10 Tu solitus tatos codex Pulmanni; et sic G ruteras.
NOT.ffi
8 Viderat Alphei] Poëta intelligit Rufum interiisse viginti annos Datum,
Olympica certamina, quae ad AI- vel forte viginti quinque, si OIympia-
pheum amneiu, cujus fons in Arcadia, dem pro lustro intelligat Poëta, ut
quarto quoque anno celebrabantur lib. vii. Epig. 40.
teste Suida; atque ita sensus est:

LXXXVI.
IN BIBENTES AQUAM CALIDAM.
SetInum, dominaeque nives, densique trientes,
Quando ego vos, medico non probibente, bibam ?
Stultus, et ingratus, nec tanto munere dignus,
Qui mavult lucres divitis esse Midae.
0 Setinum, et nieesjucunda, et densi trientes, quando ego vos potabo, mediconm
vetante ? Qui mavult succedere locupleti Mida, demens est, atque immemor, nec

In Bibentes aquam inscriptio est in edd. vett.—6 Scriverio debetur : Etpotet

NOTJE
1 Sctmum] Vinum nobile e Setia tes : triens vero quatuor cyathos con-
Campaniœ oppido. tinet.
Dominœ nives] Optatae, quibus sei- 4 Qui mavult] Possidere divitias
licet vinum refrigeratur: vocat au- Midae regie Phrygiœ ditissimi, Ovid.
tem nives dominas, quod illum allice- Met. xi. quam bibere Setinum nivi-
rent traherentque. Lib. v. Epig. bus refrigeratum, ille stultus est, at
que in Duos ingratus.
65.Densique trientes] Hoc est, treguen-
 EPIGRAMMATUM LÏB. VI. 485
Possideat Libycas messes, Hermumque, Tagumque, 5
Et potet calidam, qui mihi Iivet, aquam.
dignus tanto dono. Qui mihi commendat aquam calidam, bibat illam, etfruatur
meesibus Africœ, et Heттo, et Togo.

calidam, qui mihi livet, aquam. Quod el tentabat Turnebus, agnoscit Grono-
vius; et tandem testatur codex Thuaneus. Verbum ' livere ' noununquam
accipiendum pro ' invidere.' Tacit. Aun. xiII. cap. 42. ubi vide Cel. Ernest.
Nostr. infra lib. x. Epig. 37. et Gevart. Lect. Papin. cap. 18. Editio ilia,
quae Amstelodami ex Museo Scriverii prodiit an. 1650. paulo aliter distinguit ;
nempe hoc modo : Et potet calidam, qui mihi livet aquam. Quod si non errore
operarum, sed ex mente Scriverii factum ; an aqua nivata magia aqua dicenda,
quam calida i vel, an aqua calida, quia calida erat, aqua esse desinebat?
quis hoc statuat ? Et potet calidam, qui mihi laudat aquam in edd. vett. Et
potet сoldam cod. Thuan. et Beverlandi Ms. qui mihi liber aquam codex Pul-
manoi : qui mihi libet aquam Florent. ' ПoЛvврvМ^тoк est illud livet, cui sufFra-
gantur etiam cod. Thuan. in quo caldam melius, pro calidam. Pejor est, immo
nullius unmeri aliorum lectio, laudat, quam apud G. Chr. Gebauerum quoque
reperi libro ' De caldae et caldi apud Veteres poto,' Lipsiae 1721. 8vo. C. ii.
p. 20. carhonem pro thesauro ; magnum enim quidpiam ab eo expectaveram.'
Sic scribit Anon. in Epist. Crit. ad Ant. de Rooy. ' Conjeci num forte levi
mutatione legendum sit: Possideat Libycas messes, Hermumque, Tagumque:
Nec potet, calidam qui mihi laudat aquam. Vides, si hoc modo legas, impreca-
tionem esse, longe vehementissimam, et propius praecedentibus responden-
tem? Midae sortem imprecatur calidam laudantibus. Ita nec in et transisse
deprebendit Salmas. ad Flor. iv. 2. 67. Et contra in Nec, recte vidit Scriv.
infra lib. x. Epig. 2. Nec h. 1. resoWendum in ' et non id quod sententiae
noununquam requirunt. Vide Gronov. Obss. lib. iii. cap. 7. et 11. et Gell.
lib. n. cap. 2.' Ant. de Rooy. Et potet calidam, qui mihi libat, aquam invenio in
editione Calderini : libat interpretatur ' propinat.'
NOTjE
5 Libycas messes] Hoc est, Africa- lib. xxv. cap. 27. Reperio, inquit,
nos agros frumentis abundantes, et in veteribus, qui mihi libat, at sit, ne
Hermum Asiae, et Tagum Hispaniae liberaliter quidem praebet, sed mi-
amnes auriferos habeat Medicus, vel nistrat parce et maligne, ut si liba-
quilibet alius, dum modo aquam cali- ret, et tamen laudat, nos quoque
dam potet; mihi vero pauperi vinum laudamus. Alii llset, hoc est, invi-
bibendum relinquat. det : Et potet calidam, qui mihi livet,
6 Qui mihi livet [laudat] Turnebus aquam.
m
LXXXVII.
AD CASAREM.
Di tibi dent, et tu, Caesar, quaecumque mereris :
Di mihi dent, et tu, quae volo, si merui.
O Casar, a te, atque a Diis consequaris quacumque mereris: consequar a te atque
a Diis, qua cupio si dignus sum.
Hujua Epigrammatis lectio non variat in libris impressis aut scriptis.
4SG M. VAL. MARTIALIS
NOTE
1 Dt tibi] O Domitiane, non indi- nium mortalium ditissimus, et ipse
ges ab aliis quam a te ipso atque a Dens sis. Ego vero a Diis atque a
Diis quicquam expectare, cum om- te consequar, quae meritus sum.

LXXXVIII.
AD CffiCILIANUM.
Mane salutavi vero te nomine casu :
Nec dixi dominum, Caeciliane, meum.
Quanti libertas constet mihi tanta, requiris ?
Centum quadrantes abstulit ilia mihi.

Forte mane salutavi te vero nomine : nec appellavi meum dominum. O Cœci-
liane, rogos quanti constet mihi tanta licentia ? Ша me privavit centum. quadran-
tibus.
Ad Sosibianum lemma est in codice Florent. et versu 2. Sosibiane meum.—
3 Quanti libertas constat tibi codex Pulmanni.
nc-тж
4 Centum quadrantes] Clientes vo- amisit Martialis, cum forte salutasset
cabant patronos, quos colebant, do- Caecilianum, nec dominum appellas-
minos, a quibus solebant ronsequi set.
centum quadrantum sportulam, quam

LXXXIX.
DE PANARETO POTORE.
Cum peteret seram media jam nocte matellam
Arguto madidus pollice Panaretus :
Spoletina data est, sed quam siccaverat ipse :
Nec fuerat soli tanta lagena satis.
Cum Panaretus ebriusdigito crepante posceret seram matellam media jam nocie:
Spoletina porrecta est, at quam exhauserat ipse : nec tanta lagena suffecerat Hli soli.

1 Cum peteret savam codex Pulmanni.—4 Codex Thuan. tanta lagena : codex
Florent. toto.
NOTjE
1 Matellam] Vas ad erFundendum m. Epig. 80.
lotium. 3 Spoletina] Lagena quae Spoleti
2 Arguto pollice] Crepitu nempe in urbe Umbriae ficta erat, vel quae
digitorum poscebatur matella. Lib. plena esset vino Spoletino.
 EPIGRAMMATUM LIB. VI. 487
Ule fide summa testae sua vina remensus, 5
Reddidit œnophori pondera plena sui.
Miraris, quantum biberat, cepisse lagenam ?
Desine mirari, Rufe : merum biberat.
Ille summa fide remensus testa sua vina restituit pondera completa sui aenophori.
An miraris lagcnum continuisse quantum potaverat? O Rufe, cessa mirari: po-
tavcrat merum.
NOTffi
5 Remensus] Hoc est, tantum lotii dilutum bibisset Panaretus ¡lie, pins
effudit, quantum vini biberat, atqne lotii, pro ratione aquae infusae, effu-
aenophorum seu vas vinarinra omnino disse t, quam lagena capere potuisset :
implevit. at summa fide remensus est quod ex-
8 Merum biberat] Si vinuui aqna hauserat.

xc.
DE GELLIA.
Mœchum Gellia non habet, nisi unum.
Turpe est hoc magis, uxor est duorum.
Gellia non habet nisi unum machum. Hoc fadius est, conjux est duorum.

Hic non variant libri, ant calamo exarati aut prelo excusi.
NOTjE
2 Uxor est duornm] Mariti scilicet Poeta vero probat hoc ill* turpius
et adulteri. Seneca de Beneficiis esse, quam iunuptae plu,es habere
lib. in. cap. 16. ' Infrnnita,' hoc est, maechos. Etenim repugnat uuam
insulsa, ' et antiqua est, quae nesciat faeminam duorum esse conjugem,
matrimonium voca,i unins adulte- quod tamen contingit, cum unum ha-
rium.' Haee ergo Gellia excusabat beat maechum.
se, quod unicum baberet maechum:

XCI.
IN ZOILUM.
Sancta ducis summi prohibet censura, vetatque
Mœchari : gaude, Zoile, non futues.

2 Zoile, non futuis in nonnnllis edd. vett.

NOTjE
1 Sancta ducis] Vide Epig. 2. 4. et tam legem adversus adulteros dicit,
7. supra. quoniamipsenonsectabaturmnlieres,
2 Gaude, Zoile] Zoilum non debere sed fellabat. Lib. iii. Epig. 81.
graviter ferre a Domitiano promulga-
488 M. VAL. MAETIALIS

xcii.
IN AMMIANUM.
Cœlatus tibi cum sit, Ammiane,
Serpens in patera Myronis arte ;
Vaticana bibis : bibis venenum.
O Amiane, mm habeas in patera insculptum serpentem arte Myronis, potas vina
Vaticana, potas toxicum.
In Amianum in edd. vett.—1 Dolatus tibi cum sit Amiane Beverlandi Ms.
Calatus tibi cum sit Anniane in codice Florentino.—2 Mironas in eodera codice ;
nnde Beverlandus legi jussit Myronos.—3 Codd. Florent. et Vat. bibis et vene
num, metro obstante.
NOTjE
2 Myronis arte] Sculptoris nobilis, dixit citato Epigrammate, mire con
de quo lib. iv. Epig. 39. venit cum serpente expresso in pa-
3 Vaticana bibis] Quae erant pes- tera, quae est poculi genus latum ac
sima. Vide lib. i. Epig. 19. Vinum patens.
vero Vaticanum, seu toxicum, ut -

хcш.
DE THAIDE. \
Там male Thais olet, quam non fullonis avari
Testa vetus, media sed modo fracta via.
Non ab amore recens hircus, non ora leonis,
Non detracta cani Transtiberina cutis.
Thais olet putidius quam vetus amphora fullonis avari, at paulo ante rupia media
via. Hircus a coitu recenti, ora leonis, pellis Transtiberina oblata a cane. Pullus

2 Codex Vaticanus : qua modofracta via. Beverlandi Ms. via est.—3 Codex
Thuaneus : non hora leonis. Beverlandus legi jussit : non ala leonis.—4 Non
detracta lac* margini ascriptum exhibet Juntina nostra: lacu interpreter locum
putidum ubi Coriarius Ьёpp.ата madefacit, Anglice, a tan-pit. Si cani legen-
NOTjE
1 Quam non fullonis] In triviis am- xxvni. cap. 8.
phoras collocabant fullones ad exci- 3 Non ab amore] Vide lib. iv. Epig.
piendum lotium, magnum vero pre- 4. Plinius lib. xi. cap. 53. Animae
tium pro vestibus purgandis exige- leonis virus grave.
bant : quam ob causam, ut putat 4 Transtiberina] Vide Hb. s. Epig.
Raderus, avari dicuntur. Camelo- 42. in regione urbis trans Tiberim
rum ' urinam fullonibus utilissimam sordida exercebantur opera.
esse traduut, ' inquit Plinius lib.
 EP1GRAMMATUM LIB. VI. 489
Pullus abortivo nec cum putrescit in ovo, 5
Amphora corrupto nec vitiata garo. ,
Virus ut hoc alio fallax permutet odore,
Deposita quoties balnea veste petit :
Psilothro viret, aut acida latet oblita creta :
Aut tegitur pingui terque quaterque faba. 10
Cum bene se tutam per fraudes mille putavit,
Omnia cum fecit, Thaida Thais olet.
cum corrumpitur in ovo abortivo, amphora rapta pútrido garo. Quoties veste objecta
adit balnea, ut fraudulenta commvIet herne graveolentiam alio odore ; nitescit
psilotro, aut delitescit delibuta creta acida, aut ter et quater operitur faba opima.
Cum credidit se bene munitam per mille dolos, cum molita est omnia, Thais olet
Thaida.

dum, intellige Sépfia caninum ; aliter enim interpretantur.—6 Codex Pul-

manoi : nee vitiata cado.—9 Psilotro vitet Junt. an. 1512. Psilotro nitet in aliis
vett. nitet et vitet vix distingui possunt in codd. Ex Jnntinae lectione vitet
nullo negotio fit lectio nostra, quam satis firmat codex Thuaneus. aut acita
latet idem Thuan. aut acida nitet Beverlandi Ms.—10 Aut tegitur pista in eodem
Ms.—11 Cum bene securam profert idem Beverlandus.
NOTjE
5 Pullus abortivo ovo] Nec pejus cerata, qua faciem oblinebat Thais.
olet pullus abortivus in ovo putrido. 10 Faba] Unguento facto ex farina
6 Garo] Quod ex intestinis et san- fabarum, quod lomentum vocari pu-
guinescombrorumconficiebatur. Lib. tat Domitius lib. in. Epig. 42.
xni. Epig. 102. 11 Cuni bene se tutam] A grave-
9 Psilothro] Unguentum, de quo olentia scilicet, semper nativum odo-
lib. in. Epig. 74. rem omnium pessimum olet Thais.
Aut acida] Id est, creta aceto ma-

XCIV.
DE CALPETIANO.
Pon un tur semper chrysendeta Calpetiano,
Sive foris, seu cum cœnat in urbe domi.
Semper apponuntur chrysendeta Calpetiano, seu cum cœnat foris, seu domi in urbe.

De Calpetano lemma est in codice Pulmanni. Cetera, nulla est varietas in

hoc Epigrammate.
NOTjE
1 Chrysendeta] Quae sic explicat lib. Ib Epig. 43. Ego vasa gemmata
Turnebus lib. xiv. cap. 3. Vasa doc- esse puto, quorum gemmae consertae
tissimi viri explicant crustis anreis et contextœ tenerentur.
illigata et exornata, ut in Martiale
490 BPIORAMMATUM LIB. VI.
Sic ctiam in stabnlo semper, sic ccenat in agro.
Non habet ergo aliud? non habet immo suum.

Sic qunque amper ccenat in divenorio, sic in villa. An igitur non habet aliud ? /тuкs
von habet num.
NOTjE
4 Non habet] Interrogat lector: lmmo] Respondet Poëta : Immo ea
Calpetianus ergo non habet alia vasa vasa quibus ntitur, non sunt sua, sed
prater chrysendeta ? mutuo sum ta.
 M. VAL. MARTIALIS

EPIGRAM MATUM

UBER VII.

I.
AD DOMITIANUM, DE LORICA.
A CCI pe belligerae crudum thoraca Minervae,
Ipsa Medusaeae quem timet ira comae.
Dum vacat haec, Caesar, poterit lorica vocari :
Pectore cum sacro sederit, Mgis erit.
O Casar, indue savum thoraca bellicosœ Minerva, quem ipsa Dea Medusea etiam
irata metueret. Poterit hac lorica appellari, dum otiosa est : cum munierit sacrum
pectus, vocabitur JEgis.
In ed(l. vett. lemma decst : in aliis inscribitur : Ad loricam Domitiani.—
2 Ipsa Medusea qun Bevei laadi Ms. quem timet ira Dea< ed. antiquiss.
Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Plant. Junian. Lan;;.
Delph. &c. quotumet ira Dea Calderinus et codex Bodl. i.e. quo irata Pal
las ntitur, quem somit Pallas pugnatura. quem timet ira coma codd. Vat. et
Florent. quem timet umbra coma Junt. nostra in margine ; quod etiam pro-
posuit Beverlandus. Mart. vni. 55. ' Aurea lunatae cum stctit umbra jubae.'
Umbra hic est sylva : aliter Gronovius, quem vide in Var. Notis.
NOTjE
1 Accipe] Hoc Epigramma ad Sar- dicitur, quod illius ope Medusam
maticam expeditionem referri vide- interfecerit Perseus. Legunt alii:
tur, de qua Suet. in Domit. cap. 6. Ipsa Medusea quem timet ira coma : hoc
2 Ipsa Medusaa] Alii : Ipsa Me est, quem thoraca vel ipsa Medusa
dusea quo tumet ira Dea: hoc est, serpentibus, quos pro capillis gerebat,
quo irata Pallas ntitur, et quo in- monita timeret. Eligat lector.
duta ferocior evadit, quae Medusea 4 Mgis erit] Lorica qua Dii utan-
492 M. VAL. MARTIALIS
NOTjE
tur, ^gis dicitur, qusE est clypeus primo conjunxit Domitius, et inscrip-
Palladis factus ex Amaltheae. caprae sit: Ad loricam Domitiani: at esse
corio, in cujus medio erat Gorgonis distinguendum contendit Raderus :
caput: quo cíypeo si Numen aliquod hic enim, inquit, Caesarem ipsum al-
munierit pectus, jEgis dicitur, lorica loquitur, loricam vero sequentibus
autem, cum illo usus fuerit mortalis. distichis. Ego cum Radero existimo
Caesar Domitianns Dens haberi vole- esse novum Epigramme.
bat. Sequen) Epigramma cum hoc

II.
AD 1PSAM LORICAM.
Invia Sarmaticis domini lorica sagittis,
Et Martis Getico tergore fida magis:
Quam vel ad ЖШгé securam cuspidis ictus
Texuit innumeri lubricus unguis apri.
Felix sorte tua ! sacrum cui tangere pectus 5
Fas erit, et nostri mente calere Dei.
I comes, et magnos illaesa merere triumphos,
Palmataeqne ducem, sed cito, redde togae.
O lorica domini impenetrabilis jaculis Sarmatarum, et tutior Getico tergore
Martis : quam tutam eel ab ictibus teli JEloli texuerunt politi ungues multorum
aprorum: nacta es felicem sortem, cui licebit tangere sacrum pectus, et calefieri
mente Numinis nostri. Ho socio, atque illaisa merere magnos triumphos, et quam-
primum restitue Imperatorem toga pulmatœ.

Ed. antiquiss. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Pulman. Lang. aliae, hoc
Epigramma praecedenti conjunctum exhibent. Distinctum prusfert Calde
riiia editio, quam secutae sunt Plant. Junian. Varnab. Schrevel. et recentt.
Hie ergo loricam ipsam alloquitur ; superiori tetrasticho Caesarem est affa-
tus. Felicem enim praedicat loricam, quod pectus Dei, i. e. Caesaris attingat,
et comes eat in hosles. Inscriptio in quihusdam est : Ad loricam Domitiani,
nt priori Epigrammate.—3 Quam vel ad œtholius BeverlandiMs.—7 In codice
Vaticano, merge triumphos.
1чотд:
1 Imia Sarmaticis] Vide Epig. su- nati : vel jEtolam enspidem interpre-
perius. Sarmatia duplex est, inquit tare lanceam,etquidem acutissimam;
Ortelius, Europaea et Asiatica. Eu- £toli enim, inquit Raderus, Plinio
ropaeam Russiam hodie vocat, Asiati- teste, lanceas invenerunt.
cam vero, Tartariam. 4 Lubricus unguis] Haec Domitiani
2 Et Martis Getico] Mars Deus lorica erat contexta vel ex laminis
belli apud Getas colebatur indutus aereis aprorum ungues referentibns,
lorica facta ex pellibus animalium. vel forte ex veris aprorum unguibus.
3 Quam vel ad] /Etolam cuspidem 6 Dei] Domitiani.
intellige telum Meleagri in jEtolia 8 Palmatœque] Hoc est, urbi resti
 EPIGRAMMATUM LIB. VII. 493
NOTjE
tue Imperatorem triumphau tem: nam erant palmae, triuuiphantium erat
palmata vestis, in qua nempe depictae propria.

III.
AD PONTILIANUM.
Cur non mitto meos tibi, Pontiliane, libellos?
Ne mihi tu mittas, Pontiliane, tuos.
0 Pontiliane, quote non mitto ad te meos libros? ne tu, o Pontiliane, mittas ad
me tuos.
Hic milla lectionis varietas est in libris calamo exaratis aut typis impressis.
NOTjE
1 Cur non] Per sepatet hoc Epig. Ejusdemargumentiest lib. v.Epig.74.

IV.
DE OPPIANO.
Esset, Castrice, cum mali coloris,
Versus scribere cœpit Oppianus.
0 Castrice, cum Oppianus haberet malum colorem, incepit componere carmina.

De Opiano inscribitur in Aid. Junt. Colin. &c. Mox vs. 2. Opianus in

NOTtë
1 Esset] Oppianus iste, de quo jam chartis impallescerent. Persius Sat.
lib. vi. Epig. 42. poësi animum ap- v. Horat. i. Epist. 19. ' Decipit
plicuit, ratus, propter pallorem ex exemplar vitiis imitabile: quod si
morho cont, actum, se habitum iri Pallerem casu, biberent exsangue
nobilem Poëtam, quales erant ii qui cuminum.'

V.
AD CjESAREM DOMITIANUM.
Si desiderium, Caesar, populique patrumque
Respicis, et Latiae gaudia vera togae ;
O Casar, si moveris amore populi et patrum, et vera latitia toga Lotiœ, restitue

Hic nulla lectionis varietas iovenienda est in exemplaribus scriptis aut

impressis.
404 M. VAL. MARTIALIS
Redde Deum votis poscentibus : invidet hosti
Roma suo, veniat laurea malta licet.
Terrarum dominum propias videt ille, tuoque 5
Terretur vultu barbaras, et fruitur.
te Deum vehemrntibus voiis Romanorum : Нoта iuridet suo hosti, quamvis fre
queui laurea afferatur. lile propius tpcctat dominum orbii ; et barbaras terretur
(iu, vultu, sed fruitur.
NOT«
,¿ Latia gmidia] Hoc est, Romano- tua presentia.
rum togatorum. 4 Venint laurea] Hoc est, Licet ad
S Redde Deum] Hoc est, Redi in nos literae laureatae aaepe afferantur,
urbem. victoriarum, quas ex Sarmatis re-
Inridet hosti] Quod nempe fruitur portas, uuntiae. Vide Epig. sequeus.

VI.
DE PAMA REDITUS DOMITIAN!.
Ecquid Hyperhoreis ad nos conversus ab oris
Ausonias Caesar jam parat ire vias?
Certus abest auctor, sed vox hoc nuntiat omnis :
Credo tibi ; verum dicere, Fama, soles.
Publica victrices testantur gaudia charts : 5
Martia laurigera cnspide pila virent.
Ecquid Casar ad nos consenus a regionibus Septemtrionis meditatur suscipcrc
iter Italia ? auctor manifestus non apparet, at vox omnis nuntiat hune reditum.
O Fama, tibi adhibeofidem, tui moris est dicere verum. Laureala: litera confir
mant publicum L,th,um : pila Martia virescunt cuspide laureala. Koma Herum

3 Certus adest auctor exhibet codex Vaticanus.

not*:
1 Ecquid Hyperboreis] De Sarmatia, mos, quod cupimus.
regione ad Septemtrionem, vide Epig. 5 Victrices charta] Reportata v,c
2. supra. toria solebant duces Romani vel ad
2 Aneonias] Italas : Italia enim An Senatum vel ad principem mittere
sonia dicta est ab Ausooe Ulyasis et laureates literas indices victoriae,
Calypsua filio. cujus insigne est laurus. Livius
4 Verum dicere] Immo falsum di Decad. i. lib. 5. ' Literae a Postbumio
cere solet fama. Virg. JEn. iv. ' Fac laureater sequuntur victoriam populi
ta atque infecta canit.' Tamen vi- Romani.'
detur Poëta intelligere tunc famam 6 Martia laurigera] Milites basta-
solere dicere verum, cum constanti rum et pilorum enspidem lauro cir-
omnium sermone aliquid celebratur; cumdabant in signum laetitiae ex
Domitiani vero reditum omnes re- reportata victoria.
nuotiabant. Vel quod facile credi-
 EPIGRAMMATUM LIB. VII. 495
Kursus, io, magnos clamat tibi Koma triumphos,
Invictusque tua, Cassar, in urbe sonas.
Sed jam laetitiœ quo sit fiducia major,
Sarmaticae laurus nuntius ipse veni. 10
clamat io tibi magnos triumphos, atque tua in urbè, o Casar, invictos proclamaria.
At jam ipse redi renuntiaturus victoriam Sarmaticam, ut sit major securitas nostri
gondii.
NOTE
7 Rursusio] Vox triumph! soleunis. Vide Hbrat. Epod. 9.

VII.
AD CjESAREM DOM.ITIANUM.
Hyberna quamvis Arctos, et rudis Рeйce,
Et ungularum pulsibus calens Ister,
Fractusque cornu jam ter improho Rhenus,
Teneat domantem regna perfidœ gentis,
Te, summe mundi rector, et parens orbis, 5
Abesse nostris non tamen potes votis.
Illic et oculis et animis sumus, Caesar :
Adeoque mentes omnium tenes unus,
O summe moderator mundi, et pater orbis, licet hyemalis Arctos, et barbara
Рeйce, et Danubius calefactus agitationibus ungularum, et jam ter cornufracto Rhe
nus rebeilis retineat te vincentem regne nationis perfidiosa : nihilominus nequis re-
motus esse a nostris votis. 1U, o Casar, adsumus et oculis et mentibus, atque ita,

2 Codex Vaticanas exhibet : carens Ister.—3 Fractoque cornu jam ter im-
probus Rhenus codex Florentinas.—5 Juntina nostra in margine: te parens

1 Hyberna] Vide superiora Epi- sat equi,' &c.

grammata. Hoc est, Quamvis te
longe a nobis bella detineant in re-
gionibusSeptemtrionis, nostris tamen
mentibus praesens es.
Rudis Рeйce] Insula magna ad ostia
Istri, teste Strahone lib. vn.
2 Et ungularum] Vide Ovidium
Trist. in. 10. ' Caeruleos ventis la-
tices durantibus Ister Congelat, et
tectis in mare serpit aquis. Quaque
rates ierant, pedibus nunc itur: et
nndas Frigore concretas úngula pui
3 Fractusque cornu] Metonymia
est : fractum Rhenum dicit pro victis
Batavis et Germanis : alludit autem
noster Foëta ad fluviorum cornua.
Virgilius JEa. vin. ' Corriger Hes-
peridum fluvius regnator aquarum.'
Et vide etiam lib. ix. Epig. 104.
' Cornua Sarmatici ter perfida con-
tudit Istri.'
8 Adeoque] Omnes enim a specta-
culis avertuntur cum aliquid narratur
aut de tuo reditu, aut de tuis victoriis.
49IÎ M. VAL. MARTIALIS
Ut ipsa magni turba nesciat Circi
Utrumne currat Passerinus, an Tigris. 10
tu unus occupas cogitationes omnium, ut ipsa multitude Circi magni ignoret,
utrumne Passerinus currat, an Tigris.
urbis: codex Pulmanni : et parens orbis.—10 Passerinus legitur in codice Pa
latino. Hese sunt nomina athie tarum. Vide Salmas. ad Solinum.
КЮТЖ
10 Pamrinus,anTigris] АuiЫуcnrац pedibusque glorian? Tigrim vince,
certabant, reliquosque longe supera- levemque Passerinum.'
bant. Lib. xii. Epig. 36. ' Vis cursu

VIII.
DE REDITU DOMITIANI.
Nunc hilares, si quando mihi, nunc ludite, Musae :
Victor ab Odrysio redditur orbe Deus.
Certa facis populi tu primus vota, December :
Jam licet ingenti dicere voce, Venit.
Felix sorte tua ! poteras nou cedere Jano, 5
Gaudia si nobis, quae dabit ille, dares.
Festa coronatus ludet convicia miles,
Inter laurigeros cum comes ibit equos.
O Musa nunc lœta nunc canile, si unquam mihi cecinistis : Deus restituitur
mctor ab orbe Oihrysio. O December, tu primus redáis certa rota populi : jam fas
est clamare summa voce, Venit. Beatus sorte tua poteras non dare primas Jano, si
nobis pareres latitiam quam pariet ille. Miles coronatus jocabitur contumeliasfes-

2 Victor ab Othrysio Plant. Junian. Lang. Delph. aliae. Victor ab Odrysio

codex Pulmanni ; et sic Aid. Junt. Colin. Gryph. et aliae vett.—6 Gaudia si
nobis, qua dabat ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. et Lang.
daWf codex Pulmanni ; recte : eo quod Domitianus a subacta Germania non
ГГОТЛЕ
2 Odrysio [Othrysio] Othrys mons Decembri urbem ingressurus esset
Thraciae: melius forte legunt alii Caesar, poterat ille non cedere Janu
Odrysio. Odrysae enim populi sunt ario, a Jano Deo, in cujus honorem
Thraciae, quos aliqui hodie vocant, multa sacrificia fiebant, sic dicto,
MoUavenses. Claudianus tamen de in. Ovid. Fast. i. quo nempe mense Ro
Cons. Honor. ' Otrysium pariter Ge- mam erat rediturus Caesar.
tico fœdavimus Hebrum Sanguine.' 7 Festa coronatus] Triumphum co-
3 Certa facis] Mense enim Decem mitan milites lauro coronati, et in
bre literae Romam sunt allatae de ipsum Imperatorem jocosa convicia
reditu Domitiani. jacere solebant.
ä Pota-as non] Sensus est : Si mense 8 Inter laurigeros] Ovid. Trist. iv.2.
 EPIGRAMMATUM LIB. VII. 41)7
Fas audire jocos, levioraque carmina, Cœsar,
Et tibi : si lusus ipse triumphus amat. 10
tivas, cum socius sequetur inter equos laurealos. O Casar, liceat tibi audire Indos,
et versus leciures, si triumphus ipse admittitjocos.

ante Januariuiu rediturus erat Romam. Vide lib. vlIi. Epig. 8.—9 Codex
Vaticanas, leviori carmine.—10 Sit tibi, si lusus ed. antiq. Ferrar. an. 1471.
Aid. Junt. Colin. Gryph. Plant. Junian. Palman. Calderin. Lang. Delph.
aliae. Et tibi, si lusus codd. Vat. et Gruteri, qui primus in textum recepit.
Janus Rutgersins legendumcenset: Ettibisit: lusus ipse.
aorje
' Vinclaque captiva reges cervice 9 Levioraque] Hoc est, audire mea
gerentes Ante coronatos ire videbit Epigrammata.
equos.'
IX.
DE CASCELIO.
Cum sexaginta numeret Cascelius annos,
Ingeniosus homo est : quando disertus erit ?
Cum Casselius natus sit sexaginta aunos, solers est : quando erit eloqueui ?

De Casselio inscribitur in edd. vett. quae versu primo exhibent etiara, Cas
selius : Beverlandi Ms. Casceltius.
SOTJE
.1 Cuм sexaginta] Jam s¿nex iste tardías ad discendum eluxisset ejus
Casselius ingeniosas videri volebat, ingenium.
quem Poëta irridet, quod nempe

.'X.
IN OLUM.
PjEDiCATUR Eros, fellat Linus: Ole, quid ad te,
De cate quid faciat ille, vel ille, sua ?
Centenis futuit Matho millibus : Ole, quid ad te?
Non ta propterea, sed Matho pauper erit.

In Olum fugilivum lemma est in Beverlandi Ms.—I Padicatur Oros in edd.

vett. Padicatur Orus codex Florentine. Pinus pro Linus in codice Vatica
no. Ole quid ad te? De cute quid faciat, ice. exhibent edd. vett. Olle, quid ad
te De cute quid faciant illf vel ille sua? legendum censet Salmasins; nam ' de
alieno corio ludere' proverb. in eos dicitur qui de alieno liberales: sed
chamaeleon non de alieno, sed de suo plane corio ludit, quod ita pro libitu,
versipelle habet аc versatile. VideTurneb. lib. xxiv. cap. 28. faciant etianî
Delph. et Var. Clas. Martial. 2I
498 M- VAL. MARTIALIS
In lucem cœnat Sertoriue : Ole, quid ad te ? 5
Cum liceat tota stertere nocte tibi.
Septingenta Tito debet Lupus : Ole, quid ad te ?
Assem ne dederis, crediderisve Lupo.
Ulud dissimulas, ad te quod pertinet, Ole,
Quodque magis curae convenit esse tuae. 10
Pro togula debes : hoc ad te pertinet, Ole.
Quadrantem nemo jam tibi credet: et hoc.
Uxor mœcha tibi est : hoc ad te pertinet, Ole.
Poscit jam dotem filia grandis : et hoc.
Dicere quindecies poteram, quod pertinet ad te : 15
Sed quid agas, ad me pertinet, Ole, nihil.
* * Ole, Sertorius cœnat ad diem usque : quid spec tat ad te, cum tibi /аз sit
arete et graviter dormire tota nocte ? Lupus debet septingenta Tito : Ole, quid ad
te? Ne ossem qui dem donaveris out credideris Lupo. Ole, taces id, quod spectat
ad te, et quod congru.it mugis tua solicitudini. Debes pro togula, Ole : hnc pertinet
ad te. Nullusjam tibi mutuo dabit quadrantem : et hoc pertinet ad te. ¡labes
conjugan adulteram : hoc ad te attinet, Ole. Filia jam grandis petit dotem : et
hoc. Poteram quindecies repetere, Quid pertinet ad te ? At, Ole, nihil attinet ad
me quidfucias.
exhibet codex Florentinus.—8 Assem nит dederas crediderasve Lupo ? legit
Antonias de Rooy.—12 Codex Pulmanni : jam tibi credis.—15 Aid. Junt.
Colin. Gryph. Plant. Junian. Lang. et Delph. quid pertinet ad te? Lecti-
onem nostrum testatur codex Pulmanni.
NOTjE
5 In lucem] Suas compotationes est pater, cum illam dotare teneatnr,
protrahit Sertorins. Leg. xix. if. de Ritu Nuptiarum.
7 Septingenta] Sestertia nempe. 15 Dicere quindecies] Sensus est:
8 Crediderisve] Nam si nihil Lupo Ole, tam curiosus es in alienis Dego-
credideris, tunc cura vacabis. tiis, ut pluries repetere potuerim :
11 Pro togula] Quam nondum sol- Quid ad te ?
visti, et tamen aliorum debita recenses. 10 Sed quid agas] Poëtae objicere
12 Quadrantem] Hoc est, quartam poterat Olus : Quid tu, o Martialis,
assis partem. sata gis rerum mearum? Quapropter
14 Poscit jam dotem] Filiae debitor ilium occupat Poëta.

XI.
AD AULUM PUDENTEM.
Cogis me calamo manuque nostra
Emendare meos, Pudens, libellos.
O Pudens, me ctgis corrigen meos libros calamo et manu propria. O quam ni-

Ad Pudentem inscriptio est in Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Plant.

Junian. Lang. &c.
 EPIGRAMMATUM LIB. VII.
O quam me nimium probas, amasque,
Qui vis archetypas habere nugas ?
mium probas me, et diligis, qui vis habere ineptias autographas !
NOTjE
1 Cogis me] De Pudente jam dic emend atos, quos Martialis vocat ar
tum lib. i. Epig. 32. Nescio an hie chetypas nugas.
idem sit : utut est, Poetae erat ami- 3 Nimium probas] Nam si in meis
eissimus, qui in memoriae simul et versibus aliqua fuerint menda, in li-
amicitiae argumentum ab ¡lio peteret brarium culpam rejicerenon potero.
versus propria ejus manu scriptos. et
XII.
AD FAUSTINUM.
Sic me fronte legat dominus, Faustine, serena,
Excipiatque meos, qua solet aure, jocos ;
Ut mea nec, juste quos odit, pagina laedit,
Et mihi de nullo fama rubore placet.
Quid prodest, cupiant cum quidam nostra videri,
Si qua Lycambeo sanguine tela madent ?
Vipereumque vomant nostro sub nomine virus,
Qui Phœbi radios ferre diemque negant ?
Ludimus innocui : scis hoc bene : juro potentis
Per genium Famae, Castalidumque gregem : 10
O Faustine, dominus ita legat mevultu benigno, et excipiat meos ludos aure qua
consuevit ; ut mei libri nec offendunt quosjure oderunt, et fama non est grata mihi
de rubore cujusquam. Quidjutat, cum quidam telint existimari nostra, si quœdam
tela perfunduntur sanguine Lycambeo? atque effundant venenum vipereum sub nostro
nomine, quifatentur se non posse pati radios solis et lucem ? Jocamur vocibus in
nocuis ; Iwc juro per genium Fumœ potentis, et chorum Musarum ; et per aures

3 Aid. Junt. Colin. pagina lesit.—9 Ludimus innocuis verbis hoc juro ed. an
tiques. Ferrar, an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Calderin. Plant.
Junian. Lang. Delph. &c. Lectionem nostrum testantur codd. Bodleianus,
NOTjE
1 Sic me fronte] Hoc est, Sic me mordaces et contumeliosos edere,
legat et amet Domitianus, nt ego nec cum omnesnoverint candidum meuin
kedo quos jure odi. ingenium ? Vide Epist. lib. s.
6 Si qua Lycambeo] Archilochus Po 8 Qui Phœbi radios] Qui non an-
eta Lacedaemonius versus Iambicos dent versus suo nomine edere in
tam acerbos scripsit in Lycamben, lucem.
quod desponsam ipsi suam til iam nega- 9 Innocui: scis hoc bene [innocuis
visset, ut laqueo suspendere se simul verbis, hoc] Alii legnnt : Ludimus in
cum fiha Шиui coëgerit. Sensusest: nocui: scis hoc bene.
Quid prodest occulto poëtic versus
500 M. VAL. MARTIALIS
Perque tuas aures, magni mihi numinis instar,
Lector, inhumana liber ab invidia.
tuas mihi instar Numinis, o lector aliene a crudeli invidia.

Thuan. et Florent. quam primus restituit Scriverius.—10 Castaliumque in

codd. Pulmauni, Thuan. Vat. et Florent. Castalidumque cetum Juntiua nostra
in margine, i. e. catum, metro obstante. cetum et gregem non mu Itum diffe
rant in codd. ob similitudinem literarum t et c, et c et g, charactere Longo-
bardico. Ex mendosa bac lectione facile eruas chorum, quod propius accedit
ad literarum ti actum in voce gregem. Sic ' Pieridum chorus ' ap. Ovid. Trist.
v.3. 10. ' Pierii chori ' ex Pont. v. 58. ' Naiadum chori ' Fast. i.512. Cf.
Fast. v. 80. Nostr. i. 77. vn. 69. xii. 3. et sic passim apud Poetas. ' Grex'
proprie dicitur de quadrupedum congregatione, et translate de vili hominum
mnltitndine usurpatur. Cicero tamen et Terent. de hominum numero bono
sensu utuntur. Cf. Nostr. ix. 87. et xn. 11. ubi de lectione ' grege' non
dubitari potest.
NOTjE
10 Castalidumque gregem] Hoc est, talio sibi atque Apollini sacro Cas-
chorum Musarum, quae a fonte Cas- talides dicuntur.

XIII.
DE LYCORIDE.
Dum Tiburtinis albescere solibus audit
Antiqui dentis fusca Lycoris ebur,
Venit in Herculeos colles : quid Tiburis alti
Aura valet ? parvo tempore nigra redit.
Dum fusca Lycoris audit ebur antiqui dentis album fieri collibus Tiburis, pe-
tiit Herculeos colles : quid poIest aura excelsi Tiburis ? brevi tempore nigra rever-
titur.
1 Gruterus ex codice Palat. primus dedit, albescere solibus; quicum con-
sentiunt codex Florentinus et egregins iste Thuan. quem contulit Gronovius.
Vide Var. Notas. albescere collibus exhibent edd. vett.
NOTjE
1 Dum Tiburtinis] De Lycoride 2 Antiqui dentis] Id est, vetusti
idem est argumentum lib. iv. Epig. eboris.
02. ubi egimus de ocelo Tiburtino.
 F.MGRAMMATUM LIB. Vit. 501

XIV.
AD AULUM, DE LUCTU SVJE PUELLjE.
Accidit infandum nostrae scelus, Aule, puellae,
Amisit lusus deliciasque suas :
Non quales teneri ploravit amica Catulli
Lesbia, nequitiis passeris orba sui ;
Vel Stellae cantata meo, quas flevit Ianthis , 5
Cujus in Elysio nigra columba volat.
Lux mea non capitur nugis, nec amoribus istis,
Nec dominae pectus talia damna movent.
Bis denos puerum numerantem perdidit annos,
Mentula coi nondum sesquipedalis erat. 10
O Aule, ingens flagitium contigit nostrœ puella : perdidit ludos atque amores
suos : non quotes deflevit Lesbia amica blandi Catulli, privata lascieiis sui passeris ;
vel celebrata a meo Stella, quam ploravit lanthis, cujus nigra columba volat in cam-
pis Elysiis. Lux mea non capitur ineptiis, nec istis deliciis, nec cor meae domina
moeetur talibusjacturis. Amisit puerum natum viginti annos * *

De sua Puella lemma est in Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Plant. Juni-
an. Lang. &c.—5 In iisdem edd. 911am flevit Hiantis : Beverlandi Ms. modo
quam flevit Ianthis.—7 Codex Florentinus: tuque amoribus istis: codex Vat.
neque moribus istis; et sic Groterai e cod. Palat.
NOTE
1 Infandum ecelus]Parcarcm nempe: Ianthide uxore Stellae vide lib. vi.
ad finem nsque Epigrammatis men. Epig. 21.
tem lectoria lepide suspendit Poëta. 6 In Elysio] Hoc est, cujus colum-
4 Lesbia] Vide CatullumCarm.Ii. bae umbra est apud Inferos, secundum
de passere mortuo Lesbiae. antiquorum opinionem, qui existima-
5 Vel Stellœ cantata] Id est, cо- bant mortuorum omnium animalium
lumba, de qua lib. I. Epig. 8. De ambras esse in Inferiis.

XV.
AD ARGINUM PUEEUM IANTHIDOS.
QuIs puer hic nitidis absistit Ianthidos undis,
Et fugit ad dominam Naiada? numquid Hylas?
Quis puer hic refugit aquas puras Ianthidos, et fugit ad dominam Naiada ? Num-

AdArginum puerum inscribitur in edd. vett.—1 Nonnulli legunt: adsistit

NOTE
1 Ianthidos undis] De hoc fonte Stellae erat fons, cujns Nympham a
vide lib. vI. Epig. 47. In aedibus Violantilla seu Ianthide Stellae uxore
502 M. VAL. MARTIALIS
O bene, quod sylva colitur Tirynthius ista,
Et quod amatrices tam prope servat aquas !
Securas licet hos fontes, Argine, ministres : 5
Nil facient nymphae : ne velit ipse, cave.
quid est Hylas ? O factum bene, quod Hercules colitur in Uto nemore, et quod
tam prope cmtodit amatrices undas ! O Argine, fas est tutus ministres lias unjas :
Nymphs nihil faciunt : adverte ne ipse cupiat te rapere.

Hiuntidos; et sic est in codice Pulmanni.—2 Etfugitat dominaт Beverlandi

Ms. Naida legit Gronovius, ut est in omnibus vett. Vide ad lib. vi. Epig.
68.—4 Beverlandi Ms. jam prope.—5 Argynne codex Florent.—0 Nil faciunt
Nymphœ Aid. Jant. Colin. Gryph. Pulman. Junian. Plant. Lang. Delph.
•lus.
NC-ТЖ
Ianthidem denominat, ad quam Vio- colitur Hercules, qui te tuebitur a
lantillam confugiebat hic servus, ne a Nymphis.
Nymphis raperetur. Vide lib. vI. 6 Nil facient] Tute potes haurire
Epig. 21. aquam ex hoc fonte, et ministrare;
2 Numquid Hylas] De quo lib. v. nee enim hujus fontis Nymphae te
Epig. 49. rapient : sed cave ab ipso Hercule.
3 O bene] In vicino scilicet nemore

XVI.
AD REGULUM.
Mra domi non sunt, superest hoc, Regule, solum,
Ut tua vendamus munera : numquid emis ?
Non habeo pecuniam domi, o Regule : hoc unum restat ut vendamus tua dona :
numquid emis ?
I Regule tantum ed. antiquiss. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Calderin.
Gryph. Plant. Junian. Lang. Delph. &c. Regule solum codex Pnlmanni ; et
sic Grut. Scriv. Farnab. Schrevel. et recentt.—2 Beverlandi Ms. numquid
ЫOTÍE
1 Superest hoc] Nihil quicquam ha- Regulum ea non redemturum, sed
beo praeter munera quae a te accepi: liberaliter subventnrum suae inopiae.
hocautem facete dicit Poëta sperans De Regulo dictum lib. i. Epig. 13.

XVII.
AD BIBLIOTHECAM JUL1I MARTIALTS.
Ruris bibliotheca delicati,
Vicinam vidct unde lector urbem ;
O bibliotheca amœna villa), ex qua lector aspicit propinquam urbem, si quisfue
 KPIGR&MMATUM MB. VII. 503
Inter carmina sanctiora si quis
Lascivae fuerit locus Thaliae,
Hos nido licet inseras vel imo, 5
Septem quos tibi mittimus libellos,
Auctoris calamo sui notatos :
HaeC illis pretium facit litura.
At tu muпеre dedicata parvo,
Quae cantaberis orbe nota toto : 10
Pignus pectoris hoc mei tuere,
Juli bibliotheca Martialis.
rit locus jocosa Thalia inter versus sanctiores, colloces licet vel infimis/orulis hns
septem libros, quos ad té misimus emendalos calamo sui auctoris : Ms lilura consti
tua illis pretium. Sed tu, o bibliotheca Julii Marlialis, donata parvo munere, qua
cognita celebraberis tolo orbe, serva hoc pignus mei amoris.

1 Rudis bibliotheca in codice Vaticano.—5 Hos modo licet in eodem. inferas

vel uno codex quidam ap. Beverlandum.—8 Hoc illis pretium codd. Vat. et
Florent.
NOTjE
I Ruris bibliotheca] Hoc rus longo sis meis carminibus. Vide lib. iv.
Janiculi collo recumbebat, ut dictum Epig- 8.
est lib. iv. Epig. 64. 5 Nido vel imo] Hoc est, vel in ul-
4 lasciva Thalia] Hoc est, joco- timo ordine colloces velim.

XVIII.
IN GALLAM.
Cum tibi sit facies, de qua nec foemina possit
Dicere ; cum corpus nulla litura notet :
Cur te tam rarus cupiat, repetatque fututor,
Miraris? vitium est non leve, Galla, tibi.
Accessi quoties ad opus, mixtisque movemur 5
Inguinibus : cunnus non tacet, ipsa taces.
Di facerent ut tu loquereris, et ipse taceret :
Offendor cunni garrulitate tui.

7 Pulmauni codex : et ille taceret.

NOTjE
1 De qua nec] Id est, nec nlla fœmi- 2 Nulla litura] Nec opus est ut lo
na potest deformitatem notare in tuo mento rugas uteri condas, quae nulla
corpore. eunt. Vide lib. ili. Epig. 42.
504 M. VAL. MARTIALIS
Pedere te mallem : namque hoc nec inutile dicit
Symmachus, et risum res movet ista simul. 10
Qnis ridere potest fatui poppysmata cunni ?
Cum sonat hic, cui non méntula mensque cadit ?
Die aliquid saltem, clamosoque obstrepe cunno :
Et si adeo muta es, disce vel inde loqui. *

NOTjE
11 Poppysmata] Vox fictitia a sono attrectatio blanda, ut quae fit ad
quo equis necdum domitisblandimur. cicurandum equum. Vide lib. sn.
Pontianus Miscell. cap. 32. demulsio Epig. 72.

XIX.
DE FRAGMENTO ARGUS.
Fragmentum, quod vile putas et inutile lignum,
Нaeс fuit ignoti prima carina maris.
Quam nec Суаneae quondam potuere ruinae
Frangere, nec Scythici tristior ira freti.
Saecula vicerunt : sed quamvis cesserit annis,
Sanctior est salva parva tabella rate.
Fragmentum quod credis contemtum atque inutile lignum, hœc fuit r
rina maris incogniti ; quœ olim nee potuit frangi rninis Cyaneis, nec sœviore ira
Scythici freti. Victa est sœculis ; at licet cesserit annis, exigua tabella augustior est
nave integra.
2 Hoc fuit Beverlandi Ms.—4 Edd. vett. habent, undafreti: Pnlmanni co
dex, ira freti; et sic Plant. Junian. Delph. Grut. Scriv. Farnab. Schrevel. et
recentt.—5 Sœcula vicerunt, et quamvis Beverlandi Ms.
NOT.E
1 Fragmentum] Navis scilicet Ar- sunt insula*, vel saxa adjacentia Bos-
gus, quod Romae tunc extabat. De phoro Thracio, hodie, Canal de Con-
ilia nave et Argonautis vide Valerium stantinople, quae non sine magno pe-
Flaccum. riculo transmisernnt Argonauta;.
2 Hœcfuit] Ante Argonautas mare 4 Ira freti] Hoc est, tempestas
navibus tentatum non fuit, ut canunt Ponti Etrxini. Alii legunt,
Poetae. freti.
3 Cyaneœ mine] Cyaneœ seu Sym- 6 Sanctior] Propter venerationem
plegades secundum Ptolemasum duae quae debetur antiquitati.
 EI'IGRAMMATIIM LIB. Vil.

XX.
IN SANCTRAM.
Nihil est miserius, nee gulosius Sanctra,
Rectam vocatus cam cùcurrit ad cœnam,
Quam tot diebus, noctibusque captavit ;
Ter poscit apri glandulas, quater lumbum,
Et utramque coxam leporis, et duos armos : 5
Nec erubescit pejerare de turdo,
Et ostreorum rapere lividos cirros.
Buccis placentae sordidam Unit mappam.
Illic et uvae collocantur ollares,
Et Punicorum pauca grana malorum, 10-
Et excavates pellis indecens vulvas,
Et lippa ficus, debilisque holetus.
Nihil est infelicius et gulosius Sanctra, cum invitatus properat ad caenam rec
tam, quam aucupi,tus est tot diebus et noctibus ; ter petit glandulas apri, quater lum
bum, atque utramque coxam leporis, et duos armos ; nec pudet ilium pejerare de tur
do, et subducere lividos cirros ostreorum. Dulci placenta inficit sordidam mappam.
liliс et uva ollares, et pauca grana malorum Punicorum apponuntur, et pellis inde
cora mlva exesa, etficus lippa, et debilis boletus. At cum jam mappafrangitur

Dulci placenta ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. Plant.
Jnnian. Lang. Delph. aliœ. Dulcis placenta Pulmauni codex. Buccis plа
cente codex Florentinas, pro ' hoceeis,' i. e. frustulis.—11 Beverlandi Ms.
.. KOTJE
2 Rectam vocatus] Quam revoca- referentibus, unde lividos vocat. Sen-
verat Domitianus sublatis sportulis. sus est : Ab ¡lio helluone rapi etiam
Vide lib. п. Epig. 69. ostrea.
4 Glandulas] Vide lib. tit. Epig. 8 Buccis* plаcente [Dulci placenta]
81. lumbus vero est media pars apri Quam et clam subduct am mappa in.
in tres partes divisi. volvebat. Legunt alii Buccis placenta,
5 Utramque coxam] Coxa posteri- hoc est, frustis : alii, Dulcis placenta.
oram pedum pars est superior, armus Videat lector.
anteriorum. 9 Uva ollares] Quae nempe in ollis
6 Pejerare] Hoc est, cum subduxit servabantur.
turdos, non pudet ipsum jurare sibi 11 Et excavata] Exesa enim carne
non fuisse appositos. sola pellis supererat.
7 Ostreorum lividos cirros] Cirri 12 Et lippa ficus] E qua lacte m
proprie crines sunt, sed hic sumuntur humor lippitudinis instar finit.
pro films ostreorum carnis cólorem Debilisque boletus] Quia parum da
506 M. VAL. MARTIALIS
Sed mappa cum jam mille rumpitur furtis,
Rosos tepenti spondylos 'sinu condit,
Et devorato capite turturem truncum. 15
Colligere longa turpe nec putat dextra
Analecta, quicquid et canes reliquerunt.
Nec esculenta sufficit gulae praeda,
Mixto lagenam replet ad pedes vino.
Haec per ducentas cum domum tulit scalas, 20
Seque obserata clausit anxius celia,
Gulosus ille postero die vendit.
millefurtis, calido sinu occultat spondylos exesos, nec deinde existimat inhonestum
porrecta manu colligere turturem mutilum devorato capite, et frusta, et quicquid re
liquerunt canes. Nec prœda escaria sufficit heltuationi, vino misto replet amphoram
jacentem ad pedes. Cum hœc omnia portavit domum per ducentas gradus, et so
licitas se abscondit celia clausa, postridie ille helluo vendit haec frusta.

Jit excavatœ pelvis.—13 Codex Florentinus : rumpitur cunis.—15 Indexorato

capite Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. sed Plant. Junian. et Delph. Indevorato
capite.—-16 Ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt. Colin. Gryph. Lang.
Plant.
Dousa» Junian. Pnlman.
P. probante Delph. aliae:Necnecesculetis
Pulmanno.—18 pudet. Pulmanni
Lectio nostra
codex.debetnr
Лт«c
esculentus Beverlandi Ms. gulœ prœdari codex Vat.—19 Codex Florent. ad
pedes mero.—20 Hoc per ducentas in codice Vaticano.
ХOТЯ
rat, non optimus, inquit Farnabins : frusta intellige, quae servi collige-
immo recisus vel nullo aut debili rent. Lib. xiv. Epig. 80.
caule. Gronovius. 19 Mixto lagenam] Subducit etiam
13 Mille furtis] Hoc est, esculentis vinum aqua temperatum, quod servi
in mappa involntis. ad pedes bibebant.
14 Spondylos] Quos puto hic sumi 20 Per ducentas scalas] His verbis
pro quodam piscium genere, alias indicat Sanctram istum sub tegulis
spondylus est vertebra dorsi. Plin. pauperum more habitasse. Lib. i.
lib. xxxii. cap. 11. Epig. 118.
15 Et devorato [Inde vorato] Alii 22 Fendit] Non helluationem tan-
Et devorato. Analecta] Reliquias et tum, sed et Sanchae avaritiamcarpit.

XXI.
DE NATALI LUCANI.
H/EG est illa dies, quae magni conscia partus,
Lucanum populis, et tibi, Polla, dedit.
0 Polla, hœc est illa lux, qua testis magni partus edidit Lucanum populis
• NOTjE
1 Hœc est illa dies] Quarta scilicet aut tertia Nonas Novembris. Lncani
 EPIGRAMMATUM LIB. VII. 507
Heu ! Nero cradelis, nullaque invisior umbra :
Debuit hoc saltem non licuisse tibi.
et tibi. Heu, save Nero, nec odiosior propter Mam aliam umbram: saltem hoc
non debuit tibi permissumfuisse.
i In codice Vaticano : nulla est invisior umbra.
ÜOTÍE
opera commentariis illustravit Lam nullius caedes majus tibi odium con-
bertos Hortensius, et vitam illius ciliavit. ,
Poëtae copiose describit. 4 Non licuisse] Interficere tam egre-
2 Polla] Lucani uxor, quem inter- gium Poëtam. Videtur ad Neronis
fici jussit Nero, quod conjuraverat dictum respicere, qui multis occisis,
contra eum Lucanus, cum ab ipso nescisse hactenus Caesarem, quantum
prohiberetur sua Carmina in lucem Imperator! liceret, dicebat. Röde
edere. rns.
3 Nulla invisior] Hoc est, O Nero,

XXII.
DE EODKM.
Vatis Apollinei magno memorabilis ortu
Lux redit: Aonidum turba favete sacris.
Haec meruit, cum te terris, Lucane, dedisset,
Mixtus Castalias Baetis ut esset aquas.
Dies revertitur celebrandus magno ortu Poeta Apollinei : O Musa, estate propi
tia sacrificiis. O Lucane, cum Bâtis te donasset orbi, hoc assecutus est ut misee-
retur undw Castalia.
2 Aonidum turba fasente Beverlandi Ms. Aonidum turma Janus Guiliehnus
in Pseudol. Plant. Qnast. cap. 6. De harum vocum permutatione frequenti
consule Heins. ad Ovid. Art. Am. ni. 2. Drakeub. ad Sil. liai. v. 277. xti.
185. et xiv. 209.—4 Baccusut esset Beverlandi Ms.
NOTjE
2 Turba favete] Turba est nomen 4 Balis] Cordubae natus est Luca-
collectivum, quapropter verbum po- nus, qua- est ad Baetim Hispaniae
nitur in plurali. Bai iica; fluvium hodie, Guadalquivir ;
3 Hœc meruit] Alii sic explicant: qui fluvius inter fontes Musarum nu-
Haec dies vel propter te, o Lucane, meratur, quoniam tulit Poëtam Luca-
editum meruit, ut Ba,tis patrius Lu- num. De fonte autem Castalio jam
raui fluvius numeraretur inter fontes saepius dictum.
Musarum. Judicet lector.
 M. VAL. MARTI A LIS

XXIII.
DE MODEM, AD FHŒBUM.
Phœbe, veni ; sed quantus eras, cum bella tonanti
Ipse dares Latiae plectra secunda lyrae.
Quid tanta pro luce precer ? tu, Polla, maritum
Saepe colas, et se sentiat ipse coli.

0 Apollo veni, at quantus eras, cum ipse bella cantanti concederes plectra secun
da lyrœ Latinœ. Quid optabo pro die tam memoranda ? tu, o Polla, crebro coba
conjugem, atque ille intelligat se coli.

1 Edd. vet t. bella canenti : Beverlandi Ms. bella tonantis. Lectionem nos-
tram primus dedit Gruterus.—i Pnlmanni codex : sentiat ille coli.
SOTЖ
1 Veni] Nempe ad haec sacra, quae Virgilio carminis epici gloriam con-
facimus natalem Lucani diem cele- cessisti.
bran tes. 3 Tu, Polio] Diu vivas, ut maritum
2 Plectra secunda] Hoc est, с ni Lu- sa?pius colere possis.
cano tu ipse, о Phœbe, secundam a

XXIV.
IN MALBDICUM.
Сим Juvenale meo quae me committere tentas,
Quid non audebis, perfida lingua, loqui?
Te fuigente nefas, Pyladen odisset Orestes :
Thesea Pirithoi destituisset amor.
Tu Siculos fratres, et majus nomen Atridas, 5
Et Ledae poteras dissociare genus.
0 lingua improba, qua experiris committere me cum meo Juvenale, quid non
audebis dicere ? Orestes odisset Pyladen te excogitante scelus, atque amor Pirithoi
deseruisset Thesea. Tu valebus disjungere Siculos fratres, atque Atridas sortîtes

Ad Detractorem lemma est in codice Pnlmanni.—1 Cum Juvenale meo quid

me committere templas Beverlandi Ms.—3 Pylades odisset Oresten codex
NOTtf:
1 Сит Juvenale] Hoc est: O lin- 5 Siculos fratres] Intellige Amphi-
gna, quae tentas contentionis et dis- nomum et Anapiam natos Catan*,
sidii semina jacere inter me et Juve- bodie, Catania, in urbe Siciliae, non
nalem Poëtam satis notum. longe a monte .Etna, quorum pium
3 Pyladen] Horum heroum historia in parentes amorem refert Strabo
omnibus nota est. lib. vi.
 EPIGRAMMATUM LIB. VII. 509
Hoc tibi pro meritis, et talibus imprecor ausis,
Ut facias illud, quod, pato, lingua, facis.
majorem famum, et stirpem Leda. Hoc. tibi exopto pro meritis, et talibus ausis, ut
facias illud quod, opinar, lingua facit.

Palatiuns.—8 Gruterus ex eodem codice legit, lingua facis, pro vulg. lingua
facit : alloquitur enim ipsam linguam.
NOTjE
Atridas] Agamemnonem et Mene- 8 Facis [facit] Alii facis. Videtur
laum celebriores Siculis istis fra- enim alloqui linguam, cui precatur,
tribus. ut adhaereat rebus turpibus. Lib.
6 heiae genus] Castorem et Poilu- ii. Epig. 61.
cem.
XXV.
IN MALUM POETAM.
Dulcia cum tantum scribas Epigrammata semper,
Et cerussata candidiora cute ;
Nullaque mica salis, nec aman fellis in illis
Gutta sit ; o demens, vis tamen illa legi !
Nec cibus ipse juvat morsu fraudatus aceti; ¡ 5
Nec grata est facies, cui gelasinus abest.
Infanti melimela dato, fatuasque mariscas :
Nam mihi, quae novit pungere, Chia sapit.
Cum perpetuo componas Epigrammata solum dulcia, et candidiora pelle cerussata ;
nec aspergantur ulki mica salis, nec gutta fellis amari ; o fatue, nihilominus vis illa
evolri ! Nec ipse cibus placet destituias acerbitate aceti ; nec vultus arridet, cui
deest gelasinus. Trade puero poma mellita, et mariscas insulsas : ego enim amo
Chiam, qua seit pungere.
In malum Poetam, qui Epigrammata sine turpibus scribit, inscriptio est in
Beverlandi Ms.
NOTjE
1 Dulcia cum] Insulsa, nec imbuta tant stomacbum, lectorem quoque al-
illa mordacitate quae bis versibus con- liciunt sales.
venit. 6 Gelasinus] Gelasini sunt sulculi
2 Candidiora] Hoc est, in quibus qui a ridenti bus in ore fiant, inquit
inest sensus candidior cerussa, quae Badens. Robertas Stephanus in suo
erat eximii candoris. Vide lib. i. Thesauro ait : Gelasini sunt lineae
Epig. 73. Candidus vero album qui- quae ridendo efficiuntur, et summam
dem significat, sed et simplex etiam gratiam ori conciliant. Gelasini sunt
ut sumitur bic. etiam dentes anteriores, qui ridendo
3 Nulla mica salis] Hoc est, nulla undantur. Gelasinus scurram quo-
urbanitas, nec acerbitas. que significat.
S Nec cibas ipse] Acerba enim irri- 7 Mariscas] Genus quoddam ficus
510 M. VAL. MARTIALIS
tiOTM
insuUae ; infantibus enim placent ris : hoc est, mihi placet Epigramma
dulcia. mordax. De Chiaficu lib. xin. Epig.
8 C/iia] Ficus nempe acerbi sapo- 23.

XXVI.
5CAZONTA M1TTIT AD APOLLINAREM.
Apollinarem conveni meum, Scazon,
Et si vacabit, (ne molestus accedas,)
Hoc qualecumque, cujus aliqua pars ipse est,
Dabis : hoc facetum carmen imbuant aures.
Si te receptum fronte videris tota, 5
Noto rogabis ut favore sustentet.
Quanto mearum, scis, amore nugarum
Flagret : nec ipse plus amare te possum.
Contra malignos esse si cupis tutus,
Apollinarem conveni meum, Scazon. 10

0 Scazon, adi meum Apollinarem: licet otinsus sit, ne importunas accedas,

trades hoc qualecumque, cujus aliquam partem effecit ipse : aures illius emendent
festivum Aune versum. Si videris te exceptum toto vultu, rogabis ut te ferat gra
tia solita. Tenes quanto ardeat studio mearum ineptiarum : nec ipse possum te
diligere magia. Si vis esse securus adversus improbos, о Scazon, adi meum Apolli
narem.

2 Et si vacabit, non molestus codex Fulmanni.—3 Beverlandi Ms. pars ipsa

est.—4 Gronovius scribi jnssit,/acefœ. Vide Var. Notas.—8 Beverlandi Ms.
nec ipso plus.— 9 In eodem, esse si voles.
NOM)
1 Apollinarem] Doctissimum sane 3 Cujus aliqua pars] Nam nostri
virum, de quo lib. Iv. Epig. 87. Sea- Poëtae versus emendabat Apolli-
xon Iambus est claudicans ; in sexto
enim pede ponitnr SpondaBus. • 4 Hoc facetum] Quomodo facetum,
El si vacabit] Tamen tempus quod modo vocabat qualecumque? cui
maxime opportunum captabis. Va- modestiae istud haudquaquam «en
care impersonate est hie. Virgil. Жn. venit. Scribe faceta: aures facetas
ii. ' Sed si tantus amor casus cognos- vocat ejus qui facetus est, qui seit
cere nostros, Et vacet annates nostro- eleganter andire. Hœc Gronovius.
rum andire laborum.' <
 EPIGRAMMATUM LIB. VII. 511

XXVII.
DE APRO SIBI A DEXTRO MISSO.*
TuscjE glandis aper populator, et ilice multa
Jam piger, iEtolae fama secunda ferae,
Quem meus intravit splendenti cuspide Dexter,
Praeda jaces nostris invidiosa focis.
Pinguescant madido tetri nidore Penates, 5
Flagret et exciso festa culina jugo.
Sed coquus ingentem piperis consumet acervum,
Addet et arcano mixta Falerna garo.
Ad dominum redeas : noster te non capit ignis,
Conturbator aper : vilius esurio. 10
O aper sastator Túseœ glandis, et jam piger multa ilice, fama proxima ab JEtola
fera, quem interfecit Dexter fulgeuti venabulo, procumbis prada odiosa nostris
focis. Penates madidi pinguescant hilari nidore, et culina lata ardeat cœsis
lignis. At coquus impendet ingentem cumulum piperis, atque adjunget Falerna
mixta interiori garo. Revertaris ad dominum : O aper decocler, non te caphmt
nostri Lares. Fames mea constat vilioris.

De Apro a se occiso in edd. vett. Ad Aprum missum codex Pulmauni.—

2 Gruterus legi posse credit : Impiger JEtola, b¡c. Codd. Vatt. et Florent.
exhibent: Jam piger JEtoliœ fama.—-3 Edd. vett. splendenti cuspide culter; et
tunc ad Martialem debet referri.—4 Prada juctt in quibusdam.—5 Codex
Pnlmauni et Beverlandi Ms. madido lati. Aid. Junt. Colin. Gryph. Plant.
Junian. Lang. Delph. &c. madidi leto, vel lato.—7 Sed focus Beverlandi Ms.
not#:
* De apro] Legunt alii : De apro a ditio.
se occiso ; et in tertio versu culter pro 5 Madido tetri [madidi lato] Legunt
Dexter: sed lu,ic lec.tioni repugnat alii, madido lati: alii madido tetri.
ultimum distichum : ad Dextrum enim Eligat lector. Penates vero Dû sunt
suum amicum videtur remittere domestici sumti pro ipsa domo. Sen-
aprum, cui condiendo non sufficerent sus est: Lauta caena ins truatur. .
suae opes. Alii : Ad aprum missum. 6* Exciso jugo] Montis nimirum, id
1 Tuseœ glandis] In agro nempe est, caesa ligna largius reponantur
Tus co aper glandibus saginatus lente super focum.
incedebat. ... 8 Addet et arcano] Hoc est, meliori
2 JEtola fama] Hic scilicet aper et interiori. De garo dictum lib. vi.
proximus erat ab ingenti apro Caly- Epig. 93. Genus erat liquaminis, de
domo, quem in .Xtolorum agros im- quo iterum ilb. xni. Epig. 102. ' Ex-
miserat irata Diana. Vide lib. Spect. pirantis adhuc scombri de sanguine
Epig. 16. primo, Accipe fastosum, munera cara,
4 Pradojaces] Alii jucet imidiosa, garam .' *
hoc est major quam ferat mea con- 9 Ad dominum] Dextrum scilicet.
512 M. VAL. MARTI ALIS
NOTjE
Nosier te] Nostra culina non habet Hiendo conturbarentur et decoque-
unde te condiat; seu in quo аpro con- rentur opes тeаз.

XXVIII.
AD FUSCUM.
SIc Tiburtinae crescat tibi sylva Dianae,
Et properet caesum saepe redire nemus :
Nec Tartessiacis Pallas tua, Fusce, trapetis
Cedat, et imrnodici dent bona musta lacus :
Sic fora mirentur, sic te Pallatia laudent, 5
Excolat et geminas plurima palma fores :
Otia dum medius praestat tibi parva December,
Excipe, sed certa, quos legis, au re jocos.
Scire übet verum : res est haec ardua : sed tu
Quod tibi vis dici, dicere, Fusce, potes. 10
Sie nemus Dianœ Tiburtina tibi augescat, et sylva excisafestinet crescere : nec
oleœ tuœ, о Fusce, cedant pretis Baticis, atque ingentes cupœ prœbeant bona musta :
sic fora mirentur, sic palatin commendent te, et multa palmœ exornent geminas
fores : dum medius December concedit tibi brevem quietem, examina, sed aure atten
ta. ludos quos evolvis. Placet scire veritаtem, luce est res difficilis: at tu, о Fusce,
potes dicere quod cupis dici tibi.
3 Tarpesiacis Pallas tua, Içc. codd. Florent. et Vat 4 Codex Vaticanas :
dent bona vina lacus.—8 Exigis et certa codex Pulmanni. Exige sed certa in
aliis.—9 Scire licet verum, res est, Icc. in edd. vett. Alii, Scire libet verum?
res est hœc ardua ex persona Fnsci verum pronunciare subtimentis, ne odium
NOTjE
1 Sic Tiburtina] Tibure sylvam ha 5 Sic fora mirentur] Te agentem
bebat iete Fuscus, doctus sane causi- causas.
dicus, quae Dianae utpote uemorum Pallatia laudent] Hoc est, Imperator
praesidis esse dicitur. ipse te landet.
3 Nec Tartessiacis] Pailas sen Mi 6 Excolat et geminas] Solebant vc-
nerva inventrix fuit olivae pro qua teres palmis exornare fores causidirn-
et ipsa iumitur. Sensus est : Nec rum, qui in causis agendis vicissent.
tua oliveta cedant olivetis Baeticis : Juvenalis Sat. vn. ' ut tibi lasso Fi-
Baetis vero flnvins est Hispaniae; gantnr virides scalarum gloria pal
hodie, Guadalquivir, qui olim dictus mae.'
est Tartessus, ad quem multae sunt 7 Otia dum] Saturnalium tempore
oleae, et quidem optimae : trapes au a foro vacabant causidici.
tem, seu trapetum, est mola olearia, 8 Excipe [Exige] Hoc est, diligen-
et sumiturpro ipso prelo. ter examina. Alii Excipe.
4 Lacus] Cupae sunt in quas vinum 9 Scire libet] Alii, Scire licet. Fusci
prelis expressum labitur. oratio esse videtur metuentis verita
 EPIGRAMMATUM LIB. VII. 513
parkt: respondet Poëta : Sed tu mihi die, quod tibi in pari re dici velles
&c. Vide Epist. lib. Iii. et Horat. Epist. ad Pisones sub fine. Cf. lib. vin!
Epig. 76. Lectionem nostram firmat codex Pulmanni.
зчотж
tem proferre, quœ saepias odium Die, о Fusee, quod tibi in simili оccа-
parit. sione dici velles.
10 Quod tibi vis] Subjungit Poëta:
XXIX.
AD TESTILUM PUERUM.
Testile, Victoris tormentum dulce Voconî,
Quo nemo est toto notior orbe puer ;
Sic etiam positis formosus amere capillis,
Et placeat vati nulla puella tuo ;
Paulisper domini doctos sepone libellos, 5
Carmina Victori dum lego pauca tuo.
Et Maecenati Maro cum cantaret Alexim,
Nota tamen Marsi fusca Melaenis erat.
O Testile, suavis cura Vaconii Victoris, quo nullus notior est toto orbe ; sic que
que puleher diligaris tonsis crinibus, et nulla puella grata sit tuo Poèlœ ; aliquantum
remove eruditos libros heri, dum lego paucos versus tuo Victori : cum Virgiiius
caneret Alexim ipsi Mcecenati, nihilominus fusca üdelœnis Marsi erat quoque
nota.
1 Testile Victuri codex Pulmanni.—2 Beverlandi Ms. notior urbe puer.—
6 In eodem Ms. lego parva tuo.
NOTjE
1 Victoris] Poëtœ qui Testilum Carmina Marsi Poëtae Virgilio minus
suum puerum amabat. politi, quibus ille Marsus puellam
7 Et Mœcenati] De formoso Alexi, suam et quidem fuscam celebrabat;
quem ardebat Virgilius, elegantissi- ita, inquit Martialis, Voconius mea
mam Eclogam scripsit ad Мaecenа- Epigrammata suis Versibus longe in
tem, qui tamen non desinebat legere feriora non aspernabitur.

XXX.
IN CjELIAM.
Das Parthis, das Germanis, das, Caelia, Dacis :
Nec Cilicum spernis, Cappadocumque toros :

1 Das Cattis Aid. Junt. Colin. Gryph. Das Parthis codex PUmanni.

1 Das Parthis [CattU] Tai copiam. Memphi. Lib. Spect.Äpig. t. vers. 1 .

Alii, Parthis. Piiariia urbe fututor]
Delph. et Var. Clas. Martial. 2 К
514 M. VAL. MARTIALIS
Et tibi de Pharia Memphiticus urbe fututor
Navigat, a rabris et niger Indus aquis :
Nec recutitorum fugis inguina Judaeorum,
Nec te Sarmatico transit Alanus equo.
Qua ratione facis, cum sis Romana puella,
Quod Romana tibi mentula nulla placet ?
NOTjE
4 RubrU et niger, irc] A mari Ery- Hebr. DD,id est, papyrosum.
thraeo, quod cum 'Epv9pdiov diceretnr 5 Recutitorum, Ifc] Quibus circum-
Graecis, ab Erythra filio Persei et cisis succrescit cutis.
Andromedae, qui ibi regnavit, Latlni 6 Sarmatico, Ifc] Namque Alanos
Rubrum verterunt, cujus coloris vel Scytbiae populos in Sarmatia Euro
arenas vel undas esse credebant. peen ponunt Plinius et Ptolemaeus.

XXXI.
AD REGULUM.
RaucjE cortis aves, et ova matrum,
Et flavas medio vapore Chias,
Et fœtum querulae rudem capellae,
Nec jam frigoribus pares olivas,
Et canum gelidis olus pruinis, 5
De nostro tibi rure missa credis ?
O quam, Regule, diligenter erras !
Nil nostri, nisi rne, ferunt agelli.
Putas me tibi misisse de mea villa aves raucœ cortis, atque ova gallinarum, et fiena
Chiasflavas temperato calore, et rudem fatum gementis capellai, et olivasjam ce-
dentes frigori, et brassicam canam pruinis frigidis. O Regule, quam data opera

2 Et fuñas codex Pulmanni. Lectionem nostram exhibent edd. vett.

NOTjE
1 haucœ cortis] Propter raucum quo solicita est capella.
strepitim avium domesticarum, quas 4 Necjam] Nec olivas frigore con-
describii noster Poeta lib. ш. Epig. strictas.
57. ' Varatur omnis turba sordidae 5 Et canum gelidis] Hoc est, modo
cortis ; Aigutus auser, gemmeique ex horto tectum, atque adhuc gela
pavones,' constrietum.
2 Et flavas medió] Hoc est, ficus 7 O quam] Dedita nempe opera
Chias modera o calore exsiccatas, de erras fingens te nescire slerilissimum
quibus supra Eoig. xxIv. et lib. хш. esse meum agellum. De Regulo
Epig. 23. dictum lib. i. Epig. 83.
3 Et fatum] Eoc est, hœdillum de
 EPIGRAMMATUM LIB. VIf. 515
Qnicquíd villicus Umber, aut colonus,
Aut tus marmore tertio notatum, 10
Aut Tusci tibi, Tusculive mittunt,
Id tota mihi nascitur Suburra.
fàlleris. Agelli nostri nihilferunt, nisi me. Quicquid milieus Umber, aut colonus,
aut Tusci, aut Tusculi mittunt ad te, aut villa ad tertium lapidem, id mihi gignitur
teta Suburra.
omnes.—10. 11 Hi duo versus transpositi sunt in Aid. Junt. Colin. Gryph.
Puliiían. Plant. Junian. Lang. et Delph.—12 In tota Beverlandi Ms. Id tota
tibi codex Pulmanni.
NOTjE
10 Marmore tertio] Hoc est, rus ad 12 Nascitur Suburra] Regio urbis
tertium ab urbe milliare ; singula erat Suburra, in qua haec omnia ven-
enim milliaria lapidibus notabantur. debantur.

XXXII.
AD ATTICUM.
Attice, facundae renovas qui nomina gentis,
Nec sinis ingentem conticuisse domum ;
Te pia Cecropiae comitatur turba Minervae,
Te secreta quies, te sophos omnis amat.
At ju venes alios fracta colit aure magister, 5
Et rapit immeritas sordidus unetor opes.
O A ttice, qui revocas nomina familia disertar, nec pateris illustrem domum esse in
oblivione ; pia tu?ba Minerva Atheniensis tibi adhœret, quies seclusa te, omnis sa
piens diligit te. At magister instituit aliosjuvenes aurefracta, atque avaras aliptes

4 Te sacrata quies codex Vaticanus. Te chorus omnis amat in codice Floren-

NOTjE
1 Facunda renouas] Memoriam losophiae.
nempe Pomponii Attici, cujus vitam 5 Fracta edit aure] Hoc est, Gym-
scripsit Cornelius Nepos, ad quem nasiorum exercitor alios juvenes mag-
Epistolas scripsit Cicero, quae inscri- nis clamoribus instituit: vel fracta
buntur ad Atticum, quem moribus et aure dixit, quod cum exercitor pugi-
doctrina imitabatur hic Atticus. latum doceret juvenes, eorum aures
3 Te pia] Hoc est, Graeci philoso- verberibus contundebat. Virgil. Mo.
phi tibi semper adhaerent. Cur Mi v. ' erratque anres et tempora cir-
nerva Cecropia dicatur, vide lib. i. cum Crebra manus, duro crepitant
Epig. 40. sub vulnere malae.' Vide Turnebum
4 Te secreta quies] Hoc est, non lib. xxiv. cap. 28.
agis causas, nec ambis magistratus, 6 Rapit immeritas] Hoc est, ju
sed remotus a turba operam das phi venes spoliat pecunia immerita qui
516 M. VAL. MARTIALIS
Non pila, non follis, non te paganica thermis
Praeparat, aut nudi stipitis ictus hebes :
Vara nec injecto ceromate brachia tendis ;
Non harpasta vagus pulverulenta rapis : 10
Sed curris niveas tantum prope Virginie undas,
Aut ubi Sidonio taurus amore calet.
Per varias artes, omnis quibus area servit,
Ludere, cum liceat currere, pigritia est.
rapit immeriIam pecuniam. Tfon pila, non follis, nec paganica prœposat te ad bal
nea, vel returns ictus nudi stipitis : nec tendis brachia vara injecto ceromate : nee
incertus subripis harpasta pulverulenta : at solum currisjuxta aquas niveas virginis,
vet ubi taurus uritur amore Sidonio. Inertia est ludere variis artibus quibus inser
vit area, cumfas sit currere.
tino.—6 Et rapit innumeras Turneb. Adverss. xxiv. 28.—9 Farro nec in lento
exhibet codex Vaticanas. Vara nec injecto, i. e. nec lncta obtorques brachia
et lacertos quasi varos ; sic Ludovicus Carien. emendavit lib n. cap. 9. quod
etiam exhibent Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. cum codice Pulmanni. Rara
nec injecto in aliis codd. Vide Turneo. lib. xxiv. cap. 28.—13 Legit m- et,
areafervet. Petrus Scriv. ' areas ' intelligit ' vitae spatia,' ut lib. x. Epig. 24.
sed vide Senecae Epist. 15.
dem, quia operam i11is non utilem im- brachia, ut vara vidèrent nr. Legan t
penait. Legit Turnebus lib. xxIv. alii Rara minus bene. Ceroma autem
cap. 28. Et rapit innumeras sordidus erat unguentum ex oleo et luto con-
unctor opes. Judicet lector. fectum, quo ungebantnr athletae.
7 Non pila] Nempe trigonalis. De Vide lib. sn. Epig. 57.
quatuor pilarum generibus, scilicet de 11 Prope Virginie undas] Sensus est :
trigonali, folli, paganica, et harpasto Sed exerces te cursu ad aquam Vir-
fuse diximus lib. iv. Epig. 19. ginem, de qua lib. v. Epig. 21. Vel
8 Aut nudi stipitis] In terram fige- ad porticum Europes, ubi depictus
batur palus, contra quem tanquam . erat Jupiter in taurum conversas,
adversarium se exercebant tirones. qualis per mare in Cretam vexit En-
J uvenalis Sat. vi. 247. ' aut quis non ropen filiam Agenoris, qui Sidonem
vidit vulnera pali, Quem cavat assi- condiderat.
duis sudibus scutoque lacessit ?' 14 Ludere, cum liceat] His verbis
9 Vara vre] Hoc est, nеc lnctaris: omnibus aliis exercitationibus cursum
ita vero in lucta athletes implicabant anteponit.

XXXIII.
IN С I NN A M.
Sordidior cœno cum sit toga, calceus autem
Candidior prima sit tibi, Cinna, nive ;
O Cinna, cum habeas togam sordidiorem luto, calceum vero candidiorem prima
 I
EPIGRAMMATÜM LIB. VU. 517
Dejecto quid, inepte, pedes perfundis amictu ?
Collige, Cinna, togam ; calceus ecce perit.
nice ; o demens, quid madefacis pedes veste demissa ? O Ciuna, attolle togam, en
calceus inquinatur.
3 Neglecto Gruteros legit ex codd. Palat. et Bodl. male, ex mente Scri-
verii.—4 Ant. de Rooy conj. calceus inde perit, i. e. a sórdida toga.
NOTjE
2 Candidkr] Hinc colligere est, dutum, et calceis albis utentem le-
Romanos calceis albis usos fuisse: pide irridet Poëta.
banc autem Ciunam toga sordida in-

XXXIV.
AD SEVERUM, DE CHARINO.
Quo possit fieri modo, Severe,
Ut vir pessimus omnium Charinus
Unam rem bene fecerit, requiris 1
Dicam, sed cito : quid Nerone pejus ?
Quid thermis melius Neronianis ? 5
Non deest protinus, ecce, de malignis,
Qui sic rancidulo loquatur ore :
Quid ? tu tot domini, Deique nostri
Praefers muneribus Neronianas ?
Thermas praefero balneis cinœdi. 10
O Severe, rogos qua rationefieri possit ut Charinus homo omnium improbissimus
recte egerit unam rem ? Dicam, at breviter : quid improbius Nerone ? quid tamen
melius thermis Neronianis? En statim adest aliquis ex malitiosis, qui sic loqua
tur ore fatido,Ut quid anteponis thermas Neronianas adificiis Domini et Dei nos
tri ? Ego antepono illas balueis cinadi.

Ad Severum inscriptio est in odd. vett.—3 Unam rem bene gesserit codex
Vaticanus 4 Dicam, sed scito Beverlandi Me.—6 Codex Florentiuns habet :
ecce, da malignus.—8 Ut quid tu domini ed. antiq. Ferrar. an. 1471. Aid. Junt.
Colin. Gryph. Calderin. Plant. Junian. Pulman. Lang. et Delph. Quid te
tot domini codex Florentinas. Quid tu tot domini in optimis libris ; unde recte
Gruterus: Quid? tu tot domini, probantibus Rutgersio et Gronovio. Ecquid
tot domini Scriverius.—9 Neronianis Beverlandi Ms.—10 Codex Pulmauni,
cina:de.
not«
2 Ut vir pessimus] De quo homine 7 Rancidulo] Metaphora ducta a
impurissimo dictum lib. iv. Epig. 39. ciho vitiato jam, et prope corrupto.
licet improbissimus in gratiam popu- Rancidulum dixit, hoc est, os putidum
li, utNero thermas, sic ille baluea ex- et corruptum calumniis atque adula-
struxit nobilissima. tionibus.
518 M. VAL. MARTIALIS
NOTffi
9 Muneribus] Hoc est, œdificiis ficia non antepono aedificiis Domitia-
quibus urbem decoravit Domitianus. ni ; sed Neronis thermas balueis Cha-
10 Thermos prœfero] Aliorum aedi- rini praefero.

XXXV.
AD LECANIAM.*
Inguina succinctus nigra tibi servus aluta
Stat, quoties calidis tota foveris aquis.
Sed meus, ut de me taceam, Lecania, servus
Judaeum nulla sub cute pondus habet.
Et nudi tecum juvenesque senesque lavantur. 5
An sola est servi mentula vera tui 1
Ecquid fœmineos sequeris, matrona, recessus ?
Secretusque tua, cunne, lavaris aqua 1

Ad Malronum Aid. Junt. Colin. Gryph. Lang. &c. Ad Lecaniam codex

Pulmanni.—5 Et nudi ex cod. Palatino dedit Grnterus. Iisdem in locis
lavabant viri cum mulieribus simul. Sed nudi Aid. Junt. Colin. Gryph.
Calderin. Plant. Junian. Pulman. Lang. aliae. lavatur pro lavamur in codice
Pulmanni.—6 Janus Guilielmius legendum censet, verba tui. Vide Var.
Notas.
NOTjE
* In Matronani] Alii, In Lecaniam. pudore ita agebat Lecania. Vide lib.
1 Succinctus] Cum in balnea veni- xi. Epig. 76. et Epig. 54. infra, ubi
ret Lecania, jubebat sibi astare ser- de tributo quodpendebant Judaei cir-
vum obligatie pudendia, hac forte de cumsecti : qui tegebant inguina, ne
causa, ut suapicatur Poëta, ne in aliis verpi viderentur.
mulieribus latus defatigaret. Siqui- 8 Secretusque tua] Nempe in se
dem alii promiscue cum fœminis creto recessu rem babebat cum
omnesnudi lavabant: ergo non prœ servo.

XXXVI.
AD STELLAM.
Сом pluvias madidumque Jovem perferre negaret,
Et rudis hybernis villa nataret aquis ;
Cum rudis villa nequiret tolerare imbres et cœlum pluvium, atque inundarctur
NOTjE
1 Cum Phii-ias'] Sensus Epigram- togam qua tegar, quemadmodum te-
matis est : O Stella, ut tuum mnnus gulas misisti, quibus tegeretnr mea
omni ex parte absolutum sit, mitte villa.
 EPIGRAMMATUM LIB. VII.
Plurima, quae posset súbitos effundere nimhos,
Muneribus venit tegula missa tuis.
Horridus, ecce, sonat Boreаз Stridore December : 5
Stella, tegis villam, non tegis agricolam.

oquis hyemalibus, tuo dono multa tegula ad me allatœ sunt, qua passent emitiere
pluvias. En December horrens fremit strepitu Aquilonis: o Stella, tegis villam, non
tegis agricolam.
2 Codex Florentinus : nulla nataret aquis.—S Alii legunt, defendere nimbes9
i. e. arcere. Vide Jan. Guilielm. Verisimil. lib. ni. cap. 25. ' Qui hic mavult
legere defendere, interrogandus erat, talesue putet fuisse formas imbricum
tegularumve veterum, atque saeculi nostri ?* Gruterus. ' Cogitavi, pro effun
dere, diffundere, h. e. receptos collectosque imbres in partes diversas
fundere, quod soient tegulae, atque adeo minuere.' Ant. de Rooy. Vide
Burm. ad Ovid.Heroid. Epist. vin. 61. 'Flere licet certe: riendo diffuu-
dimns iram.'

XXXVII.
AD CASTRICUM, DE THETA.
Nosti mortiferum quasstoris, Castrice, signum ?
Est operae pretium discere theta novum.
Exprimeret quoties rorantem frigore nasum,
Letalem juguli jusserat esse notam.

O Castrice, an tibi comperta est letalis nota quastoris ? expedit discere theta inu-
sitatum. Quoties emungeret nasum stillantem frigore, imperaverat esse mortiferum

1 Nosti mortiferum exhibent codd. et edd. vett. Nosti moriferumeà. Langii

an. 1617. et in margine mortiferum pro v. 1. ex ed. Pulmauni. Nustri legunt
alii. Vide Var. Notas.—4 Ant. de Rooy scribitjugu2o,dandijcasu. ',Genitivo, ait,
' forte occasionera dederat initialis litera vocis sequentis, quae res saepius pro-
peranlibus librariis imposuit. 'Jugulum' pro 'jugulatione' (quo sensu h. 1.
capiendum foret si Genitivus retineretur) sequioris aevi scriptoribus nsur-
patum : vide Wopkens in Sedul. Obss. Misc. Nov. Tom. iv. p. 271. an item
NOTjE
1 Mortiferum quastoris] Lege ii. ff. sultons jus dicere, propterea quaes-
de origine juris officium quœstoris sic tores constituebantur a populo, qui
deñnitur. ' Constituti sunt quaesto- capitalibus rebus praecssent. Hi ap-
res, qui pecuniae praecssent, et dicti pellabantur quaestores parricidii : '
sunt ab eo, quod inquirendae et con- de quibus agit poëta. Theta vero
servandae pecuniae causa creati erant: signum erat mortis, quae graece tafo-
et quia de capite civis Romani injussu ros dicitur.
populi non erat lege permissum Con
520 M. VAL. MARTI ALIS
Turpis ab inviso pendebat stiria naso, 5
Cum flaret madida fauce December atrox.
Collegae tenuere manus : quid plura requiris ?
Emungi misero, Castrice, non licuit.
judicium juguti: turpis stiria pendebat ab odioso naso, cит мми Decemberflaret
húmidafauce. Collegœ cohibuerunt manus, quid iogas plura ? O Castrice, infclix
non potuit emungere se.
Martialis aevo, dubito.'—6 Cum fleret madida codex Palatinas, improbante
Farnabio. Cum flaret media in lieverlandi Ms. Cum staret madida in aliis
Godd. Lectionem nostram exhibet codex Fulmanni.
SOTЖ
5 Stiria] Stiila est congelata; hic 7 Cnllegce temere] Atque ita nasum
significat Gallice, roupie. emungere nequivit, quod siguuni es-
6 Cumfiareí] \\i\,fleret, alii, staret, set hominis interfíciendi.
prior lectio magis placet.

XXXVIII.
AD POLYPHEMUM.
Tantus es, et talis nostri, Polypheme, Severi :
Ut te mirari possit et ipse Cyclops.
Sed nec Scylla minor: quod si fera monstra duorum
Junxeris, alterius fiet uterque timor.
O Polypheme, nostri Severi, tam magnus, et talis es, ut possis movere admira-
tionem etipsi Cyclopi: at nec Scylla minor : quod sijunxeris sava portenta ambo-
rит, sibi invicem incutient terrorem.

3 Sed nec Scylla minor legnnt nonnulli, ut Scyllam Polyphemo non fuisse
minorem accipiamns. Vide Turneb. Advers. lib. xxiv.cap. 28.—4 Codd.
Vat. et Florent. fiet uterque minor.
NOTjE
3 Nec Scylla minor] Nimirum ipso 24. cap. 28. hoc est ; Nec Scylla ser-
Polyphemo conservo: tantae ergo vus,ant serva.utsentinntlnterpretes,
magnitndinis erant servus iste Poly- minor est Polyphemo conserve Qui-
phemus, et Scylla serva, nt et ipsi dam intelligunt does fuisse statuas
Cyclopi, noto ex Theocrito et Vir- ingentis magnitudinis, sed intelligen-
gilio, admirationem movere possent : dum potins de duobus servis, ut opi-
immo et alter alteri terrori esse pos- nor, tam deformibus et tam magnis,
set. Leguntalii: Sed nec Scylla mi- nt sibi invicem terrori esse potue-
nus. Prior lectio placet Turnebo lib. rint.
 EP1GRAMMATUM LIB. VII. 551

XXXIX.
DE CjELIO.
Discursus varios, vagumque mane,
Et fastus, et ave potentiorum,
Cum perferre patique jam negaret,
Cœpit fingere Caelius podagram.
Quam dum vult nimis approbare veram, 5
Et sanas linit obligatque plantas,
Inceditque gradu laborioso ;
(Quantum cura potest, et ars doloris !)
Desit fingere Caelius podagram.
Cum Calius jam nolht pati et tolerare varios discursus, atque errores matutinos,
et superbiam, et salutationes potentiorum ; incepit simulare podagram, quam dum
nimis cupit demonstrare veram, atque oblinit, et illigut plantas sanas, atque umbutat
incessu molesto, (o quantum valet cura et ars doloris !) Cœlius cessavit simulare
podagram. . .
Hiijus Epigrammatis lectio non varietur in exempterions, aut scriptis aut
excusis.
1 Vagumque mane] De matutiiiis ironia Hb. y. Epig. 22.
salutaIionibus dictum lib. i. Epig. i) Desit] Per contractionem pro
56. desiit, nam re ipsa correptus est po-
8 Quantum cura] Eadem usus est dagra.

XL.
EPITAPHIUM PATRIS ETRUSCI.
Hic jacet ille senex, Augusta notus in aula,
Pectore non bumili passus utrumque Deum ;

Hicjacet ille senex cognitus in aula Augusta passus utrumque Deum corde non

2 Codd. Vat. et Florent. exhibent : passas utroque.—4 Aid. Junt. Colin.

NOTjE
1 Hic jacet] De Etrusco patre, et шиn nempe propitium, atque adver-
Etrusco filio dictum lib. vi. Epig. sum, qui iratus in exilium miserat
83. Etruscum, placatus vero eundem re-
2 Passus utrumque Deum] Donntia- vocaverat. Lib. vi. Epig. 83.
522 M. VAL. MARTIALIS
Natorum pietas Sanctis quem conjugis umbris
Miscuit : Elysium possidet ambo nemus.
Occidit illa prior viridi fraudata juventa : 5
Hic prope ter senas vidit Olympiadas.
Sed festinatis raptum tibi credidit annis,
Aspexit lacrymas quisquis, Etrusce, tuas.
objecto ; quem pietas liberorum conjunxit sanctis manibus uxoris : umbra habitat
in Elysio nemore. Illa prior interiit privata viridi jutentute ; hicfere vidit octo-
decim Olympiadas. At quisquis spectacit tuos fletus, о Etrusce, putavit illum tibi
ablatum fuisse morte immatura.
Gryph. possidet umbra, improbante Grutero. Sed codd. Vat. Florent. Palat.
Thuan. Pulmanni, alii, cum edd. antiquiss. Ferrar. an. 1471. possidet ambo,
imitatione Virgilii : 'Si duo praeterea tales Idaea tnlisset Terra viros.'— 6 Hie
prope ter denos codex Pulmanni. Hie prope ter senas vixit codd. Thuan. et Flo-
rent. et sic in nonnullis edd.
NOTjE
3 Natorum pietas] Hoc est, eodem Scythia nobis qninquennis Olympias
sepulcro conditus est cum uxore acta est: Jam tempus lustri transit in
sua. alterins.' ApudHistoricos vero Olym
4 Possidet ambo [umbra] Alii forte pias accipitur pro quatuor annis inte-
melius legnnt ambo pro ambos, Etrus- gris, de quibus jam dictum supra. Si
cum scilicet, atque uxorem. Sic ergo Olympiadem pro quatuor annis
Virg. Жn. xI. ' Si duo praeterea acciperet, septuaginta annos cirenm-
tales Idaea tnlisset Terra viros,' &c. circa vixisset Etrnscus, atque ita con
6 Hie prope ter senas] Poëta vide- tra Statium diceret Martialis.
tnr sumsisseOlympiadem pro lustro, 7 Sedfestinatis] Hoc est : O Etrusce
sen quinquennio: Statins enim in fili, licet Etruscns pater tuns senior
Sylv. in. quae inscribitnr, 'Lacrymae interierit, fato tamen immature ab-
Etrusci,' sic de Etrusco canit : ' Dex- reptum tibi ilium credidit, quisquis
tra bis octonis fluxernnt saecula lus- vidit tuos planctus. Legnnt alii: Rap
tris, Atque «vi sine nube tenor,' &c. tum te credidit annis. In hoc versa
Ex his versibus constat Etruscum Etruscum patrem, in ultimo Etrus
feliciter cgisse octoginta annos, ante- cum (ilium alloqueretur Poëta, nt
quam mitteretur in exilium. Ovi- aiunt. Melior longe mihi videtur
dius etiam de Ponto lib. iv. Eleg. 6. prior lectio.
Olympiadem sumsit pro lastro: 'In

XLI.
AD SEMPRONIUM TUCCAM.
Cosmicos esse tibi, Semproni Tueca, videris:
Cosmica, Semproni, tam mala, quam bona sunt.
O Semproni Tueca, credis te esse cosmicum : o Semproni, comica œque bona ac
mala sunt.
Ad Sempronium inscribitnr in edd. vett.
 EPIGRAMMATUM LIB. VII. 523

1 Cosmicos] Kwr/uxcii' hoc est, тиn- interroganti, cujas esset Socrates :

danus. Hoc Epigramma sic explicat
Turnebus lib. xxv. cap. 24. Credo,
inquit, Sempronium voluisse videri
Socratis et philosophorum imitato-
rem qui se mundanos dicebant, non
alicnjus certi definitique loci muuici-
pes : ac se mundanum esse respondit
Martialis autem,'qui mundum tantun-
dem boni quantum mali habere sci-
ret, et multos intelligeret ambitioso
philosophi nomine magna vitia oc-
cultare, cosmica et bona et mala esse
dicit, ne eo nomine se Sempronius
circumspiceret.

XLIT.
AD CASTRICUM.
Muneribus cupiat si quis contendere tecum,
Audeat hic etiam, Castrice, carminibus.
Nos tenues in utroque sumus, vincique parati :
Inde sopor nobis, et placet alta quies.
Tam mala cur igitur dederim tibi carmina, quaens 1 5
Alcinoo nullum poma dedisse putas ?
O Castrice, si quis velit certare tecum donis, hic quoque audeat versibus. Not
sumus mediocres in utroque, et promti ad cedendum, hinc amo soporem atque otium
nimium. Roges, cur ergo dederim tibi tam malos versus ? An credis Alcinoum a
nemine accepisse poma ?
In hoc Epigrammate exhibendo nullam lectionis varietatem produnt ex-
emplaria.
NOTjE
1 Munerilms] Hic Castricus et di- regi in insula Corcyra, hodie, Cor-
vitiis et doctrina abundavit, cui pri- fue, cujus horti pomis nobilissimis
mas dat Poeta. abundarunt, aliquis forsan obtulit
5 Tam mala] Rationem reddit, cur poma, et quidem suis longe inferiora.
ad Castricum versus misent, quia, Hujus Alcinoi hoi tos describit Ho-
nempe, inquit, et Alcinoo Pha^acum mer. Od. Z.

XLIII.
IN CINNAM.
Primum est, ut praestes, si quid te, Cinna, rogabo :
Illud deinde sequens, ut cito, Cinna, neges.
O Cinna, primum est ut des, si quid petam a te ; deinde illud sequens, ut recuses

2 Illud deinde sequens si, Içc. in códice Pulmanni. Nostram lectionem exhi
bent alii codd. cum edd. vett. omnibus.
524 M. Л AL. MARTI A LIS
Diligo praestantem ; non odi, Cinna, negantem :
Sed tu nec praestas, nec cito, Cinna, negas.
sine mora. O Cinna, amo dantem, non odi recusantem. At tu, o Cinna, nec das,
nec recusas celeriter.
NOTjE
1 Primum est] Vide lib. vi. Epig. 20. et 30.

XLIV.
DE IMAGINE MAXIMl C-SSONII, AD Q. OVIDIUM.
Maximus ille tuus, Ovidi, Caesonius hic est,
Cujus adhuc vultum vivida cera tenet.
Hunc Nero damnavit : sed tu damnare Neronem
Ausus es, et profugi, non tua, fata sequi.
.¿Equora per Scyllae magnus comes exulis isti, 5
Qui modo nolueras consulis ire comes.
Si victura meis mandantur nomina chartis,
Et fas est cineri me superesse meo,
Audiet hoc praesens, venturaque turba, Fuisse
llii te, Senecae quod fuit ille suo. 10

Ovidi, hic est ille tuus Maximus Casonius, cujus faciem adhuc exprimit cera vi
vida. Damnatus est a Nerone, at tu ausus es condemnare Neronem, et sequi sorlem
exulis, non tuam. Tu potens comitaius es profugum per mare Siculum, qui paulo
ante recusaras comitari ilium Conmien*. Si nomina non peritura traduntur meis
chartis, et licet me vivere superstitem meo cineri, prœsentes et posteri scient hас, te
itli fuisse, quod ille fuit suo С

Ad Oridium inscriptio est in edd. vett.—4 Ausus et non profugi codex

Florentinus. non tua facta sequi in eodem codice.—9 Audiet hœc prœsens Aid.
Junt. Colin. Grypti. aliœ. Audiet hoc prasens codex Pulmanni.
NOT.ffi
1 Maximus ille] In cera nempe ad 5 JEquora per Scylla] Scylla scopu-
vivum expressus Caesonius, qui, dam- lus est in mari Siculo.
natus a Nerone in conjuratione Piso- 6 Consulis ire comes] In Africam,
niana, in exilium aut in Siciliam ant in quam paulo ante admiuistraverat Cae-
Africam fuit missus. De cо Tacitus soniu».
Annal. xv. 10 Senecœ quod fuit] Hinc colligere
3 Sed tu damnare] Cum sponte tua est, Caesonium in Corsicam comita-
Caesonium ut innocentem secutus es. tum fuisse Senecam exuleui.
 EPIGRAMMATUM LIB. VII. 525

XLV.
DE BADEM.
Fao-tjndi Senecge potens amicus,
Caro proximus, aut prior Sereno,
Hic est Maximus ille, quem frequenti
Felix litera pagina salutat.
Hunc tu per Siculas secutus undas, 5
O nullis, O vidi, tacende Unguis,
Sprevisti domini rurentis iras.
Miretur Pyladem suum vetustas,
Haesit qui comes exuli parentis.
Quis discrimina comparct duorum ? 10
Haesisti comes exuli Neronis.
Potens amicus diserti Senecœ, proximus Caro, aut prior Sereno, hic est ille Maxi
mus, quem salutat felix Epistola frequenti pagina: hunc tu comitatus per mare Si-
culum, Ovidi celebrande omnibus llnguis, contemsistifurores domini irati. Antiqui
tas prœdicet suum Pyladem, qui comitatus est exulem matris : quis conferat pericula
amborum ? Secutus es exulem Neronis.
Ad eundem lemma est in Aid. Junt. Colin. Gryph. &c.—1 Seneca proximus
amicus Beverlandi Ms.—2 Claro proximus in eodem.—9 Codex Pulmanni :
comes exulis parentis.
NOTjE
2 Caro proximus] In amore nempe tem adjnnxit Oresti exulanti, ne a
erga Senecam. Carus autem et Sere- matrc sua Clytaemnestra,utAgamem-
nus, et hie Maximus Caesonius, Sene- non pater, interficeretur. Euripides
cae amicissimi fuerunt. Vide Senecae in Oreste, et Sophocles in Electra.
Epistolam87. Deinde reversus matrem occidit, et
3 Quem frequenti] Ad quem Caeso- rursum exulavit.
nium toties scripsit Seneca. Felix 10 Duorum] Pyladis nempe et Ovi-
litera dicitur, nt opinor, quod bearet dii : ille enim, Orestem secutus, non
ipsum Caesonium. tantum periculum expertus est, quau-
5 Hunc tu] Vide Epigramma prae- tum adiit Ovidius, damnatum a Ne-
cedens. rone saevissinw tyranno Caesonium
7 Domini] Neronis. comitatus.
8 Л/ireíur Pyladem] Qui se comi-

XLVI.
AD PRISCUM.
Сом m Endare tuum dum vis mihi carmine munus,
Maeonioque cupis doctius ore loqui ;
Dum eis versibus commendare mihi tuum donum, et cupis canere eloquentius Ho
526 M. VAL. MARTIALIS
Excrucias multis pariter me teque diebus :
Et tua de nostro, Prisée, Thalia placet.
Divitibus poteris Musas, elegosque sonantes 5
Mittere : pauperibus munera pexa dato.

mero, et te et me similiter exanimas multis diebus: et tua Thalia, о Prisee, tibi gra
ta est cum nostro dispendio. Lieebit mittere locupletibus Musas, atque elegos so
nantes: largire egenis munera pexa.

4 Prisee, Thalia tacet codex Pulmanni ; et sic legit Turneb. Advers. lib.
xxiv. cap. 28.—6 Beverlandi Ms. munera, Prisce, dato. J. Vossius : munera
plena dato; et interpretatur, non ornata et polita instar Elegorum sonantium,
sed crassa et pinguia et incondite, magni at tarnen pondens. Alii legunt:
munera plana dato.
NOTjE
1 Commendare tuum] Dam enim simnlaret Prisens, vel etiam medita»
Carmina meditaretnr Prisens, interim retur, nee in terca dona remitteret,
noster Poëta egebat. silentium ejus merito sibi conque-
2 Maonio] Cur Homeras vocaretar ritar damnosum Martiaiis. Judicet
Maeonius dictum Epig. 10. Hb. v. lector.
4 Et tua de nostro] Et tibi jnenn- 6 Munera pexa] Raderas vestem
dum est meditari Carmina cum meo pexam intelligit. Vide lib. n. Epig.
damno : muous enim promissum non 58. Legunt alii plana, id est, sine
mittis. Turnebus lib. xxiv. cap. 28. Carminibus. Alii plena, hoc est, in-
legit, Thalia tacet. Quod enim, in- quit Farnabius, quorum gratia non
quit, versus se scribere accuratos diminuitur mora.

XLVII.
AD LICINIUM SURAM.
Doctorum Licini celeberrime Sura virorum,
Cujus prisca graves lingua reduxit avos,
O Licini Sura, celeberrime hominum eruditorum, cujus antiqua lingua revocavit

Ad Licinium inscribitur in Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Lang. aliis.

—1 In iisdem : celeberrime, summe virorum. Lectionem nostram testantur
hot/e
1 Liam] Cujas mentionem facit tua dignissimam.' Legunt alii: eele-
Plinius Junior lib. iv. Epist. 30. berrime, summe, quae lectio non vide-
' Attuli tibi,' inquit, nempe Licinio tur bona.
Surae, ' ex patria mea pro munusculo 2 Cujus prisca] Cujas oratio gravi-
quaestionem altissima ista eruditione tatem et mores antiqnoram sapit.
 EPIORAMMATUM LIB. VII. 527
Reddens, heu quanto fatorum munere ! nobis,
Gustata Lethes paene remissus aqua.
Perdiderant jam vota metum, securaque flebant 5
Tristia cum lacrymis ; jamque peractus eras.
severos avoa : heu quanto dono fatorum restitueris nobis fere remissus libata unda
Lethes ! Jam vota amiserant timorem, et maror tutus lacrymabatur, etjam deplo-

optimi codices.—5. 6 ' Priora hujus distichi quid sibi velint, non extrico
plane. Conjeceram olim : Perdiderant jam vota metu ; fere ut Ovid. Fast.
vi. 245. ' Spem metus expulerat, cum Menti vota Senatus Suscipit.' Adeo
ut Verbum Activum Perdiderant Passive capiatur, vel absolute ; qua de con-
struendi ratione vide Geil. lib. xvni. cap. 12. Vechuer. Hellend. lib. i. p. 1.
cap. 6. Pompon. de Usu Antiq. Locut. lib. n. cap. 1. Cort. Excurs. vi. ad
Sallust. Jugurt. cap. 85. Voss. Anal. lib. in. cap. 3. Jens. Singul. Observ.
lib. i. 36. Sed non satisfácit. Receptam lectionem Farnabius explicat :
' Tanquam in certa morte deposueramus spem, et cum votie metum curamque
pro te.' Hoc voluisse forsan Poétam, non plane iverim inficias. Attamen
an haec sententia e vulgatae lectionis verbis exsculpi commode queat, viderint
me oculatiores : ego certe ex illis colligere nondum possum, rota, i. e. spem
cum metu cessare. An autem quemadmodum 'servitia' pro 'servis,' et
' operas' pro ' operariis' passim legimus (vide et Erudit. Gruner. ad Sedul.
lib. i. v.20. et Brant. ad Caes. В. G. lib. vn. 32.) ita et vota dixit Martialis
pro amicis, qui Licinii sainte vota conceperant ? qua de consuetudine vide
Brisson. Form. lib.i. Bronhh. ad Tibull. i. 5. 10. Thomasin. de Tab. Vocat.
cap. 34. vide et infra lib. xII. Epig. 92. Amici itaque non amplius metue-
bant ; quia pro defuncto habebatur Licinius. An vero scribendum ? Perdi
derant jam vota, metus, conjunctione omissa, ut saepius. Vide Scheffer. ad
Phaedr. lib. i. Fab. q. v. 3. Ovid. Heroid. Epist. ii. 31. 'Jura, fides ubi
mme commissaque dextera dextrae }' et rh Perdiderant iterum pro ' Perdita
erant,' vel absolute. Sed an secura 11 isti tia ? cur ergo flebant? Fletus
commoti animi indicium, non autem securi. Securus significat quietum,
tranquillum : malim itaque : sinceraque flebant Tristia. Quae vox aptissime
affectum erga Licinium exprimit. Ita et 'sincerus' in ' securus' transierat
apud Nason. Nue. v. 35. ubi vide Burm. Sed est praterea, quod aliquando
mihi in mentem venit. Extat nimirum in aliquibus edd. [seil. Aid. Junt.
Colin. Gryph. Calderin. Plant. Junian. Lang. Delph. &c] securaque flebat
Tristitia, et lacrymis jamque peractus eras. Respuit hanc lectionem Scrive-
rius : puto, quod virum offenderet тЬ jamque, praecedente jam copula et.
Neque mihi valde a, ride t ; quanquam, saepius particulam que abundare, non
ignorem. Quid? si legas : sinceraqueflebat Tristitia, in lacrymis jamque per
actus eras. h. e. respectu lacrymarum : vel, tot jam lacrymae fundebantur, ac
si re vera diem tuum obiisses. Hoc pacto certe interdum haec praepositio
est exponenda : ut apud Flor. lib. it. cap. 6. 'Tota insula in una urbe su
perate est.' Justin. lib. xiv. cap. alt. ' Ut Alexandrum posses in moriente
matre cognoscere.' Curt. vi. 9. ' In vobis liberos, parentes, consanguineos
NOTjE
4 Gustata Lcthei] Lethe Inferorum gunt alii: securaque flebant Tristia
flavins, hoc est, fere mortuus vitae cum lacrymis, Ifc, prior lectio mihi
restitueris. videtur melior, nisi forte melius
5 Vota metum] Spe enim tuae vitae legas : securaqueflebant : (nempe vota)
deposita jam desieramus timere, et Tristisia, et lacrymis jamque peractus
certain tuam mortem lugebamus. Le- eras.
528 M. VAL, MARTIALIS
Non tulit invidiam taciti regnator Averni,
Et raptas fatis reddidit ipse colos.
Seis igitur, quantas hominum mors falsa querelas
Moverit ; et frueris posteritate tua. 10
Vive velut rapto, fugitivaque gaudia carpe :
Perdiderit nullum vita reversa diem.
raveramus te. Rex silentis Orci non fuit par odio nostro, atque ipse restituit pensa
erepta a fatis. Ergo novisti quantas querimonias hominum excitarit tuus interitus
falsus, et frueris tua posteritate, Vive velut rapto, et percipe latitiam fugacem :
vita reddita nullum amiserit diem.

habeo.' Horat. iv. Od. 4. 4. ' Expertus fidelem Jupiter in Ganymede flavo.'
Ipse Martialis lib. iv. Epig. 29. 'Saipius in libro memoratur Persia* uno,
Quam levis in tota Marsus Amazonide.' Sulpic. Sever. Vit. Martin. cap. 2.
' Vere memor Dominus ... se in paupere professus est fuisse vestitum."
Ant. de Шоу. Tristia cum lacrymis dedit Scriverins e membranis et Junii
margine. ' Videtnr legendum: securoque flebant Tristia jam lacrymœ. Jam
lugentium lacryma1, Ii. e. Ingentes lacrymis, flebant tristitia secura, i. e.
certum et creditum nec am plins pro dubio habitum casum tuum.' Gronovius.
—8 Et raptum fatis reddidit ipse solo codex Pulmanni. Et ruptas fatis red
didit ipse colos conj. Gronovius, ut Seneca : ' Abrupit stolidae regalia tempora
vitae.' -
NOTЖ
7 Regnator Avernï] Pluto. nobis, tnis nimirum posteris, cum
8 Reddidit] Parcis pensa restituit, mortuum te crediderimus.
quae a fatis ablata fuerant. 11 Vive velut rapto] Hoc est, per-
10 Frueris posteritate tua] Ipse cipe voluptades perinde аc si ex rapto
velut redivivus seis quam fueris caras viveres. Vide lib. i. Epig. 16.

XLVIII.
AD ANNIUM.
Cum mensas habeat fere ducentas,
Pro mensis habet Annius ministros :
Cum mensœ prope ducentœ sint Annio, sunt famuli loco ¡

De Annio inscribitur in edd. vett.—1 Codex Pulmanni : habeat fere tre-

centas.
NOTjE
1 Fere ducentas] Numerus est cer- xxv. cap. 24. sic explicat hos versus.
tus pro incerto. Puto, inquit, ita intelligendum :
2 Pro mensis] Hoc est, mensarum suppetunt illi plurimae mensae ad du-
vicibus funguntur ipsi ministri cibos centas, non tamen in eis opsonia re-
et opsonia in gabatis seu paropsidi- ponit : sed eas semper servi gerunt,
bus cireumferentes, nec quicquam nec epulis frni possunt convivae, ita
apponunt convivis. Turnebus lib. ambulatoriam cœnam potiusspectant,
 EPIGRAMMATUM LIB. VII.
Transcurrunt gabatae, volantque lances.
Has vobis epulas habete, lauti.
Nos offendimur ambulante cœna. 5
transcurrunt, et lances volant. O divites, senate vobis has dopes. Coma ambulans
ladit nos.
NOTjE
quam comedunt : cum ministri cele- ipsis et lancibus.
riter paropsides et gabatas ante con- 5 Nos offendimur] Quia ambulato-
vivas praeferant, &c. Mensas acci- riis his epulis frui non possumus.
pere videtur Turnebus pro gabatis

XLIX.
AD SKVERUM.
Parva suburbani munuscula mittimus horti:
Faucibus ova tuis ; poma, Severe, gulae.
0 Severe, mittimus exigua munuscula suburbani horti ; ova tuisfaucibus, poma
gula.
1 Раucа suburbani exhibet codex Palatums. Vide Interpp. ad Propert. iv.
10. 20. Ovid. Met. и. 788. Fast. in. 66. Pont. рь 1. 60. et Burra. ad Fast.
iII. 192.
NOTjE
2 Faucibus ova] Hoc est, quae tuae quae palato grata sint, famemque
raucitati medeantur; poma au tem, stimulent.

ь
AD FONTEM 1ANTHIDOS.
Fons dominae, regina loci, quo gaudet Ianthis,
Gloria conspicuas deliciumque domus :
Com tua tot niveis ornetur ripa ministris,
Et Ganymedeo luceat unda cboro :
O foui domina, regina loci, quo delectatur Ianthis, decus et voluptas splendida
domus : cum tua ripa decoretur tot candidis famulis, atque aqua splendeat choro

Ad fontem Htantidos lemma est in edd. vett.—1 In iisdem : quo gaudet

H,antts.—4 Codex Pulmauni : luceat unda thoro. Sed thoro, sive toro, et
choro vtx distingui possuut in codd. Vide nos ad Tibull. H. 1. 86.
NOTVE
1 Ianthis] Vide lib. vi. Epig. 47. et Epig. 14. supra.
Delph. et Vor. Clas. Martial. 2 L
530 M. VAL. MARTIALIS
Quid facit Âlcides sylva sacratus in ista ? 5
Tam vicina tibi cur tenet antra Deus ?
Numquid nympharum notos observat amores,
Tam multi pariter ne rapiantur Hylae ?
Ganymedeo ; quid agit Hercules sacratus in ista syira? guare Deus occupat tam
propinquas tibi speluncas ? nит custodit cognitos amores Nympharum, ne tam multi
Hyla similiter rapiantur?

LI.
AD URBICUM.
Mercari nostras si te piget, Urbice, nugas,
Et lasciva tamen carmina nosse libet :
Pompeium quaeras (et nosti forsitan) Auctum ;
Ultoris prima Martis in aede sedet.
Jure madens, varioque togae limatus in usu, 5
Non lector meus hic, Urbice, sed liber est.
Sic tenet absentis nostros, cantatque libellos :
Ut pereat chartis litera nulla meis.
Denique, si vellet, poterat scripsisse videri ;
Sed famae mavult ille favere rnéаз. 10
O Urbice, si tœdet te emere nostras ineptias, et nihilominus placet teuere versus
lascivos : quœras Pompeium Auctum, et forte novisti; habitat in œde prima Mortis
ultoris. Imbutus jurisprudentia, atque exercitatus in vario usu togœ, o Urbice, hic
non est meus lector, sed liber. Ita seit et canit nostros libros non präsentes, ut
nulla syllaba desit meis scriptis. Tandem, si liberet, poterat videri composuisse :
at ille mavult studere meœ existimationi. Potes hune provocare a decima : (nec

3 Pompeium quœres codex Vaticanas. Pompeium quaris codex Floren-

tinus.—5 In codice Vaticano lunatus, propter similitndinem syllabarum im et
un in membranis. Ant. de Rooy conj. ab usu. Vide Micyll. ad Ovid. Trist.
iv. 10. 16. Idem Ovid. Art. Am. in. 91. ' Couteritur ferrum, silices tenu-
КOТЖ
4 Ultoris prima'] Quam Marti bello nere exercitatum libenter dixerim.
Philippensi pro ultione paterna sus- Vide Epig. 69. infra, et lib. i. Kpig.40.
cepto voverat Augustus. Suet. in 7 Sic tenet ai/sentis] Pro absentes:
Augusto cap. 29. ita et alii auctores locuti sunt. Sen-
5 Jure madens] Alii intelligunt, sus est: Ita ad nnguem Pompeáis
coqui instar jusculo unctum fuisse Auctus tenet mea Carmina, ut ta
bunc Auctum, cujus etiam toga, qua memoriter sine ullo errore recitare
ad varios usus uteretur, at i ri ta esset : possit. Heraldus mavult absentis esse
ego vero et jurisperitum fuisse, et in Genitivo: Martialis scilicet.
studiis pacis, et vario causai uin ge
 EPIGRAMMATÜM LIB. VII. 531
Hunc licet a decima (nee enim satis ante vacabit)
Solicites : capiet cœnula parva duos.
Ule leget, bibe tu : nolis licet, ille sonabit:
Et cum, Jam satis est, dixeris ; ille leget.

enim prius erit ipsi satis otii :) exigua caenula apponetur ambobus. Ille leget,
tu pota : quamvis nolis ¿He recitabit : et cum jam dixeris, Sufficit ; ille leget
adhuc.
antur ab usuf'—11 Nunc licet Beverlaadi Ms.—12 Sollicitas codex Pul-
mauni.
NOTjE
11 Licet a decima] Prius enim prop- Epig. 8. Sensus est: Si Auctum
ter sua negotia non vacabat Auctus. rogaveris nt mea Carmina legat, te
Hora vero nona cœnare incipiebant ad cœnam invitabit, et leget ad nau-
antiqui. De horis dictum lib. iv. seam usque.

LIL
AD AUCTUM.
Gratum est, quod Celeri nostros legis, Aucte, libellos ;
Si tamen et Celerem quod legis, Aucte, juvat.
Ule meas gentes, et Celtas rexit Iberos,
Nec fuit in nostro certior orbe fides.
Major me tanto reverentia turbat-; et aures 5
Non auditoris, judieis esse puto.
O Aucte, jucundum est quod recitas Celeri nostros libros, si tamen et placet Celeri,
quod recitas. Ille administravit meam natiouem, et Celtas Iberos, necfides sanctior
fuit in nostro orbe. Major observantia in tantum virum terret me ; atque existi
mo aures essejudieis, non auditoria.

5 Major me tanti Aid. Junt. Colin. Gryph. Calderin. Palman. Plant.

Juman. Lang. Delph. aliae. Major me tanti codd. Thuan. Palat. et Florent.
Major me tanta codex Vaticanus.—6 Non auditores Beverlandi Ms.
NOTjE
1 Quod Celeri] De Aucto vide Epi- colentes, dicti sunt Celtiberi.
gramma praecedens. Celeris vero 4 In nostro orbe] In Hispania pa
mentionem facit Plinius Junior lib. tria mea, quae mari et Pyrenaeis
iv. Epist. 11. qui obCorneliam Vesta- montions clausa, quasi orbis alter est.
lern incesti accueatam in Comitio vir- 6 Non auditoris] Nec enim audi-
gis cersus est : de quo sane hic non torem tantum, sed ut Celtiberorum,
loquitur Poëta, sed de altero, qui sic et Musarum judicem vereor Ce
prefectus fuit Hispauiœ, patriae Mar lerem. In superiori versu alii le-
ti alis. Celtae autem lberi ripas in- gunt tanto, pro tanti.
532 • **' VAL. MARTIALIS

LIII.
IN UMBRUM.
Omnia misisti mihi Saturnalibus, Umber,
Munera, contulerant quae tibi quinque dies ;
Bis senos tríplices, et dentiscalpia Septem :
His comes accessit spongia, mappa, calix ;
Semodiusque fabae cum vimine Picenarum, б
Et Laletanae nigra lagena sapae ;
Parvaque cum canis venerunt coctana prunis,
Et Libycae fici pondere testa gravis.
Vix puto triginta nummorum tota fuisse
Munera, quae grandes octo tulere Syri. 10
Quanto commodius nullo mihi ferre labore
Argenti potuit pondera quinque puer?

O Umber, Saturnalibusmisisti ad me omnia dona, quœ tu acceperas quinque diebus ;

misisti duodecim triplices, et septem dentiscalpia: his adjuncta est spongia, mappa,
calix, et semodius fabœ, cum cistella Picenarum olivarum, et nigra amphora sapa
Laletana: atque exigua coctana accesserunt cum prunis canis, et testa gravispondere
fici Libycœ. Credo omnia dona, quœ portarunt octo grandes Syri, vix valuisse tri
ginta nummis. Quanto facilius servus potuit nullo labore firre quinque libras ar
genti ?

8 Et Libycœficus Pulmanni codex.

1 Misisti] De Saturnalibus dictum 6 Et Laletana] Hoc est, vinum fe

lib. v. Epig. 84.
3 Bis senos triplices'] Hoc est, duo
decim pugillares : dicuntur autem
triplices a tribus foliis : fiebant ex
citro, ebore, &c.
Dentiscalpia] Quibus dentes pur-
gantur. Vide lib. vi. Epig. 74. et
lib. xx. Epig. 22.
4 Spongia] Ad tergendas mensas,
lib. xiv. Epig. 144.
5 Semodiusque] Lib. iv. Epig. 46.
cis plenum ex Laletania in Hispania
Tarraconensi. Sapa proprie vinum
est decoctum.
7 Coctana] De quibus lib. хш.
Epig. 28. et lib. iv. Epig. 89.
8 Et Libycœfici] Vide lib. iv. Epig.
46.
10 Syrï] Hoc est, servi ex Syria.
12 Argenti pondera] Hoc est, quin
que libras argenti.
 EPIURA.MMATUM LIB. VII. 533

LIV.
IN NASIDIENUM.
Semper mane mihi de me mera somnia narras,
Quae moveant animum, solicitentque meum.
Jam prior ad faecem, sed et haec vindemia venït;
Exorat noctes dum mihi saga tuas.
Consumsi salsasque molas, et thuris acervos : 5
Decrcvere greges, dum cadit agna frequens.
Non porcus, non cortis aves, non ova supersunt.
Aut vigila, aut dormi, Nasidiene, tibi.

Semper mane exponis mihi mera somnia de me, qua agitant atque angant meu
tem meam. Jam prior vindemia, sed et hœc redacta est adfœcem, dum saga placat
mihi tuas noctes. Exhausi et salsas motas, atque acereos thuris : greges diminuti
sunt, dum crebra agna immolatur. Non porcus, non aves cortis, non ova restant.
O Nasidiane, aut vigila, aut dormi tibi.

1 Codex Pulmanni exhibet : de me tua somnia narras; et sic etiam Bever-

landi Ms. Cetera, in hoc Epigrammate nulla est lectionis varietas.
NOTjE
1 Semper mane mihi] Ut munera est.
captaret a Poëta, Nasidienus finge- 4 Exorat noctes] Id est, dum saga
bat plena terroris somnia, quae aliquid expiat infausta tua somnia.
mali portenderent Martiali : atque 5 Consumsi salsasque] In sacrifions,
ab ¡lio modo thus, modo vinum pete quœ fiebant ad omen aliquod averten-
bat ad ea placanda. Quid autem de dum, antiqui adbibebant vinum, bos-
somniis crediderint antiqui, vide Ma- tiaim, thus, et salsas molas, id est,
crobium in Somnio Scipionis. far tostum et sale mixtum.
3 Jam prior] Vinum superior» vin 8 Aut dormi tibi] Hoc est, aut de
demiae et bornotinae jam consumtum te somnia tuo danmo.

LV.
IN CHRESTUM.
Nulli munera, Chreste, si remittis,
Nec nobis dederis, remiserisque ;
Credam te satis esse liberalem.
Sed si reddis Apicio, Lupoque,
NOTjE
4 Apicio, Lupoque, §c] Turpitudinis tuae minist ris.
 M. VAL. MARTIALIS
Et Gallo, Titioque, Gellioque ;
Lingas non mihi, (nam proba et pusilla est,)
Sed quae de Solymis venit perustis
Damnatam modo mentulam tributi.

5 Titioque Casioque in codd. Palat. Bodl. Oxon. et Pulmanm. Sunt: qui

legant : Titioque Celioque.—6 Scriptus codex Turnebi, ut et Palat. exhibet,
Linges. Palat. etiam habet: num proba et puella est.—8 In edd. vett. tiibutis.
Lectio nostra debetur Turnebo Hb. xxiv. cap. 28.
NOTjE
5 Gellioque] Palat. et membranes xxiv. cap. 28. Ieg. tributi; grave an
Anglicanae Casioque. Sunt et qui le- tem tributum pendebant, cum Judaei,
gunt Celioque. tum qui Judaicae sectae initiabantur
6 Lingas] Scriptus codex Turnebi, circumsecti. Sueton. Domit. cap. 12.
ut et Palat. Linges. Et pusilla est] Palat. aperte puella
Non mihi, Ifc] Non meam, qoœ cas- est. Et cur non adruittam, cum e an
tiorest, sed servi mei Juriaei damnati dem alibi nominet anum, merrtionem-
ad tributum, vel nomine tributi in que facit ' chartae virginis ?' Gruter.
Servitutem damnati. Turnebus lib.

LVI.
AD RABIRIUM.
Astra polumque tua cepisti mente, Rabin :
Parrhasiam mira qui struis arte domum.
Pbidiaco si digna Jovi dare templa parabit,
Has petat a nostro Pisa Tonante manus.
O Rabiri,mente tua complexas es calum et sidera ; qui œdificas domum Palatinam
mirabili artificio. Si Pisa cogitavit exstruere templa consenientia Jovi Phidiaco,
postulet a nostro Tonante has manus Rabirii.
In quibusdam: pia cepisti mente. Scriverins legit: tua percepsti mente.-
3 Turnebus lib. xxiv. cap. 28. legit : Jovi dare templa parabit. Alii paravit.
NOTffi
1 Astra polumque] Sensu* est : Pa- hune locum explicant Virg. Mn. xi.
latium tam superbum Domitiano ex- ' Parrhasio Evandro Armiger ante
strnxerat Rabirins, ut cœlum ipsum fuit.'
mente concepisse videretur, ad cujus 3 Phidiaco si digna] Hoc est : Si
imaginem Palatium illud aedificave- Pisa urbs Peloponnesi ad flnvium
rat. Rabirii rursus meminit lib. x. Alpheumvolnerit Jovi exstruere tem-
Epig. 71. plum dignum illo simulacro, quod ex
2 Parrhasiam] Id est, Palatinam, ebore Phidias statnarius nobilissimus
in monte nempe Palatino, ubi Evan- formavit, a Domitiano nostro Jove
der Arcas ex urbe Parrhasia primus petat Rabirium.
domum exstruxit. Sic Interpretes
 EPIGRAMMATUM LIB. VII. 535

LVII.
DE ACHILLA.
Castora de Polluce Gabinia fecit Achillam:
Pyxagathos fuerat, nunc erit Hippodamus.
Gabinia ex Polluce fecit Achillam Castora : pyxagathos fuerat, nunc erit Hippo-
mus.
Nullam lectionis varietatem in hoc Epigrammate exhibendo prodcmt ex-
emplaria.
NOT.E
1 Gabinia] Dives fcrmina equestri fortem. Achillas ergo antea quidem
donavit Achillam, at eques pugil erat strenuas : jam vero
fieret. Allndit antem ad ilium ver- equorum domitor ; id est, eques fac-
sum Homeri : Kiaropa в' Imitiuws, tus est, et Gabiniam inibit. Lib. ш.
KаХ *Ц à-уавbу Uo^vSevKfa : Castora Epig. 90.
equorum domitorem, et Pollucem pugnis

LVIII.
AD gallam. '
Jam sex, aut Septem nupsisti, Galla, cinaedis:
Dum coma te nimium, pexaque barba juvat.
Deinde experta latus, madidoque simillima loro
Inguina, nec lassa stare coacta manu,
Deseris imbelles thalamos, mollemquc maritum : 5
Kursus et in similes decidis usque toros.
Quaere aliquem Curios semper Fabiosque loquentem,
Hirsutum, et dura rusticitate trucem.
Invenies ; sed habet tristis quoque turba cinaedos :
Difficile est, vero nubere, Galla, viro. 10

Et hic nulla lectionis varietas extat in libris impressis aut calamo ex-
aratis.
NOTjE
1 Cinœdis] Dum ex cultn et ele- cultus neglectu gravitatem et virili-
gantia eos jndicabas strenuos ad tatem profitentur. Lib. i. Epig. 25.
K\ivoir'l\nv. 9 Sed habet, ¿rc] Sed et hi sunt So-
6 Similes tores] Mollium et imbel- cratici cinaedi.
Hum cinaedorum. 10 Difficile est, ¡fe.] Juven. Sat. ii.
7 Quœre aliquem, Ifc] Ne ulterius ' Fronti nulla fides. Quis enim non
te decipiant pexi isti et comati, vicus abundatTristibus obscœnis >'
quaere aliquem ex iis qui sermone et
 M. VAL. MARTIAI.IS

LIX.
DE с. KU 1. 1 Л M,.
Non cœnat sine аpro nostcr, Titc, Caecilianus.
Bellum convivam Cœcilianus habet.
0 Tile, Ca-cUianus noiter non comal une арro : Cacilianus habet egregium con-
viran.
Ñeque in hoc Epigrammate quicquam variant libri scrlpti aut excusi.
NOTJB
1 Sine арro] Vade Juvenilis Sat. i. ejus convivam appellat. Dominus
141. ' quanta eat gula quae sibi iutus tamen mavult de apro homine intelli-
Ponit aproa, animal propter convivia gere, cujus meminit Poeta lib. x.
natum,' ícc. Api um ergo sibi soli Epig. 15. Eiigat lector.
apponebat Caecilianus, quem facete ,

LX.
AD JOVEM CAPITOLINÜM.
TarpeI(E venerande rector aulae,
Quem salvo duce credimus Tonantem,
Cum votis sibi quisque te fatiget,
Et poscat dare, quae Dei potestis :
Nil pro me mihi, Jupiter, petenti 5
Ne succensueris, velut superho.
Te pro Caesare debeo rogare :
Pro me debeo Cœsarem rogare.
O colende guhernator aula Tarpeia, quem Tonantem putamus sospite Impera-
tore, cum quilibet pro se te oneret votis, et petat ut concedas, qua Dii potestis: o
Jupiter, ne ¡rascans mihi nihil poscenti pro me, relut arroganti. Debeo orare te
pro Ca:sare : at debeo orare Casarem pro me.

Ad Joeem lemma est in edd. vett.—4 Alii legunt : qua Dei polestas.
NOTjE
1 Tarpeia] Hoc est, Capitolii, in 8 Pro me debeo] Potest enim Do-
quo colebatur Jupiter. mitianus mihi suppeditare quae sunt
2 Quem salvo] Quem Jovera Deum necessaria. Turpis haec est erga Do-
credimus, salvo Domitiano. Sic lib. mitianum adulatio ; quasi vero ille
v. Epig. 1. velut Dens potuisset Martialem tueri
4 Qua Dei potestis] Alii, qua Dei ab omnibus casibus qui bus obuoxia
potestas. Idem est sensus. est humana vita.
 KP1GRAMMATUM LIB. VII. 537

LXI.
AD CjESAREM GERMANICUM.
Abstulerat totam temerarius institor urbem,
Inque suo nullum limine limen erat.
Jussisti tenues, Germanice, crescere vicos;
Et modo quae fuerat semita, facta via est.
Nulla catenatis pila est praecincta lagenis : 5
Nec praetor medio cogitur ire luto.
Stringitur in densa пec cагcа novacula turba :
Occupat aut totas nigra popina vias.
Tonsor, caupo, coquus, lanius sua liinina servant.
Nunc Roma est, nuper magna taberna fuit. 10
Inconsideratus mercator occupaverat totum urbem, et nullum limen erat in suo
limine. O Germanice, imperasti laxari ricos ungustos : et qui paulo ante trames
fuerat, factus est via. Nulla pila est refería catenatis lagenis : nec praetor cogitur
ambulare medio cœno. Nec cœca novacula nudutur in frequenti turba, aut fumosa
popina tenet totas vias. Tonsor, caupo, coquus, lanius manent domi sua : nunc Ro
ma est, nuperfuit magna officina.
2 Inque suo nullum limine malit Aut. de Rooy.—7 Stringitur in densas nec
cœca novacula turbas exhibet codex Puhuauni.
NOTjE
1 Abstulerat totam] Passim merca- quit Domitius, novacula non undatur
tores eraut media via, ut vix locus es- amplius media via; cellae enim ton-
set ambulantibus per urbem; Domi- soriœ media via coIlocata-, uti et cau-
tiauns vero, quem Germanicum ob - ponum tabernae dejectae sunt, et jam
devictos Germanos vocat, vicos laxa- tensores domi tendere coguutur. Ra-
rijussit. Institor is est qui in taber- derus conjicit hoc rcferri posse ad
na mercibus vendendis propositus saccularios, qui media in turba mаr
est. supia exsecarent. Caca novacula di-
2 Inque suo] Hoc est, nullum ante citur, vel quod sit recondita tbeca
Bides suas liberum euntibus per ur- sua, vel quod non videatur in turba,
bem transitum relinquebant merca- cum res brevis sit et exigua. Hic
tores. locus obscuras mibi videtur. Judicet
5 Nulla catenatis] Pilae crant co- lector.
lumnae ad quas libri vendrbantur, 9 Zimina servant] Hoc est, bi oт-
Horatius i. Sat. 4. ' Nulla taberna nes non exstruunt amplius tabernas
lneos babeat, neque pila libelles.' media via, sed domi vaae exercent
Quibus etiam affix* erant convexae suas artes.
inter se lageuae, signuui uempe vini 10 Roma est] Idem fere dixit lib.
venalitii. Spect. Epig. 2. ' reddita lioma sibi
6 Nec prator] Vicia enim laxalis est,' quae antea magna videbatur offi-
jam trausitus liber estjuxta tabernas. cina.
7 Stringitur in dínsaj Hoc est, in-
 M. VAL. MARTIALIS

LXII.
IN AMILLUM.
Reclusis foribus grandes percidis, Amille,
Et te deprendí, cum facis ista, cnpis ;
Ne quid liberti narrent, servique paterni,
Et niger obliqua garrulitate cliens.
Non paedicari se qui testatur, Amille, 5
Ulud saepe facit, quod sine teste facit.

In Hamillum inscribitnr in quibusdam ; et sic apud Juvenalem, nt exhibent

plnrimi codd.—1 In quibusdam, prœcidis.—4 Et notet in edd. vett. Et
niger codex Pulmanni ; et sic legit Gruterus ex codd. Palat. et Bodl—5 Co
dex Pulmanni : te qui testatur.
NOТЖ
1 Percidis [prœcidis] Alii percidis. niger ille, designet garrulum quem,
Lib. n. Epig. 72. ' Horatianœ picturae non dissimiiem.
3 Narrent, Ifc] Te gravias aliquid 5 Tesiatur, teste facit] Lndit in tes-
pati. tatur et teste, necuon in ambiguitate
4 Et niger [notet] Grnterus ex Pa- roi teste. Hic antem Spxe« intelligit,
lat. et Anglic. legit: Et niger: ut id est, A.f£x« Í ^oo>urf£«.

LXIII.
DE SILIO (ITALICO.)
Perpetui nunquam moritura volumina Silî
Qui legis, et Latia carmina digna toga ;
O lector, qui evolvis libros non perituros Silii non morituri, et versus dignos toga

Non De Silio Italico, sed De Silio lemma est in codd. et edd. vett. omni
bus.—1 Beverlandi Ms. nunquam peritura.—2 In quibusdam : carmina digna
NC-ТЖ
1 Perpetui] De Silio Italico Poëta intelligit carmina tam egregia, quam
vide lib. iv. Epig. 14. et Plin. lib. ni. natas in urbe Poëta scribere poterat :
Epist. 7. Silium enim natum in urbe Italica
2 Et Latia] Hoc est, inquit Domi- metropoli Pelignorum, ex qua dictns
tius, digna rebus gestis Romanoram : est ' Italiens ' affirmat. Secundum
Silius enim scripsit secundum bellum alios Italica hodie, Sevilla ?areja,urbs
Punicum. Farnabius interpretatur fuit Hispaniae Basticae, patria Silii
carmina digna majestate Oratoris Poëtae. Legunt alii : Latia carnnna
Romani, et Consulis; Raderus vero digna lyra.
 EPIGRAMMATUM LIB. VII. 539
Pierios tantum vati placuisse recessus
Credis, et Aoniae Bacchica serta comae ?
Sacra cothurnati non attigit ante Maronis, 5
Implevit magni quam Ciceronis opus.
Hunc miratur adhuc centum gravis hasta virorum ;
H une loquitur grato plurimus ore cliens.
Postquam bis senis ingentem fascibus annum
Rexerat, asserto qui sacer orbe fuit : 10
Emeritos Musis et Phœho tradidit annos ;
Proque suo celebrat nunc Helicona foro.

Latia, an putas Poetara amovisse tantum recessus Musarum, et coronas Bac-

chicas comœ Aonia ? non prius se tradidit sacris cothurnati Maronis, quam ab-
solvit opus magni Ciceronis. Gravis hasta centum virorum hunc miratur adhuc ;
multi clientes hunc pradicant ore snemori. Postquam duodeeim fascibus udmi-
nistraverat ingentem annum, qui fuit sacer mundo vindicate in libertatem : Vedit
emeritos aunos Musis et Phabo: et nunc commendat Heliconaprosuo foro.

lyra.—5 Sacro coronati in codice Vaticano. Martialis alibi : ' Rara coronate
plansere theatra Menandro.'—12 Proque suus celebrat conj. Ant. de Rooy.
suus, b. e. liber curis publicis, et quasi suijuris, ut vocat otia senectae. Supra
lib. iv. Epig. 25. ' Si juris fuerint otia nostra мn.' Quo sensu et ' meas '
oceurrit in Pers. Sat. v. 88. ' Vindicta postquam meus a Pratore recessi.'
Nec quenquam offendat remotior a suo Casu Prœpositio. Cf. Hor. ili. Od. 27.
51. Eleg. in Obit. Мач-enat. vs. 12. Ovid. Epist. ix. 96. xiii. 161. Eleg. ad
Liv. Aug. vs. 254. Vide etiam Jens. Observ. Sing. L. L. §. 16. Quamvis pro
suo foro hand incommode exponi possit, tanquam suum forum. Vide Heins.
ad Ovid. Epist. lii. 98. et Snakeub. ad Curt. iv. 10.4. Pro foro Beverlandi
Ms. habet, thoro.
NOT^
3 Pierios] Vide lib. i. Epig. 77. 7 Centum gravis hasta] De centum
Sensns est: Credisue Silium poesi virorum judicio vide lib. vi. Epig. 38.
tantum vacavisse ? 8 Hunc loquitur] Quos defendit
4 Serta] Quibus more Bacchico ca clientes, ilium pradicant.
put coronant Musae Aoniae. 9 Postquam] Fuit consul eo auno,
5 Cothurnati] Propter carminum quo interfecto Nerone imperium as-
gravi tate m. De cothurno lib. v. Epig. sertum fuit in libertatem : ideirco an
30. num ilium vocat ingentem.
6 Implevit magni] Hoc est, non 11 Emeritos] Id est, accepta rude
prius se Musis tradidit, quam Cice ex causis forensibus, inquit Domitius.
ronis opera implevisset legendo, et 12 Proque] Pro causis agendis,
imitando. jam Musis vacat.
540 M. VAL. MARTIALIS

LXIV.
IN C1NNAMUM.
Qui tonsor fueras tota notissimus urbe,
Et post haec dominae munere factus eques :
Sicanias urbes jäStnaeaque regna petisti,
Cinname, cum fugeres tristia jura fori.
Qua nunc arte graves tolerabis inutilis annos ? . 5
Quid facit infelix et fugitiva quies ?
Non Rhetor, non Grammaticus, ludive Magister,
Non Cynicus, non tu Stoicus esse potes ;
Vendere nec vocem Siculis plausumquc theatris :
Quod superest, iterum, Cinname, tonsor eris. 10
O Cinname, qui fueras tonsor celeberrimus Uta urbe, et deindefactus eques dono
domina ; profectus es in urbes Siculas et regna JEtnaa, cum vitares gravejudicium
fori. Qua arte nunc inutilis sustentabis graves annos ? Quid agit otium miserum
et fugiiivum? Tu non potes esse Rhetor, nec Grammaticus, aut Ludimagister, nec
Cynicus, nec Stoicus, nec vendere vocem Siculis, et ylausum theatris : quod reliquum
est, о Cinname, rursus eris tonsor.

2 Et demum domina Beverlandi Ms.—9 Vendere nec vocem Siculum in codice

Thuaneo. Vendere nec vocem sagulis codd. Vat. et Florent.
NOTjE
2 Dominâi] Amicae nempe, quae inquit, ad Grammaticum, ita a Gram-
censu equestri Cinnamum donaverat. matico ad Literatorem descendit Po-
3 JEtnaaque] jEtna mons est Si- ëta : hoc sensu Ludimagister sumitur
ciliae. lib. x. Epig. 62. Lanistam interpre-
4 Cumfugeres] In jnsenim vocatus tatur Dominus. Raderi explicatio
Cinnamus Siciliam petiit, ut grave mihi videtur melior.
judicium fugeret. 9 Vendere nec] Nec potes solicitis
5 Graves annos] Hoc est, senectu- reis verba vendere ; hoc est, nequis
tem. esse causidicus. Lib. v. Epig. 16. In-
6 Fugitiva quies] Qua frueris in telligunt alii de praecоne : quod mi-
tuo exilio. nus placet.
7 Ludive Magister] Literatorem Plausumque] Hoc est, nec histrio
intelligit Raderus : nam nt a Rhetorc, nec citharœdus esse potes.

LXV.
IN GARGILIANUM.
LIs te bis decimae numerantem frigora brumae
Content una tribus, Gargiliane, foris.
O Gargiliane, tribusforis una lis consumit te a viginti annis. Ah infelix et fa-
 EPIGRAMMATOM LIB. Vn. 541
Ah miser, et demens ! viginti litigat annis
Quisquam, cui vinci, Gargiliane, licet?
tue, an quisquam litigat viginti annis? о Gargiliane, cui/as est cedere?

Hic nulla lectionls varietas extat in libris manu scriptis aut impressis.
NOTjE
2 Conterit una tribus] De iriplici tur, plus lueri facit, quam si, Ute ad
foro egimus lib. in. Epig. 38. tot anuos prorogata, tandem vincat
4 Cui vinci] Qui enim semel vinci- adversarium.

LXVL
DE LABIENO.
HjEREDEM Fabius Labienum ex asse reliquit:
Plus meruisse tamen se Labienus ait.
Fabius instituit hœredem Labienum ex asse : nihilominus Labienus dicit plus se
meruisse.
Neque in hoc Êpigrammate ullo modo variant exemplaria, aut scripta aut
excusa.
NOTffi
1 Ex asse] Td est, haeredem omnium stitutos ex asse minus acceperat
bonorum : haereditas enim vulgo di- quam donaverat. Sensus est : La
viditur in duodecim unetas quibus bienus dicit se plus meruisse, hoc est,
constat as. dignum esse majori piœmio; cum in-
2 Plus meruisse] Labienus enim telligat Poëta, ilium majori pœna esse
multis donis captaverat baereditatem dignum, qui malis artibus uaeredita-
Fabii decoctoris, atque ita haeres in tem Fabii captavisset. .

LXVII.
IN PHILiENIM.
Ржшслт pueros tribas Philaenis,
Et tentigine saevior mariti
NOT.E
1 Pœiicat pueros] Тф ohioßc?. eam juvit apud posteros. Heraldus.
Tribas Philanis] Lacerata carmine Tiibas] Fricatrix.
Polycratis, cum mulierum omnium es- 2 Tentigine, ■ Ifc] Libidinis pruri-
set castissima, si verum quod de ea gine magis inflammata quam mari-
scribit jEschrion apud Athenauim lib. tus.
vin. Sed .ffischrionis apologia nihil
 542 M. VAL. MARTIALIS
Undenas vorat in die puellas.
Harpasto quoque subligata ludit,
Et flavescit haphe, gravesque draucis 5
Halteras facili rotat lacerto,
Et putri lutulenta de palaestra
Uncti verbere vapulat magistri :
Nec cœnat prius, aut recumbit ante,
Quam septem vomuit meros deunces ; 10
Ad quos fas sibi tunc putat redire,
Cum colipbia sexdecim comedit.
Post ha;c omnia, cum libidinatur,
Non fellat : putat hoc parum virile :
Sed plane medias vorat puellas. 15
Di meutem tibi dent tuam, Philaeni :
Cunnum lingere quae putas virile.

3 Undenas dolat legit Grnterus.—6 Alterna facili in edd. vett. Alteras h. I.

substituit Turneb. non e conjectura, ut ait, sed librariia fide. Codex Pulman-
ш Alternans exprimit.—11 In edd. vett. tunc putat reverti, et sic legit Delpb.
NOTjE
3 Vorat in die puellas] Ato-ßid^owra, 8 Uncti magistri] Aliptae manus
çoiwKÎfowra, Kа! rpißovaa. Grnter. le crepitu interungendum. Vide Juven
git dolat. al. Sat. vi. 422. Verbere vapulat]
4 Harpasto quoque] Lib. iv. Epig. Nam et hi Magistri, quos iwiariras
19. Grivci dicunt,jus virgae habebant.
Subligata ludit] Veste subdueta; vel 9 Nec cœnat, Ifc] Juven. Sat. vi.
' subligari usa.' 429. ' sextarins alter Ducitur ante
5 Flavescit haphe] In palaestra fla cibum rabidam facturus orexim,' &c.
vescit aspergine arenae: ita Ache Vide lib. v. Epig. 70.
tons cum Hercule luctans Ovid. Met. 12 Cum coliphia] Luctatorum pa
ix. ' falvae tactus flavescit arenae.' nes, qui vires palaestritarum membris
'АфЬ antem tactus est. Epictet. En- addunt, а KшЛлу et «/>i. ut vult Dom.
chir. cap. 26. "Eon 5è 8тe xe'pa ßa\itv, Calderinus, quam etymologiam asse-
iripvpbv arptycu, iroWfy àifâv Kатажин*. rere laborat Cornel. Vitellins contra
Gravesque,Ifc] Et pondera illa plum Merulam Annotat. cap. 12. Certo
bea sen ferrea, corpori exercendo in enim ciborum genere ad palaestrae et
Gymnasiis et Balneis adhibita, vel ceteras ejusmodi exercitationum for
ipsis graadibos draucis gravia, agili mas praeparabantur. Juvenal. Sat. n.
versat manu. Vide lib. xiv. Epig. 48. 'Luctantnr paucae, comedunt coli
et 49. et J uven. Sat. vI. 22. quae buic phia paneae.'
Epigramuiati consonat. 15 Medias, Ifc] Supra тerе. 3.
7 Putri] Male olenti ab oleo. 16 Mentem tuam,PhiUrni, Icc] Men-
Lutulenta, Ifv.] Ceromate e luto uncta. tem sanam, vel quae fœmineam appe
 EPIGRAMMATUM LIB. Vil. 543
HOTJE
tat libidinem. Locum istum nounulli liter Turnus apud Virgil. /En. xi. 408.
exagitant : at Grutero elegans vide- ' Nunquam animam talem dextra hac
tur; ut videlicet usurus voto aut (absiste moveri) Amittes : babitet
imprecatione, id praeter omnem om- tecum, et sit pectore in isto.' Sic
nium expectationem optet, quod jam apud Senecam in sui nominis Medea,
habebat. Kodem fere modo hoc lib. vers. 968. ' Mihi me relinque.' Et
Epig. 24. 'Hoc facias, quod puto, Symmachus lib. iv. Epist. 48. 'DH
lingua, facis.' Necadmodum dissimi. illos mentibus suis puniant.'

LXVIII.
AD INSTANTIUM RUPUM.
Commendare meas, Instanti Rufe, Camœnas
Parce precor socero : seria forsan amat.
Quod si lascivos admittit et ille libellos,
Hase ego vel Curio Fabricioque legam.
0 Rufe Instanti, quase ne commendez socero meas Musas, forte diligit graves
versus. Quod si et libri jocosi placent ipsi, ego legam hac vel Curio vel Fa-
bricio.
Hujus Epigrammatis lectionem non variant membranae aut libri impress!.
NOT.ÎE
1 Instanti] Socero, inquitRaderus: 4 Hac ego] Carmina legam viris
ego vero puto esse in vocativo, et re- vel gravissimis. Curius et Fabricius
ferri ad Rufum, cujus meminit Poë- noti ex Li vio et aliis, sumuntur pro
ta lib. vin. Epig. 51. ' Instanti litera virie gravissimis. Juv. Sat. H. ' Qui
Rufi ;' et lib. xii. Epig. 96. Curios simulant.'

LXIX.
DE THEOPH1LA AD CANIUM.
Нжс est illa tibi promissa Theophila, Cani,
Cujus Cecropia pectora dote madent.
O Cani, hac est illa Theophila despensa tibi, cujus mens imbuta est llteris Gra-

De Theophila sine alio additamento in edd.vett.—2 In iisdem: pectora voce

madent. Beverlandi Ms. exhibet : pectora rore madent. Nostram lect. testan-
ncm:
1 Promissa TheophiUi] Puella erudi- Hoc est, erudita Uteris Graseis: bunc
ta, sponsaCanil, de quo lib. in. Epig. loquendi modum explicuimus lib. i.
20. Epig- 40. Alii, dose madent.
2 Cujus Cecropia pectora dote [voce]
544 M. VAL. MARTIALIS
Hanc sibi jure petat magni senis Atticus hortus,
Nec minus esse suam Stoica turba velit.
Vivet opus quodcumque per has emiseris aures ; 5
Tam non fœmineum, nec populare sapit.
Non tua Pantaenis nimium se praeferat illi,
Quamvis Pierio sit bene nota choro.
Carmina fingentem Sappho laudavit amatrix :
Castior haee, et non doctior illa fuit. 10
eis. Hortus Atticus magni senis jure vendicet hanc sibi ; nec turba Stoica minus
cupiat habere illam discipulam. Quodcumque opus subjeceris his auribus, non per-
ibit : tam valet illa judicio nec muliebri, nec vulgari ; Tua Pantœnis ne nimis se
anteponat illi, licet chorus Musarum bene noueraI illam. Sappho amatrix com-
mendaverit Theophilam condentem versus : hœc fuit purior, nec illa fuit eru-
ditior.
tur optimi codices.—3 Aid. Junt. Colin. Gryph. &c. magni senis alius in hortis.
Codex Pulmanni: magni senis Atticus hortus. Vide Var. Notas.—5 Gruterus
ex codice Palatino legit: per has emiseris aures, et sic est in Vaticano. per
istas miseris aures exhibent edd. vett.—6 Jam non fœmineum Beverlandi Ms.
—7 Non tua Parthenis Aid. Jimt. Colin. Gryph. Pulman. Plant. Junian.
Lang. Calderin. Delph. aliae. Non tua Panthenis ex codd. suis dedit Gru
terus. Lectio nostra debetur Scriverio.—9 Sunt qui laudaret, vel laudarit,
legi debere putant.
NOTjE
3 Atticus hortus] Sensus est : hanc nescio quam poëtriam intelligere vi-
sibi diseipulam jure vendicet Plato, detnr.
vel quilibet alius magister, qui philo- 9 Laudavit [laudarit] Vel laudaret:
sophiam doceat in horto ab heroë alii vero laudavit: hoc est, ipsa Sappho
Academo Athenis in usum scholae Poëtria nobilis, cujus historia satis
consecrate. Sunt qui referant hune nota est, et cujus restant adhuc car
hortum ad Epicurum, qui, ut ait Ra- mina aliis poëtis Iy ricis juncta, lauda
derns, hortum 80. minis emerat, et ret Theophilam. Amatricem vocat
vixit nonaginta circiter annos, unde Phaonis seil. Lesbii juvenis forma
magnns senex dicitur. Judicet lec egregia, a quo cum repulsam patere-
tor. Alii, altus in hortis. tur, se in mare praecipitem dedit.
4 Stoica turba] Theophilam expe- 10 Castior hœc] Theophila nimi-
tant quoque Stoici. rum.
7 Non tua Pantcenis] Eruditam Non doctior Ша] Sappho scilicet.

LXX.
IN PHILJENIM.
Ipsa ru м tribadum tribas, Philaeni,
Recte, quam futuis, vocas amicam.

In hoc Epigrammate exhibendo consentiunt membranae et exemplaria

excusa.
 BPIGRAMMATUM LIB. VII.
1ГОТЖ
2 Vocai amicam] Male sonat dicta нeй oí гарвс'жK riu avvffias Kal cpi\as,
viro 'amica;' mulieri, bene: quam iraipas,K. т.к. Kahovai ye toj luaiap-
vero Philaenis amicam vocat, male voiaas, iraipas. Athenaeus lib. xiv.
audit, cum ipsa Philaenis sit tribas. cap. 4.
КяЛабл yovv Kol al 4\ev6tpai ywaùta

LXXI.
DE FAMILIA PICOSA.
FicoSA est uxor, ficosus et ipse maritus :
Filia ficosa est, et gener, atque nepos.
Nec dispensator, nec villicus ulcere turpi,
Nec rigidus fossor, sed nec arator eget.
Cum sint ficosi pariter juvenesque senesque, 5
Res mira est, fieos non habet unas ager.
Conjux estficosa, et ipse vir ficosus, filia estficosa, et gener et sneer, nec dispen
sator caretfœdo ulcere, nec duras fossor, at nec arator. Cum juvenes et senes sint
aqualiter ficosi, mirumvidetur, solus ager non habetfieos.

2 In edd. vett. et gener atque socer. Lectionem nostram ex codd. suis primus
reposuit Gruterus.
NOT.E ,,.
1 Ficosa est uxor] Tota hœc familia 6 Fieos non habet] Ludit in ambi-
turpi ulcere laborabat, quod ficum gua signifîcatione 'fici:' hoc est, so-
vocant medici. Vide lib. i. Epig. 66. lus ager non habet fieos, vel ficus,
et lib. iv. Epig. 52. poma nempe, lib. i. Epig. 66.
LXXII.
A.D PA.ULLUM.
Gratus sic tibi, Paulle, sit December:
Nec vani tríplices, brevesque mappae,
Nec thuris veniant leves selibrae ;
Sed lances ferat, aut scyphos avorum,
0 Paulle, sic December sit jucundus tibi : nec futiles triplices tibi donentur,et
breves mappœ, nec leves selibrœ thuris ; at vel reus dives, vel potens amicus mittat

3 Perplacet Grutero lectio codicie Palatini : levesve librœ. Vide lib. vin,
Epig. 70. breves selibrœ habent Beverlandi Ms. et codex Pulmanni.—6 Sea
КOTЖ
1 Sit December] Saturnalia tibi sint nula.
fructuosa. Vide lib. sv. Epig. 46. 2 Fam triplices] Pugillares nullius
'Sic' bene vel male precandi for- pretii. Epig. 52. supra.
Delph. et Var. CUœ. Martial. 2 M
546 M. УДЬ. MARTIALIS
Aut grandis reus, aut potens amicus : 5
Seu quod te potius juvat capitque.
Sic vincas Noviumque Publiumque
Mandris et vitreo latrone clausos ;
Sic palmarn tibi de trigone nudo
Unctae det favor arbiter coronae, lO
Nec laudet Polybi magis sinistras :
Si quisquam mea dixerit malignus
lances aut pocula avorum : rive quod te detectat et tenet. Sic superes Novium et
Publium clausos mandris et vitreo ¡atrone : sic favor turba uneta judex tibi addicat
prœmium de trigone nudo, nec magis commendet sinistras Polybii. Si quisquam

quod Beverlandi Ms.—10 Nuñeta te favor in codice Florentino.—11 Polybi

manus sinistras codex Pulmanni.
NOTjE
4 Sed lances] Epig. 47. supra. de Arteamandi: ' Sive latrociuii sub
Scyphos avorum] Hoc est, pocula an- imagine calculas ibit, Fac pereat vi
tiqua, et magni pretii. treo miles ab boste tuus.' Nec ta
5 Grandis reus] Cliens dives quem men me prœterit, sic pergit Calcag-
defendisti. ninus, gemíneos quin et vitreos a
7 Noviumque Publiumque] Peritissi. Martiale calculos appellari : 'Sic vin
mos nempe calculorum lusores. Cal- cas Novium Publiumque Mandris,
cagninus, de calculorum ludo, sic cal et vitreo latrone clausos.' Mandras
culos explicat: Quin et latronum et enim dictas puto, quas regiones Pol
canum nomine celebrates calculos ag- lux vocat, et Eustathius: cum vero
nosco : erant scilicet in abaco, quem distincti forent suis coloribus calculi,
et «лЫкоу vocaverunt, sen tu later- et ex iis ille deperiret qui inter duos
culum dixeris, regiones lineis distinc deprehensus facile circumveniri pos
tœ : has urbes nuncupabant. Erant set, bine ab eodem Martiale dictum
bae regiones plerumque quinque line- putamus : ' Discolor hic gemino vic-
olis, transversariisque, et decussatio- tus ab boste perit.' Idem Calcagni-
nibus alternatim dimensœ, quinque nus putat bunc calculorum ludum di-
et viginti numero : singulis latrones versum esse a scapis, Gallice, Echecs,
quinque insidebant, praeter mediam, quos alii ' Latrunculos ' vocant.
cuitantum quatuor tribuebantur : ex- 9 De trigone nudo] De hoc plias
cubabantitaque utrinque latrones, seu genere lib. iv. Epig. 19. quem ludum
canes mavis dicere, coloribus distinct!, nudi et uncti exercebant.
bostili animo insidiantes. Ea fuit ludi 11 Polybi] Lusoris sane periti si
ratio, ut si unus ex hostili agmine nistra non magis laudetur quam tua.
incomitatus deprehenderetur, ita ut O bserva sinistram maxime usui fuisse
circumveniri posset, captivus ex acie in hoc ludo. Vide lib. xiv. Epig.
ti alieretur. Et paulo infra, De cal- 46.
culis, inquit, meminerunt Martialis, 12 Si quisquam] Meo nomine famo
lib. xiv. Epig. 20. ' Insidiosorum si sa carmina ediderit, me ab bac ca
Indis bella latronum, Geiumens iste lumnia defendas rogo.
tibi miles, et bostis erit :' et Ovidius
 EPIGRAMMATUM LIB. VIL 547
Atro carmina quas madent veneno ;
Ut vocem mihi commodes patronam,
Et, quantum poteris, sed usque, clames : 15
Non scripsit meus ista Martialis.
malevolus dixerit esse mea carmina qua perfunduntur atro veneno, ut concedas mihi
vocem patronam, et clames, at semper, et quantum valebis : Meus Martialis non com
posait ista.

LXX1II.
AD MAXIMUM.
EsquilIIs domus est, domus est tibi colle Dianae,
Et tua patricius culmina vicus habet :
Hinc viduae Cybeles, illinc sacraria Vestae ;
Inde novum, veterem prospicis inde Jovem.
Die, ubi conveniam : die, qua te parte, requiram ? 5
Quisquis ubique habitat, Maxime, nusquam habitat.

Hobes ades Esquiliis, habes ades in colle Diana, et domicilium tibi est in vin
Patricio: ex hac parte vides sacraria vidua Cybeles, ex ilia Vesta, inde novum
Jovem, inde veterem. Die ubi conveniam, die qua parte quaram te ? Quisquis
ubique habet domicilium, nulle in loco habet.

t Hinc bivia Cybeles codex Pulmauni ; unde Lipsius legit, bivira.

NOT^
1 Esquiliis] Vide Epig. 23. Una tris Deum templum hinc vides. Vi-
nempe erat urbis regio. duam vooat propter Atym puerum
Colle Diana] Hoc est, monte Aven- mortuum, quem illa deperibat. Lip-
tino, ubi templum Dianae. Lib. vi. sins legit Aine bivira, propter Satur-
Epig. 64. ' Laudat Aventinae vicinus num et Atym. Videat lector. De
Sura Dianae.' templo Cybeles et Vestae dictum jam
2 Et tua patricius] ' Patricius viens lib. i. Epig. 71.
Romae dictus, eo quod ibi patricii ha- 4 Inde novum] Hoc est, Capitolium
bitaverunt, jubente Servio Tullio.' novum et vetus.
Festus. 6 Quisquis ubique] Senec. Epist. 3.
S Hinc vidua Cybeles] Hoc est, ma- ' Nusquam est qui ubique est.'

LXXIV.
PRO CARO ET NORBANA VOTUM.
С Y llenes cœlique decus, facunde minister,
Aurea cui torto virga dracone viret :
O diserte minister, gloria Cyllenes et cœli, cui virescit virga аurea torto ira
548 M. VAL. MARTIALIS
Sic tibi lascivi non desit copia forti,
Sive cupis Paphien, seu Ganymede cales :
Maternaeque sacris ornentur frondions Idus, 5
Et senior parca mole prematur avus :
Hune semper Norbana diem cum conjuge Caro
Laeta colat, primis quo coiere toris.
Hic pius antistes sophiae sua dona ministrat :
Hic te thure vocat, fidus et ipse Jovi. 10
cení : * * Idus maternœ dccorentur frondibus sacris, atque aims seniorprematur
parvo pondere : Norbana cum Caro marito perpetuo celebret hune diem, quo con-
juncti sunt matrimonio. Hic pius sacerdos colit sapientiam, hic et ipsefidelis Jovi
te insocat thure.
Ad Mercurium lemma est in edd. vett.—I Myllenes Beverlandi Ms.—7 Nor-
bana dicet cum conjuge Carpo codex Vaticanus. Alii, Charo.—8 Codd. Vat. et
Florent. quod cohere choris. Vide ad Epig. 50.
NOTjE
1 Cyllenes] Montis in Arcadia, ubi feriis intelligendum est, ut ostendit
Maia a Jove compressa peperit Mer- versicuins ille lib. xn. Epig. 68.
curium. ' Maiae Mercurium creastis Idus.'
2 Aurea cui torto] Caduceum intel- 6 Et senior parca] Atlas scilicet,
hge, draconibus masculo et fœmina Maiae pater, qui cœlum humeris sus-
tnvolutum. Haec ad generationem tinere dicitur.
spectare put aban t jEgyptii; qua de 9 Hic pius] Carus nempe colit sa-
causa Mercurium invocat Poëta, ut pientiam et eloquentiam, cojus tu
Norbanae. et Cari nuptiis propitius Deuses.
sit. 10 Fidus et ipse Jovi] Domitiane
5 Maternaque] Tnrnebus lib. xxv. nostro Jovi, quemadmodum et tu fi-
cap. 31. ait : De Mercurii natali et dus es Jovi cœlesti.

LXXV.
IN ANUM DEFORMEM.
Vis futui gratis, cum sis deformis, anusque.
Res perridicula est : vis dare, nec dare vis.

Hie nulla varietas invenienda est in libris calamo exaratis ant prelo ex-
eusis- _„
NOTjE
1 Vis gratis] Vide lib. ш. Epig. 2 Vis dare] Tai copiam. Ntc dare]
90, Pecuniam.
 EPIGRAMMATUM LIB. TH. 549

LXXVI.
AD PHILOMUSUM.
Quod te diripiunt potentiores
Per convivia, porticus, theatra,
Et tecum, quoties ita incidisti,
Gestari juvat, et juvat lavari ;
Nolito nimium tibi placere. 5
Delectas, Philomuse : non amaris.
Quod ditiores te rapiunt in conviviis, deambulationibus, theatris, et gratum est,
euoties sic occurristi, tecum gestari, et gratum est lavari ; ne nimia tibi tribuas. O
Philomuse, delectas, non diligeris.
Et hic non variant exemplaria typis excusa aut manu exarata.
NOTE
1 Diripiunt] Hoc est, certatim in- 6 Delectas] Ridiculis tuis dictis
vitant, ut alius hue, alius illuc te moves illis risum.
trahat. .
LXXVII.
IN TUCUAM.
Exigis, ut nostras donem tibi, Tueca, libellos.
Non faciam : nam vis venderé, non legere.
O Tueca, postulas ut dem tibi mstros libros. Non dabo ; nam vis sendere, non

Neque in hoc Epigrammate ullam lectionis varietatem produnt membranas

aut libri impressi.
LXXVIII.
IN PAPILUM.
Cum Saxetani ponatur cauda lacerti,
Et bene si cosnas, conchis inuncta tibi est ;
Cum cauda lacerti Saxetani apponatur tibi, si vero comas laute, conchis sine oleo ;

In Pamphilum codex Pulmauni.—1 Cum saxetam Junt. an. 1512. Cum

Sexitani in quibusdam aliis. Vide Strab. пi. 106. Athen. ni. 20. et Notam
NOTE
1 Cum Saxetani] Piscis nempe vi- minit Plinius lib. xxxn. cap. 11. et
liatimi : Saxitaoi a patria Hética me- forte sic legendem.
550 M. VAL. MARTIALI*
Sumen, aprum, leporem, boletos, ostrea, mullos,
Mittis : habes nec cor, Papile, nec genium.
mittis sumen, aprum, leporem, boletos, ostrea, mullos. O Papile, nec tibi est ter,
nec genium.
infra.—2 ' Non quadrant ponatur et est ; itaque censeo delendum esse то est.
Constat enim satis oratio, si ex praecedenti versa hic quoque intelligas тк
ponatur.' Gronovius.—4 Pamphile codex Pulmanni.
SOTЖ
2 Conchis inuncia] Faba valde in- es : homo enim prudens cordatas di-
sulsa, nisi multo oleo perfundatur: citur.
inunctus tamen samitar etiam pro Necgenium] Cni non indulges : op-
nncto. Horatius : ' Cum tua provi- timos enim cibos aliis mittis, tu vilis-
deas oculis male lippus inunctis.' simes comedie, et cum foris lautus
4 Habes nec cor] Hoc est, stultus videri velis, domi laboras inopia.

LXXIX.
AD SEVERUM.
PotavI modo consulare vinum.
Quaeris, quam vétus atque liberale?
Ipso consule conditum : sed ipse,
Qui ponebat, erat, Severe, consul.
Pauto ante bibi vinum consulare. Rogasoe quam antiquum et nobile ? Ipso con
sult conditum : at ipse, qui apponebat, о Severe, eral consul.

In hoc Epigrammate exhibendo consentiunt libri impressi et manu

scripts
NOTjE
1 Consulare vinum] In hoc verbo Epig. 27.
ludit Poëta, nam consulare vinum, ut 3 Ipso consule conditum] Proinde-
vulgosumitur,vetus est vinum, et qui- que novum.
dem saope Opimianum, de quo lib. i.

LXXX.
AD FAUSTINUM, UT LIBELLOS SUOS MARCELLINO
MITTAT.
Quatenus Odrysios jam pax Romana Triones
Temperat, et tetricae conticuere tubae,
, Quandequidem pax Romana moderatur Odrysios Triones, et tristes tubœ Muere, o

Ad Faustinum lemma est in edd. vett—1 Quatenus Othrysios in codice Pol

 BPIGRAMMATUM LIB. VII. 551
Hunc Marcellino poteris, Faustine, libellum
Mittere : jam chartis, jam vacat ille jocis.
Sed si parva tui mnnuscula quaeris amici 5
Commendare, ferat carmina nostra puer :
Non qualis Geticae satiatus lacte juvencae
Sarmatica rigido hidit in amne rota ;
Sed Mitylenaei roseus mangonis ephebus,
Vel non caesus adhuc matre j ubente Lacon. 10
At tibi captivo famulus mittetur ab Istro,
Qui Tiburtinas pascere possit oves.
Faustine. poteris mittere Marcellino hunc librum. Jam dat operam scriptis, et luiin.
At si iibet commendare exigua munusaila tui amici, puer ferat nostros versus : non
qualis satiatus lacte juvencœ Geticce ludit trocho Surmatico in fluvio getato: at ro
seus adolescens mangonis Mitylenai, ant Lacedœmonius nondum verberatus, matri
imperante. At remittel tibi servum a Danubio victo, qui possit pascere oves Ti
burtinas.
manni.—8 Sarmatica gelido Aid. Junt. Colin. Gryph. Calderin. Plant.
Junian. Pnlman. Lang. Delph. &c.—10 Junt. nostra in margine : matre vidente
Lacon.
NOTjE
1 Odrysios] Vel Othrysios, at scri- 168.
bant alii : hoc est, byperboreos, Ge- 9 Sed Mitylenaï] Mitylene nrbs est
ticos. Vide Epig. 7. supra. Triones] Lesbi insulae, unde formosi pueri ac
id est, ursam, Lib. vi. Epig. 58. cersebantur.
3 Hunc Marcellino] Ad quem est 10 Vel non cœsus] Ad aram Diana*
lib. vi. Epig. 25. victis autem Dacis pueros verberibus caedere solebant
et Getis pax concessa fuerat. Lacedaemonii, ut ferendis laboribus
7 Satiatus lacte] Getarum enim et illos assuefacerent. Plutarchue in
Sarmatarum pueri lacte vesceban- Lycurgo.
tur. 11 Captivo Istro] Hoc est, aDacia
8 Sarmatica rigido] Inculti quippe devicta.
r rant ilia pueri, qui trocho luderent 12 Qui Tiburtinas] Tibure villam
super glaciem fluminis frigore con- habebat Faustinas. Lib. IV. Epig.
ereti. De trocho lib. xiv. Epig. 57.

LXXXI.
AD LATJSUM.
Triginta toto mala sunt Epigrammata libro :
Si totidem bona sunt, Lause, liber bonus est.
Triginta sunt Epigrammata mala toto libro : O Lause, si totidem sunt bona, H-
bellus est bonus.
Hic non variant libri, aut manu scripti aut prelo excusi.
 M. VAL. MABTIALIS
NOTE
1 Trigintà] Carpit Lausum, qui peiiantur. Lib. i. Epig. 17. 'Sunt
forte in uno libro triginta Epigram- bona, sunt quaedam mediocria, sunt
mata mala esse judicaret, et ilium mala plnra, Quae legis hic : aliter non
docet bonum nihilomlnus jndicandum fit, Avite, liber.'
esse librum, modo totidem bona re-

LXXXII.
DE MENOPHILO.
MenophIlI penem tarn grandis fibula vestit,
Ut sit comœdis omnibus una satis.
Hune ego credideram (nam saepe lavamur in unum)
Solicitum voci parcere, Flacce, suae :

1 Menophili pennem in edd. vett. Aid. Junt. Colin. et Gryph.

NOTjE
1 Menophili penem torn grandis, #c] pho Scaligero negotium facessebat :
Quo loco notant Interpretes duo fibu- sed quia ferme, qui infibulati erant,
larum genera fuisse : Indumentum, etiam thecam hujusmodi, et alutam
quo comprimebantnr simul et tege- gestabant ; sive ut laterent, sive ne
bantnr verenda, tum filum aeneum nimio motu atque inenssu annulus
argenteumque praeputio trajectum. entem laederet, sive aliam ob causam.
Utrumque falsum. Nam neque filum Propterea improprie eam Martialis
fuisse Celsus indicat, qui a filo fibu- fibulam appellavit, quae fibula non
lamdistinguit, et filo exemto fibulam erat, sed potius fibulae ipsins tuta
Inditam docet: neque vestimentum men : cum praeterea Celsus fibulam
fuit. Annulus enim fuit promiscuus meliorem dixerit quo levior: at haec
ex aere, in paedagogiis ad luxum ar- quae ad celandum inventa, adeo gra
gentens ; isque ne facile solvi posset vis, ut ' Judaeum pondos' Martialis
a fabro igne glutinabatur, et ab appellaverit, quo recutitorum ingui-
eodem cum opus esset refibulabatur, na trahebantur. Ferrarius. Meno
sive solvebatur. Quid ergo theca illa phili, $°c] Comœdi, citharœdi, ado-
et ahita, fibulaque penem vestiens lescentulique alii, virilia fibula coer
apud Martialem fuit i Nempe subli- cere solebant, quo a Venere abstine-
gaculum et vagina quaedam, cujus rent, vocis tea valetudinis couser-
usus non ad custodiendam vOcem : vandae causa. Celsus lib. vn. cap. 86.
qui enim fieri poterat, si tam facile et Joven. Sat. vi. 73. et 380. Duo
removebatur, et sponte cadebat ? sed autem harum fibularum erant genera.
houestatis causa adhibebatur, praeci- Vel indumentum quo comprimeban
pue a Judaeis ad celandam praecisio- tnr, simul et tegebantnr inguina : vel
nem, qui tamen non infibulati, nec filum aeneum argenteumve praeputii»
enim poterant, cum pellicula care- trajectum*
rent, quae trajiciebatur ; quod Jose"
 EPIGRAMMATUM LIB. Vil. 553
Dum ludit media populo spectante palaestra, S
Delapsa est misero fibula ; verpus erat. \
NOTjE
6 Verpus erat] Judaeus, vel recuti- modo dicta) ad velandam жeртo-
tus: utebatur autem fibula (illa priore id¡y. , .

LXXXIII.
DE EUTRAPELO.
Eutrapelus tonsor dum circuit ora Luperci,
Expingitque genas, altera barba subit.
Dum Eutrapelus tonsor circumit ora Luperci, atque expingit genas, altera barba
sucerescit.
2 Expungitque genas Aid. Junt. Colin. Gryph. aliae. Expingitque ex
codd. suis reposuit G, uterus ; et sic codex Pulmauni, nec aliter lib. vin.
Epig. 62.
NOTjE
2 Expingitque] Seite radit, et pin- evellit : sed male, inquit Gruterui.
git. Alii, expungit, ihoc est, pilos Vide lib. vin. Epig. 52.

LXXXIV.
AD t,l BRUM.
Dum mea Cœcilio formatur imago Secundo,
Spirat et arguta picta tabella manu,
I, liber, ad Geticam Peucen, Istrumque tacentem :
Haec loca perdomitis gentibus ille tenet.
Dum mea imago effingitur Cacilio Secundo, et tabella spirat expressa manu pe
rita, O liber, pete Geticam Peucen, et silentem Danubium : ille Caecilius regit

2 Spirat et argutam picta tabella manum in códice Pulmauni.—3 Istrumque

NQTjE
1 Dum mea] Raderus et Farnabius nempead Danubii ostia, de qua Epig.
putant hunc Caecilium esse Plinium 6. supra. Getae autem Danubii ostia
secundum, qui Pontum et Bithyniam incolebant.
provincias obtinuit, ut patet ex ejus Istrumque tacentem] Vel quod un-
vita. Quisquis tandem ¡lie fuerit, das placide volvat, vel quod frigore
iptaginem nostri Poëtae ad se mitti concrescat. Vide Epig. 7. supra.
optaverat. Legunt alii, Istrumque jacentem.
S Ad Geticam Peucen] Insulam
554 M. VA(,. MART1ALIS
Parva dabis caro, sed dulcia dona sodali : 5
Certior in nostro carmine vultus erit.
Casibus hic nullis, nullis delebilis annis
Vivet, Apelleum cum morietur opus.
luec loca devictis populis. Donabis dilecto socio exigua munera, at grata : vullus
erit certior in nostro versu. Hic vivet nullis casibus, nec ullis annis delebilis, cum
peribit opus Apellis.
jacentem in eodem.—8 Vivet Appellaum Junt. an. 1512. Vivet Apollineum
codex Pulmanni.
NOTjE
6 Certior in nostro] Hoc est : Ver- 8 Apellsum] Vivent mei Versus,
lions meis melius quam nlio penicillo cum opera Apellis pictoris nobilissimi
exprimetur mea imago. peribunt. De quo Plinius lib. XXx T.
7 Hic] In meis Carminibus nullie cap. 10.
casibus obuoxia erit imago.
LXXXV.
AD SABELLUM.
Quod non insulse scribis tetrastica quaedam,
Disticha quod belle pauca, Sabelle, facis ;
Laudo, neс admiror: facile est Epigrammata belle
Scribere : sed librum scribere, difficile est.
0 Sabelle, laudo, nec admiror, quod non inepte componis quadam tetrasticha. quod
bene condis pauca disticha. Nihil negotii est bene componere Epigrammata; at
operosum est componere libellum.
1 Pro Epigrammata belle, Scriverius legendum putat: Epigramma, Sa
belle.
NOTjE
>Sed librum] In quo nempe confi- go ingenii fonte opus est.
tiendo magna rerum varietate et lar-

LXXXVI.
IN SE XT UM.
Ad natalitias dapes vocabar,
Essem cum tibi, Sexte, non amicus.
0 Sexte, cum non uterer te familiariter, invitabar ad convivium natalitium.
NOTjE
1 Ad мШш] Natalem diem so- tos, a quibus scilicet mnnera acci-
lenni convivio celebrabant antiqui, peret.
ad quod iste Sextus invitabat igno-
 EPIGRA.MMATUM LIB. VII. 556
Quid factum est, rogo, quid repente factum ?
Post tot pignora nostra, post tot annos,
Quod sum praeteritus vetus sodalis ? 6
Sed causam scio : nulla venit a me
Hispani tibi libra pustulati,
Nec levis toga, nec rudes laceraae :
Non est sportula, quae negotiator.
Poscis munera, Sexte, non amicos. 10
Jam dices mihi, Vapulet vocator.
Pest tot pignora amicitia, post tot annos, quid accidit, quœm, quid subito accidit,
quod vetus sodalis sum prateritus? At teneo causam, nullam mist adte libram argen-
ti postulati, nec tenuem togam, nec rudes ¡aceruas. Non est sportula, qucB facit
mercaturam. O Sexte, quœris dona, non amicos. Jam dices mihi, Vocator det
panas.
7 Argenti tibi libra postulati ed. antiq. Ferrar. Aid. Junt. Colin. Gryph. Aie.
Gruterus Hispani tibi libra pusulati reposait ex codice suo.—8 Nec tenuis toga
codex Florentinas ; et sic Gruterus ex codd. suis.—10 Pascis in quibusdam.—
11 Codex Pulmanni : vah pudet vocetur.
NOTE
7 Hispani tibi libra pustulati [pos- pelle.
tulati] Fostulatum, vel pusulatum in- 8 Rudes lacerna] Novae, inquit Ra-
terpretatur Tnrnebus lib. xxiv. cap. denis, quae togis injiciebantur.
2. argentum purum, quodque pustu- 9 Non est sportula] Sed potius mer-
las et tumores habet. Argenti pus- catura, cum sportulam gratis non des,
tulati mentionem facit Suetonius in sed ex ea majora te acceptnrum mn-
Nerone cap. 44. Legnnt alii : Argenti nera speres.
tibi libra postulanti. Argenti pusulati 11 Vapulet vocator] Hoc est : Jam
fit mentio in lege 31. ff. Locati : ad te mihi excusabis, culpam rejiciens in
quam vide notas Gothofredi in verbo eum servum, qui curam habet invi-
' pusulatum.' Cujacius Observ. lib. tandi tuos amicos, quasi me oblivione
vit. cap. 39. existimat, ' postulatum ' praeterierit. Legnnt alii, Vah pudet,
vel ' pustulatum,' idem valere quod vocetur. >
' pusulatum,' Gallice, argent de cou-

LXXXVII.
DB SE.
Si meus aurita gaudet glaucopide Flaccus ;
Si fruitur tristi Canius iEthiope ;
Si Flaccus delectatur aurita lagopode : si Canius potitur ASthiope deformi : si

1 Si meus aurita gaudeat lagopode Aid. Junt. Colin. Gryph. Plant. Junian.
Lang. Delph. &c. lagalopece G. Vossius de Art. Gramm. P. 2. p. 128. Ira
apud Catnll. ' chenalopex,' ' cercalopex ;' et apud Festum ' cercalopex.'
 M. VAL. MARTIAL»
Publius exiguae si flagrat amore catellae ;
Si Cronius similem cercopithecon amat;
Delectat Marium si perniciosus ichneumon ;
Pica salutatrix si tibi, Lause, placet ;
Si gelid um eolio nectit Glacilla draconem ;
Luscioiae tumulum si Thelesina dedit ;
Blanda Cupidinei cur non amet ora Labycae,
Qui videt haec dominis monstra placere suis 1 10
Publius ardet amore parra catella : si Cronus amat similem cercopithecon : si exi-
tiosus ichneumon placet Mario : si tu, o Lause, amas picam salutatricem : si Cia-
tilla involvit collum frigido dracone : si Thelesina erexit tumulum philomela : qui
cernit hxec monstra grata este suis dominis, cur non omet os tenerum formosi La-
kycœi
AHi legunt, lagopece. Lectio nostra est ex ingenio Scaligeri, quem vide ad
Festum, in voc. ' cercalopex.'—5 Codex quidam ap. Beverland. ischemon:
Florent. habet, icaneumo: codex Vaticanus, ichemon.—7 In códice Palat.
Gladella: Beverlandi Ma. Godilla : codex Pulmanni, Galathia: alii, Gradilla;
vel Fíaccilla.—9 Labycœ exhibent edd. vett. Labytas codex Florent. quo vulg.
firmatur : Labyrte codex Vaticanus.
NC-ТЖ
I Gaudei glaucopide [lagopode] Sen- 2 Tristi Camus] De Canio Poëta
sus totiua Epigrammatis est : Si alii Gaditano lib. ni. Epig. 20. Tristi, hoc
aves aut alia animalia amant, cur ego, est, atro, vel quiainfausti ominis erat,
inquit Poëta, non amabo formosum si mane quis occurrisset iEthiopt. Juv.
puerum. Lagopodem vero avem esse Sat. vi. 602.
docet Plinius lib. x. cap. 48. sic dic 3 Publius] De Catella Pubiii vide
tam a pedibus leporinis. Horatius lib. i. Epig. 110.
ii. Sat. 2. primam hie productam 4 Cercopithecon] Cercopithecus est
corripuit: ' Nec scarus, aut poterit caudatus, cetera simio similis. Lib.
peregrina juvare lagopis.' Itaque xiv. Epig. 202. 'Callidus emissa«
Raderi et Farnabii judicio melius eludere simius hastas, Si mihi canda
legit Scaliger, glaucopide, et inter- foret, cercopithecus eram.' Similem
pretantur ululam, sen bubonem. Sic dixit an £tbiopi, an catellae, an ipsi
vero loquitur Scaliger ad Propert. Crono similem dicat ! Judicet lector.
lib. iv. Eleg. 3. Primum lagopo 5 Ichneumon] Quem describit Pli
dem non esse auritam. Est lagopus nius lib. vin. cap. 24. perniciosum
quam perdicem albam Inalpini vo- dicit aspidi pnesertim et crocodilo,
cant. Deinde prima syllaba corri- quibus est hostis infensissimiu.
pitur. Postremo avis ilia est pul- 6 Picasalutatrix] Lib. xiv. Epig. 76.
cherrima, ideoque non vldetur inter 7 Gelidum] jEstlvis enim mensibiu
monstra et portenta numeranda; cum - dracones sinu gerebant, quibus et
tamen hoc agat Martialis, ul ostendat collum ¡nvolvebant mulieres Romans,
• monstra placuUse lllis viris, quos ut se refrigerarent.
ordine recenset: at contra glaucopis, 9 Blanda Cupidinei] Cur mihi non
sen bubo, et aurita est, et sane non liceat amare Labycam forma parera
inter venusta animalia enumeranda. Cupidini l
 KPIGBAMMATUM LIB. VII.

LXXXVIII.
DE SUIS LIBRIS.
Fertur habere meos, si vera est fama, libellos
Inter delicias pulchra Vienna suas.
Me legit omnis ibi senior, juvenisque, puerque,
Et coram tetrico casta puella viro.
Hoc ego maluerim, quam si mea carmina cantenf, 5
Qui Nilum ex ipso protinus ore bibunt ;
Quam meus Hispano si me Tagus impleat auro,
Pascat et Hybla meas, pascat Hymettos apes.
Non nihil ergo sumus, nec blandae munere linguae
Decipimur : credam jam, puto, Lause, tibi. 10
>Si fama est vera, pulchra Vienna dicitur habere meos libellos inter voluptates
tuas. Illic omnis senior, et juvenis, et puer, et puella pudica legit me coram nuirito
moroso. Hoc mihi gratius est. quam si canunt meos versus, qui potant aquas Nili
primo deprensi : quam si meus Tagus impleat me. auro Hispano, et Hybla, et Hymet
tos pascant meas apes. Ergo sumus aliquid, nec fallimur sermone linguae. adululo-
riœ : o Lause, opinor,jam tibi adhibebofidem.

7 Quam meus Hispanus Beverlandi Ms.—8 Pascat et Hybleas pascat in

eodem. —9 Junt. an. 1512. blande murmure : in aliis vett. blandœ murmure;
et sic Delph. Codex Pulmanni: blanda munere: Beverlandi Me. magna
munere.
NOTtf!
2 Pulchra Vienna] Urbs est Galliae mons Atticae. ,
ad Rbodanum, uodie, Vienne. 9 Blanda munere [murmure] Alii,
6 Qui Nilum] Hoc est, remotissimi blanda munere. Sensus est : Cum
/Ethiopes. De fontibus Nili dictum Viennae legantur mei libri, credam
lib. S pect. Epig. 3. ' Et qui prima tot in illis bona esse Epigrammata,
bibit deprensi flumina Nili.' quot mala, atque adeo bonos esse,
8 Hybla] Mons est Siciliae apibus licet, o Lanse, aliter sentias. Vide
et melle abundans, ut et Hymettos Epig. 80. supra.

LXXXIX.
APOLLINARl MITT1T CORONAM ROSEAM.
I, felix rosa, mollibusque sertis
Nostri cinge comas Apollinaris.
Ito, o rosa fortunata, et delicatis sertis circumda capillos nostri Apollinaris :

Ai Rosam inscribitur in edd. vett. Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Plant.
Junian. Lang. &c.
658 M. VAL. MARTI A US
Quas tu nectere candidas, sed olim,
Sic te semper amet Venus, memento.
quoi tu memento nectere canos, at olim, nie temperplacea* Veneri.
NOTjE
2 Apollinaris] De quo lib. iv. Epig. sed nuil tis abhinc annis. Sic optat
87. Felicem rosam dixit, quod A pol- Poëta diu vivere Apollinarem.
linaris comas circumdatura esset. 4 Amet Venus] Cui dedicata es.
3 Candidas, ted olim] Hoc est, canas

xc.
AD CRETICUM.
Jactat inaequalem Matho me fecisse libellum :
Si verum est, laudat carmina nostra Matho.
äquales scribit libros Calvinus et Umber.
iEquaüs liber est, Cretice, qui malus est.
Matho prœdicat me scripsisse librum inœqualem : si verum est, Matho comman
dat meos versus. Calvinus et Umber componunt libellas œquales. O Critice, œqua-
lis est liber qui malus est.
Ad Criticum Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Plant. Junian. Lan». .Vc.
Ad Creticum in codice Florentino.—3 Calvianus codex Timan.—4 Critice
in Aid. Junt. Colin. Gryph. Pulman. Plant. Junian. Lang. &c. Cretice
codex Florenlinus.
1 Matho] De quo jam dictum Hb. ergo aequalis malus est, quia Mar«
iv. Epig. 80. tialis judicio nunquam Hber tottis
4 JEqualis Uber] Malus est, quia, ut bonus est.
dixit Poëta lib. i. Epig. 17. in uno Cretice [Critice] Legunt alii Cr«-
libro quaedam sunt bona, et quaedam tice, ut sit nomen proprium.
mediocria, plura vero mala: liber

XCI.
AD jtjvenalem.
De nostro facunde tibi Juvenilis agello
Saturnalitias mittimus, ecce, nuces.
Cetera lascivis donavit poma puellis
Mentula custodie luxuriosa Dei.

1 Juvebalis Junt. an. 1512. Cetera, nulla est lectionis varietas.

NOTjE
2 Saturnalitias, Ifc] Quibus luditur 4 Mentula, Ifc] Ipse Priapus. Lib.
in Saturnalibus. Lib. v. Epig. 81. i. Epig. 88. et lib. vi. Epig. 49. et 7».
 EP1GRAMMATUM LIB. VII.

XCII.
IN BACCARAM.
Si quid opus fuerit, scis me non esse rogandum,
Bis nobis dicis, Baccara, terque die.
Appellat rígida tristis me voce Secundus :
Audis, sed nescis, Baccara, quid sit opus.
Pensio te coram petitur clareque palamque : 5
Audis, sed nescis, Baccara, quid sit opus.
Esse queror gelidasque mihi tritasque lacernas :
Audis, sed nescis, Baccara, quid sit opus.
Hoc opus est, subito fias ut sidere mutus ;
Dicere ne possis, Baccara , quid sit opus. 10
O Baccara, bis et ter die dicis nobis, Scis me non esse orandum, si quid opus fue-
rit. Secundus creditor morosus me vocal aspera voce: audis, sed ignoras, o Buc
eara, quid sit opus. Te prœsente pensio petitur aperte et manifeste. Auscultas, at
ignoras, o Baccara, quid sit opus. Expostulo me habere lacernas leves et laceras :
auscultas, at ignoras, o Baccara, quid sit opus. Hoc opus est, o Baccara, repente
elinguis evadas, percussus sidere, ne proferre queas quid sit opus.

1 Si quid opus fuerit tibi Beverlandi Ms.—4 Audis et nescis codex Pulmauni :
alii legunt : et nescit Baccara quid sit opus'l lila eoim saepiuscule dixerat
Martiali, Pete, si quid tibi opus.—5 Pensio cur a me petitur codex Pulmauni.—
6 Audis et nescis in eodem codice.—10 Dicere nec possis Beverlandi Ms.
NOTjE
I Appellat] Creditor scilicet a me ens est : Sidere percussa tua lingua
exigit forms. arescat. Idem dixit lib. xi. Epig. 86.
5 Pensio] jEdium nempe conduc- lSidere percussa estsubito tibi, Zoile,
tarum. lingua.'
9 Fias ut sidere] Sideratio morbus 10 Quid sit opus] Ne proferas bаec
cet, quo laesae arhores arescunt: hiac verba, quibus circumvems amicoa,qui
siderationis nomen translatum est ad credunt te tuis promissis staturum.
bon,ir,em, cujus corpus arescit. Sell

хcш.
AD NARNIAM.
Narnia, sulfureo quam gurgite Candidus amnis
Circuit, ancipiü vix adeunda jugo,
0 Narnia vix adeunda jugo encipiti, quamcingil amnis albus sulfureo gurgite,
NOTjE
1 Narnia] Umbriae urbs, hodie, 2 Ancipiti jugo] Hoc est, gemino,
Narni, quam cingit amnis Nar, hodie, nempe jugo mentis Apeunini.
Tfegra.
560 И. VAL. MART1AHS
Quid tam saepe rncum nobis abducere Quintum
Te juvat, et lenta detinuis.se mora ?
Quid Nomentaui causam mihi perdis agelli, 5
Propter vicinum qui pretiosus erat 1
Sed jam parce mihi, nee abutere, Narnia, Quinto ;
Perpetuo liceat sic tibi ponte frai.
cur placet tam frequenter auferre «obis meum Quintum, et detinere mora Unta ?
CurfacU damnum Somentano meo agello, qui earns erat propter vicinum Quintam >
Atjam ignosce mihi, о Narnia, nec abutere Quinto. Sicfas sit tibi habere pontem
perpetuum.
1 Beverlandi Ms. circuit amnis Candidus.—6 Pro turpi vitio qui codex
Pulmanni.
NOTE
3 Abducere Quintum] Ovidium sei- cur aufers causam amandi ilium re-
lice t, de quo lib. x. Epig. 44. cessum, et voluptatem quam ego per-
5 Causam] Hoc loco causa sumitur, cipiebam propter Quintum vicinum -
ut opinor, pro emolumento. Et sen- Judicet lector.
sus est: O Narnia, cur me privas 8 Perpetuo liceat] O Narnia, sic
emolumento agri mei Nomentani, in incolumis sis cum eximio tuo ponte,
quo scilicet jam habitare nequeo qui duos abruptos montes (qnos an-
propter absentiam Quinti ? Domi- ceps jngum vocat) subterlabente
lius sic iuterpretatur : O Narnia, ilumine jungebat.

XCIV.
DE PAPILO.
Un g ü en tu m fuerat, quod onyx modo parva gerebat :
Olfecit postquam Papilus, ecce garum est.
Unguentum fuerat, quod paulo ante continebat exigua onyx : postquam Papihu
odoniius est, eeeegarum est.
De Pamphilo inscriptio est in Beverlandi Ms.—1 Junt. an. 1512. Pta, i. e.
parre. 'Merito mirantur hic viri docti то оnух fu-mineo genere. Scribo:
quod onyx modo pane gerebas ; ut ipsum vas alloquatur, quod frequens poeta.'
Gronovius. Sed vide Plin. lib. xxxvu. cap. 6.
NOTjE
1 Onyx] Hoc est, vas unguenta- nobilissima corrumperet.
rium ex onyce factum. Garum est] Liquamen neтpe pis-
2 Olfeät] Papilus adeo male ole- cium, de quo dictum lib. vI. Epig. 93.
bat, ut afflatu suo unguenta etiam
»
BIBLIOTECA DE MONTSERRAT

IIIIIIIIIIIIIIIU
13020100000509

Biblioteca
de
Montserrat