Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
EL NUEVO TESTAMENTO
de Nuestro Señor Jesuscristo
Amuzgo de Guerrero
La Liga Bíblica
Las Sagradas Escrituras para Todos
1
El Nuevo Testamento
en el amuzgo de Guerrero
Publicado por
© La Liga Bíblica 1973
2
Prólogo
El Nuevo Testamento forma parte de las Sagradas Escrituras, mejor
conocidas como la Biblia. Consta de veintistiete libros distintos, cada uno
de los cuales es proveedor de ricas bendiciones al que lo lee. Fue escrito
originalmente en el idioma griego, pero a través de casi dos mil años se
ha traducido en mas de novecientos idiomas. En la actualidad, millones de
personas de miles de pueblos pueden leerlo en su propio idioma.
Este libro es una edición revisada del Nuevo Testamento que se publicadó
en 1973 en el idioma amuzgo que se habla en el sureste del estado de
Guerrero, Mexico.
3
4
El Alfabeto Amuzgo
a ta cerro
aⁿ tsꞌaⁿ persona
a̱ ta̱ fruta
a̱ⁿ xqua̱aⁿ̱ ya mi cabeza
b bꞌio infierno
c casaa pájaro
cw cwii uno
ch chom fuego
e we dos
eⁿ ñꞌeⁿ con
ei seiꞌ carne
ei^ teiⁿ frio
i qui diez
j ja yo
ꞌ tsꞌa chile
l liaa tela
m machꞌeeⁿ hace
n nato camino
nd ndaa liquido
ndy ndyaa suave
ñ ñꞌeⁿ con
o tsjoꞌ arroyo
om tsom papel
o̱ tsjo̱ꞌ piedra
o̱ⁿ tsꞌo̱o̱ⁿya mi corazón
p xapo jabón
q qui diez
r re amigo (vocativo)
s soo pelo
t ta cerro
ts tsoo durmío
ty tya rico
u xuu carga
w we dos
x xjo machete
y ya bien
5
El acento circunflejo
Índice
San Mateo...................................................................................................... 1
San Marcos.................................................................................................. 79
San Lucas................................................................................................... 127
San Juan.................................................................................................... 201
Hechos....................................................................................................... 259
Romanos....................................................................................................330
1 Corintios................................................................................................. 363
2 Corintios................................................................................................. 395
Gálatas....................................................................................................... 416
Efesios........................................................................................................ 427
Filipenses................................................................................................... 438
Colosenses.................................................................................................446
1 Tesalonicenses........................................................................................ 454
2 Tesalonicenses........................................................................................ 461
1 Timoteo..................................................................................................465
2 Timoteo.................................................................................................. 475
Tito............................................................................................................ 481
Filemón......................................................................................................485
Hebreos......................................................................................................487
Santiago..................................................................................................... 511
1 Pedro...................................................................................................... 519
2 Pedro...................................................................................................... 528
1 Juan........................................................................................................ 534
2 Juan........................................................................................................ 542
3 Juan........................................................................................................544
Judas......................................................................................................... 546
Apocalipsis................................................................................................ 549
Ñꞌoom naya cantyja ꞌnaaⁿꞌ
Jesucristo na seiljeii Mateo
1 uaa ñꞌoom na
L
matseijndaaꞌñenaꞌ tsjaaⁿ
nnꞌaⁿ na tuiiñe Jesucristo, na
Joona tuiindyena tiempo quia
tyꞌe nnꞌaⁿ Israel na pra̱so ndyuaa
Babilonia ncꞌe na ticanaⁿndye nnꞌaⁿ
wjaacꞌoomnaꞌ David ñequio Israel ndiaꞌ ñꞌeⁿ nnꞌaⁿ ndyuaaꞌñeeⁿ.
Abraham na jndyowicantyjooꞌ joona Tyꞌecho naⁿꞌñeeⁿ joona na
na tueꞌcañoomnaꞌ jom. tyondyeꞌntjomtyeⁿna.
2 Abraham, jom tsotye Isaac, Isaac
12 Jnda̱ teinom na tyꞌecho nnꞌaⁿ
tsotye Esrom, Esrom tsotye Aram. tsotye Abiud, Abiud tsotye Eliaquim,
4 Aram tsotye Aminadab, Aminadab
Eliaquim tsotye Azor. 14 Azor tsotye
Rahab, ndana Booz, Booz ñequio Eleazar tsotye Matán, Matán tsotye
scoomꞌm Rut, ndana Obed, Obed Jacob. 16 Jacob tsotye José, José saaꞌ
1
Mateo 1, 2 2
joꞌ chii seitioom na cweꞌ ñemaaⁿꞌ —¿Yuu mꞌaaⁿ nqueⁿ na tuiiñê rey
nntyuiiꞌ ñomca. 20 Yocheⁿ na luaaꞌ
cwentaa nnꞌaⁿ judíos? Ee jâ jnda̱
matseitioom, tsoomꞌm ndaa na ntyꞌiaayâ na teitquiooꞌñe caxjuu
teitquiooꞌñe cwii ángel cwentaaꞌ cwentaaⁿꞌaⁿ na ndicwaⁿ mꞌaaⁿyâ
Tyꞌo̱oṯ sꞌom nnoom. Tso tsaⁿꞌñeeⁿ: ndyuaayâ jo ndoꞌ yuu na macaluiꞌ
—ꞌU José na cwiluiindyuꞌ tsjaaⁿ ñeꞌquioomꞌ. Joꞌ na tquio̱oy ̱ â na
David na jndyowicantyjooꞌ tintyꞌueꞌ nlatꞌmaaⁿꞌndyô̱ jom.
na nncoꞌñomꞌ María na nluiiñê 3 Quia na jndii Herodes ñꞌoomwaaꞌ,
ñꞌeⁿ nasei cachi na tuiinaꞌ ñꞌeⁿ seicanda̱aꞌ̱ ñenaꞌ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
ntsueeꞌ tsꞌoom mirra. 12 Jnda̱ chii
na seiljeii profeta Jeremías. Ee
cwiicheⁿ nato tyꞌelcweeꞌna ndyuaa seineiiⁿ ñꞌoom tjañoomꞌ chiuu
tsjoomna ee sꞌaa Tyꞌo̱oṯ sꞌom na seichjooꞌnaꞌ nꞌom yolcu judías
tsoona ndaa, joꞌ na seijndo̱ꞌnaꞌ tsjoom Belén na jlaꞌcwjee sondaro
nꞌomna na ticꞌoolcweeꞌna na mꞌaaⁿ ndana. 18 Tsoom:
3 ueꞌntyjo̱ xuee na
T
teitquiooꞌñe Juan, to̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ na
tyotseitsꞌoomñê nnꞌaⁿ. Tyoñequiaaⁿ
nquiaꞌyoꞌ na nntseiwꞌii Tyꞌo̱oṯ sꞌom
ꞌo. ¿ꞌÑeeⁿ tꞌmo̱ⁿ nda̱aꞌ̱ yoꞌ na waa na
nnda̱a̱ nluiꞌnꞌmaaⁿndyoꞌ nawiꞌ na
ñꞌoom nda̱a̱na tsꞌo̱ndaa Judea jo ndoꞌ quia nndyo? 8 Caꞌndyeꞌyoꞌ na tisꞌa
na maquiinaꞌ joo. Mati ñꞌeeⁿ nnꞌaⁿ mꞌaⁿ na wiꞌ nꞌom ncꞌiaa, ee nncꞌoom
na cwileiꞌcho jndyetia joo, ñꞌeeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom na wiꞌ tsꞌoom joona.
nnꞌaⁿ na maleiñꞌoom tycuweeꞌ, ndoꞌ 8 ’Mañequiaanaꞌ na neiiⁿ nnꞌaⁿ
Tyꞌo̱oṯ sꞌom, ndoꞌ xeⁿ juu xjeⁿꞌñeeⁿ nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom jnaaⁿꞌ tsꞌo̱ꞌ ntyjaya,
macjaañjoomꞌ tsꞌomꞌ na tiya mꞌaaⁿ queⁿꞌ cheⁿnncuꞌ xjeⁿ chaꞌcwijom
xꞌiaꞌ ñꞌeⁿndyuꞌ, 24 quia joꞌ caꞌndiiꞌ
na matyjeeꞌ ndoꞌ matquieꞌ juunaꞌ
ꞌnaⁿꞌ joꞌ joꞌ, chii cjaꞌ, catsaꞌjndyeeꞌ na cha xotseitjo̱oṉ dyuꞌtiꞌ. Ee ñecuaa
caljoyaandyoꞌ ñꞌeⁿ xꞌiaꞌ. Nda̱nquia, meiiⁿ na tacanda̱aꞌ̱ ndyuꞌ sa̱a̱ nncuꞌ
chii candyoꞌnndaꞌ na nñequiaaꞌ nluiꞌnꞌmaaⁿndyuꞌ. Ee xeⁿ tiqueⁿꞌ
cwentaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom. cheⁿnncuꞌ xjeⁿ cantyja ꞌnaⁿꞌ, meiiⁿ
25 ’Yocheⁿ na ndicwaⁿ wanaaⁿ,
na canda̱aꞌ̱ ndyuꞌ ñeꞌcꞌoomꞌ, maxjeⁿ
queⁿndyuꞌ na caljondyoꞌyaꞌyoꞌ nncjuꞌnaꞌ ꞌu bꞌio.
ñꞌoom na maleichuunaꞌ ꞌo
ñꞌeⁿ xꞌiaꞌ cha tintsꞌaanaꞌ na juu Ticato̱ⁿꞌndye nnꞌaⁿ na jnda̱ tꞌunco
tsꞌaⁿ na mꞌaⁿꞌntiaaꞌndyoꞌ ñꞌeⁿñe (Mt. 19:9; Mr. 10:11-12; Lc. 16:18)
nntseiquioom ꞌu lꞌo̱ jwe. Ndoꞌ 31 ’Mati waa ñꞌoom na tyoñequiaa
jweꞌñeeⁿ nñequiaaⁿ cwenta ꞌu Moisés na meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na
luee sondaro, Ndoꞌ joona mana matseityuiiꞌ ljeii ꞌnaaⁿꞌ ñꞌeⁿ scuuꞌ,
nntueeꞌna ꞌu wꞌaancjo. 26 Mayuuꞌcheⁿ
tsaⁿꞌñeeⁿ nnoomꞌm na nluii ljeii
matsjo̱o̱ njomꞌ, xocaluiꞌ joꞌ joꞌ, hasta cantyja na mato̱ⁿꞌñê ñꞌeⁿ scoomꞌm.
quia na jnda̱ tiomꞌnchaaꞌndyuꞌ. 32 Sa̱a̱ jeꞌ candyeꞌyoꞌ ñꞌoom na
“Cwaaⁿ cwii nnom nawiꞌ machꞌee nnꞌaⁿ na wiꞌ nꞌom ꞌo, cwilꞌaꞌyoꞌ na
tsꞌaⁿ ñꞌeⁿ xꞌiaaⁿꞌaⁿ, mati nleijndaaꞌ wiꞌ nꞌomꞌyoꞌ, ¿aa cwilaꞌtiuuꞌyoꞌ na
na nntjom jom. Aa tsꞌomnnom cjaaweeꞌ tsꞌom Tyꞌo̱oṯ sꞌom? ¿Aa nchii
11 Mateo 5, 6
7
28 ’Quia joꞌ ¿chiuu na jeeⁿ jndye
’Tilꞌueeꞌndyoꞌ jnaaⁿ nnꞌaⁿ na
mꞌaaⁿꞌ nꞌomꞌyoꞌ cantyja chiuu cweꞌ xjeⁿto ꞌo cha ticuꞌxeⁿ
na nleitsaaⁿꞌndyoꞌ? Queⁿꞌyoꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ꞌo. 2 Ee mañejuuti ñꞌoom
nntsuꞌyuꞌ nnom xꞌiaꞌ: “Cwa, quiaaꞌ yucachjoo jnda, ndoꞌ xeⁿ macaaⁿ
na nncwjiiꞌa ntquiooꞌ jnda̱ na njom tyooꞌ njomꞌ, aa nñequiaaꞌyuꞌ tsjo̱ꞌ
tsꞌomnjomꞌ”? Ndoꞌ ꞌu jeꞌ ndicwaⁿ nnoom? Tjaaꞌnaⁿ ꞌñeeⁿ nntsꞌaa na
njom tsꞌoom tscaaꞌ tsꞌomnjomꞌ. 5 ꞌU ljoꞌ. 10 Ndoꞌ xeⁿ macaⁿ yucachjoo
naquiiꞌ nꞌom nnꞌaⁿ, ndoꞌ lꞌaayâ cwii tsꞌaⁿ na chuu tycu lepra,
jndye ꞌnaaⁿ ñequio najnduꞌ nncuꞌ tjatseicandyooꞌñe, tcoꞌ xtye jo
na tixocaluiinaꞌ cantyja najndeii nnoom, tso:
na matseixmaⁿ tsꞌaⁿ?” 23 Quia joꞌ
—Ta, ntyjii na ꞌu nnda̱a̱
nncꞌo̱ya ndyuee naⁿꞌñeeⁿ, nntsjo̱o:̱ nntseinꞌmaⁿꞌ ja, xeⁿ lꞌue tsꞌomꞌ.
Mateo 8 16
teijneiⁿ jaa cantyja na tijndeiiꞌ ꞌoona, tioo cwii jndye tꞌmaⁿ jndeii
nꞌo̱o̱ⁿya. Ndoꞌ mati seinꞌmaaⁿ jaa nnom ndaaluee, mawaa na
chaꞌtso ntycu na ñejleichuunaꞌ jaa.” wjaanchjeeñe nmo̱ⁿ wꞌaandaa. Ndoꞌ
jom watsom. 25 Ndoꞌ tyꞌentyjaaꞌ
ticwii cwii nnom tycu na wiina, tsꞌaⁿ na ndiiꞌñe tmaaⁿꞌ nnꞌaⁿ partido
ñꞌeⁿ ticwii cwii nnom na tajndeiiꞌ cananista, ndoꞌ ñꞌeⁿ Judas Iscariote,
nꞌomna na maquiinaꞌ. 36 Quia na
tsaⁿ na tquiaa cwenta Jesús.
ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ nnꞌaⁿ na jndyendye,
tꞌoom na wiꞌ tsꞌoom naⁿꞌñeeⁿ ee Majñom Jesús nnꞌaⁿ canchooꞌwendye
cweꞌ mꞌaⁿntjeiⁿtona ndoꞌ tjaa ꞌñeeⁿ (Mr. 6:7-13; Lc. 9:1-6)
na nnteijndeii joona. Laxmaⁿna 5 Ndoꞌ canchooꞌwendyô̱ jâ jñom
chaꞌcwijom cwii tmaaⁿꞌ canmaⁿ Jesús, jnda̱ tquiaaⁿ ñꞌoom nda̱ay̱ â,
na tjaa ꞌñeeⁿ juu na ya nnteixꞌee. tsoom:
37 Quia joꞌ to̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ na maꞌmo̱o̱ⁿ na
—Tintsaquieꞌyoꞌ quiiꞌntaaⁿ
jndye nnꞌaⁿ mamꞌaⁿ na nndye ñꞌoomꞌ nnꞌaⁿ na nchii nnꞌaⁿ judíos ndoꞌ
Tyꞌo̱oṯ sꞌom sa̱a̱ tijndye nnꞌaⁿ na tintsaquieꞌyoꞌ naquiiꞌ meiⁿcwii
nntjeiꞌyuuꞌndye nda̱a̱na. Tsoom tsjoom ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ samaritanos. 6 Sa̱a̱
ndyeyuꞌyoꞌ nda̱a̱ nnꞌaⁿ. Ndoꞌ ñꞌoom cantyja ꞌnaⁿ ja nnto̱ⁿꞌnaꞌ tsaⁿsꞌa ñꞌeⁿ
na matseina̱ⁿya nda̱aꞌ̱ yoꞌ na tsotyeeⁿ, mati tsaⁿscu ñꞌeⁿ tsoñeeⁿ,
ñencjoꞌyoꞌ, canduꞌyoꞌ na candye ndoꞌ tsaⁿnntsa ñꞌeⁿ sta̱xeeⁿꞌeⁿ.
chaꞌtso nnꞌaⁿ. 28 Tincꞌomꞌyoꞌ na
36 Cweꞌ joꞌ cwii cwii tsꞌaⁿ na
ñꞌeⁿñê, quia joꞌ jlueeⁿꞌeⁿ joꞌ joꞌ. Tjaaⁿ na saacantyꞌiaꞌyoꞌ na saꞌyoꞌ? ¿Aa
na mꞌmo̱o̱ⁿ ndoꞌ na nñequiaaⁿ ñꞌoom ntyꞌiaꞌyoꞌ cwii tsꞌaⁿ na cwee liaa na
naquiiꞌ njoom ndyuaaꞌñeeⁿ. jnda? Ntyjii nchii joꞌ. Ee ꞌo nquiuꞌyoꞌ
2 Juan tsaⁿ na tyotseitsꞌoomñe
na macanda̱ nnꞌaⁿ na tjacantyja na
nnꞌaⁿ, mꞌaaⁿ wꞌaancjo quia na jñeeⁿ tꞌmaⁿ nꞌiaaⁿ, joona cwicweeꞌna liaa
25 Mateo 11
Joona cwilꞌayana nmeiⁿꞌ cha tquiaa yuu na tooꞌ ndaꞌ lꞌo̱on ̱ ioom,
ticalcweꞌ nꞌomna, mannꞌaⁿ na cwindye ñꞌoom naya.
tincwjiꞌnꞌmaaⁿndyo̱ joona. Sa̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ jeeⁿ mꞌaⁿna ñomtiuu
16 Seineiⁿti Jesús nda̱a̱ nnꞌaⁿ na
chiuu na cwii ꞌoomꞌaⁿyoona, ndoꞌ
cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê. Tsoom: chiuu ya nleityandyetina. Joꞌ chii
—Sa̱a̱ jeeⁿ matioꞌnaaⁿñe tileicanaⁿndyena na nlꞌana yuu
Tyꞌo̱oṯ sꞌom ꞌo na cwintyꞌiaꞌnda̱aꞌ̱ yoꞌ na matsonaꞌ. Ee ñꞌomtiuuꞌñeeⁿ
tsꞌiaaⁿ na matsꞌaa ndoꞌ mati ñꞌoom matseicuꞌnaꞌ na nlaꞌcanda̱na
na cwindyeꞌyoꞌ cwilaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ juunaꞌ. nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom chaꞌxjeⁿ lꞌa joo
17 Mayuuꞌcheⁿ nndyeꞌyoꞌ nntsjo̱o,̱
lꞌo̱on
̱ ioom na jlaꞌcantoꞌndyenaꞌ
jndye profetas na tyoñeꞌquia ñꞌoomꞌ nacjooꞌ ntjom. 23 Sa̱a̱ lqueeⁿ
joꞌ joꞌ nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ jeeⁿcheⁿ ndyaaꞌ ya ndoꞌ jndanaꞌ, tja
tsaⁿjndii. 39 Juu tsꞌaⁿ na wiꞌñe na
tsaⁿꞌñeeⁿ tjacajna̱aⁿ̱ chaꞌtso ꞌnaaⁿꞌaⁿ,
tjatseiñꞌeeⁿꞌñe tsjaaⁿ lqueeⁿ jnda̱a,̱ joꞌ jnda̱ chii seijnaaⁿ ta̱ꞌ perlaꞌñeeⁿ.
joꞌ nquii tsaⁿjndii. Ndoꞌ xuee na jnda̱
tmaⁿ ntjom na tyꞌecatyje naⁿntjom, joꞌ Ñꞌoom tjañoomꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsquiꞌ
joꞌ xuee na cwintycwii tsjoomnancue. 47 ’Juu na matsa̱ꞌntjom Tyꞌo̱oṯ sꞌom
Joo naⁿntjom na tyꞌecatyje lqueeⁿ, joꞌ mati matseijomnaꞌ chaꞌna cwii tsquiꞌ
joꞌ ángeles cwentaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom. 40 Ndoꞌ
tꞌmaⁿ na tueeꞌ nnꞌaⁿ tsꞌom ndaaluee.
chaꞌxjeⁿ lꞌa naⁿntjom cantsa̱aꞌ̱ jnda̱ Jndye nnom calcaa matseitꞌuenaꞌ.
lqueeⁿ jnda̱a̱ na nlconaꞌ quiiꞌ chom, 48 Quia na jnda̱ tooꞌ tsquiꞌ na ñjomndye
jeeⁿ jndo̱ꞌ tsꞌoom? Ndoꞌ ¿yuu jnaⁿ ñeꞌcatseicueⁿꞌeⁿ Juan sa̱a̱ nquiaⁿꞌaⁿ
najneiⁿ na machꞌeeⁿ tsꞌiaaⁿ tꞌmaⁿ nnꞌaⁿ. Ee jndye nnꞌaⁿ nquiuna
na tyoontyꞌiaaya? 55 ¿Aa nchii
na Juan cwiluiiñe tsꞌaⁿ na
tsaⁿmꞌaaⁿꞌ jnda tsꞌaⁿ na macuuñe mañequiaa ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
nꞌoom? Ndoꞌ ¿aa nchii tsoñeeⁿ 6 Quia na jlaꞌtꞌmaaⁿꞌndye nnꞌaⁿ na
jom tjañꞌoom joꞌ na mꞌaaⁿ tsoñeeⁿ. nnꞌaⁿ nacjooꞌ jnda̱ nchꞌu. Quia
12 Jnda̱ joꞌ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye
joꞌ tꞌueeⁿ ꞌom taⁿꞌ tyooꞌ ñequio
ñꞌoom na tyoñequiaa Juan we catscaaꞌñeeⁿ, ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ
tquieꞌcañomna, tyꞌeñꞌomna cañoomꞌluee ndoꞌ tquiaaⁿ na
seiꞌtsꞌo ꞌnaaⁿꞌaⁿ. Tyꞌecatyꞌiuuna quianlꞌuaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom cantyja
jom, jnda̱ chii tyꞌelaꞌcandiina Jesús ꞌnaaⁿ joonaꞌ. Jnda̱ chii tyjeeⁿ ndoꞌ
ñꞌoommeiⁿꞌ. tquiaaⁿ joonaꞌ nda̱a̱ jâ nnꞌaⁿ na
cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê. Ndoꞌ jâ
Tquiaa Jesús na tcwaꞌ ꞌom meiⁿ tquiaayâ joonaꞌ nda̱a̱ nnꞌaⁿ na
naⁿnom jndyendye. 20 Ndoꞌ chaꞌtsondye nnꞌaⁿ
(Mr. 6:30-44; Lc. 9:10-17; Jn. 6:1-14) na jndyendye tcwaꞌ tjacjoo. Jnda̱
13 Jnda̱ na jndii Jesús na jnda̱ chii jlaꞌtjo̱o̱ⁿyâ ntaⁿꞌ ntyooꞌ ñequio
tueꞌ Juan, jlueeⁿꞌeⁿ joꞌ, tuo̱o̱ⁿ calcaa na ꞌndiinaꞌ. Tooꞌ canchooꞌwe
tsꞌom wꞌaandaa ñꞌeⁿ jâ nnꞌaⁿ na tsquiee. 21 Nnꞌaⁿ na tcwaꞌ tueꞌntyjo̱
—Candyoꞌ.
15 Quia joꞌ cwanti nnꞌaⁿ
fariseos ñequio nnꞌaⁿ na
cwitꞌmo̱o̱ⁿ ljeii na tqueⁿ Moisés,
Joꞌ chii jluiꞌ Pedro tsꞌom wꞌaandaa, jnaⁿna Jerusalén, tquieꞌcañomna
to̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ na mawjaacaⁿ nnom Jesús. Taꞌxꞌeena nnoom:
ndaatioo na mawjaacatjomñê 2 —Nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye
squia̱ay̱ â joꞌ joꞌ taxꞌeeⁿ nda̱a̱ jâ nnꞌaⁿ nda̱ay̱ â na meiⁿcwii nnom tsꞌaⁿ
na cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê, tsoom: ticatꞌmo̱o̱ⁿyâ na jom cwiluiiñê Cristo.
—Ja na cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na jnaⁿ
cañoomꞌluee ¿ꞌñeeⁿ cwilue nnꞌaⁿ na Matseicandii Jesús cantyja na
cwiluiindyo̱? nncueeⁿꞌeⁿ
14 Tꞌo̱oy
̱ â nnoom lꞌuuyâ: (Mr. 8:31–9:1; Lc. 9:22-27)
—Mꞌaⁿ nnꞌaⁿ na cwilue na ꞌu Juan, 21 Xjeⁿꞌñeeⁿ to̱ꞌ Jesús na
tsꞌaⁿ na tyotseitsꞌoomñe nnꞌaⁿ. Ndoꞌ maꞌmo̱o̱ⁿ nda̱a̱ jâ nnꞌaⁿ na
ntꞌom cwilue Elías ꞌu, ntꞌom cwilue cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê na jndeiꞌnaꞌ
na Jeremías oo cwiicheⁿ profeta. na nncjaⁿ Jerusalén. Joꞌ joꞌ tꞌmaⁿ
15 Tso Jesús nda̱ay
̱ â: nawiꞌ nntjoom nlꞌa nnꞌaⁿ na
—Ndoꞌ ꞌo jeꞌ, ¿ꞌñeeⁿ cwinduꞌyoꞌ na cwiluiitquiendye, ñequio ntyee na
cwiluiindyo̱? cwiluiitquiendye, ñequio nnꞌaⁿ na
16 Tꞌo̱ Simón Pedro nnoom, tso:
cwitꞌmo̱o̱ⁿ ljeii na tqueⁿ Moisés.
—ꞌU cwiluiindyuꞌ nquii Cristo, Naⁿꞌñeeⁿ nlaꞌcueeꞌna jom, sa̱a̱ xuee
Jnda Tyꞌo̱oṯ sꞌom na wandoꞌ. jnda̱ ndyee nncwandoꞌxcoom.
17 Tso Jesús nnom:
22 Quia joꞌ tjañꞌoom Pedro Jesús
—ꞌU Simón, jnda Jonás, tꞌmaⁿ waa cwii ntyja, to̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ na matsoom
na matioꞌnaaⁿñe Tyꞌo̱oṯ sꞌom ꞌu na nnom na ticatsa̱ꞌntjomnaꞌ na nntjom
luaaꞌ matseiꞌno̱ⁿꞌ. Ee nchii cweꞌ tsꞌaⁿ na luaaꞌ. Tsoom:
Mateo 16, 17 42
11 Tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱na:
nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê
—Mayuuꞌ na jluiiꞌâ cwii ntyja na ñencjo̱oy ̱ â
mandyocwjeeꞌcañoom Elías, ndoꞌ ñꞌeⁿñê. Taꞌxꞌa̱ay̱ â nnoom, lꞌuuyâ:
tseixmaaⁿ na nntseijndaaꞌñê chaꞌtso, —¿Chiuu na jâ tîcanda̱a̱ nntjeiiꞌâ
12 sa̱a̱ candyeꞌyoꞌ nntsjo̱o̱ na jnda̱
jndyetiaꞌñeeⁿ?
tyjeeꞌ Elías sa̱a̱ tîcalaꞌno̱ⁿꞌ nnꞌaⁿ 20 Tꞌo̱ Jesús nda̱ay
̱ â, tsoom:
cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ. Lꞌana chaꞌxjeⁿ na —Ncꞌe na ticalaꞌyuꞌya nꞌomꞌyoꞌ joꞌ
lꞌue nꞌomna ñꞌeⁿñê. Ndoꞌ malaaꞌtiꞌ chii tîcanda̱a̱ lꞌaꞌyoꞌ. Sa̱a̱ candyeꞌyoꞌ
nlꞌana ñꞌeⁿndyo̱ ja na cwiluiindyo̱ nntsjo̱o,̱ mayuuꞌcheⁿ meiiⁿ na
tsꞌaⁿ na jnaⁿ cañoomꞌluee. cachjoo cwilayuꞌya nꞌomꞌyoꞌ chaꞌna
13 Quia ljoꞌcheⁿ jlaꞌno̱ⁿꞌna na
cachjoo lqueeⁿꞌ mostaza sa̱a̱ matꞌmaⁿ
seineiiⁿ nda̱a̱na cantyja ꞌnaaⁿꞌ Juan, tsꞌiaaⁿ nnda̱a̱ nlꞌaꞌyoꞌ. Meiiⁿ waa
tsaⁿ na tyotseitsꞌoomñe nnꞌaⁿ. cwii na jeeⁿ jndeiꞌnaꞌ cwiwinomꞌyoꞌ
hasta matseijomnaꞌ chaꞌna cwii
Seinꞌmaⁿ Jesús cwii tyochjoo na cweꞌ sjo̱ndye nquiuꞌyoꞌ, sa̱a̱ nnda̱a̱
cwiquiooñeto nlꞌaꞌyoꞌ. Nntsꞌaanaꞌ chaꞌcwijom na
(Mr. 9:14-29; Lc. 9:37-43) nnduꞌyoꞌ nnom sjo̱waaꞌ: “Quindyo̱ꞌ
14 Quia na jnda̱ tquienndaꞌna ñjaaⁿ, cjaꞌ laꞌñeⁿ”, ndoꞌ nleindyo̱on ̱ aꞌ.
yuu na mꞌaⁿ nnꞌaⁿ na jndyendye, Ee tjaaꞌnaⁿ cwii na xocanda̱a̱ nlꞌaꞌyoꞌ
jndyotseicandyooꞌñe cwii tsaⁿsꞌa xeⁿ na mayuuꞌ cwilayuꞌya nꞌomꞌyoꞌ.
na mꞌaaⁿ Jesús. Tcoomꞌm xtyeeⁿ jo 21 Sa̱a̱ cantyja ꞌnaaⁿꞌ jndyetiameiⁿꞌ
Tioomna tsꞌiaaⁿnda̱a̱na
18 Ndoꞌ xjeⁿꞌñeeⁿ jâ nnꞌaⁿ na
cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿ Jesús
squia̱ac̱ año̱o̱ⁿyâ jom. Taꞌxꞌa̱ay
̱ â
cwentaaꞌ watsꞌom tꞌmaⁿ nnoom, lꞌuuyâ:
24 Tueeꞌ Jesús tsjoom —¿ꞌÑeeⁿ juu nncꞌoom na tꞌmaⁿñeti
Capernaum ñequio jâ nnꞌaⁿ na yuu na matsa̱ꞌntjom Tyꞌo̱oṯ sꞌom?
cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê. Ndoꞌ nnꞌaⁿ 2 Quia joꞌ tꞌmaⁿ Jesús cwii
8 ’Xeⁿ na wjaañꞌoomnaꞌ ꞌu na
nljeiiⁿ juuyoꞌ, nndyeꞌyoꞌ nntsjo̱o,̱
matseiꞌtjo̱on ̱ dyuꞌ nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom mayuuꞌcheⁿ tꞌmaⁿti nñequiaanaꞌ na
jnaaⁿꞌ tsꞌo̱ꞌ oo xꞌeꞌ, catsaꞌ xjeⁿ joonaꞌ neiiⁿꞌeⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ catsmaⁿꞌñeeⁿ
chaꞌcwijom catyjeeꞌ, catyenquieꞌ nchiiti cantyja ꞌnaaⁿ chaꞌtsondye
joonaꞌ cha tintseiꞌtjo̱on ̱ dyuꞌtiꞌ. Ee ntꞌom canmaⁿ na tyootsuundye.
yati na nnda̱a̱ nntseixmaⁿꞌ na 14 Calaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ na nquii Tsotyeꞌyoꞌ
majndye nnꞌaⁿ mꞌaⁿ jeꞌ na cwilaꞌtiuu jnda̱ tmaaⁿncue tso patrom nnom
nquiee na tꞌmaⁿ cwiluiindye, sa̱a̱ moso tquiee ꞌnaaⁿꞌaⁿ: “Cwaⁿꞌ
nncueꞌntyjo̱ na mancjuꞌcjenaꞌ naⁿntjommꞌaⁿꞌ ndoꞌ catiomꞌlꞌuaꞌ
joona. Ndoꞌ jndye nnꞌaⁿ mꞌaⁿ jeꞌ na joona. Cato̱ꞌjndyeeꞌ ñequio joo nnꞌaⁿ
majuꞌcjenaꞌ joona, sa̱a̱ nda̱nquia na tyꞌequieꞌ na macanda̱. Tcuu
nntseiwendyenaꞌ joona. cjaanaꞌ hasta nncueeꞌcañoomnaꞌ
nnꞌaⁿ na tyꞌequieꞌjndyee.” 9 Quia
—Mayuuꞌ juu nawiꞌ na nncwino̱oⁿ̱ ya, tmaaⁿꞌ nnꞌaⁿ naxeⁿꞌ Jesús. 30 Joꞌ joꞌ
21
28 Maluaaꞌ na jndyo̱o̱ ja na cwiluiindyo̱
Quia na jnda̱ teindyo̱oꞌ̱ â
tsꞌaⁿ na jnaⁿ cañoomꞌluee. Jndyo̱o̱ Jerusalén, na nndyooꞌ ta
na nndiꞌntjo̱ⁿya nda̱a̱ nnꞌaⁿ nchii na jndyu Olivos, squia̱ay ̱ â tsjoom
na nndyeꞌntjom nnꞌaⁿ no̱oⁿ̱ . Ndoꞌ Betfagé. Jñom Jesús we nnꞌaⁿ na
jndyo̱o̱ na nñequiaandyo̱ na cꞌio̱ na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê. 2 Tsoom
40 Quia joꞌ taxꞌee Jesús nda̱a̱ nncuꞌxeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom nnꞌaⁿ. Quia joꞌ
naⁿꞌñeeⁿ, tsoom: nntseijomnaꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ chaꞌcwijom
—Quia na nncwjeeꞌnndaꞌ nquii tsꞌaⁿ na tioo cwii tsjo̱ꞌ tꞌmaⁿ nacjooꞌ
tsꞌaⁿ na ꞌnaaⁿꞌ ntjomꞌñeeⁿ, ¿ljoꞌ na seitiuujnda̱a̱naꞌ juu.
cwilatiuuꞌyoꞌ na nntsꞌaaⁿ ñequio 45 Ndoꞌ ntyee na cwiluiitquiendye
Quia joꞌ ljoñe scoomꞌm lꞌo̱ tiꞌtyjeeⁿ. cwiindye joona, tsꞌaⁿ na maꞌmo̱ⁿ
26 Sa̱a̱ majoꞌti tjom tsꞌaⁿ na jnda̱
ljeii na tqueⁿ Moisés taꞌxꞌeeⁿ cwii
we, tjaaꞌnaⁿ ndana ñꞌeⁿ yuscuꞌñeeⁿ ñꞌoom nnom Jesús cha catꞌuiinaꞌ
ndoꞌ tueeⁿꞌeⁿ. Mati tjom tsꞌaⁿ na juu. Tsoom:
jnda̱ ndyee ndoꞌ malaaꞌtiꞌ hasta 36 —ꞌU Maestro, naquiiꞌ ljeii ꞌnaaⁿꞌ
23
Cristo cwiluiiñê Jnda Tyꞌo̱oṯ sꞌom Quia joꞌ seineiⁿ Jesús nda̱a̱
(Mr. 12:35-37; Lc. 20:41-44) nnꞌaⁿ na jndyendye ñequio
41 Yocheⁿ na tyootꞌoomꞌndye nnꞌaⁿ nda̱a̱ jâ nnꞌaⁿ na cwilajomndyô̱
fariseos, taxꞌee Jesús cwii ñꞌoom ñꞌeⁿñê, tsoom:
nda̱a̱na. 42 Tsoom:
2 —Nquiee nnꞌaⁿ na cwitꞌmo̱o̱ⁿ
Ndoꞌ quia jnda̱ tacatyeeⁿ Jesús joꞌ nnꞌaⁿ nluena na profeta joona sa̱a̱
joꞌ jâ nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndyô̱ ñꞌeⁿñê tiyuuꞌ ñꞌoom cwiñequiana. Ndoꞌ
saantyjaaꞌâ jom cha nnda̱a̱ nlana̱aⁿ̱ yâ jndye nnꞌaⁿ nñeꞌquioꞌnnꞌaⁿna. 12 Ndoꞌ
na ljoꞌ. 27 Ee ja na cwiluiindyo̱
na cwiluii chaꞌtso nmeiⁿꞌ na
Mateo 24 64
25
mandi ñꞌeⁿ ꞌom meiⁿ na tantjoom. sꞌom ꞌnaⁿya wꞌaa banco yuu na
Tquiaaⁿ joonaꞌ nnom patrom cwileiweya sꞌom ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ, quia
ꞌnaaⁿꞌaⁿ. Tsoom: “ꞌU ta, tquiaaꞌ joꞌ toꞌño̱ⁿ sꞌom ꞌnaⁿya ñequio
ꞌom meiⁿ sꞌom no̱o̱ⁿ. Cantyꞌiaꞌ jeꞌ tsꞌiaaⁿnnomnaꞌ quia na tyja̱.”
luaa cwiicheⁿ ꞌom meiⁿ na jnda̱ 28 Ndoꞌ tso patrom nda̱a̱ ntꞌomcheⁿ
Jesús nda̱a̱na:
(Mr. 14:3-9; Jn. 12:1-8) —¿Cwanti nncwantjo̱ⁿ nlꞌaꞌyoꞌ,
6 TyomꞌaaⁿJesús tsjoom Betania nñequia cwenta Jesús lueeꞌyoꞌ?
waaꞌ Simón, tsaⁿ na ñechuu tycu Jlaꞌjndaaꞌndyena, tquiana ntquiuu
lepra. 7 Wacatyeeⁿ nacañoomꞌ
nchooꞌ qui sꞌom xuee. 16 Ndoꞌ
18 Tꞌo̱o̱ⁿ nda̱ay
̱ â, tsoom: Jesús tyooꞌ, seitꞌmaaⁿꞌñê Tyꞌo̱oṯ sꞌom
—Catsaquieꞌyoꞌ quiiꞌ tsjoom, cantyja ꞌnaaⁿꞌnaꞌ. Tyjeeⁿ juunaꞌ,
canduꞌyoꞌ nnom juu tsꞌaⁿ na tquiaaⁿ nda̱ay ̱ â. Tsoom:
nliuꞌyoꞌ: “Ndiꞌ matso Maestro tsꞌaⁿ —Catoꞌñoomꞌyoꞌ cwaꞌyoꞌ tyooꞌwaa,
na maꞌmo̱o̱ⁿ nda̱ay ̱ â na majnda̱ ee cwiluiiñenaꞌ seiiꞌa.
jaaweꞌntyjo̱ xjeⁿ na nlcoꞌwiꞌnaꞌ 27 Mati toꞌñoom cwii waso na
Jesús, tꞌuena jom. Jlaꞌtyeⁿna jom. tjantyjo̱o̱ⁿ naxeⁿꞌ Jesús. Tueⁿꞌeⁿ waaꞌ
51 Ndoꞌ cwiindyô̱ jâ na ñꞌa̱aⁿ
̱ yâ tyee na cwiluiitquieñe. Tjaqueⁿꞌeⁿ
ñꞌeⁿ Jesús, tjeiꞌñoomñe xjooꞌ. tachꞌeeⁿꞌ wꞌaaꞌñeeⁿ. Tjacjom
Tyjee tsuaꞌqui mosooꞌ tyee na quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ na cwilꞌa cwenta
cwiluiitquieñe. 52 Quia joꞌ tso Jesús
watsꞌom, cha nntyꞌiaaⁿꞌaⁿ chiuu
nnoom: nncjaajuꞌyuunaꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesús.
—Cwjaaꞌndyuꞌnndaꞌ xjoꞌ naquiiꞌ 59 Ndoꞌ ntyee na cwiluiitquiendye
jñom Tyꞌo̱oṯ sꞌom, cwa cjaaweeꞌ tsꞌom Pedro juu ñꞌoom na jnda̱
ꞌndyoꞌ ꞌñeeⁿ tmeiⁿꞌ ndaꞌ ꞌu. tso Jesús nnoom: “Cwii tjo̱o̱cheⁿ
73 Mateo 26, 27
cheⁿnqueⁿ. nnoom:
6 Ntyee na cwiluiitquiendye
—¿Aa maxjeⁿ ticandiꞌ ñꞌoommeiiⁿ
jlaꞌxcwiina sꞌomꞌñeeⁿ. Jluena: na cwitjeiꞌyuuꞌndyena nacjoꞌ?
—Sꞌommeiiⁿ jnda̱ njomlꞌua na 14 Sa̱a̱ meiⁿcwii ꞌndyoo ñꞌoom
nacjoomꞌm. Joꞌ chii sꞌaanaꞌ na jeeⁿ —Xeⁿ juu Barrabás nndyaañê quia
tjaweeꞌ tsꞌom Pilato na tîcꞌo̱ Jesús. joꞌ ¿chiuu nntsꞌaayo̱ ñequio Jesús
na cwinduꞌyoꞌ na cwiluiiñe Cristo?
Cwiwijndaaꞌtyeⁿ na nncueꞌ Jesús Chaꞌtsondye naⁿꞌñeeⁿ tꞌo̱on ̱ a
(Mr. 15:6-20; Lc. 23:13-25; Jn. 18:38–19.16) nnoom, jluena:
15 Ndoꞌ ticwii chu na nncueeꞌ —Catyꞌioomꞌ jom tsꞌoomꞌnaaⁿ.
xuee pascua tyowaa costumbre na 23 Quia joꞌ taxꞌee Pilato nda̱a̱na,
ꞌndyoo tsueꞌtsjo̱ꞌ quio tsjo̱ꞌ tꞌmaⁿ cha tseiꞌtsuaa, jeeⁿ tyuena ndoꞌ neiiⁿna.
nno̱o̱ⁿ xeⁿ nntseicanaaⁿñe tsꞌaⁿ. Jnda̱ Jlaꞌtyuaaꞌna na nlaꞌcandiina
chii ꞌndyena sondaro na nlꞌa cwenta nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê
tseiꞌtsuaa. na luaaꞌ jndyena. 9 Ndoꞌ matsꞌia
79
Marcos 1 80
tquie quia joꞌ nncjaateii liaa xco, —Tqueⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom xuee
nntyjaañenaꞌ liaa ntsaa, ndoꞌ na nntaꞌjndyee nnꞌaⁿ cha na
cwajndiiti nncꞌiooꞌñenaꞌ liaa nnteijndeiinaꞌ joona, nchii
ntsaaꞌñeeⁿ. 22 Mati tsꞌaⁿ na machꞌee
seijndaaꞌñê na nntsꞌaanaꞌ xjeⁿ ꞌo
winom tijoom nntioom juunaꞌ tjaⁿ na nnduꞌyoꞌ na jeeⁿ tꞌmaⁿ xuee
na jnda̱ teijndyo. Ee xeⁿ na ljoꞌ tseixmaⁿnaꞌ. 28 Joꞌ chii ja
3
23 Cwii xuee na cwitaꞌjndyee Cwiicheⁿ cwii ndiiꞌ tjaquieeꞌ
nnꞌaⁿ judíos, mawinom Jesús yuu Jesús naquiiꞌ watsꞌom. Joꞌ joꞌ
na niom ntjom lqueeⁿ trigo. Ndoꞌ mꞌaaⁿ cwii tsaⁿsꞌa na jnda̱ tjateii cwii
nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê, tsꞌo̱. 2 Jeeⁿ tyoqueⁿ nnꞌaⁿ fariseos
—Queⁿꞌ cwenta naⁿmꞌaⁿꞌ, ¿chiuu tsoom nnom tsꞌaⁿ na jnda̱ tjateii tsꞌo̱:
na cwilꞌana cwii na ticatsa̱ꞌntjomnaꞌ —Quicantyjaꞌ, cwintyjeꞌ xcwe
xuee na cwitaꞌjndya̱ay ̱ a? quiiꞌntaaⁿ naⁿmꞌaⁿ.
25 Tꞌo̱ Jesús, tsoom nda̱a̱na:
4 Ndoꞌ tsoom nda̱a̱ nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ
yom tsꞌoom lqueeⁿ trigo na cwii tquiaa tsꞌom nato, joꞌ nnꞌaⁿ na
tsꞌoom lqueeⁿ tjacjuꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ. Ndoꞌ cwindye ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom na
ntꞌom tjeiꞌnaꞌ we xuu waljooꞌ xcwe na mañequiaa tsꞌaⁿ, sa̱a̱ mantyja
cwii tsꞌoom lqueeⁿ tjacjoomꞌm. Ndoꞌ macwjiꞌ Satanás ñꞌoomꞌñeeⁿ naquiiꞌ
ntꞌom tjeiꞌnaꞌ ñequiee xuu na cwii nꞌomna. 16 Ndoꞌ lqueeⁿ na tquiaa
matsa̱ꞌntjoom? 31 Matseijomnaꞌ
wꞌaandaa, wantyeeⁿ cwii liaa ndyaa.
chaꞌna cwii lqueeⁿ mostaza na Joona jlaꞌnlcwina jom, jluena
nnomꞌ tsꞌaⁿ. Tjaaꞌnaⁿ cwiicheⁿ lqueeⁿ nnoom:
na cachjooti na cwinom nnꞌaⁿ. —ꞌU Maestro, ¿aa maxjeⁿ tjaa na
32 Jnda̱ na jnomꞌ tsꞌaⁿ lqueeⁿꞌñeeⁿ
cochꞌeenaꞌ ꞌu meiiⁿ na nncwja̱ay ̱ a?
cwiꞌoomnaꞌ, wjaawindyenaꞌ, 39 Quia joꞌ teicantyja Jesús,
4 Ee jndye ndiiꞌ jnda̱ ñejlaꞌtyeⁿ nnꞌaⁿ ꞌndyoo ndaaluee. Mana nchjeeñenaꞌ
ncꞌeeⁿ ñequio lꞌo̱o̱ⁿ ñꞌeⁿ lꞌuaancjo. jooyoꞌ quiiꞌ ndaa. Ndoꞌ tmaaⁿꞌ
Sa̱a̱ jom tyocꞌiooꞌñê lꞌuaancjoꞌñeeⁿ calcuꞌñeeⁿ tueeꞌ chaꞌna we meiⁿ
nchꞌu nchꞌu ntaⁿꞌ. Tjaa meiⁿ cwii jooyoꞌ.
tsꞌaⁿ na nnda̱a̱ nlqueⁿ xjeⁿ jom. 14 Quia joꞌ nnꞌaⁿ na tyojndooꞌ calcu
cantyja ꞌnaaⁿꞌ watsꞌom ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ nacañomꞌm cha nljeiiⁿ ꞌñeeⁿ juu
judíos, tyjeꞌcañoom tsaⁿꞌñeeⁿ joꞌ joꞌ. tyenquiuuꞌ liaⁿꞌaⁿ. 33 Ndoꞌ juu
42 Mañoomꞌ teicantyja
na sꞌaaⁿ quiiꞌntaaⁿna. Macanda̱
yuscuchjooꞌñeeⁿ. To̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ na tioom lꞌo̱o̱ⁿ nacjoo cwantindye
manoom ee tsꞌaⁿ na canchooꞌwe nnꞌaⁿwii na seinꞌmaaⁿ joona. 6 Ndoꞌ
chuuꞌ jom. Ndoꞌ nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ joꞌ joꞌ sꞌaanaꞌ na jeeⁿ jnda ntyjeeⁿ na
mañoomꞌ tquiaanaꞌ na jeeⁿ tjaweeꞌ tileicaꞌlaꞌyuꞌ naⁿꞌñeeⁿ. Jnda̱ chii
nꞌomna, hasta tyueneiiⁿna. 43 Quia tjawinoom njoom nchꞌu na nndyooꞌ
joꞌ Jesús seicoomꞌm ndyueena na tsjomꞌm. Tyoꞌmo̱ⁿtyeeⁿ nda̱a̱ nnꞌaⁿ.
ticaluena nnom meiⁿcwii tsꞌaⁿ ljoꞌ
tuii. Ndoꞌ tsoom na quiana na Majñom Jesús nnꞌaⁿ canchooꞌwendye
nlcwaꞌ yuscuchjooꞌñeeⁿ. (Mt. 10:5-15; Lc. 9:1-6)
7 Quia joꞌ tꞌmaaⁿ nnꞌaⁿ canchooꞌwe
Tja Jesús tsjoom Nazaret na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê. Tquiaaⁿ
(Mt. 13:53-58; Lc. 4:16-30) najndeii na tseixmaaⁿ na
34 Quia joꞌ tꞌmaaⁿ cwii tmaaⁿꞌ ñꞌeⁿ Juan. Tyꞌena cwii sjo̱ nandye
nnꞌaⁿ yuu na mꞌaaⁿ ñequio nnꞌaⁿ yuu na ñenquieena. Ndoꞌ joꞌ joꞌ
na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê. Tsoom seichuiiꞌnaꞌ jom jo nda̱a̱na. 3 Sꞌaanaꞌ
joꞌ chii ticatsonaꞌ na cweꞌ tsꞌaⁿ naquiiꞌ lꞌo̱o̱ⁿ. Tioom lꞌo̱o̱ⁿ nacjoona
nntseityuiiꞌ na luaaꞌ cwiluiindyena. na tioꞌnaaⁿñê joona.
10 Ndoꞌ quia na tquienndaꞌna
11 Jnda̱ tyꞌewindyoona
Jerusalén na nndyooꞌ tsjoom
Betfagé ñequio Betania. Tquiena
Matseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
nandye cañoomꞌluee.
11 Tjaquieeꞌ Jesús naquiiꞌ
ndyeyu ta Olivos, quia joꞌ jñom Jesús tsjoom Jerusalén. Tjaaⁿ watsꞌom
we nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê na tꞌmaⁿ. Ndoꞌ quia jnda̱ ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ
cꞌoona lꞌaa. 2 Tsoom nda̱a̱na:
ndiocheⁿ naquiiꞌ watsꞌom quia joꞌ
—Catsaaquieꞌyoꞌ tsjoom chjoo tjalcweeⁿꞌeⁿ Betania ñꞌeⁿ nnꞌaⁿ na
laꞌñeⁿ. Quia na jnda̱ squieꞌyoꞌ canchooꞌwendye ee na jnda̱ tmaaⁿ.
109 Marcos 11
18 Ntyee na cwiluiitquiendye
Ñꞌoomwiꞌ tjuꞌ Jesús nacjooꞌ tsꞌoom ñequio nnꞌaⁿ na cwitꞌmo̱o̱ⁿ ljeii na
higuera tqueⁿ Moisés, quia tyondyena na
(Mt. 21:18-19) luaaꞌ matso Jesús, tyolꞌueendyena
12 Teincoo cwiicheⁿ xuee chiuu ya nlꞌana na nlaꞌcueeꞌna jom.
quia na mꞌaⁿna nato na jnaⁿna Sa̱a̱ nquiaana na nntꞌuena jom ee
Betania, jndyo na ñeꞌjndoꞌ Jesús. na chaꞌtsondye nnꞌaⁿ jeeⁿ tjaweeꞌ
13 Ntyꞌiaaꞌtquiaaⁿ cwii tsꞌoom higuera
nꞌom ñꞌoom na tyoꞌmo̱o̱ⁿ nda̱a.̱
na niom tscooꞌnaꞌ. Seicandyooꞌñê, 19 Ndoꞌ ticwii tmaaⁿ tyocaluiꞌ Jesús
mꞌaaⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom, quia joꞌ majoꞌto ꞌnaaⁿꞌ tyuaa jñomnnaaⁿꞌaⁿ cwiicheⁿ
nntso Jesús nda̱ay ̱ a: “¿Chiuu na mosoomꞌm, tsaⁿꞌñeeⁿ jlaꞌcueeꞌna
ticalayuꞌyoꞌ ñꞌoom na tyoñequiaaⁿ?” jom. Ndoꞌ malaaꞌtiꞌ lꞌana ñequio
32 Ndoꞌ xeⁿ nlꞌuuya na jnaⁿnaꞌ cweꞌ
jndye ntꞌomcheⁿ mosoomꞌm na
ee na nnꞌaⁿ jlue na ljoꞌ catsꞌaaⁿ, jñoom. Tjaaꞌna ntꞌom naⁿꞌñeeⁿ ndoꞌ
¿chiuu nntjo̱o̱ⁿyo̱o?̱ ntꞌom jlaꞌcwjeena.
Luaaꞌ jlaꞌtiuuna na nquiaana 6 ’Ñecwii tsꞌaⁿ cwii mꞌaaⁿ na
na cwitueeꞌ nnꞌaⁿ sꞌom cwentaaꞌ tꞌmaⁿ. Joꞌ joꞌ tjacjoo Jesús. Ndoꞌ
watsꞌom tꞌmaⁿ. Ntyꞌiaaꞌcheeⁿ na Pedro ñꞌeⁿ Jacobo, ñꞌeⁿ Juan ñꞌeⁿ
cwitioom nnꞌaⁿ sꞌom tsꞌom castom Andrés tyꞌentyjaaꞌna jom cha nnda̱a̱
ndoꞌ na jndye naⁿtya tꞌmaaⁿꞌ sꞌom nlaꞌneiⁿna ñꞌeⁿñê na ñenquieena.
cwitioomna. 42 Mati tyjeꞌcañoom
Taꞌxꞌeena nnoom, jluena:
cwii yuscu na jnda̱ ljoñe. Jeeⁿcheⁿ 4 —Catsuꞌ nda̱ay
̱ â, ¿cwaaⁿ
ndyaꞌ jñeeⁿꞌñê. Tjacjoomꞌm we nncueꞌntyjo̱ na nluii nmeiⁿꞌ?
tsjo̱ꞌñjeeⁿ chjoo sꞌom wee na Ndoꞌ ¿cwaaⁿ ꞌnaaⁿ mꞌmo̱ⁿnaꞌ na
meiⁿchjoo titꞌmaaⁿꞌ. 43 Chii tꞌmaⁿ
manndyooꞌ nluii nmeiⁿꞌ?
Jesús nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê. 5 Quia joꞌ to̱ꞌ Jesús tyotseineiiⁿ
ncꞌe na mꞌaⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaⁿya. Sa̱a̱ tsꞌaⁿ nda̱aꞌ̱ yoꞌ: “Cantyꞌiaꞌyoꞌ, ljoo
juu tsꞌaⁿ na tyeⁿ cwiljooꞌñe ñꞌeⁿndyo̱ mꞌaaⁿ Cristo”, oo nntso: “Cantyꞌiaꞌyoꞌ,
hasta na macanda̱, tsaⁿꞌñeeⁿ laaꞌñeⁿ mꞌaaⁿ”, ticalayuꞌyoꞌ. 22 Ee
cwicandeiꞌ tscoꞌndaa juunaꞌ, quia na jnda̱ tsjo̱o̱ luaaꞌ nda̱aꞌ̱ yoꞌ, juunaꞌ
joꞌ cwilaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ na jaawindyooꞌ matsjo̱o̱ nda̱aꞌ̱ yoꞌ na chaꞌtsondyoꞌ,
ncueesuaꞌ. 29 Majoꞌti quia na
ñeꞌquiiꞌcheⁿ cꞌomꞌcꞌeendyoꞌ.
cwintyꞌiaꞌyoꞌ na cwiluii chaꞌtso
nmeiⁿꞌ na jnda̱ tsjo̱o̱ nda̱aꞌ̱ yoꞌ, quia Cwiꞌmaⁿna na nntꞌuena Jesús
joꞌ calaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ na jnda̱ teitsio̱oꞌ̱ (Mt. 26:1-5; Lc. 22:1-2; Jn. 11:45-53)
mꞌaaⁿnaꞌ. Mawaa mawaa xjeⁿ
nncwja̱caño̱o̱ⁿnndaꞌa. 30 Candyeꞌyoꞌ
—Sa̱a̱ ticatꞌua̱ay
̱ a jom xcwe ncuee, cantyja ꞌnaaⁿꞌ naya na sꞌaa
tintsꞌaanaꞌ na nlaꞌwendye nnꞌaⁿ yuscumꞌaaⁿꞌ cha ticatsuu ñꞌoom
nacjooya. cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ.
Tuꞌnquio María ncheⁿꞌ nacjooꞌ Jesús Judas mañequiaaⁿ cwenta Jesús luee
(Mt. 26:6-13; Jn. 12:1-8) ntyee
3 Tyomꞌaaⁿ Jesús tsjoom Betania, (Mt. 26:14-16; Lc. 22:3-6)
waaꞌ Simón, tsꞌaⁿ na ñechuu tycu 10 Jnda̱ tuii na luaaꞌ, quia joꞌ
lepra. Yocheⁿ na meindyuaandyena Judas Iscariote, cwindye nnꞌaⁿ na
nacañoomꞌ meiⁿsa, tueꞌcañoom canchooꞌwendye, tjaaⁿ na mꞌaⁿ
cwii yuscu na maleiꞌñꞌoom cwii ntyee na cwiluiitquiendye na
tsioo na tuii ñꞌeⁿ tsjo̱ꞌ canchiiꞌ nntseijndaaꞌñê ñequio joona na
na jndyu alabastro. Ñjom ncheⁿꞌ nñequiaaⁿ cwenta Jesús lueena.
na jndyu nardo na jeeⁿ cachi, 11 Jnda̱ na jndye naⁿꞌñeeⁿ na ljoꞌ
31 Sa̱a̱
Pedro yacheⁿ jndeiiꞌ ñꞌoom mꞌaaⁿcꞌeeꞌ tsꞌom tsꞌaⁿ na nntsꞌaa yuu
tꞌo̱o̱ⁿ: na ya, sa̱a̱ ncꞌe na tsꞌaⁿ tseixmaⁿ,
—Meiiⁿ cꞌio̱ ñꞌeⁿndyuꞌ, sa̱a̱ tijoom tileicanaaⁿñe na nntsꞌaa na ljoꞌ.
cwjiꞌndyo̱ cantyja ꞌnaⁿꞌ. 39 Jnda̱ joꞌ cwiicheⁿ ndiiꞌ
jndyu Getsemaní. Tsoom nda̱a̱na: Tyꞌo̱oṯ sꞌom ndoꞌ quia tyjeeⁿꞌeⁿ na jnda̱
—Cwindyuaandyoꞌ ñjaaⁿñe yocheⁿ ndyee ndiiꞌ na mꞌaⁿna, tsoom nda̱a̱na:
na jo̱ luaaꞌ na nntseina̱ⁿya nnom —Cwa ndicwaⁿ cwindaꞌyoꞌ na
Tyꞌo̱oṯ sꞌom. cwitaꞌjndyeeꞌyoꞌ. Maleiꞌtyeⁿ. Jnda̱
33 Joꞌ chii tjatyeeⁿ, tjañꞌoom Pedro
tueꞌntyjo̱ xjeⁿ ꞌnaⁿya. Jeꞌ manntꞌue
ñꞌeⁿ Jacobo ñꞌeⁿ Juan. Ndoꞌ jnaⁿnaꞌ nnꞌaⁿ na wiꞌndye ja na cwiluiindyo̱
na tꞌmaⁿ matseiꞌndaaꞌnaꞌ ntyjeeⁿ tsꞌaⁿ na jnaⁿ cañoomꞌluee.
ndoꞌ jeeⁿ matseichjooꞌnaꞌ tsꞌoom. 42 Quicantyjaꞌyoꞌ. Cjaaya. Luaaꞌ
—Mayuuꞌ na joꞌ ja. Ndoꞌ nntyꞌiaꞌyoꞌ Jnda̱ joꞌ teiño̱o̱ⁿ nacañoom nnꞌaⁿ,
ja na cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na jnaⁿ tjaaⁿ yuu waa ꞌndyootsꞌatiom.
cañoomꞌluee na nncwaꞌcatya̱ⁿ Xjeⁿꞌñeeⁿ mana seixuaa
ntyjaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ntyjaya na jom caxtijndyo. 69 Ndoꞌ majuu yuscu na
65 Cwantindyena to̱ꞌna na
ñꞌomwiꞌ nacjoomꞌm, ndoꞌ tsoom na
tyojñomna ndaajnaⁿꞌ jom. ntyjiicheⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom na mayomꞌm.
Jlaꞌcata̱ꞌna nnoom, tyotmeiiⁿꞌna ndaꞌ Tsoom:
jom, jluena: —Meiⁿchjoo ticwajnaⁿꞌa tsꞌaⁿ na
—Cjaaweeꞌ ꞌndyoꞌ ꞌñeeⁿ tquiaa ꞌu. cwinduꞌyoꞌ luaaꞌ.
Mati nnꞌaⁿ na cwilꞌa cwenta 72 Ndoꞌ mañoomꞌ seixuaa
Alejandro ñequio Rufo. Lꞌa sondaro cwiluiiñê Cristo ndoꞌ Rey cwentaa
na jndeiꞌnaꞌ cjaañꞌoom tsꞌoom na jaa nnꞌaⁿ Israel, cwa candyocueeⁿ
nñoom Jesús. na ñoom tsꞌoomꞌnaaⁿ cha nntyꞌiaaya
22 Quia joꞌ tyꞌeñꞌomna Jesús
quia joꞌ nlayuuꞌa ñꞌeⁿñê.
Gólgota. Ñꞌoomwaaꞌ maꞌmo̱ⁿnaꞌ Ndoꞌ mati we nnꞌaⁿ na ñom
cwii ta na jndyunaꞌ Tseiꞌxqueⁿ noomꞌnaaⁿ ñꞌeⁿñê tyolaꞌjnaaⁿꞌna jom.
Tsꞌoo. 23 Ndoꞌ tquiana winom na
ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ na luaaꞌ tuii na tueꞌ joꞌ tjatseijnda José cwii sábana ya,
tsaⁿꞌñeeⁿ, quia joꞌ tsoom: jnda̱ joꞌ tjacatyjeeñê seiꞌtsꞌo ꞌnaaⁿꞌ
—Mayuuꞌcheⁿ tsaⁿmꞌaaⁿꞌ cwiluiiñê Jesús, seityjooñê liaaꞌñeeⁿ juu, ndoꞌ
Jnda Tyꞌo̱oṯ sꞌom. tjacatyꞌioom juu naquiiꞌ tsueꞌtsjo̱ꞌ na
40 Mati joꞌ joꞌ meintyjeeꞌtquia
tuiiya. Jnda̱ chii seicuuꞌñê ꞌndyoo
ntꞌom yolcu na jeeⁿ cwintyꞌiaa na tsueꞌtsjo̱ꞌ ñequio cwii tsjo̱ꞌ tꞌmaⁿ.
ljoꞌ tuii. Quiiꞌntaaⁿ joona mꞌaaⁿ 47 Ndoꞌ María Magdalena ñequio
1
127
Lucas 1 128
cha nndya̱ꞌntjo̱o̱ⁿya nnoom
ñequio na tiꞌmaaⁿꞌ nꞌo̱o̱ⁿya.
75 Ndoꞌ chaꞌwaati xuee na cwii
2 J oo ncueeꞌñeeⁿ tqueⁿ Augusto
César ñꞌoom na nleiljeii ncuee
chaꞌtso nnꞌaⁿ na chaꞌtso ndyuaa
mꞌaaⁿtya̱ay ̱ a, na matsa̱ꞌntjoom. 2 Luaaꞌ najndyee
ndoꞌ jeeⁿ xcweeꞌ tsꞌoom ñꞌeⁿ ticalaꞌyuꞌna ñꞌeⁿñê. Ndoꞌ ntꞌom nnꞌaⁿ
Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Ñequio na ntyjaaꞌ Israel nluiꞌnꞌmaaⁿndyena ncꞌe na
tsꞌoom tyomeinomꞌm na nntyꞌiaaⁿꞌaⁿ nlaꞌyuꞌna ñꞌeⁿñê. Mꞌmo̱o̱ⁿ chiuu waa
nquii na nntseinjoomꞌ nꞌom nnꞌaⁿ na matyꞌiomyanaꞌ na calꞌa nnꞌaⁿ.
Israel. Ndoꞌ tyomꞌaaⁿ Espíritu Santo Sa̱a̱ ñꞌeeⁿꞌ nnꞌaⁿ nntioꞌñꞌoomna
ñꞌeⁿñê. 26 Jnda̱ tꞌmo̱ⁿ Espíritu Santo
jom. 35 Ndoꞌ na luaaꞌ nlꞌana,
29 Ta, juu ñꞌoom na jnda̱ tsuꞌ no̱o̱ⁿ, tueꞌ saaⁿꞌaⁿ. Ndoꞌ jnda̱ tquieñê,
jnda̱ seicanda̱aꞌ̱ ñenaꞌ. jnda̱ ñequieenꞌaaⁿ nchooꞌ ñequiee
Jeꞌ ja na cwiluiindyo̱ moso ꞌnaⁿꞌ, choomꞌm. Ndoꞌ tîcalueeⁿꞌeⁿ naquiiꞌ
quiaaꞌ na nncꞌio̱to̱ na meiⁿcwii watsꞌom tꞌmaⁿ. Tyondiꞌntjoom nnom
ñomtiuu ticꞌo̱o̱ⁿya. Tyꞌo̱oṯ sꞌom naxuee ndoꞌ natsjom.
30 Ee na jnda̱ mamantyꞌiano̱o̱ⁿ Tyotseicwejndoꞌñê ndoꞌ tyotseineiiⁿ
nquii na nncwjiꞌnꞌmaaⁿñe nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom. 38 Majuu
47 Chaꞌtsondyena na tyondyena
nndyooꞌ jndaa Jordán. Tyoñequiaaⁿ
ñꞌoom na tyotseineiiⁿ, jeeⁿ tyojaaweeꞌ ñꞌoom na calcweꞌ nꞌom nnꞌaⁿ jnaaⁿna
nꞌomna na cjee matseiꞌno̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ ndoꞌ cha nntseitꞌmaⁿ tsꞌom Tyꞌo̱oṯ sꞌom
majoꞌndyo ñꞌoom matseilcweeⁿꞌeⁿ joona, ndoꞌ nleitsꞌoomndyena. 4 Tuii
tsꞌaⁿ lqueeⁿ trigo, cha ya ya nljuꞌnaꞌ. jnda Matat, Matat jnda Leví, Leví jnda
Quia na jnda̱ ljuꞌya lqueeⁿꞌñeeⁿ, Melqui, Melqui jnda Jana, Jana jnda
mana nntseiweeⁿ joonaꞌ tsꞌom tsa̱ꞌ. José, 25 José jnda Matatías, Matatías
Sa̱a̱ lqueeⁿ lueꞌ ñꞌeⁿ toꞌ njñoom jnda Amós, Amós jnda Nahum, Nahum
chom joꞌ. Maluaaꞌ matseijomnaꞌ na jnda Esli, Esli jnda Nagai, 26 Nagai jnda
Juan nꞌom nnꞌaⁿ ñequio jndye jnda Melqui, Melqui jnda Adi, Adi
ntꞌomcheⁿ ñꞌoom na tyotseicañeeⁿ jnda Cosam, Cosam jnda Elmodam,
joona ñꞌoom naya. 19 Herodes, Elmodam jnda Er, 29 Er jnda Josué,
tsaⁿ na mꞌaaⁿ gobiernom tsꞌo̱ndaa Josué jnda Eliezer, Eliezer jnda Jorim,
Galilea, jom cweꞌ mꞌaaⁿyaaⁿ ñꞌeⁿ Jorim jnda Matat, 30 Matat jnda Leví,
Herodías, scuuꞌ tyjeeⁿ Felipe. Joꞌ na Leví jnda Simeón, Simeón jnda Judá,
seitiaꞌ Juan jom na ticatsa̱ꞌntjomnaꞌ Judá jnda José, José jnda Jonán, Jonán
na ljoꞌ machꞌeeⁿ ndoꞌ ñequio chaꞌtso jnda Eliaquim, 31 Eliaquim jnda Melea,
chaꞌtso natia na sꞌaaⁿ, na tjoomꞌm jnda David, David jnda Isaí, Isaí jnda
Juan wꞌaancjo. Obed, Obed jnda Booz, Booz jnda
Salmón, Salmón jnda Naasón, 33 Naasón
jndye nnꞌaⁿ, mati teitsꞌoomñe Jacob jnda Isaac, Isaac jnda Abraham,
Jesús, xcwe na matseineiiⁿ nnom Abraham jnda Taré, Taré jnda Nacor,
Tyꞌo̱oṯ sꞌom ndoꞌ seicanaaⁿñenaꞌ 35 Nacor jnda Serug, Serug jnda Ragau,
Ndoꞌ teicꞌuaa na seineiⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom Cainán jnda Arfaxad, Arfaxad jnda
cañoomꞌluee, matso: Sem, Sem jnda Noé, Noé jnda Lamec,
—ꞌU cwiluiindyuꞌ Jndaaya na 37 Lamec jnda Matusalén, Matusalén
candyaꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya. Jeeⁿ neiⁿya ꞌu. jnda Enoc, Enoc jnda Jared, Jared jnda
Mahalaleel, Mahalaleel jnda Cainán,
Tsjaaⁿ na tjawintyjooꞌ na tuiiñe 38 Cainán jnda Enós, Enós jnda Set, Set
naⁿmaⁿnꞌiaaⁿ ntꞌmaⁿ ñequio chaꞌtso ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ judíos, ndoꞌ chaꞌtso nnꞌaⁿ
na cwiluiitꞌmaⁿndyena. Ee lꞌo̱oy ̱ a jeeⁿ tyolaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena jom.
jnda̱ ljonaꞌ ndoꞌ ꞌñeeⁿ juu na lꞌue
tsꞌo̱o̱ⁿ nñequiaya joonaꞌ nnom. 7 Xeⁿ
Tja Jesús tsjoom Nazaret
ꞌu nlcoꞌ xtyeꞌ na nntseitꞌmaaⁿꞌndyuꞌ (Mt. 13:53-58; Mr. 6:1-6)
ja, quia joꞌ chaꞌtso joonaꞌ maꞌnaⁿꞌ. 16 Tjaaⁿ Nazaret yuu na tjawijneiⁿ.
ꞌu ee waa ljeii ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom joꞌ tquiana ljeii lꞌo̱o̱ⁿ na seiljeii
na matsonaꞌ: “Macanda̱ profeta Isaías, seicano̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ ljeiiꞌñeeⁿ
nquii Ta Tyꞌo̱oṯ sꞌom cwentaꞌ ndoꞌ tueꞌcañoom yuu na matsonaꞌ:
catseitꞌmaaⁿꞌndyuꞌ ndoꞌ macanda̱ 18 Nquii Espíritu cwentaaꞌ Ta
nnom jom nndiꞌntjomꞌ.” Tyꞌo̱oṯ sꞌom mꞌaaⁿñe ñꞌeⁿndyo̱.
9 Jnda̱ joꞌ tjañꞌoom tsaⁿjndii Jesús
Ee nqueⁿ jnda̱ tqueⁿño̱o̱ⁿ ja na
tsjoom Jerusalén ndoꞌ tqueⁿ jom xqueⁿ nñequiaya ñꞌoom naya nda̱a̱
tsiuꞌ watsꞌom tꞌmaⁿ. Tso nnoom: nnꞌaⁿ na ntyꞌiaaꞌndye.
Lucas 4 138
5
Simón Pedro na luaaꞌ, tcoomꞌm xtyeeⁿ ꞌnaaⁿꞌ Jesús. Ndoꞌ jndyendye nnꞌaⁿ
jo nnom Jesús. Tsoom: tyoꞌoontyjaaꞌ na nndye ñꞌoom na
—Ta, ticatyꞌiomyanaꞌ na nñꞌeⁿꞌ tyoñequiaaⁿ. Mati ñeꞌcanꞌmaaⁿna
ñꞌeⁿndyo̱, ee ja tsꞌaⁿjnaⁿ. ntycu na wiina. 16 Sa̱a̱ jom teiño̱o̱ⁿ,
6
33 Quia joꞌ tyoluena nnom Jesús: uaa tuii cwii xuee na
L
—Nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye cwitaꞌjndyee nnꞌaⁿ judíos.
ñꞌeⁿ Juan, jndye ndiiꞌ Mawinom Jesús yuu na niom
cwilaꞌcwejndoꞌndyena ndoꞌ ntjom lqueeⁿ trigo. Ndoꞌ nnꞌaⁿ na
cwilaꞌneiⁿna nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Ndoꞌ cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê, tyꞌiooꞌndyena
majoꞌti cwilꞌa nnꞌaⁿ tmaaⁿꞌ fariseos. xuꞌlqueeⁿ. Tyꞌueeꞌndyena joonaꞌ
Sa̱a̱ joo nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye nꞌom lueena jnda̱ chii tquiina.
ñꞌeⁿndyuꞌ cwicwaꞌna ndoꞌ cwiwena. 2 Quia joꞌ ntꞌom nnꞌaⁿ tmaaⁿꞌ
xeⁿ na nntseinꞌmaⁿ Jesús tsꞌaⁿwiiꞌ Tomás, ñꞌeⁿ Jacobo jnda Alfeo, ndoꞌ
xuee na cwitaꞌjndyeena, cha quia ñꞌeⁿ Simón na cwiluena cananista,
joꞌ nnda̱a̱ nñeꞌquiana jnaaⁿꞌaⁿ. 8 Sa̱a̱
16 ñꞌeⁿ Judas jnda Jacobo ñequio
na tyoñequia ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ꞌnaⁿ njomꞌ, quiaaꞌ. Ndoꞌ xeⁿ tjañꞌoom
tandyo xuee. Joꞌ chii cꞌomꞌyoꞌ na tsꞌaⁿ ꞌnaⁿꞌ ndoꞌ tiñeꞌcatseilcweeⁿꞌeⁿ
tꞌmaⁿ nꞌomꞌyoꞌ xuee na cwitjomꞌyoꞌ juunaꞌ, tintseincjooꞌndyuꞌ na
nawiꞌmeiⁿꞌ. Ee tꞌmaⁿ naya ꞌnaⁿꞌyoꞌ calcweꞌnaꞌ. 31 Chaꞌxjeⁿ na lꞌue
nda̱aꞌ̱ yoꞌ chiuu matseijomnaꞌ tsꞌoom jaa nnꞌaⁿ tsjaaⁿ Israel, ndoꞌ
tsaⁿꞌñeeⁿ. 48 Matseijomnaꞌ jom
sꞌaaⁿ watsꞌom ꞌnaaⁿyâ.
chaꞌcwijom cwii tsꞌaⁿ na jndo̱ꞌ 6 Quia joꞌ tja Jesús ñꞌeⁿ naⁿꞌñeeⁿ.
tsꞌom na sꞌaa waaꞌ na cweꞌ jnaⁿtonaꞌ jom mꞌaaⁿ nacje ꞌnaaⁿꞌ tsꞌaⁿ na
nomtyuaa. Tjaaꞌnaⁿ niaⁿljo̱ꞌ tuii. matsa̱ꞌntjom jom. Ndoꞌ mati mꞌaⁿ
Quia na tyjeeꞌ jndaa ndoꞌ jndeii sondaro nacje ꞌnaaⁿꞌaⁿ. Quia na
tyocjaacameiiⁿꞌñenaꞌ wꞌaaꞌñeeⁿ, nntsoom nnom cwii joona: “Luaaꞌ
mantyja tmeiⁿꞌnaꞌ juunaꞌ. Ndoꞌ cjaꞌ”, wjaa tsaⁿꞌñeeⁿ. Ndoꞌ quia na
tꞌmaaⁿꞌ tsuu cantyja ꞌnaaⁿꞌnaꞌ. nntsoom nnom cwiicheⁿ: “Candyoꞌ
luaa”, ndyo. Mati quitsoom nnom
Seinꞌmaⁿ Jesús mosooꞌ capeitaⁿ, tsꞌaⁿ cwii cwii mosoomꞌm: “Catsaꞌ luaa”,
romano ndoꞌ nntsꞌaa.
(Mt. 8:5-13) 9 Quia na jndii Jesús ñꞌoomwaaꞌ,
7
ꞌnaaⁿꞌ Jesús, jñoom ntꞌom nnꞌaⁿ na jñom capeitaⁿ, jliuna na jnda̱ nꞌmaⁿ
cwiluiitquiendye nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos moso na wiiꞌ.
na cꞌoocalꞌana tyꞌoo na candyoya
Jesús na nntseinꞌmaⁿ tsaⁿꞌñeeⁿ Seilcwinndaꞌ Jesús tsꞌoo
mosoomꞌm. 11 Jnda̱ tuii na luaaꞌ, tja Jesús
4 Jnda̱ tquiena na mꞌaaⁿ Jesús,
tsjoom na jndyu Naín. Ndoꞌ jndye
ñequio ñꞌoom tyꞌoo tyoluena nnꞌaⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌoom na
nnoom: mañequiaaⁿ tyꞌena ñꞌeⁿñê ñequio
—Tsꞌaⁿ na jñom jâ, ya jndye ntꞌomcheⁿ nnꞌaⁿ. 12 Quia na
ꞌnaaⁿꞌ na luaaꞌ sꞌaa Jesús chaꞌwaa jñom Juan, to̱ꞌ Jesús na matseineiiⁿ
tsꞌo̱ndaa Judea ñequio njoom na nda̱a̱ nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ nacañomꞌm
niom ndiocheⁿ joꞌ joꞌ. cantyja ꞌnaaⁿꞌ Juan. Matsoom:
—¿Chiuu waa saacantyꞌiaꞌyoꞌ na
Juan majñoom nnꞌaⁿ na mꞌaaⁿ Jesús saꞌyoꞌ ndyuaa na tja nnꞌaⁿ cꞌoom
(Mt. 11:2-19) yuu na tyomꞌaaⁿ Juan? ¿Aa
18 Nnꞌaⁿna cwilaꞌjomndye ñꞌoom ntyꞌiaꞌyoꞌ jom chaꞌcwijom cwii
na mañequiaa Juan, jlaꞌcandiina tsmaaⁿ na maleiñꞌoomñe jndye?
jom chaꞌtso ñꞌoommeiⁿꞌ. Quia joꞌ Ntyjii nchii joꞌ. 25 Quia joꞌ ¿chiuu
seineiⁿ Juan mandiñꞌeeⁿ nnꞌaⁿ na Tja Jesús waaꞌ Simón, tsꞌaⁿ fariseo
cwitoꞌñoom sꞌom tsꞌiaaⁿnda̱a̱ nnꞌaⁿ 36 Cwii tsꞌaⁿ fariseo tqueeⁿꞌñê
cwentaaꞌ gobiernom, ñequio chaꞌtso Jesús waⁿꞌaⁿ na nlcwaꞌna.
ntꞌomcheⁿ nnꞌaⁿ, teitsꞌoomndyena Ndoꞌ tjaquieeꞌ Jesús quiiꞌ waaꞌ
sꞌaa Juan ee jlaꞌno̱ⁿꞌna na xcwe fariseoꞌñeeⁿ ndoꞌ tjacjom nacañomꞌ
machꞌee Tyꞌo̱oṯ sꞌom. 30 Sa̱a̱ nnꞌaⁿ
meiⁿsa. 37 Cwii yuscu tsjoomꞌñeeⁿ
8
43 Tꞌo̱ Simón, matsoom:
J nda̱ joꞌ tja Jesús chaꞌtso
—Matseitiuuya tsꞌaⁿ na tꞌmaaⁿꞌti njoom ntꞌmaⁿ ñequio njoom
chujnaⁿ nnoom, juu tsaⁿꞌñeeⁿ jndati nchꞌu na tyoñequiaaⁿ ñꞌoom.
ntyjii jom. Tyotseicañeeⁿ nnꞌaⁿ ñꞌoom naya
Quia joꞌ matso Jesús nnoom: cantyja na matsa̱ꞌntjom Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
—Majoꞌndyo macwjiꞌ cwenta. Ndoꞌ ñꞌeeⁿ nnꞌaⁿ na canchooꞌwe
44 Jnda̱ joꞌ taqueeⁿ, ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ
ñꞌeⁿñê. 2 Mati tyꞌe ñꞌeeⁿ yolcu
tquiaa tsꞌom nato. Joonaꞌ ndyue na jeeⁿ ljo̱ꞌ, joꞌ joꞌ nnꞌaⁿ na cwindye
nnꞌaⁿ ndoꞌ ntꞌom tcwaꞌ cantsaa. ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Cwilaꞌyuꞌna
6 Ndoꞌ ntꞌom lqueeⁿꞌñeeⁿ tquiaanaꞌ
cwantindyo xuee sa̱a̱ quia na
yuu na jeeⁿ ljo̱ꞌ. Quia jnda̱ tꞌoomnaꞌ, mandyo cwii na macoꞌwiꞌnaꞌ joona,
mantyja tjacaaⁿnaꞌ ee titeiiⁿꞌ tyuaa. cwiꞌndyena. 14 Ndoꞌ lqueeⁿ na tquiaa
ncꞌeeⁿ. Sa̱a̱ tyocꞌiooꞌñê joonaꞌ ndoꞌ jluiꞌ naⁿjndii naquiiꞌ tsꞌom, tyochꞌee
tyowjaañꞌoom jndyetiaꞌñeeⁿ jom tyꞌoo nnom Jesús na quiaa tsaⁿꞌñeeⁿ
yuu na tjaa nnꞌaⁿ cꞌoom. 30 Quia joꞌ
ñꞌoomꞌ na nñꞌeⁿ ñꞌeⁿñê, sa̱a̱ sa̱ꞌntjom
taxꞌee Jesús nnom, matsoom: Jesús na caljooꞌñê. 39 Tsoom nnom:
tyolue ntꞌom nnꞌaⁿ na Juan jnda̱ naⁿnom, chaꞌna ꞌom meiⁿndyena. Quia
wandoꞌnndaꞌ. 8 Ntꞌom tyolue na
joꞌ tsoom nda̱a̱ nnꞌaⁿ canchooꞌwe:
Elías jnda̱ teitquiooꞌñenndaꞌ. Ndoꞌ —Canduꞌyoꞌ nda̱a̱ naⁿmꞌaⁿꞌ na
ntꞌom tyolue na jnda̱ wandoꞌnndaꞌ cwindyuaandyena xjeⁿ ntmaaⁿꞌ na
cwii profeta na teiyo tyoñequia wenꞌaaⁿ wenꞌaaⁿ nchooꞌ qui na cwii
ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom. 9 Sa̱a̱ tso
cwii tmaaⁿꞌ.
Herodes: 15 Ndoꞌ lꞌana na ljoꞌ, teindyuaandye
xtyoꞌ Juan. Quia joꞌ ¿ꞌñeeⁿ luaaꞌ ꞌom taⁿꞌ tyooꞌ ñequio we catscaaꞌñeeⁿ.
na teijndye ñꞌoom mandii cantyja Jlunda̱a̱ñê cañoomꞌluee, tquiaaⁿ na
ꞌnaaⁿꞌ? quianlꞌuaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Jnda̱ chii
Ndoꞌ tyojooꞌ tsꞌoom na nntyꞌiaaⁿꞌaⁿ tyjeeⁿ joonaꞌ, tquiaaⁿ nda̱a̱ nnꞌaⁿ na
juu. tꞌmaaⁿ na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê
tsꞌiaaⁿ na machꞌeeⁿ na catꞌoom
Tquiaa Jesús na tcwaꞌ ꞌom meiⁿ naⁿꞌñeeⁿ joonaꞌ nda̱a̱ nnꞌaⁿ na
naⁿnom jndyendye. 17 Chaꞌtsondye naⁿꞌñeeⁿ
(Mt. 14:13-21; Mr. 6:30-44; Jn. 6:1-14) tcwaꞌ tjacjoona. Ndoꞌ ꞌndiicheⁿnaꞌ
10 Jnda̱ na lcweeꞌnndaꞌ nnꞌaⁿ na na tîcandyue lcwaꞌna. Quia na
canchooꞌwe tsꞌiaaⁿ na jñom Jesús jnda̱ jlaꞌtjomna joꞌ, tooꞌ canchooꞌwe
joona, jlaꞌcandiina jom chaꞌtso na tsquiee.
jnda̱ lꞌana. Quia joꞌ tjachom joona,
tyꞌena cwii ntyja jo jnda̱a̱ nndyooꞌ Macwjiꞌyuuꞌñe Pedro na Jesús
tsjoom Betsaida. 11 Quia na jliu
cwiluiiñê Cristo
nnꞌaⁿ na ljoꞌ, tyꞌentyjo̱na naxeeⁿꞌeⁿ. (Mt. 16:13-19; Mr. 8:27-29)
Toꞌñoom joona ndoꞌ tyotseineiiⁿ 18 Cwii xueeꞌñeeⁿ mꞌaaⁿndyo̱
nda̱a̱na cantyja na matsa̱ꞌntjom Jesús cwii ntyja na matseineiiⁿ
Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Ndoꞌ seinꞌmaaⁿ nnꞌaⁿ wii. nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Mañꞌeeⁿ nnꞌaⁿ
12 Jnda̱ na jaamaaⁿ, tyꞌentyjaaꞌ nnꞌaⁿ
na cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê. Taxꞌeeⁿ
na canchooꞌwendye jom. Jluena: nda̱a̱na, matsoom:
155 Lucas 9
Catseicanda̱ꞌ nmeiⁿꞌ, quia joꞌ nndaꞌ —Juu tsꞌaⁿ na tyꞌoom na wiꞌ tsꞌom
na nncwandoꞌ. ñꞌeⁿñê cwiluiiñe xꞌiaaⁿꞌaⁿ.
29 Sa̱a̱ tsaⁿꞌñeeⁿ na ñeꞌcwjiꞌyañe
Ndoꞌ tso Jesús nnom:
cheⁿnqueⁿ taxꞌeennaaⁿꞌaⁿ ꞌndyoo —Cjaꞌ, ndoꞌ majoꞌti catsaꞌ.
Jesús, tsoom:
—¿ꞌÑeeⁿ juu cwiluiiñe xꞌiaya? Tja Jesús na mꞌaaⁿ Marta ñꞌeⁿ María
30 Tꞌo̱ Jesús, tsoom:
38 Tjatjati Jesús ñequio nnꞌaⁿ na
—Ndiꞌ, tꞌoom cwii tsaⁿsꞌa. Jnaaⁿ cwiꞌoo ñꞌeⁿñê. Tquiena cwii tsjoom
Jerusalén na wjaacueeⁿ tsjoom chjoo. Ndoꞌ cwii yuscu na jndyu
Jericó ndoꞌ tioondye naⁿcantyꞌue Marta, seiljo joona waaꞌ. 39 Mꞌaaⁿ
11
mꞌaⁿ cwii wꞌaa, xeⁿ titjoomꞌ tjeiꞌnaꞌ jom naquiiꞌ tsꞌom cwii tsꞌaⁿ,
cwiꞌmaⁿ, maxjeⁿ cwilaꞌtyuiiꞌndye cweꞌ manomtoom yuu na tjaaꞌnaⁿ
cheⁿnquieena. 18 Mati Satanás xeⁿ
ndaa, malꞌueeⁿ yuu nncwajñeeⁿ.
mato̱ⁿꞌñe cheⁿnqueⁿ, quia joꞌ ¿chiuu Ndoꞌ na tîcaljeiiⁿ joꞌ, seitioom:
nntsꞌaayuunaꞌ na nljotyeⁿ cantyja “Jo̱nlcwa̱ꞌnndaꞌa naquiiꞌ tsꞌom
na matsa̱ꞌntjoom? Luaaꞌ matsjo̱oy ̱ a tsꞌaⁿ yuu na jluiiꞌa.” 25 Quia na
lanꞌom. Ndoꞌ jeeⁿ lꞌue nꞌomꞌyoꞌ mꞌaⁿ jeꞌ nntsꞌaa Tyꞌo̱oṯ sꞌom na
na calaꞌtꞌmaaⁿꞌndye nnꞌaⁿ ꞌo chojnaⁿna nioom chaꞌtso profetas
quia cwiwincwindyoꞌ nataa cha na tyolaꞌcwjee nnꞌaⁿ xjeⁿ na jnaⁿcheⁿ
cantyꞌiaa nnꞌaⁿ. tsjoomnancue. 51 Wjaacꞌoomnaꞌ
44 ’Nntꞌuiiwiꞌnaꞌ ꞌo nnꞌaⁿ na
na tioo nioomꞌ Abel na seiquioo
cwitꞌmo̱ⁿꞌyoꞌ ljeii na tqueⁿ Moisés Caín hasta na macanda̱ na tioo
ñequio ꞌo nnꞌaⁿ fariseos na nioomꞌ Zacarías, tsꞌaⁿ na jlaꞌcueeꞌ
cwilꞌaꞌyaꞌyoꞌ na jeeⁿ yannꞌaⁿndyoꞌ nnꞌaⁿ quiiꞌntaaⁿꞌ tio tꞌmaⁿ ñequio ta
cweꞌ cha queⁿ nnꞌaⁿ cwenta. Cantyja watsꞌom. Nndyeꞌyoꞌ nntsjo̱o,̱ maxjeⁿ
ꞌnaⁿꞌ ꞌo jndye nnꞌaⁿ wjaachuuñenaꞌ nntioomndye nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ jeꞌ.
na meiⁿchjoo ticaliuna na tisꞌa 52 ’Nntꞌuiiwiꞌnaꞌ ꞌo nnꞌaⁿ na
mꞌmo̱o̱ⁿ nda̱aꞌ̱ yoꞌ cwaaⁿ ñꞌoom ñjom tsꞌom na matseitꞌue ꞌnaaⁿꞌ. Sa̱a̱
nnduꞌyoꞌ. jo nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom tseixmaⁿ na
jñeeⁿꞌñe.
Maquiuꞌnnꞌaⁿnaꞌ tsꞌaⁿ na tyañe
13 Quia joꞌ cwii tsꞌaⁿ quiiꞌntaaⁿ Machꞌee Tyꞌo̱oṯ sꞌom cwenta ntseinaaⁿ
nnꞌaⁿ na jndyendye, tso: (Mt. 6:25-34)
—Ta, catsuꞌ nnom tiꞌxio̱o̱ na 22 Ndoꞌ tso Jesús nda̱a̱ nnꞌaⁿ na
cato̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ ꞌnaⁿ na ꞌndii tsotya̱ay
̱ â, cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿñê:
nloꞌño̱ⁿya na tseixmaⁿnaꞌ cwentaya. —Cweꞌ joꞌ na matsjo̱o̱ nda̱aꞌ̱ yoꞌ,
14 Tꞌo̱ Jesús nnom, matsoom:
tancꞌomꞌyoꞌ na jeeⁿ jndye mꞌaaⁿꞌ
—ꞌU re, ja nchii cwiluiindyo̱ na nꞌomꞌyoꞌ cantyja ꞌnaⁿ na macaⁿnaꞌ
cuꞌxa̱ⁿya ñꞌoom ꞌnaⁿꞌyoꞌ oo na ꞌo tsjoomnancue, yuu nluiꞌ na
cato̱o̱ⁿꞌa ꞌnaⁿꞌyoꞌ. nlcwaꞌyoꞌ ndoꞌ na nlcweeꞌyoꞌ. 23 Ee
cwenta ꞌu luee sondaro. Ndoꞌ joona chii tsoom nnom tsꞌaⁿ na machꞌee
nntueeꞌnaꞌ ꞌu wꞌaancjo. 59 Nndiꞌ
cwenta ntjoomꞌm: “Cantyꞌiaꞌ, tsꞌoom
nntsjo̱o,̱ taxocaluiꞌ joꞌ joꞌ hasta na higuerawaañe, jnda̱ ndyee chu na
jnda̱ tiomꞌnchaaꞌndyuꞌ. mandyo̱o̱calꞌua̱ ta̱aꞌ̱ naꞌ ndoꞌ tjaa ljoꞌ
coljeiya. Cwa cꞌuaꞌ juunaꞌ ee cweꞌ
Jeeⁿ tꞌmaⁿ ñꞌoom na tsꞌiaaⁿꞌ matseityeeⁿñenaꞌ nomtyuaa.”
calcweꞌ tsꞌom tsꞌaⁿ 8 Sa̱a̱ tꞌo̱ tsaⁿꞌñeeⁿ nnoom, tso:
13
axjeⁿꞌñeeⁿ tquieꞌcañom
M “Ta, caꞌndiiꞌyaꞌ juunaꞌ meiiⁿ cweꞌ
nnꞌaⁿ na jlaꞌcandiina chuwaa hasta na jnda̱ ꞌña̱aⁿ̱ ndiocheⁿ
Jesús na sa̱ꞌntjom Pilato na xꞌeenaꞌ ndoꞌ nntio̱o̱ⁿ tsꞌo toꞌ. 9 Xeⁿ
cwje ntꞌom nnꞌaⁿ galileos xcwe nntsꞌaanaꞌ ta̱, ya. Ndoꞌ xeⁿ tjaaꞌnaⁿ,
xjeⁿ na cwilaꞌcwjeena quiooꞌ na quia ljoꞌcheⁿ cꞌuaꞌ juunaꞌ.”
cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
Seitjoomꞌnaꞌ nioomna ñequio nioom Seinꞌmaⁿ Jesús yuscu na
quiooꞌñeeⁿ. 2 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱na,
tcom jndyewꞌii naxeⁿꞌ
matsoom: 10 Cwiixuee na cwitaꞌjndyee nnꞌaⁿ
—¿Aa cwilaꞌtiuuꞌyoꞌ na luaaꞌ tyoꞌmo̱ⁿ Jesús naquiiꞌ watsꞌom
tjoomna ee na tꞌmaⁿti jnaaⁿna waa, chjoo. 11 Joꞌ joꞌ tyomꞌaaⁿ cwii yuscu
tꞌmaⁿti tyolaꞌtjo̱on
̱ dyena, nchiiti mantyja jliuu naxeⁿꞌ. Ndoꞌ
chaꞌtsondye nnꞌaⁿ na tyomꞌaⁿ tyotseitꞌmaaⁿꞌñe Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
Jerusalén? 5 Nndyeꞌyoꞌ nntsjo̱o,̱
14 Sa̱a̱ juu tsꞌaⁿ na cwiluiitquieñe
cwitaꞌjndya̱ay
̱ a? 16 Ee yuscumꞌaaⁿꞌ,
—Ta, ¿aa tijndye nnꞌaⁿ na
na cwiluiiñe tsjaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ Abraham nluiꞌnꞌmaaⁿndye?
na jnda̱ quinꞌoom nchooꞌ ndyee 24 Tꞌo̱o̱ⁿ, matsoom nda̱a̱na:
chaꞌna lqueeⁿꞌ tsꞌoom mostaza na jeeⁿ tsjo̱o̱ nda̱aꞌ̱ yoꞌ na ticaljeii yuu nnꞌaⁿ
cajnda̱a.̱ Seicꞌoom tsꞌaⁿ juunaꞌ naquiiꞌ ꞌo. Quindyo̱ꞌyoꞌ ñjaaⁿ, ꞌo nnꞌaⁿ na
ntjoomꞌm. Tyuaaꞌ tjawijndeiinaꞌ, cwilꞌaꞌyoꞌ natia.” 28 Joꞌ joꞌ nncꞌomꞌyoꞌ
meiⁿ nnꞌaⁿꞌ nncuꞌ, meiⁿ nnꞌaⁿꞌ na moso: “Ja jnda̱ seijndaya ꞌom ljo
jnda̱ teitquio̱oꞌ̱ , meiⁿ naⁿtya na mꞌaⁿ quiooꞌndyo na nlꞌa tsꞌiaaⁿ ndoꞌ jeꞌ
nndyooꞌ. ¿Ee aa nchii nncueeꞌ xuee jo̱cantyꞌia aa ndyaaꞌ ya nlꞌayoꞌ. Joꞌ
na majoꞌti nlꞌa joona, cha nnjoom chii catsaꞌ cwii nayaꞌñeeⁿ na catsuꞌ
chaꞌxjeⁿ na saꞌ ꞌu? 13 Joꞌ chii quia na
nnoom na catseitꞌmaⁿ tsꞌoom ja.”
nntsaꞌ nantquie na tꞌmaⁿ na nlcwaꞌ 20 Ndoꞌ cwiicheⁿ tso: “Cweꞌ xcondyo
cwentaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom cantyja ꞌnaaⁿꞌ nnoom: “Ta, jnda̱ seitjo̱on ̱ dyo̱
cwii tsꞌaⁿjnaⁿ na cwilcweꞌ tsꞌom. nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom ndoꞌ njomꞌ ꞌu.
Tacatseixmaⁿya na nntsuꞌ na
Seitꞌmaⁿ tsꞌom tsꞌaⁿ jnaaⁿ jndaꞌ ja.” 22 Jnda̱ tquiena na waa
11 Seineiⁿticheⁿ
Jesús, tsoom: wꞌaa, tso tsotyeeⁿ nda̱a̱ mosooꞌ:
—Tyomꞌaaⁿ cwii tsꞌaⁿ, tyomꞌaⁿ “Cwa queⁿndyoꞌ quiaꞌyoꞌ liaa na
we ntseinaaⁿ na naⁿnom. 12 Juu yati, ndoꞌ calaꞌcweꞌyoꞌ joonaꞌ
175 Lucas 15, 16
jndyu Lázaro. Chaꞌwaañê chom xeⁿ cwii joo nnꞌaⁿ na jnda̱ tja̱ wjaa
ntyjeꞌ. 21 Tyocantyjaaꞌ tsꞌoom
na mꞌaⁿna, maxjeⁿ nlcweꞌ nꞌomna.”
na nlcwaaⁿꞌaⁿ meiiⁿ cweꞌ na 31 Ndoꞌ tꞌo̱ Abraham nnoom: “Xeⁿ
jeꞌ jom ljoo mawajñeeⁿ ndoꞌ ꞌu jeꞌ, ’Xeⁿ cwii nnꞌaⁿꞌ na matseiyuꞌ
wiꞌ matjomꞌ. 26 Ndoꞌ nchii macanda̱
matseitjo̱oñ ̱ ê njomꞌ, cwaⁿꞌyaꞌ
cweꞌ joꞌ. Quiiꞌntaaⁿ jâ ñꞌeⁿndyoꞌ ꞌo jom. Ndoꞌ xeⁿ cwilcweꞌ tsꞌoom,
waa cwii tsueꞌtsjoom na tjaa yuu catseitꞌmaⁿ tsꞌomꞌ jom. 4 Ndoꞌ meiiⁿ
43 Mañoomꞌ teitquioomꞌm.
—Xuee jeꞌ juu na macwjiꞌnꞌmaaⁿñe
Tjantyjo̱o̱ⁿ naxeⁿꞌ Jesús, Tyꞌo̱oṯ sꞌom nnꞌaⁿ, jnda̱ tyjeeꞌnaꞌ
tyotseitꞌmaaⁿꞌñê Tyꞌo̱oṯ sꞌom. wꞌaawaa. Ee mati tsaⁿmꞌaaⁿ
Ndoꞌ mati nnꞌaⁿ na jndyendye, cwiluiiñê tsꞌaⁿ tsjaaⁿ Abraham.
quia ntyꞌiaana na luaaꞌ, 10 Ee ja na cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na
ꞌNdii tsꞌaⁿ sꞌom luee mosoomꞌm “Luaa sꞌom ꞌnaⁿꞌ, ta, na seiwa̱ naquiiꞌ
11 Nnꞌaⁿ na tyondye ñꞌoommeiⁿꞌ payom. 21 Ee ja jeeⁿ nquiaya ꞌu
tsaⁿ najndyee, tso nnoom: “Nmeiiⁿ nnꞌaⁿ na jndoo ja, na ticalꞌue nꞌom
sꞌom ꞌnaⁿꞌ, ta, qui ndiiꞌ chaꞌxjeⁿ na na nntsa̱ꞌntjo̱ⁿya joo, quiochoꞌyoꞌ
toꞌño̱ⁿ jnda̱ tantjo̱ⁿ ñꞌeⁿ juunaꞌ.” joona ñjaaⁿñe ndoꞌ ñequio na
17 Quia joꞌ tsoom nnom: “Ya saꞌ, ꞌu
ndo̱oꞌ̱ a catyjeꞌyoꞌ cantyoꞌna.
mosoya, meiiⁿ cachjoo na toꞌñomꞌ
sa̱a̱ seicanda̱ꞌ. Joꞌ chii jeꞌ maqua̱ⁿya Tjaquieeꞌ Jesús Jerusalén
ꞌu nncꞌoomꞌ tsꞌiaaⁿ, nntsa̱ꞌntjomꞌ (Mt. 21:1-11; Mr. 11:1-11; Jn. 12:12-19)
qui tsjoom.” 18 Ndoꞌ tyjeeꞌ tsaⁿ na
28 Jnda̱seineiⁿ Jesús ñꞌoomwaaꞌ,
jnda̱ we, tso nnoom: “Nmeiiⁿ sꞌom tjatjatyeeⁿ na nncueⁿꞌeⁿ Jerusalén.
ꞌnaⁿꞌ, ta, ꞌom ndiiꞌ chaꞌxjeⁿ na 29 Ndoꞌ quia na tjawiñoomꞌm tsjoom
—Waa ljeii ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom na —Xeⁿ nlꞌuuya na mꞌaaⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
matsonaꞌ: “Wꞌaya cwiluiiñenaꞌ jnaⁿnaꞌ, quia joꞌ nntsoom: “¿Chiuu
wꞌaa yuu na cwilaꞌneiⁿ nnꞌaⁿ nnom na tîcalaꞌyuꞌyoꞌ ñꞌeⁿñê?” 6 Sa̱a̱
chii, tjeiiꞌna jom nnom ntjom ndoꞌ cwenta ñꞌoom na matseineiiⁿ. Tyolꞌa
jlaꞌcueeꞌna jom. naⁿꞌñeeⁿ na ya nnꞌaⁿndyena, cha
Taxꞌee Jesús nda̱a̱ nnꞌaⁿ, tsoom: nntyꞌiaana aa nntseineiiⁿ ñꞌoom na
—Nquii tsꞌaⁿ na ntjoomꞌ joꞌ, ¿ljoꞌ quio majuutinaꞌ nnda̱a̱ nlaꞌquioona
ntsꞌaaⁿ quio naⁿꞌñeeⁿ? 16 Nñoom ndoꞌ
jom lꞌo̱ gobiernom na cuꞌxeⁿ
nntseicwjeⁿ joona. Ndoꞌ nñeꞌquiaaⁿ tsaⁿꞌñeeⁿ jom. 21 Joo naⁿꞌñeeⁿ taꞌxꞌee
ndoꞌ tyuaaꞌ tueeⁿꞌeⁿ, tjaa ndana ñꞌeⁿ ljeii na tqueⁿ Moisés tꞌo̱oṉ a nnoom,
scoomꞌm. 30 Jnda̱ chii tsaⁿ na jnda̱
jluena:
we tocoom ñꞌeⁿ scuuꞌ xioom, ndoꞌ —ꞌU Maestro na maꞌmo̱o̱ⁿꞌ ñꞌoomꞌ
mati jom tueeⁿꞌeⁿ, tjaa ntseinaaⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom nda̱a̱ nnꞌaⁿ majoꞌndyo
ñꞌeⁿ yuscuꞌñeeⁿ. 31 Quia joꞌ tsaⁿ na
ñꞌoom matsuꞌ.
jnda̱ ndyee tocoom ñꞌeⁿ yuscuꞌñeeⁿ. 40 Ndoꞌ taticanda̱aꞌ̱ nꞌom nnꞌaⁿ
na cwiluiitꞌmaⁿndyo̱. 28 Quia na
naquiiꞌ watsꞌom tꞌmaⁿ. Ndoꞌ quia
jnda̱ jnaⁿnaꞌ na cwiluii chaꞌtso tmaaⁿ tyocalueeⁿꞌeⁿ, tyocaⁿ ta na
nmeiⁿꞌ, cꞌomtꞌmaaⁿꞌndyoꞌ nꞌomꞌyoꞌ, jndyu Olivos. 38 Ndoꞌ chaꞌtso nnꞌaⁿ
34 ’Calꞌandyoꞌ cwenta na
ntyee na cwiluiitquiendye nda̱a̱
tincjaachunaꞌ ꞌo na ñoomñoom ntyee quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ judíos, ñꞌeⁿ
191 Lucas 22
nlcwaaꞌa cantyja ꞌnaaⁿꞌ ncuee pascua. quianlꞌuaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom, jnda̱ chii tyjeeⁿ
9 Taꞌxꞌeena nnoom:
juunaꞌ, tquiaaⁿ nda̱a̱na. Tsoom:
—¿Yuu lꞌue tsꞌomꞌ na —Tyooꞌwaa cwiluiiñenaꞌ seiiꞌa na
nlajndaaꞌndyô̱? mañequiaandyo̱ na nncꞌio̱. Luaaꞌ
10 Tꞌo̱o̱ⁿ nda̱a̱na:
nntsaalꞌaꞌyoꞌ na cwicañjom nꞌomꞌyoꞌ
—Quia na jnda̱ saaquieꞌyoꞌ naquiiꞌ ja.
tsjoomwaꞌñeⁿ, nntjomndyoꞌ cwii 20 Jnda̱ na tcwaꞌna tyooꞌñeeⁿ,
tsaⁿsꞌa na ñꞌoom tsjoo na ñjom ndaa. majoꞌti sꞌaaⁿ, toꞌñoom waso. Tsoom:
Catsaantyjo̱ꞌyoꞌ naxeeⁿꞌeⁿ hasta na —Juu ndaa winom na ñjom wasowaa
nncueⁿꞌeⁿ wꞌaa yuu na nncjaaqueⁿꞌeⁿ. tseixmaⁿnaꞌ ñꞌoom xco na maqua̱ⁿtya̱ⁿ
11 Joꞌ joꞌ canduꞌyoꞌ nnom tsꞌaⁿ na waaꞌ
ñequio nioomꞌa na nnquioo cwentaꞌyoꞌ.
wꞌaaꞌñeeⁿ: “Nquii tsꞌaⁿ na maꞌmo̱ⁿ 21 ’Sa̱a̱ queⁿꞌyoꞌ cwenta, ñeꞌcwii
(Mt. 27:32-44; Mr. 15:21-32; Jn. 19:17-27) na cweꞌ tyꞌecantyꞌiaa na luaaꞌ. Sa̱a̱
26 Xjeⁿ na tyꞌeñꞌom sondaro Jesús
naⁿmaⁿnꞌiaaⁿ jeeⁿ ticueeꞌ nꞌomna
na nntyꞌioomna jom tsꞌoomꞌnaaⁿ, jom, tyoluena:
tꞌuena cwii tsꞌaⁿ na jnaⁿ jnda̱a,̱ tsꞌaⁿ —Jeeⁿ ya tjeiꞌnꞌmaaⁿñê ntꞌomcheⁿ
tsjoom Cirene na jndyu Simón. nnꞌaⁿ, jeꞌ cwjiꞌnꞌmaaⁿñe cheⁿnqueⁿ xeⁿ
Jlaꞌcachuuna jom tsꞌoomꞌnaaⁿ mayuuꞌ cwiluiiñê nquii Cristo tsaⁿ na
tyojaantyjo̱o̱ⁿ naxeⁿꞌ Jesús ñꞌeⁿ tjeiiꞌñe Tyꞌo̱oṯ sꞌom na catsa̱ꞌntjom.
juunaꞌ. 36 Mati tyolaꞌjnaaⁿꞌ sondaro Jesús.
yuu na mꞌaaⁿ nquii Tyꞌo̱oṯ sꞌom. ndoꞌ tcaaⁿ tsꞌoo Jesús. 53 Jnda̱ chii
ndoꞌ ncheⁿꞌ. Ndoꞌ taꞌjndyeena juu ndooꞌ nquiuna cweꞌ ñꞌomnco joꞌ.
xuee na cwitaꞌjndyee nnꞌaⁿ chaꞌxjeⁿ Tîcalaꞌyuꞌna.
matsa̱ꞌntjom ljeii naqui. 12 Sa̱a̱ Pedro teicantyjaaⁿ, jleinoom,
24 witsjoomya xuee
C
najndyee smanaⁿ, tyꞌena
yuu waa tseiꞌtsuaa. Tyꞌechona nasei
tjalcweꞌnnaaⁿꞌaⁿ waⁿꞌaⁿ, jaawa
jaacue tyomꞌaaⁿꞌ tsꞌoom chaꞌtso na
jnda̱ tuii.
cachi na jnda̱ jlaꞌjndaaꞌndyena.
2 Jnda̱ na tquiena jliuna na jnda̱
Ñjomndye we nnꞌaⁿ nato Emaús
teindyo̱ tsjo̱ꞌ na ta̱ꞌ ꞌndyoo tsueꞌtsjo̱ꞌ. (Mr. 16:12-13)
3 Quia na tyꞌequieꞌna joꞌ joꞌ,
13 Majuuti xueeꞌñeeⁿ we nnꞌaⁿ na
taticaliuna seiꞌtsꞌo ꞌnaaⁿꞌ Ta Jesús. cwilaꞌjomndye ñꞌeⁿ Jesús cwiꞌoona
4 Xcwe na matseiñꞌeeⁿꞌñenaꞌ joona
cwii tsjoom chjoo na jndyu
na cwicatyuena, ndoꞌ teitquiooꞌndye Emaús na mꞌaaⁿ naꞌ canchooꞌcwii
we nnꞌaⁿ nacañoomna na jeeⁿ kilómetros na tquianaꞌ ñꞌeⁿ
canchiiꞌ, caxuee liaa. 5 Jeeⁿ ndyaꞌ Jerusalén. 14 Ndoꞌ cheⁿnquieena
waa cwiicheⁿ, jeꞌ jnda̱ ndyee xuee sꞌaanaꞌ joona chaꞌcwijom tsꞌaⁿ na ya
na tuii na nmeiiⁿꞌ. 22 Ndoꞌ nchii
teitquiooꞌnndaꞌ ndoꞌ taꞌjnaaⁿꞌna na
macanda̱ joꞌ, mati joo yolcu na ñꞌeeⁿ manquii Jesús joꞌ. Sa̱a̱ jom mana tsuñê
tmaaⁿꞌ na laxmaaⁿyâ, tquioñꞌomna jo nda̱an ̱ a. 32 Tyoluena nda̱a̱ ntyjeena:
hasta tileicalayuꞌna na jom. Quia joꞌ nquii Espíritu Santo na jnda̱ tso
tsoom nda̱a̱na: Tsotya̱ya na nñequiaaⁿ nda̱aꞌ̱ yoꞌ.
—¿Aa cwileiꞌñꞌomꞌyoꞌ na ya nlcwaꞌ Joꞌ chii, caljooꞌndyoꞌ tsjoom
tsꞌaⁿ? Jerusalén hasta na nntoꞌñoomꞌyoꞌ
42 Joꞌ chii tquiana cwii taⁿꞌ catscaa
juu na nnaⁿ nandye na nñequiaa
jneiiⁿ ñequio tscuu na ñjom tsiomꞌ. najnda̱ꞌyoꞌ.
43 Toꞌñoom ndoꞌ tcwaaⁿꞌaⁿ ñequio na
201
Juan 1 202
nnom Juan ꞌñeeⁿ cwiluiiñê. 20 Jom tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom quia na jnda̱
ndyeyu tjeiꞌyuuꞌñê, tsoom: ꞌndiinaꞌ ja, ee maxjeⁿ mꞌaaⁿ cwii
—Ja nchii Cristo cwiluiindyo̱. tjo̱o̱cheⁿ na nluiindyo̱. Ja meiⁿ cweꞌ
21 Joꞌ chii taꞌxꞌeetina nnoom:
na nndiꞌntjo̱ⁿya nnoom tilꞌuendyo̱.
—¿Aa profeta Elías ꞌu? 28 Luaaꞌ tuii cwii joo na jndyu
—ꞌU re, Simón, jnda Jonás ꞌu. 49 Ndoꞌ tꞌo̱ Natanael, matsoom:
Jeꞌ nntseicajndyuya ꞌu Cefas. —ꞌU tsꞌaⁿ na maꞌmo̱o̱ⁿꞌ ñꞌoom naya
(Ñꞌoomwaaꞌ matsonaꞌ Pedro.) nda̱a̱ nnꞌaⁿ, ꞌu maxjeⁿ cwiluiindyuꞌ
Jnda Tyꞌo̱oṯ sꞌom. ꞌU cwiluiindyuꞌ
Maꞌmaⁿ Jesús Felipe ñequio Natanael rey cwentaa jâ nnꞌaⁿ Israel.
43 Cwiicheⁿ xuee seijndaaꞌñe 50 Tꞌo̱ Jesús:
47 Ntyꞌiaaꞌ Jesús na
na ntquieꞌ winom, tsondyee Jesús
ndyocwjeꞌcañoom Natanael jom. tso nnoom:
Matsoom: —Ticwijndeii winom.
—Cantyꞌiaꞌyoꞌ tsaⁿmꞌaaⁿꞌ 4 Tꞌo̱ Jesús nnom, matsoom:
ee ꞌu cwiluiindyuꞌ tsꞌaⁿ judío ndoꞌ ja —Cjaꞌ, cwaaⁿꞌ saꞌ, ndoꞌ jnda̱ joꞌ
cwiluiindyo̱ samaritana? quioꞌyoꞌ ñjaaⁿ.
Luaaꞌ tso yuscuꞌñeeⁿ ncꞌe nnꞌaⁿ 17 Tꞌo̱ yuscuꞌñeeⁿ nnoom:
jnda tseixmaⁿ naya na ñeꞌcatsꞌaa ꞌom saꞌ ndoꞌ juu tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿ
Tyꞌo̱oṯ sꞌom ꞌu, ndoꞌ xeⁿ matseiꞌno̱ⁿꞌ ñꞌeⁿndyuꞌ jeꞌ, nchii saꞌ jom. Cantyja
ꞌñeeⁿ cwiluiindyo̱ na macaⁿꞌa na luaaꞌ waa, mayuuꞌ ñꞌoom tsuꞌ.
ndaatioo njomꞌ, nntseityꞌoondyuꞌ 19 Jnda̱ na jndii yuscuꞌñeeⁿ
mawjaaweⁿꞌeⁿ Capernaum,
Seinꞌmaⁿ Jesús jnda tsꞌaⁿ tquiocatjomndye mosoomꞌm.
na cwiluiitꞌmaⁿñe Jlaꞌcandiina jom, jluena:
43 Ndoꞌ
quia na jnda̱ teinom —Jnda̱ wjaacoꞌyanaꞌ tyochjoo
we xueeꞌñeeⁿ jluiꞌ Jesús joꞌ joꞌ. jndaꞌ.
Juan 4, 5 212
nchooꞌ quii nchooꞌ ñeeⁿ chu na wiiꞌ. nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos na nquii Jesús
6 Ntyꞌiaaꞌ Jesús juu na waa. Ndoꞌ ncꞌe
seinꞌmaⁿ jom. 16 Cweꞌ ncꞌe joꞌ
19 Quia joꞌ matso Jesús nda̱a̱ matsjo̱o̱ nda̱aꞌ̱ yoꞌ. Nncueꞌntyjo̱ xjeⁿ
naⁿꞌñeeⁿ: ndoꞌ jeꞌ maweꞌntyjo̱naꞌ quia na
—Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ nndye nnꞌaⁿ na jnda̱ tja̱ jndye ja
matseina̱ⁿya nda̱aꞌ̱ yoꞌ. Ja na na cwiluiindyo̱ Jnda Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
cwiluiindyo̱ Jnda Tyꞌo̱oṯ sꞌom, Ndoꞌ nnꞌaⁿ na cwilaꞌyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱
ticalatiuuꞌyoꞌ na ñequiiꞌ cantyja na nñequia na nntaꞌndoꞌna. 26 Ee
na machꞌeeⁿ. 20 Ee Tsotya̱ya
jnda̱ tquiaaⁿ najndeii na matseixmaaⁿ
mꞌaaⁿ na candyaꞌ tsꞌoom ja na na ja nncuꞌxa̱ⁿ nnꞌaⁿ cantyja
cwiluiindyo̱ Jnaaⁿ. Maꞌmo̱o̱ⁿ jnaaⁿna, ncꞌe cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na
no̱o̱ⁿ chaꞌtso na machꞌeeⁿ. Ndoꞌ jnaⁿ cañoomꞌluee. 28 Tacalꞌaꞌyoꞌ na
Ndoꞌ joꞌ joꞌ jndye jnda̱ nchꞌu joꞌ tuo̱oy ̱ â cwii wꞌaandaa, na
niom. Quia joꞌ teindyuaandye nnꞌaⁿ, nncwityꞌio̱oꞌ̱ â ndaaluee na
ndoꞌ tueeꞌ chaꞌna ꞌom meiⁿndye nntsquia̱ay ̱ â Capernaum. Ndoꞌ
naⁿnom. 11 Quia joꞌ toꞌñom Jesús
quia tueeꞌ na teijaaⁿ, ticandoꞌ na
Juan 6 216
8
Naⁿmaⁿnꞌiaaⁿ ticalaꞌyuꞌna Sa̱a̱ Jesús tjaaⁿ ta na jndyu
na Jesús cwiluiiñê Cristo Olivos. 2 Ndoꞌ teincoo cwiicheⁿ
na cwii ndoꞌ cwiindyena jluiꞌna joꞌ cantyjati na jndo̱ꞌ nꞌom nnꞌaⁿ sa̱a̱ ja
joꞌ. Nnꞌaⁿ na tquiendye jluiꞌjndyeena, meiⁿcwii tsꞌaⁿ ticatꞌuiya juu cantyja
jnda̱ joꞌ nnꞌaⁿ na cjeti mꞌaⁿ. Na jnaaⁿꞌ. 16 Sa̱a̱ quia nncueꞌntyjo̱ xjeⁿ
yuscuꞌñeeⁿ cwii mꞌaaⁿ, joꞌ chii tsoom sa̱ꞌntjom Tyꞌo̱oṯ sꞌom na teiljeiinaꞌ
nnom: na cwileiñꞌomꞌyoꞌ, waa ñꞌoom na
—ꞌU yuscu, ¿yuu mꞌaⁿ nnꞌaⁿ na matsonaꞌ: “Quia na cwitjoomꞌ ñꞌoom
tquiocalue jnaⁿꞌ? ¿Aa meiⁿncwii tsꞌaⁿ na cwitjeiꞌyuuꞌndye we nnꞌaⁿ, maxjeⁿ
ticatseijndaaꞌñe jnaⁿꞌ? cwicaluiꞌyuuꞌ ñꞌoomꞌñeeⁿ.” 18 Joꞌ chii
matsoom nda̱a̱na:
“Yuu na jo̱ xonda̱a̱ nntsquieꞌyoꞌ” —Ja cwiluiindyo̱ nquii tsꞌaⁿ na jnaⁿ
21 Cwiicheⁿ cwii ndiiꞌ matso Jesús cañoomꞌluee. Quia na jnda̱ jlaꞌweꞌyoꞌ
nda̱a̱na: ja na nlacueꞌyoꞌ, quia ljoꞌcheⁿ
—Ja majo̱, ndoꞌ ꞌo nlꞌueꞌyoꞌ ja, nlaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ na joꞌ cwiluiindyo̱,
sa̱a̱ ndicwaⁿ choꞌnqueⁿꞌyoꞌ jnaⁿ ndoꞌ nncjaantyjo̱oꞌ̱ nꞌomꞌyoꞌ na
ndoꞌ nncwjeꞌyoꞌ. Ndoꞌ yuu na jo̱ ꞌo tjaaꞌnaⁿ cwii na matsꞌaa cantyja
xocanda̱a̱ nntsquieꞌcañomꞌyoꞌ. na matseixmaⁿ nnco̱. Cantyjati na
22 Cweꞌ ncꞌe ñꞌoomwaaꞌ, jlue nnꞌaⁿ
tꞌmo̱ⁿ Tsotya̱ no̱o̱ⁿ, ntyjati joꞌndyo
judíos: na matsꞌaa. 29 Ndoꞌ Tsotya̱ na jñoom
seineiⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom nnom Moisés, sa̱a̱ —ꞌU Ta, matseiyuꞌa ñꞌeⁿndyuꞌ.
tsaⁿmꞌaaⁿꞌ meiⁿ cweꞌ ticaliuuyâ yuu Ndoꞌ seitꞌmaaⁿꞌñê Jesús.
jnaⁿyom. 39 Ndoꞌ Jesús matsotyeeⁿcheⁿ:
229 Juan 9, 10
na luaaꞌ tso Jesús. Quia joꞌ taꞌxꞌeena na seineiⁿ Jesús nda̱a̱na. Sa̱a̱
nnoom, jluena: tîcalaꞌno̱ⁿꞌna ljoꞌ ñeꞌcatsonaꞌ.
—¿Aa mati jâ machꞌeenaꞌ na
nchjaaⁿyâ? Jesús cwiluiiñê tsꞌaⁿ na
41 Tꞌo̱ Jesús nda̱a̱na, matsoom:
canda̱aꞌ̱ ya mateixꞌee canmaⁿ
—Xeⁿ na jeꞌ laxmaⁿꞌyoꞌ chaꞌna 7 Ndoꞌ seineiⁿticheⁿ Jesús nda̱a̱
nnꞌaⁿ na ticalaꞌno̱ⁿꞌ cantyja naⁿꞌñeeⁿ. Tsoom:
ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom quia joꞌ tjaaꞌnaⁿ —Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ matsjo̱o̱
jnaⁿ na cwilaxmaⁿꞌyoꞌ. Sa̱a̱ ncꞌe nda̱aꞌ̱ yoꞌ, ja cwiluiindyo̱ ꞌndyootsꞌa
na cwinduꞌyoꞌ na ꞌo laxmaⁿꞌyoꞌ tiom na cwiꞌooquieꞌ canmaⁿ.
nnꞌaⁿ na canda̱aꞌ̱ ya cwilaꞌno̱ⁿꞌ 8 Chaꞌtso ntꞌomcheⁿ nnꞌaⁿ na jnda̱
10 ’Ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ na
matsjo̱o̱ nda̱aꞌ̱ yoꞌ, juu tsꞌaⁿ
na nchii ꞌndyootsꞌa tiom wjaaquieeꞌ
cwentaya tînquiandyena cantyja
ꞌnaaⁿ naⁿꞌñeeⁿ. 9 Ja ꞌndyootsꞌa tiom
cwiluiindyo̱. Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ
yuu na ñjomndye canmaⁿ, sa̱a̱ tsꞌaⁿ na nncjaaquieeꞌ cantyja
cwiicheⁿ joo wjaawaaⁿ juu tiomꞌñeeⁿ ꞌnaⁿya, tsaⁿꞌñeeⁿ nluiꞌnꞌmaaⁿñê.
na nncwincjeeⁿꞌeⁿ juunaꞌ, tsaⁿꞌñeeⁿ Nntseijomnaꞌ jom chaꞌcwijom cwii
cwiluiiñê tsaⁿcanchꞌue ndoꞌ tsaⁿ catsmaⁿ na maljeiiyoꞌ na nlcwaꞌ
na mawincjeꞌ tiom. 2 Sa̱a̱ nquii
na macaluiꞌyoꞌ tiomꞌñeeⁿ ndoꞌ na
tsꞌaⁿ na cwiluiiñe na mateixꞌee macwjeeꞌnndaꞌyoꞌ.
canmaⁿ, xcwe ꞌndyootsꞌa tiom 10 ’Tsaⁿcanchꞌue ñequiiꞌcheⁿ
Ndoꞌ nncuaa na ñeꞌcwii tmaaⁿꞌ, ndoꞌ nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos tjaaꞌndyena tsei
ñeꞌcwii tsꞌaⁿ na nnteixꞌee joona. Jesús. Taꞌxꞌeena nnoom jluena:
17 ’Nquii Tsotya̱ jeeⁿ candyaꞌ
—¿Cwanti yo na maleichuꞌ jâ na
tsꞌoom ja, ee mañequiaandyo̱ na matseiñꞌeeⁿꞌndyuꞌ jâ? Xeⁿ na mayuuꞌ
cꞌio̱ cwentaa nnꞌaⁿ na cwiluiindye cwiluiindyuꞌ Cristo, ntyjayu catsuꞌ
canmaⁿ ntsma̱aⁿ̱ ꞌa cha nñequiaaⁿ na nda̱ay̱ â.
nncwando̱ꞌnndaꞌa. 18 Tjaaꞌnaⁿ ꞌñeeⁿ
25 Matso Jesús nda̱a̱na:
tsꞌaⁿ na nnda̱a̱ nncwjiꞌ joona lꞌo̱o.̱ nchii tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ Tsotya̱ matsꞌaa,
29 Ee nquii Tsotya̱ na tquiaaⁿ joona
ticalayuꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱. 38 Sa̱a̱ ncꞌe
11
35 Matsoticheⁿ Jesús:
yomꞌaaⁿ cwii tsꞌaⁿ wiiꞌ na
T
—Tso Tyꞌo̱oṯ sꞌom nda̱a̱ nnꞌaⁿ na jndyu Lázaro. Juu tsaⁿꞌñeeⁿ
cwiluiitquiendye nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos tyomꞌaaⁿ tsjoom Betania ñequio
na matseijomnaꞌ joona chaꞌna nqueⁿ. María ñequio xjoom Marta. 2 Majuu
nnꞌaⁿ judíos ja. Ndoꞌ na luaaꞌ waa waljooꞌ xcwe na tquia mꞌaaⁿnaꞌ ñꞌeⁿ
matseijomnaꞌ chaꞌcwijom na cwii Jerusalén. 19 Ndoꞌ majndye nnꞌaⁿ
Jesús. Ndi mꞌaaⁿyâ ñꞌeⁿñê yuu na —¿Aa nchii jnda̱ tsjo̱o̱ njomꞌ,
tjacatjomñe Marta jâ. 31 Ndoꞌ joo
xeⁿ nntseiyuꞌ nntyꞌiaꞌnjomꞌ na
nnꞌaⁿ judíos na cwilaꞌjomndye nntseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom?
Juan 11 234
tixocaluii na cweꞌ tsꞌaⁿ nntsꞌaa. 48 Ndoꞌ nncueeꞌ xuee pascua na jaa nnꞌaⁿ
xeⁿ cweꞌ nꞌndya̱aṯ o̱o̱ na ncjaachꞌeetyeeⁿ judíos cwilacwja̱ay ̱ a canmaⁿ.
na luaaꞌ, quia joꞌ chaꞌtso nnꞌaⁿ Cwii tjo̱o̱cheⁿ na nncueeꞌ xuee
nlaꞌyuꞌ ñꞌeⁿñê. Ndoꞌ na ljoꞌ nquiee pascuaꞌñeeⁿ, jndyendye nnꞌaⁿ jluiꞌna
naⁿmaⁿnꞌiaaⁿ nnꞌaⁿ romanos njoomna, tyꞌena Jerusalén cha
nlaꞌtyuiiꞌna watsꞌom ꞌnaaⁿ jaa nnꞌaⁿ nnda̱a̱ nntjeiꞌljuuꞌndyena cantyja
judíos ñequio ndaandyuaa ꞌnaaⁿya. ꞌnaaⁿꞌ ñꞌoom na cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyo̱
235 Juan 11, 12
quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ. 46 Ja na cwiluiindyo̱
Xjeⁿꞌñeeⁿ jnda̱ seijndo̱ꞌ tsaⁿjndii
naxuee, jndyo̱o̱ tsjoomnancue, tsꞌom xꞌiaayâ Judas Iscariote, jnda
cha meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ na Simón, na quiaa tsaⁿꞌñeeⁿ cwenta
matseiyuꞌ ñꞌeⁿndyo̱ nncwjiꞌnaꞌ juu jom. 3 Ndoꞌ jom majndaaꞌya ntyjeeⁿ
14 iñeꞌquiandyoꞌ na
T
nntseiñꞌeeⁿꞌñenaꞌ nꞌomꞌyoꞌ.
Calaꞌyuꞌyoꞌ ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ndoꞌ
ñequio Tsotya̱ya, ndoꞌ jom ljoꞌyu
cwiluiiñê ñꞌeⁿndyo̱ ja? Ñꞌoom
na matseina̱ⁿya nda̱aꞌ̱ yoꞌ, nchii
mati calaꞌyuꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyo̱ ja. matseina̱ⁿya joonaꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ
2 Naquiiꞌ waaꞌ Tsotya̱ya jndye
na jndo̱ꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ nnco̱. Nquii Tsotya̱
joo niom yuu na ya nncꞌom na ñequiiꞌcheⁿ mꞌaaⁿñê ñꞌeⁿndyo̱,
nnꞌaⁿ. Xeⁿ nchii na luaaꞌ waa, nqueⁿ machꞌeeⁿ tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌaⁿ
jnda̱ tsjo̱o̱ nda̱aꞌ̱ yoꞌ. Manncjo̱ na cantyja ꞌnaⁿya. 11 Calaꞌyuꞌyoꞌ na
15
cwityeⁿnquieꞌ lꞌo̱ tsꞌo̱o,̱ ndoꞌ joꞌ joꞌ cwiluiindyoꞌ moso. Ee tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿ
cwicaaⁿnaꞌ. Jnda̱ chii cwicajñeeⁿꞌ moso ticaljeiiⁿ ljoꞌ matseijndaaꞌñe
nnꞌaⁿ lꞌo̱oꞌ̱ ñeeⁿ, cwitioomna joonaꞌ patrom ꞌnaaⁿꞌaⁿ. Jeꞌ matsjo̱oy ̱ a
quiiꞌ chom. na ꞌo cwiluiindyoꞌ nnꞌaⁿ na ya
7 ’Xeⁿ cwilaꞌjomndyoꞌtyeⁿꞌyoꞌ
ñꞌoom ñꞌeⁿndyo̱ ee jnda̱ tquiaya
cantyja ꞌnaⁿya, meiⁿ ticatsuuꞌ na caliuꞌyoꞌ chaꞌtso ñꞌoom na jnda̱
nꞌomꞌyoꞌ ñꞌoom na mañequiaya, jndiiya ꞌndyoo Tsotya̱ya. 16 ꞌO nchii
cwileiꞌñꞌomna na matsa̱ꞌntjomnaꞌ,
Ticueeꞌ nꞌom nnꞌaⁿ Jesús na matsonaꞌ: “Jndoona ja meiiⁿ
18 ’Quia ticueeꞌ nꞌom nnꞌaⁿ tjaaꞌnaⁿ cwii nnom cantyja ꞌnaⁿya
tsjoomnancue ꞌo, calaꞌno̱ⁿꞌyoꞌ na ja na matseijndaaꞌñenaꞌ na nlꞌana na
tyuaaꞌti tꞌomna na ticueeꞌ nꞌomna. ljoꞌ.”
19 Xeⁿ cwilaꞌxmaⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ
26 ’Ja nlcaaⁿꞌa nnom Tsotya̱ na
16
ꞌñeeⁿ juu na jndooꞌ ja, mati jndooꞌ Tsꞌiaaⁿ na nntsꞌaa Espíritu Santo
tsaⁿꞌñeeⁿ nqueⁿ na cwiluiiñê Tsotya̱. ’Tîcatsjo̱o̱ ñꞌoommeiⁿꞌ nda̱aꞌ̱ yoꞌ
24 Tijoom ñesꞌaa cwiicheⁿ tsꞌaⁿ tsꞌiaaⁿ
quia na to̱ꞌjndya̱a̱ tsꞌiaaⁿ na
quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ chaꞌxjeⁿ tsꞌiaaⁿ na maleiñꞌo̱ⁿya ncꞌe mꞌaaⁿya
matsꞌaa. Xeⁿ na nchii tsꞌiaaⁿmeiⁿꞌ ñꞌeⁿndyoꞌ. 5 Sa̱a̱ jeꞌ majo̱lcwa̱ꞌa
na mꞌaaⁿꞌ na candyaꞌ tsꞌomꞌ ja, —Jnda̱ tsjo̱oy ̱ a, maja luaa joꞌ. Joꞌ
mati nlaxmaⁿna juunaꞌ. Ndoꞌ mati chii xeⁿ ja cwilꞌueꞌyoꞌ, caꞌndyeꞌyoꞌ
nncꞌo̱o̱ⁿya ñꞌeⁿndye joona. naⁿmꞌaⁿ na nncꞌoona.
9 Luaaꞌ tuii cha catseicanda̱aꞌ̱ ñenaꞌ
Ncꞌe na luaaꞌ matso ljeiiꞌñee, joꞌ chii tsꞌoomꞌnaaⁿ. Nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ nꞌiaaⁿ
lꞌa sondaro na ljoꞌ. quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ judíos, ticalꞌue
25 Ndoꞌ macañoomꞌ tsꞌoomꞌnaaⁿ na
nꞌomna na nñom ndyee naⁿꞌñeeⁿ
ñoom Jesús meintyjeeꞌ tsoñeeⁿ. Mati noomꞌnaaⁿ xuee na cwitaꞌjndyeena.
joꞌ joꞌ mꞌaaⁿ María tyjee tsoñeeⁿ, scuuꞌ Ee juu xueeꞌñeeⁿ jeeⁿ tꞌmaⁿ xuee
Cleofas, ñequio María Magdalena. tseixmaⁿnaꞌ quia cwilaꞌcueeꞌna
26 Jnda̱ na ntyꞌiaaꞌ Jesús na joꞌ joꞌ
catsmaⁿ chjoo. Joꞌ chii tyꞌecataⁿna
meintyjeeꞌ tsoñeeⁿ na cañom ja na nnom Pilato na catsa̱ꞌntjoom na
jeeⁿ candyaꞌ tsꞌoom, tsoom nnom: catom ndeiꞌncꞌeeꞌ naⁿꞌñeeⁿ cha
—ꞌU naⁿ, tsaⁿmꞌaaⁿꞌ nntseixmaaⁿ catseityuaaꞌnaꞌ na nncwjena, ndoꞌ
tiꞌjndaꞌ. cha tyuaaꞌ nntaaꞌndyena naⁿꞌñeeⁿ
27 Jnda̱ joꞌ matso Jesús no̱o̱ⁿ:
noomꞌnaaⁿ. 32 Joꞌ chii sondaroꞌñeeⁿ
Pilato tquiaaⁿ ñꞌoomꞌm. Joꞌ chii Joꞌ chii ja tua̱jndya̱ay ̱ a yuu waa
José tjaaⁿ, tjacꞌoom seiꞌtsꞌo ꞌnaaⁿꞌ tseiꞌtsuaa. 5 Seintyjanquiondyo̱,
maꞌmo̱ⁿ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom nda̱a̱ jnaaⁿ, mati Tyꞌo̱oṯ sꞌom matseitꞌmaⁿ
ncꞌiaaꞌ. tsꞌoom jnaaⁿna. Sa̱a̱ ꞌñeeⁿ joo na
17 Matso Jesús nnoom:
ticalacandyaandyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿ
—Tintꞌuiiꞌtyeⁿꞌ ja, ee tyoocjo̱waa jnaaⁿ, maxjeⁿ tyeⁿ jnda̱ tꞌuii jnaaⁿna
na mꞌaaⁿ Tsotya̱ya. Sa̱a̱ cjaꞌ na joona.
mꞌaⁿ tiꞌncꞌiaya na cwiteijndeiina
ja, catseicandiiꞌ na majo̱waa na Ntyꞌiaaꞌ Tomás na
mꞌaaⁿ Tsotya̱ya na mati cwiluiiñê mawandoꞌxco Jesús
Tsotyeꞌyoꞌ, na mꞌaaⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌomya 24 Xjeⁿ na jndyojndyee Jesús, juu
ndoꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom cwentaꞌyoꞌ. Tomás, cwii jâ na cwilajomndyô̱
18 Quia joꞌ tja María Magdalena,
tsꞌiaaⁿ na machꞌeeⁿ ticꞌoomñê, jom
tjatseicañeeⁿ jâ na cwilajomndyô̱ tsaⁿ na cwilꞌuuyâ catyeⁿnquiee.
ñꞌeⁿ Jesús. Juu María tꞌmo̱o̱ⁿ 25 Joꞌ chii ntꞌomndyô̱ jâ lꞌuuyâ nnom
—Ja xeⁿ ticantyꞌiano̱o̱ⁿ ꞌnaaⁿ yuu Jnda Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Matseiljeiya nmeiiⁿ
na tjaa clavos nꞌomlꞌo̱o̱ⁿ, ndoꞌ na cha cantyja na cwilayuꞌyoꞌ ñꞌeⁿñê
nncwjaaꞌndyo̱ nnomtsꞌo̱o̱ yuu nntoꞌñoomꞌyoꞌ na ticantycwii na
na jlaꞌcjoondye clavos, ndoꞌ cwitandoꞌyoꞌ.
xeⁿ ticantquieendyo̱ jndaꞌtsꞌo̱o̱
tseiꞌntsqueeⁿꞌeⁿ maxjeⁿ xocatseiyuꞌa Teitquiooꞌñe Jesús nda̱a̱
na wandoꞌxcoom. ntquieeꞌndyô̱ jâ
21
26 Jnda̱ ñeeⁿ xuee na tuii na
J nda̱ tuii nmeiⁿꞌ, Jesús
luaaꞌ quia joꞌ jâ nnꞌaⁿ na tꞌmaⁿ seicaꞌmo̱ⁿñennaaⁿꞌaⁿ nda̱a̱
Jesús na calajomndyô̱ ñꞌeⁿñê jâ nnꞌaⁿ na cwilajomndyô̱ ñꞌeⁿñê.
tyomꞌaaⁿnndaaꞌâ wꞌaaꞌñeeⁿ, ndoꞌ Sꞌaaⁿ na ljoꞌ yocheⁿ na mꞌaaⁿyâ
quia ljoꞌcheⁿ mati ñꞌeⁿ Tomás. Ndoꞌ xndyaaꞌ ndaaluee Tiberias. Luaa
tyjeeꞌcañoom Jesús naquiiꞌ ntaaⁿyâ waa na seicaꞌmo̱ⁿñê nda̱ay ̱ â.
na ndi ta̱ꞌ ndyueelꞌa. Tsonnaaⁿꞌaⁿ 2 Ñeꞌnaaⁿꞌ mꞌaaⁿ Simón Pedro
7 Quia joꞌ ja na jeeⁿ wiꞌ tsꞌom Jesús, —ꞌU Simón jnda Jonás, ¿aa ja
tsjo̱oy̱ a nnom Pedro: jndati ntyjiꞌ nchiiti tsꞌiaaⁿmeiⁿꞌ na
—Juu Ta Jesús luaaꞌ. macheꞌ?
Quia jñeeⁿ na ljoꞌ tsjo̱o,̱ tcweeⁿ liaa Tꞌo̱o̱ⁿ, matsoom:
maseta, ee jnda̱ tjeiiⁿꞌeⁿ juunaꞌ na —Mayuuꞌ Ta, ntyjiꞌ na ꞌu wiꞌ
machꞌeeⁿ tsꞌiaaⁿ. Jnda̱ joꞌ tjuꞌñê tsꞌom tsꞌo̱o̱ⁿya.
ndaaluee, mana tueⁿꞌeⁿ tyuaatcwii. Matso Jesús nnoom ñꞌoom na
8 Ndoꞌ ntꞌomndyô̱ jâ tquio̱ntyjo̱oy
̱ â wjaañoomꞌ:
chaꞌna wenꞌaaⁿ nchooꞌ nqui ncꞌaa —Quiaaꞌ na nlcwaꞌ canmaⁿ nchꞌu
ñꞌeⁿ wꞌaandaa chjoo, chii squia̱ay̱ â cwentaya.
tyuaatcwii. Ndoꞌ saantyjaandyô̱ tsquiꞌ 16 Jnda̱ we ndiiꞌ taxꞌeennaaⁿꞌaⁿ
1 ꞌU
1-2 ta Teófilo, tsom na 7 Tsoom nda̱a̱na:
259
Hechos 1, 2 260
meindyuaandyena. 3 Teitquiooꞌ
ntꞌomndyo̱ jaa jnaaⁿya Creta ñꞌeⁿ
ntyꞌiaana nacjoo chaꞌtsondyena Arabia. Sa̱a̱ chaꞌtsondyo̱ cwindya̱a̱
ntyjo chaꞌcwijom ntsaachom. 4 Ndoꞌ na ya cwilaꞌneiⁿ naⁿmꞌaaⁿꞌ ñꞌoomya.
chaꞌtsondyena tꞌomna na tooꞌ Cwiluena cantyja na jeeⁿ tꞌmaⁿ
Espíritu Santo chaꞌwaañꞌeⁿ naquiiꞌ machꞌee Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
nꞌomna. Tquiaaⁿ na laꞌxmaⁿna 12 Chaꞌtsondye naⁿꞌñeeⁿ na jnaⁿ
cantyja najneiⁿ. Ndoꞌ jnaⁿnaꞌ na cwii cwii joo, jeeⁿ ndyaꞌ tyojaaweeꞌ
jlaꞌneiⁿna ntꞌomcheⁿ nnom ñꞌoom na nꞌomna ndoꞌ seiñꞌeeⁿꞌnaꞌ joona.
nchii ñꞌoom na maxjeⁿ cwilaꞌneiⁿna. Tyoluena nda̱a̱ ncꞌiaana:
5 Joo ncueeꞌñeeⁿ mꞌaⁿya nnꞌaⁿ
—¿Ljoꞌ ñecaꞌmo̱ⁿnaꞌ na luaaꞌ
judíos naquiiꞌ tsjoom Jerusalén cwiluii?
na jeeⁿ queeⁿ nꞌom tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ 13 Sa̱a̱ ntꞌomcheⁿ cweꞌ tyonco, tyolue:
mati nnꞌaⁿ na jnda̱ tja̱ maxjeⁿ na tueeⁿꞌeⁿ. Ñequio xueeꞌ jom joꞌ
ntandoꞌxcona. 3 Quia joꞌ tꞌue
na jnda̱ nꞌmaⁿ tsaⁿsꞌamꞌaaⁿꞌ na
naⁿꞌñeeⁿ joona. Ndoꞌ cweꞌ ncꞌe cwintyꞌiaꞌyoꞌ na meintyjeeⁿꞌeⁿ jo
na jnda̱ tmaaⁿ, joꞌ chii tioomya nda̱aꞌ̱ yoꞌ. 11 Juu Jesús cwiluiine
tsꞌiaaⁿ sꞌaa Tyꞌo̱oṯ sꞌom na tcoꞌyanaꞌ seijndaaꞌndyuꞌ ljoꞌ nlꞌana. Ndoꞌ majoꞌ
jom, jnda̱ teinom wenꞌaaⁿ choomꞌm. jnda̱ lꞌana jeꞌ. 29 Ndoꞌ jeꞌ jeꞌ ꞌu Ta,
jlaꞌneiⁿna nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom, jluena: Tyꞌo̱oṯ sꞌom teiꞌncwiiꞌ wꞌaa yuu na
—ꞌU Ta Tyꞌo̱oṯ sꞌom, macanda̱ ꞌU cwitjomndyena. Ndoꞌ joona tooꞌ
na mayuuꞌcheⁿ na matsa̱ꞌntjomꞌ. mꞌaaⁿ Espíritu Santo naquiiꞌ nꞌomna.
ꞌU tqueⁿꞌ cañoomꞌluee ñequio Ndoꞌ tyolaꞌneiⁿna ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
tsjoomnancue, ñequio ndaaluee, ñequio na tꞌmaⁿ nꞌomna.
ndoꞌ ñequio chaꞌtso na niom.
25 Ñequio Espíritu Santo seijndo̱ꞌ
Chaꞌtso ꞌnaⁿ tjom na ꞌnaaⁿna joonaꞌ
tsꞌom mosoꞌ David. Joꞌ na seiljeiⁿ 32 Chaꞌtsondyennꞌaⁿ na
ñꞌoom na tsuꞌ. Tsoom: cwilaꞌyuꞌ tyomꞌaⁿna na ñeꞌcwii
Hechos 4, 5 268
pra̱soꞌñeeⁿ. 28 Matsoom:
cjañjoomꞌ nꞌomꞌyoꞌ jaachꞌeeti xuee
—Mandyeꞌyoꞌ na tyolꞌuuyâ tyomꞌaaⁿ Teudas. Tyotsoom na
nda̱aꞌ̱ yoꞌ ñequio ñꞌoom na jndeiꞌnaꞌ jom tsꞌaⁿ na tꞌmaⁿ cwiluiiñe, ndoꞌ
na tantꞌmo̱ⁿꞌyoꞌ ñꞌoom cantyja ꞌnaaⁿꞌ chaꞌna ñequiee siaⁿnto naⁿnom
Jesús. Sa̱a̱ ꞌo jeꞌ chaꞌwaa naquiiꞌ jlaꞌjomndyena ñꞌeⁿñê. Sa̱a̱ jlaꞌcueeꞌ
Jerusalén jnda̱ manquiu nnꞌaⁿ nnꞌaⁿ jom, ndoꞌ chaꞌtsondye nnꞌaⁿ
ñꞌoom na cwitꞌmo̱ⁿꞌyoꞌ nda̱a̱na. Mati na jlaꞌjomndye ñꞌeⁿñê tꞌoomꞌndyena.
cwinduꞌyoꞌ na jâ cho̱oy ̱ â jnaⁿ na tueꞌ Mana ntycwii cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ.
Jesús. 37 Jnda̱ teinom na ljoꞌ, xcwe na
Tyꞌo̱oṯ sꞌom naquiiꞌ nꞌom nnꞌaⁿ na ñꞌoom na tsoom nda̱an ̱ a. Joꞌ chii
cwilaꞌcanda̱ ñꞌoom na matsoom. tqueeⁿꞌnndaꞌna apóstoles. Cweꞌ
33 Jnda̱ na jndye naⁿmaⁿnꞌiaaⁿ
tyotjaaꞌna naⁿꞌñeeⁿ. Ndoꞌ ñequio na
ñꞌoommeiⁿꞌ jeeⁿ ndyaꞌ lioona hasta jndeiꞌnaꞌ tyoluena na tantꞌmo̱oⁿ̱ naⁿꞌñeeⁿ
ñeꞌcalaꞌcwjeena naⁿꞌñeeⁿ. 34 Sa̱a̱ ñꞌoom ñequio xueeꞌ Jesús. Jnda̱ chii
teicantyja cwiindye joona, tsꞌaⁿ na jñoomna naⁿꞌñeeⁿ. 41 Ndoꞌ naⁿꞌñeeⁿ jeꞌ,
6 Majoo ncueeꞌñeeⁿ
tjawijndyendye nnꞌaⁿ na
cwilaꞌyuꞌ. Sa̱a̱ we ndiꞌndyena.
jaachꞌee xuee matseijomñê ñꞌoom
na cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndye nnꞌaⁿ judíos.
6 Jnda̱ na tjeiiꞌndyena naⁿꞌñeeⁿ chii
7
Jacob ñequio chaꞌtso nnꞌaⁿ wꞌaana. macoꞌwiꞌ cwii tsꞌaⁿ Egipto cwii
Joona jnda̱aꞌ̱ ndyeenꞌaaⁿ nchooꞌ qui tsꞌaⁿ tsjaaⁿ na tuiiñê. Joꞌ chii
nchooꞌ ꞌomndyena. 15 Quia joꞌ tja
tjacwañomꞌm tsaⁿꞌñeeⁿ. Tjeiiꞌñê juu
Jacob ndyuaa Egipto. Joꞌ joꞌ mꞌaaⁿ nawiꞌ na matjom. Seicueⁿꞌeⁿ tsꞌaⁿ
ndoꞌ tueeⁿꞌeⁿ ndoꞌ mati joꞌ joꞌ tja̱ Egipto. 25 Ee seitioom na nlaꞌno̱ⁿꞌ
17 Tsoti Esteban:
joꞌ juu tsꞌaⁿ na malꞌue tiaꞌ ñꞌeⁿ xꞌiaaꞌ,
—Welooya nnꞌaⁿ Israel na ñetꞌom ntqueeⁿ Moisés. Matsoom nnom:
teiyo, tyomꞌaⁿtina ndyuaa Egipto. “¿ꞌÑeeⁿ juu tqueⁿ ꞌu na nntsa̱ꞌntjomꞌ
Ndoꞌ yocheⁿ na tjatseicanda̱aꞌ̱ ñenaꞌ jâ, ndoꞌ na nncuꞌxeⁿꞌ jâ? 28 ¿Aa
ñꞌoom na tso Tyꞌo̱oṯ sꞌom nnom ñeꞌcatseicueꞌ ja, chaꞌna seicueꞌ tsꞌaⁿ
Abraham na nntsꞌaaⁿ, yacheⁿ Egipto wja?” 29 Jnda̱ na jndii Moisés
tyꞌiom Tyꞌo̱oṯ sꞌom tsꞌiaaⁿ jom na ꞌndii Tyꞌo̱oṯ sꞌom joona. ꞌNdiitoom
catsa̱ꞌntjoom joona ndoꞌ cantyja na calatꞌmaaⁿꞌndyetona meiiⁿ cweꞌ
ꞌnaaⁿꞌ na nndyaandyena nawiꞌ na cancjuu na mꞌaⁿ tsjo̱ꞌluee. Ee naquiiꞌ
tyomꞌaⁿna. Luaaꞌ sꞌaa Tyꞌo̱oṯ sꞌom libro na teiljeii ñꞌoom ndyuee
xjeⁿ na teitquiooꞌñe ángel nnoom profetas, matsonaꞌ:
naquiiꞌ tsaꞌ tsꞌo̱o̱ nioom na cwico. ꞌO nnꞌaⁿ Israel, ¿aa no̱o̱ⁿya
36 Majuu Moisésꞌñeeⁿ tjeiiⁿꞌeⁿ
tyoñequiaꞌyoꞌ quiooꞌ na
welooya nnꞌaⁿ Israel na ñetꞌom tyolacwjeꞌyoꞌ
ndyuaa Egipto. Jndye ꞌnaaⁿ tꞌmaⁿ wenꞌaaⁿ ntyuꞌñeeⁿ na tyomꞌaⁿꞌyoꞌ
tyochꞌeeⁿ ndyuaaꞌñeeⁿ na tjaa ꞌñeeⁿ ndyuaa yuu tjaa nnꞌaⁿ cꞌoom?
275 Hechos 7
Tyꞌo̱oṯ sꞌom Moisés na catsꞌaaⁿ juunaꞌ na ñetꞌom teiyo, ¿Aa tyomꞌaaⁿ ꞌñeeⁿ
chaꞌxjeⁿ na jnda̱ tꞌmo̱o̱ⁿ nnom. na tyoñequiaa ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
45 Juunaꞌ tquioñꞌom ndacantyjo
na tîcataꞌwiꞌna juu? Maxjeⁿ tjaaꞌnaⁿ.
welooya quia na jndyochuu Josué Jlaꞌcwjee weloꞌyoꞌ nnꞌaⁿ na
joona ndyuaameiiⁿñe, ndyuaa na tyolaꞌcandii na nndyo nquii Cristo
seijndaaꞌñe Tyꞌo̱oṯ sꞌom na nndaana. na cwiluiiñe na matyꞌiomyanaꞌ. Ndoꞌ
Joꞌ chii tjeiiⁿꞌeⁿ nnꞌaⁿ na ñetꞌom ꞌo jeꞌ jnda̱ tquiaꞌyoꞌ cwenta jom ndoꞌ
ndyuaameiiⁿñe cha ljooꞌndye jnda̱ jlaꞌcueꞌyoꞌ jom. 53 Mancjoꞌtoꞌyoꞌ
ntyjaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ntyjaya. 56 Ndoꞌ nquiuna jom. 3 Ndoꞌ Saulo cwajndii
8
Esteban.
Ndoꞌ tyomꞌaaⁿ Saulo joꞌ joꞌ,
seijomñê na jlaꞌcueeꞌ nnꞌaⁿ
Ndoꞌ jndye nnꞌaⁿ na ntjeiⁿ ncꞌeeꞌ
ndoꞌ ntjeiⁿ luee tcoꞌyanaꞌ joona
sꞌaa Felipe. 8 Ncꞌe na ljoꞌ, jndye
tsjoom. Joꞌ joꞌ nntso tsꞌaⁿ njomꞌ ljoꞌ —Cjaꞌ ee jnda̱ tjeiiꞌndyo̱ jom na
macaⁿnaꞌ na nntsaꞌ. nntseineiiⁿ cantyja ꞌnaⁿya jo nda̱a̱
7 Ndoꞌ naⁿnom na cwiꞌoo ñꞌeⁿ
nnꞌaⁿ ntꞌomcheⁿ ndyuaa ñequio nnꞌaⁿ
Saulo, sꞌaanaꞌ na jeeⁿ tyuena na cwitsa̱ꞌntjom joona, ndoꞌ mati
ee jndyena na seineiⁿ tsꞌaⁿ sa̱a̱ nda̱a̱ nnꞌaⁿ Israel. 16 Ndoꞌ nntsꞌaa na
xueeꞌ Jesús? Ndoꞌ ¿aa nchii mati tyoñequiaaⁿ ñꞌoom cantyja ꞌnaaⁿꞌ Ta
jnda̱ jñoom ñjaaⁿ na nncjaachom Jesús. Tyotseineiiⁿ ñꞌeⁿ nnꞌaⁿ judíos
nnꞌaⁿ na cwilayuꞌ na chuꞌtyeⁿndye na cwilaꞌneiⁿ ñꞌoom griego, sa̱a̱
jo nda̱a̱ ntyee na cwiluiitquiendye? joona tyolꞌueena chiuu ya nlꞌana
22 Ndoꞌ Saulo tjanaⁿjndeiityeeⁿ
na nlacueeꞌna jom. 30 Sa̱a̱ jnda̱ na
tsꞌo̱o̱ⁿ ñꞌoom na seineiⁿ Ta Jesús na chii jndye nnꞌaⁿ lcweꞌ nꞌom, jlayuꞌ
matsoom: “Juan tyotseitsꞌoomñê ñequio Ta Jesús.
nnꞌaⁿ ñequio ndaatioo sa̱a̱ ꞌo 22 Ndoꞌ tmaaⁿꞌ nnꞌaⁿ na macwjiꞌ
na matseiyuꞌya tsꞌoom. Joꞌ chii na cueꞌ Jacobo xio Juan ñꞌeⁿ xjo
majndyendyeti nnꞌaⁿ tyolayuꞌ espada. 3 Ndoꞌ quia na ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ
13
tsoom: “ꞌO mꞌaaⁿꞌ nꞌomꞌyoꞌ na ja naya nda̱aꞌ̱ yoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ ñꞌoom
tsꞌaⁿ na nndyocwjiꞌnꞌmaaⁿñe ꞌo sa̱a̱ na tso Tyꞌo̱oṯ sꞌom nda̱a̱ welooya
nchii jom ja. Jom manncwjeeⁿꞌeⁿ na ñetꞌom teiyo na nntsꞌaaⁿ. 33 Ndoꞌ
ndoꞌ tꞌmaⁿ tseixmaaⁿ. Ja meiⁿ jeꞌ nda̱a̱ jaa nnꞌaⁿ tsjaaⁿ joona
cweꞌ lcoomꞌm ticatseixmaⁿya na jnda̱ seicanda̱aꞌ̱ ñê ñꞌoomꞌñeeⁿ ee
nntseicanaⁿꞌa.” wandoꞌxco Jesús jnda̱ na tueꞌ. Teiyo
26 Tsoti Pablo nda̱a̱na:
teiljeii ñꞌoom naquiiꞌ salmo jnda̱
—ꞌO nnꞌaaⁿya, ntꞌomndyo̱ jaa we na matsonaꞌ: “ꞌU cwiluiindyuꞌ
cwiluiindyo̱ tsjaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ Abraham tiꞌjndaaya ndoꞌ xuee jeꞌ maꞌmo̱o̱ⁿya
ndoꞌ ntꞌomndyoꞌ ꞌo nchii joꞌ sa̱a̱ nda̱a̱ nnꞌaⁿ na cwiluiindyo̱ tsotyeꞌ.”
mati cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyoꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom. 34 Jnda̱ tꞌmo̱ⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom na nntsꞌaaⁿ
ndoꞌ tooꞌ naquiiꞌ nꞌomna mꞌaaⁿ ñꞌoom naya ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
Espíritu Santo.
Nnꞌaⁿ tsjoom Listra
Cwiñequiana ñꞌoomꞌ cwijñomna ljo̱ꞌ Pablo
Tyꞌo̱oṯ sꞌom tsjoom Iconio 8 Tsjoom
Listra tyowacatyeeⁿ
na cweꞌ najndeii nquii tsꞌaⁿ meiⁿ cwentaaꞌ tyꞌo̱o̱ Júpiter. Ndoꞌ tyee
xocatseiꞌno̱ⁿꞌ tsꞌaⁿ chiuu tuiiyuu. cwentaaꞌ Júpiterꞌñeeⁿ jndyochom
4 Sa̱a̱ nnꞌaⁿ tsjoomꞌñeeⁿ to̱ⁿꞌnaꞌ joona.
quiooꞌndyo na taꞌnjoomꞌ lꞌuaaljaaꞌ
Ee ntꞌomndyena tyolaꞌjomndyena cantyoꞌyoꞌ hasta ꞌndyootsꞌatioomꞌ
ñequio nnꞌaⁿ judíos ndoꞌ ntꞌomcheⁿ tsjoom ee jom ñequio nnꞌaⁿ quiiꞌ
tyolaꞌjomndye ñequio apóstoles. tsjoom ñeꞌcalaꞌcwjeena quiooꞌñeeⁿ
5 Quia joꞌ nnꞌaⁿ judíos ñequio
na nlaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena Bernabé
nnꞌaⁿ na nchii joꞌ jlaꞌjomndyena ñꞌeⁿ Pablo. 14 Sa̱a̱ apóstoles, quia
16 Ncuee na ñejndyowaanaꞌ
nntioona tsꞌiaaⁿ na nluiitquiendye
ñeꞌndiitoom na calꞌa chaꞌtso nnꞌaⁿ cwentaaꞌ cwii cwii tmaaⁿꞌ nnꞌaⁿ na
meiⁿljoꞌcheⁿ na lꞌue nꞌomna. 17 Sa̱a̱
macwjiꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom cwentaaⁿꞌaⁿ.
tîcaꞌñeeⁿ na ticwjiꞌyuuꞌñê cantyja Tyolaꞌneiⁿna nnoom Tyꞌo̱oṯ sꞌom ndoꞌ
ꞌnaaⁿꞌ nqueⁿ, ee machꞌeeⁿ naya tyolaꞌcwejndoꞌndyena. Ndoꞌ tioona
chaꞌtsondye nnꞌaⁿ. Mañequiaaⁿ naⁿꞌñeeⁿ lꞌo̱o̱ⁿ ee na ñꞌeⁿ jom jnda̱
ndaaluaaꞌ na cwinaⁿnaꞌ tsjo̱ꞌluee. jlayuꞌna.
Ndoꞌ machꞌeeⁿ na cwiquie ntjom.
Machꞌeeⁿ na cwijaacjooya ñꞌeⁿ Cwiꞌoolcweeꞌnndaꞌna tsjoom
nantquie na mañequiaaⁿ ndoꞌ Antioquía ndyuaa Siria
machꞌeenaꞌ na neiiⁿya. 24 Jnda̱ joꞌ teiꞌnomna ndyuaa
18 Sa̱a̱ meiiⁿ na jluena ñꞌoommeiⁿꞌ
Pisidia, tquiena ndyuaa Panfilia.
jeeⁿ ncꞌuaaꞌ tjawitsaaⁿꞌ na 25 Joꞌ joꞌ tyoñequiana ñꞌoom tsjoom
ñeꞌcalacwjee nnꞌaⁿ quiooꞌ jo nda̱a̱na Perge. Jnda̱ chii tyꞌena tsjoom Atalia.
na nlatꞌmaaⁿꞌndye naⁿꞌñeeⁿ joona. 26 Tsjoomꞌñeeⁿ tuo̱na wꞌaandaa.
Listra. Joꞌ chii tyojñomna ljo̱ꞌ Pablo. Antioquía jlaꞌtjomna nnꞌaⁿ tmaaⁿꞌ nnꞌaⁿ
Jnda̱ chii tyꞌeñꞌomtsco̱oꞌ̱ ndyena na macwjiꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom cwentaaⁿꞌaⁿ.
jom nnom tsjoom ee jlaꞌtiuuna Tyoluena nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ chaꞌtso na
na jnda̱ tueeⁿꞌeⁿ. 20 Sa̱a̱ nnꞌaⁿ na
tyoteijndeii Tyꞌo̱oṯ sꞌom na tyolꞌana
cwilayuꞌ tyꞌecwintyjeeꞌna ndiocheⁿ ndoꞌ na mati sꞌaaⁿ na cwilayuꞌ nnꞌaⁿ na
nacañomꞌm. Quia joꞌ teicantyjaaⁿ, nchii judíos. 28 Jndye xuee ljooꞌndyena
15
joꞌ na mati nnꞌaⁿ na nchii judíos ñꞌeⁿndye joona ndoꞌ ñꞌeⁿndyo̱ jaa
macwilcweꞌ nꞌom, macwilayuꞌna. ee seiljoomꞌm nꞌomna ncꞌe na
Ndoꞌ quia na jndye naⁿꞌñeeⁿ na ljoꞌ, cwilayuꞌya nꞌomna ñꞌeⁿñê. 10 Quia
nlacachuuya xuu joona joo ñꞌoom jnda̱ jndya̱ay̱ â na ljoo jnaⁿ ntꞌom
na matsa̱ꞌntjomnaꞌ jaa. 20 Maleiꞌtyeⁿ
nnꞌaⁿ na tyꞌe na mꞌaⁿꞌyoꞌ ndoꞌ
Hechos 15 296
tsꞌaⁿ judía na matseiyuꞌ sa̱a̱ tsotyeeⁿ joꞌ waa na tcoꞌnaꞌ ntyꞌiaaꞌ Pablo
nchii tsꞌaⁿ judío juu. 2 Nnꞌaⁿ na
natsjom. Ntyꞌiaaⁿꞌaⁿ meintyjeeꞌ cwii
cwilayuꞌ na mꞌaⁿ tsjoom Listra tsaⁿsꞌa tsꞌaⁿ ndyuaa Macedonia.
ñꞌeⁿ tsjoom Iconio tyotjeiiꞌyana Sꞌaa tsaⁿꞌñeeⁿ tyꞌoo nnoom, tso:
Timoteo. 3 Lꞌue tsꞌom Pablo na
“Cwinoomꞌ ntyjawaa ndyuaa
nncjaañꞌeⁿ Timoteo ñꞌeⁿñê. Joꞌ chii Macedonia. Candyoꞌteiꞌjndeiꞌ jâ.”
seijndaaꞌñê na tuii ñꞌeⁿ tsaⁿꞌñeeⁿ 10 Jnda̱ na ntyꞌiaaꞌ Pablo na tcoꞌnaꞌ
cwilaꞌneiⁿ nnꞌaⁿ nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom tsjoomꞌñeeⁿ nacjooꞌ Pablo ñꞌeⁿ Silas
ndoꞌ tjomndyô̱ cwii yuscuchjoo ndoꞌ naⁿmaⁿnꞌiaaⁿ sa̱ꞌntjomna na
na macjaweeꞌ ꞌndyoo ncꞌe na caluiꞌ liaa naⁿꞌñeeⁿ ndoꞌ cachoꞌna
mꞌaaⁿ jndyetia naquiiꞌ tsꞌom. nꞌoomjneiⁿ. 23 Jndye tjaaꞌna naⁿꞌñeeⁿ.
Tyꞌo̱oṯ sꞌom nnom tsaⁿꞌñeeⁿ ñequio joꞌ jluiꞌna wꞌaancjo, tyꞌena waaꞌ
chaꞌtso nnꞌaⁿ waⁿꞌaⁿ. 33 Juu xjeⁿꞌñeeⁿ
Lidia. Joꞌ joꞌ tyolaꞌneiⁿna ñequio
na ndicwaⁿ jaaⁿcheⁿ tjachom joona nnꞌaⁿ na cwilaꞌyuꞌ. Tyoñeꞌquiana na
ndoꞌ tmaaⁿ yuu na tquieeꞌndyena na tꞌmaⁿ nꞌom naⁿꞌñeeⁿ. Jnda̱ joꞌ jluiꞌna
choꞌna. Jnda̱ chii teitsꞌoomñê ndoꞌ tsjoom Filiposꞌñeeⁿ.
mati chaꞌtso nnꞌaⁿ waⁿꞌaⁿ. 34 Jnda̱ joꞌ
seiljoom joona waⁿꞌaⁿ. Ndoꞌ chaꞌtso tyꞌecaꞌndyena jom tsjoom Atenas. Jnda̱
naⁿmꞌaⁿꞌ cwilꞌana na tjaa yuu lꞌue chii tyꞌelcweeꞌna tsjoomna Berea.
ñꞌoom na maqueⁿ tsaⁿmaⁿtsꞌiaaⁿ Tyꞌeñꞌomna ñꞌoom na seintyjaañe
tꞌmaⁿ tsjoom Roma, ee cwiluena Pablo nda̱a̱na na catseityuaaꞌ Silas ñꞌeⁿ
cwiicheⁿ tsꞌaⁿ mꞌaaⁿ na matsa̱ꞌntjom Timoteo na nncꞌoontyjo̱na naxeeⁿꞌeⁿ.
na jndyu Jesús. Tilaꞌyooꞌndyena.
8 Ndoꞌ naⁿmaⁿnꞌiaaⁿ ñequio
chaꞌtso nnꞌaⁿ waⁿꞌaⁿ jlaꞌyuꞌna ñequio ndoꞌ cweꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ ljeii na
Ta Jesús. Ndoꞌ jndye ntꞌomcheⁿ cwileiñꞌomꞌ ꞌo nnꞌaⁿ judíos nchii
nnꞌaⁿ tsjoom Corinto, quia na ljeii cantyja ꞌnaaⁿꞌ watsꞌiaaⁿ. Joꞌ
jndyena ñꞌoom na tyoñequiaa Pablo, chii cajndoꞌtoꞌ ncjoꞌyoꞌ, ee ja
jlaꞌyuꞌna ndoꞌ teitsꞌoomndyena. tiñeꞌcuꞌxa̱ⁿya ñꞌoommeiⁿꞌ.
9 Pablo waa na tcoꞌnaꞌ nnoom cwii
16 Ndoꞌ tjeiiⁿꞌeⁿ naⁿꞌñeeⁿ naquiiꞌ
tsꞌaⁿ quia joꞌ cꞌoona na mꞌaaⁿ jwe. Tquiena tsjoom Troas. Joꞌ joꞌ
Ee na mꞌaaⁿ jom cwiwijndaaꞌ ñꞌoom tyomeiꞌndooꞌna Pablo ñꞌeⁿ ja Lucas.
na cwiqueⁿ nnꞌaⁿ nacjoo ncꞌiaana. 6 Jâ tyomꞌaaⁿyâ tsjoom Filipos
matsa̱ꞌntjom Tyꞌo̱oṯ sꞌom, ntyjii na sꞌom xuee, meiⁿ sꞌom cajaⁿ, meiⁿ
taxocantyꞌiaꞌnndaꞌyoꞌ ja. 26 Joꞌ chii
liaaꞌ tsꞌaⁿ. 34 ꞌO nquiuꞌyoꞌ nnco̱
tsjoom Tiro ndyuaa Siria. Joꞌ joꞌ mꞌaaⁿ jâ tyjeeⁿꞌeⁿ. Seityeeⁿ ncꞌeeⁿ
jluiiꞌâ wꞌaandaa ee tsjoomꞌñeeⁿ lꞌo̱o̱ⁿ ñequio ꞌnaⁿ na chuꞌtyeⁿ tsiaaꞌ
tjameintyjeeꞌnaꞌ na nluiꞌ canchuu Pablo. Matsoom:
na ñjom tsꞌomnaꞌ. 4 Tyolꞌua̱ay
̱ â nnꞌaⁿ —Luaa matso Espíritu Santo na
na cwilaꞌyuꞌ tsjoomꞌñeeⁿ ndoꞌ quia nlꞌa nnꞌaⁿ judíos na mꞌaⁿ Jerusalén.
jliuuyâ joona ljooꞌndyô̱ ñꞌeⁿndyena Malaaꞌtiꞌ nlaꞌtyeⁿna tsꞌaⁿ na ꞌnaaⁿꞌ
cwii ntquieeꞌ xuee. Joona jnda̱ ꞌnaⁿwaa ndoꞌ nntioona jom luee
tꞌmo̱ⁿ Espíritu Santo nda̱a̱na ljoꞌ nnꞌaⁿ na nchii nnꞌaⁿ judíos.
nntjom Pablo, joꞌ chii tyoluena 12 Quia na jndya̱ay
̱ â ñꞌoommeiⁿꞌ, jâ
nnoom na tincjaⁿ Jerusalén. ndoꞌ mati nnꞌaⁿ na cwilaꞌyuꞌ tsjoom
5 Jnda̱ na teinom ntquieeꞌ xuee na
Cesareaꞌñeeⁿ tyolaꞌtyꞌoondyô̱ nnom
ljooꞌndyô̱ tsjoomꞌñeeⁿ, chaꞌtsondye Pablo na ticjaⁿ Jerusalén. 13 Sa̱a̱
no̱o̱ⁿ naquiiꞌ watsꞌom tꞌmaⁿ xcwe nntjaaꞌna jom. Sa̱a̱ tsoom nnom
na matseina̱ⁿya nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom. capeitaⁿ na meintyjeeꞌ joꞌ joꞌ:
18 Ntyꞌiaya Jesús. Matsoom no̱o̱ⁿ:
—¿Aa wanaaⁿ na nntjaꞌyoꞌ tsꞌaⁿ
“Catseityuaꞌ caluiꞌ quiiꞌ tsjoomwaa meiiⁿ na matseixmaaⁿ tsꞌaⁿ tsjoom
ee xocandye nnꞌaⁿ ñꞌoom na Roma ndoꞌ tyoowijndaaꞌ jnaaⁿꞌaⁿ?
nncwjiꞌyuuꞌndyuꞌ cantyja ꞌnaⁿya.” 26 Ndoꞌ capeitaⁿꞌñeeⁿ quia na jñeeⁿ
ñꞌeⁿ nnꞌaⁿ meiⁿ ticwjaaꞌndyo̱ tiaꞌ quia joꞌ calue naⁿmꞌaⁿꞌ ljoꞌ waa
nnꞌaⁿ naquiiꞌ watsꞌom tꞌmaⁿ meiⁿ na tisꞌa jliuna na sꞌaaya quia na
naquiiꞌ lanꞌom nchꞌu oo meiⁿquia tyomꞌaaⁿya jo nda̱a̱ naⁿmanꞌiaaⁿ
joo naquiiꞌ tsjoom. 13 Joꞌ chii
cwentaa jâ nnꞌaⁿ judíos. 21 Macanda̱
24 Tyoowijndyecheⁿ xuee
Tsoom nda̱a̱na:
matyjeeꞌnndaꞌ Félix ndi ñꞌeⁿ —Pablo maxjeⁿ mꞌaaⁿ pra̱so
scoomꞌm Drusila, tsꞌaⁿ judía. Cesarea ndoꞌ ja tajndye cwii tjo̱o̱ na
Tqueeⁿꞌñê Pablo na nndyena nncjo̱lcwa̱ꞌa joꞌ joꞌ. 5 Joꞌ chii ꞌo nnꞌaⁿ
cwintyjeꞌ, ee ja jnda̱ teitquiooꞌndyo̱ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ja. Joꞌ chii hasta jeꞌ
njomꞌ na nntꞌio̱ⁿ tsꞌiaaⁿ ꞌu na ndicwaⁿ mañequiaya ñꞌoom nda̱a̱
nndiꞌntjomꞌ no̱o̱ⁿ. Nncwjiꞌyuuꞌndyuꞌ chaꞌtso nnꞌaⁿ meiiⁿ nnꞌaⁿ na tꞌmaⁿ
ljoꞌ na jnda̱ ntyꞌiaꞌ jeꞌ ndoꞌ mati na cwiluiindye ndoꞌ meiiⁿ nnꞌaⁿ na
323 Hechos 26, 27
10 Matsoom:
chjoo na jndyu Clauda. Joꞌ joꞌ
—Luaa matseiꞌno̱ⁿꞌa ꞌo re, xeⁿ ticueeꞌcheⁿ na jeeⁿcheⁿ jndeii
nntsaatya̱ay ̱ a nntjo̱o̱ⁿya nata̱ꞌ, ndoꞌ mꞌaaⁿ jndye. Tyolajnda̱ay ̱ â ndoꞌ juu
tꞌmaⁿ nntsuundyo̱. Nchii macanda̱ xuljoo na tsaacantyjaandyô, ncꞌuaaꞌ
canchuu ñequio wꞌaandaa, sa̱a̱ mati chii jnda̱a̱ tua̱aꞌ̱ â juunaꞌ tsꞌom
ncjo̱oy̱ a nncwja̱ay ̱ a. wꞌaandaa. 17 Jnda̱ tua̱aꞌ̱ â xuljoo
325 Hechos 27
28
39 Quia na jnda̱ teixuee, nnꞌaⁿ na Jnda̱ na jluiꞌnꞌmaaⁿndyô̱
cwileiꞌñꞌom wꞌaandaa tîcataꞌnaaⁿꞌna nawiꞌñeeⁿ chii jliuuyâ
ndyuaaꞌñeeⁿ. Sa̱a̱ jliuna cwii joo na Malta jndyu ndyuaaxeⁿncwe
yuu na tjaquieeꞌndiiꞌ na mꞌaaⁿ yuu squia̱ay ̱ â. 2 Nnꞌaⁿ ndyuaaꞌñeeⁿ
330
331 Romanos 1
maestro ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ na tijndye nquiu nchii cweꞌ tsjaaⁿ na tuiiñe tsꞌaⁿ,
cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ ee ñequio ljeii na joꞌ na cwiluiiñe judío, meiiⁿ nchii
matsa̱ꞌntjomnaꞌ na maleiñꞌoomꞌ, cweꞌ ꞌnaaⁿ na cwilꞌana ndana
waa ñꞌoom na matsonaꞌ chiuu na na naⁿnom. 29 Cwiwitquiooꞌ na
nlquiena jo nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom na juu matsa̱ꞌ nnꞌaⁿ na tjaa jnaⁿ cwii
na nncwjiꞌnꞌmaaⁿñê añmaaⁿna. colaꞌxmaⁿ ee na cwilaꞌyuꞌya nꞌomna
24 Sa̱a̱ ncꞌe naya na matseixmaaⁿ
ñꞌeⁿ Jesucristo. Ticwjaaꞌñê cwenta
na cweꞌyu cwicandaaya, joꞌ aa jnda̱ tuii ꞌnaaⁿ tjaaⁿꞌ tsꞌaⁿ oo aa
chii maqueeⁿ nnꞌaⁿ na tjaa jnaⁿ tyooluii. 31 Quia joꞌ, ¿aa ncꞌe na
tsꞌom jom. Luaaꞌ waa na maqueⁿnaꞌ tqueⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom juu na tjaa jnaⁿ
Abraham na cwiluiiñê tsotya̱ay ̱ a na cwicatseixmaⁿ ncꞌe na tyotseiyuꞌya
chaꞌtsondyo̱ 17 jo nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom
tsꞌom, nchii macanda̱ waanaꞌ
na ñꞌeⁿ seiyoomꞌm. Mañejuuti na cantyja ꞌnaaⁿꞌ Abraham. 24 Mati
jnaⁿ, tyꞌioomnaꞌ joꞌ tsꞌoomꞌnaaⁿ nlqueⁿ jnaⁿ xjeⁿ ꞌo, ee nchii mꞌaⁿꞌyoꞌ
ñꞌeⁿ Cristo, cha juu na machꞌeenaꞌ nacje ꞌnaaⁿꞌ ljeii na tqueⁿ Moisés,
na cwilaꞌtjo̱on ̱ dyo̱ nnom ꞌo mꞌaⁿꞌyoꞌ nacje ꞌnaaⁿꞌ naya na
Tyꞌo̱oṯ sꞌom, catyuiiꞌ najndeii na matseixmaⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
matseixmaⁿnaꞌ na nndyaandyo̱
na cwindya̱ꞌntjo̱o̱ⁿya nnom jnaⁿ Matseijomnaꞌ jaa chaꞌcwijom
chaꞌxjeⁿ mandiꞌntjomtyeⁿ cwii tsꞌaⁿ tsꞌaⁿ na teijndañe
nnom tsꞌaⁿ na seijnda jom. 7 Ee
15 Quia joꞌ ¿chiuu nncuaa?
tsꞌaⁿ na jnda̱ tueꞌ jnda̱ jndyaañê ¿Aa ncꞌe na ticꞌo̱o̱ⁿya xjeⁿ ꞌnaaⁿꞌ
na maqueⁿ jnaⁿ xjeⁿ jom. 8 Ndoꞌ ljeiiꞌñeeⁿ, joꞌ chii nlaꞌtjo̱on
̱ dyo̱tya̱a̱
ncꞌe na cwilaꞌjomndyo̱ ñꞌeⁿ Cristo nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom? ¿Aa nlꞌaa na
na tueeⁿꞌeⁿ, mati cwilaꞌyuuꞌa ljoꞌ ncꞌe na cwicandaaya naya na
na nntando̱oꞌ̱ a ñꞌeⁿñê. 9 Ee
matseixmaaⁿ? Jeeⁿ ticꞌoomꞌnaꞌ
manquiuuya na Cristo cwii ndiiꞌ joꞌ. 16 ꞌO manquiujndaaꞌndyoꞌ
cwiluiiñenaꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌnaꞌ, ndoꞌ neiⁿncooꞌ ntyjii ljeii ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
ñꞌoom na matsa̱ꞌntjom cwiluiiñenaꞌ na tquiaaⁿ nnom Moisés, 23 sa̱a̱
na ljuꞌ, mati xcwe ndoꞌ jeeⁿ yanaꞌ. maqua̱ⁿ cwenta naquiiꞌ seiiꞌa mꞌaaⁿ
13 Quia joꞌ ¿aa ñeꞌcatsonaꞌ na ljeii
cwii na matseiweñe nacjooꞌ juu na
na cwiluiiñe na yanaꞌ tjañꞌoomnaꞌ mꞌaaⁿꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ na maꞌmo̱ⁿnaꞌ na catsꞌaa,
ja na nntsuundyo̱? Meiⁿchjoo nchii majuu jnaⁿ na matsa̱ꞌntjomnaꞌ seiiꞌa,
ljoꞌ. Juu jnaⁿ na waanaꞌ quiiꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ, na maleiñꞌoomnaꞌ ja pra̱so.
seijndaaꞌñenaꞌ na nntsuundyo̱ ndoꞌ 24 Jeeⁿ ndyaꞌ ntyꞌiaaꞌndyo̱.
8
tsꞌoom. Sa̱a̱ maxjeⁿ ntyjaaꞌya chiuu waa naquiiꞌ tsꞌom tsꞌaⁿ, joꞌ chii
nꞌomnaꞌ na nncueꞌntyjo̱ cwii ntyjeeⁿ ñꞌoom na matseityꞌooñe Espíritu
xuee na nlcoꞌyanndaꞌnaꞌ, 21 na
nnoom cwentaa nnꞌaⁿ na cwiluiindye
nncueꞌntyjo̱ xjeⁿ na nndyaandye cwentaaⁿꞌaⁿ, ee juu matseityꞌooñe
joonaꞌ na tyeⁿ mꞌaⁿnaꞌ nacje ꞌnaaⁿꞌ chaꞌxjeⁿ na lꞌue tsꞌoom.
na cwiwiꞌndaaꞌnaꞌ ndoꞌ cwiwjenaꞌ,
cha nlaꞌjomndye joonaꞌ ñequio juu Nnda̱a̱ nnaⁿñe tsꞌaⁿ ncꞌe Jesucristo
na cwindyaandye ntseinaaⁿ, cwii 28 Ee
manquiuuya nnꞌaⁿ na jnda
na jeeⁿ ndyaꞌ jnda tseixmaⁿnaꞌ. nquiu Tyꞌo̱oṯ sꞌom, chaꞌtso nnom
Romanos 8, 9 346
machꞌee tsꞌiaaⁿ ñꞌeⁿ tsꞌocachu, nqueⁿ ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ Israel, tsoom: “Nnꞌaⁿ
ntyjeeⁿ ljoꞌ tsꞌiaaⁿ na ñeꞌcatsꞌaaⁿ ñꞌeⁿ na wjaawicantyjooꞌ nnꞌaⁿ Israel,
joonaꞌ. Mañꞌeⁿ tsꞌoꞌñeeⁿ nntsꞌaaⁿ meiiⁿ na nleijndyendyena chaꞌna
cwii xuaa na yaticheⁿ oo cwii na jndye teiꞌ ꞌndyoo ndaaluee,
cweꞌ cwantindyo. sa̱a̱ cweꞌ cwantindye joona
22 Ndoꞌ nquii Tyꞌo̱oṯ sꞌom ¿ljoꞌ
nluiꞌnꞌmaaⁿndyena.” 28 Ndoꞌ
quia ñequio chaꞌwaa tsꞌom tsꞌaⁿ ncꞌe na mandii tsꞌaⁿ ñꞌoom cantyja
matseiyoomꞌm ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom, ꞌnaaⁿꞌ Cristo, joꞌ na maweeꞌnaꞌ na
joꞌ na maqueⁿnaꞌ jom na tjaa jnaⁿ matseiyuꞌya tsꞌom ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
cwicatseixmaaⁿ. Ndoꞌ ñequio ꞌñom 18 Sa̱a̱ mawaxꞌa̱: ¿Aa
cantyja ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom, cwanti “Mayuuꞌ na ljoꞌ, sa̱a̱ ncꞌe na jndiiꞌ
tꞌmaⁿti naya nntseixmaⁿnaꞌ. lꞌo̱ tsꞌoom olivoꞌñeeⁿ, joꞌ chii
13 Ncꞌe na matyꞌiom Tyꞌo̱oṯ sꞌom
ñjoomꞌndyo̱ ja.” 20 Mayuuꞌ na
13
15 Quia cwintyꞌiaꞌyoꞌ na neiiⁿ
Cwii cwiindyoꞌ ꞌo cjuꞌñecje
ncꞌiaaꞌyoꞌ na cwilaꞌyuꞌ, mati ꞌo nda̱a̱ naⁿmaⁿnꞌiaaⁿ, ee nnꞌaⁿ
cꞌomꞌyoꞌ na neiⁿꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyena. Sa̱a̱ na mꞌaⁿ nꞌiaaⁿ, Tyꞌo̱oṯ sꞌom maqueeⁿ
quia cwitjoomna na matseichjooꞌnaꞌ joona tsꞌiaaⁿꞌñeeⁿ. Tjaaꞌnaⁿ cwii
nꞌomna, mati ꞌo cꞌomꞌyoꞌ na chjooꞌ tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿ tsꞌiaaⁿ na nchii jom
nꞌomꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyena. tqueeⁿ juu. 2 Quia joꞌ ꞌñeeⁿ juu na
ñꞌeⁿndyuꞌ.” 21 Tiñeꞌquiaandyuꞌ na
cwitiomꞌyoꞌ tsꞌiaaⁿnda̱aꞌ̱ yoꞌ, ee
joo na ticatsa̱ꞌntjomnaꞌ nnaⁿndyenaꞌ nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ nꞌiaaⁿ, ñequio
Romanos 13, 14 356
tjaa ꞌñeeⁿ jaa cꞌoom na wandoꞌ cweꞌ matseiyuꞌa ñꞌeⁿ Jesucristo, joꞌ chii
ee na lꞌue tsꞌom nquii, ndoꞌ tjaa mꞌaaⁿꞌtyeⁿ tsꞌo̱o̱ⁿ na tjaaꞌnaⁿ cwii
ꞌñeeⁿ jaa cꞌoom na nncueꞌ ee na lꞌue nnom ꞌnaⁿ na tiljuꞌ matseixmaⁿnaꞌ.
tsꞌom nquii. 8 Cantyja na tando̱oꞌ̱ a,
Sa̱a̱ xeⁿ na mꞌaaⁿ tsꞌaⁿ na matseitiuu
tando̱oꞌ̱ a cweꞌ ee Jesucristo, ndoꞌ na niom ꞌnaⁿ na tiljuꞌ, cantyja
cantyja na cwiwja̱ay̱ a, ncwja̱ay̱ a ꞌnaaⁿꞌ nquii tsaⁿꞌñeeⁿ machꞌeenaꞌ na
cantyja ꞌnaaⁿꞌ jom. Joꞌ chii aa na tiljuꞌnaꞌ. 15 Ee xeⁿ cweꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ
ñꞌoom cantyja ꞌnaaⁿꞌ Cristo, cha seicanda̱aꞌ̱ ndyo̱ tsꞌiaaⁿmeiⁿꞌ, ndoꞌ xeⁿ
nchii tsꞌiaaⁿ na jnda̱ to̱ꞌ ntꞌomcheⁿ jnda̱ ljo tsjo̱ꞌñjeeⁿꞌñeeⁿ lueena, quia
nntseicañjo̱o̱ⁿꞌa. 21 Ee waa ñꞌoom
ljoꞌ nncwino̱o̱ⁿya na mꞌaⁿꞌyoꞌ na
ꞌndyoo Isaías na teiljeii cantyja jo̱ ndyuaa España. 29 Ee ntyjiiyaya
tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ Cristo Jesús ñꞌeⁿndyo̱. Rufo. Jom jeeⁿ tꞌmaⁿ matseixmaaⁿ
4 Ee seiteincuuꞌñenaꞌ cantyja na
cantyja ꞌnaaⁿꞌ Ta Jesucristo. Ndoꞌ
mꞌaⁿna, cweꞌ cha caluiꞌnꞌmaaⁿndyo̱ mati xmaⁿñe tsoñeeⁿ. Juu jnda
ja. Joꞌ chii chaꞌtso ntmaaⁿꞌ nnꞌaⁿ ntyjiiya chaꞌcwijom ntyjii na
na macwjiꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom cwentaaⁿꞌaⁿ tsondyo̱ nnco̱. 14 Mati calꞌaꞌyoꞌ
na mañequiaaⁿ na cwitoꞌñoomꞌyoꞌ
Xmaⁿndye nnꞌaⁿ na cwilaꞌyuꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesucristo.
tsjoom Corinto 5 Ndoꞌ ncꞌe na matseitjoomꞌnaꞌ ꞌo
1
363
1 Corintios 1 364
“Ja ñꞌeⁿ Pedro”; ndoꞌ ntꞌomndyoꞌ: lꞌueñe tsꞌaⁿ na jeeⁿ jndo̱ꞌ tsꞌom ndoꞌ
“Ja ñꞌeⁿ Cristo”. 13 ¿Aa ntsꞌaacheⁿnaꞌ
mati tsꞌaⁿ na jndye matseiꞌnaaⁿꞌ ndoꞌ
na mato̱ⁿꞌñe Cristo? Ndoꞌ ja Pablo, ñequio tsꞌaⁿ na jeeⁿ ya matseitjoomꞌ
¿aa tyꞌioom nnꞌaⁿ ja tsꞌoomꞌnaaⁿ ñꞌoom? Ee jnda̱ tqueⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
cwentaꞌyoꞌ? Oo, ¿aa ñequio xueeya chaꞌtso na jndo̱ꞌ nꞌom nnꞌaⁿ, cweꞌ
teitsꞌoomndyoꞌ? 14 Quianlꞌuaaꞌ
tsꞌiaaⁿꞌndyo joonaꞌ. 21 Ncꞌe na
Tyꞌo̱oṯ sꞌom na macanda̱ Crispo ñꞌeⁿ jndo̱ꞌ tsꞌom Tyꞌo̱oṯ sꞌom, seiꞌno̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ
Gayo na seitsꞌoomndyo̱, tjaaꞌnaⁿ na nquiee nnꞌaⁿ tsjoomnancue
ntꞌomndyoꞌ ꞌo na seitsꞌoomndyo̱, tixocataꞌjnaaⁿꞌna jom cantyja ꞌnaaⁿꞌ
15 cha tjaa ꞌñeeⁿ nnda̱a̱ nntso na
na jndo̱ꞌ nꞌomna, joꞌ chii majaaweeꞌ
ñequio xueeya seitsꞌoomndyo̱ tsꞌoom na nncwjiꞌnꞌmaaⁿñê
jom. 16 Ndoꞌ jeꞌ macjaañjoomꞌ
añmaaⁿ nnꞌaⁿ cweꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ
tsꞌo̱o̱ⁿ na mati seitsꞌoomndyo̱ ñꞌoomꞌm na cwiñequia nnꞌaⁿ, meiiⁿ
Estéfanas ñequio nnꞌaⁿ waⁿꞌaⁿ. Meiⁿ cwitjeiiꞌna cwenta na juunaꞌ ñꞌoom
tileicjaañjoomꞌti tsꞌo̱o̱ⁿ aa mꞌaⁿ na ticajnda tseixmaⁿnaꞌ.
ntꞌomndyoꞌ ꞌo na seitsꞌoomndyo̱. 22 Nnꞌaⁿ judíos cwitaⁿna na
manomꞌ. Ndoꞌ tsꞌiaaⁿ na sꞌaa Apolos quia na nncuꞌxeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom nnꞌaⁿ,
matseijomnaꞌ chaꞌcwijom tsꞌaⁿ na nleitquiooꞌya chiuu tseixmaⁿ tsꞌiaaⁿ
matseicandaaꞌ ntjom. Sa̱a̱ nquii na tyochꞌee cwii cwii tsꞌaⁿ. Juu
Tyꞌo̱oṯ sꞌom machꞌeeⁿ na tjaanajndeii xueeꞌñeeⁿ tꞌmaⁿ chom nncuaa, joꞌ
tsꞌiaaⁿꞌñeeⁿ. 7 Ndoꞌ na luaaꞌ, meiⁿ juu
joꞌ mꞌmo̱o̱ⁿnaꞌ chiuu tseixmaⁿ tsꞌiaaⁿ
tsꞌaⁿ na manomꞌ titꞌmaⁿ cwiluiiñe, na tyochꞌee cwii cwii tsꞌaⁿ. 14 Joꞌ
1 Corintios 3, 4 368
5
Sa̱a̱ nchii na jndye xuee, tintsꞌaanaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom saaꞌ yuscu na tyootseiyuꞌ
na tileicalaꞌquii nꞌomꞌyoꞌ ndoꞌ na ljoꞌ ncꞌe na cwiluiiñê saaꞌ yuscu na
nntsꞌaa Satanás na nlaꞌtjo̱on ̱ dyoꞌ. matseiyuꞌ. Ndoꞌ mati maqueⁿño̱o̱ⁿ
6 Luaaꞌ waa na matsjo̱o̱ cantyja
scuuꞌ tsꞌaⁿ na tyootseiyuꞌ ncꞌe
ꞌnaaⁿꞌ ñꞌoomwaaꞌ, sa̱a̱ tintjeiꞌyoꞌ saaⁿꞌaⁿ tseixmaⁿ tsꞌaⁿ na matseiyuꞌ.
cwenta na tseixmaⁿnaꞌ ñꞌoom Ee xeⁿ nchii na luaaꞌ waa, quia
na matsa̱ꞌntjomnaꞌ. 7 Cantyja
joꞌ nda joona nlaꞌxmaⁿ chaꞌna nda
ꞌnaⁿya toom cweꞌ chaꞌtso naⁿnom nnꞌaⁿ na tyoolaꞌyuꞌ, sa̱a̱ na mayuuꞌ
laxmaⁿna chaꞌna ja, sa̱a̱ tiñeꞌcwii maqueⁿnaꞌ nda joona cantyja
xjeⁿ na mañequiaa Tyꞌo̱oṯ sꞌom na ꞌnaaⁿꞌ tmaaⁿꞌ cwentaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
laxmaaⁿya. Ee ñꞌeeⁿ nnꞌaⁿ waa cwii 15 Sa̱a̱ xeⁿ juu tsꞌaⁿ na tyootseiyuꞌ
ꞌu? Tincꞌoomꞌ tsꞌomꞌ na ljoꞌ, sa̱a̱ xeⁿ waa na ñeꞌcatsjo̱oy ̱ a: Jnda̱ teitsio̱oꞌ̱
nncjuꞌnaaⁿñenaꞌ na nndyaandyuꞌ, xuee na nncwjeeꞌnndaꞌ Cristo. Ncꞌe
cwa catsaꞌ na ljoꞌ. 22 Ee tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿ na ljoꞌ joo nnꞌaⁿ na jnda̱ tꞌunco,
Tyꞌo̱oṯ sꞌom ꞌo, jeeⁿ ndyaꞌ jnda joꞌ. joo nnꞌaⁿ na cwiwilꞌueeꞌndye
Joꞌ chii tiñequiandyoꞌ na laxmaⁿꞌyoꞌ ꞌnaⁿ na cwilaꞌxmaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ
nnꞌaⁿ na cwindyeꞌntjomtyeⁿ nda̱a̱ tsjoomnancuewaañe, matsonaꞌ na
nnꞌaⁿ. 24 Quia joꞌ ꞌo nnꞌaⁿya, cwii
cꞌomna chaꞌcwijom na ticajnda
cwiindyoꞌ caljoya tsꞌom chiuu nquiuna ljoꞌ laꞌxmaⁿnaꞌ, ee juu na
waa na tyotseixmaⁿ xjeⁿ na tꞌmaⁿ matseixmaⁿ tsjoomnancuewaañe
Tyꞌo̱oṯ sꞌom juu. mawjaantycwiinaꞌ.
32 Tilꞌue tsꞌo̱o̱ⁿ na jndye ñomtiuu
24 ꞌO manquiuꞌjndaaꞌndyoꞌ quia
teitsꞌoomndyena na seitjoomꞌnaꞌ
cwitjomndye nnꞌaⁿ na nleinom, joona ñꞌeⁿ Moisés quia na
chaꞌtsondyena cwileinomna, sa̱a̱ tyotseintyjo̱naꞌ nchquiuꞌñeeⁿ cjoona
macanda̱ juu tsꞌaⁿ na nncueeꞌjndyee ndoꞌ na teinomna ndaalueeꞌñeeⁿ.
nlaꞌtꞌmaaⁿꞌndye nnꞌaⁿ juu. Quia joꞌ 3 Ndoꞌ mati chaꞌtsondyena
chii matsonaꞌ na cañjom ꞌnaⁿ xqueⁿ joꞌ chii juu na cwicwaꞌyoꞌ, tiyuuꞌ
yuscu cha mꞌmo̱ⁿnaꞌ na majuꞌñecjeeⁿ na tseixmaⁿnaꞌ nquii Cena
nnom saaⁿꞌaⁿ. 11 Sa̱a̱ cantyja ꞌnaaⁿ
na seijndaaꞌñe Ta Jesús. 21 Ee
cwiluiindye apóstoles, meiⁿ nchii sa̱a̱ xeⁿ ticꞌo̱o̱ⁿ na wiꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ nnꞌaⁿ,
chaꞌtsondye cwiluiindye profetas. tjaa yuu lꞌuendyo̱.
Tichaꞌtsondye laxmaⁿ nnꞌaⁿ na 4 Juu tsꞌaⁿ na jnda ntyjii nnꞌaⁿ,
cantyja ꞌnaⁿya chaꞌcwijom na cꞌuaa juu na canda̱aꞌ̱ ñꞌeⁿ quia joꞌ nꞌndiinaꞌ
tsomꞌ na cwitjo̱ꞌ oo chaꞌcwijom nmeiⁿꞌ na ticanda̱aꞌ̱ laꞌxmaⁿ. 11 Quia
ꞌnaaⁿꞌ Espíritu Santo matseineiⁿ matiom jndye ntu, xeⁿ tijndaaꞌ cꞌuaa
ñꞌoom na wantyꞌiuuꞌ mꞌaaⁿnaꞌ, sa̱a̱ jndye machꞌeeⁿ, tixocalaꞌcꞌeendye
tjaa ꞌñeeⁿ juu nntseiꞌno̱ⁿꞌ ñꞌoomꞌñeeⁿ. ncꞌiaaⁿꞌaⁿ na nlꞌana ndiaꞌ. 9 Maluaaꞌ
38 Sa̱a̱
xeⁿ titseiñꞌoomꞌñe ñꞌoomwaaꞌ, ja. Matseijomnaꞌ cantyja ꞌnaⁿya
tilaꞌñꞌoomꞌndyoꞌ jom. chaꞌcwijom cwii yuꞌndaa na jnda̱
39 Joꞌ chii ꞌo nnꞌaⁿya na cwilaꞌyuꞌ,
teinomꞌnaꞌ xjeⁿ na nluiiñe. 9 Ee
sa̱a̱ xuee na jnda̱ ndyee tquiaa tîcwandoꞌxcoom quia joꞌ juu ñꞌoom
Tyꞌo̱oṯ sꞌom na tandoꞌxcoom chaꞌxjeⁿ na cwiñequiaayâ cweꞌ tsꞌiaaⁿꞌndyo
na matso ñꞌoomꞌm na teiljeii, 5 ndoꞌ juunaꞌ ndoꞌ mati juu na cwilaꞌyuꞌya
teitquiooꞌñê nnom Pedro nda̱ joꞌ nꞌomꞌyoꞌ cweꞌ tsꞌiaaⁿꞌndyo.
nda̱a̱ chaꞌtso apóstoles. 6 Jnda̱ joꞌ,
15 Ee xeⁿ na mayuuꞌ na ljoꞌ, quia
ñꞌeⁿñê na jnda̱ tja̱, jnda̱ tsuundye. Jnda Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Quia jnda̱ sꞌaaⁿ
19 Ee juu na cwicantyjaaꞌ nꞌo̱o̱ⁿya
na chaꞌtso na niom cwitueꞌndyecje
Cristo xeⁿ macanda̱ xjeⁿ na jo nnoom, quialjoꞌ manquiityeeⁿ
cwitando̱oꞌ̱ a jeꞌ mawañoomꞌnaꞌ nncjuꞌñecjeeⁿ nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom cha
jaa, wantyꞌiaaꞌndyo̱tya̱ay ̱ a na nntseixmaⁿ na tjacantyja na tꞌmaⁿ
chaꞌtsondye nnꞌaⁿ. cwiluiiñe jo nda̱a̱ chaꞌtsoñꞌeⁿ.
20 Sa̱a̱ ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ na
29 Mꞌaⁿ nnꞌaⁿ na cwiwitsꞌoomndye
tquiaa Tyꞌo̱oṯ sꞌom na wandoꞌxco cwentaa nnꞌaⁿ na jnda̱ tja̱. Sa̱a̱ xeⁿ
Cristo. Matseijomnaꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ na mayuuꞌ tjaaꞌnaⁿ na cwitaꞌndoꞌxco
chaꞌcwijom ntjom na cwiweꞌ jndyee nnꞌaⁿ na jnda̱ tja̱, quia joꞌ ¿ljoꞌ
ee quiiꞌntaaⁿ lꞌoo jom tsꞌaⁿ najndyee tsꞌiaaⁿꞌ na cwiwitsꞌoomndyena
na tandoꞌxco. 21 Cantyja ꞌnaaⁿꞌ
cwentaa lꞌoo? 30 Ndoꞌ xeⁿ
laꞌxmaⁿnaꞌ. Nnꞌaⁿ laꞌxmaⁿna cwii cantyja ꞌnaaⁿꞌ tyuaa, jnda̱ joꞌ chii
nnom seiꞌ, quiooꞌ wandyo̱ꞌ seiiyoꞌ tuaa cantyja ꞌnaaⁿꞌ Espíritu. 47 Juu
ndoꞌ cantsaa ñequio calcaa cwiicheⁿ tsꞌaⁿ na tꞌoomjndyee sꞌaa Tyꞌo̱oṯ sꞌom
nnom seiꞌ laꞌxmaⁿyoꞌ. 40 Mati mꞌaⁿ
juu ñꞌeⁿ tsꞌo, tyotseixmaaⁿ
cancjuu tsjo̱ꞌluee ndoꞌ mꞌaⁿ ntꞌom cantyja ꞌnaaⁿꞌ tyuaa. Sa̱a̱ nquii
nnom na cwitaꞌndoꞌ na tqueⁿ tsꞌaⁿ na jnda̱ we cwiluiiñê na
Tyꞌo̱oṯ sꞌom nnom tsjoomnancue, matsa̱ꞌntjoom, tseixmaaⁿ cantyja
ndoꞌ joo na mꞌaⁿ tsjo̱ꞌluee cwichuiiꞌ ꞌnaaⁿꞌ cañoomꞌluee. 48 Seiiꞌa
16
10 Nnda̱a̱ nntsꞌaanaꞌ na
jnda̱ tyjeeꞌcañoom Estéfanas ja,
nncueeꞌcañoom Timoteo ꞌo. Xeⁿ na ñequio Fortunato ñequio Acaico.
ljoꞌ, calaꞌluiꞌyoꞌ jom cha nljeiiꞌnaꞌ Chaꞌcwijom mantyꞌiaya ncjoꞌyoꞌ
na ya nncꞌoomñê ñꞌeⁿndyoꞌ. Ee na mantyꞌiaya joona, ee jnda̱
mati jom mañejuu tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ Ta jlaꞌnoomndyena cantyja ꞌnaⁿya cwii
Jesucristo machꞌeeⁿ chaꞌxjeⁿ ja. 11 Joꞌ na leicanda̱a̱ nlꞌaꞌyoꞌ na ticꞌoomndyoꞌ.
chii meiⁿcwiindyoꞌ ꞌo tincꞌomꞌyoꞌ 18 Na jnda̱ tquiena na mꞌaaⁿya, ñꞌoom
22 Meiⁿcwiꞌñeeⁿcheⁿ tsꞌaⁿ
na cꞌoom naya na matseixmaaⁿ
na ticajnda ntyjii nquii Ta ñꞌeⁿndyoꞌ. 24 Mañequiaanaꞌ na jeeⁿ
395
2 Corintios 1 396
4
12 Ncꞌe juu ñꞌoomxcowaaꞌ
Joꞌ chii ncꞌe na mꞌaaⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
mañequiaanaꞌ na cwicantyjaaꞌ na wiꞌ tsꞌoom jâ na mañequiaaⁿ
nꞌo̱o̱ⁿyâ, joꞌ joꞌ na cwilana̱aⁿ̱ yâ na cwilaxmaaⁿyâ tsꞌiaaⁿmeiiⁿ na jeeⁿ
2 Corintios 4 400
nꞌo̱o̱ⁿyâ ndoꞌ ntyjaaꞌ nꞌo̱o̱ⁿyâ na Cwiljoya tsꞌom Tyꞌo̱oṯ sꞌom ñꞌeⁿ nnꞌaⁿ
mati ꞌo. 12 Tincꞌoomꞌ nꞌomꞌyoꞌ na
ncꞌe Cristo, meiⁿ ticwjaaꞌñê cwenta
ñeꞌcalatꞌmaaⁿꞌndyo̱ cheⁿncjo̱oy ̱ â na laꞌxmaⁿna jnaⁿ, ndoꞌ tyꞌioom
nda̱aꞌ̱ yoꞌ. Jâ cweꞌ cwiñequiaayâ tsꞌiaaⁿ nda̱ay ̱ â na nñequiaayâ ñꞌoom
na wanaaⁿ na cꞌomꞌyoꞌ na jnda nda̱a̱ nnꞌaⁿ na cwiljoya tsꞌoom
nquiuꞌyoꞌ jâ, cha nnda̱a̱ nlaꞌlcweꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyena. 20 Jeꞌ cwiluiindyô̱
22 Ñequiondye joona
na luaaꞌ, majño̱o̱ⁿya naⁿmꞌaⁿꞌ na
cwilaꞌcwano̱o̱ⁿyâ cwiicheⁿ nncꞌoona na mꞌaⁿꞌyoꞌ cha ticatsꞌaanaꞌ
nnꞌaaⁿya na jndye nnom na na tiyuuꞌ ñꞌoom ya na jnda̱ tsjo̱oy ̱ a
machꞌeeⁿ maꞌmo̱ⁿnaꞌ nda̱ay ̱ â na cantyja ꞌnaⁿꞌyoꞌ, cha na cꞌomcꞌeendyoꞌ
jeeⁿ queeⁿ tsꞌoom tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ chaꞌxjeⁿ na jnda̱ tsjo̱o̱ nda̱a̱na. 4 Ee
6 Sa̱a̱
cjaañjoomꞌya nꞌomꞌyoꞌ nluena na quianlꞌuaaⁿꞌaⁿ cantyja
ñꞌoomwaa na cweꞌ tjañoomꞌ: Juu ꞌnaⁿꞌyoꞌ. 13 Joona nlaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena
ndoꞌ na jeeⁿ jnda̱ ñꞌoom cho carta ñꞌoom naya ꞌnaaⁿꞌaⁿ nda̱a̱ nnꞌaⁿ na
2 Corintios 10, 11 410
11 Toom cweꞌ na
nncꞌomtꞌmaaⁿꞌndyoꞌ nꞌomꞌyoꞌ
ñꞌeⁿndyo̱ na nntseina̱ⁿ chaꞌxjeⁿ
nda̱aꞌ̱ yoꞌ, ndoꞌ ncꞌe na ljoꞌ ¿aa
machꞌeenaꞌ ndooꞌ nquiuꞌyoꞌ na jeeⁿ
seitjo̱on ̱ dyo̱ nda̱aꞌ̱ yoꞌ na tjuꞌndyo̱cja̱
tsꞌaⁿ na cweꞌ matseineiⁿto. Cwa, cha nluiitꞌmaⁿndyoꞌ ꞌo? 8 Ntꞌomcheⁿ
tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Quia cwii tsꞌaⁿ na matseiyuꞌ ñꞌeⁿ Cristo.
waa maquiinaꞌ ja ndoꞌ macwjiꞌnaꞌ Jnda̱aꞌ̱ canchooꞌñequiee chu na
tsaⁿtsjom no̱o̱ⁿ. Majndye ndiiꞌ tjañꞌoom Tyꞌo̱oṯ sꞌom tsaⁿꞌñeeⁿ
mꞌaaⁿya na tileicaljeiya ljoꞌ na cañoomꞌluee na jnda̱ ndyee. Aa
nlquia̱ay ̱ a ndoꞌ na jaaꞌ mꞌaaⁿnaꞌ ndiñꞌeⁿ seiiⁿꞌeⁿ oo aa ticañꞌeⁿ, joꞌ
na ñecꞌua ndaa. Ndoꞌ jndye ndiiꞌ ticaljeii, Tyꞌo̱oṯ sꞌom ntyjii. 3 Ntyjiiya
mawejndo̱ꞌa. Quia waa teiⁿ mꞌaaⁿya na tja tsaⁿꞌñeeⁿ joꞌ joꞌ, ¿aa ndiñꞌeⁿ
na matseitjo̱on ̱ aꞌ liaa na nlcwa̱ya. seiiⁿꞌeⁿ oo aa ticañꞌeⁿ? joꞌ ticaljeii,
28 Ndoꞌ wandyo̱ꞌ nmeiⁿꞌ, ꞌio ndii
Tyꞌo̱oṯ sꞌom ntyjii, 4 sa̱a̱ tjañꞌoomnaꞌ
ꞌio jaawa jaacue na mꞌaaⁿꞌ mꞌaaⁿꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ paraíso yuu na mꞌaaⁿ nquii
tsꞌo̱o̱ⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ cwii cwii Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Joꞌ joꞌ jndii tsaⁿꞌñeeⁿ
tmaaⁿꞌ nnꞌaⁿ na macwjiꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ñꞌoom na cweꞌ wantyꞌiuuꞌ mꞌaaⁿnaꞌ
cwentaaⁿꞌaⁿ. 29 Ee quia na mꞌaaⁿ
na ticwanaaⁿ na nntseiteincooꞌ tsꞌaⁿ
tsꞌaⁿ na tijndeiiꞌ tsꞌoom cantyja na joonaꞌ. 5 Nnda̱a̱ nntseitꞌmaaⁿꞌndyo̱
nntsanajnda̱ꞌyoꞌ. 20 Ee macatyꞌua̱
cwilꞌueꞌyoꞌ cwii na maꞌmo̱ⁿnaꞌ quia
xeⁿ na nncua̱caño̱o̱ⁿnndaꞌa ꞌo matseina̱ⁿya nda̱aꞌ̱ yoꞌ, matseineiⁿ
nnda̱a̱ nntsꞌaanaꞌ na xocaljeiya ꞌo nquii Cristo. Ee quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ nchii
chaꞌxjeⁿ na ntyjaaꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ, meiⁿ ꞌo cwiluiiñê na tijneiⁿ na nntꞌueiiⁿ ꞌo.
xocaliuꞌyoꞌ ja chaꞌxjeⁿ na ntyjaaꞌ Nqueⁿ waa najneiⁿ quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ.
nꞌomꞌyoꞌ. Nquiaya na nljeiya na 4 Ñꞌoom na mayuuꞌ na tyꞌioom
tsjoomnancuewaañe. 5 Ñequiiꞌcheⁿ
matsjo̱o̱ naljoꞌ ee lꞌue tsꞌo̱o̱ⁿ na
catseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Amén. calue nnꞌaⁿ na jeeⁿ cwijaacanjoomꞌ
na matsꞌaa oo na nquii Tyꞌo̱oṯ sꞌom
Tjaaꞌnaⁿ cwiicheⁿ ñꞌoom na cantyja nntsoom na ljoꞌ cantyja ꞌnaⁿya? Ee
ꞌnaaⁿꞌ joꞌ nnda̱a̱ nluiꞌnꞌmaaⁿñe tsꞌaⁿ xeⁿ ndicwaⁿ matseijndo̱ na cjaweeꞌ
6 Matseiꞌndaaꞌnaꞌntyjiiya nꞌom nnꞌaⁿ ñꞌeⁿndyo̱, tixotseixmaⁿya
na cwitjeiꞌndyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsꞌaⁿ na mandiꞌntjom nnom Cristo.
416
417 Gálatas 1, 2
ñꞌoom na matsa̱ꞌntjomnaꞌ na
tqueⁿ Moisés, ñequiiꞌcheⁿ ncꞌe Tyꞌo̱oṯ sꞌom maqueeⁿ tsꞌaⁿ na
na matseiyuꞌ ñꞌeⁿ Cristo, joꞌ na tjaa jnaⁿ tseixmaⁿ jo nnoom
nluiꞌnꞌmaaⁿñe. Ee cha na nlqueⁿnaꞌ
tsꞌaⁿ na mꞌaaⁿ cwentaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom,
macaⁿnaꞌ na catseiyuꞌya tsꞌom, ee
3 ꞌO nnꞌaⁿ na cwilaꞌyuꞌyoꞌ na
mꞌaⁿꞌyoꞌ ndyuaa Galacia,
jeeⁿ ndyaꞌ ntjeiⁿ ljoꞌ cwilꞌaꞌyoꞌ.
tjaa meiiⁿcwii tsꞌaⁿ na nlqueⁿnaꞌ ¿ꞌÑeeⁿ tjuꞌ tycu caluaꞌ cjoꞌyoꞌ
jom na tjaa jnaⁿ cotseixmaaⁿ ncꞌe na tilacanda̱aꞌ̱ ndyoꞌ ñꞌoom na
na matseicaña̱aⁿ̱ chiuu tꞌmaⁿ ljeii na tseixmaⁿnaꞌ na mayuuꞌ? Ee
matsa̱ꞌntjomnaꞌ na tqueⁿ Moisés. ñꞌoom na tyoñequiaayâ nda̱aꞌ̱ yoꞌ
17 Joꞌ chii, xeⁿ yocheⁿ na
sꞌaanaꞌ ndooꞌ nquiuꞌyoꞌ na
cwijooꞌ nꞌo̱o̱ⁿ na nlqueⁿnaꞌ jaa ntyꞌiaꞌnda̱aꞌ̱ yoꞌ na jñoom Jesucristo
na cwiluiindyo̱ nnꞌaⁿ na tjaa tsꞌoomꞌnaaⁿ. 2 Canduꞌyoꞌ nndii. ¿Aa
tsꞌaⁿ.” 11 Cwiwitquiooꞌya na
Abraham tso Tyꞌo̱oṯ sꞌom chiuu
tjaa ꞌñeeⁿ maqueⁿnaꞌ juu na ntsꞌaaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ jnda tsaⁿꞌñeeⁿ.
tjaa jnaⁿ cwicotseixmaⁿ ncꞌe Ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom na teiljeii
machꞌee chiuu macaⁿ ljeii na tqueⁿ ticꞌoomnaꞌ ntseinaaⁿ, na chaꞌcwijom
Moisés, ee ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom jndye nnꞌaⁿ ee matsonaꞌ: “Cantyja
na teiljeii matsonaꞌ: “Tsꞌaⁿ na ꞌnaaⁿꞌ jndaꞌ nncuꞌ”, ndoꞌ naljoꞌ,
tjaa jnaⁿ cwicotseixmaⁿ jo nnom maꞌmo̱ⁿnaꞌ ñecwii tsꞌaⁿ, manquii
Tyꞌo̱oṯ sꞌom, macaⁿnaꞌ na catseiyuꞌya Cristo. 17 Luaa waa na ñeꞌcatsjo̱o̱
5
6
21 cwilaꞌta̱aꞌ̱ nꞌomna ncꞌiaana,
ꞌO nnꞌaⁿ na cwilaꞌyuꞌyoꞌ,
cwilaꞌcwjeena nnꞌaⁿ, cwicandyeena, xeⁿ mꞌaaⁿ cwii nnꞌaⁿꞌyoꞌ
cwicwaꞌcaxiiꞌndyena, ndoꞌ niom na jnda̱ tjuꞌcje jnaⁿ juu, ꞌo na
ntꞌomcheⁿ na matseijomnaꞌ nmeiⁿꞌ cwitsamꞌaⁿꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ
na cwilꞌana. Matseijndo̱ꞌa nꞌomꞌyoꞌ Espíritu, laxmaⁿꞌyoꞌ na cateijndeiꞌyoꞌ
chaꞌxjeⁿ jnda̱ ñetsjo̱o̱ nda̱aꞌ̱ yoꞌ, nnꞌaⁿ jom na cꞌoomnnaaⁿꞌaⁿ nacje ꞌnaaⁿꞌ
na cwilaꞌjomndye naquiiꞌ natiameiⁿꞌ, Cristo, sa̱a̱ calꞌaꞌyoꞌ naljoꞌ ñequio na
tixocalaꞌjomndyena cantyja na cwitueꞌndyoꞌcjeꞌyoꞌ. Ndoꞌ ticwiindyoꞌ
matsa̱ꞌntjom Tyꞌo̱oṯ sꞌom. ꞌo calꞌandyoꞌ cwenta cantyja ꞌnaⁿꞌyoꞌ,
tintsꞌaanaꞌ na mati nncjuꞌcje
Nmeiiⁿ cwiwitquiooꞌ jnaⁿ ꞌo. 2 Cwii ndoꞌ cwiindyoꞌ
7 Tiñeꞌquiandyoꞌ na
cwjiꞌsꞌandyo̱. Manda̱ macwjiiꞌsꞌaya
nnquiuꞌnnꞌaⁿnaꞌ ꞌo, tjaa ꞌñeeⁿ juu cantyja ꞌnaaⁿꞌ juu na tueꞌ nquii Ta
na nda̱a̱ ntioñꞌoom Tyꞌo̱oṯ sꞌom, ee Jesucristo nacjooꞌ tsꞌoomꞌnaaⁿ, ee
meiⁿljoꞌcheⁿ na nnomꞌ tsꞌaⁿ, majoꞌ joꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsꞌoomꞌnaaⁿ, juu
nncueꞌ. 8 Ee tsꞌaⁿ na nñequiaañeñꞌeⁿ
na matseixmaⁿ tsjoomnancue,
cantyja na lꞌue tsꞌom seiiꞌ, majuu maqueⁿnaꞌ tsꞌoo cantyja ꞌnaⁿya
joꞌ nntsꞌaanaꞌ chaꞌcwijom cwiweꞌ ndoꞌ mati cwiluiindyo̱ tsꞌoo
ntjom, nntseiꞌndaaꞌna jom ndoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ juunaꞌ. 15 Ee quia
11 Queⁿꞌyoꞌ
cwenta na tꞌmaⁿ ñequio Jesucristo na cwiluiiñê
ljeii matsa̱ꞌa. 12 Joo naⁿꞌñeeⁿ na
na matsa̱ꞌntjoom jaa, macaⁿꞌa na
cwilaꞌjnda̱na na quiandyoꞌ na catioꞌnaaⁿñê chaꞌtsondyoꞌ ꞌo. Amén.
Carta na seicwanom Pablo na
mꞌaⁿ nnꞌaⁿ tsjoom Éfeso
3 Cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyo̱
nquii jnda̱ tꞌmo̱o̱ⁿ nda̱ay
̱ a juu na lꞌue
Tyꞌo̱oṯ sꞌom na cwiluiiñê tsotye tsꞌoom na wantyꞌiuuꞌ tyomꞌaaⁿnaꞌ,
Jesucristo na matseixmaaⁿ na majuu cantyjati na jnaⁿ chaꞌtso na
matsa̱ꞌntjoom jaa. Ncꞌe na seijndaaꞌñê na nncjaacanda̱aꞌ̱ naꞌ.
matseitjoomꞌnaꞌ jaa ñequio Cristo, 10 Juu ñꞌoom wantyꞌiuuꞌñeeⁿ
Luaaꞌ sꞌaaⁿ cha nlqueⁿnaꞌ jaa na Cristo, teiyo tjeiiꞌñe Tyꞌo̱oṯ sꞌom jaa
ljuꞌndyo̱ jo nnoom, ndoꞌ na tjaa jnaⁿ cha na ncꞌoomnaꞌ jaa na nndaaya
427
Efesios 1, 2 428
nda̱ay
̱ a ndoꞌ yati ntsataꞌjnaⁿꞌyoꞌ naquiiꞌ natiameiⁿꞌ, ñesantyjo̱ꞌyoꞌ
jom. 18 Mati catseicanaaⁿñê naquiiꞌ
ndoꞌ ñelꞌaꞌyoꞌ ljoꞌ na cwilꞌa nnꞌaⁿ
429 Efesios 2
4
Cristo candyaꞌ tsꞌoom jaa J a mꞌaaⁿya wꞌaancjo jnaaⁿꞌ
14 Macweꞌ joꞌ na maco̱ꞌa xtya̱ya na cwiluiindyo̱ tsꞌaⁿ na
jo nnom Tsotye Taya Jesucristo, mꞌaaⁿñe cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesucristo,
15 na cantyja ꞌnaaⁿꞌ jom chaꞌtso yo
matsꞌaaya tyꞌoo nda̱aꞌ̱ yoꞌ na
na mꞌaⁿ cañoomꞌluee ñequio yo na cꞌomꞌyoꞌ quiiꞌntaaⁿ nnꞌaⁿ chaꞌxjeⁿ
mꞌaⁿ tsjoomnancue, cwilcwiiꞌna na macaⁿnaꞌ na cꞌom nnꞌaⁿ na
xueⁿꞌeⁿ na cwiluiiñê Tsotyena. maqueeⁿꞌñe Tyꞌo̱oṯ sꞌom cwentaaⁿꞌaⁿ
16 Nquii Tsotya̱ay
̱ a waa na jeeⁿ ee mancjoꞌyoꞌ joꞌ. 2 Cꞌomꞌyoꞌ na
ndoꞌ juu joꞌ quia ya tꞌuiiꞌnaꞌ ñequio cwiluiiñenaꞌ cantyja na lꞌue tsꞌom
cwii cwii nnom na tjacañjoomꞌñe Tyꞌo̱oṯ sꞌom na cwiwitquiooꞌ joꞌ quia
tsꞌaⁿ, quia joꞌ tjoomꞌ mꞌaaⁿnaꞌ, ndoꞌ na machꞌee tsꞌaⁿ na matyꞌiomyanaꞌ
ncꞌe joꞌ ya wjanajndeii juunaꞌ. ndoꞌ ljuꞌ wjaamꞌaaⁿ.
Ndoꞌ jaa na cwiluiindyo̱ seiiⁿꞌeⁿ, 25 Joꞌ chii tacalaneiⁿꞌyoꞌ cantu,
5
tjaweeꞌ ntyjii Tyꞌo̱oṯ sꞌom ñꞌeⁿñê ljoꞌ na tjaa yuu lꞌue na cwilꞌa
chaꞌcwijom cwii jndye cachi. nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ na
3 Sa̱a̱ quiiꞌntaaⁿꞌ ꞌo na cwiluiindyoꞌ
jaaⁿñe. ꞌO calaꞌcano̱o̱ⁿꞌyoꞌ na tixcwe
nnꞌaⁿ cwentaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ticatsonaꞌ ljoꞌ cwilꞌana. 12 Ee machꞌeenaꞌ na
tsꞌaⁿ ñꞌeⁿ xꞌiaaꞌ ndoꞌ chaꞌtso nnom na jnda̱ seicano̱o̱ⁿ naxueeñe chaꞌtso
ñꞌoomtia, oo aa queeⁿ tsꞌom tsꞌaⁿ ljoꞌ na cweꞌ ntyꞌiu cwiluii, quia
na ñeꞌcwityañê. 4 Ticatyꞌiomnaꞌ na
joꞌ cwiwitquiooꞌya. Ee juu naxuee
nlaneiⁿꞌyoꞌ meiⁿquia nnom ñꞌoom matseicano̱o̱ⁿnaꞌ chaꞌtsoñꞌeⁿ ljoꞌ na
ntjeiⁿ oo ñꞌoom wiꞌ, oo ñꞌomjnaaⁿꞌ wantyꞌiuuꞌ niom. 14 Cantyja ꞌnaaⁿꞌ
8 Ee
manquiuꞌyoꞌ na cwii cwii tsꞌaⁿ,
Luaa macaⁿnaꞌ na cꞌom aa mꞌaaⁿtyeeⁿ moso oo aa mꞌaaⁿ xjeⁿ
nda nnꞌaⁿ na cwilaꞌyuꞌ ꞌnaaⁿꞌ nqueⁿ, sa̱a̱ Ta Jesús nñequiaaⁿ
ñequio juu na tjaa ñomtiuu cꞌoom na jeeⁿ jnda ntyjiiya ꞌo ncꞌe juu na
tsꞌaⁿ jo nda̱a̱na. mꞌaaⁿ Jesucristo na jeeⁿ candyaꞌ
tsꞌoom ꞌo chaꞌxjeⁿ na jeeⁿ wiꞌ tsꞌom
Macaⁿ Pablo cwentaa yuscu jnaaⁿ na ꞌndaañe. 9 Macaⁿꞌa
438
439 Filipenses 1
jndyeꞌyoꞌ na ñeteiweeⁿꞌeⁿ. 27 Ee
na tuiindyo̱ tuii ꞌnaaⁿ tjaaⁿya.
ñꞌoom na mayuuꞌ naljoꞌ tjoom hasta Tsꞌaⁿ tsjaaⁿ nnꞌaⁿ Israel ja, tmaaⁿꞌ
mawaa xjeⁿ na ntseicueeꞌnaꞌ jom sa̱a̱ cwentaaꞌ Benjamín, tsꞌaⁿ hebreo
tyꞌoom Tyꞌo̱oṯ sꞌom na wiꞌ tsꞌom jom, ja ndoꞌ tsotya̱ tsondyo̱ mannꞌaⁿ
ndoꞌ nchii macanda̱ jom, mati ja, hebreos joona. Cantyja ꞌnaaⁿꞌ
titseicwaljooꞌtinaꞌ na chjooꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ. ljeii na tqueⁿ Moisés, tsꞌaⁿ tmaaⁿꞌ
28 Joꞌ chii matyuaaꞌti majño̱o̱ⁿya
fariseo ja. 6 Cantyja na tyojooꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ
4
15 Chaꞌtsondyo̱ jaa na laxmaaⁿya
Joꞌ chii ꞌo nnꞌaⁿya na
na canda̱aꞌ̱ cwilaꞌyuꞌya nꞌo̱o̱ⁿya cwilaꞌyuꞌyoꞌ na jeeⁿ wiꞌ
matsonaꞌ na laaꞌtiꞌ cꞌoomꞌ nꞌo̱o̱ⁿya. tsꞌo̱o̱ⁿya, ndoꞌ na jeeⁿ ñeꞌcantyꞌiaya,
Ndoꞌ xeⁿ waa cwiicheⁿ nnom na ꞌo na jeeⁿ jnda ntyjiiya, jeeⁿ neiⁿya
mꞌaaⁿꞌ nꞌomꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ cantyja ꞌnaⁿꞌyoꞌ, na cwiluiindyoꞌ
ñꞌoomwaaꞌ, nntseijndo̱ꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom cwii na tantjo̱ⁿya, tyeⁿ caljooꞌndyoꞌ
nꞌomꞌyoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌnaꞌ. 16 Sa̱a̱
cantyja ꞌnaaⁿꞌ Ta Jesús.
ñꞌoom na mayuuꞌcheⁿ, macaⁿnaꞌ na 2 Macaⁿꞌa nnom Evodia
tjoomꞌ cꞌo̱o̱ⁿya cantyja ꞌnaaⁿ ñꞌoom ndoꞌ mati nnom Síntique, ncꞌe
na jnda̱ toꞌño̱o̱ⁿya. na cwiluiindyena ntyjelcuna
17 ꞌO nnꞌaⁿya na cwilaꞌyuꞌyoꞌ,
na cwilaꞌyuꞌ ñꞌeⁿ Ta Jesús,
calaꞌljeiiꞌndyoꞌ chaꞌxjeⁿ na matsꞌaa. caljoyaandyena ñꞌeⁿ ntyjeena.
Ndoꞌ mati queⁿꞌyoꞌ cwenta cwaaⁿ 3 Ndoꞌ ꞌu tiꞌxꞌiaaya na tjoomꞌ
8 Ñꞌoom
na macanda̱ ꞌo nnꞌaⁿya cantyja na matseitjo̱on ̱ aꞌ ja.
na cwilaꞌyuꞌyoꞌ, cꞌoomꞌya nꞌomꞌyoꞌ 15 Quia na jluiiꞌa tsꞌo̱ndaa
446
447 Colosenses 1
juu ñꞌoom nayaꞌñeeⁿ sa̱a̱ jeꞌ maꞌmo̱ⁿ sa̱a̱ naquiiꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya chaꞌcwijom
Tyꞌo̱oṯ sꞌom juunaꞌ nda̱a̱ nnꞌaⁿ na ñꞌa̱ⁿya ñꞌeⁿndyoꞌ na jeeⁿ neiⁿya
cwentaaⁿꞌaⁿ. 27 Ee tjaaweeꞌ tsꞌoom
na maqua̱ⁿ cwenta na jeeⁿ xcwe
na matseicañeeⁿ nnꞌaⁿ cwentaaⁿꞌaⁿ cwilꞌaꞌyoꞌ ndoꞌ na cwilaꞌyuꞌya
na juu na jeeⁿ cajnda na tseixmaⁿ nꞌomꞌyoꞌ ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
Cristo na matseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ 6 ꞌO jnda̱ jlaꞌljoꞌyoꞌ Cristo Jesús
cwitando̱oꞌ̱ xco̱oy
̱ a ñꞌeⁿ Cristo tyowaa na cho̱ꞌjnaaⁿya nnom ljeii
8 Calꞌandyoꞌ cwenta na na matsa̱ꞌntjomnaꞌ, na tyoqueⁿnaꞌ
tiñequiandyoꞌ na nlaꞌjomndyoꞌ xjeⁿ ꞌnaaⁿꞌnaꞌ jaa, seicanduuꞌ
ñequio nnꞌaⁿ na cwinquioꞌnnꞌaⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Sꞌaaⁿ na mawinom
ntꞌomcheⁿ ñequio ñꞌoom na mꞌaaⁿꞌ tsꞌoom ee na tyꞌioom juunaꞌ
nꞌomna, ñꞌoom na matseiñꞌeeⁿꞌñenaꞌ tsꞌoomꞌnaaⁿ. 15 Cweꞌ ncꞌe na tueꞌ
ñꞌeⁿndyoꞌ, nchii cweꞌ cjooꞌ seiiꞌ tsꞌaⁿ nntjeiiꞌ naⁿmꞌaⁿꞌ naya ꞌnaⁿꞌyoꞌ na
tuiinaꞌ, jom macwjiꞌnꞌmaaⁿñê ꞌo jeeⁿ jndanaꞌ na cweꞌ cwilꞌayana
cantyja ꞌnaaⁿꞌ jnaⁿ na laxmaⁿꞌyoꞌ na jeeⁿ nioomꞌ nꞌomna ndoꞌ na
na teincoondyoꞌ na nnꞌaⁿjnaⁿ cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena ángeles. Joona
ꞌo. Luaaꞌ tsꞌiaaⁿ na machꞌee cwitiiꞌndyena cantyja ꞌnaaⁿ ñꞌoom
Cristo. 12 Quia na teitsꞌoomndyoꞌ,
na tyoontyꞌiaana na cantyja ꞌnaaⁿꞌ
tjacantꞌiuuꞌndyoꞌ ñequio Cristo. joꞌ cwilaꞌsꞌandyena ncꞌe ñꞌoom
Ndoꞌ mati cwitandoꞌxcoꞌyoꞌ ñꞌeⁿñê na mꞌaaⁿꞌ nꞌom nquieena. 19 Joo
nꞌomꞌyoꞌ. 13 Cꞌomꞌtꞌmaaⁿꞌndyoꞌ
ndaꞌyoꞌ, talꞌaꞌyoꞌ ljoꞌ na nlawjeena
nꞌomꞌyoꞌ ñequio ncꞌiaaꞌyoꞌ. Ndoꞌ ñꞌeⁿndyoꞌ ee xeⁿ naljoꞌ nꞌndyena
calaꞌtꞌmaⁿ nꞌomꞌyoꞌ joona quia na ñeꞌcalꞌana yuu na ncjaaweeꞌ
cwilaꞌtjo̱oṉ dyena nda̱aꞌ̱ yoꞌ. Calꞌaꞌyoꞌ nquiuꞌyoꞌ ñꞌeⁿndyena. 22 ꞌO na
454
455 1 Tesalonicenses 1, 2
nꞌomꞌyoꞌ ñequio Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Joꞌ chii nncjaaweeꞌ nꞌom nnꞌaⁿ ñꞌeⁿndyô̱, sa̱a̱
meiⁿ tacaⁿtinaꞌ na nlꞌuuyâ ñꞌoom cha nqueⁿ nncjaaweeꞌ tsꞌoom, ee
cantyja ꞌnaⁿꞌyoꞌ nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ. 9 Ee
jom nlqueeⁿ cwenta chiuu nꞌo̱o̱ⁿyâ.
manquieeti naⁿꞌñeeⁿ cwilaꞌneiⁿna 5 ꞌO manquiuꞌyaꞌyoꞌ na tijoom
5
2 Nquii Tsotya̱ay
̱ a Tyꞌo̱oṯ sꞌom ñequio matyꞌiomyanaꞌ na joo nnꞌaⁿ na
Jesucristo, quiana na canda̱aꞌ̱ ya cwitaꞌwiꞌ ꞌo jeꞌ, nlcoꞌweeⁿꞌeⁿ
ntoꞌñoomꞌyoꞌ naya na laꞌxmaⁿna joona. 7 Ndoꞌ mati ꞌo na wiꞌ
461
2 Tesalonicenses 1, 2 462
na matseixmaaⁿ. 10 Nluii na
ñꞌoomwaaꞌ ꞌo ee cwitjo̱o̱cheⁿ na
ljoꞌ juu xuee quia na nñoom na nncueꞌntyjo̱ xueeꞌñeeⁿ maxjeⁿ
nlaꞌtꞌmaaꞌndye nnꞌaⁿ ꞌnaaⁿꞌaⁿ jom, nlaꞌwendye nnꞌaⁿ nacjooꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
na chaꞌtsondye nnꞌaⁿ na cwilaꞌyuꞌna ndoꞌ nleitquiooꞌñe juu tsaⁿsꞌa na
ñꞌeⁿñê nncjaaweeꞌ nꞌomna, mati jeeⁿ tiaaꞌ, majndaaꞌ na nntsuuñê
ñꞌeⁿꞌ ꞌo na jnda̱ macwilaꞌyuꞌyoꞌ nntsꞌaa Tyꞌo̱oṯ sꞌom. 4 Jom nncjaⁿ
najneiⁿ naquiiꞌ nꞌomꞌyoꞌ cha nnda̱a̱ jnda̱ tsjo̱oy̱ a ñꞌoommeiⁿꞌ nda̱aꞌ̱ yoꞌ
nlaꞌcanda̱ꞌndyoꞌ chaꞌtso ñꞌoom quia na ñetꞌo̱o̱ⁿya ñꞌeⁿndyoꞌ?
na ya na cwiqueⁿ nꞌomꞌyoꞌ, ndoꞌ 6 Ndoꞌ macwilaꞌno̱ⁿꞌyaꞌyoꞌ ꞌñeeⁿ na
465
1 Timoteo 1 466
jom tsꞌaⁿ na nmeiiⁿndyo tioñe lꞌo̱ tmaaⁿꞌ nnꞌaⁿ na macwjiꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
Tyꞌo̱oṯ sꞌom, tintsꞌaanaꞌ na nncꞌoomꞌ cwentaaⁿꞌaⁿ, xeⁿ na ya cwilꞌana
tsꞌoom na jeeⁿ tꞌmaⁿ cwiluiiñê, ndoꞌ tsꞌiaaⁿꞌñeeⁿ quia joꞌ nnquioo na jnda
na ljoꞌ ntseijndaaꞌñenaꞌ cantyja nquiu naⁿꞌñeeⁿ joona. Ndoꞌ mati
ꞌnaaⁿꞌaⁿ na waa jnaaⁿꞌaⁿ chaꞌxjeⁿ jnaⁿ nñequiaanaꞌ na tiꞌmaaⁿꞌ nꞌomna na
na tꞌuiinaꞌ tsaⁿjndii. 7 Mati macaⁿnaꞌ
nntjeiꞌyuuꞌndyena na cwilaꞌyuꞌya
na waa ñꞌoom ya cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ nꞌomna ñequio Cristo Jesús.
469 1 Timoteo 3, 4
4 Maꞌmo̱ⁿjndaaꞌñe Espíritu
Santo na ncuee na macanda̱
ntꞌom nnꞌaⁿ nntjeiiꞌndye cantyja
Sa̱a̱ tꞌmaⁿti mateijndeiinaꞌ
jom quia na matseijneiⁿ na
matseitꞌmaaⁿꞌñê Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Ee
na matseiyuꞌya tsꞌom tsꞌaⁿ ñꞌeⁿ quia na cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyo̱ jom
Cristo, na nlaꞌjomndyena ñequio jndye mateijndeiinaꞌ jaa chaꞌwaa
jndye espíritu na cwinquioꞌnnꞌaⁿ, xuee na mꞌaaⁿya tsjoomnancue ndoꞌ
ndoꞌ ñꞌeⁿ ñꞌoom na cwilaꞌcwanom mati na nncꞌo̱o̱ⁿya na ticantycwii
naⁿjndii. 2 Nnꞌaⁿ na tixcwe ꞌoomꞌaⁿ
na cwitando̱oꞌ̱ a. 9 Ñꞌoommeiⁿꞌ
tsꞌomꞌ ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom, ndoꞌ cantyja nnteiꞌjndeiꞌyoꞌ yolcu na jnda̱ ljondye
na ljuꞌ nquiu nnꞌaⁿ cantyja ꞌnaⁿꞌ. na mayuuꞌcheⁿ tjaa ꞌñeeⁿ na nnda̱a̱
13 Cwitjo̱o̱cheⁿ na nncua̱cano̱o̱ⁿya
nnteiꞌxꞌee joona. 4 Ee cwii yuscu
6 Chaꞌtsondye nnꞌaⁿ na
cwindyeꞌntjomtyeⁿ
nda̱a̱ patrom, matsonaꞌ na
ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom na matseiyuꞌ
tsꞌaⁿ cwiluiiñenaꞌ cwii nnom na
nleityañe tsꞌaⁿ. 6 Ñꞌoom na mayuuꞌ
nntꞌuiiwiꞌnaꞌ na nntsuundyena. 10 Ee
macanda̱ nqueⁿ cwiluiiñê na
juu na matseicandyaꞌ tsꞌom tsꞌaⁿ tjacantyja na matsa̱ꞌntjoom. Jom
sꞌom, tseixmaⁿnaꞌ xꞌee chaꞌtso nnom tseixmaaⁿ Rey nda̱a̱ chaꞌtsondye
natia. Ndoꞌ mꞌaⁿ nnꞌaⁿ ncꞌe na queeⁿ nnꞌaⁿ na tjacantyja na cwitsa̱ꞌntjom,
nꞌomna sꞌom jnda̱ majuꞌtaaⁿñenaꞌ jom cwiluiiñê na matsa̱ꞌntjoom
joona cantyja na cwilaꞌyuꞌya cwii chaꞌtsondye nnꞌaⁿ na cwitsa̱ꞌntjom.
nꞌomna ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ndoꞌ jndye 16 Manda̱ nqueⁿ mꞌaaⁿ ndoꞌ mꞌaaⁿ na
ñꞌeeⁿ nnꞌaⁿ na nmeiiⁿꞌ laxmaⁿ ndoꞌ na ljoꞌ, Quiaa Tyꞌo̱oṯ sꞌom na nncoñomꞌ
jnda̱ tjuꞌtaaⁿñenaꞌ joona na cwilayuꞌya naya na matseixmaaⁿ.
nꞌomna.
Carta na jnda̱ we na seicwanom
Pablo na mꞌaaⁿ Timoteo
5 Macjaañjoomꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ na jeeⁿ xcwe
Pablo matseicwanoom matseiꞌyuꞌyaꞌ tsꞌomꞌ ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
ñꞌoom na mꞌaaⁿ Timoteo Najndyee tyotseiyuꞌ tsoꞌndyoꞌ
475
2 Timoteo 1, 2 476
Tyꞌo̱oṯ sꞌom nawiꞌ tsꞌoom nnꞌaaⁿꞌ Jesucristo. Tuiiñê tsjaaⁿ rey David
Onesíforo ee jndye ndiiꞌ teijneiⁿ ja na jndyowicantyjooꞌ, tandoꞌxcoom
477 2 Timoteo 2
cwilaꞌyuꞌya nꞌom ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom, ncꞌiaana, lꞌo̱na meiiⁿ wiꞌ cwitjoom
ñequio nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ na wiꞌ nꞌom naⁿꞌñeeⁿ. Cwilaꞌtjomna cantu,
ntyjee, ñequio nnꞌaⁿ na ya mꞌaⁿ ñꞌeⁿ tixoqueⁿndye cheⁿnquieena xjeⁿ
ntꞌomcheⁿ tjaaꞌnaⁿ ndiaꞌ cachona. cantyja ꞌnaaⁿna. Jeeⁿ wiꞌndyena
23 Tintseijomndyuꞌ ñequio ñꞌoom na
ñequio nnꞌaⁿ, macwiꞌoona
cweꞌ cwilaꞌñꞌeeⁿꞌto ndyuee nnꞌaⁿ na nacjooꞌ chaꞌtso na laꞌxmaⁿ na ya.
tjaa ljoꞌ mateijndeiinaꞌ ee ntyjiꞌyaꞌ 4 Cwilꞌueena yuu na nlcoꞌwiꞌnaꞌ
3 Catseiꞌno̱ⁿꞌ na ncuee na
macanda̱ wiꞌti nntjoom nnꞌaⁿ.
2 Ee quia ljoꞌcheⁿ nncꞌom nnꞌaⁿ na
naⁿmꞌaⁿꞌ cwilawendyena nacjooꞌ
ñꞌoom na mayuuꞌ, laꞌxmaⁿna nnꞌaⁿ
na ntjeiⁿ nqueⁿ, ndoꞌ joona cantyja
cwilaꞌneiiⁿꞌndye cheⁿnquieena. na matseiyuꞌya tsꞌom tsꞌaⁿ ñꞌeⁿ
479 2 Timoteo 3, 4
4
10 Sa̱a̱
mawajnaⁿꞌyaꞌ chiuu tseixmaⁿ Jo nnom nquii Tyꞌo̱oṯ sꞌom
ñꞌoom na maꞌmo̱o̱ⁿ, ntyjiꞌ chiuu waa ñequio nnom Jesucristo na
tsꞌiaaⁿ na teijnoomya, ñequio na nncwjeeꞌcañoom na cwiluiiñê rey
matseiyuꞌya cwii tsꞌo̱o̱ⁿya, ndoꞌ na na nncuꞌxeeⁿ nnꞌaⁿ na nnditaꞌndoꞌ
mꞌaaⁿ nioomcheⁿ tsꞌo̱o̱ⁿ, ntyjiꞌ chiuu ndoꞌ nnꞌaⁿ na jnda̱ tja̱, matꞌio̱ⁿya
waa na jnda ntyjiiya Tyꞌo̱oṯ sꞌom, tsꞌiaaⁿmeiiⁿ ꞌu, 2 na catseineiⁿꞌ
ndoꞌ na wiꞌtsꞌo̱o̱ⁿya nnꞌaⁿ, ndoꞌ mati ñꞌoom naya ꞌnaaⁿꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
na ticaꞌndiincꞌuaaꞌndyo̱, 11 mantyjiꞌ
nda̱a̱ nnꞌaⁿ. Cꞌomcꞌeendyuꞌ na
na tyontyjo̱ nnꞌaⁿ ja ndoꞌ nawiꞌ nntsaꞌ tsꞌiaaⁿwaaꞌ meiiⁿ naaⁿ
na tyowino̱o̱ⁿ. Mantyjiꞌ chiuu ticanaaⁿndyuꞌ, cwilꞌueeꞌndyuꞌ
tjo̱ⁿ tsjoom Antioquía, Iconio juunaꞌ cha nñeꞌquiandye nnꞌaⁿ,
ndoꞌ Listra, taꞌwiꞌ nnꞌaⁿ ja joꞌ joꞌ. cha nntseitiaꞌnaꞌ tsꞌaⁿ na tixcwe
Sa̱a̱ seicandyaañe Tyꞌo̱oṯ sꞌom ja mꞌaaⁿ, ndoꞌ na nñequiaanaꞌ na
cantyja ꞌnaaⁿ chaꞌtso nmeiⁿꞌ. 12 Ee
tꞌmaⁿ tsꞌom tsꞌaⁿ ndoꞌ na mꞌmo̱ⁿꞌ
ñꞌoom na mayuuꞌ na chaꞌtsondye nda̱a̱ nnꞌaⁿ ñequio na nioomꞌcheⁿ
nnꞌaⁿ na ñeꞌcꞌomna na xcweeꞌ tsꞌomꞌ. 3 Ee nncueꞌntyjo̱ xjeⁿ na
Jesús nñequiaaⁿ juunaꞌ no̱o̱ⁿya, jom ja, tquiaaⁿ najndo̱ cha na jo nda̱a̱
cwiluiiñê jwe na xcwe macuꞌxeeⁿ, chaꞌtsondye nnꞌaⁿ na tyoolaꞌyuꞌ jnda̱
meiⁿ nchii macanda̱ nennco̱ tquiaya ñꞌoom cantyja ꞌnaaⁿꞌ na
nñequiaaⁿ na nndaya juu nayaꞌñeeⁿ macwjiꞌnꞌmaaⁿñe Tyꞌo̱oṯ sꞌom añmaaⁿ
sa̱a̱ mati nñequiaaⁿ joꞌ nda̱a̱ chaꞌtso nnꞌaⁿ. Laaꞌtiꞌ waa na seicandyaañe
nnꞌaⁿ na cwimeiⁿndooꞌna na Ta Jesús ja nawiꞌ na mawaa
nncwjeeꞌ nnaaⁿꞌaⁿ. xjeⁿna nntꞌuiityeⁿnaꞌ ja, 18 ndoꞌ
nntseicandyaañetyeeⁿ ja chaꞌtso
Matseicandii Pablo Timoteo cantyja nnom nawiꞌ ndoꞌ nntsꞌaaⁿ cwenta ja
ꞌnaaⁿ nnꞌaⁿ na cwitaꞌjnaaⁿꞌna na nntseijomndyo̱ cantyja ꞌnaaⁿꞌ na
9 Catseijnduꞌ
na cjee matsa̱ꞌntjoom cañoomꞌluee. Ñecwii
nncwjeꞌcañoomꞌ ja, 10 ee Demas jnda̱
tco caluiitꞌmaⁿñê. Amén.
ꞌñeeⁿ ja, tjaaⁿ Tesalónica, neiiⁿꞌtyeⁿ
ꞌnaⁿ na tseixmaⁿ tsjoomnancue. Mañequiaaⁿ na xmaⁿndye nnꞌaⁿ
Crescente tjaaⁿ ndaandyuaa 19 Xmaⁿñe nomnnꞌaaⁿya Prisca
Galacia ndoꞌ Tito tjaaⁿ ndaandyuaa ñequio saaⁿꞌaⁿ Aquila, mati nnꞌaⁿ
Dalmacia. 11 Macanda̱ Lucas
waaꞌ Onesíforo. 20 Ljooꞌñe Erasto
481
Tito 1, 2 482
mayuuꞌ joꞌ. Joꞌ chii jndeiiꞌ ñꞌoom calꞌa cheⁿnquieena xjeⁿ cantyja
catsuꞌ nda̱a̱na, cha xcwe nncꞌomna ꞌnaaⁿna, na ljuꞌ mꞌaⁿna jo nnom
cantyja na cwilaꞌyuꞌya nꞌomna. Tyꞌo̱oṯ sꞌom, ya cwiteiꞌxꞌeena lꞌaana,
14 Ndoꞌ mati cha tilaꞌñꞌoomꞌndye
ya nnꞌaⁿndyena ñequio chaꞌtso, na
naⁿꞌñeeⁿ cuento na cweꞌ cwilaꞌcanda̱aꞌ̱ ndyena jo nda̱a̱ sꞌaana,
cwilaꞌjndaaꞌndye cheⁿnquiee nnꞌaⁿ cha cantyja ꞌnaaⁿna talaꞌneiⁿ nnꞌaⁿ
judíos, meiⁿ ñꞌoom na cwiqueⁿ nnꞌaⁿ ñꞌoomwiꞌ nacjooꞌ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
na ticueeꞌ nꞌom ñꞌoom na mayuuꞌ. 6 Nda̱a̱ naⁿnom na titquiendye
3
9 Nda̱a̱ nnꞌaⁿ na cwindyeꞌntjomtyeⁿ,
atseilcwiiꞌndyuꞌ nda̱a̱na
C
catsuꞌ na catueeꞌndyecjena nda̱a̱ na catueeꞌndyecjena nnom
patrom ꞌnaaⁿna. Calaꞌcanda̱na na gobiernom ñequio ntꞌomcheⁿ
nncjaaweeꞌ nquiu patrom ꞌnaaⁿna naⁿmanꞌiaaⁿ, calacanda̱aꞌ̱ ndyena
joona meiⁿ nchii nncꞌootꞌo̱on ̱ a ljoꞌ ndoꞌ cꞌomcꞌeendyena na nlꞌana yuu
cwilue naⁿꞌñeeⁿ. 10 Meiⁿ tintyꞌueena,
naya. 2 Meiⁿcwiindyena talaꞌneiⁿna
13 yocheⁿ na cwimeiⁿndo̱oꞌ̱ a na
Tyꞌo̱oṯ sꞌom na macwjiꞌnꞌmaaⁿñê
nntseicanda̱aꞌ̱ ñenaꞌ ñꞌoom na jnda̱ jaa, tꞌmo̱o̱ⁿ na jeeⁿ ya machꞌeeⁿ
tsoom na nntsꞌaaⁿ na nncwjeeꞌnndaꞌ ndoꞌ na candyaꞌ tsꞌoom nnꞌaⁿ,
Tyꞌo̱oṯ sꞌom Jesucristo nquii na 5 tjeiꞌnꞌmaaⁿñê jaa, nchii ncꞌe na
chaꞌxjeⁿ matseijomndyuꞌ na
Pablo matseiljeiⁿ carta cwilaꞌyuꞌya cwii nꞌo̱o̱ⁿya, na
cwentaaꞌ Filemón nncueꞌntyjo̱ xjeⁿ na canda̱aꞌ̱
1 Ja
Pablo na mꞌaaⁿya wꞌaancjo nntseino̱ⁿꞌ chaꞌtso na matioꞌnaaⁿñe
ncꞌe Cristo Jesús, ñequio tiꞌnnꞌaⁿya Tyꞌo̱oṯ sꞌom jaa ncꞌe Cristo Jesús.
Timoteo matseiljeiya cartawaa 7 ꞌU nnꞌaⁿya, juu na mꞌaaⁿꞌ na
4 Ñequiiꞌcheⁿ
mañequiaya cwii nayaꞌñeeⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ juu
na quialꞌuaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌomya na tiꞌjndaaya Onésimo, na tuiiñexcoom
mañjom tsꞌo̱o̱ⁿya ꞌu na matseina̱ⁿya ñjaaⁿñe yuu na mꞌaaⁿya wꞌaancjo.
nnoom. 5 Ee jnda̱ jndiiya na
11 Ñetꞌoomnaꞌ ndooꞌ ntyjiꞌ na
jeeⁿ jnda ntyjiꞌ Ta Jesús ndoꞌ tilꞌueñê, sa̱a̱ jeꞌ jnda cwiluiiñê
matseiyuꞌya tsꞌomꞌ ñꞌeⁿñê ndoꞌ na cantyja ꞌnaⁿꞌ ndoꞌ mati ja.
wiꞌ tsꞌomꞌ chaꞌtsondye nnꞌaⁿ na 12 Matseilcwa̱ꞌa jom na mꞌaaⁿꞌ. Jeꞌ
485
Filemón 486
Jnaaⁿ na quiaa juunaꞌ nda̱ay̱ a ñetso Tyꞌo̱oṯ sꞌom nnom cwii ángel:
Tyꞌo̱oṯ sꞌom chaꞌtso jnaaⁿya. Jnda̱ ángeles, sa̱a̱ nnom Jnaaⁿ tsoom:
na teinom na tueeⁿꞌeⁿ quia joꞌ ꞌU Tyꞌo̱oṯ sꞌom, juu cantyja na
tjawacatyeeⁿ ntyjaaꞌ tsꞌo̱ Tyꞌo̱oṯ sꞌom matsa̱ꞌntjomꞌ,
ntyjaya cañoomꞌluee. mꞌaaⁿ ndoꞌ mꞌaaⁿnaꞌ
juu joꞌ mꞌaaⁿnaꞌ cantyja na
Tꞌmaⁿti cwiluiiñe Jnda matyꞌiomyanaꞌ.
Tyꞌo̱oṯ sꞌom nchiiti ángeles 9 ꞌU neiⁿꞌ na cwilꞌa nnꞌaⁿ yuu na
4 Nquii
Jnda Tyꞌo̱oṯ sꞌom tꞌmaⁿti ya, ndoꞌ jeeⁿ jndoꞌ natia na
ñꞌoom tseixmaaⁿ nchiiti ángeles, ee cwilꞌana,
487
Hebreos 1, 2 488
Tsꞌiaaⁿ na tyochꞌeeⁿ tyocwjiꞌyuuꞌñê jeꞌ ꞌio ndi ꞌio quiaꞌyoꞌ na tꞌmaⁿ nꞌom
nda̱a̱ naⁿꞌñeeⁿ ñꞌoom na secandii ncꞌiaaꞌyoꞌ yocheⁿ na ndicwaⁿ wanaaⁿ
jom. 6 Sa̱a̱ Cristo na cwiluiiñê jnda
na matseineiⁿ ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
Tyꞌo̱oṯ sꞌom, matseicana̱aⁿ̱ quiiꞌ waaꞌ na teiljeii cantyja ꞌnaaⁿꞌnaꞌ, cha
Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Jaa laxmaaⁿya wꞌaaꞌñeeⁿ tjaa ꞌñeeⁿ juu quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ na
xeⁿ ticaꞌndya̱a̱ ncꞌuaaꞌndyo̱o̱ na nñequiuꞌnnꞌaⁿ jnaⁿ juu na mati
mꞌaaⁿya na jom quitꞌmaⁿ nꞌo̱o̱ⁿ ndoꞌ nntseiquieꞌ tsꞌom. 14 Ee cha nnda̱a̱
chaꞌna joo nnꞌaⁿ Israel. Sa̱a̱ tjaaꞌnaⁿ nntaꞌjndyee nnꞌaⁿ Israel, tixocatseineiⁿ
na teijndeii ñꞌoomꞌñeeⁿ joona, ee Tyꞌo̱oṯ sꞌom cantyja ꞌnaaⁿꞌ cwiicheⁿ xuee.
tîcalaꞌyuꞌya nꞌomna quia tyondyena 9 Joꞌ chii nnꞌaⁿ cwentaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
Xuee jnda̱ ntquieeꞌ tacaⁿnaꞌ na jnda̱ tqueⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom, tjaa meiⁿcwii
nntsꞌaatyeeⁿ tsꞌiaaⁿ, tajñeeⁿ. na nnda̱a̱ nncwantyꞌiu jo nnoom, ee
5 Ndoꞌ mati waa cwiicheⁿ ñꞌoomꞌm
chaꞌtsoñꞌeⁿ mꞌaⁿ xueenaꞌ jo nnom nqueⁿ
na teiljeii na maꞌmo̱ⁿnaꞌ cantyja na nñequiandyo̱ cwenta.
ꞌnaaⁿꞌ juu ñꞌoomꞌñeeⁿ. Matsonaꞌ:
Tijoom xuee nñequia na Jesús cwiluiiñê tyee na
nncꞌooquieꞌna ndyuaa tjacantyja na cwiluiitꞌmaⁿñe
yuu na matsꞌaa naya na 14 Nquii
Jesús Jnda Tyꞌo̱oṯ sꞌom
nntaꞌjndyeena cantyja ꞌnaⁿya. cwiluiiñê tyee na tjacantyja
Hebreos 4, 5 492
sꞌaaⁿ tiaꞌ, tquiaaⁿ diezmo cantyja nnda̱a̱ nntso tsꞌaⁿ na joo ntyee
ꞌnaaⁿ joo joꞌ nnom Melquisedec. na laꞌxmaⁿna tsjaaⁿ Leví na jeꞌ
Xueeꞌ Melquisedec maꞌmo̱ⁿnaꞌ na cwitoꞌñoomna diezmo, mati tquiana
cwiluiiñê tsꞌaⁿ na matsa̱ꞌntjom diezmo cantyja ꞌnaaⁿna nnom
chaꞌxjeⁿ na matyꞌiomyanaꞌ ndoꞌ Melquisedec ncꞌe nquii Abraham.
xueeꞌ tsjoom Salem maꞌmo̱ⁿnaꞌ 10 Ee quia na tquiaa Abraham
tyotseixmaⁿ Melquisedec.”
22 Ncꞌe juu ñꞌoomtyeⁿwaaꞌ,
na tyowaa jndyee ndoꞌ juu na jnda̱ nmeiⁿꞌ, nquiee ntyee ꞌio ndi ꞌio
tquiee tseixmaⁿnaꞌ, mawaa xjeⁿ na tyoꞌooquieꞌna cuarto na weꞌyandyo
nntsuunaꞌ. na tyolꞌana tsꞌiaaⁿ na laꞌxmaⁿna.
7 Sa̱a̱ cuarto na jnda̱ we, macanda̱
cwicaluiꞌnꞌmaaⁿndyo̱. 13 Ñꞌoom na
najndyee mati tqueⁿtyeⁿnaꞌ cweꞌ
mayuuꞌ quia tyolacanda̱a̱ndye ntyee ñꞌeⁿ nioom quiooꞌ. 19 Ee quia na
nda̱a̱ nnꞌaⁿ judíos na chu ndoꞌ chu ñejlaꞌcwjeena quiooꞌ cha catseitꞌmaⁿ
mawjaaqueⁿꞌeⁿ cuarto na macanda̱ tsꞌom Tyꞌo̱oṯ sꞌom jnaⁿ na laxmaⁿna,
na ljuꞌ tseixmaⁿnaꞌ na nñequiaaⁿ na luaaꞌ ñelꞌana yacheⁿ sꞌaanaꞌ
nioom quiooꞌ. 26 Ee xeⁿ na ljoꞌ
na tjañjoomꞌ nꞌomna na ndicwaⁿ
tcaⁿnaꞌ, quia joꞌ jndye ndiiꞌ xjeⁿ na laxmaⁿna jnaⁿ, 4 ee tijoom jndaa
Tyꞌo̱oṯ sꞌom jaa na ljuꞌ nꞌo̱o̱ⁿya ncꞌe Tyꞌo̱oṯ sꞌom jnaaⁿ nnꞌaⁿ, tacaⁿtinaꞌ na
sꞌaa Jesucristo cantyja na lꞌue cwiicheⁿ nncueꞌnndaꞌ.
tsꞌoom, na tquiaañe cheⁿnqueⁿ na
tueeⁿꞌeⁿ cwentaaya, ñejom tuii na Calacandyooꞌndyo̱ na
ljoꞌ cwentaa chaꞌtsondyo̱ñꞌa̱aⁿ̱ . mꞌaaⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
11 Ntyee cwentaa nnꞌaⁿ judíos
19 Joꞌchii ꞌo nnꞌaⁿya na
na ñetꞌom nacje ꞌnaaⁿꞌ ñꞌoom cwilaꞌyuꞌyoꞌ ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom,
najndyee na tacatyeeⁿtyeⁿ, ꞌio cwiñꞌo̱o̱ⁿtꞌmaaⁿꞌndyo̱ nꞌo̱o̱ⁿya na
ndi ꞌio mañeꞌjoo mañeꞌjoo tsꞌiaaⁿ ndyeyu macwitsaaquia̱aꞌ̱ a yuu na
tyolꞌana na tyolaꞌcwjeena quiooꞌ tseixmaⁿ na ljuꞌticheⁿ na mꞌaaⁿ. Ee
cha nntseitꞌmaⁿ tsꞌom Tyꞌo̱oṯ sꞌom nioomꞌ Jesucristo mañequiaanaꞌ
joona. Sa̱a̱ tijoom canda̱a̱ na na wanaaⁿ na calꞌaaya na ljoꞌ.
nntseicanduuꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom jnaaⁿ nnꞌaⁿ 20 Cwitsquia̱ay
̱ a joꞌ joꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ
cantyja ꞌnaaⁿ joꞌ. 12 Sa̱a̱ Cristo ñejom
nato xco. Juunaꞌ mañequiaanaꞌ na
ndiiꞌ tquiaañê nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom ticantycwii na wandoꞌ tsꞌaⁿ. Cristo
na cueeⁿꞌeⁿ cha nnda̱a̱ nljuꞌndyo̱ seijndaaꞌñê natowaaꞌ quia na tjaaꞌñe
cantyja ꞌnaaⁿꞌ jnaaⁿya. Jnda̱ joꞌ tsꞌaⁿ lantsa tseiꞌntsqueeⁿꞌeⁿ. Na luaaꞌ
tjawacatyeeⁿ ntyjaaꞌ tsꞌo̱ Tyꞌo̱oṯ sꞌom tjoom matseijomnaꞌ chaꞌcwijom
ntyjaya yuu na matseitꞌmaaⁿꞌñenaꞌ quia na tꞌiooꞌ liaa tco na ñentyja
jom. 13 Jeꞌ meinomꞌm hasta xjeⁿ na
yuu na tyowjaaquieeꞌ tyee cuarto
nntsa̱ꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom nnꞌaⁿ na jndoo na macanda̱ na ljuꞌticheⁿ. 21 Jesús
ñequio na lꞌue tsꞌom Tyꞌo̱oṯ sꞌom ljoꞌ xcweti seitꞌmaaⁿꞌñê juu, nchiiti
ndoꞌ na nnda̱a̱ nñequiaaⁿ na Caín. Ndoꞌ ncꞌe na ljoꞌ tyotseixmaaⁿ,
nntoꞌñoomꞌyoꞌ chaꞌtso na jnda̱ tso Tyꞌo̱oṯ sꞌom na tjaa jnaaⁿꞌaⁿ
tsoom na nntsꞌaaⁿ. 37 Ee waa
ndoꞌ ꞌnaⁿ na tyoñequiaaⁿ tjaweeꞌ
ñꞌoomꞌm na teiljeii cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsꞌom. Ndoꞌ na tyotseiyuꞌya tsꞌoom,
Cristo na matsonaꞌ: meiiⁿ na jnda̱ tueeⁿꞌeⁿ ndicwaⁿ
Nqueⁿ na waa ñꞌoom na matseijno̱o̱ⁿꞌo̱ⁿ nꞌo̱o̱ⁿya.
nncwjeeⁿꞌeⁿ, 5 Mati Enoc tyotseiyuꞌya tsꞌoom
tsꞌom jo nnoom. Ndoꞌ mati maniom tsꞌoom ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Joꞌ chii
Hebreos 11 504
nncjaⁿ yuu waa tsjoom na jeeⁿ tyeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom chiuu tsꞌom Abraham
tsiaⁿtsjo̱ꞌ ñꞌeⁿ tuiinaꞌ na seijndaaꞌñe ñꞌeⁿñê. Joꞌ chii ncꞌe na matseiyuꞌya
nquii Tyꞌo̱oṯ sꞌom ndoꞌ ñenqueⁿ sꞌaaⁿ tsꞌoom ñꞌeⁿñe, tjañꞌoom jnaaⁿ
juunaꞌ. na ñecwiiñe na nntsꞌaaⁿ ñꞌeⁿñe
11 Mati ncꞌe na tyotseiyuꞌya tsꞌom
chaꞌxjeⁿ cwilaꞌcwjee nnꞌaⁿ quiooꞌ
Sara, meiiⁿ na jnda̱ teinoomꞌ xjeⁿ na cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
na ncꞌoom jnaaⁿ, ndoꞌ mati nquii Ljoya tsꞌoom na sꞌaaⁿ naljoꞌ ee ntyjii
Abraham jnda̱ tquieñeñꞌeeⁿ, tyꞌoom jndaaꞌñê na jnda̱ tso Tyꞌo̱oṯ sꞌom
Sara najneiⁿ na nncꞌoom jnaaⁿ ncꞌe nnoom chiuu nntsꞌaa. 18 Ñꞌoom
na nluii na ljoꞌ, cꞌoochona ndeiꞌ nꞌom nnꞌaⁿ Israel ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom,
seiꞌtsꞌo ꞌnaaⁿꞌaⁿ. joꞌ chii teinomna Ndaaluee Wee na
23 Ndoꞌ mati nnꞌaⁿ na ndana
sꞌaanaꞌ chaꞌcwijom tyuaatcwii. Sa̱a̱
Moisés tyolaꞌyuꞌya nꞌomna ñꞌeⁿ nnꞌaⁿ Egipto quia na lꞌana na ljoꞌ,
Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Joꞌ chii jnda̱ na tuiiñê, seitjomnndaꞌnaꞌ ndaa, mana tja̱na.
tantyꞌiuuna jom ndyee chiꞌ, ee 30 Macantyja ꞌnaaⁿꞌ na tyolaꞌyuꞌya
tqueⁿna cwenta nchii cweꞌ meiⁿquia nꞌom nnꞌaⁿ Israel, joꞌ chii taniaⁿljo̱ꞌ
tsꞌaⁿ ndana, meiⁿ tîcatyuena na tsjoom Jericó tquiaanaꞌ jo nda̱a̱na
sa̱ꞌntjom rey na cwje chaꞌtsondye jnda̱ na tyowintcoomndyena
yoꞌndaa na naⁿnom. 24 Ndoꞌ mati
ndiocheⁿ tsjoomꞌñeeⁿ ntquieeꞌ xuee.
nquii Moisés tyotseiyuꞌya tsꞌoom 31 Mati sculjaaꞌ Rahab tyotseiyuꞌya
ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Ee quia na jnda̱ tsꞌoom ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Ncꞌe na
tueꞌntyjo̱ choomꞌm tatinquiaañê teijneiⁿ nnꞌaⁿ Israel na tyꞌequeⁿ
na nlue nnꞌaⁿ na jom tsoñeeⁿ yuscu cwenta chiuu waa tsjoomꞌñeeⁿ,
jnda Faraónꞌñeeⁿ. 25 Ee tjaweeꞌti
joꞌ chii ticueeⁿꞌeⁿ quia tja̱ nnꞌaⁿ
tsꞌoom na matseijomñê ñequio tsjoomꞌm na tyoolaꞌyuꞌ.
nnꞌaⁿ na cwiluiindye cwentaaꞌ 32 Ndoꞌ cwaaⁿ ntꞌomcheⁿ nnꞌaⁿ
ꞌU jndaaya, tintiom tsꞌomꞌ quia nncꞌomꞌyoꞌ nato yuu cha juu tsꞌaⁿ
macwjaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ꞌu, na jnda̱ tꞌuo̱o̱ xꞌee nda̱a̱ nlcoꞌxcwenaꞌ
tintycwii na tꞌmaⁿ tsꞌomꞌ quia jom, meiⁿ ticwinioomꞌm.
matseitiaaⁿꞌaⁿ ꞌu. 14 Cjooꞌ nꞌomꞌyoꞌ na
tintseineiⁿtyeeⁿ nda̱a̱na. 20 Ee
sꞌaanaꞌ na teincwiiꞌ tyuaa sa̱a̱ jeꞌ
tileicalaꞌñꞌoomꞌndyena ñꞌoom na matsoom: “Cwiicheⁿ cwii ndiiꞌ nchii
sa̱ꞌntjom Tyꞌo̱oṯ sꞌom, na tsoom: cweꞌ nntseiteincwiiꞌa tyuaa, mati
“Meiiⁿ tsꞌaⁿ ndoꞌ meiiⁿ quiooꞌ, xeⁿ tsjo̱ꞌluee.” 27 Ñꞌoomꞌñeeⁿ “cwiicheⁿ
Joꞌ chii tixocatyꞌua̱ ljoꞌ cwii joꞌ catsaaya na mꞌaaⁿ Jesús nnom
nnom na nnda̱a̱ nntsꞌaa tsꞌaⁿ tsjoom na cwilaꞌjomndyo̱ juu na
ñꞌeⁿndyo̱. jluiꞌjnaaⁿꞌñê. 14 Sa̱a̱ jaa na mꞌaaⁿya
jo nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom cha nlaꞌxmaⁿꞌyoꞌ ndoꞌ xeⁿ jnda̱ teijmeiⁿꞌya, nlcaaⁿ
nnꞌaⁿ na wjaaquieendye cantyja na tscojnda̱a̱ ndoꞌ mati ljaaꞌ ꞌnaaⁿꞌnaꞌ
cwilaꞌyuꞌ na meiⁿncwii titseitjo̱on ̱ aꞌ cwiquiaa, mana cwintycwii na jeeⁿ
ꞌo. neiⁿncooꞌnaꞌ. Maluaaꞌ matseijomnaꞌ
5 Xeⁿ mꞌaaⁿ cwiindyoꞌ ꞌo na
cwii tsaⁿtya, cwintycwiiñê naquiiꞌ
matseitjo̱on ̱ aꞌ na jndo̱ꞌ tsꞌom, caⁿ chaꞌtso tsꞌiaaⁿ ꞌnaaⁿꞌaⁿ.
juunaꞌ nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom, ee jom
nchii cweꞌ xjeⁿ nñequiaaⁿ nda̱aꞌ̱ yoꞌ Canaⁿñe tsꞌaⁿ quia na
meiⁿ tiquitseitiaaⁿꞌaⁿ tsꞌaⁿ na macaⁿ. ñeꞌcatsꞌaanaꞌ xjeⁿ jom
6 Ndoꞌ quia cwitaⁿꞌyoꞌ nnoom,
12 Mañequiaanaꞌ
na neiiⁿꞌ tsꞌaⁿ
calꞌaꞌyoꞌ naljoꞌ na cwilaꞌyuꞌya cwii quia na cwinaⁿñe na maqueⁿnaꞌ
511
Santiago 1 512
yuu na lꞌue tsꞌomnaꞌ, quia joꞌ mana cweꞌ mandii tsꞌaⁿ ñꞌoom naya, xeⁿ
wjaañꞌoomnaꞌ tsꞌaⁿ na nntsuuñê. nchii macaⁿnaꞌ na nntsꞌaaⁿ ljoꞌ na
16 ꞌO nnꞌaⁿya na cwilaꞌyuꞌyoꞌ na
matsonaꞌ, ee xeⁿ ticalꞌaꞌyoꞌ naljoꞌ
jeeⁿ wiꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya ꞌo, tañequiandyoꞌ cwinquioꞌnnꞌaⁿndyoꞌ cheⁿncjoꞌyoꞌ.
na nñequiuꞌnnꞌaⁿnaꞌ ꞌo na nlaꞌtiuuꞌyoꞌ 23 Ee tsꞌaⁿ na cweꞌ tomti mandii
Sa̱a̱ nnꞌaⁿ na tꞌom na wiꞌ nꞌom mayuuꞌ na ljoꞌ, quia joꞌ juu na
ncꞌiaa, naⁿꞌñeeⁿ nluiꞌyana quia na matseiyuꞌya tsꞌomꞌ, matseixmaⁿnaꞌ
nntuꞌxeⁿndye nnꞌaⁿ. tsꞌoo. 21 Cjaañjoomꞌ nꞌomꞌyoꞌ ljoꞌ na
xeⁿ mꞌaaⁿ cwii nnꞌaaⁿya na tsaⁿsꞌa luaaꞌ sꞌaaⁿ seicanda̱aꞌ̱ ñenaꞌ ñꞌoomꞌ
oo tsaⁿscu na matseitjo̱on ̱ aꞌ liaana Tyꞌo̱oṯ sꞌom na teiljeii na matsonaꞌ:
ndoꞌ nantquie na nlcwaꞌna na ticwii “Tyotseiyuꞌya tsꞌom Abraham ñequio
xuee, 16 ndoꞌ cwiindyoꞌ ꞌo nntso
Tyꞌo̱oṯ sꞌom, joꞌ na tqueⁿnaꞌ jom
nda̱a̱na: “Catsaꞌtoꞌyoꞌ.” Tyꞌo̱oṯ sꞌom na tjaa jnaⁿ cwicotseixmaaⁿ, ndoꞌ
catioꞌnaaⁿñê ꞌo na nlcweeꞌyoꞌ liaa seicajndyunaꞌ jom tsꞌaⁿ na jeeⁿ ya
ndoꞌ na nlcwaꞌcjaacjoꞌyoꞌ, sa̱a̱ xeⁿ ñꞌoom juu ñequio Tyꞌo̱oṯ sꞌom.”
tinquiaaꞌ ljoꞌ na macaⁿnaꞌ joona, 24 Ndoꞌ na ljoꞌ, ¿aa cwiqueⁿꞌyoꞌ
natia na xonda̱a̱ ntsꞌaa tsꞌaⁿ xjeⁿ. mꞌaⁿ nnꞌaⁿ na ta̱aꞌ̱ nꞌom ncꞌiaa, ndoꞌ
9 Ñequio juunaꞌ cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyo̱
jeeⁿ xueena, joꞌ joꞌ cweꞌ cañꞌeeⁿꞌto
Santiago 3, 4 516
mꞌaⁿna, ndoꞌ niom chaꞌtso nnom Espíritu na jnda̱ tquiaa Tyꞌo̱oṯ sꞌom
natia. 17 Sa̱a̱ juu na jndo̱ꞌ nꞌom nnꞌaⁿ
na cꞌoomñê quiiꞌ nꞌo̱o̱ⁿya na mꞌaaⁿ
na mañequiaa Tyꞌo̱oṯ sꞌom, mꞌaⁿ na candyaꞌ tsꞌoom jaa, canda̱aꞌ̱ ya
nnꞌaⁿ na ljuꞌ nꞌomna jo nnoom ndoꞌ waa na xueeⁿ jaa.” 6 Sa̱a̱ Tyꞌo̱oṯ sꞌom
ndoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ naljoꞌ, jndye mꞌaaⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom quia joꞌ
ncueꞌ nntsꞌaanaꞌ na matyꞌiomyanaꞌ. nntseicandyooꞌñê na mꞌaⁿꞌyoꞌ. ꞌO
na laxmaⁿꞌyoꞌ jnaⁿ, calaljuꞌyoꞌ
Tacatseixꞌiaaꞌñe tsꞌaⁿ na matseiyuꞌ lueeꞌyoꞌ ndoꞌ ꞌo na ñeꞌcꞌomꞌyoꞌ
ñequio tsjoomnancue na wiꞌ nꞌomꞌyoꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ndoꞌ
tiyuuꞌ joꞌ cha na tintꞌuii Tyꞌo̱oṯ sꞌom na cuaꞌ, quia joꞌ sꞌaa Tyꞌo̱oṯ sꞌom na
ꞌo cantyja ꞌnaaⁿꞌ jnaⁿꞌyoꞌ. jnaⁿnndaꞌnaꞌ na tyowaꞌ ndoꞌ tueꞌ
13 Xeⁿ mꞌaaⁿ cwiindyoꞌ ꞌo na
ntjom.
manchje nawiꞌ juu, catseineiⁿ nnom 19 ꞌO nnꞌaⁿya, xeⁿ maꞌndii
519
1 Pedro 1 520
Tyꞌo̱oṯ sꞌom cantyja ꞌnaaⁿꞌ na quia teiyo teiljeii ñꞌoomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom na
nluii, tyolaꞌnaaⁿna ñꞌoomꞌm ndoꞌ matsonaꞌ: “Ncꞌe na ja cwiluiindyo̱
tcuu tcuu ñeꞌcalaꞌno̱ⁿꞌna cantyja na ljuꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya, mati ꞌo cꞌomꞌyoꞌ na
ꞌnaaⁿꞌ na nncwjiꞌnꞌmaaⁿñê nnꞌaⁿ, ljuꞌ nꞌomꞌyoꞌ.”
ndoꞌ ncꞌe naya na matseixmaaⁿ 17 Ncꞌe na cwilcwiꞌyoꞌ Tsotyeꞌyoꞌ
Espíritu Santo na jñom Tyꞌo̱oṯ sꞌom, ñequio nioomꞌ Cristo na jeeⁿ ndyaꞌ
cwiñeꞌquia nnꞌaⁿ ñꞌoom naya jnda, na tquiaañe cheⁿnqueⁿ na
nda̱aꞌ̱ yoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ Jesucristo. jlaꞌcueeꞌna jom chaꞌcwijom cwii
Jeeⁿ cajnda ñꞌoom nayawaañe hasta catsmaⁿ na cwiñeꞌquia nnꞌaⁿ na
matseiqueeⁿnaꞌ nꞌom ángeles na cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena Tyꞌo̱oṯ sꞌom,
ñecalaꞌno̱ⁿꞌna juunaꞌ. na meiⁿcwii ticatseixmaaⁿ na
ticanda̱aꞌ̱ ñê, chaꞌcwijom catsmaⁿ na
Tyꞌo̱oṯ sꞌom maqueeⁿꞌñê canchiiꞌñeñꞌeⁿ. 20 Cwitjo̱o̱cheⁿ na
9 Sa̱a̱
ꞌo cwiluiindyoꞌ tmaaⁿ mati nda̱a̱ nnꞌaⁿ na matsa̱aⁿ̱ ꞌa̱ⁿ nacje
nnꞌaⁿ na macwjiꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ꞌnaaⁿꞌaⁿ na cwicꞌeeⁿ nꞌiaaⁿ. Ee joona
cwentaaⁿꞌaⁿ, cwii tmaaⁿꞌ ntyee cwitoꞌñoomna ñꞌoom na catuꞌxeⁿna
na cwindyeꞌntjomꞌyoꞌ nnom nnꞌaⁿ na cwilꞌa natia. Ndoꞌ mati
nqueⁿ na tjacantyja cwiluiiñê na cwilaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena nnꞌaⁿ na cwilꞌa
matsa̱ꞌntjoom, cwiluiindyoꞌ nnꞌaⁿ yuu na matyꞌiomyanaꞌ. 15 Ee lꞌue
5 Nnco̱ na cwiluiitquiendyo̱,
waa na ñeꞌcatseijndo̱ꞌa nꞌomꞌ
cha quia nncueꞌntyjo̱ xjeⁿ ntyjeeⁿ
nntseitꞌmaaⁿꞌñê ꞌo. 7 Catueꞌyoꞌ
527 1 Pedro 5
528
529 2 Pedro 1, 2
2
Ñꞌeⁿ Pedro quia seitꞌmaaⁿꞌñe Mati tiempoꞌñeeⁿ tyomꞌaⁿ
Tyꞌo̱oṯ sꞌom Jesucristo profetas na tiyuuꞌ ñꞌoom
16 Quia na tꞌmo̱o̱ⁿyâ nda̱aꞌ̱ yoꞌ tyoñequia nda̱a̱ nnꞌaⁿ Israel, ndoꞌ
cantyja ꞌnaaⁿꞌ najndeii na majoꞌti nntsꞌaanaꞌ quiiꞌntaaⁿꞌyoꞌ.
matseixmaⁿ Jesucristo na cwiluiiñê Joona cweꞌ ntyꞌiu ntꞌmo̱o̱ⁿna ñꞌoom
na matsa̱ꞌntjoom jaa, ndoꞌ cantyja na nntseiꞌndaaꞌnaꞌ ꞌo, hasta nluena
ꞌnaaⁿꞌ na nntseixmaaⁿ quia na na tiyuuꞌ ñꞌoom cantyja ꞌnaaⁿꞌ nqueⁿ
nndyonnaaⁿꞌaⁿ, nchii cweꞌ cuento na macwjiꞌnꞌmaaⁿñê joona, ndoꞌ na
ñꞌoomꞌñeeⁿ, ee jndo̱oꞌ̱ nda̱ay ̱ â na luaaꞌ nꞌomna tyuaaꞌ nntꞌuiiwiꞌnaꞌ
tjacantyja na tꞌmaⁿ seitꞌmaaⁿꞌñe joona. 2 Jndye nnꞌaⁿ nlaꞌjomndye
cwilaneiⁿna na tixocateijndeiinaꞌ
tsꞌaⁿ na cꞌoom chaꞌxjeⁿ na lꞌue
3 ꞌO nnꞌaⁿya na jeeⁿ jnda
ntyjiiya, cartawaañe carta jnda̱
we matseicwano̱ⁿya na mꞌaⁿꞌyoꞌ.
tsꞌom Tyꞌo̱oṯ sꞌom, cantyja ꞌnaaⁿꞌ Ntyjaaꞌ tsꞌo̱o̱ⁿ na nncꞌoomꞌya
natia na cwiluii ndoꞌ na queeⁿ nꞌomꞌyoꞌ ñequio we joonaꞌ. 2 Lꞌue
1 wilaljeiiyâ ñꞌoom na
C 6 Xeⁿ cwilꞌuuya na cwilajomndyo̱
534
535 1 Juan 2
7 ꞌO
nnꞌaⁿya na cwilaꞌyuꞌyoꞌ, nchii ꞌo ta na ncjoꞌtquieꞌyoꞌ ncꞌe jnda̱
ñꞌoom xco na matsa̱ꞌntjomnaꞌ na macwitaꞌjnaⁿꞌyoꞌ nqueⁿ na mamꞌaaⁿ
matseiljeiya nda̱aꞌ̱ yoꞌ, ñꞌoomwaañe xjeⁿ na jnaⁿjndyeecheⁿnaꞌ chaꞌtso.
ñꞌoom teiyo, juunaꞌ waanaꞌ jo Mati matseiljeiya ñꞌoom cwentaꞌ ꞌo
nda̱aꞌ̱ yoꞌ xjeⁿ na jnaⁿ jndyeecheⁿ na na titquiendyoꞌ ncꞌe laxmaⁿꞌyoꞌ na
cwilaꞌyuꞌyoꞌ. Juunaꞌ mañejuutinaꞌ jnda̱ꞌyoꞌ ndoꞌ jnda̱ mamꞌaaⁿ ñꞌoomꞌ
na jnda̱ ñejndyeꞌyoꞌ. 8 Sa̱a̱ ñꞌoom na
Tyꞌo̱oṯ sꞌom quiiꞌ nꞌomꞌyoꞌ ndoꞌ jnda̱
matseiljeiya cwentaꞌyoꞌ tseixmaⁿnaꞌ macwinaⁿndyoꞌ nacjooꞌ tsaⁿjndii.
ñꞌoom xco ndoꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ 15 Tilacandyaꞌ nꞌomꞌyoꞌ na
majoꞌ jaa. Ndoꞌ ncꞌe na luaaꞌ waa jnda Tyꞌo̱oṯ sꞌom na machꞌeeya jnaⁿ
joo nnꞌaⁿ na ticꞌom cantyja ꞌnaaⁿꞌaⁿ ee jnda̱ tquiaaⁿ na catseixmaⁿ na
tileicalaꞌno̱ⁿꞌna cantyja ꞌnaaⁿya, wandoꞌ ndoꞌ ncꞌe joꞌ tiñecatsꞌaa jnaⁿ
jnaaⁿꞌ na ticataꞌjnaaⁿꞌna nqueⁿ. ncꞌe cwiluiiñe jnaaⁿ. 10 Luaa waa
2 ꞌO nnꞌaⁿya na cwilaꞌyuꞌyoꞌ na
na cwilaꞌno̱o̱ⁿꞌa ꞌñeeⁿ cwiluiindye
jeeⁿ wiꞌ tsꞌo̱o̱ⁿya, jeꞌ cwiluiindyo̱ ntseinda Tyꞌo̱oṯ sꞌom ndoꞌ ꞌñeeⁿ
ntseinda Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Ndoꞌ meiiⁿ na cwiluiindye ntseinda tsaⁿjndii,
ticalaꞌno̱o̱ⁿꞌa jeꞌ chiuu mmaaⁿꞌa meiⁿ quia tsꞌaⁿ na tiquichꞌee na
nnda̱nquia sa̱a̱ cwilaꞌno̱o̱ⁿꞌa matyꞌiomyanaꞌ ticaluiiñe jnda
quia na nleitquiooꞌñenndaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ndoꞌ mati tsꞌaⁿ na tiwiꞌ
Jesucristo, nlaxmaaⁿya chaꞌxjeⁿ tsꞌom xꞌiaaꞌ na matseiyuꞌ.
nqueⁿ, ee nntyꞌiaa nda̱ay ̱ a jom
chaꞌxjeⁿ waaⁿ. 3 Ndoꞌ ticwii cwii
Cꞌo̱o̱ⁿya na wiꞌ nꞌo̱o̱ⁿya
tsꞌaⁿ na luaaꞌ macantyjaaꞌ tsꞌom ncꞌiaaya na cwilaꞌyuꞌ
jom, maqueⁿljuꞌñe cheⁿnquii jo 11 Ñꞌoomna macwindyeꞌyoꞌ
nnoom chaꞌxjeⁿ nqueⁿ cwiluiiñê xjeⁿ na jnaⁿjndyeecheⁿnaꞌ na
na ljuꞌñê. 4 Ticwii cwii tsꞌaⁿ na
cwilaꞌyuꞌyoꞌ matsonaꞌ na cꞌo̱o̱ⁿya na
machꞌee jnaⁿ, matseijndaaꞌñenaꞌ wiꞌ nꞌo̱o̱ⁿya nnꞌaaⁿya na cwilaꞌyuꞌ.
na chujnaⁿ tsaⁿꞌñeeⁿ nnom ljeii na 12 Caín tyotseixmaaⁿ cantyja ꞌnaaⁿꞌ
cwii jnda Tyꞌo̱oṯ sꞌom. Ndoꞌ ticwii nnom tsjoomnancue mꞌaⁿ ndyee
cwii tsꞌaⁿ na candyaꞌ tsꞌom nqueⁿ na cwitjeiꞌyuuꞌndye cantyja ꞌnaaⁿꞌ
na cwiluiiñê Tsotya̱ay ̱ a, mati ñꞌoomwaaꞌ: Nquii Espíritu, ndaa
matsonaꞌ na cꞌoom tsaⁿꞌñeeⁿ na ndoꞌ niomꞌ, ndoꞌ ndyeendye joo
jnda ntyjii nnꞌaⁿ na cwiluiindye ñecwii ñꞌoom cwilajomndye. 9 Ndoꞌ
mayuuꞌ ndoꞌ na candyaꞌ nꞌomna ꞌo. ñꞌoom na waa cantyja ꞌnaaⁿꞌ Cristo,
4 Jeeⁿ neiⁿya na ljeiya ntꞌom
ticaljooꞌñe ñequio ñꞌoom na tꞌmo̱o̱ⁿ,
ntseindaꞌ cwilajomndyena ticꞌoom tsaⁿꞌñeeⁿ ñꞌeⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom.
ñequio ñꞌoom na mayuuꞌ chaꞌxjeⁿ Sa̱a̱ tsꞌaⁿ na cwiljooꞌñe ñequio
nquii Tsotya̱ay ̱ a Tyꞌo̱oṯ sꞌom jnda̱ ñꞌoom na maꞌmo̱ⁿnaꞌ cantyja ꞌnaaⁿꞌ
sa̱ꞌntjoom. 5 Ndoꞌ jeꞌ ꞌu nomnnꞌaⁿya
Cristo, tseixmaⁿ tsaⁿꞌñeeⁿ cwentaaꞌ
na matseiyuꞌ, macaⁿꞌa njomꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom ndoꞌ ñequio Cristo.
na cꞌo̱o̱ⁿya na jnda nquiuuya 10 Xeⁿ nncwjeeꞌcañoom tsꞌaⁿ ꞌo ndoꞌ
542
543 2 Juan
544
545 3 Juan
546
547 Judas
mꞌaaⁿya nacje ꞌnaaⁿꞌ Espíritu Santo jo ncꞌeeⁿ chaꞌcwijom tsꞌoo ja. Ndoꞌ
ndoꞌ tꞌmo̱o̱ⁿ cwii na tcoꞌnaꞌ no̱o̱ⁿya. teicaljoom tsꞌo̱o̱ⁿ ntyjaya nacjoya,
Jndiiya na jndeii teicꞌuaa na seineiⁿ tsoom no̱o̱ⁿ:
tsꞌaⁿ jo naxa̱ⁿꞌa chaꞌcwijom jndyeeꞌ —Tintyꞌueꞌ. Ee maja na mꞌaaⁿya
ntu. 11 Tso no̱o̱ⁿ:
najndyee cwii tjo̱o̱cheⁿ na nncuaa
—Ja maxjeⁿ mꞌaaⁿya najndyee cwii tsjoomnancue ndoꞌ jo̱mꞌaaⁿtya̱ya
tjo̱o̱cheⁿ na nncuaa tsjoomnancue meiiⁿ na tacuaanaꞌ. 18 Ja cwiluiindyo̱
3
9 Joo
ñequiee naⁿꞌñeeⁿ na taꞌndoꞌ, Meiⁿ cwii na ndyee ndiiꞌndye joona
cwilcwiiꞌna nquii Tyꞌo̱oṯ sꞌom tîcanda̱a̱ ntyꞌiaaꞌ naquiiꞌ tsomꞌñeeⁿ.
na wacatyeeⁿ tio, jom na tjaa 4 Joꞌ chii jeeⁿ tyotꞌio̱o̱ cweꞌ ncꞌe na
6
ꞌnaaⁿꞌaⁿ, quia joꞌ tyꞌoom chom ꞌndyoo tsueꞌñeeⁿ. Quia joꞌ jluiꞌ
cwii chaꞌcwijom sjo̱ tꞌmaⁿ, jnda̱ ndioom joꞌ joꞌ chaꞌcwijom ndioom
chii tjuꞌnaꞌ joꞌ tsꞌom ndaaluee. na cwicaluiꞌ ntomꞌ tꞌmaⁿ. Ndoꞌ ncꞌe
Ndoꞌ manndyooꞌ xcwe na chaꞌtso na jeeⁿ ꞌaa ndioomꞌñeeⁿ, seijaaⁿñenaꞌ
ndaaluee seicwaqueⁿnaꞌ niomꞌ. 9 Joꞌ tsjoomnancue hasta tatquiooꞌ na
chii sꞌaanaꞌ na manndyooꞌ xcwe mantyꞌiaaꞌ ñeꞌquioomꞌ. 3 Naquiiꞌ
machꞌeeⁿ cwenta tsueꞌ na tjaa yuu ndyee nnom nawiꞌñeeⁿ na jluiꞌ quiiꞌ
ntycwii na njoom. Jom jñoom ndyueeyoꞌ, chom ñequio ndioom
Abadón ñequio ñꞌoom hebreo ndoꞌ ñequio sufra̱, joꞌ na tja̱ manndyooꞌ
ñꞌoom griego Apolión. Maꞌmo̱ⁿ xcwe nnꞌaⁿ na mꞌaⁿ tsjoomnancue.
xueⁿꞌeⁿ tsaⁿ na matseicwjee nnꞌaⁿ. 19 Catsoꞌñeeⁿ we ndiiꞌ waa na jnda̱yoꞌ
10
joꞌ teicꞌuaa ndyuee ntquieeꞌ ntsuee. na ndiiꞌ tsꞌo̱ ángel, ndoꞌ tcwaaꞌa
4 Quia na jnda̱ teicheⁿ ndyuee
juunaꞌ. Ndoꞌ quiiꞌ ꞌndyo̱ sꞌaanaꞌ na
ntquieeꞌ ntsueeꞌñeeⁿ, quia joꞌ chi ntyjii chaꞌcwijom tsiomꞌ cantyꞌi
seijndaaꞌndyo̱ na nntseiljeiya ñꞌoom sa̱a̱ tsꞌom tsia jeeⁿ ja sꞌaanaꞌ. 11 Quia
12
Tooꞌ arpa lueena na jnda̱ tquiaa tseiꞌjndya cwii ꞌnaⁿ na tuii ñꞌeⁿ
Tyꞌo̱oṯ sꞌom. 3 Cwitana luantsa
sꞌomcajaⁿ. 7 Quia joꞌ cwii tsaⁿꞌñeeⁿ
4 Jnda̱ joꞌ juu ángel na jnda̱ ndyee matsa̱ꞌntjoom. Ndoꞌ joo nnꞌaⁿꞌñeeⁿ
tjacuꞌnquioom nawiꞌ na ñjom waso tyonda̱ꞌna tsaana na jeeⁿ cwajndii
ꞌnaaⁿꞌaⁿ nꞌom candaa ñequio chaꞌtso tyoquiinaꞌ joona. 11 Sa̱a̱ meiⁿ na
ndyuaaxeⁿncwe, ndoꞌ meiⁿ cwii sjo̱ liaa colo catsiooꞌ ñꞌeⁿ colo wee,
tatquiooꞌ. 21 Tquiaa tsaaⁿ tꞌmaⁿ cjoo
ndoꞌ tycwiꞌñê ñequio sꞌomcajaⁿ,
nnꞌaⁿ na jnaⁿnaꞌ tsjo̱ꞌluee. Jaaꞌnaꞌ ñequio jndye nnom ljo̱ꞌ ñꞌeⁿ ta̱ꞌ na
chaꞌna wenꞌaaⁿ kilos na cwiinaꞌ. jeeⁿ jnda. Ndiiꞌ waso na tuii ñꞌeⁿ
Ndoꞌ jnaaⁿꞌ joꞌ tyolue nnꞌaⁿ ñꞌoom sꞌomcajaⁿ tsꞌo̱o̱ⁿ. Wasoꞌñeeⁿ tooꞌcheⁿ
wiꞌ na ntjeiⁿ nacjooꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom. ñjom na cwajndii na matseijomnaꞌ
natia na machꞌeeⁿ na matseintjeiiⁿ
Na macoꞌwiꞌnaꞌ sculjaaꞌ nnꞌaⁿ. 5 Ndoꞌ staaⁿ teiljeii ñꞌoom na
17
cwiluiindye cwentaaꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom, jnda̱ nncjuꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom jom yuu na
na tyotjeiꞌyuuꞌndye cantyja ꞌnaaⁿꞌ cwitsuundye nnꞌaⁿ.
Jesús. Quia na ntyꞌiaya jom jeeⁿ 12 ’Ndoꞌ nqui ndeiꞌjndye na
nnꞌaⁿ na maqueeⁿꞌ Tyꞌo̱oṯ sꞌom na ꞌñom ndiiꞌ cwii xjo na jeeⁿ ta̱a.̱
calaꞌjomndye nantquie na macoco Juunaꞌ maꞌmo̱ⁿnaꞌ na nncuꞌxeeⁿ
juu Catsmaⁿ.” nnꞌaⁿ njoomnancue. Ndoꞌ juu na
Jnda̱ chii tsoom no̱o̱ⁿ: nntsa̱ꞌntjoom tꞌmaⁿ nlcoꞌwiꞌnaꞌ
—Ñꞌoommeiⁿꞌ laꞌxmaⁿnaꞌ ñꞌoom joona. Chaꞌxjeⁿ cwinchjee nnꞌaⁿ
na mayuuꞌ na matseineiⁿ nquii ta̱uva na nluiiꞌ ndaaꞌnaꞌ, maluaaꞌ
Tyꞌo̱oṯ sꞌom. matseijomnaꞌ na nntsꞌaaⁿ joo
10 Quia joꞌ tco̱oꞌ̱ a xtya̱ jo ncꞌee
nnꞌaⁿ na tiñeꞌquiandye cantyja
ángelꞌñeeⁿ na nntseitꞌmaaⁿꞌndyo̱ ꞌnaaⁿꞌaⁿ. Ee nquii Tyꞌo̱oṯ sꞌom na
jom. Sa̱a̱ tsoom no̱o̱ⁿ: matseixmaⁿñꞌeeⁿ chaꞌtso nnom
—Tintsaꞌ na luaaꞌ ee tjom na najnda̱, cantyjati na matseiwꞌeeⁿ,
cwindya̱ꞌntjo̱o̱ⁿya nnom Tyꞌo̱oṯ sꞌom maluaaꞌ nntsꞌaaⁿ na nlcoꞌwiꞌnaꞌ
ñꞌeⁿndyuꞌ ñequio nquiee ncꞌiaꞌ na naⁿꞌñeeⁿ. 16 Cjooꞌ liaⁿꞌaⁿ ndoꞌ cjooꞌ
ndoꞌ nnꞌaⁿ na mꞌaaⁿ xjeⁿ ꞌnaaⁿ ñꞌeⁿ na ticantycwii na njoom. Jnda̱ joꞌ
nnꞌaⁿ na cje mꞌaⁿ, ndoꞌ nnꞌaⁿ na jnda̱ seicoomꞌm ndoꞌ tuaa teincuuꞌ na
tquiendye. nnaaⁿ joꞌ joꞌ, cha tacaluiꞌ tsaⁿꞌñeeⁿ
19 Ndoꞌ ntyꞌiaya juu quiooꞌjndii
na nñequiuꞌnnꞌaⁿtyeeⁿ nnꞌaⁿ
tquiee ñequio chaꞌtso nnꞌaⁿna njoomnancue. Quia jnda̱ jnda̱aꞌ̱ cwii
cwiluiitquiendye na cwitsa̱ꞌntjom meiⁿ ndyuꞌñeeⁿ maxjeⁿ matsonaꞌ na
tsjoomnancue ñequio sondaro nnaⁿꞌñeyaaⁿ cweꞌ tiyo.
ꞌnaaⁿna. Tjomndyena na nlꞌana tiaꞌ 4 Jnda̱ chii ntyꞌiaya jndye ndio
na jeeⁿ candyaꞌ tsꞌom Tyꞌo̱oṯ sꞌom, ꞌñeeⁿ juu na tîcwiljeii xueeꞌ nacjooꞌ
yuu na cwicꞌeeⁿ nnꞌaⁿ na maqueeⁿ libro na chuunaꞌ ncuee nnꞌaⁿ na
na ljuꞌ nꞌom. Sa̱a̱ seiquioom chom laꞌxmaⁿ na cwitaꞌndoꞌ, tsaⁿꞌñeeⁿ
nacjoo sondaroꞌñeeⁿ, seicoñꞌeⁿnaꞌ tjoomꞌm juu naquiiꞌ ndaaluee chom.
joona. 10 Ndoꞌ juu tsaⁿjndii na
Luaaꞌ waa na tcoꞌnaꞌ no̱o̱ⁿya.
tquiuꞌnnꞌaⁿ joona, tjuꞌnaꞌ jom naquiiꞌ
ndaalueechom yuu na cwico ljo̱ꞌ Tsjo̱ꞌluee xco ñequio
sufra̱. Joꞌ joꞌ mꞌaaⁿ quiooꞌjndii tsjoomnancue xco
tquiee ñequio tsꞌaⁿ na tyoñequiaa
ñꞌoom cantu. Naxuee natsjom
ticantycwii na macoꞌwiꞌnaꞌ joona
21 Quia joꞌ ntyꞌiano̱o̱ⁿ
tsjo̱ꞌluee xco ñequio
tsjoomnancue xco. Ee jnda̱ ntycwii
joꞌ joꞌ. cantyja ꞌnaaⁿꞌ tsjo̱ꞌluee najndyee
ñequio tsjoomnancue najndyee.
Cwituꞌxeⁿndye nnꞌaⁿ Ndoꞌ tatjaaꞌnaⁿ ndaaluee cwii cuaa.
machꞌee Tyꞌo̱oṯ sꞌom 2 Ndoꞌ ntyꞌiaya tsjoom Jerusalén xco,
11 Jnda̱ joꞌ ntyꞌiaya cwii tio canchiiꞌ tsjoom na ljuꞌ cwiluiiñe. Jnaⁿnaꞌ
na jeeⁿ tꞌmaⁿnaꞌ ndoꞌ ntyꞌiaya nquii cañoomꞌluee na mꞌaaⁿ Tyꞌo̱oṯ sꞌom,
Tyꞌo̱oṯ sꞌom na wacatyeeⁿ nacjooꞌ tycwiꞌnaꞌ chaꞌcwijom cwii
juunaꞌ. Tsjoomnancue ñꞌeⁿ tsjo̱ꞌluee yuscundyua na manncoco ñꞌeⁿ saaꞌ.
jnda̱ tsuuñꞌeⁿnaꞌ jo nnoom. 12 Mati
3 Quia joꞌ jndiiya na jndeii teicꞌuaa
cweꞌ nnꞌaⁿ nlꞌa, ñequio naⁿcantu, ñꞌeⁿ canchooꞌwe ljo̱ꞌ na jeeⁿ ntꞌmaⁿ.
maxjeⁿ chaꞌtsondyena jnda̱ teijndaaꞌ Ndoꞌ canchooꞌwe apóstoles, teiljeii
na nntiomnaꞌ joona naquiiꞌ xueeꞌ cwii cwii joona nacjooꞌ cwii
ndaalueechom na cwico ljo̱ꞌ sufra̱. cwii tsjo̱ꞌñeeⁿ.
Joꞌ joꞌ yuu na jnda̱ we na cwiwje 15 Nquii ángel na seineiⁿ ñꞌeⁿndyo̱
ljo̱ꞌ na jnda. Tsjo̱ꞌ tꞌmaⁿ najndyee, natsjom. Joꞌ chii ticata̱ꞌ ndyueelꞌa
tsjo̱ꞌ cachuiiꞌ na jndyu jaspe, tsjo̱ꞌ tatiom ndiocheⁿ ee ñeⁿnquiiꞌcheⁿ
na jnda̱ we, na jndyu zafiro. Tsjo̱ꞌ naxuee. 26 Nnꞌaⁿ njoomnancue
tio ꞌnaaⁿꞌaⁿ joꞌ joꞌ ñequio Catsmaⁿ —Joo ñꞌoom na chuu librowaa
ndoꞌ nnꞌaⁿ na cwindyeꞌntjom cantyja chiuu cwindyonaꞌ,
nnoom nlaꞌtꞌmaaⁿꞌndyena jom. tintseicuꞌ joonaꞌ na ticandye
4 Nntyꞌiaanda̱a̱na jom ndoꞌ nñoom
nnꞌaⁿ ee ncꞌe na jnda̱ teinndyooꞌ
xueⁿꞌeⁿ cantaana. 5 Taxocuaa
xjeⁿ na nntseicanda̱aꞌ̱ ñenaꞌ joonaꞌ.
natsjom ndoꞌ taxocaⁿnaꞌ chom 11 Juu tsꞌaⁿ na machꞌee yuu na