Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Cuaterniones
Cuaterniones
a
2
j
a
3
k
a, a
1
, a
2
, a
3
.
"a" se denomina parte real o parte escalar, y
"a
1
i
+ a
2
j
+ a
3
k
+ 5 j
+ 4 k
es un cuaternin
Cuaternin nulo
Es aquel en que a = a
1
= a
2
= a
3
= 0
Cuaternin conjugado
Dado el cuaternin q = a + a
1
i
+ a
2
j
+ a
3
k
su cuaternin
conjugadoes q
-
= a - a
1
i
- a
2
j
- a
3
k
Ejemplo 2
Dado q = 2 - 3 i
+ 5 j
+ 4 k
- q
-
= 2 + 3 i
- 5 j
- 4 k
4
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
Cuaternin opuesto
Dado el cuaternin q = a + a
1
i
+ a
2
j
+ a
3
k
su cuaternin
opuesto es - q = -a - a
1
i
- a
2
j
- a
3
k
Ejemplo 3
Dado q = 2 - 3 i
+ 5 j
+ 4 k
- -q = -2 + 3 i
- 5 j
- 4 k
+ a
2
j
+ a
3
k
se define su
norma o valor absolutocomo |q | = a
2
+ a
1
2
+ a
2
2
+ a
3
2
Ejemplo 4
Dado q = 2 - 3 i
+ 5 j
+ 4 k
q = -2)
2
+ 3
2
+ -5)
2
+ -4)
2
|q | = 54
|q | = 3 6
Cuaternin unitario
Es aquel cuaternin cuya norma o valor absoluto es uno.
Normalizacin de un cuaternin
Dado un cuaternin cuya norma no sea igual a uno
podemos normalizarlo definiendo un nuevo cuaternin,
asociado al primero, mediante la siguiente operacin:
q
1
=
q
|q |
Cuat e rnione s
5
Lic Adriana Fav ie ri
Ejemplo 5
Dado q = 2 - 3 i
+ 5 j
+ 4 k
el cuaternin unitarioasociado
a este es :
|q | = 3 6
q
1
=
q
|q |
q
1
=
1
3 6
|2 - 3 i
+ 5 j
+ 4 k
|
q
1
=
2
3 6
-
3
3 6
i
+
5
3 6
j
+
4
3 6
k
q
1
=
2
3 6
-
1
6
i
+
5
3 6
j
+
4
3 6
k
Inverso de un cuaternin
Dado un cuaternin q definimosel cuaternin inverso, que
designaremosq
-1
como
q
-1
=
q
|q |
2
Ejemplo 6
Dado q = 2 - 3 i
+ 5 j
+ 4 k
el cuaternin inverso es :
q
-1
=
q
|q |
2
|q | = 3 6
|q |
2
= 54
q
-1
=
1
54
|2 - 3 i
+ 5 j
+ 4 k
|
q
-1
=
2
54
-
3
54
i
+
5
54
j
+
4
54
k
6
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
q
-1
=
1
27
-
1
18
i
+
5
54
j
+
2
27
k
lgebra de cuaterniones
Suma
Dados
q
1
= a + a
1
i
+ a
2
j
+ a
3
k
y q
2
= b + b
1
i
+ b
2
j
+ b
3
k
+ a
2
+ b
2
) j
+ a
3
+ b
3
) k
Ejemplo 7
Dados
q
1
= -3 + 6 i
+ 7 j
- 8 k
y q
2
= 1 + 12 i
- 7 j
- 11 k
q
1
+ q
2
= -3 + 1) + 6 + 12) i
+ 7 - 7) j
+ -8 - 11) k
q
1
+ q
2
= -2 + 18 i
- 19 k
Resta
Dados
q
1
= a + a
1
i
+ a
2
j
+ a
3
k
y q
2
= b + b
1
i
+ b
2
j
+ b
3
k
+ a
2
- b
2
) j
+ a
3
- b
3
) k
Ejemplo 8
Dados
q
1
= -3 + 6 i
+ 7 j
- 8 k
y q
2
= 1 + 12 i
- 7 j
- 11 k
-q
2
= -1 - 12 i
+ 7 j
+ 11 k
Cuat e rnione s
7
Lic Adriana Fav ie ri
q
1
- q
2
= -3 - 1) + 6 - 12) i
+ 7 + 7) j
+ -8 + 11) k
q
1
- q
2
= -4 - 6 i
+ 14 j
+ 3 k
+ a
2
j
+ a
3
k
y q
2
= b + b
1
i
+ b
2
j
+ b
3
k
-
q
1
+ q
2
= q
2
+ q
1
Demostracin
q
1
+ q
2
=
= a + b) + a
1
+ b
1
) i
+ a
2
+ b
2
) j
+ a
3
+ b
3
) k
+ b
2
+ a
2
) j
+ b
3
+ a
3
) k
= q
2
+ q
1
Ejemplo 9
Dados
q
1
= -3 + 6 i
+ 7 j
- 8 k
y q
2
= 1 + 12 i
- 7 j
- 11 k
+ 7 j
- 8 k
| + |1 + 12 i
- 7 j
- 11 k
|
= -2 + 18 i
- 19 k
A
q
2
+ q
1
=
= |1 + 12 i
- 7 j
- 11 k
| + |-3 + 6 i
+ 7 j
- 8 k
|
= -2 + 18 i
- 19 k
B
8
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
A = B
La suma de cuaterniones es asociativa
Dados
q
1
= a + a
1
i
+ a
2
j
+ a
3
k
, q
2
= b + b
1
i
+ b
2
j
+ b
3
k
y
q
3
= c + c
1
i
+ c
2
j
+ c
3
k
- q
1
+ q
2
) + q
3
= q
1
+ q
2
+ q
3
)
Demostracin
q
1
+ q
2
) + q
3
=
= a + b) + a
1
+ b
1
) i
+ a
2
+ b
2
) j
+ a
3
+ b
3
) k
+ |c + c
1
i
+ c
2
j
+ c
3
k
|
= a + b) + c) + a
1
+ b
1
) + c
1
) i
+ a
2
+ b
2
) + c
2
) j
+ a
3
+ b
3
) + c
3
) k
+ a
2
+ b
2
+ c
2
)) j
+ a
3
+ b
3
+ c
3
)) k
= |a + a
1
i
+ a
2
j
+ a
3
k
| + b + c) + b
1
+ c
1
) i
+ b
2
+ c
2
) j
+ b
3
+ c
3
) k
= q
1
+ q
2
+ q
3
)
Ejemplo 10
Dados
q
1
= -3 + 6 i
+ 7 j
- 8 k
, q
2
= 1 + 12 i
- 7 j
- 11 k
y
q
3
= -8 - 27 i
+ 14 j
- 22 k
+ 7 j
- 8 k
| + |1 + 12 i
- 7 j
- 11 k
|
= -2 + 18 i
- 19 k
Cuat e rnione s
9
Lic Adriana Fav ie ri
q
1
+ q
2
) + q
3
= | -2 + 18 i
- 19 k
| + |-8 - 27 i
+ 14 j
- 22 k
|
q
1
+ q
2
) + q
3
= -10 - 9 i
+ 14 j
- 41 k
A
q
2
+ q
3
) =
= |1 + 12 i
- 7 j
- 11 k
| + |-8 - 27 i
+ 14 j
- 22 k
|
= -7 - 15 i
+ 7 j
- 33 k
q
1
+ q
2
+ q
3
) = -10 - 9 i
+ 14 j
- 41 k
B
A = B
Suma de un cuaternin y su conjugado.
La suma de un cuaternin y su conjugado es un nmero
real e igual al doble de la parte real de dicho
cuaternin.
q + q
-
| = 2 a e , siendo a la parte real de q.
Demostracion
Sea q = a + a
1
i
+ a
2
j
+ a
3
k
- q
-
= a - a
1
i
- a
2
j
- a
3
k
q + q
-
= a + a) + a
1
- a
1
) i
+ a
2
- a
2
) j
+ a
3
- a
3
) k
q + q
-
= 2 a
Ejemplo 11
Dado
q = -3 + 6 i
+ 7 j
- 8 k
verificarque q + q
-
| = 2 a
q + q
-
| = |-3 + 6 i
+ 7 j
- 8 k
| + |-3 - 6 i
- 7 j
+ 8 k
|
10
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
q + q
-
| = -6
Producto de cuaterniones
Dados
q
1
= a + a
1
i
+ a
2
j
+ a
3
k
y q
2
= b + b
1
i
+ b
2
j
+ b
3
k
+
+b a
2
+ a b
2
+ a
3
b
1
- a
1
b
3
) j
+ b a
3
+ a b
3
- a
2
b
1
+ a
1
b
2
) k
Propiedades
El producto de cuaterniones no es conmutativo
q
1
-q
2
= q
2
-q
1
q
1
-q
2
= a b - a
1
b
1
- a
2
b
2
- a
3
b
3
) + a b
1
+ b a
1
+ a
2
b
3
- a
3
b
2
) i
+
+b a
2
+ a b
2
+ a
3
b
1
- a
1
b
3
) j
+ b a
3
+ a b
3
- a
2
b
1
+ a
1
b
2
) k
q
2
-q
1
= a b - a
1
b
1
- a
2
b
2
- a
3
b
3
) + b a
1
+ a b
1
+ a
3
b
2
- a
2
b
3
) i
+
-b a
2+
a b
2
+ a
1
b
3
- a
3
b
1
) j
+ b a
3
+ a b
3
+ a
2
b
1
- a
1
b
2
) k
+ a
2
j
+ a
3
k
, q
2
= b + b
1
i
+ b
2
j
+ b
3
k
y
q
3
= c + c
1
i
+ c
2
j
+ c
3
k
- q
1
- q
2
)-q
3
= q
1
-q
2
-q
3
)
Demostracin
q
1
- q
2
)-q
3
Cuat e rnione s
11
Lic Adriana Fav ie ri
= |a b - a
1
b
1
- a
2
b
2
- a
3
b
3
) + b a
1
+ a b
1
- a
3
b
2
+ a
2
b
3
) i
+
+b a
2
+ a
3
b
1
+ a b
2
- a
1
b
3
) j
+ b a
3
- a
2
b
1
+ a
1
b
2
+ a b
3
) k
|
||c + c
1
i
+ c
2
j
+ c
3
k
||
= a b c - c a
1
b
1
- c a
2
b
2
- c a
3
b
3
- b a
1
c
1
- a b
1
c
1
+
+a
3
b
2
c
1
- a
2
b
3
c
1
- b a
2
c
2
- a
3
b
1
c
2
- a b
2
c
2
+
+a
1
b
3
c
2
- b a
3
c
3
+ a
2
b
1
c
3
- a
1
b
2
c
3
- a b
3
c
3
) +
+b c a
1
+ a c b
1
- c a
3
b
2
+ c a
2
b
3
+ a b c
1
- a
1
b
1
c
1
-
-a
2
b
2
c
1
- a
3
b
3
c
1
- b a
3
c
2
+ a
2
b
1
c
2
- a
1
b
2
c
2
-
-a b
3
c
2
+ b a
2
c
3
+ a
3
b
1
c
3
+ a b
2
c
3
- a
1
b
3
c
3
) i
+
+b c a
2
+ c a
3
b
1
+ a c b
2
- c a
1
b
3
+ b a
3
c
1
- a
2
b
1
c
1
+
+a
1
b
2
c
1
+ a b
3
c
1
+ a b c
2
- a
1
b
1
c
2
- a
2
b
2
c
2
-
-a
3
b
3
c
2
- b a
1
c
3
- a b
1
c
3
+ a
3
b
2
c
3
- a
2
b
3
c
3
) j
+
+b c a
3
- c a
2
b
1
+ c a
1
b
2
+ a c b
3
- b a
2
c
1
- a
3
b
1
c
1
-
-a b
2
c
1
+ a
1
b
3
c
1
+ b a
1
c
2
+ a b
1
c
2
- a
3
b
2
c
2
+
+a
2
b
3
c
2
+ a b c
3
- a
1
b
1
c
3
- a
2
b
2
c
3
- a
3
b
3
c
3
) k
= ||a + a
1
i
+ a
2
j
+ a
3
k
|||b c - b
1
c
1
- b
2
c
2
- b
3
c
3
) +
+c b
1
+ b c
1
- b
3
c
2
+ b
2
c
3
) i
+ c b
2
+ b
3
c
1
+ b c
2
- b
1
c
3
) j
+
+c b
3
- b
2
c
1
+ b
1
c
2
+ b c
3
) k
|
= q
1
-q
2
-q
3
)
Productos principales
i
-j
= k
-i
= -k
-k
= i
-j
= -i
-i
= j
-k
= -j
12
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
Mtodo prctico para hallar el producto de cuaterniones
Para hallar el producto de dos cuaterniones podemos
ayudarnos del uso de una disposicin grfica, de una
tabla, y teniendo en cuenta los productos principales.
Armaremos la tabla de la siguiente manera :
en la columna ubicaremos las componentes del primer
cuaternin y en la fila las componentes del segundo
cuaternin.
Dados
q
1
= a + a
1
i
+ a
2
j
+ a
3
k
y q
2
= b + b
1
i
+ b
2
j
+ b
3
k
queremoshallar q
1
- q
2
= p
q
1
\q
2
b b
1
i
b
2
j
b
3
k
a
a
1
i
a
2
j
a
3
k
b
2
j
b
3
k
a a b a b
1
i
a b
2
j
a b
3
k
a
1
i
a
1
b i
a
1
b
1
i
-i
a
1
b
2
i
-j
a
1
b
3
i
-k
a
2
j
a
2
b j
a
2
b
1
j
-i
a
2
b
2
j
-j
a
2
b
3
j
-k
a
3
k
a
3
b k
a
3
b
1
k
-i
a
3
b
2
k
-j
a
3
b
3
k
-k
b
2
j
b
3
k
a a b a b
1
i
a b
2
j
a b
3
k
a
1
i
a
1
b i
-a
1
b
1
a
1
b
2
k
-a
1
b
3
j
a
2
j
a
2
b j
-a
2
b
1
k
-a
2
b
2
a
2
b
3
i
a
3
k
a
3
b k
a
3
b
1
j
-a
3
b
2
i
-a
3
b
3
ahora sumamos todos los productos que contribuyan a la
parte real del producto, todos los que contribuyan a la
parte vectorial "i
" y a la
parte vectorial "k
p
2
j
p
3
k
a b a b
1
i
a b
2
j
a b
3
k
-a
1
b
1
a
1
b i
-a
1
b
3
j
a
1
b
2
k
-a
2
b
2
a
2
b
3
i
a
2
b j
-a
2
b
1
k
-a
3
b
3
-a
3
b
2
i
a
3
b
1
j
a
3
b k
p = q
1
-q
2
14
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
p = a b - a
1
b
1
- a
2
b
2
- a
3
b
3
) + a b
1
+ b a
1
+ a
2
b
3
- a
3
b
2
) i
+
+b a
2
+ a b
2
+ a
3
b
1
- a
1
b
3
) j
+ b a
3
+ a b
3
- a
2
b
1
+ a
1
b
2
) k
+ 7 j
- 8 k
y q
2
= 1 + 12 i
- 7 j
- 11 k
hallar p = q
1
-q
2
Usaremos el mtodo prctico.
q
1
\q
2
1 12 i
-7 j
-11 k
-3 -3 -3) 12 i
-3) -7) j
-3) -11) k
6 i
6 i
-6) 12 6 -7) k
-6) -11) j
7 j
7 j
-7) 12 k
-8 k
-8) k
-8) 12 j
--8) -7) i
--8) -11)
q
1
\q
2
1 12 i
-7 j
-11 k
-3 -3 -36 i
21 j
33 k
6 i
6 i
-72 -42 k
66 j
7 j
7 j
-84 k
49 -77 i
-8 k
-8 k
-96 j
-56 i
-88
reordenando
Cuat e rnione s
15
Lic Adriana Fav ie ri
q
1
-q
2
p p
1
i
p
2
j
p
3
k
-3 -36 i
21 j
33 k
-72 6 i
66 j
-42 k
49 -77 i
7 j
-84 k
-88 -56 i
-96 j
-8 k
p = q
1
-q
2
p = -3 - 72 + 49 - 88) + -36 + 6 - 77 - 56) i
+
+21 + 66 + 7 - 96) j
+ 33 - 42 - 84 - 8) k
q
1
-q
2
= -114 - 163 i
- 2 j
- 101 k
+ a
2
j
+ a
3
k
- q
-
= a - a
1
i
- a
2
j
- a
3
k
q\q
-
a -a
1
i
-a
2
j
-a
3
k
a a a a -a
1
) i
a -a
2
) j
a -a
3
) k
a
1
i
a
1
a i
-a
1
-a
1
) a
1
-a
2
) k
-a
1
-a
3
) j
a
2
j
a
2
a j
-a
2
-a
1
) k
-a
2
-a
2
) a
2
-a
3
) i
a
3
k
a
3
a k
a
3
-a
1
) j
-a
3
-a
2
) i
-a
3
-a
3
)
reordenando
16
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
q-q
-
p p
1
i
p
2
j
p
3
k
a
2
-a a
1
i
-a a
2
j
-a a
3
k
a
1
2
a a
1
i
a
1
a
3
j
-a
1
a
2
k
a
2
2
-a
2
a
3
i
a a
2
j
a
1
a
2
k
a
3
2
a
2
a
3
i
-a
1
a
3
j
a a
3
k
q-q
-
= a
2
+ a
1
2
+ a
2
2
+ a
3
2
e
Ejemplo 13
Dado
q = -3 + 6 i
+ 7 j
- 8 k
q
-
= -3 - 6 i
- 7 j
+ 8 k
verificarque q-q
-
= a
2
+ a
1
2
+ a
2
2
+ a
3
2
e
q\q
-
-3 -6 i
-7 j
8 k
-3) -7) j
-3) 8 k
6 i
6 -3) i
-6) 8 j
7 j
7 -3) j
-7) -6) k
-8 k
-8) -3) k
-8) -6) j
8 -7) i
8x8
q\q
-
-3 -6 i
-7 j
8 k
-3 9 18 i
21 j
-24 k
6 i
-18 i
36 -42 k
-48 j
7 j
-21 j
42 k
49 56 i
-8 k
24 k
48 j
-56 i
64
reordenando
Cuat e rnione s
17
Lic Adriana Fav ie ri
q-q
-
p p
1
i
p
2
j
p
3
k
9 18 i
21 j
-24 k
36 -18 i
-48 j
-42 k
49 56 i
-21 j
42 k
64 -56 i
48 j
24 k
q-q
-
= 3 + 36 + 49 + 64
q-q
-
= a
2
+ a
1
2
+ a
2
2
+ a
3
2
Conjugado de un producto
El conjugado de un producto de cuaterniones es igual al
producto de los conjugados en sentido opuesto.
Dados
q
1
y q
2
- q
1
- q
2
= q
2
-q
1
Demostracin
q
1
- q
2
= a b - a
1
b
1
- a
2
b
2
- a
3
b
3
) + b a
1
+ a b
1
- a
3
b
2
+ a
2
b
3
) i
+
+b a
2
+ a
3
b
1
+ a b
2
- a
1
b
3
) j
+ b a
3
- a
2
b
1
+ a
1
b
2
+ a b
3
) k
q
1
- q
2
= a b - a
1
b
1
- a
2
b
2
- a
3
b
3
) - b a
1
+ a b
1
- a
3
b
2
+ a
2
b
3
) i
+
-b a
2
+ a
3
b
1
+ a b
2
- a
1
b
3
) j
- b a
3
- a
2
b
1
+ a
1
b
2
+ a b
3
) k
q
1
- q
2
= a b - a
1
b
1
- a
2
b
2
- a
3
b
3
) + -b a
1
- a b
1
+ a
3
b
2
- a
2
b
3
) i
+
+-b a
2
- a
3
b
1
- a b
2
+ a
1
b
3
) j
+ -b a
3
+ a
2
b
1
- a
1
b
2
- a b
3
) k
= q
2
-q
1
Ejemplo 14
Dados
q
1
= -3 + 6 i
+ 7 j
- 8 k
y q
2
= 1 + 12 i
- 7 j
- 11 k
verificarque q
1
- q
2
= q
2
-q
1
18
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
q
1
- q
2
= -114 - 163 i
- 2 j
- 101 k
+ 2 j
+ 101 k
A
q
2
= 1 - 12 i
+ 7 j
+ 11 k
q
1
= -3 - 6 i
- 7 j
+ 8 k
q
2
\q
1
-3 -6 i
-7 j
8 k
1 -3 -6) i
-7) j
8 k
-12 i
-12) -3) i
--12) 8 j
7 j
7 -3) j
-7) -6) k
11 k
11 -3) k
11 -6) j
-11 -7) i
-11 8)
q
2
\q
1
-3 -6 i
-7 j
8 k
1 -3 -6 i
-7 j
8 k
-12 i
36 i
-72 84 k
96 j
7 j
-21 j
42 k
49 56 i
11 k
-33 k
-66 j
77 i
-88
reordenando
q
2
-q
1
p p
1
i
p
2
j
p
3
k
-3 -6 i
-7 j
8 k
-72 36 i
-96 j
84 k
49 56 i
-21 j
42 k
-88 77 i
-66 j
-33 k
p = q
2
-q
1
p = -3 - 72 + 49 - 88) + -6 +36 +56 +77) i
+ -21 - 66 - 7 - 96) j
+ k
Cuat e rnione s
19
Lic Adriana Fav ie ri
p = -114 + 163 i
+ 163 j
+ 101 k
B
A = B
Representacin de puntos a travs de cuaterniones
Todo punto del espacio tridimensional puede ser
representado mediante un cuaternin cuya parte real
es cero.
Si P P
1
, P
2
, P
3
) - P = 0 + P
1
i
+ P
2
j
+ P
3
k
Ejemplo 15
Representar el vector P (-7, 4, 6) como un cuaternin
P = 0 - 7 i
+ 4 j
+ 6 k
+ v
2
j
+ v
3
k
- v = 0 + v
1
i
+ v
2
j
+ v
3
k
Ejemplo 16
Representarel vector v
-
=
3
2
i
+
8
5
j
-
3
4
k
como un cuaternin
v = 0 +
3
2
i
+
8
5
j
-
3
4
k
20
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
Importancia de los cuaterniones unitarios
La importanciade los cuaternionesunitariosreside en que
a travs de ellos se pueden representarrotacionesen tres
dimensionesde manera muy sencilla.Si q es un cuaternin
unitario, ste puede pensarsecomo una esfera de radio 1 en
el espacio 4 D.Y podemos representaruna rotacin en el
espacio 4 D, en donde a
1
, a
2
, a
3
) son las componentesde
cualquiereje arbitrarioy a el ngulo de rotacin.
Representacin de rotaciones en el espacio alrededor
de un eje.
Una rotacin alrededorde un vector unitarion
-
y
un ngulo puede pensarsecomo un cuaternin.
Sea n
-
= n
1
i
+ n
2
j
+ n
3
k
| n
-
| = 1 y un ngulo
el cuaternin que representa la rotacin alrededor
del eje es :
q = Cos|
2
| + | n
1
i
+ n
2
j
+ n
3
k
| Sin|
2
|
Comprobemos que es un cuaternin unitario :
| q| = Cos
2
|
2
| + n
1
2
+ n
2
2
+ n
3
2
| Sin
2
|
2
|
Como n
1
2
+ n
2
2
+ n
3
2
| = 1 pues | n
-
| = 1
| q| = Cos
2
|
2
| + Sin
2
|
2
|
| q| = 1
Ejemplo 17
Representarmedianteun cuaternin una rotacin de 90
o
alrededordel eje x .
E eje x escrito como un vector es : n
-
= i
Cuat e rnione s
21
Lic Adriana Fav ie ri
y
2
= 45
o
el cuaternin que representa la rotacin es
q = Cos|
2
| + | n
1
i
+ n
2
j
+ n
3
k
| Sin|
2
|
q = Cos|45
o
] + i
Sin|45
o
]
q =
2
2
+
2
2
i
Transformacin de puntos
Para rotar un punto en el espacio alrededorde un vector
unitarion
-
y un ngulo se sigue el siguienteprocedimiento:
Dado el punto P, el vector eje con respectoal cual se desea
rotar y el ngulo a rotar, el transformadodel punto P es : P
=
Ejemplo 18
Rotar el punto P 0, 3, 2) 90
o
alrededordel eje x .
el cuaternin que representa la rotacin es
q =
2
2
+
2
2
i
- q =
2
2
-
2
2
i
+ 3 j
+ 2 k
= q-P- q
P
--
= q-P
22
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
q\P 0 0 i
3 j
2 k
2
2
0 0
3 2
2
j
2 k
2
2
i
0 0
3 2
2
k
- 2 j
0 j
0 0 0 0
0 k
0 0 0 0
reordenando
q-P p p
1
i
p
2
j
p
3
k
0 0
3 2
2
j
2 k
0 0 - 2 j
3 2
2
k
0 0 0 0
0 0 0 0
P
--
=
3 2
2
- 2 j
+ 2 +
3 2
2
k
P
--
=
2
2
j
+
5 2
2
k
= P
--
- q
2
2
-
2
2
P
--
\ q
2
2
-
2
2
i
0 j
0 k
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
2
2
j
2
2
2
2
j
-
2
2
|-
2
2
| k
0 0
5 2
2
k
5 2
2
2
2
k
5 2
2
|-
2
2
| j
0 0
Cuat e rnione s
23
Lic Adriana Fav ie ri
P
--
\ q
2
2
-
2
2
i
0 j
0 k
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
2
2
j
1
2
j
1
2
k
0 0
5 2
2
k
5
2
k
-
5
2
j
0 0
reordenando
P
--
- q p p
1
i
0 j
0 k
0 0 0 0
0 0 0 0
1
2
j
1
2
k
0 0
-
5
2
j
5
2
k
0 0
P
= q-P- q = |
1
2
-
5
2
| j
+ |
1
2
+
5
2
| k
= q-P- q = -2 j
+ 3 k
0, -2, 3)
P0,3,2
P
0,2,3
24
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
Distintas perspectivas
Al realizar rotaciones con cuaterniones pueden adoptarse
dos perspectivas distintas. Una considerando fijos los
ejes del marco de referencia, y otra considerando fijo
el punto a rotar.
Si consideramosfijo el marco de referencia, el producto
q-P- q representauna rotacin del punto en sentido
antihorario, y el producto q -P-q representauna rotacin
del punto en sentido horario.
Este tipo de perspectivasuele llamarserotacin con
perspectiva central.
En cambio si consideramosfijo el punto, el producto
q-P- q representauna rotacin del marco de referenciaen
sentido horario, y el producto q - P-q representauna
rotacin del marco de referencia en sentido antihorario.
Este tipo de perspectivasuele llamarserotacin con
perspectiva axial.
Cuadro resumen
Rotacin con perspectivacentral
q-P- q rotacin en sentido antihorario
q -P-q rotacin en sentido horario
Rotacin con perspectivaaxial
q-P- q rotacin en sentido horario
q -P-q rotacin en sentido antihorario
Rotacin de rectas
Mediante la rotacin en el espacio con cuaterniones
las rectas se transforman en otras rectas.
Demostracin
Cuat e rnione s
25
Lic Adriana Fav ie ri
Una recta en el espacio que para por el punto A A
1
, A
2
, A
3
)
y es paralelaal vector u
-
= a
1
, a
2
, a
3
) escrita en forma
paramtrica es :
x = A
1
+ a
1
t
y = A
2
+ a
2
t
z = A
3
+ a
3
t
Para simplificar la demostracin vamos a aplicarle
una rotacin alrededor del eje x de un ngulo .
El cuaternin que representa la rotacin es :
q = Cos|
2
| + Sin|
2
| i
- q = Cos|
2
| - Sin|
2
| i
+ A
2
+ a
2
t) j
+ A
3
+ a
3
t) k
su transformado ser
P
= q-P- q
q\P 0 A
1
+ a
1
t) i
A
2
+ a
2
t) j
A
3
+ a
3
t) k
Cos|
2
| 0 Cos|
2
|-
A
1
+ a
1
t) i
Cos|
2
|-
A
2
+ a
2
t) j
Cos|
2
| -
A
3
+ a
3
t) k
Sin|
2
| i
0 -Sin|
2
|-
A
1
+ a
1
t)
Sin|
2
|-
A
2
+ a
2
t) k
-Sin|
2
|-
A
3
+ a
3
t) j
0 j
0 0 0 0
0 k
0 0 0 0
26
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
reordenando
q-P p p
1
i
p
2
j
p
3
k
0 Cos|
2
|-
A
1
+ a
1
t) i
Cos|
2
|-
A
2
+ a
2
t) j
Cos|
2
| -
A
3
+ a
3
t) k
-Sin|
2
|-
A
1
+ a
1
t)
0 -Sin|
2
|-
A
3
+ a
3
t) j
Sin|
2
|-
A
2
+ a
2
t) k
0 0 0 0
0 0 0 0
P
--
= -Sin|
2
| A
1
+ a
1
t) + Cos|
2
| A
1
+ a
1
t) i
+
+t |Cos|
2
| a
2
- Sin|
2
| a
3
| + |Cos|
2
| A
2
- Sin|
2
| A
3
| j
+
+t |Sin|
2
| a
2
+ Cos|
2
| a
3
| + |Sin|
2
| A
2
+ Cos|
2
| A
3
| k
= P
--
- q
P
--
\q Cos|
2
| -Sin|
2
| i
0 j
0 k
-Sin|
2
| A
1
+ a
1
t)
Cos|
2
| A
1
+ a
1
t) i
t Cos|
2
| a
2
- Sin|
2
| a
3
| +
Cos|
2
| A
2
- Sin|
2
| A
3
| j
t Sin|
2
| a
2
+ Cos|
2
| a
3
| +
Sin|
2
| A
2
+ Cos|
2
| A
3
| k
Cuat e rnione s
27
Lic Adriana Fav ie ri
Por cuestionesde espacio la tabla se ir completandopor
columas
P
--
\q Cos|
2
|
-Sin|
2
| A
1
+ a
1
t) -Sin|
2
| Cos|
2
| A
1
+ a
1
t)
Cos|
2
| A
1
+ a
1
t) i
Cos|
2
| Cos|
2
| A
1
+ a
1
t) i
t Cos|
2
| a
2
- Sin|
2
| a
3
| +
Cos|
2
| A
2
- Sin|
2
| A
3
| j
t Cos|
2
| a
2
- Sin|
2
| a
3
| +
Cos|
2
| A
2
- Sin|
2
| A
3
|| Cos|
2
| j
t Sin|
2
| a
2
+ Cos|
2
| a
3
| +
Sin|
2
| A
2
+ Cos|
2
| A
3
| k
t Sin|
2
| a
2
+ Cos|
2
| a
3
| +
Sin|
2
| A
2
+ Cos|
2
| A
3
|| Cos|
2
| k
P
--
\q -Sin|
2
| i
-Sin|
2
| A
1
+ a
1
t) Sin|
2
| Sin|
2
| A
1
+ a
1
t) i
Cos|
2
| A
1
+ a
1
t) i
Cos|
2
| Sin|
2
| A
1
+ a
1
t)
t Cos|
2
| a
2
- Sin|
2
| a
3
| +
Cos|
2
| A
2
- Sin|
2
| A
3
| j
t Cos|
2
| a
2
- Sin|
2
| a
3
| +
Cos|
2
| A
2
- Sin|
2
| A
3
|| Sin|
2
| k
t Sin|
2
| a
2
+ Cos|
2
| a
3
| +
Sin|
2
| A
2
+ Cos|
2
| A
3
| k
t Sin|
2
| a
2
+ Cos|
2
| a
3
| +
Sin|
2
| A
2
+ Cos|
2
| A
3
|| Sin|
2
| j
P
--
\q 0 j
0 k
-Sin|
2
| A
1
+ a
1
t) 0 0
Cos|
2
| A
1
+ a
1
t) i
0 0
t Cos|
2
| a
2
- Sin|
2
| a
3
| +
Cos|
2
| A
2
- Sin|
2
| A
3
| j
0 0
t Sin|
2
| a
2
+ Cos|
2
| a
3
| +
Sin|
2
| A
2
+ Cos|
2
| A
3
| k
0 0
28
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
Simplificando y ordenando
P
p p
1
i
p
2
j
p
3
k
-Sin|
2
| Cos|
2
|-
A
1
+ a
1
t)
Sin
2
|
2
|-
A
1
+ a
1
t) i
Cos|
2
|-
A
2
+ a
2
t) j
Cos|
2
| -
A
3
+ a
3
t) k
Cos|
2
| Sin|
2
|-
A
1
+ a
1
t)
Cos
2
|
2
|-
A
1
+ a
1
t) i
-Sin|
2
|-
A
3
+ a
3
t) j
Sin|
2
|-
A
2
+ a
2
t) k
0 0 0 0
0 0 0 0
P
= 0 + t a
1
+ A
1
) i
+ |t Cos|] a
2
- Sin|] a
3
) + Cos|] A
2
- Sin
|t Sin|] a
2
+ Cos|] a
3
) + Sin|] A
2
+ Cos|] A
3
)] k
llamando
b
1
= Cos|] a
2
- Sin|] a
3
) C
1
= Cos|] A
2
- Sin|] A
3
)
b
2
= Sin|] a
2
+ Cos|] a
3
) C
2
= Cos|] A
2
+ Sin|] A
3
)
P
= 0 + t a
1
+ A
1
) i
+ t b
1
+ C
1
) j
+ t b
2
+ C
2
) k
- q =
2
2
-
2
2
i
+ 3 j
+ 2 k
Q = 0 + 3 i
+ 2 j
+ 0 k
= q-P- q Q
= q-P- q
Transformamos slo los extremos del segmento ya que
hemos demostrado que la transformada de una recta es
una recta, y el segmento est incluido en la recta.
Cuat e rnione s
29
Lic Adriana Fav ie ri
Transformamos slo los extremos del segmento ya que
hemos demostrado que la transformada de una recta es
una recta, y el segmento est incluido en la recta.
P
= -2 j
+ 3 k
= q-Q- q
Q
--
= q-Q
q\Q 0 3 i
2 j
0 k
2
2
0
3 2
2
i
2 j
0
2
2
i
0 -
3 2
2
2 k
-0
0 j
0 0 0 0
0 k
0 0 0 0
Q
--
= -
3 2
2
+
3 2
2
i
+ 2 j
+ 2 k
= P
--
- q
P
--
\ q
2
2
-
2
2
i
0 j
0 k
-
3 2
2
-
3
2
3
2
i
0 0
3 2
2
i
3
2
i
3
2
0 0
2 j
0 0
2 k
-j
0 0
reordenando
Q
= 3 i
+ 2 k
0, -2, 3) y Q
3, 0, 2)
30
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
P0,3,2
P
0,2,3
Q3,2,0
Q
3,0,2
Cuaterniones con el programa Mathematica 6
Para trabajar con cuaterniones en el Mathematica 6 debe-
mos primero cargar el paquete correspondiente que se
llama : " Quaternions", y se carga de la siguiente
manera:
Quaternions`
Ejemplo 20
Ingreso de cuaterniones
Para ingresar un cuaternin se procede as:
Si q = 2 - 3 i
+ 5 j
+ 4 k
q Quaternion2, 3, 5, 4
Quaternion|2, -3, 5, 4]
Si a la instruccin le agregamos dos puntos antes del
smbolo igual se carga el cuaternin en la memoria pero
no lo escribe en la pantalla.
q : Quaternion2, 3, 5, 4
Ejemplo 21
Encontrar el cuaternin conjugado de q = 2 - 3 i
+ 5 j
+ 4 k
Cuat e rnione s
31
Lic Adriana Fav ie ri
Conjugateq
Quaternion|2, 3, -5, -4]
Ejemplo 22
Encontrar el cuaternin opuesto de q = 2 - 3 i
+ 5 j
+ 4 k
q
Quaternion|-2, 3, -5, -4]
Ejemplo 23
Encontrar valor absoluto de q.
Absq
3 6
Ejemplo 24
Normalizar el cuaternin q
q
Absq
Quaternion
2
3
3
,
1
6
,
5
3 6
,
2
2
3
3
Ejemplo 25
Hallar el cuaternin inverso de q.
q
Absq
2
Quaternion|
1
27
, -
1
18
,
5
54
,
2
27
|
Ejemplo 26
Hallar la suma de
q
1
= -3 + 6 i
+ 7 j
- 8 k
y q
2
= 1 + 12 i
- 7 j
- 11 k
32
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri
Quaternion3, 6, 7, 8 Quaternion1, 12, 7, 11
Quaternion|-2, 18, 0, -19]
Ejemplo 27
Hallar la resta de
q
1
= -3 + 6 i
+ 7 j
- 8 k
y q
2
= 1 + 12 i
- 7 j
- 11 k
+ 7 j
- 8 k
y q
2
= 1 + 12 i
- 7 j
- 11 k
0,2,3
Bibliografa
Santal, 1966), Geometra Proyectiva,
Eudeba, Buenos Aires.
Kuipers, Santal, 1999), Quaternions and Rotation
Sequences, PrincentonUniversityPress, New Jersey.
34
Cuat e rnione s
Lic Adriana Fav ie ri