Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Diccionario Ladino-Castellano
Diccionario Ladino-Castellano
a (prep.): a. Eg.:A todos los muevos abonados, vos abituál (adj.): habitual, normal. Eg.:Esta
digo un grande "bienvenidos". sonriendo kon su dulsor abitual.
a la fin: al final. Eg.:Despues de munchos anyos de abituár (v): habituar. Eg.:Kale abituar a los
lavoro, el reusho a la fin a inventar esta makina. mansevos ke avlen el Djudeo-Espanyol
a la fin: al fin. Eg.:Mete tu nombre a la fin de tu letra. abokárse (v): inclinarse. Eg.:Se abokó para
a la létra: a rajatabla. Eg.:Eyas observavan a la letra arrekojer piedras d'enbasho.
uno de los komandamientos. aboltár (v): girar, volver. Eg.:Yo ya abolti de mi
a las eskondídas: a escondidas (hacer algo ). viaje el viernes pasado. Ya aboltates la kara, ya
Eg.:Eya se engrandesio sin konoser djudios i se paso el diya, la semana, el mez. (Neh.)
konvertio al kristianizmo, ma kontinuo, a las abondánsa (f): abundancia. Eg.:Uvo todo modo
eskondidas, a azer ayuno un diya al anyo porke se de frutas i zerzevates en abondansa!
akodrava ke ansina uzavan en su kaza en Diya de abondánte (adj.): abundante. Eg.:Les auguro ke
Kipur. la mueva anyada les seya abondante de luz.
a partír de: a partir de. Eg.:Kursos de abondár (v): abundar. Eg.:Las frutas abondavan.
Djudeo-espanyol a partir del 8 de noviembre. aborresér (v): aborrecer, odiar. Eg.:Todos los ke
a pié, a pyé (lok. adv.): a pie. Eg.:Kaminando a pie me aborresen aman la muerte.
komo 10 minutos. abrasár (v): abrazar. Eg.:Las dos se abrasan i se
abafádo / abafáda (adj.): estofado / estofada. meten a avlar.
Eg.:Mos plaze komer el pishkado abafado porke es muy abráso (m): abrazo. Eg.:Mos arresivieron kon
liviano. bezos i abrasos.
abandonár (v): abandonar. Eg.:Nunka no mos van abrevár (v): abrevar. Eg.:Yaakov abrevó a las
abandonar. ovejas.
abasháda (f): cuesta abajo (ir). Eg.:Moravamos serka abrigárse (v): abrigarse. Eg.:Eyos no tyenen ni
de la Kula una abashadika ke se yamava El Kal De Los pan para komer ni lugar para abrigarsen.
Frankos. abrígo, avrígo (m): abrigo, refugio. Eg.:Kada
abasháda (f): resfriado, influenza, gripe. Eg.:Estuve padre de famiya deve de asigurar un avrigo para
hazina kon una abashada muy fuerte. los suyos.
abashamentádo (adj.): con resfriado. Eg.:Esto absolúto (adj.): absoluto. Eg.:En la vida, todo es
abashamentada. relativo i no ay nada de absoluto.
abashamiénto (m): resfriado, influenza, gripe. abudáho (m): hueva seca salada. Eg.:
Eg.:Esto kon un abashamiento muy fuerte. abudáraho (m): hueva seca salada. Eg.:
abashár (v): bajar. Eg.:No keriyamos abashar i suvir achákes de (m): culpa de. Eg.:Vino tadre
las eskaleras. achakes de la luvia.
abásho (adv.): abajo. Eg.:Kale ser modesto i mirar achunkádo (adj.): agachado. Eg.:Se kedo dos
mas abasho de si. Yamavan "los de abasho," "los malas oras achunkado, no lo mirimos en la kara.
negros," o "los ke danyan". adá (f): isla. Eg.:En Estanbol, ivamos a la Ada a
abastár (v): bastar. Eg.:De esta ropa ya abasta 4 pasar la enveranada.
metros: esta ancha. Ya abasta i sovra. adelantár (v): adelantar. Eg.:Estamos
abastesér (v): abastecer. Eg.:Lavora de diya i de perkurando para mantener i adelantar la
noche para abasteser a su famiya. konosensya de esta lingua i de muesta ermoza
abatído / abatída (adj.): abatido / abatida, afligido / erensya kultural...
afligida. Eg.:Desdichada de mi ! Me fui del bet din adelántre (adv.): adelante. Eg.:Siempre ke mos
abatida i muy triste... vaygamos para adelantre i nunka para atras.
abediguár (v): ayudar, socorrer, asistir. además (adv.): además. Eg.:Ademas vos kero
Eg.:Abediguar famiyas, hazinos, guérfanos i bivdas. rengrasiar por vuestras palavras de apresiasion.
Pajina 1/76
Diksionario de Ladinokomunita
adío, adiyo (interj.): adiós. Eg.:No tengo razon? Eg.:Grande fue la afrision de los djudios en Ayifto.
Ansina ke sea: Adiyo! aftahá, avtahá (f): esperansa. Eg.:Meter la
adjektívo (m).: adjetivo. Eg.:La verdad i la sinseridad avtahá en el Dio.
son los dos adjektivos ke resumen mi boletin. afuéra, ahuéra, fuéra (adv.): afuera, fuera.
adjénsia (f): agencia. Eg.:Me fui a la adjensia de viaje Eg.:Keriya djugar afuera kon los ijikos de la kaleja.
para merkar un bilyeto de avion. agá (m): señor, amo. Eg.:El aga le demando ke
adjilé (f): prisa. Eg.:Todo lo ke se aze kon adjile, se echo aze.
aze negro. agóra (adv.): ahora. Eg.:Mos demando sovre el
adjuntár (v): juntar, unir. Eg.:Espero ke otros amigos orijen de Ladino, i komo lo eskrivimos i lo
de LK, se van adjuntar a este evenimiento emportante. pronunsiamos agora.
adjustár (v): añadir. Eg.:Mesklar bien, adjustar la agradár a..., plazér a... (v): gustar a.... Eg.:Kreyo
tomat ke fue esprimida un poko para kitarle el kaldo. ke yo, le agrado solo a mi mama. Les plazgo a los
administrár (v): administrar. Eg.:Teniya la elevos, sovre todo kuando termino la klasa.
responsabilidad de administrar el Reynado. agradár, plazér (v): gustar. Eg.:Me agradan los
admirár (v): admirar. Eg.:Todos estos esfuersos son pimientones. A las kreaturas, les plaze la chikolata.
de admirar. agradesér (v): agradecer. Eg.:Azer i no
admirasión (f): admiración. Eg.:Tengo grande agradeser, es amargo komo la fiel. (Neh.)
admirasion por sus lavoros. agradesimiénto (m): agradecimiento. Eg.:...un
adolensyárse (v): caer enfermo; gimotear. Eg.:Puedo sentimiento sinsero de agradesimiento.
dizir ke me adolensyo kuando amostran la gerra en la água (f): agua. Eg.:Ofriyan dulses kon una tavla
televizyon. de plata kon vazos de agua freska.
adolesénsia (f): adolescencia. Eg.:Me izitesh aboltar aguzádo / aguzáda (adj.): afilado / afilado.
a mi adolesensia. Eg.:Para kortar esta ropa dura, prime una tijera
adovár (v): reparar, remendar. Eg.:Bushka de azer bien aguzada.
adovar esta makina. aguzadór (m): afilador. Eg.:
adréso (m): dirección. Eg.:Manda tu letra a su aguzár (v): afilar. Eg.:Dame los kuchiyos para
adreso. aguzar.
aedádo / aedáda (adj.): anciano / anciana. Eg.:La aharientár (v): averiar. Eg.:Lavorando muncho,
esklava seya de espanto, seya a kavza de la prometa ahariento la makina.
deskuvryo a Abdulhamid ke su maestra lo topava a el aharientárse (v): averiarse. Eg.:La karga del
muy aedado i enkapache de amor. kamion se ahariento.
afalagár (v): consolar, reconfortar. Eg.:Afalagar kon aharóva (f): algarroba. Eg.:Me akodro de arankar
palavras vanas. (Katalán) aharovas i chuparlas komo chupamelas!
aferrádo / aferráda (adj.): aficionado / aficionada. aharvár (v): golpear, pegar. Eg.:Ken se aharva
Eg.:Esta aferrado kon la ija del vizino. kon sus manos ke no yore.
aferrár (v): atrapar, agarrar, coger, prender. aínda, ayínda, daínda (adv.): aún, todavía.
Eg.:Aferraron al ladron. Eg.:Ya tomo muncho i dainda demanda.
aferrár abasháda: resfriarse. Eg.:Uvo muncho aire i áire, áyre (m): aire, viento. Eg.:Saldremos a
aferri una abashada muy fuerte. tomar un poko de aire.
afilú (adv.): aunque, mismo. Eg.:Una madre kere a ajektívo (m): adjetivo. Eg.:"Dezvelopado"
su ijo afilu si es un bandido. (Neh.) siempre se uzo komo ajektivo.
afitár (v): ocurrir, acontecer, suceder. Eg.:Ayer afito ajéno / ajéna (adj.+ m/f): extranjero / extranjera.
una koza muy agradavle Eg.:Los ajenos azen mas ke los serkanos. (Neh.)
afíto (m): acontecimiento; estreñimiento. Eg.:Afito de akademíya, akademía (f): academia. Eg.:Ay una
bilibiz. (Konstipasyon fuerte. Neh.) akademia relijioza Porat Yosef en Yerushalayim.
aflijár (v): afligir. Eg.:Mi hazinura lo aflijo. akajú (m): caoba. Eg.:En la biblioteka teniyan
aflijárse, tenér péna (v): afligirse. Eg.:Se aflijo porke mobles de akaju.
peryo su echo. akásia, akásya (f): acacia. Eg.:Las flores de
afloshár (v): aflojar. Eg.:Aflosharon la kuedra de la akasia tienen una golor muy delikada.
barka. akavár (v): acabar. Eg.:Akavimos de komer.
afrisión, afriisyón (f): privación, penuría; persecución. akél, akéya (adj.+ pron.): aquel, aquella. Eg.:En
Pajina 2/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 3/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 4/76
Diksionario de Ladinokomunita
yevaron kon una anda. kere dizir el periodo del anyo entero. Eg.: Anyada dulse
ánde, ónde (adv.): donde, a donde. Eg.:Ande lo kon alegriya i sanedad para todos.
metes, ayí está. Onde komen dos, komen tres. ányo (m): año. Eg.:Mas vale sien anyos de
ándjak (adv): apenas; sin embargo, no obstante. galera, ke ir debasho de tierra. (Neh.)
Eg.:Andjak, para el Ladino tenemos varias solusyones anyúdo (m): nudo. Eg.:Mos burlamos ma
del problem. siempre echamos un anyudo kuando pyedremos
ándjel (m): ángel. Eg.:Es un andjel. una koza!
ándjelo (m): ángel. Eg.: aogár, afogár (v): ahogar. Eg.:Le echó los dedos
anekdóta (f): anécdota, chiste. Eg.:Mi mama siempre al garón i lo aogó.
kontava anekdotas. aogárse, afogárse (v): ahogarse. Eg.:Se aoga
anesteziko: anestésico. Eg.: en una kupa de agua.
anfitrión, anfitrióna (m/f): anfitrión, anfitrióna. Eg.:La apanyár (v): embargar. Eg.:Esta asentada en la
famiya del CIDICSEF es ekselente anfitriona. siya, apanyando moshkas.
animál (m): animal. Eg.:Komo la evolusyon de los aparejár, aprontár, (v): preparar. Eg.:Apareji un
animales... dulse de mansana ke se izo muy savrozo.
animar: animar. Eg.: aparente: aparente. Eg.:
anís, aínito (m): anís. Eg.:El raki se aze kon anito. apareser: aparecer. Eg.:
aniversário (m): aniversario, cumpleaños. Eg.:Oy es apartado / a: apartado / a. Eg.:
el aniversario del diya ke merkimos muestra kaza. apartar: apartar. Eg.:
aníyo (m): anillo. Eg.:Le regalo un aniyo de oro. apárte (adv.): aparte. Eg.:Kuando se kazo, biviya
ankéta (f): encuesta. Eg.:Me parese ke vos va kon sus parientes; agora se salio aparte. Me
interesar esta anketa ke izo Klara Perahya en Istanbul puedes eskrivir aparte si keres.
entre 805 personas. apénas (adv): apenas. Eg.:Apenas aboltas la
anóche (adv.): anoche. Eg.:No me akodro lo ke komi kara, ya se izo tadre.
anoche. apenas ke: no bien (luego que). Eg.:
ansí (adv.): así. Eg.:Komo el sol aklara la tinievla, apersevérse (v): fijarse en.., darse cuenta.
ansi el estudyo aklara a la inyorensa. (Neh.) Eg.:No me apersevi ke deshi la yave en kaza.
ansiklopédia (f): enciclopedia. Eg.:De ansiklopedias apoyár (v): apoyar. Eg.:Esto dispuesto a meter
a diksionarios, siempre emplean el nombre Ladino. mano, a apoyar i kolavorar.
ansína (adv.): así. Eg.:Ansina topimos el mundo, apoyárse (v): apoyarse. Eg.:Me apoyi a la meza
ansina lo vamos a deshar. para no kayer.
antepasádos (m): antepasados. Eg.:Mis avuelos i apóyo (m): apoyo. Eg.:A lo menos tendremos su
antepasados vinieron de Sefarad. apoyo moral.
ántes (prep.): antes. Eg.:Me demandates la alkunya apozar: posar. Eg.:
ke teniya antes de kazarme. aprender: aprender. Eg.:
antikitá (f): antigüedad. Eg.:Sokrate akel vertuozo aprendizaje: aprendizaje. Eg.:
ombre de la antikita... apresiár, apresyár (v): apreciado. Eg.:Sovre
antíko / antíka (adj.: antigua. Eg.:Este kal es antiko todo los mansevos empesan a apresyar i ambezar
(500 anios). la lingua.
antisemitízmo (m): antisemitismo. Eg.:Es otra forma apresurarse: darse prisa. Eg.:
de antisemitizmo. apretar: apretar. Eg.:
antiyér (adv.): anteayer. Eg.:Antiyer me estava aproksimativamente: aproximadamente. Eg.:
muriendo de la dolor. aprontár (v): preparar. Eg.:Se aprontava todo de
antójos (m/p): gafas. Eg.:Es flako i alto, tiene viernes para el Shabat .
antojos. apropiado: propio. Eg.:
anunsiár (v): anunciar. Eg.:Tengo el plazer de aprovár (v): intentar, probar. Eg.:Aprova de
anunsiarvos ke ya salyo el livro de kurso de Ladino . ambezarte el Ladino.
anvelóp, envelóp (f): sobre (un). Eg.:Lo mete en una arabá (f): coche, carro. Eg.:Un tiempo
anvelop i se lo manda al Dio por la posta! tomavamos "karosas" (araba/payton).
anyáda (f): año. Eg.:Anyada (al lugar de anyo) se uza arabo: árabe. Eg.:
para auguros, kon el adjektivo "buena" despues. Esto aránya (f): araña. Eg.:Le entró una aranya al
Pajina 5/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 6/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 7/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 8/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 9/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 10/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 11/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 12/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 13/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 14/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 15/76
Diksionario de Ladinokomunita
fedér (v): heder; irritar. Eg.:De la kavesa fyede el físta (konj.): hasta. Eg.:Ya lo saven fista las
peshkado. pyedras de la kaye.
federasion: federación. Eg.: fláko / fláka (adj.): delgado / delgada, débil.
fedór (m), fedorína (f): hedor; arrogancia. Eg.:Está Eg.:El Doktor Beraha era alto i muy flako, teniya un
yeno de fedor. antojo sovre la nariz.
feliche: feliz. Eg.: flama: llama. Eg.:
felisida: felicidad. Eg.: flecha: flecha. Eg.:
felisitasion: felicitación. Eg.: fljónes (m): habichuella con ojo negro. Eg.:
feo/a: feo / a. Eg.: flor: flor. Eg.:
ferida: herida. Eg.: floristo/a: florista. Eg.:
ferido/a: herido / a. Eg.: flosho/a: lacio / a. Eg.:
ferír (v): herir. Eg.:Tantos muertos i feridos! Komo es flota: flota. Eg.:
pozivle esto? folklór: folklore. Eg.:Azen esforsos para no
feúzya, fiúzia, feguza (f): confianza. Eg.:Tener abandonar el folklor i la lingua de los avuelos.
feuzya en el Dio, no en fijo de ombre. (Neh.) fondasion: fundación. Eg.:
fey: fe. Eg.:No tener ni ley, ni fey, ni profeta. (Neh.) fondo: fondo. Eg.:
fiádo (adj.): fiado. Eg.:El fiado es dos vezes pagado. fonksion: función. Eg.:
fiárse (v): fiarse, hacer confianza. Eg.:Te puedes fiar fonksionar: funcionar. Eg.:
en eya. forma: forma. Eg.:
fidél (adj.): fiel. Eg.:Kero ser fidel a la lingua ke me formar: formar. Eg.:
ambezi de kriatura. forsar: imponer. Eg.:
fidéos (m): fideos. Eg.: fortúna (f): fortuna. Eg.:La fortuna es por ken la
fiérro, fyérro (m): hierro. Eg.:Ijo de kriar, fierro de perkura. (Neh.)
mashkar. fotó (f): foto. Eg.:
fiesta: fiesta. Eg.: fotografia: fotografía. Eg.:
fiestar: hacer fiesta. Eg.: fotolyo: sillón. Eg.:
figura: figura. Eg.: fotolyo (en teatro): butaca. Eg.:
fíjo / fija (m/f): hijo / hija. Eg.:Si no fago lo ke estó frágua (f): construcción. Eg.:La fragua mueva es
diziendo, no so fijo de mi padre (Neh.) komo un otel.
fiksár (v): fijar. Eg.:Devemos desidar i fiksar un fraguár (v): construir. Eg.:Sintyendo sus
program. konsejos, el soverano izo fraguar la KIZ KULESI.
fíkso / fíksa (adj.: fijo. Eg.:La gramatika tiene reglas fránko, fránka: franco, franca. Eg.:El lavoro era
fiksas para el uzo de las palavras. simple, ma lo izo kon hadras de franko. (Neh.)
filmo: película. Eg.: fransez: francés. Eg.:
filozofia: filosofía. Eg.: fraza: frase. Eg.:
fin (la): fin (el). Eg.: fregar: fregar, frotar. Eg.:
fin de semana: fin de semana. Eg.: freír, friyír (v): freír. Eg.:Puedes friyir endjuntos
fin, asta: hasta. Eg.: unos pimientonikos para darle mas savor.
final: final. Eg.: freno: freno. Eg.:
finalmente: finalmente, por fin. Eg.: frente: frente. Eg.:
findján, fildján, fidján (m): taza. Eg.:Ni le esta fresko/a: fresco / a. Eg.:
deshando bever sigundo findjan. frijidér (m): nevera, refrigerador. Eg.:Lo metiya
fíno (kolokyal) (prep.): hasta. Eg.:Me asenti para en un bokal i lo metiya en el frijider.
meldarlo del empesijo fino la fin. frío, fríyo (m): frío. Eg.:No me faze ni friyo ni
fíno / fína (adj.): fino / fina. Eg.:La mancha kaye en el kalor.
panyo mas fino. frontiera: frontera. Eg.:
fírma (f): firma. Eg.:Un buen komersante onora su fruchiguár (v): fructificar, multiplicarse.
firma. Eg.:Fruchiguaremos en la tierra.
firmár (v): firmar. Eg.:No vos olvidesh de firmar i azer fruta: fruta. Eg.:
firmar la petisyon de Salonik. frutero: frutería. Eg.:
fishugar: molestar. Eg.: frutiera: frutero. Eg.:
Pajina 16/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 17/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 18/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 19/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 20/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 21/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 22/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 23/76
Diksionario de Ladinokomunita
luénga, aluénga (f): luenga. Eg.:Le plaze una konosido ke un bueno para konoser. (Neh.)
komidika de luenga buyida kon un poko de vinagre. malorozamente: desgraciadamente. Eg.:
lugar: lugar. Eg.: mama: mamá. Eg.:
lukso: lujo. Eg.: manadéro (m): origen, fuente, raíz (de algo). Eg.:
luksyozo/a: lujoso / a. Eg.: manár (v): manar. Eg.:De esta tyerra manan
lúmbre (f): lumbre. Eg.:Abasha la komida de la leche i myel.
lumbre. mancha: mácula. Eg.:
lúna: luna. Eg.:Esta briyando komo la luna en kinze. mandár: mandar. Eg.:Pasensia ke te mande el
lúnes: lunes. Eg.:Kada lunes moz ivamoz al BAZAR. Dio. (Neh.)
lungo: largo. Eg.: manera: manera. Eg.:
lusido / a: lúcido / a. Eg.: manga: manga. Eg.:
luvia: lluvia. Eg.: manifestar: manifestar. Eg.:
luz: luz. Eg.: mankar, faltar: faltar. Eg.:
luzio / a: bonito / a. Eg.: mánko, mánka: menos. Eg.:A lo manko va ver a
ma: mas. Eg.: tu madre una vez a la semana.
ma: pero, mas. Eg.:Yo el dezeo ya lo tengo, ma no mano: mano. Eg.:
tengo ayinda la kapachita teknika. mansana: manzana. Eg.:
ma, áma (konj.): pero. Eg.:Yo el dezeo ya lo tengo, mansevéz (f): juventud. Eg.:La mansevez es una
ma no tengo ayinda la kapachita teknika. vez.
maále (f): barrio. Eg.:Biviyan en la maale de Balat en mansévo / manseva (m/f): joven, muchacho / a,
Estanbol. chico / a. Eg.:Lo yoramos ke se murio mansevo.
mabúl (m): diluvio, gran cantidad. Eg.:Kosta un mansheta: puñetes. Eg.:
mabul de paras. mantel: mantel. Eg.:
madám (f): doña, señora. Eg.:Hanumika, vate ande mantener: mantener. Eg.:
Madam Viktorya, dile ke te de un poko de "oturburda" manya: maña. Eg.:
mádre: madre. Eg.:Mi madre i mi padre nasieron en manyana: mañana. Eg.:De la manyana se ve el
Izmir. buen diya.
madrugada: madrugada. Eg.: manyifiko/a: magnifico / a. Eg.:
maestro/a: maestro / a. Eg.: manzíya: desgracia, desgaste. Eg.:La para ke no
magazén (m): almacén. Eg.:Los Djidios teniyan vayga en manziya. Mozotros dizimos: Pekado i
Magazenes de Manifatura [vender ropas]. manziya.
Magen David: Estrella de David (Escudo de David). mar (la): mar. Eg.:
Eg.:El Eskudo de David (Magen David) es el simbolo maraviyárse (v): maravillarse. Eg.:No te
del puevlo djudio. Eskudo de David: Una forma de dos maraviyes...
triangulos ekuilateros pozados uno ensima del otro en maraviyózo, maraviyóza (adj.): maravilloso,
arreves, formando una estreya de 6 puntas. maravillosa. Eg.:Te felisito por el lavoro
maho / a: majo / a. Eg.: maraviyozo ke estas aziendo.
majiskula: mayúscula. Eg.: mareo, shasheo: vértigo. Eg.:
majorita: mayoría. Eg.: marído: marido. Eg.:Marido selozo no tiene
makarón rayádo (m): macarrones al horno. Eg.: repozo. (Neh.)
makina: máquina. Eg.: marka: marca. Eg.:
makiyarse: maquillarse. Eg.: márso (m): marzo. Eg.:Noche de alhad, el 18 de
maksimo: máximo. Eg.: Marso) tuvimos aki en Dallas un konserto.
mal: mal. Eg.: mártes (m): martes. Eg.:Va estar avierto Martes,
maldicho / a: maldito / a. Eg.: Viernes i Alhad.
malgrádo: aunque. Eg.:Se metio en kamino malgrado marunchínos (m): macarrón de almendras. Eg.:
el negro tiempo. mas: más. Eg.:Mas tiene, mas kere.
malláh (m): angel. Eg.:KUATRO MALLAHIM KE mása: masa. Eg.:Para azer boyikos, kale finyir
MOS AKOMPANYEN. muncho la masa.
malo / a: malo / a. Eg.: masá, matsa (f), matzot (m): pan ázimo. Eg.:Ni
málo, mála: malo, mala. Eg.:Mas vale un malo Pesah sin matsa, ni ija sin kazar.
Pajina 24/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 25/76
Diksionario de Ladinokomunita
modérno, modérna: moderno, moderna. Eg.:No musandará, mansárda (f): mansarda, buharda.
toman parte en la vida moderna. Eg.:"Mansarda", es la kamareta ke esta debasho
modo: modo. Eg.: del techo.
mófo (m), mófa (f): moho. Eg.:Ya le kresyó mofa. músho (m): labio. Eg.:Koryó afuera en riendose
mofózo (adj.): mohoso. Eg.:El bodrum está mofozo. entre los mushos.
mogádos, masapan (m): mazapán. Eg.: mustacho: bigote. Eg.:
mojar: mojar. Eg.: musyu: don. Eg.:
molestar: molestar. Eg.: muy: muy. Eg.:
momento: momento. Eg.: muzéo, muséo: museo. Eg.:Komo dize H.-V.
moneda, para: dinero. Eg.: Sephiha, somos un muzeo bivo.
monosilabo: monosílabo. Eg.: muzika: música. Eg.:
montanya: montaña. Eg.: nada: nada. Eg.:
monton: montón. Eg.: nadar: nadar. Eg.:
moral: moral. Eg.: nariz: nariz. Eg.:
morár (v): morar, habitar. Eg.:Morar ande se arrapa nariz (de animal): hocico. Eg.:
el guerko: Leshos de todo. naser: nacer. Eg.:
moreno / a: moreno / a. Eg.: nasional: nacional. Eg.:
morfina: morfina. Eg.: nasyon: nación. Eg.:
moro / mora: moro / mora. Eg.:Djudios i Moros en la natura: naturaleza. Eg.:
literatura espanyola... naturalmente: por supuesto. Eg.:
mortája (f): mortaja. Eg.:Ma botones no ay en navaja: navaja. Eg.:
mortaja! nave, vapor: barco. Eg.:
mos (pron.): nos. Eg.:Mos disho... nazi: nazi. Eg.:Muestra famiya salvo de los nazis.
moshka: mosca. Eg.: negativo / a: negativo / a. Eg.:
moso / mosa: criada, mozo / moza. Eg.: negosio, echo: negocio. Eg.:
motel: fonda. Eg.: negregúra (f): maldad. Eg.:Para su negregura no
motor: motor. Eg.: ay par.
motosikleta: motocicleta. Eg.: négro / négra (adj.): malo / mala. Eg.:Ken negro
mozótros / mozótras: nosotros / nosotras. Eg.:Mis aze, negro topa.
ermanos partieron, mozotros kedimos aki. Se tomaron nesesario: necesario. Eg.:
kon mozotros (mos bushkaron pleto). nesesidad: necesidad. Eg.:
muchacho / a: muchacho / a. Eg.: nesesitar, tener menester: necesitar. Eg.:
muchiguár (v): incrementar, aumentar, multiplicar. nevlina: neblina. Eg.:
Eg.:Muchiguar rikezas es muchiguar ansyas. (Neh.) ni... ni...: tampoco, ni... ni.... Eg.:
muela: muela. Eg.: nido: nido. Eg.:
muerte: muerte, fallecimiento. Eg.: ningúno / ningúna (pron.): ninguno / ninguna.
muestro / muestra: nuestro / nuestra. Eg.: Eg.:
muevo/a: nuevo / a. Eg.: nivel: nivel. Eg.:
muéz (f): nuez. Eg.:Mesklar la matsa, la asukar i la no (adv.): no. Eg.:No save dizir no.
muez. no reushir el egzamen: suspender (el examen).
mujer: mujer. Eg.: Eg.:
muncho: mucho. Eg.: noche: noche. Eg.:
mundar: pelar. Eg.: Noel: Navidad. Eg.:
mundial: mundial. Eg.: nombre: nombre. Eg.:
mundo: mundo. Eg.: nono: abuelo. Eg.:La nona, el nono, mizmo la
mungrinéar (v): gimotear. Eg.: vizina de ariva ke ya saviya ke va vinir doktor,
Munisipalidad: Ayuntamiento. Eg.: vinian a kaza.
murir: morir, deceder, fallecer, expirar. Eg.: norte (m): norte. Eg.:Los "pasharos de inviero"
mursá (f): mohino, enfurruñado. Eg.:Uno ke tyene se van al Norte por la sezon.
kara de "mursa" i la djente no se azen amigos kon el . nostaljia: nostalgia. Eg.:
musafir: huésped, convidado. Eg.: notar: apostillar. Eg.:
Pajina 26/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 27/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 28/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 29/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 30/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 31/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 32/76
Diksionario de Ladinokomunita
sanedad: sanýdad, salud. Eg.: sentéya (f): chispa. Eg.:Onde kaye la senteya, es
sangre: sangre. Eg.: ojo de la syega. (Neh.)
sangre fria, kalmo: sangre fría. Eg.: sentimiento: sentimiento. Eg.:
sánto, sánta (adj.): santo, santa. Eg.:Azerse del sentirse bien: encontrarse bien. Eg.:
santo. sentro: centro. Eg.:
sapato: zapatilla. Eg.: senyór, sinyór (m): señor, caballero. Eg.:No mo
sarnudár, estornudár (v): estornudar. Eg.:Hazino ke se vaya este senyor i mos venga otro peor. (Neh.)
sarnuda está serka de estar bueno. (Neh.) Kuando uno senyóra, sinyóra (f): señora. Eg.:La sinyora
sarnuda: - Bivas, kreskas i engrandeskas! maestra.
sarnúdo, estornúdo (m): estornudo. Eg.:Para el separar: separar. Eg.:
mentirozo, un sarnudo es un ayudo. (Neh.) ser: sed. Eg.:
sarpikar: salpicar. Eg.: ser (tener): sediento. Eg.:
sartén (f): sartén. Eg.:Algunos de vozotros se séra (f): cera. Eg.:Las bizbas produsen la sera.
akodran de la sarten de bimuelos de Pesah? seremonia de aviertura: inauguración. Eg.:
satisfecho / a: satisfecho / a. Eg.: seriozamente: seriamente. Eg.:
saver: saber. Eg.: serka: cerca, próxima. Eg.:
savor: sabor. Eg.: serkano / a: cercano / a. Eg.:
savor de boka: postre. Eg.: serradura: cerradura. Eg.:
savrozo / a: sabroso / a. Eg.: serrar: cerrar. Eg.:
se (pron.): se, sé. Eg.:El Ladino se formo en el servisio militar: servicio militar. Eg.:
Imperio Otomano. sesamo: sésamo. Eg.:
sedakero / a: mendigo / a. Eg.: sevoya: cebolla. Eg.:
sefarád, sefaradí (adj.): sefardí. Eg.:Va aver un shabat: sábado. Eg.:
konserto de muzika Sefarad. shaka: broma. Eg.:
sefaradím, sefardím (pl): sefardies. Eg.:Esto seguro shakaruka: piropo. Eg.:
ke algunos de estos Sefaradim saven meldar. shakéka (f): jaqueca. Eg.:Para kurar dolor de
seguir,perseguir, ir detras: seguir. Eg.: shakeka , se metiyan una rida apretada en la
segundo / a: segundo / a. Eg.: frente.
segundo dedo: índice. Eg.: shal: chal. Eg.:
seguridad: seguridad. Eg.: shalóm (m): saludo, salutación. Eg.:Shalóm! -
seguro: seguro. Eg.: Berahá ve Tová!
sehorá (f): enojo, aflicción, molestía. Eg.:No te tomes shampinyon: champiñón. Eg.:
sehora: una puerta se serra, otra se avre. (Neh.) shara tropikal: selva. Eg.:
seja: ceja. Eg.: sharópe (m): jarabe, confitura. Eg.:Es un
sekar: secar. Eg.: sharope de ombre. (Neh.)
sekreter: secretario / a. Eg.: shashearse: aturdirse. Eg.:
sekreto / a: secreto / a. Eg.: shaten: castaño / a. Eg.:
sekso: sexo. Eg.: shavon: jabón. Eg.:
selebrar: celebrar. Eg.: shef: jefe. Eg.:
seleksión (f): selección. Eg.:Eskapi la seleksion de shefteli: melocotón. Eg.:
tekstos para mi "Introduksion a la lingua". shena: escena. Eg.:
selo: celo. Eg.: shoá (f): holocausto. Eg.:El sujeto de los
selula: calabozo. Eg.: sefaradim en la Shoa es muy poko konosido.
selví (m): ciprés. Eg.:Oy mis padres sembraron un shofár (m): cuerno de carnero usado como
selví en el kampo para fyestar Tu-Bishvat. instrumento musical tradicional judio..
semana: semana. Eg.: Eg.:Sintimos al shofar kon respekto i kon grande
sementario, betahayim: cementerio. Eg.: amor.
sena: cena. Eg.: shofor: chofer. Eg.:
senar, komer por la noche: cenar. Eg.: shok: choque. Eg.:
sensia: ciencia. Eg.: shukur: gracias. Eg.:Shukur al Dyo.
senso: sentido. Eg.: si: sí. Eg.:
Pajina 33/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 34/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 35/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 36/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 37/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 38/76
Diksionario de Ladinokomunita
(huevo) duro: haminádo (guevo) (adj.). Eg.:Un abrazo: abráso (m). Eg.:Mos arresivieron kon
dezayuno grande, kon boyos, burekas, guevos bezos i abrasos.
haminados, fritadas i frutas. abrevar: abrevár (v). Eg.:Yaakov abrevó a las
a: a (prep.). Eg.:A todos los muevos abonados, vos ovejas.
digo un grande "bienvenidos". abrigarse: abrigárse (v). Eg.:Eyos no tyenen ni
a causa de, debido a: por módre (lok. prep.). pan para komer ni lugar para abrigarsen.
Eg.:Está hazino por modre ke abuzó en el komer. abrigo: pardesu. Eg.:
(Neh.) abrigo, refugio: abrígo, avrígo (m). Eg.:Kada
a causa de, por causa de: por módo de (m). Eg.:Te padre de famiya deve de asigurar un avrigo para
troki siertas palavras por modo de la ortografiya ke se los suyos.
uza en LK. abril: avril. Eg.:
a escondidas (hacer algo ): a las eskondídas. abril: avríl (m). Eg.:
Eg.:Eya se engrandesio sin konoser djudios i se abrir: avrir. Eg.:
konvertio al kristianizmo, ma kontinuo, a las absoluto: absolúto (adj.). Eg.:En la vida, todo es
eskondidas, a azer ayuno un diya al anyo porke se relativo i no ay nada de absoluto.
akodrava ke ansina uzavan en su kaza en Diya de absorbarse: embolvérse (v). Eg.:Se embolvió en
Kipur. meldando este livro.
a la vez: en mizmo tiempo. Eg.: abuela: vava, nona, granmama. Eg.:
a lo mejor: puede ser. Eg.: abuelo: nono. Eg.:La nona, el nono, mizmo la
a menudo: akorrúto (adv.). Eg.:Pasa por aki akorruto. vizina de ariva ke ya saviya ke va vinir doktor,
(Munchas vezes.) vinian a kaza.
a partir de: a partír de. Eg.:Kursos de abuelo: papu, nono, granpapa. Eg.:
Djudeo-espanyol a partir del 8 de noviembre. abuelo, abuela: avuelo, avuela. Eg.:
a pie: a pié, a pyé (lok. adv.). Eg.:Kaminando a pie abundancia: abondánsa (f). Eg.:Uvo todo modo
komo 10 minutos. de frutas i zerzevates en abondansa!
a punto de: sovre el punto. Eg.: abundante: abondánte (adj.). Eg.:Les auguro ke
a rajatabla: a la létra. Eg.:Eyas observavan a la letra la mueva anyada les seya abondante de luz.
uno de los komandamientos. abundar: abondár (v). Eg.:Las frutas abondavan.
a sabiendas: todo en saviendo. Eg.: aburrir: enfasyar. Eg.:
A ver: veremos. Eg.: acabar: akavár (v). Eg.:Akavimos de komer.
abajo: abásho (adv.). Eg.:Kale ser modesto i mirar acabar: eskapar. Eg.:
mas abasho de si. Yamavan "los de abasho," "los acacia: akásia, akásya (f). Eg.:Las flores de
negros," o "los ke danyan". akasia tienen una golor muy delikada.
abalanzar: echar. Eg.: academia: akademíya, akademía (f). Eg.:Ay una
abalanzar: ekilibrar. Eg.: akademia relijioza Porat Yosef en Yerushalayim.
abandonar: abandonár (v). Eg.:Nunka no mos van acariciar: karesar. Eg.:
abandonar. accidente: aksidénte (m). Eg.:Tuve un aksidente
abastecer: abastesér (v). Eg.:Lavora de diya i de de oto.
noche para abasteser a su famiya. acción: aksión (f). Eg.:Mos eskrivyo en
abatido / abatida, afligido / afligida: abatído / abatída protestando la aksion del governo en Miami.
(adj.). Eg.:Desdichada de mi ! Me fui del bet din aceite: azete. Eg.:
abatida i muy triste... acelga: pazí (m). Eg.:Kalavasa, pishkado,
abogado: avokato. Eg.: agranada, pazi, etc.
aborrecer, odiar: aborresér (v). Eg.:Todos los ke me acento: aksán, aksénto (m). Eg.:Avlavan el Turko
aborresen aman la muerte. kon un aksan de Espanyol.
abrazar: abrasár (v). Eg.:Las dos se abrasan i se acentuación: aksantuasion. Eg.:
meten a avlar. acentuar: aksantuar. Eg.:
Pajina 39/76
Diksionario de Ladinokomunita
aceptar: akseptár (v). Eg.:No akseptamos mesajes además, por ende: indemas. Eg.:
en otras linguas. adiós: adío, adiyo (interj.). Eg.:No tengo razon?
acercar: aserkar. Eg.: Ansina ke sea: Adiyo!
acercarse: aserkarse. Eg.: adivinanza: endevína (f). Eg.:Los chikos
achaque: desrepozo. Eg.: djugavan a la endevina.
acicalarse: atakanárse (v). Eg.:-Bueno, me vistire i adivinar: endevinár (v). Eg.:Si endevinas lo ke
me atakanare, i salimos a kaminar. tengo en la aldikera, te do un razimo.
acomodar: akomodár (v). Eg.:Estamos trokando la adivino / adivina: endevíno / endevína (m/f).
ora para akomodar a todos. Eg.:Aviya uno nombrado Jak Namer, el endevino.
acompañar: akompanyár (v). Eg.:Kantaron kantikas adjetivo: ajektívo (m). Eg.:"Dezvelopado"
ermozas, akompanyadas kon gitara. siempre se uzo komo ajektivo.
aconsejar: konsejar. Eg.: adjetivo: adjektívo (m).. Eg.:La verdad i la
acontecer, ocurrir: akontesér (v). Eg.:Ke akontesio? sinseridad son los dos adjektivos ke resumen mi
Le akontesio una desgrasia. boletin.
acontecimiento; estreñimiento: afíto (m). Eg.:Afito administrar: administrár (v). Eg.:Teniya la
de bilibiz. (Konstipasyon fuerte. Neh.) responsabilidad de administrar el Reynado.
acordar: akordár (v). Eg.:Siertos privilejios de admiración: admirasión (f). Eg.:Tengo grande
minoridad fueron akordados en Lausanne. admirasion por sus lavoros.
acordarse: akordárse (v). Eg.:Las mujeres se admirar: admirár (v). Eg.:Todos estos esfuersos
akordaron entre eyas para akseptarla. son de admirar.
acostarse: espandirse, echarse. Eg.: adolescencia: adolesénsia (f). Eg.:Me izitesh
acostumbrado: alishtereádo (adj.). Eg.:Uno mas aboltar a mi adolesensia.
alishtereado ke mi, me grito "Ayde". advertir: avertír (v). Eg.:Es para avertirvos ke vos
acostumbrar: akostumbrár (v). Eg.:La djente se mando este e-mail.
akostumbra a la moda de vestirse. afeitarse: araparse. Eg.:
acostumbrar: alishtereár (v). Eg.:Mozotros ya mos aficionado / aficionada: aferrádo / aferráda (adj.).
aviamos alishtereado a esto. Eg.:Esta aferrado kon la ija del vizino.
acostumbrarse, aprender: ambezárse (v). Eg.:El aficionado, principiante: amatór (m). Eg.:Lo
ombre deve ambezarse a lo bueno i a lo negro. (Neh.) esto dando a un grupo de amatores del Ladino.
Ambezate a favlar (kon korteziya). (Neh.) afilado / afilado: aguzádo / aguzáda (adj.).
actividad: aktividád (f). Eg.:El lavora anchamente en Eg.:Para kortar esta ropa dura, prime una tijera
munchas aktividades. bien aguzada.
activo / activa, lanzado / lanzada: aktívo / aktíva afilador: aguzadór (m). Eg.:
(adj.). Eg.:Es un miembro aktivo de muestra komunita. afilar: aguzár (v). Eg.:Dame los kuchiyos para
acto: ákto (m). Eg.:No es solamente un akto de aguzar.
bienfezensya ma tambien un akto de piedad. afligir: aflijár (v). Eg.:Mi hazinura lo aflijo.
actor: aktór (m). Eg.:Keremos topar aktores ke afligirse: aflijárse, tenér péna (v). Eg.:Se aflijo
puedan avlar esta lingua. porke peryo su echo.
actriz: aktrísa (f). Eg.:Es una aktrisa formidavle. aflojar: afloshár (v). Eg.:Aflosharon la kuedra de
actual: aktuál (adj.). Eg.:Esto bushkando enformasion la barka.
sovre la situasion aktual del ladino. afortunado / afortunada: mazalózo / mazalóza
acuerdo: akórdo (m). Eg.:De akordo! (D'akordo!) (adj.). Eg.:Sos muy mazaloza de tener esta vida
adelantar: avansar, adelantar. Eg.: ke tyenes.
adelantar: adelantár (v). Eg.:Estamos perkurando afuera, fuera: afuéra, ahuéra, fuéra (adv.).
para mantener i adelantar la konosensya de esta lingua Eg.:Keriya djugar afuera kon los ijikos de la kaleja.
i de muesta ermoza erensya kultural... agachado: achunkádo (adj.). Eg.:Se kedo dos
adelante: adelántre (adv.). Eg.:Siempre ke mos malas oras achunkado, no lo mirimos en la kara.
vaygamos para adelantre i nunka para atras. agencia: adjénsia (f). Eg.:Me fui a la adjensia de
además: por demaziya, indemas. Eg.: viaje para merkar un bilyeto de avion.
además: además (adv.). Eg.:Ademas vos kero agobiar: oprimir. Eg.:
rengrasiar por vuestras palavras de apresiasion. agradecer: agradesér (v). Eg.:Azer i no
Pajina 40/76
Diksionario de Ladinokomunita
agradeser, es amargo komo la fiel. (Neh.) ermano me ambezo estos versos: "Yo so una kopeta
agradecer: rengrasiár (v). Eg.:Vos rengrasiamos de Kon sal i pimienta, Me dan un bezo Me kitan la savor."
vuestra atension. albóndiga: kofté, kyofté (f). Eg.:Unos kuantos
agradecimiento: agradesimiénto (m). Eg.:...un diyas antes, di la recheta de "koftes de prasa".
sentimiento sinsero de agradesimiento. alboroto, tumulto: baraná (f). Eg.:"Ijika, no agas
agua: água (f). Eg.:Ofriyan dulses kon una tavla de barana ke esta durmiendo tu padre".
plata kon vazos de agua freska. alcanzar: alkansár (v). Eg.:Nada no se alkansa
aguja: algúja, agúja (f). Eg.:El farmasisto echava sin sudar.
algujas a los hazinos. alcohol: alkól (m). Eg.:Uzavan un reshó ke se
agujerito: burakito de alguja. Eg.: asendiya kon alkol i metiyan a buyir el kaviko de la
agujero: buráko (m). Eg.:Avia un burako en la pared. demanyana.
ahí: ayi. Eg.: alegrarse: gustárse. Eg.:Mos gustimos de ver ke
ahogar: aogár, afogár (v). Eg.:Le echó los dedos al merkaron una kaza muy ermoza.
garón i lo aogó. alegre: alégre (adj.). Eg.:Tu alegre i yo kontente.
ahogarse: aogárse, afogárse (v). Eg.:Se aoga en una alegría: alegría, alegríya (f). Eg.:Sintir i kantar
kupa de agua. kantikas - mos dio alegriya a los korasones!
ahora: agóra (adv.). Eg.:Mos demando sovre el orijen alejar: aleshár (v). Eg.:Alesharon la boda.
de Ladino, i komo lo eskrivimos i lo pronunsiamos alemán: alemán, almán (m). Eg.:Su livro fue
agora. publikado i en aleman.
ahora mismo, ahorita: endagóra (adv.). alemán: almán, alemán (m). Eg.:Turistos kon
Eg.:Endagora abolti de Quiberon ande pasi unos 10 pasaporto alman no nesesitan viza.
diyas . alfiler: alfilár (m). Eg.:Rekoje un alfilar i lo apunta
ahorcar: pender. Eg.: sovre su vistido.
ahorrar: ekonomizar. Eg.: alfiler: alfinéte. Eg.:Teniya alfinetes espesiales
ahumar: aumár, afumár (v). Eg.:Merkaron peshkados kon kavesas de diferente kolores.
afumados. algarabía: patrania. Eg.:
aire, viento: ayre. Eg.: algarroba: aharóva (f). Eg.:Me akodro de arankar
aire, viento: áire, áyre (m). Eg.:Saldremos a tomar un aharovas i chuparlas komo chupamelas!
poko de aire. algo: álgo (pron.). Eg.:Algo akontesio?
ajuar: ashugár (m). Eg.:Ashugar i kontado te puedo algodón: algodón (m). Eg.:Mi madre aprontava
dar, la buena ventura vátela a bushkar. (Neh.) kada tadre las mechas de algodon.
al (a el): al (a el) (prep.). Eg.:Kere amostrar su mujer alguien, algo: algún (adj.. Eg.:Si viene algun
al mundo entero. prove, dale a komer.
al fin: a la fin. Eg.:Mete tu nombre a la fin de tu letra. alguien, alguno: algúno (pron.). Eg.:Alguno
al final: a la fin. Eg.:Despues de munchos anyos de vino?
lavoro, el reusho a la fin a inventar esta makina. alimentar: alimentár (v). Eg.:Uzavamos maiz
al principio: empriméro (adv.). Eg.:Emprimero, para alimentar a las gayinas.
¡SHANA TOVA U METUKA!! ANYADA BUENA I alimento: aliménto (m). Eg.:Ayi venden alimentos
DULSE ! Kualo ke aga emprimero? turkos o gregos.
al revés: arrevés (adv.). Eg.:Me se fue el bokado allá: aya. Eg.:
arreves. allá usted: el save. Eg.:
ala: ála (f). Eg.:La gayina tiene alas, ma no bola. alma: álma (f). Eg.:Ke su alma repoze en paz. Lo
alargar: alargár (v). Eg.:No kero alargar este sujeto. kero komo mi alma. El ojo ve, la alma dezea.
El Dio te alarge las vidas. almacén: magazén (m). Eg.:Los Djidios teniyan
alarmar: alarmár (v). Eg.:No ay koza de alarmar. Magazenes de Manifatura [vender ropas].
albala: dokumento ofisial. Eg.: almáciga: almastigá (f). Eg.:Almastiga es la
albericoque pequeño: zerdelí (m). Eg.: rechina de un arvole.
albino: blankúcho (m). Eg.:"BLANKUCHO" era akeya almendra: alméndra (f). Eg.:El Dio da almendras
kreatura/persona ke nasiya kon los kaveyos i los al ke no tyene muelas. (Prov.)
parparos blankos. almíbar: komposto. Eg.:
albóndiga: kopéta, kofté (f). Eg.:Kuando era chiko, mi almodrote: almodróte (m). Eg.:El almodrote es
Pajina 41/76
Diksionario de Ladinokomunita
una gratinada de berendjena asada, kon guevo, anciano / anciana: aedádo / aedáda (adj.).
azete, masa en mojo, i kezo, al orno. Eg.:La esklava seya de espanto, seya a kavza de
almohada: almáda (f). Eg.:Enriva l'almada aviya un la prometa deskuvryo a Abdulhamid ke su maestra
livro de tefila. lo topava a el muy aedado i enkapache de amor.
almorzar: komer por midi. Eg.: andar: irse. Eg.:
alquilar: alkilár (v). Eg.:Los tres estudiantes alkilaron andrajo: handrájo (m). Eg.:La ijika jdugava kon
un chiko apartamento. una kukla de handrajo.
alquiler: kirá (f). Eg.:Puede ofrirme de pagar parte de anécdota, chiste: anekdóta (f). Eg.:Mi mama
la kira de kaza. siempre kontava anekdotas.
alrededor: alderredór (prep.). Eg.:Alderredor de mi anestésico: anesteziko. Eg.:
kaza ay yervado. anfitrión, anfitrióna: anfitrión, anfitrióna (m/f).
alto / alta: álto / álta (adj.). Eg.:Ke tengas mazal alto i Eg.:La famiya del CIDICSEF es ekselente
ke korras de reushita a reushita. anfitriona.
alumbrar: arrelumbrar, asender. Eg.: ángel: ándjel (m). Eg.:Es un andjel.
alumno / a: elevo/a. Eg.: ángel: ándjelo (m). Eg.:
ama de casa: bulisa, mujer de kaza. Eg.: angel: malláh (m). Eg.:KUATRO MALLAHIM KE
amanecer: amanesér (v). Eg.:Kuando mas eskura MOS AKOMPANYEN.
está la nochada, mas presto amanese. (Neh.) anillo: aníyo (m). Eg.:Le regalo un aniyo de oro.
amanerado, pretencioso: hadrózo / hadróza (adj.). animal: animál (m). Eg.:Komo la evolusyon de
Eg.:No le plazyo akeya ijika porke era muy hadroza. los animales...
amante: amánte (m/f). Eg.:Despues de bien animar: animar. Eg.:
saludarsen, los dos amantes se desparten. animar: enkorajar. Eg.:
amar: kerer bien. Eg.: anís: anís, aínito (m). Eg.:El raki se aze kon
amargo / amarga: amárgo / amárga (adj.). Eg.:El anito.
kafe sin asukar es amargo. Ken englute amargo, no anisete turco: rakí (m). Eg.:El raki arrebive al
eskupe dulse. (Prov.) peshe.
amargura: amargúra (f). Eg.:No guadri amargura aniversario, cumpleaños: aniversário (m).
kontra los ke me ekspulsaron. Eg.:Oy es el aniversario del diya ke merkimos
amarillo: amaríyo / amaríya (adj.). Eg.:Se le izo la muestra kaza.
kara amariya de verguensa. año: anyáda (f). Eg.:Anyada (al lugar de anyo) se
amén: amén (m). Eg.:Vida larga i salud buena ke uza para auguros, kon el adjektivo "buena"
tenga, amen. Por un amen ke no kede. despues. Esto kere dizir el periodo del anyo entero.
amigo / amiga: amígo / amíga (n+adj.). Eg.:Amigo Eg.: Anyada dulse kon alegriya i sanedad para
viejo no se aze enemigo. todos.
amistad: amistád (f). Eg.:Las diferensias de enteres año: ányo (m). Eg.:Mas vale sien anyos de
yelan la amistad. (Neh.) galera, ke ir debasho de tierra. (Neh.)
amistoso, amistosa: amistózo, amistóza (adj.). anoche: anóche (adv.). Eg.:No me akodro lo ke
Eg.:El puevlo Cubano es un puevlo muy, muy amistozo. komi anoche.
amo: ámo (m). Eg.: añoranza: eskarinyo. Eg.:
amor: amór (m). Eg.:Mas vale pan kon amor ke añorar: eskarinyárse (v). Eg.:Ya se eskarinyo de
gayina kon dolor (Neh.) mi i kere bolar i verme.
añadir: adjustár (v). Eg.:Mesklar bien, adjustar la ante: en prezensia. Eg.:
tomat ke fue esprimida un poko para kitarle el kaldo. anteayer: antiyér (adv.). Eg.:Antiyer me estava
ancho / ancha: áncho / áncha (adj.). Eg.:Tiene mano muriendo de la dolor.
ancha (es jenerozo). antena parabólica: chanáka de sateiít (f).
anchoa: anchúa, anchúya (f). Eg.:Dizen (por reir) ke Eg.:Agora tenemos television kon chanaka de
ay 300 maneras de gizar la anchua. satelit.
anchoa salada: koyadúra (f). Eg.:La koyadura era un antepasados: antepasádos (m). Eg.:Mis avuelos
poko mas grande de la sardela i de karne muy blanda. i antepasados vinieron de Sefarad.
anchor: anchór (f). Eg.:La kamareta tiene 3 metros antes: ántes (prep.). Eg.:Me demandates la
de anchor. alkunya ke teniya antes de kazarme.
Pajina 42/76
Diksionario de Ladinokomunita
antigua: antíko / antíka (adj.. Eg.:Este kal es antiko árabe: arabo. Eg.:
(500 anios). araña: aránya (f). Eg.:Le entró una aranya al
antiguo / a: viejo / a. Eg.: meoyo.
antigüedad: antikitá (f). Eg.:Sokrate akel vertuozo araña, telaraña: tiralánya (f). Eg.:Kaza serrada
ombre de la antikita... se inche de tiralanyas.
antisemitismo: antisemitízmo (m). Eg.:Es otra forma arar: arar. Eg.:
de antisemitizmo. arar: arár (v). Eg.:
anudarse: echarse anyudo. Eg.: árbol: arvolé, arvól (m). Eg.:Arvol sin solombra
anunciar: anunsiár (v). Eg.:Tengo el plazer de (persona egoista).
anunsiarvos ke ya salyo el livro de kurso de Ladino . archivo: archivo. Eg.:
apagar: amatár (v). Eg.:Amata la lampa. arco: arko. Eg.:
aparecer: apareser. Eg.: ardor: ardor. Eg.:
aparente: aparente. Eg.: areglar, ajustar, ordenar: atakanár (v).
apartado / a: apartado / a. Eg.: Eg.:Rachel me lo atakano todo.
apartar: apartar. Eg.: arma: arma. Eg.:
aparte: apárte (adv.). Eg.:Kuando se kazo, biviya kon armario: almário, almáryo (m). Eg.:Guadravan
sus parientes; agora se salio aparte. Me puedes eskrivir los platos en el almaryo.
aparte si keres. aroma: parfum. Eg.:
apego: atamiento. Eg.: arpía: djibeladjuz. Eg.:
apellido: alkúnya (f). Eg.:Lo bushkaron kon el nombre arreglar: arreglar. Eg.:
i la alkunya. arreglarse: kontentarse. Eg.:
apenas: apénas (adv). Eg.:Apenas aboltas la kara, ya arreglo: arreglamiento. Eg.:
se izo tadre. arremangarse: arremangarse. Eg.:
apenas; sin embargo, no obstante: ándjak (adv). arrepentimiento: arrepentimiento. Eg.:
Eg.:Andjak, para el Ladino tenemos varias solusyones arrepentirse: arrepintirse. Eg.:
del problem. arrestar, parar: arrestar. Eg.:
apertura: avyertura. Eg.: arriba: arríva (adv.). Eg.:Metyó todo de arriva
aplauso: pálmas (f/pl). Eg.:Dar palmas. abasho.
apostillar: notar. Eg.: arribar, llegar: arrivar. Eg.:
apoyar: apoyár (v). Eg.:Esto dispuesto a meter mano, arriesgarse: rizikar. Eg.:
a apoyar i kolavorar. arrimar, apoyar: arrimár, apoyár (v). Eg.:Arrima
apoyarse: apoyárse (v). Eg.:Me apoyi a la meza para este espejo a la pared.
no kayer. arrimarse: arrimárse (v). Eg.:Ken en buen arvole
apoyo: apóyo (m). Eg.:A lo menos tendremos su se arrima, buena solombra lo kuvija. (Neh.)
apoyo moral. arroz: arroz. Eg.:
apreciado: apresiár, apresyár (v). Eg.:Sovre todo los arrugar: arrugar. Eg.:
mansevos empesan a apresyar i ambezar la lingua. arruinarse: falitar. Eg.:
aprender: ambezár (v). Eg.:Ambeza el arte i metelo artículo: artikolo. Eg.:
aparte. (Neh.) as: as, ázo (m). Eg.:Era un as en su echo.
aprender: aprender. Eg.: asegurar: asegurar. Eg.:
aprendizaje: aprendizaje. Eg.: así: ansí (adv.). Eg.:Komo el sol aklara la tinievla,
apretar: apretar. Eg.: ansi el estudyo aklara a la inyorensa. (Neh.)
aprobar (el examen): reushir el egzamen. Eg.: así: ansína (adv.). Eg.:Ansina topimos el mundo,
aprovechar: profitar. Eg.: ansina lo vamos a deshar.
aproximadamente: aproksimativamente. Eg.: así: así. Eg.:Azme este plazer, asi tengas todo
aquel, aquella: akél, akéya (adj.+ pron.). Eg.:En akel bueno, asi bivas munchos anyos. Asi biva yo ke te
momento me akodri lo ke diziya mi madre. Oye lo ke dishe la vedra.
dize akel. asiento: asentador. Eg.:
aquello: akéyo (m+pron.). Eg.:Ansina pasavamos los asistir: asistir. Eg.:
alhades en akeyos diyas ke no aviya televizion o video. asomar: espander. Eg.:
aquí: akí (adv.). Eg.:Ke bushkas por aki? asombrado: empalukeado. Eg.:
Pajina 43/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 44/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 45/76
Diksionario de Ladinokomunita
buscar: bushkár (v). Eg.:Ke bushkas por estas demanyana, la kampana de la eglisya sona.
partes? campesino / a, pueblerino / a: kazalino/a. Eg.:
búsqueda: bushkida. Eg.: campo: kampo, terreno. Eg.:
butaca: fotolyo (en teatro). Eg.: caña (zanca): péshe (m). Eg.:
caballero: sinyor. Eg.: canción: kantíka, kantíga (f). Eg.:Una de las
caballo: kavayo. Eg.: kantikas ke kanto es una ke tengo sintido en Izmir.
cabello: kavéyo (m). Eg.:Me se alevantaron los cañón: kanon. Eg.:
kaveyos de la kavesa. cansado / a: kansado/a. Eg.:
caber: kaver. Eg.: cansancio: kanserya. Eg.:
cabeza: kavesa. Eg.: cansancio: kansérya (f). Eg.:Estó muerta de
cabina: kamara. Eg.: kanserya.
cabo: kávo (m). Eg.:"Sofo letav" kere dizir "kavo cantar: kantar. Eg.:
bueno ke tengamos"!!!. Me vo kon ti al kavo del mundo. cante: kánte. Eg.:Sintimos muchos kantes en
cada: kada. Eg.: djudeo-espanyol.
caer: kayer. Eg.: canto: kánto. Eg.:Estas palavras me sonan komo
caer enfermo; gimotear: adolensyárse (v). un kanto.
Eg.:Puedo dizir ke me adolensyo kuando amostran la cantor - a: kantador / dera. Eg.:
gerra en la televizyon. caoba: akajú (m). Eg.:En la biblioteka teniyan
café: kavé, kafé. Eg.:Veniya a vijitarmos kada tadre a mobles de akaju.
tomar el kafe kon la mama. capacidad: kapachedad. Eg.:
caja: kasha. Eg.: capacitad: kapachitad. Eg.:
cajón: kashón (m). Eg.:Ande esta la yave ke estava capaz: kapachi. Eg.:
en el kashon? cara, rostro, semblante, faz: kára. Eg.:El mal i
cal (viva), (apagada): kal (biva), (amatada). el bien en la kara se ven. (Neh.) Kara de riza. Kosta
Eg.:Enkalaron la kaza kon kal blanka. los ojos de la kara.
calabozo: selula. Eg.: carácter: karakter. Eg.:
cálculo: kalkolo. Eg.: carbón: karvon. Eg.:
caldo: kaldo. Eg.: cardiaco / a: kardiako/a. Eg.:
caliente: kayente. Eg.: cargar: kargar. Eg.:
calificar: kalifikar. Eg.: cariño: karinyo. Eg.:
cáliz: chanaka. Eg.: carne: karne. Eg.:
callarse: kayarse. Eg.: carnero: karnéro (m). Eg.:De un karnero no se
calle: kaye. Eg.: kita dos kueros. (Neh.)
calleja: kaleja. Eg.: carnicero: kasap, karnesero. Eg.:
callo: kayo. Eg.:Ya me se izo kayo. caro / a: karo/a. Eg.:
calor: kalor. Eg.: carrete; polea; garrucha: karrúcha (f).
calvo: kalavasudo, kalvo. Eg.: Eg.:Travavan la barka kon una kuedra en una
cama: káma. Eg.:La kama es una buena koza, si no karrucha.
se durme se arrepoza. (Neh.) carretera, calzada: kamino prinsipal. Eg.:
cama: káma. Eg.:La kama es una buena koza, si no carro, automóvil: otomobíl (m), araba (f). Eg.:Mi
se durme se arrepoza. (Neh.) papa mos yevava a pasear kon otomobil.
camarero / a: garson - a. Eg.: carroza: karosa. Eg.:
cambiar: trokar. Eg.: carta, letra: letra. Eg.:
cambiar de opinión: trokar de opinion. Eg.: carta, tarjeta: karta. Eg.:Yo meldi tu karta kon
camilla: ánda (f). Eg.:Despues del aksidente, lo muncho intereso.
yevaron kon una anda. cartera: chanta de ombre. Eg.:
caminar: kaminar. Eg.: cartera: portofolio de dokumentos. Eg.:
camino: kamíno. Eg.:Ke tengan todos kaminos de casa: kaza. Eg.:
leche i miel i al vermos. casar: kazar. Eg.:
camisa: kamiza. Eg.: casi: káji, káje, kuáje (adv.). Eg.:Mora kaji
campana: kampána (f). Eg.:A las ocho de la enfrente de mi.
Pajina 46/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 47/76
Diksionario de Ladinokomunita
cólera, furor: íra, bírra (f). Eg.:No eskrivas una karta conceder: konsedér (v). Eg.:Devesh de konseder
en un momento de ira. ke si en un pais ay munchas linguas, en akel pais...
cólera, furor: bírra, íra (f). Eg.:Le suvyo la birra. conceder: dar razon. Eg.:
colgar: enkolgar. Eg.: conciencia: konsensia, konsensya. Eg.:
coliflor: kuchundúrya (f). Eg.: concierto: konserto. Eg.:
coliflor: kulupíya, koliflór (f). Eg.: conclusión: konkluzion. Eg.:
colmado: bakal. Eg.: condenación: kondanasion. Eg.:
colonia: koloniya. Eg.: condición: kondision. Eg.:
colonia: kolonya. Eg.: conducir: konduzir. Eg.:
color (el): kolor (la). Eg.: conducta: kondukta. Eg.:
columna: kolona. Eg.: conductor - a: konduktor - a. Eg.:
columpiarse: kunarse. Eg.: conferencia: Konferénsia, konferensya (f).
columpio, cuna: kuna. Eg.: Eg.:Mis konferensias son siempre en ladino.
comandante: komandante. Eg.: confianza: konfiensa. Eg.:
combinación: kombinasion. Eg.: confianza: feúzya, fiúzia, feguza (f). Eg.:Tener
comedia: komedia. Eg.:Me pushó a eskrivir en feuzya en el Dio, no en fijo de ombre. (Neh.)
djudeo-espanyol mi komedia muzikal. confiar: konfiar. Eg.:
comentario: komentário. Eg.:Meldimos kon muncha confidencia: konfidensia. Eg.:
atension e interes los komentarios echos por muestros confín: punta. Eg.:
amigos. confundir: konfonder. Eg.:
comer: komér, kumér (v). Eg.:Me dava a komer confuso / a: konfuzo / a. Eg.:
lentejas kon kuchara en la boka. congelador: konjeladór (m). Eg.:Mi ija tiene su
comerciante: komersante. Eg.: konjelador en el garaj.
comestible: de komer. Eg.: congreso: kongreso. Eg.:
comida: komída, kumída (f). Eg.:Zevulun disho: "La conmigo: kon mi. Eg.:
mijor komida es avaz sekas kon arroz." conocer: konoser. Eg.:
comienzo: empesijo. Eg.: conocido / a: konosido/a. Eg.:
como: komo. Eg.: conquistar: konkuistar. Eg.:
como quiera que: una vez ke. Eg.: consecuencia: konsekuensa. Eg.:
compaginación, maquetación: kompajinasyón (f). conseja, cuento: konséja, kuénto. Eg.:Ke
Eg.:Eskapimos la kompajinasyon del suplemento de la ermozos son los kuentos de la tiya de Sulucha!
gazeta. consejo: konsejo. Eg.:Es kon orgolyo ke
compañero / a: kompanyero / a. Eg.: resivimos sus mesajes i konsejos.
compartir: partajar. Eg.: consentir: konsentir. Eg.:
competitivo / a: kompetitivo / a. Eg.: conservar: konservar. Eg.:
completamente: kompletamente. Eg.: considerar: konsiderar. Eg.:
comprar: merkar. Eg.: considerarse: konsiderarse. Eg.:
comprender, entender: entendér (v). Eg.:Poko avlar consigo mismo: kon si mizmo. Eg.:
i muncho entender! consolar: konsolár (v). Eg.:La madre konsola su
compromiso: espozorio. Eg.: ijo, alimpiando sus ojos.
compuesto: kompuesto. Eg.: consolar, reconfortar: afalagár (v). Eg.:Afalagar
común: komun. Eg.:Sus lingua komun era el kon palavras vanas. (Katalán)
Fransez. Es una persona muy komun. consonante: konsonante. Eg.:
comunicar: komunikar. Eg.: constante: konstante. Eg.:
comunidad: komunidád, komunitá. Eg.:La komunidad constar: estar seguro. Eg.:
de 900 Judios de Salonika supo organizar un kongreso. consternación: konsternasion. Eg.:
con: kon. Eg.: construcción: frágua (f). Eg.:La fragua mueva es
con moho, mohoso: amofádo, amufádo (adj.). komo un otel.
Eg.:Pan amofado construir: fraguár (v). Eg.:Sintyendo sus
con resfriado: abashamentádo (adj.). Eg.:Esto konsejos, el soverano izo fraguar la KIZ KULESI.
abashamentada. construir: konstruir. Eg.:
Pajina 48/76
Diksionario de Ladinokomunita
consuelo: konsolasión (f). Eg.:Vinieron muchos a coste: kóste (m). Eg.:Oy estan vendiendo al
darmos konsolasion. koste.
cónsul: konsul. Eg.: costumbre: kostúmbre. Eg.:Muestra erensia
consulado: konsolato. Eg.: kultural, ke es la lingua, kultura, uzos i
contar: kontar. Eg.: kostumbres...
contemplar: kontemplar. Eg.: cotidiano / a: kotidiano / a. Eg.:
contener: kontener. Eg.: crear: krear. Eg.:
contenerse: kontenerse. Eg.: crecer: engrandeser. Eg.:
contentar: kontentar. Eg.: crecer: kreser. Eg.:
contento / a: kontente. Eg.: creer: kreyer. Eg.:
contexto: konteksto. Eg.: criada, mozo / moza: moso / mosa. Eg.:
contigo: kon ti. Eg.: criatura: kriansa. Eg.:
continuado: kontinuado. Eg.: criatura: kriatura. Eg.:
continuar, proseguir: kontinuar. Eg.: crimen: krimen. Eg.:
continuidad: kontinuidad. Eg.: crío / a: krio / a. Eg.:
continuo: kontinuál (adj.). Eg.:Ay un bruido kontinual. crisis: kriza. Eg.:
continuo: kontinúo (adj.). Eg.: cristal: vidro. Eg.:
contra: kontra. Eg.: cristiano, cristiana: kristiáno, kristiána.
contrario / a: kontrario. Eg.: Eg.:...djudias fueron salvadas por amigos
contribución: kontribusyon. Eg.: kristianos.
controlar: kontrolar. Eg.: criterio: kriter. Eg.:
convencer: konvenser. Eg.: crudo / cruda: krúdo / krúda (adj.). Eg.:Estos
copa: tasa, kupa. Eg.: biervos krudos me shokan.
copia: kopia, kopya. Eg.: cruzada: kruzada. Eg.:
coraje: koraje. Eg.: cruzar: pasar enfrente. Eg.:
corazón: korason. Eg.: cuaderno: tefter. Eg.:
corbata: kravata. Eg.: cuadro: kuadro. Eg.:
corcho: kórcho (m). Eg.:Kita el korcho de la ridoma cual: kuál, kuála. Eg.:Kual es tu ijo?
de vino. cualidad: kualidad. Eg.:
cordero: kodrero. Eg.: cualquier / cualqiera: kualkiér, kualkyér
coro: koro. Eg.: (adj/pron.). Eg.:Se puede meldar en kualkier livro
corral, patio: kortijo. Eg.: de linguistika.
correa: banda de kuero. Eg.: cuando: kuando. Eg.:
correctamente: korektamente. Eg.: cuantitad; decision: karar. Eg.:Miro de eskrivir
corregir: korijar. Eg.: el karar ke puedo. Kere dizir ke si uno dio
correo: pósta (f). Eg.:Los kuatro livros kostan 80 $ karar a una koza o si uno pensa una koza, no troka
kon posta aerea. Echar una karta a la posta. de opinion.
correr: korrer. Eg.: cuanto: kuánto. Eg.:Kuanto me das por ir i venir?
corrida: korrida. Eg.: cuantos, cuantas: kuántos, kuántas. Eg.:Muera
corriente: korriente. Eg.: Shimshon kon kuantos son.
corroborar: konfirmar. Eg.: cuarto: kuárto (m). Eg.:Komimos kada uno el
cortar: kortar. Eg.: kuarto del melon.
Corte: Korte. Eg.: cuarto: kuatrén, kuartén (adj.). Eg.:Su kuatren ijo
cortesía: politeza. Eg.: estudió mas muncho.
cortina: kortina. Eg.: cuatro: kuatro. Eg.:
corto / a, bajo / a: kurto / a, bashitiko / a. Eg.: cubrir: kuvrir, kuvijar. Eg.:
cosa: koza. Eg.: cuchara: kuchara. Eg.:
coser: kuzir. Eg.: cuchillo: kuchiyo. Eg.:
cosquillas: koshkiyas. Eg.: cuello: garganta. Eg.:
costa: kósta (f). Eg.: cuenta: kuénto. Eg.:Kuento arreglado es medio
costar: kostar. Eg.: pagado. (Neh.)
Pajina 49/76
Diksionario de Ladinokomunita
cuerda: kuedra. Eg.: troko en los dalkavo 50 anyos. Estuvo bien enteresante
cuerno de carnero usado como instrumento el dalkavo paragrafo ke eskrivites.
musical tradicional judio.: shofár (m). Eg.:Sintimos de ello, de ella: déyo / déya (m/f). Eg.:Dizen ke
al shofar kon respekto i kon grande amor. se deve tener siempre dos deyos en la meza.
cuerpo: puerpo, kuerpo. Eg.: de familia: familial, familyal. Eg.:
cuesta: suvida. Eg.: de nuevo: de muévo. Eg.:I yo respondi de
cuesta abajo (ir): abasháda (f). Eg.:Moravamos muevo, i dishe ke mas no vo eskrivir.
serka de la Kula una abashadika ke se yamava El Kal de repente: en supito. Eg.:
De Los Frankos. de repente: ensupito. Eg.:
cuestión, pregunta: kestión, kestyón (f). Eg.:No agas de Turquía: turkáno, turkána (adj.). Eg.:Solo los
kestyon de esto, ke no tiene emportansa. sefaradim turkanos van a konoser esta palavra
cuestionario: kestionário (m). Eg.:Inchi un "alikobeni"!
kestionario sovre el djudeo-espanyol. de vez en cuando: de vez en kuando. Eg.:
cueva, caverna: meará (f). Eg.: debate: debáte (m). Eg.:
cuidado: kudiado, atension. Eg.: deber: devér (v). Eg.:Paga a ken deves, saves lo
cuidar: kudiar. Eg.: ke tienes (Neh.)
culo: kúlo (m). Eg.:Lavorar por un kulo de pipino. decidir: desidar. Eg.:
culpa: kulpa. Eg.: decidir: dechidir. Eg.:
culpa de: achákes de (m). Eg.:Vino tadre achakes de decidirse: dechidirse. Eg.:
la luvia. décimo: diezén, dyezén (adj.). Eg.:El Dyezen
cultivado / a: kultivado/a. Eg.: Kongreso de Estudios Djudeo-espanyoles...
cultura: kultura. Eg.: decir: dezír, dizír (v). Eg.:No es kon dezirlo solo.
cultural: kulturál. Eg.:Konservaron aspektos decir: dizír, dezír (v). Eg.:No son kozas ke se
kulturales del Djudaismo. dizen.
cumplido: komplido. Eg.: decisión: dechizión, dechizyón (f). Eg.:Miller,
cumplimiento: komplimento, komplimieento. Eg.: para ser dramaturgo, tomo la dechizion de seguir
cumplir: komplir. Eg.: sus estudios.
cumplir: kumplir. Eg.: decisión: desizión, desizyón (f). Eg.:Esperamos
curarse: sanarse. Eg.: ke vash a respektar muestra desizyon, i deshar la
curiosamente: kuriozamente. Eg.: lengua de LK asigun esta.
curiosidad: kuriozita. Eg.: decorado: dekor. Eg.:
curioso / a: kuriozo / a. Eg.: dedicarse: dedikarse. Eg.:
curso: korso. Eg.: dedo: dedo. Eg.:
curso: kúrso. Eg.:Gloria Ascher la va emplear en su defender: defender. Eg.:
kurso de kultura sefaradi. defenderse: defenderse. Eg.:
curva: viraje. Eg.: dejar: deshar. Eg.:
curva, través: kórva, kúrva (f). Eg.:Ay munchas delantal: prostéla (f). Eg.:La vistio i le metio
kurvas en este kamino. prostela.
cuyo / a: ke tiene. Eg.: delantal: delantál (m). Eg.:Mama i delantal ke
dado: dado. Eg.: tapan muncho mal.
daño: dányo (m). Eg.:No sale danyo de akavidarse. delante: delantre. Eg.:
dar: dar. Eg.: delegar: delegar. Eg.:
dar a luz: meter al mundo. Eg.: delgado / delgada, débil: fláko / fláka (adj.).
dar una noticia: informar. Eg.: Eg.:El Doktor Beraha era alto i muy flako, teniya un
darse cuenta: rendérse kuénto, dárse kuénto. Eg.:Me antojo sovre la nariz.
di kuento ke devemos eskrivir en esta lingua para no delicioso, deliciosa: delisiózo, delisióza (adj.).
olvidarla. Eg.:Munchos frutos delisiozos i salutaryos por
darse prisa: apresurarse. Eg.: ofreser.
de: de (prep.). Eg.:De oy endelantre... Este livro es de demás: otros. Eg.:
mi ermano. demasiado: demaziado. Eg.:
de al cabo: dalkávo (adj.). Eg.:Parese ke el mundo democracia: demokrasia. Eg.:
Pajina 50/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 51/76
Diksionario de Ladinokomunita
diez: diéz, dyéz (adj. num.). Eg.:Un bivo ke te mate i doce: dodje. Eg.:
diez bovos ke no te abediguen. doctor: doktor. Eg.:
diferencia, disparidad: diferensia. Eg.: documento, cédula: dokuménto (m). Eg.:Meldar
diferente: diferénte. Eg.:Teniyan unos kuantos dokumentos en solitreo no es muy fasil, no es
biervos diferentes ke solo eyos uzavan. kolay.
difícil: zor. Eg.:Mi echo, komo vos dishe, no es mas dólar: dolar. Eg.:
zor ke del vuestro! doler: ergueler. Eg.:
difícil: difísil. Eg.:Es una koza muy difisil a dar a dolor: dolór (f). Eg.:Muncha miel da dolor de
entender. tripa.
dificultad: difikultad. Eg.: doméstico / a: domestiko / a, de kaza. Eg.:
difundir: difuzar. Eg.: domingo: alhád (m). Eg.:Shabat por la tadre es
difunto / a: defunkto / a. Eg.: Noche de Alhad.
difusión: difuzyon. Eg.: dominio: dominasion. Eg.:
dignidad: dinyidad. Eg.: don: musyu. Eg.:
diluvio, gran cantidad: mabúl (m). Eg.:Kosta un doña, señora: madám (f). Eg.:Hanumika, vate
mabul de paras. ande Madam Viktorya, dile ke te de un poko de
dinero: dinero. Eg.: "oturburda"
dinero: moneda, para. Eg.: donde: de ande. Eg.:
dinero: paras. Eg.: donde, a donde: ánde, ónde (adv.). Eg.:Ande lo
dinero: pará (f). Eg.:La pará va i viene. metes, ayí está. Onde komen dos, komen tres.
dinero turco: lira. Eg.:La moneda de la Turkiya es la dormir: durmir. Eg.:
LIRA. dormitorio: kam. de echar, dormitorio. Eg.:
Dios: Dio. Eg.: dos: dos. Eg.:
dirección: adréso (m). Eg.:Manda tu letra a su doscientos: dozientos. Eg.:
adreso. dotado / dotada, hábil: akumplído / akumplída
dirección: direksion, adreso. Eg.: (adj.). Eg.:Mario Levi es un otor muy akumplido.
directamente: direktamente. Eg.: droga, medicamento: dróga (f). Eg.:La droga ya
directo / a: direkto / a. Eg.: le izo efekto.
director, empresario: direktór. Eg.:Su padre era el ducharse: tomar dush. Eg.:
direktor de un koro de kantar i de musika. duda: dubio. Eg.:
disco: disko. Eg.: duelo: dolio. Eg.:
disculpar: diskulpar. Eg.: dueño / a: patron, proprietario. Eg.:
discusión: diskusion. Eg.: dulce: dulse. Eg.:
discutir, argüir: diskutir. Eg.: duración: durasion. Eg.:
diseño, dibujo: desén (m). Eg.:Vos rogo de no meter durante: durante. Eg.:
ni aneksos, ni desenes en los mesajes. durar: turar. Eg.:
disfrutar: gozár (v). Eg.:Gozaremos de todo lo bueno duro / a: duro / a. Eg.:
de este mundo. e: e. Eg.:Estudios de lingua e istoria...
disparar: tirár, travár sóvre (v). Eg.:En MEXICO se echar, arrojar: echar. Eg.:
dize "hechar plomo" en lugar de "tirar balas kon echarse: echarse. Eg.:
revolver". edad: edad. Eg.:
disponer: dispozar. Eg.: edicto: dekreto. Eg.:
disputa, riña: pléto, pléyto (m). Eg.:Despues de un editar: editar. Eg.:
buen pleto, una buena paz. editorial: editoriál (m). Eg.:
distinguir: distinguir. Eg.: efecto: eféto, efékto (m). Eg.:Una ovra kompleta
diverso: diverso. Eg.: kon aranjamientos orkestrales i efektos teatrales...
divertirse: divertirse. Eg.: egoísta: egoisto/a. Eg.:
divorciado: kito. Eg.:Se kazo por la sigundo vez kon ejecutar: egzekutir. Eg.:
un ombre kito tambien. ejemplar: egzemplar. Eg.:
doblar: doblar. Eg.: ejemplo: egzempio. Eg.:
doblar: dublar. Eg.: ejemplo: enshémplo. Eg.:Aki te mando unos
Pajina 52/76
Diksionario de Ladinokomunita
kuantos enshemplos del fenomeno linguistiko. interesar esta anketa ke izo Klara Perahya en Istanbul
ejercicio: egzersis. Eg.: entre 805 personas.
ejército: armada. Eg.: enema: ayúda (f). Eg.:El doktor le rekomendo
el: el. Eg.: una ayuda.
elección: eleksion. Eg.: Enero: Jenero. Eg.:
electricidad: elektrisita. Eg.: enero: enéro. Eg.:Entre los dias 4 asta 9 de
electrodoméstico: intrumiento de kaza. Eg.: enero me vo topar en "Kings Point".
electrónica: elektronika. Eg.: enfermedad: hazinura. Eg.:
elegir: elijir. Eg.: enfermería: enfirmeria. Eg.:
ella: éya. Eg.:Eya era la mas chika de 19 kriaturas! enfermo / a: hazino / a. Eg.:El konosiya todos los
ellos, ellas: éyos / éyas (pron.). Eg.:No ay nada de hazinos i dava konsejos.
esperar de eyos. enfrente: enfrente. Eg.:
embajador: ambasadór (m). Eg.:Estava envitado el engendrar: enjendrar. Eg.:
ambasador kon la mujer. engordar: engodrar. Eg.:
embajador: embasadór, embashadór (m). Eg.: enjoyado / a: yeno de djoya. Eg.:
embargar: apanyár (v). Eg.:Esta asentada en la siya, enjuagar, lavar: enshaguár (v). Eg.:Enshaguate
apanyando moshkas. la boka!
embargo: embargo. Eg.: enloquecer: enlokesér (v). Eg.:El bruido de los
embestir: asaltar. Eg.: ijikos me enlokesen.
emisión: emision. Eg.: enmohecido: enmofesído (adj.). Eg.:Kazas
empanada: mína (f). Eg.:Mos dio una recheta de enmofesidas kon kamaretas aleskuras.
mina de espinaka. enojarse, enfadarse con...: arraviárse (v).
empanadas: pastéles (m). Eg.: Eg.:Para ke no se arravye, este ultimo mesaje suyo
emperador: imperador. Eg.: lo estamos pasando.
empezar: empesar. Eg.: enojo, aflicción, molestía: sehorá (f). Eg.:No te
empleado / a: empiegado / a. Eg.: tomes sehora: una puerta se serra, otra se avre.
empresa: entreprisa. Eg.: (Neh.)
empujar: arrepushar, arrondjar. Eg.: ensalada: salata. Eg.:
empujar, expulsar: arrondjár (v). Eg.: ensartar: alfilár (v). Eg.:
en: en. Eg.:Bivo muy leshos , en el kampo. enseguida: devista, pishin. Eg.:
en fin: enfin. Eg.: enseñar: ensenyar. Eg.:
en general: jenerálmente (adv.). Eg.:Bivimos ayi una ensuciar: ensuziar. Eg.:
vida jeneralmente trankila. enteramente: enteramente. Eg.:
en medio: en medio. Eg.: enterar: dar haber, informar. Eg.:
en seguida: en vista, pishin. Eg.: enterarse: tomar haber, informarse. Eg.:
en seguida: pishin. Eg.: entero: entero. Eg.:
enaguas: kombinezon, jupon. Eg.: enterrar: enterrar. Eg.:
encantado, deleitado: tresalído / tresalída (adj.). enterrarse: enterrarse. Eg.:
Eg.:Estó tresalido de vervos despues de tanto tiempo. entierro: enterramiento. Eg.:
encender: asender. Eg.: entonces: entónses, estónses. Eg.:Estonses i
enciclopedia: ansiklopédia (f). Eg.:De ansiklopedias agora no! (Todo lo bueno kedo en el pasado!)
a diksionarios, siempre emplean el nombre Ladino. (Neh.)
encima: ensíma. Eg.:Pasa el fregon por ensima el entonces, por lo tanto: dunke, alora. Eg.:
moble. entorno: entórno (m). Eg.:Es bueno tener karas
encontrar: enkontrar. Eg.: de riza en el entorno.
encontrarse: enkontrarse. Eg.: entrada: entrada. Eg.:
encontrarse a disgusto: estar desrepozado. Eg.: entrar: entrar. Eg.:
encontrarse a gusto: estar repozado. Eg.: entre: entre. Eg.:
encontrarse bien: sentirse bien. Eg.: entre tanto: entremientes. Eg.:
encuentro: enkontro. Eg.: entregar: entregar. Eg.:
encuesta: ankéta (f). Eg.:Me parese ke vos va entretener: azer pasar el tiempo. Eg.:
Pajina 53/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 54/76
Diksionario de Ladinokomunita
Eg.:Tuvimos oras estrechas. Eg.:Los ajenos azen mas ke los serkanos. (Neh.)
estrella: estreya. Eg.: extraño: estranyo. Eg.:
Estrella de David (Escudo de David): Magen David. extraño, raro: toáf (adj.). Eg.:
Eg.:El Eskudo de David (Magen David) es el simbolo fácil: fásil, koláy (adj.. Eg.:Ke se les aga mas fasil
del puevlo djudio. Eskudo de David: Una forma de dos i ke syerva a todos.
triangulos ekuilateros pozados uno ensima del otro en fácil: koláy (adj.). Eg.:Kolay i livyano ke te se
arreves, formando una estreya de 6 puntas. aga.
estreñimiento: duréra (f). Eg.:Mal por durera, peor faena: dever, mision. Eg.:
por shushunera. (Prov.) (Neh.) faja, ajuar del recien nacido: fashadúra (f).
estropearse: estropiarse. Eg.: Eg.:En la kortadura de la fashadura, se echava
estudiante: estudiante, elevo. Eg.: bombones blankos.
estudiar: estudiar. Eg.: faja, pañal: fásha (f). Eg.:De la fasha asta la
estudio: estúdio. Eg.:El mas importante es el estudio mortaja, no te vas a azer benadam!
del Gershom Scholem. falda: fusta. Eg.:
estupendo / a: estupendo / a. Eg.: faltar: mankar, faltar. Eg.:
etc., etcétera: Ets., etsétera. Eg.:El espanyol, fama: fama. Eg.:
fransez, italiano, ets. son linguas latinas. familia: famíya (f). Eg.:Por seguro ke semos
Europa: Evropa. Eg.: todos una famiya .
evidenciar: averdadear. Eg.: familiar: familiar, familyar. Eg.:
examen: egzamen. Eg.: famoso / a: famozo/a. Eg.:
examinar: egzaminar. Eg.: fantasía: fantazía, fantezíya (f). Eg.:Solo fueron
excelente: ekselente. Eg.: fantazias.
excepción: eksepsion. Eg.: fantástico / a: fantastiko/a. Eg.:
excepto: ekseptado. Eg.: farmacia: farmasiya. Eg.:
exclamar: esklamar. Eg.: fascista: fashisto/a. Eg.:
excomulgado; canalla: mehorám (m). Eg.:Agora lo fastidioso / a: fastidiozo / a. Eg.:
kastigare a este mehoram. fatigado / a: fatigado/a. Eg.:
excusa: ekskuza. Eg.: fatigar: fatigar. Eg.:
excusar, disculpar: eskuzar. Eg.: favor: favor. Eg.:
exiliar: egziliar. Eg.: favor: hatir. Eg.:
existir: egzistir. Eg.: faz, cara: fácha, faz, kára. Eg.:Lo ke tienes de
éxito, abundancia: azlahá (f). Eg.:Azlaha ke te meta dizir, dimelo en facha.
el Dio. fe: fey. Eg.:No tener ni ley, ni fey, ni profeta.
éxito, logro: reushitá (f). Eg.:Le dezeamos viaje (Neh.)
bueno i reushita buena. fecha: data. Eg.:
expandir: espandir. Eg.: fecha: dáta. Eg.:Un buen merkader paga su bono
experimentar: eksperimentar. Eg.: a su data.
explicación: eksplikasion. Eg.: federación: federasion. Eg.:
explicar: eksplikar, dar a entender. Eg.: felicidad: felisida. Eg.:
explorar: eksplorar. Eg.: felicitación: felisitasion. Eg.:
explosión: eksplozion. Eg.: feliz: feliche. Eg.:
explotar: eksplozar. Eg.: feo / a: feo/a. Eg.:
exponer: ekspozar. Eg.: fiado: fiádo (adj.). Eg.:El fiado es dos vezes
exposición: ekspozision. Eg.: pagado.
expresar: ekspresar. Eg.: fiarse, hacer confianza: fiárse (v). Eg.:Te
expresión: ekspresión (f). Eg.: puedes fiar en eya.
expulsión: ekspulsion. Eg.: fideos: fidéos (m). Eg.:
extender: ekstendér (v). Eg.:Es una famiya fiebre: kayentura. Eg.:
ekstendida de todos los Sefaradim del mundo. fiel: fidél (adj.). Eg.:Kero ser fidel a la lingua ke
extenso / a: espandido / a, ancho. Eg.: me ambezi de kriatura.
extranjero / extranjera: ajéno / ajéna (adj.+ m/f). fiesta: fiesta. Eg.:
Pajina 55/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 56/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 57/76
Diksionario de Ladinokomunita
hasta: fíno (kolokyal) (prep.). Eg.:Me asenti para historia: estória, istória, estórya. Eg.:El profesor
meldarlo del empesijo fino la fin. mos avlava de la istoria de los sefaradim.
hasta: físta (konj.). Eg.:Ya lo saven fista las pyedras historias: estórias, istórias, estóryas. Eg.:No me
de la kaye. kontes estoryas de mil i una noche.
hebreo: ebreo. Eg.: hocico: nariz (de animal). Eg.:
hebreo: ivrít. Eg.:Avlo en ivrit sovre la lingua i los hoja: ója, foja (f). Eg.:Tiene muncha difikultad de
uzos. inchir la sola oja en Djudeo-Espanyol. Ya abolti la
hechizo, encanto: echizo. Eg.: oja , unika solusion , i no guadri aborrision. Los
hecho: fakto. Eg.: sestos de ruda, kon las ojas i flores...
hecho, acto, acción realizada: écha. Eg.:Le van a holocausto: olokósto (m). Eg.:Sovrebivieron el
pagar segun sus echas. Olokosto ma kedaron sin nada.
heder; irritar: fedér (v). Eg.:De la kavesa fyede el holocausto: shoá (f). Eg.:El sujeto de los
peshkado. sefaradim en la Shoa es muy poko konosido.
hedor; arrogancia: fedór (m), fedorína (f). Eg.:Está hombre: ombre. Eg.:
yeno de fedor. hombro: ombro. Eg.:
helado: yeláda (f). Eg.:De los Meksikanos sinti ke homenaje: omenaje. Eg.:
"dondurma" se dize "yelada". honor: onor. Eg.:
helado: dondurmá (f). Eg.:Mos keriya enkomendar hora: óra (f). Eg.:Muestros padres kontavan de
una dondurma (yelada) famoza de Cesme . oras negras (difisiles) ke pasaron.
heno: yerva seka. Eg.: horno: orno. Eg.:
herencia: erensia. Eg.: horrible: orivle. Eg.:
herida: ferida. Eg.: hortelano / a: guertalano/a. Eg.:
herido / a: ferido/a. Eg.: hospital: ospital, espital, eshpital, ispital. Eg.:
herir: ferír (v). Eg.:Tantos muertos i feridos! Komo es hospitalidad: ospitalidad. Eg.:
pozivle esto? hotel: otél (m). Eg.:El abasho a un chiko otel.
hermana: ermana. Eg.: hoy: oy. Eg.:
hermano: ermano. Eg.: hucha: kamizíya (f). Eg.:
hermoso, bello / a: ermozo / a. Eg.:Teniya dos ijas, huerta: bostan. Eg.:
mansevikas i muy ermozikas. huerto: guerta. Eg.:
hermosura: ermozúra. Eg.:Es una prova de la huerto: guerto. Eg.:
ermozura i de la rikeza de muestra kultura. hueso: gueso. Eg.:
héroe: eroe. Eg.: huésped, convidado: musafir. Eg.:
hervir: buyir. Eg.: hueva seca salada: abudáraho (m). Eg.:
hielo: buz (m). Eg.:No entiendo komo kitash la hueva seca salada: abudáho (m). Eg.:
komida yelada buz i la metesh en el orno. huevo: guevo. Eg.:
hielo: yélo, buz (m). Eg.:Metiyamos el karpuz en el huir: fuyir. Eg.:
pozo para ke se yele, porke no teniyamos yelo (buz). humanidad: umanidad. Eg.:
hierro: fiérro, fyérro (m). Eg.:Ijo de kriar, fierro de húmedo: úmido (adj.). Eg.:El lavado kedó úmido.
mashkar. humillación: umiliasion. Eg.:
hierro (yerro): yerro. Eg.: humillar: umiliar, arrebashar. Eg.:
hígado: lígado, fégado (m). Eg.:Se le kemo el ligado, Hungría: Ungaria. Eg.:
de tanto bever alkol. idea: idea. Eg.:
higo: igo. Eg.: idioma: idióma (m). Eg.:
hija: ija. Eg.: igual: igual. Eg.:
hijo / hija: ijo / ija (m/f). Eg.:son ijos de dos ermanos ilusión: iluzion. Eg.:
hijo / hija: fíjo / fija (m/f). Eg.:Si no fago lo ke estó imagen: imaje. Eg.:
diziendo, no so fijo de mi padre (Neh.) imaginar: imajinar. Eg.:
hijos: íjos (m/pl). Eg.:Todos somos ijos de las imitar: imitar. Eg.:
Mitzvot. impaciente: impasiente. Eg.:
hincar (algo puntiagudo): enfinkár (v). impedimiento: impedimiento. Eg.:
Eg.:Enfinkarse por las tiralanyas. impedir: empedir. Eg.:
Pajina 58/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 59/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 60/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 61/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 62/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 63/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 64/76
Diksionario de Ladinokomunita
ojo: ójo (m). Eg.:El ojo ve, la alma dezea. otro / a: otro/a. Eg.:
oler: goler. Eg.: oveja: ovéja (f). Eg.:Teniyamos una oveja ke
olor: golor. Eg.: parió tres kodrerikos.
olor: guésmo (m). Eg.:Las rompiyamos para goler el pabellón: paviyon. Eg.:
guesmo del pino. pacer, pastar: komer yerva. Eg.:
olvidar: olvidár, ulvidár (v). Eg.:Komo olvidar las paciencia: pasensia. Eg.:
ermozas tadradas, las vijitas familiales. padre: padre. Eg.:
olvidarse: olvidárse, ulvidárse (v). Eg.:Ya me olvidi padres: pádres (m/pl). Eg.:En tiempo de
kualo era ke keriya dizir. muestros padres...
once: onze. Eg.: pagar: pagar. Eg.:
operar: operar. Eg.: página: pájina (f). Eg.:Ay tambyen pajinas en
opinión: opinion. Eg.: muestra lingua ke son de tresalir.
oponer: opozar. Eg.: paila: páyla (f). Eg.:Si, Rosina, payla es un legen
oportunidad: oportunidad. Eg.: grande.
oportuno: oportuno. Eg.: país: país, paéz (m). Eg.:En el paéz ke irás,
oportuno / a: konveniente. Eg.: asegún verás farás.
orar: orasionar. Eg.: país: payis. Eg.:
orden: orden. Eg.: pájaro: pasharo. Eg.:
ordenado / a: ordenado/a. Eg.: palabra: biervo, palavra. Eg.:
ordenador: komputadóra, kompúter. Eg.:Munchos palabra: byervo, palavra. Eg.:
amigos i konosidos no tienen komputadoras. palabra: palavra. Eg.:
ordenar: ordenar, meter orden. Eg.: palma: pálma (f). Eg.:Eskrito esta en la palma, lo
ordinario / a: ordinario, bayagi. Eg.: ke va yevar la alma.
oreja: oreja. Eg.: pan: pan. Eg.:
oreja: oyído (m), oréja (f). Eg.:Por un oyido le entra, pan ázimo: masá, matsa (f), matzot (m). Eg.:Ni
por el otro le sale. Pesah sin matsa, ni ija sin kazar.
organización: organizasión (f). Eg.:So muy aktiva en paño: pányo (m). Eg.:Arremenda tu panyo, lo
muestra organizasion, Sephardi Federation. yevaras otro un anyo. (Neh.)
organizador: organizador. Eg.: pañuelo: ridá (f). Eg.:Por dolor de shakeka, se
orgullo: orgolyo. Eg.: metiyan una rida apretada en la frente.
orientar: orientar. Eg.: papá: papa. Eg.:
oriente: oriénte, oryénte (m). Eg.:Los sefardim de papa, patata: patata. Eg.:
oriente avlan djudeo-espanyol, ladino, djudezmo. papel: papel. Eg.:
origen: oríjen, orijín (f). Eg.:Esta es la orijin de la par: par. Eg.:Me merki un par de kalsas.
teoriya. para: pára (prep.). Eg.:Este pan es para este
origen, fuente, raíz (de algo): manadéro (m). Eg.: kezo.
original: orijinal. Eg.:Los orijinales estan en la para qué (intención): para ke. Eg.:
biblioteka. para, para que: Por módo de, por mor de (m).
oro: oro. Eg.: Eg.:Teniyan kaminos para ir por mor de salvarsen
ortografía: ortografía, ortografíya (f). Eg.:... kon la de la persekusion.
ortografia rekomendada por AKI YERUSHALAYIM. parabrisas: vidro delantero. Eg.:
os: vos (pron.). Eg.:A todos vozotros vos enkorajo de paraguas: chadir. Eg.:
abonarvos. paraíso: ganeden. Eg.:
osar: ozar. Eg.: paralelo / a: paralelo/a. Eg.:
osar: tener ozadia. Eg.: paralítico / a: paralizado / a. Eg.:
oscuridad, tinieblas: eskuridad. Eg.: pararse: arretarse, kedarse. Eg.:
oscuro: eskuro. Eg.: parecer: pareser. Eg.:
ostra: estridia. Eg.: parecerse: pareserse. Eg.:
otomano: otománo (m+adj.). Eg.:El Ladino se formo pared: pared. Eg.:
en el Imperio Otomano. parientes, padres: pariéntes, paryentes (m/pl).
otoño: otonyo. Eg.: Eg.:Mis parientes en Estambol no komiyan arroz en
Pajina 65/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 66/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 67/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 68/76
Diksionario de Ladinokomunita
prosperidad: prosperidad. Eg.: Rabino (Gran): Rav (m). Eg.:El Sinyor Rav: El
próspero: prospero. Eg.: Gran Rabino.
protestar: protestar. Eg.: rabino oficiante: hazán. Eg.:Mas vale el hazan
provenir: provenir. Eg.: ke todo el kal. (Neh.)
proverbio: proverbio. Eg.: rabino, experto: hahám. Eg.:Kada uno es
provincia: provensia. Eg.: haham en su ofisio. (Neh.)
próximo / a: el de despues. Eg.: racismo: rasizmo. Eg.:
próximo, próxima: proksimo, proksima. Eg.:Para el radio: radio. Eg.:
proksimo Alhad, estamos aparejando un paseyo a ráfaga: bora. Eg.:
Hunkar. raíz: rais. Eg.:
proyecto: prodjekto. Eg.: rallador: rayador. Eg.:
prueba: prova. Eg.: rallar: rayar. Eg.:
psiquiatría: psikiatriya. Eg.: rama: ramo. Eg.:
púa: punchon. Eg.: rambla: avenida. Eg.:
publicar: publikar. Eg.: rancio, pasado, duro (pan): bayát (adj.).
público: publiko. Eg.: Eg.:Kon pan bayat se aze "Revanadas de Parida".
pueblo: kazal. Eg.: rápidamente: rapidamente. Eg.:
pueblo: puevlo. Eg.: rascarse: arraskárse (v). Eg.:Kada uno se
puente: ponte. Eg.: arraska onde le kome.
puerro: prasa. Eg.: rasgar: arrazgar. Eg.:
puerta: puerta. Eg.: rata: raton. Eg.:
puesto: kontuar. Eg.: rayo: rayo. Eg.:
pulmones: pulmones. Eg.: raza: rasa. Eg.:
puñetes: mansheta. Eg.: razón: meoyo, razon. Eg.:
puño: punyo. Eg.: razón: razón (f). Eg.:La razon diferensia al ombre
punto: punto. Eg.: de las bestias. (Neh.)
puro, genuino: halís (adj.). Eg.:Es halis miel de real: reál (adj.). Eg.:Korte real.
bizba. real: reál (adj.). Eg.:Esto avlando de un dezeo
qué: ke, kuálo. Eg.:Ke ke te diga? real kon un programa.
qué: kuálo. Eg.:Kualo te plaze? realidad: realidád (f). Eg.:Esto no troka la
que, qué: ke. Eg.:Ke bueno ke avlo! realidad.
quedar, permanecer: kedar. Eg.: realizar: realizar. Eg.:
quedarse: kedarse. Eg.: realmente: realmente. Eg.:
quejarse: kesharse. Eg.: rebaño: reványo (m). Eg.:Dava a komer a un
quemado / a: kemado / a. Eg.: revanyo de palomas.
quemar: kemar. Eg.: rebelión: rebelion. Eg.:
querer: kerer. Eg.: receta: recheta. Eg.:
querido / a: kerido/a. Eg.: receta: resefta. Eg.:
queso: kézo (m). Eg.:Izimos borekas de kezo i recibir: resivir. Eg.:
patata. recio / a: rezio / a. Eg.:
quién: ken. Eg.: recíprocamente: resiprokamente. Eg.:
quién sabe: ken save. Eg.: recoger: arrekojer, rekojer. Eg.:
quieto: kalmo, arrepozado. Eg.: recomendar, encargar: enkomendar. Eg.:
química: kimika. Eg.: recordar: akodrár (v). Eg.:Vere agora si te vo
químico / a: kimiko/a. Eg.: azer akodrar de kozas alegres.
quinto / a: sinken. Eg.: recuerdo: rekódro (m). Eg.:Meldi kon grande
quitar: kitar. Eg.: plazer las konsejas i rekodros de tantos amigos.
quizá, tal vez, puede que: puéde ser. Eg.:Todo recuerdo: rekuérdo (m). Eg.:Trushimos komo
puede ser. rekuerdo una lampara.
rabino: rabíno (m). Eg.:El imam, el papaz i los dos recuerdos: salúdes (f/pl). Eg.:Trusho saludes de
rabinos ya se eskriviyan. los amigos.
Pajina 69/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 70/76
Diksionario de Ladinokomunita
roble: rovle. Eg.: salvo: sálvo (adj.). Eg.:Salio sano i salvo del
rodeado / a: entornado/a. Eg.: aksidente. Lavora kada diya, salvo el Shabat.
rodear: entornar. Eg.: San: San. Eg.:San Jorge, San Juan.
rodilla: diz. Eg.: sanar: sanar. Eg.:
rojo: kolorádo (adj). Eg.: sandia: karpuz. Eg.:
romance, balada: románsa (f). Eg.:Estas ermozas sangre: sangre. Eg.:
kantigas i romansas ke yevamos en el korason. sangre fría: sangre fria, kalmo. Eg.:
romancero: romanséro (m). Eg.:El Romansero sano, saludable: saludózo (m), saludóza (f).
Sefaradi dize: ... Eg.:Le demandi un emprestimo i me refuzo;
rompecabezas: rompe kavesa. Eg.: saludozo m'esté!
romper: romper. Eg.: santo, santa: sánto, sánta (adj.). Eg.:Azerse del
rosa: róza (f). Eg.:No ay roza sin espino. santo.
rosado: roz (adj.). Eg.:Vestiya una bluza roz. sanýdad, salud: sanedad. Eg.:
rubio / a: blondo/a. Eg.: sartén: sartén (f). Eg.:Algunos de vozotros se
rudeza: rudéza (f). Eg.: akodran de la sarten de bimuelos de Pesah?
rueda: chark, chárke (m). Eg.:La bisikleta tiene dos satán, diablo: guérko (m). Eg.:"Ande se arrapa
charkes. el guerko" es un lugar muy leshos.
rueda: karúcha (f). Eg.:El otomobil tiene kuatro satisfecho / a: satisfecho / a. Eg.:
karuchas. se debe: kále. Eg.:Esto kale meterlo en un teatro
rueda, engrenaje: chark (m). Eg.:Arrodear el chark. Sefaradi.
ruido: bruido. Eg.: se, sé: se (pron.). Eg.:El Ladino se formo en el
ruido: bruído, ruído (m). Eg.:Baraná: Yo lo oyi Imperio Otomano.
empleado komo sinonimo de bruido. secar: sekar. Eg.:
ruiseñor: bilbíl, bulbúl (m). Eg.:"Los bilbilikos secretario / a: sekreter. Eg.:
kantan..." secreto / a: sekreto / a. Eg.:
rústico / a: rustiko / a. Eg.: sed: ser. Eg.:
sábado: shabat. Eg.: sediento: ser (tener). Eg.:
saber: saver. Eg.: sefardí: sefarád, sefaradí (adj.). Eg.:Va aver un
saber a...: tomar savor. Eg.: konserto de muzika Sefarad.
saber mal: azer pena. Eg.: sefardies: sefaradím, sefardím (pl). Eg.:Esto
sabor: pasto. Eg.: seguro ke algunos de estos Sefaradim saven
sabor: savor. Eg.: meldar.
sabroso / a: savrozo / a. Eg.: seguir: seguir,perseguir, ir detras. Eg.:
sacar: kitar, echar. Eg.: seguir: siguir. Eg.:
sacrificio: sakrifisio. Eg.: según: asigun. Eg.:
sal: sal (f). Eg.:Mantenerse de pan kon sal. (Neh.) segundo / a: segundo / a. Eg.:
salado (demasiado): pínya (adj.). Eg.:El kezo está seguridad: seguridad. Eg.:
pinya. seguro: seguro. Eg.:
salero: salero. Eg.: seguro: siguro. Eg.:
salida: salida. Eg.: selección: seleksión (f). Eg.:Eskapi la seleksion
salir: salir. Eg.: de tekstos para mi "Introduksion a la lingua".
salmonete: barbúnya (f). Eg.: sello: timbro, muur. Eg.:
salpicar: sarpikar. Eg.: selva: shara tropikal. Eg.:
saltar: saltar. Eg.: semáforo: lampas de trafik. Eg.:
salud: salúd (f). Eg.:Kon salud ke vayas, kon salud ke semana: semana. Eg.:
vengas. El fostan muevo, kon salud ke lo vistas. semanal: por semana. Eg.:
saludo: salúdo (m). Eg.:Korto el saludo. semejante: asemejante. Eg.:
saludo, salutación: shalóm (m). Eg.:Shalóm! - señal: sinyal. Eg.:
Berahá ve Tová! señal, indicio: simán, sinyál (m). Eg.:Ke sea de
salvaje: salvaje. Eg.: buen siman. No dar sinyal de vida.
salvar: salvar. Eg.: señalar: sinyalar. Eg.:
Pajina 71/76
Diksionario de Ladinokomunita
señor, amo: givír, gevír (m). Eg.:Vido a la ija del gevir agradavle.
i se namoro de eya. sistema: sistema. Eg.:
señor, amo: agá (m). Eg.:El aga le demando ke sitio: sitio. Eg.:
echo aze. situación: situasion. Eg.:
señor, caballero: senyór, sinyór (m). Eg.:No mo se situar: situar. Eg.:
vaya este senyor i mos venga otro peor. (Neh.) sobrar: sovrár (v). Eg.:Lo ke sovra del ladrón, se
señora: senyóra, sinyóra (f). Eg.:La sinyora maestra. lo yeva el endevino. (Neh.)
sentarse: asentarse. Eg.: sobre: endriva, sovre. Eg.:
sentido: senso. Eg.: sobre: enriva, sovre. Eg.:
sentimiento: sentimiento. Eg.: sobre: sovre. Eg.:
sentir: sintír, sentír (v). Eg.:Sentites el gayo kantar, sobre (un): anvelóp, envelóp (f). Eg.:Lo mete en
ma no entendites de onde (Neh.) una anvelop i se lo manda al Dio por la posta!
separar: separar. Eg.: sobrevivir: survivir. Eg.:
séptimo: sieten. Eg.: social: sosyal. Eg.:
sepulcral: komo de betahayim. Eg.: socio (socios): havér (haverím). Eg.:El ganar i el
seriamente: seriozamente. Eg.: pedrer son haverim.
serpiente: kulevra. Eg.: sol: sol. Eg.:
servicio militar: servisio militar. Eg.: solamente: solamente. Eg.:
sésamo: sesamo. Eg.: soldado: soldado. Eg.:
sexo: sekso. Eg.: soleado: soleado. Eg.:
sí: si. Eg.: soledad: soledad. Eg.:
si, sí: si (konj.). Eg.:Si kere el Dio.... sólo: solo. Eg.:
siempre: siempre. Eg.: solo: sólu (adj.). Eg.:La hakitiya es solu una otra
siempre: siémpre, syémpre (adv.). Eg.:La razon es variedad del djudio-espanyol.
siempre diferente. solo / a: solo/a. Eg.:
sien: syén, sién (f). Eg.: soltero: soltero, muchacho. Eg.:
siglo: síglo, syéklo, syékolo (m). Eg.: solución: solusion. Eg.:
significado: sinyifikasion. Eg.: sombra: solombra. Eg.:
significar: sinyifikar. Eg.: sombrero: chapéo, chapéyo (m). Eg.:Kada uno
signo: sinyo. Eg.: saluda kon el chapeo ke tiene. (Neh.)
siguiente: siguiente. Eg.: someter: someter. Eg.:
sílaba: silaba. Eg.: son: son. Eg.:Se oye el son de la kampana.
silbar: chuflar. Eg.: soñar: sonyar. Eg.:
silbato: chufléte (m). Eg.:El chiko mos unflo la kavesa sonar: sonár (v). Eg.:Para Kipur, sonan el
kon el chuflete ke le merko su padre. shofár.
silencio: silensio. Eg.: sonarse: amokárse (v). Eg.:A Djoha le disheron
silla: siya. Eg.: ke se amoke, se kito la nariz.
sillón: fotolyo. Eg.: sonido: sonéte. Eg.:Se oye el sonete de la
silueta: silueta. Eg.: kampana.
simpático: simpatiko. Eg.: sonido: sonído, sonéte (m). Eg.:Abasho
sin ...: sin .... Eg.: reprezentamos los sonidos del alfabeto.
sinagoga: kal. Eg.:Istanbullis: Vos keriya demandar si sonreír: sonreír, sonriír, sonriyír (v). Eg.:Si
"el Kal de los Frankos" egziste oy. sonreimos a la vida, eya tambien mos sonreira .
sinagoga: keilá, kehilá, kal. Eg.:Dezazer una keila sopa: supa. Eg.:
para tomar un klavo. (Neh.) soportar: suportar. Eg.:
sinagoga: sinagóga (f). Eg.:Aki en kaza i en la sorprender: sorprender. Eg.:
sinagoga, konto tus poemas. su: su (adj.). Eg.:Es su bien.
sincero: sinsero. Eg.: súbdito / a: sudito / a. Eg.:
sino: si no. Eg.: subsanar: enderechár (v). Eg.:Arvole tuerto
sino: al kontrário (adv.). Eg.:No puedemos dizir ke es nunka se enderecha.
una koza mala; al kontrario, es una koza muy subsistir: subsistir, turar. Eg.:
Pajina 72/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 73/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 74/76
Diksionario de Ladinokomunita
usado, usada: uzado, uzada. Eg.:Les viene mas fasil verano: enverano. Eg.:
eskrivir asigun estan uzados. Le dio dos manteles verbo: vérbo (m). Eg.:En el diksionario de
dayinda no uzados. Nehama el verbo es "Aneksar".
usar: uzár (v). Eg.:En esta fiesta, se aziya de verdad: vedra. Eg.:
almendra blankeyada, porke era mas klara de muez ke verdad: verdad. Eg.:
se uzava en el resto del anyo. verde: vedre. Eg.:
uso: úzo (m). Eg.:Empesó a azerlo por reir, avagar verdura, legumbre: zarzavát, zerzevát (m). Eg.:
avagar se le izo uzo. verse: verse. Eg.:
vaca: vaka. Eg.: versión: versión (f). Eg.:Judy Frankel kanto una
vacaciones: vakansas. Eg.: version muncho mas larga.
vacío / a: vaziyo / a. Eg.: verter: verter. Eg.:Su konseja triste me izo verter
vago / a: indechizo / a. Eg.: lagrimas.
valer: valer. Eg.: vértigo: mareo, shasheo. Eg.:
valer la pena: valer la pena. Eg.: vestido: vestído, vistído (m). Eg.:El vistido le
valiente: korajozo. Eg.: viene estrecho.
valiente, animoso, robusto: baragán, barragán (m). vestir: vestir. Eg.:
Eg.:Shimshón, personaje bibliko, fue un famozo vestirse: vestirse. Eg.:
barragan. vez: vez. Eg.:
valioso: valutozo / a. Eg.: viajar (en): viajar (kon). Eg.:
valle: váye (m), valéy (f). Eg.:VAYE o VALEY es 1. viaje: viaje. Eg.:
Espasyo yano ENTRE DOS MONTES o ALTURAS, 2. víctima: viktima. Eg.:
El "basino" ande korre un rio. victoria: viktoria. Eg.:
valle: valéy (f), váye (m). Eg.:...Esta en la VALEY de vida: vida. Eg.:
los ijos de Hinom,... (Reyes B' 23,10). viejo / a, anciano / a: viejo/a,aedado/a,nikochiri.
valor: valór (f). Eg.:Es koza de valor. Eg.:
vamos: áyde. Eg.:Ayde no tenemos tiempo. vientre: tripa. Eg.:
vano / a: vano/a, vaziyo/a. Eg.: viernes: viérnes (m). Eg.:Oy es viernes, pitikas
vario, varia: vario, varia. Eg.:El djudeo-espanyol kayentes.
(ladino) tiene varios dialektos. vino: víno (m). Eg.:Buen vino no kere pregonero.
varón, hombre: varón (m). Eg.:Donde vas ijo varon? (Neh.)
A meldar la ley del Dio. vino tinto: víno kolorádo. Eg.:
vaso: kupa. Eg.: visita: vijita. Eg.:
vecino / a: vezino / a. Eg.: visitar: vijitar. Eg.:Kuando vamos a vijitar a algun
vecino / vecina: vezíno / vezína (m/f). Eg.:Le di una lugar eya bushka a rovarse loke topa en medyo.
dada al vezino chiko. víspera: arba. Eg.:
vecino / vecina: vizíno / vizína (m/f). Eg.:Se ambezo vista: vísta (f). Eg.:Lo konosko solo de vista.
un poko de grego kon los vizinos de arriva. vital: vitál (adj.). Eg.:
vehículo: instrumento de lokomosion. Eg.: vitamina: vitamina. Eg.:
veinte: vente. Eg.: vivir: bivir. Eg.:
vela: vela. Eg.: vocal: vokal. Eg.:
velero: embarkasion kon vela. Eg.: volante: direksion, volante. Eg.:
velocidad: prestor. Eg.: volar: bolar. Eg.:
vendedor de yogurt: yaurtchí, yaurchí (m). Eg.: voluntad: voluntad. Eg.:
vender: vender. Eg.: vosotros: vozótros / vozótras (pron.).
venganza: vengansa. Eg.: Eg.:Vozotros lo kulpash.
venir: venir. Eg.: votación: votasion. Eg.:
venta: vendida. Eg.: voz: boz (f). Eg.:No se le siente la boz.
ventaja: avantaje. Eg.: vuestro, vuestra: vuestro, vuestra (adj.+ pron.).
ventana: ventana. Eg.: Eg.:Mandá kuentos i konsejas ke oyitesh en
ventoso: ventozo. Eg.: vuestra chikez en djudeo-espanyol.
ver: ver. Eg.: wáter: tualeta. Eg.:
Pajina 75/76
Diksionario de Ladinokomunita
Pajina 76/76