Está en la página 1de 30

saqarTvelos saxeliT

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlo


meore kolegia
gadawyvetileba

N2/1-370,382,390,402,405 q. Tbilisi, 2007 wlis 18 maisi

kolegiis Semadgenloba:
besik lolaZe – sxdomis Tavmjdomare, momxsenebeli mosamarTle
oTar siWinava – wevri
joni xecuriani – wevri

sxdomis mdivani: darejan Caligava

saqmis dasaxeleba: saqarTvelos moqalaqeebi zaur elaSvili, suliko maSia,


rusudan gogia da sxvebi da saqarTvelos saxalxo damcveli saqarTvelos parlamentis
winaaRmdeg

davis sagani: `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 533 muxlis


konstituciuroba saqarTvelos konstituciis me-14 da 21-e muxlebTan mimarTebiT

saqmis ganxilvis monawileni: mosarCeleebi zaira natroSvili, ioseb nacvliSvili,


elene feraZe, darejan mTvareliSvili (#370 konstituciuri sarCeli) da maTi
warmomadgeneli kaxa kukava; mosarCele zaur elaSvili (#382 konstituciuri sarCeli) da
misi warmomadgenlebi rusudan mWedliSvili da nino elbaqiZe; mosarCeleebi suliko
maSia da rusudan gogia (#390 konstituciuri sarCeli); mosarCele anzor manZulaSvili
(#402 konstituciuri sarCeli) da misi warmomadgenlebi zurab maraqveliZe da irakli
xorbalaZe; mosarCelis – saqarTvelos saxalxo damcvelis (#405 konstituciuri sarCeli)
warmomadgeneli giorgi mSvenieraZe; mopasuxis – saqarTvelos parlamentis
warmomadgeneli baTar Canqseliani; mowmeebi: saqarTvelos saxelmwifo ministri
reformebis koordinaciis sakiTxebSi kaxa benduqiZe, reformebis koordinaciis sakiTxebSi
saqarTvelos saxelmwifo ministris mTavari mrCeveli qeTi qoqraSvili; specialisti –
sazogadoebriv mecnierebaTa universitetis samarTlis skolis direqtori, profesori levan
izoria.

1
1. sadavo norma, `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 53 3 muxli (aqciaTa
savaldebulo miyidva) saqarTvelos parlamentma miiRo 2005 wlis 24 maiss. mis
Sesabamisad, aqcioners, romelsac sakuTrebaSi aqvs saaqcio sazogadoebis xmis uflebis
mqone aqciaTa 95%-ze meti (SemdegSi – maJoritari aqcioneri), ufleba eZleva
gamoisyidos sxva aqcionerTa aqciebi samarTlian fasad. im aqcioners, romlis aqciebis
gamosyidvac xdeba (SemdegSi – minoritari aqcioneri), aqvs ufleba, miiRos samarTliani
fasi.
`mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxlis pirvel punqtSi miTiTebulia amave
kanonis 532 muxlis me-2 punqtze, romlis mixedviT, arsebobs samarTliani fasis dadgenis
orgvari procedura. procedura SesaZlebelia gaiTvaliswinos saaqcio sazogadoebis
wesdebam. Tu wesdebaSi es sakiTxi mowesrigebuli ar aris, samarTlian fass adgens
damoukidebeli eqsperti an sabrokero kompania. damoukidebel eqsperts an sabrokero
kompanias evaleba gamosyidvis angariSis Sedgena, romelSic mieTiTeba gamosyidvis
dokumenturad dadasturebuli garemoebebi, aqciaTa samarTliani fasis dasadgenad
gamoyenebuli meTodi da amis safuZvelze gansazRvruli aqciaTa fasi. Sefasebisas
aqcionerisaTvis miyenebuli zianisaTvis damoukidebeli eqspertisa da sabrokero
kompaniis pasuxismgebloba gaTvaliswinebulia maTi mTeli qonebis farglebSi.
dadgenilia samarTliani fasis qveda zRvari – is ar unda iyos naklebi yvelaze maRal fasze,
romelic gamosyidvis ganmxorcielebelma aqcionerma bolo 12 Tvis ganmavlobaSi
gadaixada am sazogadoebis aqciaSi.
`mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxlis Sesabamisad, gadawyvetilebas
aqciaTa gamosyidvis Taobaze iRebs maJoritari aqcioneri. maJoritari aqcioneri beWdviT
organoSi aqveynebs gancxadebas, romelic unda Seicavdes informacias aqciaTa
gamosyidvis pirobebisa da proceduris Taobaze, registratoris misamarTis Sesaxeb, sadac
SesaZlebelia damoukidebeli eqspertis an sabrokero angariSis gacnoba, aseve
gamosyidvis saaRricxvo TariRze, romlis mdgomareobiT moxdeba aqciaTa gamosyidva.
maJoritari aqcioneri gamoqveynebis dResve warudgens registrators gancxadebas
gamosyidvis Taobaze da damoukidebeli eqspertis an sabrokero kompaniis mier Sedgenil
gamosyidvis angariSs. igi aseve valdebulia, rom gamosyidvis reestrSi aRricxul yvela
aqcioners dazRveuli weriliT gaugzavnos gancxadeba gamosyidvis Sesaxeb. minoritari
aqcionerebis mier maTi mflobelobidan aqciis dabruneba xdeba gamosyidvis saaRricxvo
TariRidan 7 dRis vadaSi. regsitratori adgens e.w. `gamosyidvis reestrs~, sadac
miTiTebulia aqciaTa yvela registrirebuli mflobeli, maTi vinaoba da misamarTi,
mflobelobaSi arsebuli aqciebis raodenoba. mas Semdeg, rac maJoritari aqcioneri
registrators warudgens 533 muxlis pirveli punqtiT gaTvaliswinebul qmedebaTa
ganxorcielebis damadasturebel dokumentebs, registratori axorcielebs masze yvela aqciis
gadaformebas.
minoritari aqcioneri uflebamosilia ar daeTanxmos damoukidebeli eqspertis an
sabrokero kompaniis mier dadgenil aqciaTa fass da mimarTos sasamarTlos aqciaTa
gansxvavebuli fasis dadgenis moTxovniT gamosyidvis Sesaxeb gancxadebis

2
gamoqveynebidan 90 dRis vadaSi. minoritari aqcioneris mier Sesrulebis miRebis
dayovnebis SemTxvevaSi, aseve maSin, rodesac misi adgilsamyofeli ucnobia, maJoritari
aqcioneris valdebuleba SeiZleba Sewydes deponirebiT.
aqciaTa savaldebulo miyidvas SeiZleba mohyves saaqcio sazogadoebis
gardaqmna SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebad kreditorTa savaldebulo
Setyobinebis gareSe.
2. 2006 wlis 16 marts saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos konstituciuri
sarCeliT (registraciis #370) momarTes saqarTvelos moqalaqeebma d. mTvareliSvilma, e.
feraZem, n. kalandaZem, i. nacvliSvilma da z. natroSvilma. isini iyvnen saaqcio
sazogadoebis `teleneti~ aqcionerebi. maTi umetesoba didi xnis ganmavlobaSi muSaobda
am sawarmoSi da aqciebi miiRes rogorc TanamSromlebma. aqciebis nawili SeZenilia
aqcionerebis danazogiT. mosarCeleTa mimarT ganxorcielda `mewarmeTa Sesaxeb~
kanonis 533 muxliT gaTvaliswinebuli aqciaTa savaldebulo gamosyidva. sarCels daerTvis
maJoritari aqcioneris gancxadeba, romliTac gamosyidvis saaRricxvo TariRad dadgenilia
2005 wlis 26 seqtemberi, xolo erTi aqcia Sefasebulia 40 TeTrad. mosarCeleTa
informaciiT, aqciebis fasis gaangariSebisas aqciebi ar imyofeboda brunvaSi fasiani
qaRaldebis bazarze. rogorc fasiani qaRaldebis damoukidebeli registratoris Sps `kompania
centris~ werilidan irkveva, 2006 wlis 2 TebervlisaTvis mosarCeleebi ukve aRar
iricxebodnen saaqcio sazogadoebis `teleneti~ aqcionerebad. 2006 wlis 29 martis #2/3/370
saoqmo CanaweriT sakonstitucio sasamarTlos meore kolegiam arsebiTad gansaxilvelad
miiRo #370 konstituciuri sarCeli `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 53 3 muxlis
konstituciurobis Taobaze saqarTvelos konstituciis me-14 da 21-e muxlebTan
mimarTebiT.
saqarTvelos moqalaqe z. elaSvilma saqarTvelos sakonstitucio sasamarTloSi
konstituciuri sarCeli (registraciis #382) Semoitana 2006 wlis 25 aprils. mosarCele iyo
saaqcio sazogadoebis `daviT sarajiSvili da eniseli~ aqcioneri. man aqciebi SeiZina
vauCerebiT 1992 wels. miRebuli dividendebi misTvis, rogorc pensionerisaTvis,
mniSvnelovan Semosavals warmoadgenda. maJoritarma aqcionerma gazeTSi
`rezonansi~ 2006 wlis 13 Tebervals gamoaqveyna gancxadeba aqciebis gamosyidvis
Taobaze, xolo 14 Tebervals Sesabamisi gancxadebiT mimarTa minoritar aqcionerebs.
gamosyidvis saaRricxvo TariRad ganisazRvra 2006 wlis 10 marti. 2006 wlis 10 maiss
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos me-2 kolegiam #2/4/382 saoqmo CanaweriT
arsebiTad gansaxilvelad miiRo #383 konstituciuri sarCeli `mewarmeTa Sesaxeb~
saqarTvelos kanonis 533 muxlis konstituciurobis Taobaze saqarTvelos konstituciis 21-e
muxlTan mimarTebiT.
2006 wlis 1 ivniss saqarTvelos sakonstitucio sasamarTloSi konstituciuri sarCeli
(registraciis #390) Semoitanes saqarTvelos moqalaqeebma s. maSiam da r. gogiam.
mosarCeleebi iyvnen saaqcio sazogadoebis `ekrani~ minoritari aqcionerebi. am
SeTxvevaSic ganxorcielda `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 53 3 muxliT
gaTvaliswinebuli procedura. 2006 wlis 16 ivniss saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos

3
me-2 kolegiam #2/6/390 saoqmo CanaweriT arsebiTad gansaxilvelad miiRo #390
konstituciuri sarCeli `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 533 muxlis
konstituciurobis Taobaze saqarTvelos konstituciis me-14 da 21-e muxlebTan
mimarTebiT.
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTloSi 2006 wlis 15 agvistos daregistrirda
saqarTvelos moqalaqis a. manZulaSvilis #402 konstituciuri sarCeli saqarTvelos
parlamentis winaaRmdeg. mosarCele iyo saaqcio sazogadoebis `kaspicementi~ aqcioneri.
rogorc Sps `kompania centris~ mier 2006 wlis 4 maiss gacemuli amonaweridan irkveva,
is flobda 503 aqcias, xolo TiTo aqciis nominaluri Rirebuleba Seadgenda 1.30 lars.
gancxadebaSi aqciaTa gamosyidvis gadawyvetilebis miRebis Taobaze maJoritari
aqcioneris mier gamosyidvis saaRricxvo TariRad miTiTebulia 2006 wlis 4 maisi, xolo
erTi aqciis fasad – 26 TeTri. 2006 wlis 30 oqtombris #2/10/402,405 saoqmo CanaweriT
sakonstitucio sasamarTlom #402 konstituciuri sarCeli arsebiTad gansaxilvelad miiRo
moTxovnis im nawilSi, romelic Seexeba `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 53 3 muxlis
konstituciurobas saqarTvelos konstituciis 21-e muxlis pirvel da me-3 punqtebTan
mimarTebiT.
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTloSi 2006 wlis 18 agvistos daregistrirda
saqarTvelos saxalxo damcvelis #405 konstituciuri sarCeli saqarTvelos parlamentis
winaaRmdeg. 2006 wlis 30 oqtombris #2/10/402,405 saoqmo CanaweriT sakonstitucio
sasamarTlom #405 konstituciuri sarCeli miiRo arsebiTad gansaxilvelad `mewarmeTa
Sesaxeb~ kanonis 533 muxlis konstituciurobis Taobaze saqarTvelos konstituciis 21-e
muxlis pirvel punqtTan mimarTebiT. amave saoqmo CanaweriT sakonstitucio
sasamarTlos mier saboloo gadawyvetilebis miRebamde SeCerda `mewarmeTa Sesaxeb~
saqarTvelos kanonis 533 muxlis moqmedeba.
3. saqmis arsebiTi ganxilvisaTvis momzadebis procesSi sakonstitucio sasamarTlos
meore kolegiam saqarTvelos parlamentidan gamoiTxova `saxelmwifo qonebis
privatizebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonisa da `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos
kanonSi cvlilebebisa da damatebebis Setanis Taobaze~ kanonis, romelmac gaiTvaliswina
533 muxli, saparlamento ganxilvis stenografiuli Canawerebi da Sesabamisi ganmartebiTi
baraTebi. `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonSi cvlilebebisa da damatebebis
Setanis Taobaze~ kanonis proeqtTan dakavSirebuli masalebi kolegias aseve moawoda
saqarTvelos prezidentis saparlamento mdivnis moadgilem.
saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos meore kolegiis mier #370, 382, 390, 402 da
405 konstituciuri sarCelebis arsebiTi ganxilva gaimarTa 2007 wlis 20, 21, 22 da 27
martis sxdomebze.
4. #370 konstituciur sarCelze mosarCeleTa warmomadgenels k. kukavas miaCnia,
rom mcdaria Sexeduleba, romlis Sesabamisad sakuTrebis ufleba gulisxmobs ara uflebas
konkretul obieqtze, aramed uflebas am obieqtis safasurze. garkveuli safasuris gadaxdiT
sakuTrebis obieqtis Canacvleba gamonaklisia da ara wesi da saTanado gamarTleba
sWirdeba.

4
konstituciis 21-e muxliT sakuTrebis ufleba aRiarebuli da uzrunvelyofilia, xolo ra
SemTxvevebSi SeiZleba moxdes misi SezRudva, dadgenilia amave muxlis me-2 da me-3
qvepunqtebSi. am dros unda iyos aucilebeli sazogadoebrivi saWiroeba an gadaudebeli
aucilebloba. minoritari aqcionerebisaTvis aqciebis CamorTmevisas ar arsebobs arc erTi
miTiTebuli garemoeba. mxolod maJoritari aqcioneris survili, hqondes saaqcio
sazogadoebis aqciebis 100%, aris am aqcioneris piradi da ara sazogadoebrivi saWiroeba.
yuradReba unda gamaxvildes or momentze – SezRudvis legitimurobaze, sajaro da
kerZo interesebis proporciulobasa da dabalansebulobaze. mopasuxis warmomadgenelma
miuTiTa erTaderTi legitimuri mizani – minoritari aqcionerebis mier sasamarTlo davebis
usafuZvlo warmoeba, rac iwvevs kompaniis reputaciis Selaxvas da xels uSlis mis
saqmianobas. mowme k. benduqiZem zemoaRniSnuls daamata ori garemoeba: minoritari
aqcioneri, erTi mxriv, xels uSlis sawarmos organizaciul-samarTlebrivi formis Secvlas,
xolo, meore mxriv - damatebiTi investiciebis mozidvas.
minoritari aqcionerebis ufleba, mimarTon sasamarTlos, praqtikaSi formalur
xasiaTs atarebs, realur dabrkolebas ar uqmnis saaqcio sazogadoebas. argumentacia imis
Taobaze, Tu ra zians ayenebs sawarmos an sazogadoebriv interesebs minoritari
aqcioneris mier am uflebis ganxorcieleba, ar iqna warmodgenili. uflebis borotad
gamoyenebis safrTxis Tavidan acilebis SesaZlebloba, samoqalaqo kodeqsisa da sxva
Sesabamisi aqtebis mixedviT, ukve arsebobs da ar aris saWiro damatebiTi SezRudvebis
daweseba.
aseve ver dasabuTda saaqcio sazogadoebebis SezRuduli pasuxismgeblobis
sazogadoebebad gardaqmis aucilebloba. saaqcio sazogadoebisaTvis, sadac xdeba vrceli
sabuRaltro da sxva dokumetaciis warmoeba, garkveuli angariSebis wardgena fasiani
qaRaldebis erovnuli komisiisaTvis ar aris imdenad mZime tvirTi, rom aman gamoiwvios
misi SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebad gardaqmnis saWiroeba.
sawarmoSi damatebiTi kapitalis mozidva aSkarad legitimuri mizania, Tumca ver
iqna dasabuTebuli, Tu investirebis ra damatebiT saSualebebs qmnis sadavo norma.
investireba SesaZlebelia moxdes sawarmos kapitalis gazrdis gziT, aqciebis emisiis gziT.
aseT pirobebSi kanonmdebelma ar unda SemoiRos gacilebiT mZime da uflebis
SemzRudavi saSualeba.
sadavo norma dadebiT gavlenas ver moaxdens fasiani qaRaldebis bazris
ganviTarebaze saqarTvelos pirobebSi. saaqcio sazogadoebebis udidesi nawili saxelmwifo
sawarmoTa privatizebis gziT Camoyalibda. Tu saxelmwifo bazars gawmends am saaqcio
sazogadoebebis aqciebisagan, romlebic safondo birJaze aqciebis ZiriTad masas
warmoadgens, es daangrevs isedac mZime mdgomareobaSi arsebul birJas da zogadad,
saaqcio sazogadoebis instituts.
samarTliani fasis dadgenis meqanizmi samarTliani ar aris ori mizezis gamo: 1.
fasis dadgenis ufleba eZleva maJoritar aqcioners da miviRebT fass, romelic mis
interesebSia dadgenili 2. fasi ar iqneba dadgenili realurad sawarmos ganviTarebis,
Cadebuli investiciebis prognozebidan gamomdinare. fasiani qaRaldebis ganviTarebuli

5
bazris pirobebSi dadgenili fasi axlos dgas obieqtur fasTan da gamoricxulia subieqturi
Sefaseba. aRsaniSnavia, rom mowmeebmac miuTiTes am meqanizmis daxvewis
Taobaze.
k. kukavam, romelic saqarTvelos parlamentis wevria, ganacxada, rom raime
diskusia kanonis socialuri efeqtisa da miznebis Taobaze parlamentSi ar gamarTula. man
agreTve aRniSna, rom saqarTvelos parlamentSi mimdinareobs kanonproeqtze muSaoba,
romelic iTvaliswinebs `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxlis gauqmebas.
rac Seexeba `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 53 3 muxlis konstituciurobis sakiTxs
saqarTvelos konstituciis me-14 muxlTan mimarTebiT, mosarCelis warmomadgenelma
Tavis daskvniT sityvaSi uari ganacxada am moTxovnaze.
5. #382 konstituciur sarCelze mosarCelis warmomadgenelma r. mWedliSvilma
Seamcira sasarCelo moTxovna da miuTiTa, rom sadavo norma arRvevs saqarTvelos
konstituciis 21-e muxlis pirvel da me-3 punqtebs.
sakuTrebis uflebis cneba da Sinaarsi gansazRvrulia saqarTvelos samoqalaqo
kodeqsiT. sakuTrebis ufleba moicavs mis Tavisuflad gankargvis SesaZleblobas
mesakuTris mier, sadavo norma ki, rogorc misi saTauridanve Cans, minoritar aqcioners
avaldebulebs Tavisi nebis gareSe gankargos aqciebi.
sakuTrebis CamorTmevis cneba moicavs sadavo normiT gaTvaliswinebul
urTierTobasac, radganac arsad ar aris dakonkretebuli, rom sakuTreba aucileblad unda
iqnes CamorTmeuli saxelmwifos mier. marTebuli ar aris mopasuxis warmomadgenlis
pozicia, rom sadavo normiT ar xdeba sakuTrebis CamorTmeva, radganac minoritar
aqcioners Sesabamis anazRaurebas uxdian. qonebis safasuris gadaxda ar niSnavs, rom
sakuTrebis CamorTmeva ar xdeba.
`mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxliT gaTvaliswinebul SemTxvevaSi ar
arsebobs sazogadoebrivi saWiroeba da am muxlis gamoyeneba gaumarTlebelia. kanonSi
`aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebisaTvis sakuTrebis CamorTmevis wesis Sesaxeb~, ar
aris gaTvaliswinebuli aqciebis savaldebulo miyidva, rogorc aucilebeli sazogadoebrivi
saWiroeba. investiciebis mozdivis interesi ar aris sazogadoebrivi saWiroeba da ar
Tavsdeba konstituciis 21-e muxlis moTxovnebSi.
sadavo norma aseve ewinaaRmdegeba adamianis uflebaTa da ZiriTad
TavisuflebaTa dacvis konvenciis pirveli damatebiTi oqmis pirvel muxls, romelic
sakuTrebis uflebas Seexeba da sakuTrebis CamorTmevis nawilSi konstituciis 21-e
muxlis msgavsia.
6. #390 konstituciur sarCelze mosarCele s. maSiam Seamcira sasarCelo moTxovna
konstituciis 21-e muxlis me-2 punqtTan dakavSirebiT da ZalaSi datova moTxovna
amave muxlis pirvel da me-3 punqtebTan mimarTebiT.
sadavo normiT xdeba minoritari aqcioneris sayovelTaod aRiarebuli uflebis
gauqmeba, Tavisi nebiT gaasxvisos sakuTreba. marTalia, saxelmwifo uSualod ar
monawileobs aqciaTa savaldebulo miyidvaSi, magram is ereva kerZo pirebs Soris
urTierTobaSi kanonis saSualebiT.

6
konstituciis 21-e muxlis me-2 da me-3 punqtebiT aris gaTvaliswinebuli
SemTxvevebi, rodesac SesaZlebelia sakuTrebis uflebis SezRudva an sakuTrebis
CamorTmeva, magram aqciebis savaldebulo miyidva ar ganekuTvneba am
SemTxvevebs, radganac am dros ar arsebobs sazogadoebrivi saWiroeba. saqmis
ganxilvisas ver iqna moyvanili imis magaliTi, rom minoritari aqcionerebi xels uSlian
maJoritar aqcionerebs saaqcio sazogadoebis marTvaSi. es faqtobrivad SeuZlebelia,
radganac minoritar aqcioners SeuZlia mxolod daeswros saerTo krebas, daayenos
garkveuli sakiTxebi da moisminos ganmartebebi.
SeuZlebelia aqciebis samarTliani fasis dadgena, radganac saqarTveloSi safondo
birJa faqtiurad ar arsebobs. samarTlian fasTan dakavSirebiT sasamarTlosaTvis
mimarTvac araefeqturia, radganac xSir SemTxvevaSi aqciebis raodenoba imdenad
mcirea da saxelmwifo baJis odenoba imdenad maRali, rom minoritar aqcioners ar uRirs
sarCelis Setana. sarCelis Setanis SemTxvevaSic situacia ar icvleba, radganac sasamarTlo
isev auditis subieqtur daskvnas daeyrdnoba.
`mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxli arRvevs konstituciis me-14 muxls.
minoritari aqcioneri, mxolod imis gamo, rom misi qonebrivi mdgomareoba uaresia,
dgeba araTanaswor mdgomareobaSi maJoritar aqcionerTan. am SemTxvevaSi adgili
aqvs upiratesobis miniWebas qonebrivi mdgomareobis niSniT.
7. #402 konstituciur sarCelze mosarCelis warmomadgenlebma i. xorbalaZem da z.
maraqveliZem yuradReba gaamaxviles imaze, rom konstituciis 21-e muxlis pirveli
punqtiT sakuTrebis aRiareba da uzrunvelyofa, imavdroulad gulisxmobs mis
xelSeuxeblobas, vidre saqme ar Seexeba aucilebel sazogadoebriv saWiroebas.
amavdroulad, ar SeiZleba saqarTvelos konstituciis 21-e muxlis pirveli punqtis ganxilva
amave muxlis me-2 da me-3 punqtebisagan izolirebulad. me-2 da me-3 punqtebi adgenen
gamonaklisebs, rodesac SeiZleba SezRudva an CamorTmeva.
samoqalaqo-samarTlebrivi gagebiT, sakuTrebis ufleba samkomponentiania da
moicavs mflobelobas, sargeblobas da gankargvas. minoritar aqcioners ar rCeba arCevani,
SeinarCunos aqciebi an gayidos isini Tavis Sexedulebisamebr. mas ekargeba sakuTrebis
uflebis samive komponenti da Sesabamisad, sakuTrebac aRar aris saxeze. sakuTrebis
CamorTmevis ufleba ar aqvs kerZo pirs, aramed mxolod saxelmwifos, romelsac gaaCnia
imis eqskluziuri uflebamosileba, rom sazogadoebrivi interesis an aucilebeli saWiroebis
saxeliT miiRos Sesasruleblad savaldebulo gadawyvetileba.
aucilebel sazogadoebriv saWiroebad SeiZleba CaiTvalos adamianis sicocxlis
dacva, danaSaulTan brZola, gzis gayvana da a.S. maJoritari aqcioneris mier minoritari
aqcionerisaTvis iZulebis wesiT aqciebis CamorTmevisas aucilebeli sazogadoebrivi
saWiroeba ar ikveTeba. saaqcio sazogadoebis aqciaTa 100%-is erTi aqcioneris xelSi
Tavmoyra aris misi kerZo interesi. garda amisa, is subieqti, romelmac SeiZleba
daadginos aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebis raoba, aris saxelmwifo da ara kerZo
piri, romelsac SeiZleba mxolod mosazreba hqondes amis Taobaze, magram ara
sazogadoebrivi saWiroebis dadgenis ufleba.

7
darRveulia Tanabarzomierebis principi. im miznisaTvis, rom kvazi saaqcio
sazogadoeba gardaiqmnas efeqtur SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebad, romelic
did investiciebs moizidavs, ar aris aucilebeli, rom aqciaTa savaldebulo miyidva
ganxorcieldes. aqciebis Sesyidva SesaZlebelia momxdariyo Cveulebrivi sabazro
urTierTobebis gziT. aseve SeiZleboda kvazi saaqcio sazogadeobebis likvidacia da maT
bazaze sasurveli formis sawarmoebis Camoyalibeba.
8. #405 konstituciur sarCelze mosarCelis, saqarTvelos saxalxo damcvelis
warmomadgenels g. mSvenieraZes miaCnia, rom sadavo norma ewinaaRmdegeba
konstituciis 21-e muxlis pirvel punqts. 1997 wlis 25 martis #2/31-5 gadawyvetilebaSi
sakonstitucio sasamarTlom aRniSna, rom marTalia, saqarTvelos konstituciis 21-e muxlis
pirvel punqtSi ar aris naxsenebi sityva `SezRudva~, magram `sakuTreba da
memkvidreobis ufleba aRiarebuli da uzrunvelyofilia~ niSnavs, rom sakuTrebis uflebis
SezRudva dauSvebelia. Tumca, SezRudva SesaZlebelia konstituciis 21-e muxlis meore
punqtiT gansazRvrul SemTxvevebSi.
sadavo muxliT ar xorcieldeba sakuTrebis CamorTmeva, aramed sakuTrebis
erTerTi elementis – gankargvis SezRudva. konstitucia ambobs, rom arsebobs gasxvisebis
ufleba da ara valdebuleba. am dros xdeba ara adamianis uflebaTa da ZiriTad
TavisuflebaTa dacvis konvenciis pirveli damatebiTi oqmis pirveli muxlis me-2 punqtiT
gaTvaliswinebuli sakuTrebiT sargeblobis kontroli, aramed gankargvis SezRudva.
sakuTrebis uflebis SezRudvis Taobaze mowmeebmac aRniSnes TavianT CvenebebSi.
sakuTrebis uflebis SezRudvisas unda arsebobdes aucilebli sazogadoebrivi
saWiroeba da sazogadoebis interesi mkveTrad unda iyos gamoxatuli. is, Tu ra
warmoadgens aucilebel sazogadoebriv saWiroebas, sasamarTlom unda Seafasos
konkretuli sakiTxis ganxilvisas.
sadavo normiT dadgenili SezRudva legitimuria imdenad, ramdenadac saxelmwifos
konstituciiT aqvs miniWebuli SesaZlebloba SezRudos sakuTrebis ufleba. Tumca,
SezRudva ar aris miznis miRwevis erTaderTi saSualeba, rac mowme k. benduqiZis
Cvenebidanac irkveva. saaqcio sazogadoebaSi aqciebis 95%-is mflobels sruli ufleba da
saSualeba gaaCnia, rom moaxdinos saaqcio sazogadoebis likvidacia da Seqmnas sxva
saxis samewarmeo subieqti. SezRudva aseve ar iyo aucilebeli miznis misaRwevad.
saaqcio sazogadoebis mizania, rom moxdes masSi Tavisufali kapitalis dabandeba.
minoritari aqcionerebis gandevna aucilebeli ar aris saaqcio sazogadoebebis gaZlierebisa
da saxelmwifos ekonomikuri ganviTarebisaTvis.
Tu mopasuxis poziciidan gamovalT, saaqcio sazogadoeba, rogorc organizaciul-
samarTlebrivi forma, miuRebelia, rac ar aris marTebuli. mizezi, rom minoritari
aqcionerebi xels uSlian saaqcio sazogadoebis warmatebul saqmianobas da qveynis
ekonomikur ganviTarebas xelovnuri aJiotaJiT, antisareklamo kampaniiT, sasamarTlo
procesebiT, safuZvelsaa moklebuli. saqmis ganxilvisas ver dasaxelda msgavsi
magaliTebi saqarTvelos sinamdvileSi, xolo dausabuTebeli varaudis safuZvelze uflebis
SezRudva yovelgvar safuZvelsa da gonivrulobas aris moklebuli. rac Seexeba im mizans,

8
rom unda moxdes arafunqcionirebadi saaqcio sazogadoebebis moqceva Sesabamis
organizaciul-samarTlebriv formaSi, rac daaCqarebs investiciebis mozidvas da
samomavlod ganapirobebs ekonomikur ganviTarebas, misi miRweva SeiZleboda sxva
saSualebebiT.
amdenad, sakuTrebis uflebis SezRudva xdeba 21-e muxlis me-2 punqtis
darRveviT da Sedegad, imavdroulad irRveva amave muxlis pirvel punqtSi aRiarebuli
sakuTrebis ufleba.
9. saqarTvelos parlamentis warmomadgeneli baTar Canqseliani Tvlis, rom
mosarCeleTa moTxovna ar unda dakmayofildes usafuZvlobis gamo.
konstituciis preambulaSi miTiTebulia, rom is eyrdnoba 1921 wlis konstituciis
ZiriTad principebs. aqedan gamomdinare, mizanSewonilia moxdes saqarTvelos
respublikis 1921 wlis 21 Tebervlis konstituciis 114-e muxlis analizi, romlis Sesabamisad,
`sakuTrebis iZulebiTi CamorTmeva an kerZo iniciativis SezRudva SeiZleba mxolod
saxelmwifoebrivi da kulturuli saWiroebisaTvis calke kanonSi gansazRvruli wesiT.
CamorTmeul qonebaSi miecema saTanado safasuri, Tu kanonSi sxvagvarad ar aris
gansazRvruli.~ 1921 wlis konstitucia sakuTrebis uflebis SemzRudavi kanonmdeblis
SeboWvis erTaderT samarTlebriv saSualebas qonebis finansuri anazRaurebis principSi
xedavs. es aris aseve moqmedi konstituciis 21-e muxlis ZiriTadi principi. Tu mas
`mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxls mivusadagebT, gamodis, rom minoritari
aqcioneris ufleba, miiRos samarTliani anazRaureba, fantavs yovelgvar eWvs misi
uflebebis darRvevasTan dakavSirebiT.
sadavo norma ar iTvaliswinebs sakuTrebis uflebis arc SezRudvas da arc
sakuTrebis CamorTmevas. es aris saxelmwifos kanonieri, marTlzomieri da
samarTlebrivad dasaSvebi RonisZieba, rac mimarTulia saaqcio sazogadoebaSi garkveuli
tipis aqcionerebis wevrad yofnis upiratesi uflebis dacvisaken da ganpirobebulia am
aqcionerebisa da zogadad sajaro (qveynisa da sazogadoebis) interesebiT.
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlosa da adamianis uflebaTa evropuli
komisiis praqtikaSi, damkvidrebulia `sajaro interesebis~ cnebis farTo gageba. adamianis
uflebaTa evropuli sasamarTlo pativs scems kanonmdeblis xedvas am sakiTxze, Tu is
aSkarad moklebuli ar aris gonivrul msjelobas. ganmartebiTi baraTidan ar ikveTeba is
sajaro interesi, mizani, romlis miRwevasac emsaxureba `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis
533 muxli, magram miTiTebulia, rom kanonproeqtis miRebas mohyveba saaqcio
sazogadoebebis gaZliereba, investiciebis mozidva da mniSvnelovani ekonomikuri
winsvla, rac sazogadoebis interesebSia. saxelmwifo qonebis privatizebiT Seqmnili
saaqcio sazogadoebebi ufunqciodaa, rac aferxebs sawarmoo procesebis ganviTarebas
qveyanaSi. swored am problemis drouli mogvareba aris sadavo normis mizani. minoritari
aqcionerebi ayovneben sawarmos ganviTarebas. maTi arseboba, erTi mxriv, sawarmoSi
kapitaldabandebis saSualebas ar iZleva, xolo, meore mxriv, uaryofiT gavlenas axdens
sawarmos sasicocxlo procesebis ganviTarebaze. marTalia, saqarTveloSi amis Sesaxeb
araferia cnobili, magram sxva saxelmwifoTa magaliTi gviCvenebs, rom minoritar

9
aqcionerebs SeuZliaT xeli SeuSalon gadawyvetilebebis miRebas, investiciebis mozidvas
SantaJis, usafuZvlo sarCelebisa Tu antisareklamo kampaniebis gziT.
minoritari aqcionerebi iZulebuli arian ara dakargon, aramed gayidon, samarTlian
fasad gadascen Tavisi qoneba sxva kerZo pirs. aqciiT sargeblobis zogadi mizani misgan
finansuri sargeblis miRebaa, xolo sadavo kanoni minoritar aqcionerebs maTi kuTvnili
aqciebisaTvis samarTliani anazRaurebis miRebis saSualebas aZlevs. xdeba qonebis
transformacia, misi fulad, finansur aqtivad gadaqceva da ara CamorTmeva an uflebis
sxvagvari SezRudva.
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo kerZo pirebs Soris urTierTobebis
maregulirebel samarTlebriv normebs ar miiCnevs sakuTrebis SemzRudav an
CamomrTmev samarTlebriv normebad, aramed acxadebs, rom amgvari sakanonmdeblo
normebi ar warmoadgenen saxelmwifos mxridan sakuTrebis uflebaSi Carevas.
sakuTrebis uflebis SezRudva an CamorTmeva rom dadgindes, aucilebelia
minoritar aqcionerebs ekisrebodeT safuZvels moklebuli da gadaWarbebuli tvirTi. is, rom
es ase ar aris, damtkicebulia Semdegi garemoebebiT: 1. minoritari aqcioneri iRebs
samarTlian anazRaurebas 2. sadavo muxlis miReba gamoiwvia qveyanaSi arsebulma
ekonomikurma mdgomareobam da is emsaxureba saaqcio sazogadoebebis gaZlierebasa
da ganviTarebas 3. maJoritari aqcionerebisaTvis damatebiTi uflebebis miniWeba
ganpirobebulia ara interesTa balansis darRveviT, aramed ekonomikuri gaTvlebiT. rac
ufro met aqcias flobs piri, miT ufro meti investicia aqvs ganxorcielebuli sawarmoSi da
Sesabamisad moqmedebis imdenad farTo areali gaaCnia, rom unda SeeZlos samarTlian
fasad iyidos minoritari aqcionerebis aqciebi. maJoritar aqcioners aqvs saaqcio
sazogadoebaSi wevrad darCenis upiratesi ufleba, radganac, sajaro interesidan
gamomdinare, misi ufleba ufro dacvadia, vidre minoritari aqcioneris ufleba.
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos praqtikis gaTvaliswinebiT, qonebad
miiCneva mxolod is uflebebi, moTxovnebi da sxva sikeTe, romelic ukve arsebobs da ara
is uflebebi da sikeTe, romlebic SesaZloa momavalSi savaraudod warmoiSvas. aqedan
gamomdinare, konstituciis 21-e muxli ar axdens momavalSi SesaZeni uflebebis, qonebis
da komerciuli mogebis dacvis garantirebas.
konstitucia ar icavs sawarmoSi wevrad yofnis uflebas. minoritar aqcioners aqvs
erTaderTi ufleba, miiRos samarTliani anazRaureba. aqciebis savaldebulo miyidvis gziT
sazogadoebidan `garicxvis~ procedura ar warmoadgens arakonstituciur qmedebas
manam, sanam minoritar aqcionerebs miecemaT adeqvaturi anazRaureba. marTalia,
saqarTveloSi ar aris saTanado doneze ganviTarebuli fasiani qaRaldebis bazari da am
bazris ararseboba gamoricxavs samarTliani fasis dadgenas, magram kanoni gaTvlilia
momavlis perspeqtivaze. samarTliani fasis gansazRvra individualuri midgomis sakiTxia,
magram sabrokero kompaniis an eqspertis mier fasis arasworad dadgenis SemTxvevaSi
dacvis saTanado meqanizmi sasamarTloa.
rac Seexeba saqarTvelos konstituciis me-14 muxlTan sadavo normis
Sesabamisobas, Tanasworobis principis darRveva qonebrivi mdgomareobis mixedviT ar

10
xdeba. aqciebis miyidva xorcieldeba samarTlian fasad da kanonmdeblobiT zustad
gansazRvruli proceduriT, rac sruliad gamoricxavs Tanasworobis balansis darRvevas.
10. mowmem, saqarTvelos saxelmwifo ministrma ekonomikuri reformebis
sakiTxebSi k. benduqiZem miuTiTa, rom sadavo normis msgavsi norma yvela
ganviTarebul saxelmwifoSi moqmedebs. garda amisa, arsebobs evrokavSiris direqtiva,
romelic danergilia axal wevr saxelmwifoebSi da saqarTveloSic arsebobda aseTi tipis
regulirebis Sinaarsobrivi aucilebloba.
minoritar aqcioners ar SeuZlia monawileoba miiRos saaqcio sazogadoebis
marTvaSi. is zRudavs maJoritar aqcioners sawarmos ganviTarebaSi. minoritari
aqcionerebi sazogadoebis Zalian mcire nawils, albaT ramodenime aTeul aTas adamians,
warmoadgenen. xSirad Znelia maTi vinaobis dadgena. aqcia minoritari aqcionerebisaTvis
bevr SemTxvevaSi ara fasian qaRalds, aramed Tavis sawarmosTan kavSiris simbolos
warmoadgens da ar surT misi gayidva. isini arian finansuri da ara strategiuli investorebi,
romelTa mizanic investiciis fulad gadaqcevaa.
aris SesaZlebloba, rom reorganizaciis, likvidaciis an sxva SemTxvevaSi aqcia
Canacvlebuli iyos sxva saxis aqtiviT. likvidaciis Sedegebi minoritari aqcionerisaTvis
SeiZleba iyos aqciaTa savaldebulo miyidvis Sedegebis msgavsi. savaldebulo miyidvis
dros maT saSualeba eZlevaT TavianTi investicia fulad gadaaqcion. amis Sedegebi
minoritari aqcionerebisaTvis pozitiuria, radganac sxva SemTxvevaSi isini aqciebs
dakargavdnen, maTi gamosyidva moxdeboda arasamarTlian fasad an valebis sanacvlod.
samarTlebrivi TvalsazrisiT, minoritari aqcionerebis uflebebi SeizRuda, magram
realurad aseTi SezRudva ar momxdara. saaqcio sazogadoebebi gamoZebnidnen
minoritari aqcionerebisagan Tavis daRwevis sxva gzebs, romelic aqciebis savaldebulo
miyidvis analogiur Sedegebs moitanda. SezRudva xdeba kanoniT dadgenili wesiT,
gamomdinareobs saaqcio sazogadoebis bunebidan da Seesabameba saerTaSoriso
praqtikas. sadavo normiT gaTvaliswinebuli urTierToba ar aris CamorTmeva, radganac
am dros xdeba erTi saxis finansuri aqtivis sxva aqtiviT Canacvleba.
arsebobs sadavo normis miRebis sazogadoebrivi aucilebloba. saqarTveloSi
arsebuli saaqcio sazogadoebebis umravlesoba Seqmnilia privatizaciis da ara nebis
Tavisufali gamovlinebis Sedegad. aseTi tipis saaqcio sazogadoebebi ver iyeneben
srulyofilad maT xelT arsebul SesaZleblobebs, ver izidaven kapitals ucxouri bazridan da
gakotrebis piras arian. maTi aqciebi fasiani qaRaldebis bazarze ar brunaven. arsebobs
sazogadoebrivi saWiroeba, rom kvazi saaqcio sazogadoebebi gadaiqcnen SezRuduli
pasuxismgeblobis sazogadoebebad, rac realurad asaxavs maT samarTlebriv
mdgomareobas, maT faqtobriv saqmianobas da marTvas. SezRuduli pasuxismgeblobis
sazogadoebisagan gansxvavebiT, saaqcio sazogadoebas damatebiTi
angariSvaldebulebebi aqvs fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb kanonmdeblobidan
gamomdinare. es ar aris fataluri tvirTi, magram mcire sawarmosaTvis sakmaod mZime
tvirTs warmoadgens. kvazi saaqcio sazogadoebebis likvidacis Semdeg bazari
gaTavisufldeba imisaTvis, rom nebis Tavisufali gamovlinebiT Seiqmnas saaqcio

11
sazogadoeba, romelic moizidavs kapitals. am sawarmoebis ganviTareba gamoiwvevs
ekonomikis winsvlas da axali samuSao adgilebis Seqmnas. mowmem, SekiTxvaze,
SeuZliaT Tu ara aqciaTa 5%-is mflobelebs saaqcio sazogadoebis kapitalis gazrdis
Seferxeba, upasuxa, rom maT aseTi SesaZlebloba ar aqvT.
aqciebis savaldebulo miyidvis institutma praqtikaSic moitana pozitiuri Sedegi –
mxsvili da avtoritetuli investori Semovida ramodenime saaqcio sazogadoebaSi.
minoritari aqcionerebis arsebobis SemTxvevaSi, erTi mxriv, investors ar eqneboda
kapitaldabandebis ganxorcielebis saSualeba, xolo, meore mxriv, minoritari aqcionerebi
arian sxvadasxva sasamarTlo procesebis wyaro. es aris damatebiTi riski da amis Tavidan
acileba aris Zalian kargi.
aqciaTa savaldebulo miyidvas awonasworebs savaldebulo satendero SeTavazeba,
romliTac izRudeba maJoritari aqcioneri da valdebulia 50%-ze meti aqciebis SeZenis
Semdeg mimarTos sxva aqcionerebs winadadebiT, rom is mzad aris Seisyidos misi
aqciebi im fasad, ra fasadac man Seisyida sxva aqciebi. es erTiorad zrdis maJoritari
aqcioneris xarjebs.
aqciis samarTliani fasis dadgenis srulyofili meqanizmi arsad ar arsebobs.
nebismieri Sefaseba subieqturi procesia da ara obieqturi. mowme ver ixsenebs
SemTxvevas, rom saqarTveloSi fasTan dakavSirebiT minoritar aqcioners
sasamarTlosaTvis miemarTos. amdenad, SesaZlebelia CavTvaloT, rom ukve
ganxorcielebuli miyidvebi samarTlian fasad moxda. Tu konkretuli aqcioneri miiCnevs,
rom misi aqciebis gamosyidva arasamarTlian fasad moxda, mas SeuZlia mimarTos
sasamarTlos. miuxedavad amisa, samarTliani fasis dadgenis meqanizmis daxvewa da am
mimarTulebiT saqmianoba SesaZlebelia.
im periodis ganmavlobaSi, rodesac sakonstitucio sasamarTlos mier `mewarmeTa
Sesaxeb~ kanonis 533 muxlis moqmedeba SeCerebuli iyo saqmeze saboloo
gadawyvetilebis miRebamde, marTalia ramodenime saaqcio sazogadoebaSi ver
ganxorcielda aqciebis savaldebulo miyidva, magram maTi mdgomareobis gauaresebis
Taobaze informacia ar aris.
zogadad, samewarmeo samarTali isea mowyobili, rom rac metia wili
sazogadoebaSi, miT metia uflebebi da maTi dacvis xarisxi. es aris saaqcio sazogadoebis,
rogorc organizaciul-samarTlebrivi formis Tviseba da gamoricxavs sadavo normis
winaaRmdegobas saqarTvelos konstituciis me-14 muxlTan.
11. mowmem, saqarTvelos saxelmwifo ministris ekonomikuri reformebis
sakiTxebSi mTavarma mrCevelma q. qoqraSvilma, sadavo normis miRebis aucileblobaze
saubrisas aRniSna, rom realuri saaqcio sazogadoebebis ricxvi mcirea. saaqcio
sazogadoebebis Seqmna ZiriTadad ganxorcielda privatizebis gziT. sadavo muxli am
sazogadoebebs gadaaqcevs realur SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebebad. sxva
SemTxvevaSi es SeuZlebeli iqneboda, radganac `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonSi aris
daTqma, rom 50-ze meti partnioris arsebobis SemTxvevaSi, sawarmo, garda
kooperativisa, saaqcio sazogadoebis organizaciul-samarTlebrivi formiT unda

12
Camoyalibdes. sadavo norma iyo saqarTveloSi arsebuli realobis samarTlebriv farglebSi
moqcevis mcdeloba da am miznis miRwevisaTvis saukeTeso saSualeba. aseve moxda
saqarTvelos kanonmdeblobis SesabamosobaSi moyvana evrokavSiris samarTlis
saTanado normebTan.
minoritari aqcionerebi ver uqmnian dabrkolebas maJoritar aqcionerebs
gadawyvetilebaTa miRebaSi. isini ufro mcire investorebs warmoadgenen, vidre
sazogadoebis partniorebs da faqtiurad, dividendebsac ver iReben. aqedan gamomdinare,
aqciebis savaldebulo miyidva samarTlian gzas warmoadgens.
`mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxliT xdeba finansuri aqtivis Tvisobrivi
Secvla. SesaZlebelia, rom minoritarma aqcionerma miRebuli Tanxa daabandos sxva
saqmeSi. ar arsebobs sadavo normis moqmedebis raime sazogadoebrivi saWiroeba,
magram korporaciuli urTierTobebis srulyofisa da harmonizaciis TvalsazrisiT is
aucilebelia. is aseve xels Seuwyobs fasiani qaRaldebis bazrisa da ekonomikis
ganviTarebas.
12. specialistma, sazogadoebriv mecnierebaTa universitetis samarTlis skolis
direqtorma, profesorma l. izoriam aRniSna, rom konstituciis 21-e muxlis pirveli punqti
icavs TiToeuli piris sakuTrebis uflebas. konstitucias ar ainteresebs sakuTreba
momgebiania Tu ara. es ufleba unda gavigoT, rogorc mesakuTris samarTlebrivi
SesaZlebloba, saxelmwifos mxridan mis sakuTrebaSi ukanono Carevis SemTxvevaSi,
sarCeliT wardges sakonstitucio sasamarTloSi. amaSi vlindeba sakuTrebis konstituciuri
uflebis, rogorc uSualod moqmedi samarTlis mniSvneloba, romelic saxelmwifo
xelisuflebas zRudavs.
konstituciis 21-e muxlis pirveli punqti ar icavs absolutur, substanciur da
SeuzRudav sakuTrebas. kiTxva, icavs Tu ara es norma sakuTrebas kanonmdeblis
Carevisagan, alogikuria, radganac Careva jer unda gavigoT, rogorc Sinaarsis gansazRvra.
21-e muxlis me-2 punqtiT gaTvaliswinebuli termini `SezRudva~ ar unda iqnes gagebuli,
rogorc negatiuri kategoria, romliTac saxelmwifo sakuTrebis uflebaSi ereva. es aris
pozitiuri SesaZlebloba, romlis mixedviT, kanonmdebeli konkretuli sakuTrebis obieqtze,
sazogadoebrivi saWiroebis arsebobis SemTxvevaSi, am sakuTrebis Sinaarss
gansazRvravs. kanonmdebeli ara mxolod sajaro samarTlis farglebSi akeTebs amas,
aramed kerZosamarTlebriv urTierTobebSic. SezRudva maSin iZens negatiur xasiaTs da
21-e muxlis pirveli punqti im SemTxvevaSi dairRveva, rodesac sakonstitucio sasamarTlo
daadgens, rom kanonmdebeli sakuTrebis uflebis Sinaarsis gansazRvrisas, sazogadoebriv
interesTan erTad jerovnad ar iTvaliswinebs mesakuTris interess. amis dadgena ki xdeba
Tanazomierebis principis safuZvelze.
aucilebeli sazogadoebrivi saWiroeba ar unda gavaigivoT mxolod saxelmwifo
interesTan. gansaxilvel SemTxvevaSi saubaria sazogadoebriv interesze, saaqcio
sazogadoebis bunebaze da Sesabamisad, aqciaze sakuTrebas sxva socialuri datvirTva
aqvs, romelic ganpirobebulia ara sajaro interesiT, aramed TviT am sazogadoebis
bunebiT.

13
konstituciis 21-e muxlis me-3 punqtSi wina planze sakuTrebis Rirebuleba, misi
qonebrivi mxare gamodis. amas araviTari saerTo ar aqvs sakuTrebis Sinaarsisa da
farglebis dadgenasTan. es norma gansazRvravs sazogadoebrivi saWiroebisaTvis
sakuTrebis CamorTmevis pirobebs da uzrunvelyofs mesakuTris saTanado anazRaurebas.
CamorTmevis SemTxvevaSi saxelmwifos roli gadamwyvetia. CamorTmevas yovelTvis
saxelmwifo axorcielebs da sajaro interesebis arsebobisas. Tumca, praqtikaSi aris iseTi
SemTxvevebic, romlebsac formalurad CamorTmevad ver CavTvliT, magram
uTanabrdeba CamorTmevas.

II
1. sakorporacio samarTlis instituti, romlis Sesabamisadac ama Tu im winapirobis
arsebobisas da garkveuli procedurebiT xdeba minoritari aqcionerebis sakuTrebaSi
arsebuli aqciebis savaldebulo wesiT miyidva maJoritari aqcionerebisaTvis, ucxo ar aris
sazRvargareTis ganviTarebuli Tu ganviTarebadi saxelmwifoebis kanonmdeblobisaTvis.
sxvadasxva saxelmwifoSi gansxvavebulia aqciaTa savaldebulo miyidvisa da am gziT
ganxorcielebuli minoritar aqcionerTa saaqcio sazogadoebidan garicxvis Tu gandevnis
regulireba, Tumca sadavo arasodes gamxdara is garemoeba, rom am proceduris
momwesrigebeli normebi unda Seesabamebodes Sesabamis saxelmwifoSi moqmed
konstitucias, mis normebsa da principebs. am dros gansakuTrebuli yuradReba unda
gamaxvildes aqciaTa savalebulo miyidvis maregulirebeli normis Sinaarsze, im
samarTlebriv interpretaciaze, romelic SemogvTavaza kanonmdebelma da mocemulia
`mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxlSi. aRsaniSnavia, rom erTia zogadad samarTlis
instituti, xolo meore misi samarTlebrivi gaformeba, romelic SeiZleba Seesabamebodes
an ar Seesabamebodes konstitucias. sakonstitucio sasamarTlo sadavo normis
konstituciurobis ganxilvisas unda Semoifarglos aqciaTa savaldebulo miyidvis mxolod
moqmedi wesis konstituciur-samarTlebrivi SefasebiT.
2. rogorc aRiniSna, `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxli, garkveulwilad,
sazRvargareTul gamocdilebas emyareba. kanonSemoqmedebiT procesSi ganviTarebuli
saxelmwifoebisa da saerTaSoriso organizaciebis progresuli gamocdilebis gaziareba
misasalmebelia, magram es ar unda iyos TviTmizani. gamocdilebis gaziarebisas
mxedvelobaSia misaRebi ramodenime garemoeba. pirvel rigSi, implementirebuli
institutis Sinaarsis qarTuli versia unda Tavsdebodes saqarTvelos konstituciur-
samarTlebriv sivrceSi. implementaciisas safuZvlianad unda iqnes Seswavlili ama Tu im
institutis arsi, misi adgili erovnuli samarTlis sistemaSi. mxolod formaluri msgavseba ar
niSnavs Sinaarsobriv msgavsebas. aseve unda iqnes gaanalizebuli im sferoSi arsebuli
mdgomareoba da perspeqtivebi, sadac unda moxdes samarTlis axali institutis danergva,
gakeTdes SesaZlo Sedegebis prognozireba. gasaTvaliswinebelia, rom sakorporacio
samarTlis, iseve rogorc samarTlis sxva dargebis, ganviTareba evoluciur process
warmoadgens da mimdinareobs ama Tu im saxelmwifos ekonomikuri mdgomareobisa da
ganviTarebis perspeqtivebis gaTvaliswinebis fonze. metad rTulia erT mocemulobaSi

14
aprobirebuli samarTlebrivi modelis sxva garemoebebze efeqturi morgeba. aqedan
gamomdinare, mtkicebas, rom esa Tu is norma, romelic warmatebuli iyo erT
saxelmwifoSi, aseve aucileblad warmatebuli iqneba sxva samarTlebriv, ekonomikur,
socialur da politikur garemoSi, cdomilebis didi xarisxi aqvs.
3. sadavo normis, `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxlis konstituciurobis
sakiTxi dasmulia konstituciis 21-e da me-14 muxlebTan mimarTebiT. Tumca,
mosarCeleTa mier gansakuTrebuli yuradReba iqna gamaxvilebuli sadavo normis
Sesabamisobaze konstituciis 21-e muxlTan, romelic Seexeba sakuTrebis uflebas. im
sazogadoebaSi, romelmac konstituciis preambulaSive Tavis umTavres miznad
gamoacxada ekonomikuri Tavisuflebis, demokratiuli, samarTlebrivi da socialuri
saxelmwifos damkvidreba, saxelmwifos mier gatarebuli samarTlebrivi politika da
kanonmdeblis mier miRebuli gadawyvetilebebi unda Tavsdebodes am principebis
farglebSi. am farglebis darRveva, adamianis ZiriTadi uflebebisa da Tavisuflebebis,
gansakuTrebiT ki sakuTrebis uflebis ignorireba, gamoricxavs Tavisufali sabazro
ekonomikis ganviTarebas, mTlianad sazogadoebisa da mis calkeul wevrTa Rirseuli
cxovrebis uzrunvelyofas da politikur, ekonomikur Tu socialur stabilurobas. demokratiuli,
samarTlebrivi da socialuri saxelmwifos ekonomikuri siZliere swored sakuTrebis uflebis
pativiscemasa da dacvas eyrdnoba.
4. sadavo normis konstituciis 21-e muxlTan Sesabamisobaze msjelobisas
sakonstitucio sasamarTlom unda moaxdinos 21-e muxlis ganmarteba imis gasarkvevad,
moxda Tu ara Careva am muxliT dacul sikeTeSi, ra formisaa Careva, ganxorcielda Tu
ara igi konstituciis moTxovnaTa dacviT da Tavsdeba Tu ara konstituciur-samarTlebriv
farglebSi. `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxlis konstituciurobis Sefasebisas,
sakonstitucio sasamarTlosaTvis samarTlebriv sazoms warmoadgens konstituciis 21-e
muxli, misi moTxovnebi da is konstituciur-samarTlebrivi datvirTva, romelic sakuTrebas
aqvs. rac Seexeba kanonmdeblis mier Camoyalibebul sakuTrebis Sinaarssa da farglebs,
es aris sakonstitucio sasamarTlos Sefasebis obieqti da ara kriteriumi, romliTac Sefaseba
unda ganxorcieldes.
5. sadavo normis konstituciis 21-e muxlTan Sesabamisobis ganxilvamde, unda
gairkves konceptualuri sakiTxi – SesaZloa Tu ara `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 53 3
muxlis konstitciurobis Sefaseba saqarTvelos respublikis 1921 wlis konstituciis 114-e
muxlis mixedviT, romelic sakuTrebis CamorTmevasa da kerZo iniciativis SezRudvas
awesrigebda. konstituciis preambulaSi miTiTebulia, rom saqarTvelos moqalaqeni
saqarTvelos konstituciis gamocxadebisas eyrdnobian `saqarTvelos 1921 wlis konstituciis
ZiriTad principebs~. upirveles yovlisa, saWiroa gavaanalizoT, Tu ra konteqstSi aris
moxsenebuli konstituciis preambulaSi saqarTvelos respublikis 1921 wlis konstituciis
ZiriTad principebze dayrdnoba. aRniSnul sityvebamde preambulaSi miTiTebulia, rom
saqarTvelos moqalaqeni, 1921 wlis konstituciis ZiriTad principebTan erTad `eyrdnobian
qarTveli eris mravalsaukunovani saxelwmifoebriobis tradiciebs~. mTlianobaSi, es
Canaweri aris erovnuli saxelmwifoebriobis tradiciebis, aseve im faseulobebisadmi

15
erTgulebis gamoxatva, rasac safuZveli saqarTvelos respublikis 1921 wlis konstituciam
Cauyara. konstituciis preambulaSi saubaria swored ZiriTad principebze da ara calkeul
normebze da maT interpretaciaze da a.S. am TvalsazrisiT, gansxvaveba saqarTvelos
1995 wlis konstituciasa da 1921 wlis konstituciebs Soris arsebiTia da nebismier aspeqtSi
igrZnoba. garda amisa, unda gaviTvaliswinoT, rom saqarTvelos respublikis 1921 wlis
konstitucia iqmneboda XX sakunis dasawyisisaTvis arsebuli mdgomareobis,
samarTlebriv-politikuri Sexedulebebisa da koncefciebis gaTvaliswinebiT, xolo adamianis
uflebaTa da TavisuflebaTa sferos axasiaTebs dinamizmi, gansakuTrebiT maTi dacvis
xarisxis zrdisa da gamyarebis mimarTulebiT. sakuTrebis uflebis dRevandeli gageba, misi
dacvis garantiebi arsebiTad gansxvavdeba XX saukunis dasawyisSi arsebuli
mdgomareobisagan. Tumca, isic unda aRiniSnos, rom saqarTvelos respublikis 1921 wlis
konstituciis 114-e muxlis pirveli winadadeba garkveviT miuTiTebs `saxelmwifoebriv da
kulturul saWiroebas~, rogorc sakuTrebis iZulebiT CamorTmevis an kerZo iniciativis
SezRudvis winapirobas da mxolod saTanado safasuris gadaxda ar aris sakmarisi qonebis
CamorTmevisaTvis. zemoaRniSnulidan gamomdinare, saqarTvelos respublikis 1921 wlis
konstituciis 114-e muxlze dayrdnobiT Camoyalibebuli midgoma, romlis Sesabamisadac
sakuTrebis uflebis SemzRudveli kanonmdebeli SezRudulia mxolod saTanado finansuri
anazRaurebis gansazRvis principiT, arasworia. es winaaRmdegobaSia konstituciis 21-e
muxlis me-2 punqtis moTxovnebTan da sakuTrebis uflebas mxolod deklarirebul, advilad
xelyofad da gamofitul institutad aqcevs, ramdenadac iZleva sakuTrebis uflebis
SezRudvis SesaZleblobas yovelgvari sazogadoebrivi saWiroebisa da legitimuri miznis
gareSe.
6. sakuTrebis ufleba umniSvnelovanesi ZiriTadi uflebaa. amavdroulad, sakuTreba
aris instituti, romelic saxelmwifos ekonomikur safuZvels warmoadgens. sakuTrebis
uflebis dacva ucxoa totalitaruli saxelmwifosaTvis, xolo demokratiuli, samarTlebrivi da
socialuri saxelmwifosaTvis sasicocxlod aucilebelia, erTi mxriv, sakuTrebis, rogorc
institutis konstituciur-samarTlebrivi garantireba, xolo, meore mxriv – mesakuTrisaTvis,
rogorc subieqtisaTvis uflebis samarTlebrivi dacvis sakmarisi saSualebebis miniWeba,
misi xelSewyobisa da uzrunvelyofis garantiebis Seqmna. swored am mizans emsaxureba
konstituciis 21-e muxlis pirveli punqti, romlis Sesabamisadac sakuTrebis ufleba
aRiarebuli da uzrunvelyofilia. es gulisxmobs ara mxolod mesakuTrisaTvis uflebis dacvis
samarTlebrivi SesaZleblobebis miniWebas, aramed sakuTrebis dacvas iseTi
xelyofisagan, romelic ar Tavsdeba amave muxlis me-2 da me-3 punqtiT dadgenil
farglebSi. aqedan gamomdinare, 21-e muxlis me-2 an me-3 punqtis damrRvevi norma,
romelic ar Seesabameba sakuTrebis uflebis SezRudvisadmi an sakuTrebis
CamorTmevisadmi wayenebul konstituciur-samarTlebriv standarts, imavdroulad
winaaRmdegobaSi mova amave muxlis pirvel punqtTanac.
7. saxelmwifos valdebuleba, uzrunvelyos sakuTrebis ufleba, moiTxovs Sesabamisi
samarTlebrivi wesrigis, maT Soris kerZosamarTlebrivi wesrigis Seqmnas.
kerZosamarTlebrivi urTierTobis regulirebisas kanonmdebeli isevea SeboWili konstituciis

16
normebiTa da principebiT, rogorc sajarosamarTlebrivi normebis dadgenisas. aqedan
gamomdinare, mosazreba, rom kerZosamarTlebrivi urTierTobis momwesrigebel
normaze, maT Soris `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxlze, ar vrceldeba
konstituciis 21-e muxlis moqmedeba da Sesabamisad, SeuZlebelia sadavo normis
konstituciasTan Sesabamisobis Sefaseba, mcdaria. aseTi midgoma, konstituciuri
kontrolis sferodan gamoiyvanda samarTlis normebis did nawils da am sferoSi
TviTnebobisaTvis noyier niadags Seqmnida.
8. amavdroulad, gasaTvaliswinebelia, rom sakuTrebis ufleba ar aris absoluturi da
SeuzRudavi ufleba. sakuTrebas didi socialuri datvirTva aqvs. mesakuTre sazogadoebis
nawilia da ara mxolod uflebamosilia miiRos garkveuli sikeTeebi sazogadoebisagan,
aramed valdebulicaa, rom Tavisi sakuTreba sazogadoebrivi keTildReobis miznebisaTvis
gamoiyenos. mesakuTrem unda gaiTavisos, rom ara mxolod mas aqvs interesebi, aramed
is imyofeba sxva interesTa garemocvaSi, romelTaganac is izolirebuli ar aris da sadac
aucilebelia interesTa gonivruli balansis dacva. am fonze kanonmdebeli uflebamosilia,
konstituciur-samarTlebrivi normebisa da principebis dacviT, daadginos normebi,
romlebic gansazRvraven sakuTrebis Sinaarssa da farglebs. sakuTreba aris kanonmdeblis
mier definirebadi ufleba. amas miT ufro meti mniSvneloba aqvs, rac ufro didia
sakuTrebis obieqtis socialuri datvirTva, misi bunebidan da Taviseburebebidan
gamomdinare.
9. imisaTvis, rom vimsjeloT, ramdenad konstituciuria `mewarmeTa Sesaxeb~
kanonis 533 muxli, aucilebelia gavarkvioT warmoadgens Tu ara aqcia `sakuTrebas~
konstituciis 21-e muxlis TvalsazrisiT. `mewarmeTa Sesaxeb~ kanoniT aqcia
ganmartebulia, rogorc `fasiani qaRaldi, romelic adasturebs saaqcio sazogadoebis
valdebulebebs partnioris (aqcioneris) mimarT da aqcioneris uflebebs saaqcio
sazogadoebaSi~. aqcias sakmaod specifiuri samarTlebrivi buneba aqvs. erTi mxriv, aqcia
moicavs saaqcio sazogadoebis wevrobisa da mis marTvaSi monawileobis komponents.
am mimarTebiT, aqcioners, saaqcio sazogadoebaSi misi monawileobis Sesabamisad,
aqvs xmis ufleba, informaciis miRebis ufleba, kontrolis ufleba, saerTo krebis
gadawyvetilebis gasaCivrebisa da `mewarmeTa Sesaxeb~ kanoniT gaTvaliswinebuli
sxva uflebebi. meore mxriv, aqcia aris saaqcio sazogadoebis qonebaSi mesakuTris
wilobrivi sakuTrebis gamomxatveli da wilze uflebis arsebobis damadasturebeli
dokumenti. is aris `wilobrivi fasiani qaRaldi~ `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb~
kanonis ganmartebiT. sakuTreba aqciaze materializebadia aqciis gankargvis
SemTxvevaSi, aseve sazogadoebis likvidaciisas, radganac is aZlevs aqcioners uflebas
miiRos likvidirebuli saaqcio sazogadoebis qoneba Tavisi wilis Sesabamisad. garda amisa,
aqcia aZlevs mis mesakuTres sawarmos mogebidan wilis miRebis uflebas. amdenad,
aqcia ar aris savaraudod misaRebi, virtualuri Semosavali, Tundac im SemTxevvaSi,
rodesac saqme dividendebs Seexeba. is aris aqcioneris samarTlebrivad ganmtkicebuli
qonebrivi uflebebisa da poziciis damadasturebeli sabuTi, romelic konstituciis 21-e
muxliT dacul sikeTes warmoadgens.

17
10. `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxlis konstituciuroba, sasarCelo
moTxovnebidan gamomdinare, Sesamowmebelia rogorc sakuTrebis CamorTmevis aseve
sakuTrebis uflebis SezRudvis TvalsazrisiT. mizanSewonilia, msjeloba warvmarToT
sakuTrebaSi Carevis simZimis mixedviT. Tavdapirvelad dasadgenia, aris Tu ara sadavo
normiT gaTvaliswinebuli urTierToba `sakuTrebis CamorTmeva~ konstituciis 21-e
muxlis me-3 punqtis gagebiT. mxolod amis Semdeg iqneba SesaZlebeli imis garkveva,
Tu ramdenad akmayofilebs is konstituciiT sakuTrebis CamorTmevisadmi wayenebul
metad mkacr formalur-samarTlebriv da materialur-samarTlebriv moTxovnebs. rogorc
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos, aseve sxvadasxva saxelmwifoebis
sakonstitucio sasamarTloebisa da saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos praqtikis
analizi, aseve sasamarTlos sxdomaze specialistis mier warmodgenili daskvna metyvelebs,
rom 21-e muxlis me-3 punqtiT gaTvaliswinebuli sakuTrebis CamorTmevis instituts
mkveTrad gamoxatuli formaluri niSnebi axasiaTebs. am cnebaSi ver Tavsdeba
nebismieri SemTxveva, rac piris mier, misi nebis sawinaaRmdegod sakuTrebis dakargvas
gulisxmobs. sakuTrebis CamorTmevaSi igulisxmeba eqspropriacia, romlis pirobebi da
wesi dadgenilia saqarTvelos kanoniT `aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebisaTvis
sakuTrebis CamorTmevis wesis Sesaxeb~. saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlo 2003
wlis 1 aprilis #2/155 gadawyvetilebaSi miuTiTebs: `mxedvelobaSia misaRebi is, rom
sakuTrebis uflebis CamorTmevis wesi vrceldeba im SemTxvevebze, rodesac amas adgili
aqvs saamisod uflebamosili subieqtebis (saxelmwifo organoebis) mxridan sajaro
amocanebis Sesasruleblad... ar SeiZleba sakuTrebis CamorTmevad ganvixiloT is
SemTxveva, rodesac qonebis ukan dabrunebas saxelSekrulebo urTierToba
ganapirobebs~. 21-e muxlis me-3 punqtiT gansakuTrebuli datvirTva eniWeba sakuTrebis
qonebriv komponents. sakuTrebis CamorTmevis urTierTobisaTvis maxasiaTebelia, rom
saxelmwifo ara mxolod adgens sakuTrebis CamorTmevis samarTlebriv reJims, aramed
pirdapir an iribad monawileobs CamorTmevis konkretul procesSi. aqciaTa savaldebulo
miyidvis SemTxvevaSi, saxelmwifom, sakanonmdeblo xelisuflebam daadgina
samarTlebrivi reJimi, magram TviTon ar gamodis am urTierTobis monawiled. SeiZleba
aqciaTa 95%-is an metis mflobeli saxelmwifo iyos, magram am SemTxvevaSi igi aris
aqcioneri, romelic am urTierTobebSi arsebiTad ar gansxvavdeba sxva maJoritari
aqcionerebisagan. aqciaTa savaldebulo miyidvis SemTxvevaSi faqtobrivad saxezea
minoritari aqcioneris kontrahirebis iZuleba. es aris garigeba, rac iTvaliswinebs, erTi
mxriv, minoritari aqcioneris mier maJoritari aqcionerisaTvis aqciebis sakuTrebaSi
gadacemas, xolo, meore mxriv, maJoritari aqcioneris mier minoritari aqcionerisaTvis am
aqciebSi samarTliani fasis gadaxdas. miuxedavad imisa, rom garigebis dadebisas
ignorirebulia minoritari aqcioneris neba, mas mainc ver gavaigivebT diametralurad
gansxvavebuli samarTlebrivi bunebis mqone saxelisuflebo aqtTan, riTac xdeba
sakuTrebis CamorTmevisaTvis uflebamosilebis miniWeba da CamorTmevis
samarTlebrivi gaformeba. sakuTrebis CamorTmevisas urTierTobebi mesakuTresa da
xelisuflebas Soris Tavisi arsiT sajarosamarTlebrivi urTierTobebia, rodesac urTierTobebi

18
aqcionerebs Soris kerZosamarTlebriv sferos ganekuTvneba. sakuTrebis CamorTmevis
ganxorcieleba SesaZlebelia mxolod aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebidan an
gadaudebeli aucileblobidan gamomdinare, sajaro miznebis misaRwevad.
zemoaRniSnulidan gamomdinare, `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 53 3 muxliT
mowesrigebuli urTierToba, miuxedavad imisa, rom am dros xdeba minoritari aqcioneris
mier sakuTrebis uflebis dakargva aqciaze, ver iqneba ganxiluli, rogorc sakuTrebis
CamorTmeva da ver moxdeba misi konstituciurobis Semowmeba 21-e muxlis me-3
punqtTan mimarTebiT.
11. ramdenadac, `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxliT gaTvaliswinebul
urTierTobas ver ganvixilavT sakuTrebis CamorTmevad, unda dadgindes sadavo normis
mimarTeba 21-e muxlis me-2 punqtTan. upirvelesad, gasarkvevia aqvs Tu ara adgili
`sakuTrebis uflebis SezRudvas~ 21-e muxlis me-2 punqtis TvalsazrisiT. sasamarTlo
iziarebs specialistis mosazrebas, rom `SezRudva~ unda iqnes gagebuli pozitiuri
SinaarsiT. Tu `SezRudvas~ am sityvis pirdapiri mniSvnelobiT ganvmartavT, maSin
konstituciis 21-e muxlis me-2 punqti mxolod sakuTrebis uflebaSi negatiuri Carevisagan
damcav da saxelmwifos SemzRudvel normad iqceva. am SemTxvevaSi Zalian
mniSvnelovania sworad iqnes gagebuli 21-e muxlis me-2 punqtis mizanmimarTuleba.
swored am punqtis safuZvelzea uflebamosili saxelmwifo sakuTrebis socialuri bunebidan
gamomdinare, daadginos sakuTrebis Sinaarsi da farglebi. `SezRudva~ unda gavigoT,
rogorc sakanonmdeblo CarCoebis dadgena saxelmwifos mier. sxva SemTxvevaSi, 21-e
muxlis me-2 punqtis regulirebis sferodan gavidoda urTierTobebis mTeli kompleqsi,
romelTa mimarTac ver moxdeba `SezRudvis~ misadageba misi pirdapiri mniSvnelobiT.
21-e muxlis me-2 punqtis SemTxvevaSi, sakuTrebis CamorTmevisagan gansxvavebiT,
saxelmwifo adgens samarTlebriv reJims, magram ar aris aucilebeli, rom pirdapir an
iribad monawileoba miiRos konkretul urTierTobaSi. aRniSnulidan gamomdinare,
`mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxli, rogorc minoritari aqcioneris aqciaze
sakuTrebis Sinaarsisa da farglebis ganmsazRvreli da Sesabamisi samarTlebrivi
urTierTobis momwesrigebeli norma, eqvemdebareba Semowmebas konstituciurobis
TvalsazrisiT konstituciis 21-e muxlis me-2 punqtTan mimarTebiT.
12. sadavo normis konstituciis 21-e muxlis me-2 punqtTan Sesabamisobis
dadgenisas unda gairkves, Tu ramdenad aris daculi konstituciis formaluri moTxovnebi.
21-e muxlis me-2 punqtis Tanaxmad, SezRudva SeiZleba ganxorcieldes kanoniT
gansazRvrul SemTxvevebSi da dadgenili wesiT. aqciaTa savaldebulo miyidvis
SemTxveva, aqciebis SeZenis Sedegad erTerTi aqcioneris sakuTrebaSi saaqcio
sazogadoebis xmis uflebis mqone aqciaTa 95%-ze metis gadasvla, romelic mas aZlevs
uflebas gamoisyidos sxva aqcionerTa aqciebi, dadgenilia `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis
533 muxliT. amave muxliT aris mowesrigebuli minoritari aqcionerebis mier maJoritari
aqcionerisaTvis aqciaTa savaldebulo miyidvis wesi. amdenad, sadavo norma, formaluri
kuTxiT, Seesabameba konstituciis 21-e muxlis me-2 punqts.

19
13. ramdenadac `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxli konstituciis 21-e muxlis
me-2 punqtiT gaTvaliswinebul `SezRudvas~ warmoadgens, aucilebelia dadgindes, aris
Tu ara ganpirobebuli aqciaTa savaldebulo miyidva `aucilebeli sazogadoebrivi
saWiroebiT~. Tumca, es SeuZlebelia `aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebis~ arsis
garkvevis gareSe. adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos midgoma am sakiTxisadmi
sakmaod liberaluria. saqmeze `jeimsi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg~ adamianis
uflebaTa evropulma sasamarTlom miuTiTa, rom sakuTrebis iZulebiTi gadacema erTi
kerZo piridan meore kerZo pirisaTvis SeiZleba Seesabamebodes kanonier mizans
sazogadoebis interesebSi. `sazogadoebrivi interesebis~ gageba vrcelia da moqmedebs
e.w. `saxelmwifos farTo mixedulebis~ koncefcia. sakanonmdeblo organosaTvis
miniWebuli Tavisufali moqmedebis CarCoebi mis mier socialur-ekonomikuri politikis
ganxorcielebisas sakmaod farTo unda iyos. Tumca, sakanonmdeblo organos pozicia
mcdaria, rodesac aSkaraa, rom am pozicias ar aqvs gonivruli safuZveli.
14. `aucilebeli sazogadoebrivi saWiroeba~ ar aris myari da yvela sazogadoebaze
universalurad morgebuli cneba. is cvalebadia drosa da sivrceSi politikuri, ekonomikuri
Tu socialuri mocemulobebis gaTvaliswinebiT. aqedan gamomdinare, is rac erT
sazogadoebaSi SeiZleba CaiTvalos `aucilebel sazogadoebriv saWiroebad~, SeiZleba
sxva sazogadoebaSi aseTad ar iqnes miCneuli. garda amisa, is, rac mocemuli
momentisaTvis gagebulia rogorc `aucilebeli sazogadoebrivi saWiroeba~, SesaZloa
momavalSi aseTad aRar CaiTvalos an piriqiT – dReisaTvis arsebulma mizanma,
romelsac ver mivaniWebT `aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebis xarisxs~ momavalSi
miiRos aseTi datvirTva. `aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebis~ gansazRvrisas didi
mniSvneloba aqvs imas, Tu ra aris sakuTrebis uflebis obieqti, rogoria misi buneba da
socialuri datvirTva. am TvalsazrisiT, is garemoebebi, romlebic warmoadgenen `aucilebel
sazogadoebriv saWiroebas~ sakuTrebis erTi obieqtis mimarT, aseT saWiroebas SeiZleba
ar warmoadginon sxva obieqtis mimarT.
15. `aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebis~ Sinaarss konkretul SemTxvevaSi
kanonmdebeli gansazRvravs. moqmedeba `aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebisaTvis~
ar niSnavs, rom is aris mimarTuli sazogadoebisaTvis garkveuli da gardauvali uaryofiTi
Sedegebis Tavidan asacileblad. kanonmdebeli `aucilebeli sazogadoebrivi
saWiroebisaTvis~ SeiZleba moqmedebdes, rodesac mas amoZravebs sazogadoebisaTvis
an misi nawilisaTvis dadebiTi Sedegebis momtani miznebi. amasTanave, ar aris
aucilebeli, rom kanonmdebelma konkretulad miuTiTos normaSi, Tu ra `aucilebeli
sazogadoebrivi saWiroebisaTvis~ iRebs mas. `aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebis~
arseboba SeiZleba gairkves normis analizis, misi ganmartebis Sedegad. piri, romelic
iyenebs normas, TviTon ki ar adgens `aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebis~ arsebobas
an ararasebobas, aramed miiCnevs, rom am konkretul SemTxvevaSi arsebobs
kanonmdeblis mier moazrebuli `aucilebeli sazogadoebrivi saWiroeba~. xolo imas, aris
Tu ara kanonmdeblis mosazreba `aucilebel sazogadoebriv saWiroebasTan~ dakavSirebiT
marTebuli da konstituciasTan Sesabamisi, sakonstitucio sasamarTlo adgens.

20
16. termini `aucilebeli sazogadoebrivi saWiroeba~ aseve gamoyenebulia
konstituciis 21-e muxlis me-3 punqtSic, sakuTrebis CamorTmevis mizanTan
dakavSirebiT. sakuTrebis CamorTmevis konteqstSi `aucilebeli sazogadoebrivi
saWiroeba~ mkacr da konkretul ganmartebas eqvemdebareba. es gamoxatulia `aucilebeli
sazogadoebrivi saWiroebisaTvis sakuTrebis CamorTmevis wesis Sesaxeb~ kanoniT
gaTvaliswinebul amomwurav CamonaTvalSic. 21-e muxlis me-2 punqtis farglebSi
`aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebis~ Sinaarsi ufro farTod unda iqnes gagebuli,
sakuTrebis socialuri bunebidan gamomdinare. Tu ar moxdeba 21-e muxlis me-2 punqtiT
dadgenili `aucilebeli sazogadoebrivi saWiroebis~ SedarebiT farTo da Tavisufali
interpretacia, maSin kerZosamarTlebrivi urTierTobebis maregulirebeli samarTlebrivi
normebi miiReben sixistis iseT maRal xarisxs, rac aqvs sajarosamarTlebrivi
urTierTobebis maregulirebel normebs. am sferoSi kanonmdebeli gacilebiT ufro
Tavisufalia, vidre sajarosamarTlebrivi urTierTobebis regulirebis sferoSi. Tumca, es ar
niSnavs kanonmdeblis srul Tavisuflebas da amovardnas konstituciur-samarTlebrivi
CarCoebidan. kanonmdeblis mier gamoxatuli pozicia unda iyos dabalansebuli, mkafio,
garkveuli da ar unda iZleodes TviTnebobisa da normis borotad, aramiznobrivad
gamoyenebis SesaZleblobas.
17. minoritar aqcionerTa aqciebis savadldebulo miyidva maJoritari
aqcionerisaTvis ver iqneba ganxiluli sazogadoebrivi saWiroebis konteqstSi da legitimur
miznad, radganac is `SezRudvas~ warmoadgens. es winaaRmdegobaSi movidoda
konstituciis 21-e muxlis me-2 punqtTan, romelic SezRudvas ganixilavs ara miznad,
aramed mis miRwevis saSualebad. sakonstitucio sasamarTlos amocanaa daadginos,
arsebobs Tu ara legitimuri mizani, romelic kanonmdebelma dainaxa da Semdeg Seafasos,
Tu ramdenad Tanabarzomieri saSualebaa aqciaTa savaldebulo miyidva am miznis
misaRwevad.
18. saaqcio sazogadoebebis Camoyalibebis procesi saqarTveloSi, iseve rogorc im
saxelmwfioebSi, sadac ekonomikis socialisturi sistema moqmedebda, garkveuli
TaviseburebebiT warimarTa. saaqcio sazogadoebebis ZiriTadi nawili privatizebis
Sedegad aris Seqmnili. Tumca, imis mtkiceba, rom saaqcio sazogadoebebi saqarTveloSi
xelovnurad da nebis gamovlenis gareSe Seiqmna, sadavoa. saqarTvelos respublikis 1991
wlis 9 agvistos kanoni `saqarTvelos respublikaSi saxelmwifo swarmoTa privatizebis
Sesaxeb~ imisaTvis, rom sawarmos muSakebi gamxdariyvnen sawarmos myidvelebi da
esargeblaT kanoniT daSvebuli SeRavaTebiT, moiTxovda amxanagobis Seqmnas.
saxelmwifo sawarmoTa privatizeba misi muSakebis mier warmoadgenda
mizanmimarTul moqmedebas da es procedura TavisTavad gulisxmobda muSakebis
mxridan Tavisufali nebis gamovlenas. amxanagobebi ar iqmneboda avtomaturad,
muSakebis nebis gareSe. 1994 wlis 14 aprils saqarTvelos respublikis ministrTa
kabinetma miiRo dadgenileba #287 `saqarTvelos respublikaSi saprivatizacio baraTebis
sistemis SemoRebis Sesaxeb~, romliTac saqarTvelos respublikis yovel moqalaqes 1993
wlis 1 seqtembris mdgomareobiT ufleba mieniWa, mieRo erTi saprivatizacio baraTi,

21
romelic saSualebas miscemda sakuTrebaSi ufasod mieRo gansazRvruli saerTo
saxelmwifo (saprivatizacio) qonebidan Tanabari wili. am dadgenilebiT damtkicebuli
`saprivatizacio baraTebis Sesaxeb~ debulebis Sesabamisad, saprivatizebo baraTebiT
ganxorcielda saxelmwifo sakuTrebaSi myofi sawarmoebis, maTi qvedanayofebis,
qonebis, saaqcio sazogadoebaSi da amxanagobebSi aqciebisa da wilis saqarTvelos
respublikis moqalaqebisadmi usasyidlod gadacemis meqanizmis realizacia. saprivatizebo
baraTebi moqmedebda, rogorc gadaxdis saSualeba. moqalaqes hqonda sruli Tavisufleba,
Tavisi nebis Sesabamisad ganekarga Tavisi kuTvnili vauCeri – moexdina misi realizacia
an gamoeyenebina vauCeri romelime saaqcio sazogadoebis aqciebis SesaZenad. swored
aseT samarTlebriv pirobebSi, rac faqtiurad gamoricxavda piris mier aqciebis SeZenas
misi nebis miuxedavad, Camoyalibda saaqcio sazogadoebebis umravlesoba.
19. saaqcio sazogadoebebisadmi erTiani midgomis SemuSaveba, rom aucilebelia
maTi gardaqmna SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebebad, marTebuli ar aris. is, Tu
romeli organizaciul-samarTlebrivi forma iqneba efeqturi sawarmosaTvis, gadasawyvetia
konkretul SemTxvevaSi. garkveuli saaqcio sazogadoebebis warumateblobis mizezi iyo
ara maTi organizaciul-samarTlebrivi forma, aramed am sawarmoTa efeqturi da
gaazrebuli marTvis ararseboba. im SemTxvevebisaTvis ki, rodesac sawarmosTvis
SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebis organizaciul-samarTlebrivi forma ufro
mizanSewonili iqneboda, arsebobs `mewarmeTa Sesaxeb~ kanoniT dadgenili procedura.
Tu procedura naklovania da gardaqmnis SesaZleblobebi SezRuduli, kanonmdebels
SeuZlia, konstituciur-samarTlebrivi farglebis dacviT, moaxdinos Sesabamisi cvlilebebis
Setana kanonSi. garda amisa, gasaTvaliswinebelia, rom saaqcio sazogadoeba istoriulad
aris kapitalis mozidvaze orientirebuli sawarmos organizaciul-samarTlebrivi forma da,
erTi mxriv, imis mtkiceba, rom aucilebelia saaqcio sazogadoebebis gardaqmna
SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebebad, romelic kapitalis mozidvis TvalsazrisiT
naklebad moqnili, mimzidveli da xelmisawvdomia, xolo, meore mxriv, imis mtkiceba,
rom es investiciebis mozidvas Seuwyobs xels, winaaRmdegobrivia.
20. kanoni `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb~ ar awesebs moTxovnebs zogadad
saaqcio sazogadoebebis organizaciul-samarTlebrivi fomiT Camoyalibebuli sawarmoebis
mimarT. angariSvaldebul sawarmod saaqcio sazogadoeba CaiTvleba mxolod im
SemTxvevaSi, Tu mis mier gamoSvebuli fasiani qaRaldebi, am SemTxvevaSi aqciebi,
rogorc wilobrivi fasiani qaRaldebi, ganTavsdeba sajaro SeTavazebis gziT an/da
daSvebulia savaWrod safondo birJaze. Tumca, saaqcio sazogadoeba angariSvaldebuli
sawarmoc rom iyos, valdebuleba komisias warudginos, gamoaqveynos an regsitrirebul
mesakuTreebs miawodos wliuri, naxevari wlisa da mimdinare angariSebi, fasiani
qaRaldebis bazarze investorTa interesebis dacvas, Riaobis uzrunvelyofisa da sxva
legitimuri miznebis miRwevas emsaxureba da ar metyvelebs saaqcio sazogadoebis,
rogorc organizaciul-samarTlebrivi formis naklovanebaze da zedmeti, miT umetes,
gadaWarbebuli valdebulebebiT ar tvirTavs sazogadoebas.

22
21. saaqcio sazogadoebis saqmianoba dakavSirebulia garkveul xarjebTan, maT
Soris iseTTan, romlebsac iwvevs minoritari aqcionerebis arseboba saaqcio
sazogadoebaSi. Tumca, es ar aris imdenad mZime da gadaWarbebuli tvirTi saaqcio
sazogadoebisaTvis, miT umetes normaluri marTvis pirobebSi, rom yvela SemTxvevaSi
gamoiwvios aqciebis savaldebulo miyidvis gziT minoritari aqcionerebis saaqcio
sazogadoebidan gandevnis aucilebloba. saqmis arsebiTi ganxilvisas ver dasaxelda verc
erTi SemTxveva, rodesac saaqcio sazogadoebas xarji minoritar aqcionerTa destruqciuli
moqmedebebis Sedegad warmoeSva. pirma, romelic monawileobas apirebs
xelSekrulebaze dafuZnebul miznobriv gaerTianebaSi, sadac sxva mravali piri
monawileobs, winaswarve unda gaicnobieros, rom msgavsi gaerTianeba mxolod
ekonomikuri mogebis miRebas ar gulisxmobs, finansurad udanakargod ver Caivlis da
mouwevs Tavisi partniorebis interesebisaTvis angariSis gaweva.
22. uflebis ganxorcielebisas arsebobs prezumfcia, rom uflebamosili piri
keTilsindisierad moqmedebs, Tumca praqtikaSi ver gamoiricxeba uflebis borotad
gamoyenebis SemTxvevebic. sasamarTlosaTvis mimarTvas SeiZleba mohyves saaqcio
sazogadoebaze sxvadasxva saxis SezRudvebis dakisreba, rac gamoiwvevs Seferxebebs
mis saqmianobaSi. magaliTisaTvis, xelsayreli garigebebis Seferxeba an CaSla da a.S.
aqve isic ar unda daviviwyoT, rom sabazro ekonomikis pirobebSi, rodesac sawarmos
konkurentunarianobis SesanarCuneblad moqnili, swrafi moqmedeba da
gadawyvetilebebis operatiuli miRebaa aucilebeli, drois faqtors gadamwyveti
mniSvneloba eniWeba da sasamarTlo dava drois dakargvis TvalsazrisiTac zians ayenebs
saaqcio sazogadoebas. miuxedavad aRniSnulisa, minoritari aqcionerebis gandevnis
gamarTleba ver iqneba is, rom isini axorcieleben maTTvis kanoniT miniWebul uflebebs,
maT Soris sasamarTlosaTvis mimarTvis uflebas. arakeTilsindisieri minoritari aqcioneris
Semaferxebel faqtors magaliTisaTvis, warmoadgens uflebis borotad gamoyenebasTan
dakavSirebiT arsebuli regulirebebi samoqalaqo kanonmdeblobaSi, sasamarTlo xarjebis
dakisrebis realuri perspeqtiva. kanonmdebels SeuZlia aseve moaxdonos `mewarmeTa
Sesaxeb~ kanonis Sesabamisi normebis gonivruli optimizacia da gacilebiT msubuqi
saSualeba iqneboda miznis misaRwevad, vidre minoritari aqcionerebis gandevna saaqcio
sazogadoebidan.
23. aucilebelia kanonmdebelma ise moaxdinos korporaciuli urTierTobebis
mowesrigeba, rom saaqcio sazogadoebebs mieceT rogorc arsebuli, aseve perspeqtivaSi
realurad mosalodnel garemoebebSi moqnili samewarmeo politikis gatarebis,
samewarmeo iniciativis gamovlenisa da ganviTarebis SesaZlebloba. am TvalsazrisiT
aqtiuri subieqti saaqcio sazogadoebaSi swored maJoritari aqcioneria, xolo minoritar
aqcioners ZiriTadad mogebis miRebis interesi amoZravebs da maJoritar aqcionerTan
SedarebiT, gacilebiT pasiuria. mimdinare etapze, rodesac ekonomikis ganviTarebisaTvis
gadamwyveti mniSvneloba aqvs ucxour investiciebs, arsebobs sazogadoebrivi
saWiroeba, Camoyalibdes mkveTri samarTlebrivi CarCoebi SesaZlo korporaciuli
konfliqtebis Tavidan asacileblad, Seiqmnas kompaniebis STanTqmis, likvidaciisa Tu

23
reorganizaciis efeqturi sakanonmdeblo meqanizmi, romlis ganuyofel nawils aqciaTa
savaldebulo miyidvis instituti warmoadgens. es xels Seuwyobs efeqturad organizebuli
sawarmoebis Camoyalibebas, fasiani qaRaldebis bazris ganviTarebas.
24. saqarTvelos ekonomikis ganviTarebisaTvis gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs
im sawarmoebs, romlebic Camoyalibebulia saaqcio sazogadoebis organizaciul-
samarTlebrivi formiT. qveyanaSi arsebuli warmoebis udidesi nawili swored maTze
modis. am saaqcio sazogadoebaTa saqmianobis efeqturobaze, maTi swraf da moqnil
restruqturizaciis SesaZleblobaze bevradaa damokidebuli investiciebis mozidva,
warmoebis ganviTareba, konkurentunariani produqciis Seqmna, axali samuSao adgilebis
gaCena da Sedegad, sazogadoebrivi keTildReobisa da stabilurobis zrda. xSirad am
swarmoTa ganviTarebis interesi scdeba mxolod saaqcio sazogadoebis farglebs da
regionalur, zogjer ki zogadsaxelmwifoebriv mniSvnelobasac iZens.
25. restruqturizaciisa da miT umetes, likvidaciis procesSi myofi saaqcio
sazogadoebis, romlis aqciebi daSvebulia safondo birJaze, aqciebis likviduroba mcirdeba,
maTi fasic ecema da aqciebis savaldebulo miyidva, srulfasovani anazRaurebis pirobebSi
minoritari aqcionerisaTvis xelsayrelic ki aris. Tumca, unda aRiniSnos, rom aqciaTa
savaldebulo miyidva ar warmoadgens universalur saSualebas yvela sawarmosaTvis
pozitiuri ekonomikuri cvlilebebis gansaxorcieleblad. aqciaTa savaldebulo miyidva
ZiriTadad gvevlineba, rogorc sawarmoTa STanqmisa da restruqturizaciis, Tanmdevi da
xelSewmyobi meqanizmi. am TvalsazrisiT statikur mdgomareobaSi myof saaqcio
sazogadoebebze am institutis moqmedebis gavrceleba zrdis misi aradaniSnulebisamebr
gamoyenebisa da SesaZlo negatiuri Sedegebis risks.
26. kanonmdebelma ise unda Camoayalibos aqciaTa savaldebulo miyidvis
momwesrigebeli norma, rom daicvas samarTliani balansi mxareebs Soris, gamoricxos
ekonomikuri Zalauflebis borotad gamoyenebis SesaZlebloba. minoritar aqcioners sruli
ufleba aqvs icodes, Tu ratom xdeba misi kuTvnili aqciebis maJoritari aqcioneris
sakuTrebaSi gadasvla. mas unda hqondes Tavisi poziciis gamoxatvisa da dacvis
samarTlebrivi saSualeba. maJoritari aqcioneris survili, sakuTrebaSi hqondes aqciebis
sruli paketi, gasagebi da bunebrivia, magram sakuTrebis uflebis SezRudvis gamarTlebas
ar warmoadgens. erTerTi aqcioneris xelSi aqciebis 95%-is an metis arseboba TavisTavad
ar niSnavs aqciaTa savaldebulo miyidvis socialuri saWiroebis gaCenas. aqciaTa
savaldebulo miyidva SesaZlebelia ganxorcieldes moxlod im SemTxvevaSi, rodesac is
warmoadgens aucilebel saSualebas Sesabamisi sawarmos normaluri funqcionirebisa da
ganviTarebisaTvis.
27. rodesac vaxdenT aqciaTa savaldebulo miyidvis Sefasebas Tanabarzomierebis
TvalsazrisiT, yuradRebis miRma ar unda darCes am proceduris arc erTi arsebiTi
komponenti. am mxriv gamosayofia da Sesafasebelia ori momenti – pirvel rigSi,
ramdenad Seesabameba zemoT moyvanil moTxovnebs aqciaTa savaldebulo miyidvis
Taobaze gadawyvetilebis miRebisa da aRsrulebis procedura da meore, ramdenad
uzrunvelyofs minoritari aqcionerebis samarTlian anazRaurebas aqciaTa savaldebulo

24
miyidvisas aqciis fasis dadgenis procedura. am ori umniSvnelovanesi garemoebis
gaTvaliswinebis gareSe, TviT legitimuri sazogadoebrivi miznis arsebobis SemTxvevaSic
ki, am miznis miRwevis saSualeba araadeqvaturi da araproporciuli iqneba.
28. 2005 wlis 28 ivlisis #1/4/184,228 gadawyvetilebaSi sakonstitucio sasamarTlo
miuTiTebs: `...saxelmwifo valdebulia sazogadoebrivi interesebiT sakuTrebis SezRudvis
yvelaze swori da efeqtiani gza gamonaxos, rac mZime tvirTad ar daawveba sameurneo
brunvis mxolod erT monawiles. miuRebelia erTi aseTi monawilis sakuTrebis garantiaze
uaris Tqma brunvis meore monawilis sakuTrebis sasargeblod...~. ekonomikuri
efeqturobis motiviT SemoRebuli wesi ar SeiZleba calmxriv tvirTad daawves erTerT
mxares, winaaRmdeg SemTxvevaSi garda samarTlebrivi problemebisa, warmoiSveba
sabazro dezorganizaciis, miwodebisa da moTxovnis disbalansis saSiSroeba.
`mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxliT dadgenili wesi ar Seesabameba am
moTxovnebs. is aSkarad arRvevs samarTlian balanss maJoritari aqcioneris sasargeblod.
sadavo normidan, misi sazRvargareTuli analogebidan gansxvavebiT, ar ikveTeba
aqciaTa savaldebulo miyidvis mizanmimarTuleba. es ki imis saSualebas iZleva, rom
maJoritarma aqcionerma gamoisyidos minoritari aqcionerebis aqciebi im SemTxvevaSic
ki, rodesac es sawarmosaTvis araviTar saWiroebas ar warmoadgens. 53 3 muxliT
dadgenili wesis Sesabamisad, minoritari aqcioneri aqciaTa savaldebulo miyidvis Taobaze
gadawyetilebis Sesaxeb informacias iRebs beWdviT organoSi gamoqveynebuli
gadawyvetilebiT, mas aRniSnuli gancxadeba aseve egzavneba dazRveuli weriliT. amgvar
pirobebSi minoritar aqcioners araTu ar aqvs samarTlebrivi saSualeba Tavi daicvas
maJoritari aqcioneris mier ekonomikuri Zalauflebis borotad gamoyenebisagan, aramed
mas imis SesaZleblobac ar aqvs, miiRos Sesabamisi informacia aqciaTa savaldebulo
miyidvis mizezebis Taobaze da daafiqsros Tavisi pozicia amasTan dakavSirebiT. sadavo
normiT gaTvaliswinebuli procedura aragamWvirvalea, aqciebis savaldebulo miyidvisas
minoritari aqcioneri faqtiurad informaciul vakuumSi imyofeba da gacilebiT wamgebian
mdgomareobaSia, vidre maJoritari aqcioneri. im pirobebSi, rodesac samarTlebrivi
sistema ver uzrunvelyofs minoritari aqcionerebis dacvasa da maTi uflebebis gansazRvras,
maJoritari da minoritari aqcionerebis interesebis konfliqti iwvevs damatebiT
samarTlebriv arastabilurobas saqmian garemoSi, zrdis riskebs da `afrTxobs~ rogorc Sida,
aseve ucxour investiciebs.
29. aqciaTa savaldebulo miyidvisas samarTliani fasis dadgenis meqanizmis
Sefasebisas `mewarmeTa Sexaxeb~ kanonis 533 muxlis garda, gasaTvaliswinebelia
amave kanonis 532 muxli, romelic aregulirebs savaldebulo satendero SeTavazebas.
rogorc aRvniSneT, 533 muxli samarTlian fasTan dakavSirebiT swored 53 2 muxlze,
konkretulad ki am muxlis me-2 punqtze miuTiTebs. termini `samarTliani fasi~ kanoniT
ar aris definirebuli. msgavsi ganusazRvreli samarTlebrivi terminebi samarTlisaTvis ucxo
ar aris da xSir SemTxvevaSi aucilebelicaa. Tumca, rodesac kanonmdebeli iyenebs
ganusazRvrel samarTlebriv termins, unda gaTvalos, rom praqtikaSi iarsebebs konkretul
SemTxvevebSi am terminis ganmartebis garkveuli obieqturi safuZvlebi da misi

25
ganmarteba ar iqneba damokidebuli pirTa garkveuli kategoriis fantaziaze Tu neba-
survilze. am TvalsazrisiT, gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba samarTliani fasis
dadgenis iseTi samarTlebrivi proceduris gansazRvras, romelic araorazrovani, mkafioa da
ar aZlevs romelime mxares manipulirebis saSualebas. safrTxe orive mxridan arsebobs –
maJoritari aqcioneris survilia, rom rac SeiZleba xelsayrel fasad SeiZinos aqciebi, xolo
minoritari aqcionerisa – miiRos maqsimaluri anazRaureba Tavisi aqciebis sanacvlod.
marTalia, savaldebulo satendero SeTavazebis wesi, gansakuTrebiT minoritari
aqcionerebisaTvis samarTliani anazRaurebis micemis kuTxiT, garkveulwilad abalansebs
interesebs, magram es ar aris is procedura, romelic yvela SemTxvevaSi win uZRvis
aqciaTa savaldebulo miyidvas, radganac is ar vrceldeba im SemTxvevebze, rodesac
maJoritar aqcioners `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 532 muxlis amoqmedebis momentSi
ukve ekuTvnoda saaqcio sazogadoebis xmis uflebis mqone aqciaTa 1/2-ze meti.
30. `mewarmeTa Sesaxeb~ kanoni samarTliani fasis dadgenis orgvar meqanizms
iTvaliswinebs - samarTliani fasis gansazRvras damoukidebeli eqspertis an sabrokero
kompaniis mier da samarTliani fasis gansazRvras saaqcio sazogadoebis wesdebiT
dadgenili wesiT. kanonmdebeli adgens samarTliani fasis qveda zRvars – samarTliani fasi
ar unda iyos naklebi im yvelaze maRal fasze, romelic gamosyidvis ganmaxorcielebelma
aqcionerma bolo 12 Tvis ganmavlobaSi gadaixada Sesabamisi saaqcio sazogadoebis
aqciaSi, magram es norma mxolod im SemTxvevebze gavrceldeba, rodesac am periodis
ganmavlobaSi ganxorcielda vaWroba saaqcio sazogadoebis aqciebiT. Tumca,
gaurkvevelia samarTliani fasis qveda zRvari im SemTxvevebSi, rodesac bolo 12 Tvis
ganmavlobaSi gamosyidvis ganmxorcielebel aqcioners saaqcio sazogadoebis aqciebi ar
SeuZenia an am aqciebiT vaWroba saerTod ar xorcieldeboda.
31. damoukidebeli eqspertis an sabrokero kompaniis mier samarTliani fasis
dadgenisas minoritari aqcioneris uflebebis darRvevis riski mcirdeba. amas uzrunvelyofs,
erTi mxriv, gamosyidvis angariSis Sedgenis valdebuleba, sadac aisaxeba gamosyidvis
dokumenturad dadasturebuli garemoebebi, samarTliani fasis dasadgenad gamoyenebuli
meTodi da aqciaTa fasi, xolo, meore mxriv, is, rom damoukidebeli eqsperti an sabrokero
kompania aqcionerisaTvis daudevrobiT an ganzrax araswori SefasebiT zianis
miyenebisaTvis mTeli Tavisi qonebiT agebs pasuxs. yovelive zemoaRniSnuls emateba
isic, rom minoritari aqcioneri uflebamosilia gaecnos gamosyidvis angariSs da mimarTos
sasamarTlos aqciaTa gansxvavebuli fasis dadgenis moTxovniT – e.i. mas kanonmdebeli
aniWebs samarTlebrivi dacvis saSualebebs. rac Seexeba samarTliani fasis dadgenis
konkretul meTods da am meTodis Sedegad miRebuli fasis samarTlianobis dadgenas, es
yovel konkretul SemTxvevaSi Semfaseblisa da saerTo sasamarTlos uflebamosilebaa da
ara sakonstitucio sasamarTlos msjelobis sagani, miT umetes, rom aqciebis fasis
gaangariSebis konkretuli meTodi sakanonmdeblo doneze mowesrigebuli ar aris.
32. suraTi icvleba im SemTxvevaSi, rodesac samarTliani fasis dadgenis procedura
sazogadoebis wesdebiTaa gansazRvruli. am dros balansi isev minoritari aqcioneris
sazianod irRveva da mas samarTlebrivi dacvis saSualebebic ar aqvs. `mewarmeTa

26
Sesaxeb~ kanonis 533 muxlis me-3 punqti aqcioners sasamarTlosaTvis mimarTvis
uflebas aZlevs im SemTxvevaSi, Tu fasi eqspertis an sabrokero kompaniis mier aris
dadgenili, magram kanoni ar awesrigebs im situacias, rodesac minoritari aqcioneri ar
eTanxmeba saaqcio sazogadoebis wesdebiT regulirebuli wesiT dadgenil fass.
33. `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxlis konstituciurobis Sefaseba aseve
unda moxdes konstituciis me-14 muxlTan mimarTebiT, radganac mosarCeles #390
konstituciur sarCelze miaCnia, rom minoritari aqcioneri, mxolod imis gamo, rom misi
qonebrivi mdgomareoba uaresia, dgeba araTanaswor mdgomareobaSi maJoritar
aqcionerTan da xdeba upiratesobis miniWeba qonebrivi mdgomareobis niSniT. aqedan
gamomdinare, gasarkvevia, aqvs Tu ara, sadavo normiT diferenciacias adgili, SeiZleba
Tu ara minoritari da maJoritari aqcionerebis ganxilva, rogorc arsebiTad msgavsi
subieqtebisa, xdeba Tu ara diferenciacia, misi arsebobis SemTxvevaSi, qonebrivi niSniT,
ramdenad gamomdinareobs diferenciacia sagnis bunebidan, aqvs Tu ara mas obieqturi
safuZveli da ramdenad proporciulia igi.
34. mopasuxis warmomadgenelma konstituciis me-14 muxlis darRveva uaryo im
argumetiT, rom `aqciebis gadacema xdeba samarTlian fasad da kanonmdeblobiT zustad
gansazRvruli proceduriT, rac sruliad gamoricxavs Tanasworobis balansis darRvevas~.
samwuxarod es pozicia ar iZleva srulfasovani Sefasebis saSualebas. samarTliani
anazRaurebis momenti im SemTxvevaSi SeiZenda datvirTvas, rodesac ukve garkveulia
diferenciaciis arsebobis sakiTxi da xdeba misi Tanabarzomierebis dadgena. sityvebSi
`kanonmdeblobiT zustad gansazRvruli proceduriT~ savaraudod igulisxmeba, rom norma
Seesabameba gansazRvrulobis princips. Tumca is, rom norma Seesabameba garkveul
princips, TavisTavad ar gamoricxavs konstituciis me-14 muxlis darRvevas.
35. imisaTvis, rom davadginoT `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 533 muxlis
konstituciuroba konstituciis me-14 muxlTan mimarTebiT, mizanSewonilia
gaviTvaliswinoT TviT korporaciuli urTierTobebis samarTlebrivi buneba. korporaciuli
urTierTobebi Tavisi xasiaTidan gamomdinare, gansakuTrebiT kapitalur sazogadoebebSi,
asimetriuli urTierTobebia. mniSvnelovania, rom pirze am urTierTobaTa momwesrigebeli
samarTlebrivi reJimi ar vrceldeba misi nebis gareSe, es ar aris urTierToba, romelSic piri
savaldebulo wesiT monawileobs, ramdenadac es faqtiurad mravalmxriv xelSekrulebaze
dafuZnebuli urTierTobaa. am urTierTobebSi piris Sesvla TavisTavad gulisxmobs, rom
man nebayoflobiT miiRo Sesabamisi saxelSekrulebo pirobebi da gacnobierebuli aqvs
urTierTobaTa sfecifika. korporaciuli urTierTobebis xasiaTi ganapirobebs am
urTierTobaTa monawileebis uflebebis, movaleobebisa da pasuxismgeblobis
diferencirebas sawarmoSi maTi qonebrivi monawileobis Sesabamisad. es aris saaqcio
sazogadoebis ZiriTadi principi, ris Taobazec informirebulia piri, rodesac is Sedis am tipis
urTierTobebSi. aqedan gamomdinare, rodesac vsaubrobT saaqcio sazogadoebaSi
mimdinare urTierTobaTa monawileebze, maTi uflebebisa da movaleobebis gansxvavebas
ver ganvixilavT, rogorc erTnairi SemTxveebis mimarT diferencirebul damokidebulebas,
arsebiTad msgavsi subieqtebisadmi araTanaswor midgomas. es aris urTierToba

27
aqcionerebs Soris, romlebmac nebayoflobiT airCies iseTi organizaciul-samarTlebrivi
forma, sadac gadawyvetilebis miRebasa da marTvaSi monawileoba, sxva
uflebamosilebaTa da aseve Sesabamisi pasuxismgeblobis farglebi sawarmoSi
monawileobis masStabebzea damokidebuli. saaqcio sazogadoebis saqmianoba efuZneba
umravlesobis princips da aq imTaviTve gamoricxulia arsebiTad gansxvavebuli wilobrivi
monawileobis mqone aqcionerebis Tanabari uflebebiTa da movaleobebiT aRWurvis,
maTi Tanaswor subieqtebad Camoyalibebis SesaZlebloba. konstituciis me-14 muxli ar
avaldebulebs kanonmdebels, rom uzrunvelyos msgavsi tipis urTierTobebSi mxareTa
Tanasworoba, ramdenadac is ar moiTxovs universalur Tanasworobas urTierTobis
samarTlebrivi bunebis gaTvaliswinebis gareSe.
36. garda zemoaRniSnulisa, gasaTvaliswinebelia isic, Tu ra igulisxmeba terminSi
`qonebrivi mdgomareoba~. mosarCele mas aigivebs piris monawileobis sididesTan
konkretul saaqcio sazogadoebaSi, magram monawileoba sawarmoSi da piris `qonebrivi
mdgomareoba~ ar aris identuri cnebebi. `qonebrivi mdgomareoba~, sawarmoSi
monawileobis garda, bevr sxva komponentsac moicavs da gacilebiT farTo cnebaa.
aqedan gamomdinare, ar Cans diferenciaciis niSanic.

III
ixelmZRvanela ra saqarTvelos konstituciis 89-e muxlis pirveli punqtis `v~
qvepunqtiTa da me-2 punqtiT, „saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos Sesaxeb“
saqarTvelos organuli kanonis me-19 muxlis `e~ qvepunqtiT, 21-e muxlis me-2 da me-8
punqtebiT, 23-e muxlis pirveli punqtiT, 25-e muxlis me-2 da me-3 punqtebiT, 43-e
muxlis me-2, me-4, me-7 da me-8 punqtebiT, 45-e muxliT, „sakonstitucio
samarTalwarmoebis Sesaxeb“ kanonis me-7 muxlis pirveli da me-2 punqtebiT, 24-e
muxlis me-4 punqtiT, 30-e, 31-e, 32-e da 33-e muxlebiT

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlo adgens:


1. dakamyofildes konstituciuri sarCeli #405 (saqarTvelos saxalxo damcveli
saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg).
2. nawilobriv dakmayofildes konstituciuri sarCeli #370 (saqarTvelos moqalaqeebi
d. mTvareliSvili, e. feraZe, n. kalandaZe, i. nacvliSvili da z. natroSvili saqarTvelos
parlamentis winaaRmdeg).
3. ar dakmayofildes konstituciuri sarCelebi #382 (saqarTvelos moqalaqe z.
elaSvili saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg), #390 (saqarTvelos moqalaqeebi s.
maSia da r. gogia saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg) da #402 (saqarTvelos
moqalaqe a. manZulaSvili saqarTvelos parlamentis winaaRmdeg).
4. arakonstituciurad iqnes cnobili `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 53 3
muxli saqarTvelos konstituciis 21-e muxlis pirvel da me-2 punqtebTan mimarTebiT.
5. gadawyvetileba ZalaSia sakonstitucio sasamarTlos sxomaze misi sajarod
gamocxadebis momentidan.

28
6. gadawyvetileba sabolooa da gasaCivrebas an gadasinjvas ar eqvemdebareba.
7. gadawyvetilebis asli gaegzavnos mxareebs, saqarTvelos prezidents, saqarTvelos
mTavrobas da saqarTvelos uzenaes sasamarTlos.
8. gadawyvetileba gamoqveyndes `saqarTvelos sakanonmdeblo macneSi~ 15 dRis
vadaSi.

kolegiis wevrebi

besik lolaZe

oTar siWinava

joni xecuriani

asli dedanTan sworia

29
saqarTvelos sakonstitucio
sasamarTlos mdivani qeTevan eremaZe

30

También podría gustarte