Está en la página 1de 144

W||||am Shakesµeare

ri!t!citt«
»¤º«»«

La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 1
© Comunidad do Madrid
Adaµtaoion dol Guion y olaboraoion do la Gula: Lnoarna Fornandoz Gomoz
Ldioion y ooordinaoion: L|KAL|
Liroooion do arto y dicoño gralioo: Maribol vazquoz
|luctraoionoc: Maribol vazquoz
|mµrimo: B.O.C.M.
Fooba do odioion:
Loµocito Logal:
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 2
Adaµtac|ón y gu|ón µara e| a|umnado de edades
comµrend|das entre 12 y 16 años
W||||am Shakesµeare
t« ri!t!citt«
»¤º«»«
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 3
µersonajes
BAU1lS1A, rioo oaballoro do Padua.
CA1ALlNA Y BLANCA, bijac do Bauticta.
VlCENClO, viojo oaballoro do Pica.
LUCENClO, bijo do vioonoio y onamorado do Blanoa.
ÞE1RUCHO, bidalgo do vorona, µrotondionto
y luogo marido do Catalina.
GREMlO Y HOR1ENSlO, µrotondiontoc do Blanoa.
1RANlO, oriado do Luoonoio.
GRUMlO, oriado do Potruobo.
CUR1lS, oriado do Potruobo.
BlON0ELO, oriado do Bauticta.
UNA VlU0A.
ri!t!citt«
»¤º«»«

(Adaµtac|ón)
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 4
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 5
|ntroducc|ón
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 6
7
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 7
«c1¤
Escenar|o: Paoua. Una p|aza pub||ca.
Ln|tan Luconc|o y cu ct|aoo 1tan|o.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 8
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 9
10
l
Lucenc|o: 1ranio, guiado µor mi gran docoo do vor la bormoca oiudad do Padua, ouna do lac artoc, bomo
aqul al oabo, llogado a la lortil Lombardla, ol agradablo jardln do |talia. Yo, ol bijo do vioonoio, oduoado on
Floronoia, dobo abora, oon objoto do rocµondor a todac lac ocµoranzac quo mi µadro µuco on ml, añadir
a cuc riquozac ol adorno do aooionoc virtuocac. Por oco, 1ranio, on ol tiomµo quo duron mic octudioc, quio-
ro dodioarmo a la virtud y a oca µarto do la lilocolla quo trata do la dioba quo la virtud µroµoroiona. Lamo,
µuoc, tu oµinion cobro octo µroµocito.
1ran|o: Mi gontil amo, µionco dol micmo modo quo voc, y octoy oontonto do vor quo µorcovoraic on vuoc-
troc µroµocitoc do caboroar lac dulzurac do la duloo lilocolla. Solamonto quiciora dooiroc, quo no admi-
romoc domaciado la virtud y la dicoiµlina moral, no coa quo noc oonvirtamoc on octoiooc o on zoquotoc.
Licoutid cobro logioa oon vuoctroc amigoc y µraotioad la rotorioa on vuoctrac oonvorcaoionoc ootidianac,
ucad la mucioa y la µoocla µara roanimar vuoctroc animoc. Ln ouanto a matomatioac y motallcioa, no oc
oouµoic do ollac mac do lo quo oc coñalo vuoctro aµotito, µuoc dondo no bay µlaoor no co caoa µrovoobo.
Ln una µalabra, octudiad aquollo quo mac oc agrado.
Lucenc|o: Muobac graoiac, 1ranio. Buonoc con tuc ooncojoc. Abora dobomoc ocoogor un alojamionto
digno do rooibir a loc amigoc quo oon ol tiomµo bagamoc on Padua... Poro, ocµora un µooo: ¿quo gonto
oc oca?
(Ln|tan Bau||c|a aconpañaoo oo cuc ooc b|jac, Ca|a||na y B|anca, coçu|ooc oo Gton|o, .|ojo
caba||oto y oo Hot|onc|o, onanotaoo oo B|anca}
Baut|sta: Soñoroc, no mo moloctoic mac, µuoc ya caboic ouan lirmo oc mi rocoluoion: no oacaro a mi bija
µoquoña cin quo la mayor tonga ya marido. Por oonciguionto ci alguno do loc doc ama a Catalina, µormi-
co oc daro do oortojarla.
Grem|o: (Apat|o} ¿Haoorlo la oorto? Mojor la oxµondrla on una oarrota. Lomaciado brucoa oc µara ml.
Poro voc Hortoncio, ¿la tomarlaic tal voz µor ocµoca?
et-e»·
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 10
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
11
Cata||na: (A cu paoto} ¡Como! Looidmo, coñor, ¿oc quo docoaic olrooormo on vonta a ococ µrotondiontoc?
Hortens|o: ¿Protondiontoc, bormoca oriatura? ¿Ouo quoroic dooir? No babra µrotondiontoc µara voc,
miontrac no coaic mac duloo y mac amablo.
Cata||na: A lo mla, oaballoro no tonoic motivoc µara tonor miodo. Yo co quo no octaic a mitad do oamino
dol oorazon do Catalina, µoro ci bubiocoic ya llogado, no dudoic quo cu µrimor ouidado corla µoinar vuoc-
tra oabozota oon un taburoto do troc µioc, y µintaroc la oara, y trataroc oomo a un bulon.
Hortens|o: (Apat|o} ¡Lo comojantoc diabloc llbranoc, Soñor!
Grem|o: ¡Y a ml tambion, Lioc mlo!
1ran|o: (A Luconc|o} Lca jovon o octa looa do romato o oc cumamonto indomita.
Lucenc|o: Ln oambio, on ol cilonoio do la otra voo la dulzura y la modoctia do una virgon. ¡Callomonoc,
1ranio!
Baut|sta: Puoc lo diobo, coñoroc. Blanoa, voto a oaca. Y quo ollo no to dicgucto, mi quorida Blanoa. No
quioro dooir quo to amo monoc, bija mla.
Cata||na: ¡vaya oon la niña mimada! Mojor corla motorlo un dodo on ol ojo, y acl co cabrla µor quo llora.
B|anca: Sl, cl, quo mi trictoza oc cirva do alogrla... Soñor, bumildomonto oumµliro vuoctra ordon, mic libroc
y mic inctrumontoc mo baran oomµañla, loc octudiaro y µraotioaro cola oon olloc.
Lucenc|o: (Apat|o, a 1tan|o} Lcouobadla, 1ranio. Lc Minorva
1
la quo babla.
Hortens|o: Soñor Bauticta, oxtraña dooicion la vuoctra. Sionto quo nuoctra buona voluntad coa oauca do
loc µocaroc do Blanoa.
Grem|o: ¿Por quo la quoroic onoorrar, µor oulµa do octo domonio dol inliorno, y oactigarla µor la mala
longua do cu bormana?
Baut|sta: Soñoroc, tomadlo oon µaoionoia. Lctoy dooidido... Potlrato. Blanoa. (3a|o B|anca} Como co quo
la mucioa, loc inctrumontoc y la µoocla con cu dolioia, quioro tomar on oaca µrolocoroc oaµaooc do inctruir
cu juvontud... Si oonoooic alguno, Hortoncio, o voc, Gromio onviadmoloc. Siomµro aoogoro oon gucto a
1 Minorva: Lioca latina do la cabidurla y lac artoc.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 11
12
bombroc do talonto y no ocoatimaro nada µara la buona oduoaoion do mic bijac. Y abora, adioc. Catalina,
µuodoc quodarto, µuoc tongo quo bablar oon Blanoa. (3o .a}
Cata||na: Poro, ¿oc quo ci mo µlaoo irmo no voy a µodor baoorlo? ¡Puoc no lalta mac cino quo mo dijoco
lo quo bo do baoor oon mi tiomµo, oual ci yo luoco inoaµaz do cabor lo quo dobo tomar y lo quo dobo dojar!
¡vaya! (3o .a}
Grem|o: ¡voto oon la mujor dol diablo! Son tan buonac tuc oualidadoc quo nadio µodrla coµortarto un
minuto. Adioc... Con todo, µor ol amor quo mo incµira la onoantadora Blanoa, ci µuodo onoontrar alguion
oaµaoitado µara oncoñarlo lo quo tanto lo gucta, lo rooomondaro a cu µadro.
Hortens|o: Y yo tambion, coñor Gromio. Poro oldmo una µalabra, oc lo ruogo. 1rac baborlo µoncado bion,
tonomoc amboc, oomo rivaloc dol amor do Blanoa, intoroc oomun on roalizar una ooca.
Grem|o: ¿Ouo ooca? Oc ocouobo.
Hortens|o: Caramba, µuoc ballar un marido µara cu bormana.
Grem|o: ¡Un marido! Un diablo.
Hortens|o: Ligo un marido.
Grem|o: Puoc yo digo un diablo. ¿Crooic voc, Hortoncio, µor muy rioo quo coa cu µadro, quo bay algun
bombro bactanto looo µara oacarco oon ol inliorno?
Hortens|o: No laltaran, amigo mlo, bombroc on ol mundo quo la tomarlan oon todoc cuc dolootoc y cu
muobo dinoro.
Grem|o: ¿Y oual cora la manora do lograrlo?
Hortens|o: Para omµozar, mi buon Gromio, bomoc do ooncoguir un µrolocor do mucioa y un maoctro do
ocouola y µrocontarloc anto ol µadro do nuoctra amada. Lco cora nuoctro oomotido. (3a|on}
Lucenc|o: ¡Ob, 1ranio! Miontrac octaba aqul, obcorvando lo quo µacaba cin µoncar on otra ooca, bo con-
tido loc olootoc dol amor, y abora, ardo, languidozoo, mo ooncumo. 1ranio, moriro ci no aloanzo ol amor do
oca jovon y modocta virgon. Aooncojamo, 1ranio, µuoc co quo µuodoc baoorlo. Ayudamo, 1ranio, µuoc co
quo lo barac.
1ran|o: |nutil ya, amo, tratar do rogañaroc. 1amac loc roµrooboc oxµulcaron ol amor do un oorazon ona-
morado. Si oc ba borido ol amor, colo tonoic un roourco: °Roo|no |o cap|un guan guoac n|n|no".
2
Lucenc|o: Graoiac, amigo mlo, µrociguo. Lcto mo caticlaoo, lo quo vonga docµuoc mo ooncolara, µuoc
tuc ooncojoc con do valor.
1ran|o: La cituaoion oc la ciguionto: cu bormana mayor oc tan intratablo o indomita, quo bacta cu µadro co
ba docombarazado do olla. Y vuoctra amada µormanooora onjaulada on la oaca, oon objoto do quo ol µadro
no co voa imµortunado µor cuc µrotondiontoc.
2 "Podlmoto do la ocolavitud oon ol monor oocto µociblo".
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 12
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
13
Lucenc|o: ¡Ab, 1ranio, quo µadro tan oruol! Poro, ¿no bac oldo quo co µroµono bucoar maoctroc µara inc-
truirla?
1ran|o: ¡Ya! Y octaic µoncando on baooroc µacar µor µrolocor o inctruir a la jovon... ¡Adomac... octoc oaba-
lloroc bucoan un µrolocor oon ol quo imµrocionar al µadro do lac donoollac!
Lucenc|o: Lcouoba, todo lo bo µrovicto. Como aun no noc ban victo on oaca alguna y no µuodon loor on
nuoctrac oarac quion oc ol amo y quion ol oriado, bo aqul oomo vamoc a arroglar lac oocac: tu, 1ranio, corac
ol amo y yo coro otro µorconajo oualquiora: un llorontino, un naµolitano o algun jovon µobro do Pica. 1ranio,
qultato al momonto la oaµa, toma la mla y mi combroro do oolor. Lo octa cuorto noc µrocontaromoc on oaca
dol tal Gromio, y lo olroooro mic corvioioc oomo µrolocor. Lo octa manora µodro llogar bacta mi amada
cin lovantar cocµooba alguna. (Canb|an cuc .oc||ooc}
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 13
14
t
Þetrucho: vorona, adioc, to abandono µor algun tiomµo, µara vor a mic amigoc do Padua, y µrimoro do
todoc a mi mojor y mac quorido amigo Hortoncio. Mo µarooo quo octa oc cu oaca. ¡von aqul, Grumio, maja-
doro! vo a dar algunoc golµoc.
Hortens|o: ¿Ouion va? (Abt|onoo |a puot|a} ¡Poro ci con Grumio y mi muy quorido Potruobo! Lntrad,
ontrad ¿Ouo oc trao docdo la antigua vorona aqul, a Padua?
Þetrucho: Ll vionto quo dicµorca a loc jovonoc µor ol mundo y loc onvla a bucoar lortuna lojoc dol bogar,
dondo co adquioro µooa oxµorionoia. Antonio, mi µadro, ba muorto, y yo mo bo lanzado al mundo a vor ci
mo oaco y µrocµoro lo mojor quo µuoda. 1ongo dinoro on mi bolca, y bionoc on oaca, y acl oc quo bo cali-
do a vor ol mundo.
Hortens|o: Puoc ci acl oc, ¿quioroc quo to bablo oon lranquoza? Porquo oc quo µuodo µrocontarto a
una mujor acµora do vorac y do un oaraotor inlornal. Abora bion, oomo rioa, octo tambion to acoguro quo
lo oc, ¡y muobo! Poro coic domaciado amigo mlo µara docoarocla oomo ocµoca.
Þetrucho: Si oonoooc a una mujor culioiontomonto rioa oomo µara cor la mujor do Potruobo, aunquo
luoco tan loa oomo lo ora la quorida do Floronoio
3
, tan vioja oomo la Sibila
4
, y rogañona o indomita oomo
la Xantiµa do Sooratoc
5
, o µoor ci oabo, ollo no mo µrooouµa, o µor lo monoc no ombota ol lilo do mi aloo-
to, aunquo luoco tan ruda oomo lac irritadac olac dol Adriatioo: vongo a baoor un buon oacamionto on
Padua, ci ol oacamionto oc rioo, cora buono µara ml.
et-e»·
Paoua, oo|an|o oo |a caca oo Hot|onc|o.
Ln|tan Po|tucbo y cu ct|aoo Gtun|o.
3 Alucion a un ouonto do 1obn Gowor, autor ingloc dol ciglo X|v, on ol quo un oaballoro co oomµromoto a oacarco
oon una bruja a oambio do la coluoion do un onigma.
4 La Sibila: co rolioro a la Sibila do Cumac, µrolotica a la quo Aµolo oonoodio tantoc añoc do vida oomo granoc do
arona µudiora oontonor on una mano.
5 Xantiµa: ocµoca do Sooratoc, do µrovorbial malbumor.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 14
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
15
Hortens|o: Puodo ayudaroc a ooncoguir una mujor culioiontomonto rioa, jovon y bormoca, oduoada oomo
µortonooo a una mujor do oalidad. Su unioo dolooto, quo ya oc dolooto bactanto, ooncicto on cor into-
lorablomonto brucoa, indomita o incolonto, on tan docmodida lorma quo, aunquo mi lortuna luoco µoor
do lo quo oc, no mo oacarla oon olla ni a oambio do una mina do oro.
Þetrucho: ¿Para quo bo vonido aqul cino µara oco? ¿Poncaic quo un µooo do ruido bacta µara atomo-
rizar mic oldoc? ¿No ol aoaco on mi vida rugir loc loonoc? ¿No bo oldo ol mar, agitado µor loc viontoc,
gritar do rabia oomo jaball onlurooido y oubiorto do cudor? ¿No ol rotumbar loc oañonoc on loc oamµoc
do batalla y la artillorla ooloctial tronar on lac nuboc? Ln la batalla oamµal, ¿no bo oldo loc luortoc olamo-
roc, loc rolinobadoroc oorooloc, lac conorac tromµotac? ¡Y vonlc a bablarmo do la longua do una mujor quo
no baoo la mitad do ruido do una oactaña octallando on ol bogar do un labriogo! ¡Bab! Son µara niñoc loc
ouontoc dol oooo.
Hortens|o: ¿Ouoroic baoor la oorto a oco gato montoc?
Þetrucho: Callad. No oonoooic la virtud dol oro. Looidmo ol nombro do cu µadro, µuoc yo voy a omµron-
dor un ataquo, aun ouando obillo tan luorto oomo ol truono, al octallar lac nuboc on ol otoño.
Hortens|o: Su µadro oc Bauticta Minola, oaballoro alablo y oortoc. Llla co llama Catalina Minola, lamoca
on Padua µor cu longua rogañona.
Þetrucho: Conozoo a cu µadro, aunquo no la oonozoo a olla, y ol oonoola bion a mi dilunto µadro. No dor-
miro, Hortoncio, bacta quo la baya victo. Pordonadmo, µuoc, la docoortocla do dojaroc tan µronto on octo
µrimor onouontro, a monoc quo mo aoomµañoic bacta alll.
Grum|o: (A Hot|onc|o} Lojadlo, dojadlo quo vaya, oaballoro, miontrac lo dura la alioion. A lo mla, ci olla lo
oonooioco tan bion oomo yo lo oonozoo, ya vorla quo loc incultoc no µuodon imµrocionarlo. Puodo llamar-
lo dioz voooc bribon o algo µor ol octilo, µuoc bion, no lo oonmovora. Y on ouanto la ooja µor cu ouonta,
lo µagara oon la micma monoda. Y µor µooo quo olla lo rocicta, lo aµlioara algo on la oara y la docligurara
do tal lorma quo no lo quodaran mac ojoc quo a un gato.
Hortens|o: Lcµoradmo, Potruobo, tongo quo ir oon voc, µuoc mi tocoro octa on µodor do Bauticta: tiono
on cuc manoc la joya do mi vida, cu bija monor, la bormoca Blanoa, a la quo cu µadro co nioga a oacar
bacta quo Catalina la liora onouontro ocµoco.
Grum|o: ¡Catalina la liora! ¡Ll µoor do loc tltuloc µara una donoolla!
Hortens|o: Abora mi amigo Potruobo mo bara un lavor y mo µrocontara diclrazado oon covoro trajo, on
oalidad do µrolocor do mucioa µara inctruir a Blanoa y µuoda acl tonor la ooacion do baoorlo ol amor, y
cin docµortar cocµoobac, oortojarla a colac.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 15
Escenar|o: Paoua. Apocon|o on caca oo
Bau||c|a.
«c1¤
t
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 16
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 17
18
l
B|anca: Hormana quorida, no mo bagaic ni oc bagaic a voc micma la injuria do oonvortirmo on oriada y
ocolava. Lcto mo indigna, µoro on ouanto a octac otrac obuoborlac, docatadmo lac manoc y lac arranoaro
yo micma, cl, arranoaro todoc mic voctidoc, bacta mic onaguac, baro ouanto mo mandoic, µuoc bion co
mic doboroc µara oon mic mayoroc.
Cata||na: Lntro todoc tuc galanoc to mando quo mo digac a oual µrolioroc, y mira do no dicimular.
B|anca: Croodmo, bormana mla: ontro todoc loc bombroc viviontoc, todavla no bo onoontrado ol roctro
quo mo guctarla mac quo loc otroc.
Cata||na: ¡Miontoc, biµoorituola! ¿A quo oc Hortoncio?
B|anca: Si lo amaic, bormana mla, aqul oc juro quo yo micma bablaro on vuoctro lavor y baro todo ouanto
µuoda µara quo coa vuoctro.
Cata||na: ¡Ab, vamoc! Mo µarooo quo µrolioroc lac riquozac. Ouioroc a Gromio µara tonor lujococ voctidoc.
B|anca: ¿Lc a oauca do ol µor lo quo octaic tan onvidioca do ml? Abora oomµrondo quo oc baboic octado
burlando do ml. Oc ruogo, bormana Catalina, quo mo coltoic lac manoc.
Cata||na: Si tal ooca oc µarooo broma, octo oc lo µarooora tambion. (Lo poça. Ln|ta Bau||c|a}
Baut|sta: ¡Como! ¿Ouo modaloc con ococ, bija mla? ¿A quo viono tanta incolonoia?... Blanoa, aµartato.
¡Pobro niña! Lctac llorando. vo a oogor la aguja y no to motac oon tu bormana. ¡Ouo vorgüonza! Y tu, cor
diabolioo, ¿µor quo injuriac a quion jamac to ba injuriado? ¿Lo dondo naoo tanta violonoia? Aµartato do
olla, Blanoa. ¡Hijita quorida! ¿Cuando to irrito jamac oon una cola µalabra dura?
Cata||na: ¡Prooicamonto oc cu cilonoio lo quo mo inculta, y quioro vongarmo! (3o |anza cobto B|anca}
et-e»·
Ca|a||na, |a||ço on nano,
anonaza con ó| a B|anca,
guo oc|a poçaoa a |a patoo
con |ac nanoc a|aoac.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 18
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
10
Baut|sta: ¡Como! ¿Ln mi µroconoia? Blanoa, voto adontro. (3a|o B|anca}
Cata||na: ¿Ouo? ¿No mo µodoic coµortar? ¡Ay, bion voo abora quo olla oc vuoctra µrolorida y la oacaroic!,
yo tondro quo bailar a µio docoalzo on cuc bodac, y µor oulµa do vuoctra µrodiloooion llovaro monoc al in-
liorno
0
. No mo babloic. |ro a onoorrarmo y llorar bacta quo onouontro la manora do vongarmo. (3o .a}
Baut|sta: ¿Hubo jamac un bombro mac alligido quo yo?... Poro ¿Ouion viono?
0 Fraco quo cignilioa: "quodarco µara voctir cantoc".
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 19
20
t
Grem|o: Buonoc dlac, vooino Bauticta.
Baut|sta: Buonoc dlac, vooino Gromio. ¡Lioc oc guardo, oaballoroc!
Þetrucho: ¡Y a voc tambion, buon coñor! Looidmo, ¿no tonoic una bija llamada Catalina, bolla y virtuoca?
Baut|sta: Soñor, tongo una bija llamada Catalina.
Grem|o: (A Po|tucbo} Soic domaciado dirooto.
Þetrucho: Lojadmo baoor, coñor Gromio. (A Bau||c|a} Yo, coñor mlo, coy un oaballoro do vorona quo
babiondo oldo bablar do vuoctra bija, do cu bolloza y cu talonto, cu amabilidad y cu µudioa modoctia, cuc
maravillocac oualidadoc y la dulzura do cu oaraotor, mo bo atrovido a µrocontarmo on vuoctra oaca, cin ooro-
moniac, µara quo mic µroµioc ojoc coan toctigoc do lo quo tantac voooc bo oldo oontar. Y oomo µago, y
oon objoto do morooor vuoctra aoogida, oc µroconto a uno do mic corvidoroc (coña|anoo a Hot|onc|o},
muy vorcado on mucioa y matomatioac, quo µodrla dar a vuoctra bija un oonooimionto µorlooto do octac
artoc o aoabar do baoorlo, µuoc bion co quo no oc ignoranto on ollac. Aooµtad cuc corvioioc, µuoc corla
olondormo robucarloc. Su nombro oc Lioio.
Baut|sta: Sod bion vonido coñor, y ol tambion µor ooncidoraoion a voc. Ln ouanto a mi bija Catalina,
domaciado co quo no oc lo quo oc oonviono. Bion quo muobo lo cionta. ¿Lo dondo coic, oaballoro, y oomo
dobo llamaroc?
Þetrucho: Mo llamo Potruobo, y coy bijo do Antonio, bombro muy oonooido on toda |talia.
Baut|sta: Muobo lo oonool, y cod µor ol bion vonido a mi oaca.
et-e»·
Ln|tan Gton|o y Hot|onc|o, pto|ono|on|oc oo
B|anca. 1tac o||oc apatoco Luconc|o y Po|tucbo.
Gton|o ptocon|a a Luconc|o .oc||oo bun||oonon|o
y |tanclotnaoo on Canb|o, naoc|to oo occuo|a.
Po|tucbo ptocon|a a Hot|onc|o, guo a cu .oz co ba
|tanclotnaoo on L|c|o, naoc|to oo nuc|ca. 1tan|o,
ct|aoo oo Luconc|o, baco o| papo| oo cu ano.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 20
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
21
Grem|o: (A Bau||c|a} vooino, µuocto quo ol rogalo do octo oaballoro oc ba cido agradablo, octoy coguro
do ollo, µormitidmo domoctraroc igual alooto µuoc yo coy, ontro todoc quion oc dobo mac agradooimionto.
(3oña|anoo a Luconc|o} Oc µroconto a octo jovon cabio vorcado on griogo, latln y otroc idiomac. So llama
Cambio. Oc ruogo, µuoc, quo aooµtoic cuc corvioioc.
Baut|sta: Mil graoiac, amigo Gromio, cod bionvonido, coñor Cambio. (vo|.|ónooco bac|a 1tan|o} Ln ouan-
to a voc, noblo coñor, µarooo quo coic oxtranjoro, ¿µuodo cor tan atrovido quo oc µrogunto ol motivo do
vuoctra vicita?
1ran|o: (Hac|ónooco pacat pot cu ano Luconc|o} Pordonadmo, coñor, µoro ol atrovimionto oc mlo, µuoc
quo, ciondo loractoro on octa oiudad, mo doolaro oomo un µrotondionto mac do vuoctra bija, la bolla y
virtuoca Blanoa.
Baut|sta: vuoctro nombro oc Luoonoio, dooidmo, ¿do quo µalc coic?
1ran|o: Lo Pica, coñor. Soy bijo do vioonoio.
Baut|sta: Hombro muy imµortanto on Pica, lo oonozoo muy bion µor cu lama. Bionvonido, oaballoro. 1o-
mad voc oco laud. y voc ococ libroc. (Ln|ta un ct|aoo} Aoomµañad a octoc coñoroc a µroconoia do mic
bijac, diloc a ambac quo con cuc µrolocoroc y onoomiondaloc quo loc traton bion. (3a|o o| ct|aoo, con Hot-
|onc|o y Luconc|o}
Þetrucho: Soñor Bauticta, mi acunto llova µrica y no µuodo vonir todoc loc dlac a oortojar. Conooictoic
bion a mi µadro, y on ol mo oonoooic a ml, unioo borodoro do todac cuc tiorrac y bionoc, loc oualoc mac
bion bo mojorado quo dicminuido. Looidmo, µuoc, ci obtongo ol amor do vuoctra bija, ¿quo doto lo coña-
laroic al darmola oomo ocµoca?
Baut|sta: Locµuoc do mi muorto, la mitad do mic bionoc, y on ol momonto do la boda, vointo mil ooronac.
Þetrucho: Y yo, a oambio do oca doto, lo acoguro la viudoz, ci oc quo mo cobrovivo, oon todac mic tiorrac
y bionoc do oualquior olaco. Podaotomoc, µuoc, ontro nocotroc lac olauculac dol oontrato, a lin do quo coan
obcorvadoc loc oonvonioc µor una y otra µarto.
Baut|sta: Sl, cl, on ouanto bayaic obtonido ol objoto µrinoiµal, o coa, cu amor, µorquo todo octriba on octo.
Þetrucho: ¿Lcto? Lcto no oc nada. Oc lo acoguro, µadro, coy tan toctarudo oomo olla oc altanora. Cuando
doc luogoc violontoc co onouontran, µronto ooncumon ol objoto quo alimonta cu luria: aunquo un luogo µo-
quoño orooo oon un µooo do vionto, todavla un vondaval violonto lo aµaga. Acl coro yo µara olla, y acl olla
oodora a mi violonoia, µuoc yo coy rudo y no co oortojar a lo niño. (Ln|ta Hot|onc|o con |a caboza pat||oa}
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 21
22
Baut|sta: (A Hot|onc|o} ¿Ouo oc µaca, amigo mlo? ¿Por quo oc voo tan µalido?
Hortens|o: Si octoy µalido oc do miodo, oroodmo.
Baut|sta: ¿Ouo? ¿Llogara a cor mi bija una buona mucioa?
Hortens|o: Croo quo rocultarla mojor coldado, la ocµada µodra rocictirlo, µoro no ol laud.
Baut|sta: ¡Como! ¿No baboic µodido ooncoguir quo romµiora a tooar ol laud?
Hortens|o: No, no, olla oc la quo ba roto ol laud cobro mi oaboza. No babla boobo mac quo dooirlo quo
co oquivooaba do tracto, y lo aoomµañaba oon la mano µara oncoñarlo a manojar loc dodoc, ouando, oon
una imµaoionoia diabolioa, dijo: "¿1ractoc llamaic a oco? Puoc bion, voy a tractoaroc". Y dioiondo octo mo
ba µogado oon ol laud y oon luorza tal, quo mi oabozota ba µacado a travoc dol inctrumonto. Muobo rato
bo µormanooido µacmado, oonluco oomo un malboobor on la µioota, mirando a travoc dol laud, miontrac
olla mo llamaba mucioo bribon, racoador do triµac y otroc vointo nombroc viloc oon loc quo mo incultaba.
Þetrucho: A lo mla oc una moza robucta. La quioro dioz voooc mac quo antoc. ¡Ob, quo ganac tongo do
bablar oon olla!
Baut|sta: (A Hot|onc|o} vonid oonmigo y no oc moctroic tan docooncolado. Continuaroic la loooion oon
mi bija monor quo aµrondo oon mac laoilidad y cabo agradooor loc ouidadoc. Soñor Potruobo, ¿vonlc oon
nocotroc o quoroic quo oc onvlo a mi bija Catalina?
Þetrucho: Lnviadmola, oc lo ruogo. (3a|on |oooc nonoc ó|} La ocµoraro aqul y la oortojaro oon brlo ouan-
do vonga. Ln ouanto lloguo lo voy a baoor la oorto oomo oc dobido. Como lo oonviono. Suµongamoc
quo mo inculta, ontonooc lo diro llanamonto quo oc cu oanto mac cuavo quo ol do un ruicoñor. Suµon-
gamoc quo arruga la lronto: lo diro quo la tiono tan olara y corona oomo lac matutinac rocac ouando lac ba
bañado ol roolo. Suµongamoc quo µormanooo muda: liconjoaro cu graoioca volubilidad y cu µorcuaciva
oloouonoia. Si no quioro oacarco oonmigo, lo cuµlioaro quo mo diga ouando co µublioaran lac amonoc-
taoionoc y ouando noc oacaromoc. Poro abl viono. Y abora, Potruobo, babla.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 22
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 23
24
1
Þetrucho: Buonoc dlac Kato, µuoc µor lo quo ol dooir, oco oc cu nombro.
Cata||na: Bion olctoic, µoro no dol todo. Loc quo do ml bablan mo llaman Catalina.
Þetrucho: Miontoc, a lo mla. 1o llamac Kato a cooac, la buona Kato, y a voooc Kato la mala. Poro on lin,
Kato, la mac bonita Kato do la orictiandad, Kato do mi ooncuolo, oyondo alabar tu dulzura on todac lac oiu-
dadoc y oolobrar tuc virtudoc y tu bolloza, no tanto, omµoro, oomo loc oorrocµondo, mo bo contido tranc-
µortado µara baoorto la oorto oomo a lutura ocµoca.
Cata||na: ¡1rancµortado! Puoc mirad: quion oc ba trancµortado aqul µuodo llovaroc do nuovo. A µrimora
victa bo victo quo oraic un muoblo trancµortablo.
Þetrucho: ¡Magnllioo! Poro... ¿Ouo muoblo?
Cata||na: Ligamoc un taburoto.
Þetrucho: Hac adivinado. von, ciontato cobro ml.
Cata||na: Loc acnoc co bioioron µara llovar la oarga y voc tambion.
Þetrucho: Lac mujoroc co bioioron µara llovar la oarga
7
, y tu tambion.
Cata||na: Si oc rolorlc a ml, no llovaro un rooln oomo voc.
Þetrucho: ¡Ay µobro Kato! No to oargaro. Porquo, viondoto jovon y ligora...
et-e»·
Ln|ta Ca|a||na.
7 Para llovar una oarga: lraco oon doblo contido, adomac dol obvio ataquo micogino, Potruobo juoga oon ol otro cig-
nilioado dol vorbo to boar: "octar µroñada", "dar a luz".
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 24
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
25
Cata||na: Lomaciado ligora µara quo mo aloanoo un µatan oomo voc, y, cin ombargo, tongo mi µoco.
Þetrucho: Anda, anda, avicµa, a lo mla, octac domaciado lurioca.
Cata||na: Si coy avicµa, mojor quo tongac ouidado oon mi aguijon.
Þetrucho: Puoc ya tongo ol romodio: arranoarlo.
Cata||na: Claro, ci ol montooato cuµiora dondo octa.
Þetrucho: ¿Ouion ignora dondo llova cu aguijon la avicµa? Ln la oola.
Cata||na: O on la longua.
Þetrucho: ¿La longua do quion?
Cata||na: La vuoctra, ci octaic bablando do oolac. Y oon octo, adioc.
Þetrucho: Kato, no to vayac. (La coço on|to cuc btazoc} Kato quorida, yo coy un gontilbombro.
Cata||na: Lc lo quo voy a vor. (Lo oa un bolo|on}
Þetrucho: ¡1uro quo to doy un coµaµo ci vuolvoc a baoorlo! ¿Kato, a quo tanto vinagro?
Cata||na: No µuodo ovitarlo on ouanto mo aooroo a un µoµinillo. (Lucbanoo pot ca||t oo cuc btazoc}
Þetrucho: Lcouobamo, Kato... oc inutil todo loroojoo, no to ocoaµarac.
Cata||na: ¡Si no mo coltaic oc arranoo loc ojoc!... ¡Lojadmo marobar! (3o ooba|o con .|o|onc|a, |o nuot-
oo y |o ataña n|on|tac bab|a}
Þetrucho: No, no, do ninguna manora: to onouontro muy amablo. Mo dijoron quo orac ruda, ocquiva y
romolona, y onouontro quo tu lama oc µura montira, quo oroc agradablo, juguotona y oortoc on oxooco. No
caboc ni moctrar ooño, ni mirar do roojo, ni mordorto loc labioc oomo baoon lac mozac ouando co onladan,
cino quo oon dulzura aoogoc a tuc adoradoroc oon amablo oonvorcaoion, cuavo y bonovola. Adomac, ¿µor
quo dioo la gonto quo Kato oojoa? (La cuo||a} ¡Ob mundo oalumniador! Anda, anda un µooo, Luooro, µara
quo yo to voa y octo coguro do quo no oojoac.
Cata||na: |d, octuµido, a dar ordonoc a vuoctroc oriadoc.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 25
20
Þetrucho: Kato quorida, bablomoc olaro: tu µadro aooµta quo coac mi ocµoca. Lcta lijada ya nuoctra doto,
y do grado o µor luorza, mo oacaro oontigo. Croomo Kato: coy ol marido quo nooocitac. No doboc oacarto
oon otro quo oonmigo. Porquo bo naoido µara domarto, µara oonvortir a la calvajo Kato on una Kato duloo
y domoctioa. Abl viono tu µadro: no co to oourra nogarmo ol cl. Ouioro y tondro a Catalina µor ocµoca. (Ln-
|tan Bau||c|a, Gton|o y 1tan|o}
Baut|sta: Soñor Potruobo, ¿oomo oc va oon mi bija?
Þetrucho: Bion, coñor, bion. ¿Podrlaic dudarlo? Sorla imµociblo quo lraoacara.
Baut|sta: ¿Y tu, Catalina, bija mla? ¿Lo mal bumor, oomo ciomµro?
Cata||na: ¿Y tonoic aun la audaoia do llamarmo vuoctra bija? Lo vorac quo mo daic una bormoca µruoba
do tornura quoriondo oacarmo oon un bombro modio looo, un bribon cin cococ, quo no baoo mac quo jurar
y oroo calirco oon la cuya a luorza do µalabrotac.
Þetrucho: Puoc bion, µadro, bo aqul lo quo bay: voc micmo y todoc loc quo bablan do olla oc baboic oqui-
vooado, ci co muoctra indomita oc µor µolltioa, µuoc no oc incolonto, cino rooatada oomo una µaloma. No
oc violonta, cino µlaoida oomo la mañana. Por cu µaoionoia oc una cogunda Gricolda
8
, y una Luorooia
0
ro-
mana µor cu oactidad, y µara oonoluir, noc bomoc µuocto tan bion do aouordo quo ol domingo µroximo
cora ol dla do nuoctra boda.
Cata||na: Antoc oc voro aboroar ol domingo.
Grem|o: Lcouobad: oc dioo quo antoc oc vora aboroar.
1ran|o: ¿Lc acl oomo triunlaic? Adioc, µuoc, nuoctrac ocµoranzac.
Þetrucho: Paoionoia coñoroc. Si olla y yo octamoc oontontoc, ¿a vocotroc quo oc imµorta? Homoc oonvo-
nido amboc, a colac, on quo olla co moctrara todavla roboldo anto loc domac. Yo oc digo, oc ooca inorol-
blo, bacta quo µunto mo ama. ¡Ob la mac tiorna Kato!... ¡Si la bubiocoic victo oolgarco a mi ouollo, oubrirmo
do bococ y jurarmo oon mil juramontoc do tal lorma quo on un abrir y oorrar do ojoc ba oonquictado mi
amor! Lamo tu mano, Kato. voy a vonooia a oomµrar lo nooocario µara la boda. Proµarad la oomida µara
oco aoto, cuogro, o invitad a loc amigoc.
Baut|sta: No co quo dooir, µoro dadmo lac manoc, bijoc mloc. ¡Lioc to bondiga, Potruobo! Acunto tor-
minado, µuoc.
Grem|o y 1ran|o: Amon. Soromoc vuoctroc toctigoc.
Þetrucho: Padro, ocµoca, amigoc, adioc. Parto µara vonooia. Ll domingo llogara µronto... 1ondromoc cor-
tijac y joyac y bolloc voctidoc. Bocamo Kato, ol domingo noc oacaromoc. (La coço on|to cuc btazoc y |a
boca. L||a co cuo||a y occapa, n|on|tac guo o| ca|o on o|tocc|on opuoc|a}
8 Gricolda: oµltomo do la ocµoca µaoionto y cumica quo aµarooo ontro otroc lugaroc on ol Docanoton do Booaooio
(X:10) y on loc Cuon|oc oo Can|otbuty Cbauoorianoc.
0 Matrona romana quo µrolirio darco muorto antoc do quo co oonooiora quo babla cido violada µor Soxto 1arquinio.
Sbakocµoaro dodioo una oomµocioion µootioa al toma, titulada La .|o|ac|on oo Luctoc|a.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 26
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
27
Grem|o: Abora, Bauticta, bablomoc do vuoctra bija monor. No olvidoic quo yo coy vuoctro vooino y cu µri-
mor µrotondionto.
1ran|o: Y yo coy quion ama a Blanoa mac do lo quo µuodon lac µalabrac maniloctar, y mac do lo quo µuo-
don oonoobir vuoctroc µoncamiontoc.
Grem|o: ¡Mozuolo! No µodoic amar tan tiornamonto oomo yo.
1ran|o: ¡Barba gric! vuoctro amor octa bolado.
Grem|o: Y ol tuyo co lrlo. ¡Atrac, moooco! Ln la maduroz octa ol lruto.
Baut|sta: Calma coñoroc, voy a torminar la dicµuta: booboc y no µalabrac ganaran la oontionda. Como
caboic ol µroximo domingo dobo oacarco mi bija Catalina: µuoc bion, ol domingo ciguionto, Blanoa cora dol
quo do vocotroc doc µuoda acogurar a mi bija la mayor doto. Y abora µormitidmo quo mo rotiro. (3a|o}
Grem|o: Puoc bion, ol domingo noc voromoc lac oarac. Adioc jovonzuolo. (3a|o}
1ran|o: ¡Maldita coa! Ho do avicar a mi amo Luoonoio do inmodiato, ol cabra oomo doconrodar octo on-
tuorto.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 27
Escenar|o: Ln Paoua, on |a caca oo Bau||c|a.
Hab||ac|on oo B|anca, guo oc|a con|aoa jun|o
a Hot|onc|o (o|cltazaoo oo L|c|o}.
Luconc|o (o|cltazaoo oo Canb|o} co ba||a oo
p|o y un poco copataoo. Hot|onc|o coço |a
nano a B|anca pata oncoñat|o a ponot |oc
ooooc on o| |auo.
«c1¤
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 28
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 29
30
l
Lucenc|o: Mucioo, bacta ya. Oc moctraic domaciado atrovido, coñor. ¿1an µronto baboic olvidado la aoo-
gida quo oc dicµonco cu bormana Catalina?
Hortens|o: Lc quo abora, coñor µodanto ocoandaloco, octoy oon la µatrona
10
do la oolocto armonla, µor
tanto, µormitidmo quo tonga la µroloronoia. Cuando bayamoc dodioado una bora a la mucioa, µodroic
omµloar on vuoctra loooion otro tanto.
Lucenc|o: ¡Ho aqul un acno tan ignoranto, quo ni cabo oon quo lin luo oroada la mucioa! ¿Aoaco no luo
booba µara docoancar ol ocµlritu dol bombro docµuoc do cuc octudioc o cuc trabajoc babitualoc? Pormitid-
mo, µuoc, quo do mi olaco do lilocolla, y ouando docoanco, corvidnoc ontonooc vuoctra armonla.
Hortens|o: Pillactro, cabod quo no coµortaro vuoctrac bravatac.
B|anca: ¡Bacta, coñoroc! Mo injuriaic doblomonto al dicµutar cobro lo quo doµondo do mi oloooion, no coy
una niña quo todavla va a la ocouola y a quion co µuodo zurrar, no octoy comotida a borac lijac y a dotor-
minadac taroac, cino quo tomo mic loooionoc ouando mo µlaoo. Para oortar do ralz toda quorolla, conto-
monoc aqul... Cogod, voc, vuoctro inctrumonto, y tooad miontrac tanto, cu loooion babra torminado antoc
quo bayaic tomµlado vuoctro laud. ¿Londo noc bablamoc quodado?
Lucenc|o: Aqul, coñora...
b|c |ba| 3|no|c, b|c oc| 3|ço|a |o||uc,
b|c c|o|ota| Pt|an| toç|a co|ca con|c.
11
et-e»·
10 Patrona do la oolocto armonla: co rolioro do nuovo a Minorva, dioca tambion do la mucioa y mltioa invontora do loc
inctrumontoc mucioaloc.
11 Por alll oorrla ol Simioc, aqul octa la tiorra do Sigoa, aqul co alzaba ol vacto µalaoio dol viojo Prlamo. Ovidio: Horoi-
dac | (Lµlctola do Ponoloµo a Ulicoc).
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 30
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
31
B|anca: 1raduoid.
Lucenc|o: H|c |ba|... oomo ya oc bo diobo, 3|no|c... coy Luoonoio, b|c oc|... ol bijo do vioonoio do Pica,
3|ço|a |o||uc... diclrazado do octo modo µara ooncoguir vuoctro amor, b|c c|o|ota|... ol Luoonoio quo oc ba-
oo la oorto, Pt|an|... oc mi oriado 1ranio, toç|o... quo ba tomado mi µocioion, co|ca con|c... a lin do ongañar
al viojo.
Hortens|o: (Acotcanooco} Soñora, mi inctrumonto ya octa tomµlado.
B|anca: ¡A vor, quo yo lo oiga! (Hot|onc|o |oca} ¡Ouo borror! Loc altoc docalinan. voamoc abora ci yo coy
oaµaz a mi voz do traduoir:
H|c |ba| 3|no|c... no oc oonozoo, b|c oc| 3|ço|a |o||uc... y no µuodo oonliar on lo quo doolc, toç|a... no coaic
µrocuntuoco, co|ca con|c... no µor oco dococµoroic.
Hortens|o: Abora, coñora, octa alinado.
Lucenc|o: Monoc ol bajo
Hortens|o: Ll bajo octa bion. Ouion docontona oc octo bajo bribon. (Apat|o} ¡Ouo logoco y atrovido oc
nuoctro µodanto! ¡Por mi vida!, µarooo quo ol tuno oortoja a mi adorada... ¡Podantuolo! Yo to vigilaro mac
do ooroa todavla.
B|anca: (A Luconc|o on .oz baja} Aoaco algun dla oc oroa, µor abora todavla no mo llo. (Ln|ta un ct|aoo}
Cr|ado: Soñora, vuoctro µadro oc ruoga quo dojoic vuoctroc libroc y ayudoic a µroµarar ol aµoconto do
vuoctra bormana. Ya caboic quo mañana oc ol dla do cu boda.
B|anca: Adioc a loc doc, quoridoc maoctroc mloc. 1ongo quo marobarmo. (3a|on B|anca y o| ct|aoo}
Lucenc|o: Lntonooc, coñora mla, ningun motivo mo obliga a quodarmo. (3a|o}
Hortens|o: Poro a ml cl, y oc ol motivo do vigilar do ooroa do octo µodanto. Mo µarooo quo todac cuc tra-
zac con do octar onamorado. Poro ci tuc µoncamiontoc, Blanoa, con tan bajoc quo to baoon µonor loc ojoc
on ol µrimor advonodizo, quo to tomo quion quiora, ci mo domuoctrac cor inooncoionto, Hortoncio co doc-
quitara oambiando do adorada. (3o .a}
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 31
32
t
Baut|sta: (A 1tan|o} Soñor Luoonoio, llogo ol dla lijado µara ol oacamionto do Catalina y Potruobo, y, cin
ombargo, no cabomoc nada do mi yorno. ¿Ouo co dira on la oiudad? ¡Ouo inculto, quo burla, ci no co µro-
conta ol novio miontrac ol caoordoto octa ocµorando µara oumµlir loc ritoc dol matrimonio! ¿Ouo diooc
Luoonoio do tal alronta?
Cata||na: No bay alronta mac quo µara ml, quo mo voo obligada, on oontra do mic inolinaoionoc, a dar la
mano a un looo grocoro y oaµrioboco, quo mo oortojo a toda µrica y quioro oacarco ouando gucto. Ya oc
doola yo quo ora un lronotioo, quo ooultaba cuc amargoc incultoc bajo un rudo oomµortamionto, y µara
quo lo tongan µor bombro obucoo, oortojara a mil mujoroc, lijara ol dla do la boda, organizara lioctac, invi-
tara a loc amigoc y bara µublioar lac amonoctaoionoc, y todo ollo cin la monor intonoion do oacarco oon
ninguna do lac quo galantoo. Lo octa cuorto, todoc coñalaran oon ol dodo a la docdiobada Catalina, y diran:
¡Ho aqul la ocµoca dol looo Potruobo, quo lo cora ouando a ol lo µlazoa vonir a oacarco oon olla!
1ran|o: Paoionoia, quorida Catalina, y voc tambion, Bauticta. Por vida mla, la intonoion do Potruobo oc buo-
na, a µocar do quo algun µoroanoo lo imµida oumµlir cu µalabra. Poco a cu brucquodad, lo tongo µor un
bombro concato. Y aun ouando coa amigo do bromac, oon todo, oc bombro bonrado.
Cata||na: ¡Pluguiora a Lioc quo jamac lo bubioco victo Catalina! (3a|o ||otanoo, coçu|oa oo B|anca}
Baut|sta: voto, bija mla, no µuodo abora roñirto ci llorac, µuoc tamaña injuria agotarla la µaoionoia do un
canto, ¡ouanto mac, µuoc, la do una oriatura imµaoionto y roboldo oual oroc tu! (Ln|tan Po|tucbo y cu ct|a-
oo Gtun|o, .oc||ooc oo cua|gu|ot nanota}
Þetrucho: A vor, ¿dondo octan ococ coñoroc? ¿Ouion bay on la oaca?
Baut|sta: Soñor, cod bion vonido, aunquo no lloguoic ataviado oomo yo docoarla.
et-e»·
Paoua. Una p|aza. Do|an|o oo |a caca oo Bau||c|a.
Ln|ta Bau||c|a, Gton|o, Luconc|o, 1tan|o (ct|aoo
oo Luconc|o}, Ca|a||na (.oc||oa oo no.|a}, B|anca
y nunotococ |n.||aooc.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 32
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
33
Þetrucho: Lo octa lorma bo llogado mac µronto. Poro, ¿dondo octa Kato? ¿Londo octa mi boobioora no-
via? ¿Como octa mi µadro? Oc onouontro, amigoc, oon ol ooño lrunoido. ¿Por quo octa bonrada oomµa-
ñla mo octa mirando oomo ci vioco un µortontoco monumonto, algun oomota o un oxtraño µrodigio?
Baut|sta: Ya caboic, oaballoro, quo boy oc ol dla do vuoctra boda. Primoro octabamoc trictoc, oon ol tomor
do quo no vondrlaic, y mac trictoc abora do voroc oon comojanto atavlo. ¡vamoc, quitaoc ococ baraµoc indig-
noc do vuoctra lortuna, y quo ontrictoooran nuoctra colomno liocta!
Þetrucho: ¿Londo octa Kato?
1ran|o: No oc µrocontoic anto vuoctra docµocada oon oco trajo ridloulo. |d a mic babitaoionoc, y µonooc
voctidoc mloc.
Þetrucho: ¿Yo? No, oc lo acoguro. 1al oomo voy quioro vorla.
Baut|sta: Poro do octa lorma, cuµongo, no oc oacaroic oon olla.
Þetrucho: Muy do vorac, tal oomo voy lo baro, µor tanto, dojaoc do cormonoc, oc oonmigo oon quion co
oaca, y no oon mic voctidoc. Poro coy muy tonto do obarlar aqul oon voc, ouando tondrla quo ir a dar loc
buonoc dlac a mi novia y collar tal tltulo oon un tiorno boco. (3a|on Po|tucbo y Gtun|o}
Baut|sta: Lo coguiro µara vor ol rocultado do todo octo. (3a|on Bau||c|a, Gton|o y cógu||o}
1ran|o: (A Luconc|o} Soñor, bomoc do ooncoguir garantla µara la doto do Blanoa, cu µadro acl lo µido.
No bacta oon quo uctod tonga ya cu amor.
Lucenc|o: Si no luoco quo ol otro µrolocor vigila tan octroobamonto loc µacoc do Blanoa, corla buono,
oroo yo, ooultar nuoctro oacamionto, lo oual una voz boobo, aunquo todo ol mundo co oµuciora yo corla
amo do olla, a docµoobo do todoc.
1ran|o: Pooo a µooo voromoc do ooncoguirlo. Lorrotaromoc a Gromio barba-gric, luogo al µadro do Blanoa
y al mucioo raro, ol onamorado Lioio. (Ln|ta Gton|o} ¿vonlc a la iglocia, coñor Gromio?
Grem|o: Con mojor gucto quo volvla do la ocouola ouando niño.
1ran|o: ¿Pogrocan ya a cu oaca ol oacado y la oacada?
Grem|o: ¿Ll oacado doolc? Sl, a lo quo oc un buon mozo do mulac, gruñon y brutal, y cu mujor co oonvon-
oora µronto do ollo.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 33
34
1ran|o: ¿Lc mac roboldo quo olla todavla? No oc µociblo. Llla oc una diabloca, una diabloca, la micma
mujor dol diablo.
Grem|o: ¡Ca! Si oc una manca ovojita, una µaloma, una tontuola, oomµarada oon ol. Oc lo oontaro, coñor
Luoonoio. Cuando ol caoordoto ba µroguntado ci quorla a Catalina µor ocµoca, ba diobo: "Sl, ¡µor la can-
gro do Cricto!", y ba jurado oon voz tan atronadora, quo ol oura, corµrondido, ba dojado oaor ol libro do cuc
manoc, y al bajarco µara rooogorlo, oco looo do novio lo ba coltado un boloton, quo µor tiorra ban rodado
oura y libro y libro y oura, docµuoc dijo: "Y abora lovantadloc, ci alguion tiono gana do ollo".
1ran|o: ¿Y quo ba diobo la jovon ouando co ba lovantado ol oura?
Grem|o: 1omblaba oomo una azogada, µuoc ol novio µataloaba y ronogaba oomo ci ol vioario quiciora
ongañarlo. Cumµlidac lac domac ooromoniac, ba µodido una ooµa do vino. ¡A vuoctra calud!, oxolamo, diri-
giondoco a Catalina. Luogo la ba oogido µor ol ouollo, y cin mac ooromonia, la ba bocado on la booa tan
conoramonto quo al coµararco loc labioc, toda la iglocia rotumbo. Nunoa bo victo matrimonio mac oxtrava-
ganto. ¡Lcouobad, ocouobad! Oigo ya loc muciooc. (3o oyo nuc|ca. Ln|tan Po|tucbo, Ca|a||na, B|anca,
Bau||c|a, Hot|onc|o, Gtun|o o |n.||aooc}
Þetrucho: Soñoroc y amigoc, oc doy lac graoiac µor lac moloctiac quo oc baboic tomado. So quo oc ligu-
rabaic oomor boy oonmigo y baboic µroµarado un gran banquoto do bodac, µoro aoontooo quo mic acun-
toc urgontoc mo llaman lojoc do aqul, y, µor tanto, µionco docµodirmo abora do vocotroc.
Baut|sta: ¿Lc µociblo quo oc µroµongaic dojarnoc octa noobo?
Þetrucho: Abora micmo.
1ran|o: Pormitidnoc rogaroc quo oc quodoic bacta docµuoc do oomor.
Þetrucho: |mµociblo.
Grem|o: Oc lo cuµlioo.
Cata||na: Yo uno mic ruogoc a loc cuyoc.
Þetrucho: Muobo mo µlaoo.
Cata||na: ¿Oc µlaoo quodaroc?
Þetrucho: Muobo mo µlaoo quo mo µidaic quo mo quodo. Sin ombargo, no mo quodaro, µodoic µodlr-
molo oomo quoraic.
Cata||na: No, µuoc, baood lo quo quoraic, yo no mo marobaro boy, no, ni mañana, no lo baro bacta quo
mo vonga on gucto. La µuorta octa abiorta, coñor, alll octa vuoctro oamino. Podoic iroc y trotar miontrac oc-
ton nuovac vuoctrac botac. Ln ouanto a ml, no mo marobaro bacta quo mo µlazoa. Parooo quo coroic un
marido bonitamonto brutal, µuoc omµozaic oon tal lmµotu.
Þetrucho: Calmato, Kato, no to onooloriooc, to lo cuµlioo.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 34
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
35
Cata||na: ¡Puoc yo mo onoolorizo! ¿A voc quo oc imµorta? 1ranquilizaoc, µadro. No marobara bacta quo
yo quiora.
Grem|o: Sl, cl, oaramba, octo omµioza bion.
Cata||na: Soñoroc, ya va a omµozar la oomida do bodac: voo quo la mujor µuodo cor dominada oomo una
tonta, ci no tiono animo µara rocictir.
Þetrucho: (Con .|o|onc|a |tononoa} |ran a oomor, Kato, ci tu co lo mandac. Obodoood a la novia, id a
la liocta, bobod abundantomonto µor cu virginidad, cod alogroc bacta la looura... o id a quo oc aborquon.
Ln ouanto a ml, bormoca Kato, doboc vonir oonmigo... No, no mo miroc altanora, no µatalooc, no miroc azo-
rada, no to onooloriooc... Ouioro cor duoño do lo quo mo µortonooo. Catalina oc mi bion, mic muobloc, oc
mi oaca, mi ajuar oacoro, mi oamµo, mi granoro, mi oaballo, mi todo. Haro contir mi luorza al mac orgullo-
co quo co atravioco on mi oamino a Padua. Grumio, ooba mano a la ocµada, octamoc citiadoc µor ladronoc.
Salva a tu ama, ci oroc bombro. No tomac mi quorida moza, nadio to tooara, Kato, yo to ocoudaro oontra un
millon do onomigoc. (3a|on Po|tucbo, Ca|a||na y Gtun|o}
Baut|sta: Nada, dojad quo co marobon. ¡vaya µaroja tranquila!
Grem|o: Si no co maroban µronto, muoro do rica.
1ran|o: Lntro todoc loc matrimonioc oxtravagantoc, octo no tiono igual.
Lucenc|o: (A B|anca} Amada mla, ¿quo µoncaic do vuoctra bormana?
B|anca: Ouo ciondo olla una looa, co ba unido a un looo.
Baut|sta: vooinoc y amigoc, aunquo laltan la novia y ol novio µara llonar cuc lugaroc on la moca, ya caboic
quo no laltaran roquicitoc on la liocta. Luoonoio, voc oouµaroic ol lugar dol novio, y quo Blanoa oouµo ol
do cu bormana. ¡La, coñoroc, vamoc! (3a|on |oooc}
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 35
«c1¤
1
Escenar|o: Gtan ca|a a |a on|taoa
oo |a caca oo canpo oo Po|tucbo.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 36
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 37
38
l
Grum|o: ¡Maldioion cobro todoc loc rooinoc docµornadoc, todoc loc amoc loooc y todoc loc maloc oami-
noc!.... ¿Hubo jamac bombro tan aµaloado? ¿Hubo jamac bombro tan onlodado? ¿Hubo jamac bombro
tan oancado oomo yo? So mo onvla dolanto µara onoondor la lumbro, y no tardara on llogar µara oalon-
tarco. ¡Curtic!
(Ln|ta Cut||c}
Curt|s: ¿Ouion oc ol quo llama tan lrlamonto?
Grum|o: Un µodazo do biolo. Si lo dudac, µuodoc doclizarto do mic ocµaldac a mic talonoc tan aµrica oomo
lo barlac do mi oaboza a mi ouollo. Fuogo, buon Curtic.
Curt|s: ¿vionon mi amo y cu ocµoca, Grumio?
Grum|o: Ob, cl, Curtic, octan al llogar, oon quo, ¡luogo!, ¡luogo! Y no co to oourra oobar agua onoima.
Curt|s: ¿Lc olla una liora tan logoca oomo dioon?
Grum|o: Lo ora, buon Curtic, antoc do octa bolada. Poro ya caboc quo ol inviorno amanca al bombro, a la
mujor y a la boctia. Por oco ba domado a mi antiguo amo, a mi nuova ama y a ml micmo, amigo Curtic.
Curt|s: 1o lo ruogo, mi buon Grumio, dimo: ¿oomo va ol mundo?
Grum|o: Lc un mundo bion lrlo, Curtic, on oualquior olioio quo no coa ol tuyo, µor tanto, danoc luogo, oum-
µlo oon tu dobor y toma lo quo to dobon, µorquo mi amo y mi ama octan oaci muortoc do lrlo.
Curt|s: Hay luogo µroµarado, oonquo, damo notioiac, Grumio.
et-e»·
Ln|ta Gtun|o |ooo cub|ot|o
oo batto.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 38
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
30
Grum|o: ¿Londo octa ol oooinoro? ¿Lcta licta la oona, la oaca arroglada, µuoctac lac allombrac, lac tola-
rañac barridac, llovan loc cirviontoc cu luctan nuovo, cuc modiac blanoac, y loc oriadoc ol voctido do bodac?
¿Lctan lac ooµac bion limµiac µor dontro y lac mozac µor luora? ¿Lctan docµlogadoc loc taµiooc y todo
on ordon?
Curt|s: Lcta todo licto, oon quo, to lo ruogo, damo notioiac.
Grum|o: Puoc bion, anto todo, cabo quo mi oaballo octa rondido y quo ol amo y ol ama co ban oaldo.
Curt|s: ¿Como?
Grum|o: Lo cuc cillac on ol lodo. Y aqul bay una bictoria.
Curt|s: Cuontamola, buon Grumio.
Grum|o: Aooroa lac orojac.
Curt|s: Aqul octan.
Grum|o: 1oma µuoc. (Lo poça}
Curt|s: Lcto oc contir una bictoria, y no olrla.
Grum|o: Y µor oco co llama una bictoria conciblo, octo coµaµo no ora mac quo µara llamar a la µuorta do
tu oldo, y cuµlioar tu atonoion. Abora omµiozo: bomoc bajado una oolina traidora, mi coñor oabalgando,
dotrac do mi ama. Ll oaballo do mi amo co ba oaldo, y olla dobajo do cu oaballo, co ban onlodado cuc voc-
tidoc, ol amo la ba dojado oon ol oaballo onoima y mo ba µogado a ml µorquo ol oaballo babla troµozado,
loc troc gritando, loc oaballoc co ban ocoaµado y bacta aqul µuodo oontarto, mi buon amigo.
Curt|s: Por lo quo ouontac, mac lioro oc ol quo olla.
Grum|o: Sl, y tu y ol mac orgulloco do vocotroc lo µodroic oomµrobar on ouanto lloguo. Poro... ¿µor quo
to oontaro yo oco...? Llama a todoc, ¿octan todoc lictoc? Llamaloc.
Curt|s: (A çt||oc} ¡Lb! 1onoic quo calir a rooibir a mi amo, µara baoor
12
buona oara a mi coñora.
12 Haoor buona oara: "Haoor bonor" (coun|onanco bot}.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 39
40
Grum|o: Caramba: oomo ci olla no tuvioco cu oara µroµia. (1apanoo|o |a boca} ¡Calla, no gritoc! ¡vivo
Lioc...! Oigo a mi amo. (Ln|tan Po|tucbo y Ca|a||na}
Þetrucho: ¿Londo octan ococ bribonoc? ¡Como! ¿Nadio a la µuorta µara tonormo ol octribo, ni µara llo-
varco mi oaballo? ¿Londo octa ol µillo imbooil quo onvio antoc?
Grum|o: Aqul octoy coñor, tan imbooil oomo antoc.
Þetrucho: ¡Puctioo µatan! ¡Pooln, inutil! ¿No to babla mandado vonir a rooibirmo on ol µarquo y traor
oontigo a ococ bribonoc? ¡Largo bribon! ¡voto a bucoar mi oona! (3a|o Gtun|o} Siontato, Kato, y co bion-
vonida. (Ln|ta Gtun|o con |a cona} Buono, a vor, ¿ouando mo corviroic? ¡Saoadmo lac botac, bribonoc!
(Cut||c |o caca |ac bo|ac} ¡Mo bac toroido un µio! ¡1oma! (Lo poça} ¡Alograto, Kato.! ¡Largo do aqul, bri-
bon!... ¿Londo octan mic zaµatillac.? (Ln|ta Gtun|o |tayonoo |a cona} ¿Lco quo oc? ¿Carnoro?
Grum|o: Sl, coñor.
Þetrucho: ¡Lcta quomado, y tambion lo octa la oomida toda! ¿Como ocaic, villanoc, traor oco do la oooina
y corvlrmolo a ml, quo no mo gucta? 1omad, llovaoc oco, loc µlatoc, loc vacoc y todo. (1|ta pot o| cuo|o |a
con|oa}
Cata||na: Oc cuµlioo, marido mlo, quo no coaic tan imµaoionto. La oona octa bion ci oc bubiocoic oon-
tontado oon olla.
Þetrucho: 1o digo, Kato, quo octaba quomada y rocooa, y yo tongo oxµrocamonto µrobibido oomor taloc
guicoc, µuoc ongondran oolora y µroduoon irritaoion, y cora mojor quo amboc ayunomoc. 1on µaoionoia,
mañana iran mojor lac oocac, y µor octa noobo ayunaromoc juntoc. von. Ouioro guiarto a tu oamara nuµ-
oial. (3a|on}
Curt|s: (Apat|o} La octa domando a luorza do imitar cu oaraotor. 1ura, truona y ronioga do tal modo quo
olla, µobrooita, no cabo dondo motorco, ni mirar, ni abrir la booa, y µormanooo oomo uno quo docµiorta do
un cuoño. ¡Huyamoc, buyamoc, quo abl viono! (3o .a. vuo|.o a on|tat Po|tucbo}
Þetrucho: (Apat|o} Acl, oon babil µolltioa, bo omµozado mi roinado, y ocµoro ooncoguir mic µroµocitoc.
Mi baloon octa abora atonto y bambrionto on domacla, y bacta quo co comota no dobo caticlaoor cu bam-
bro, µuoc ontonooc ni co dignarla mirar ol coñuolo. 1ongo aun otro modio do domoctioar a mi baloon, do
oncoñarlo a vonir a ml, y rooonooor la voz dol guardian, y octo oc vigilarla. Nada ba oomido ni oomora boy.
No ba dormido on la ultima noobo ni dormira octa. Como lo bioo on la oomida, onoontraro algun dolooto
imaginario on ol modo do octar booba la oama. Y µor aqul tiraro la almobada, µor alll ol travocoro, a oco
lado la ooloba, al otro lac cabanac, cl, y on modio do octa baraunda, diro quo lo bago µor tiorna colioitud
baoia olla. La oonolucion cora quo µacara on vola toda la noobo, y ci µor oacualidad lo aoontooo oorrar
loc ojoc, lo roñiro y gritaro y oon ol alboroto no la dojaro quo duorma. Lcta oc una manora do matar a una
mujor a baco do tornurac. Y acl domaro cu gonio lurioco y toctarudo. Ouion coµa domar mojor a cu liora,
quo lo diga... Obra do oaridad corla dar a oonooor cu cictoma. (3o .a}
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 40
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 41
42
t
Lucenc|o: A vor, coñora mla. ¿Aµrovoobaic vuoctrac looturac?
B|anca: Y voc, maoctro, ¿quo looic? Contoctad µrimoro a octa µrogunta.
Lucenc|o: Loo lo quo µroloco: ol arto do amar.
13
B|anca: ¡Ojala µudioraic, oaballoro, moctraroc maoctro on vuoctro arto!
Lucenc|o: Lo coro, duloo amiga, miontrac voc oc moctroic duoña do mi oorazon.
Hortens|o: (Docoo o| lonoo} ¡Cacµita, quo doµrica van!
1ran|o: ¡Ob amor maldito! ¡Ob coxo volublo! Oc oonlioco, Lioio, quo quodo muy corµrondido.
Hortens|o: No oc ongañoic µor mac tiomµo. No coy Lioio, ni mucioo, oomo µarozoo, cino un bombro quo
docdoña vivir bajo octo diclraz µor una mujor quo doja a un oaballoro µara baoor cu dioc do un tal bolitro.
Sabod, coñor, quo mo llamo Hortoncio.
1ran|o: Soñor Hortoncio, bo oldo bablar a monudo do vuoctro gran amor µor Blanoa, y ya quo ban cido
toctigoc mic ojoc do cu ligoroza, quioro, junto oon voc, ci acl oc µlaoo, abjurar µara ciomµro do Blanoa y do
cu amor.
Hortens|o: ¿Haboic victo oomo co bocan y co aoarioian, coñor Luoonoio? Ho aqul mi mano y µronunoio
ol irrovooablo juramonto do nunoa mac galantoar a Blanoa, cino quo abjuro do olla, oomo indigna do todoc
loc lavoroc oon quo bacta abora la bo balagado looamonto.
et-e»·
Paoua. Una p|aza an|o |a caca oo Bau||c|a.
Luconc|o o|cltazaoo oo Canb|o y B|anca oc|an
con|aooc on un banco, |oon un ||bto, 1tan|o cono
Luconc|o, Gton|o y Hot|onc|o ca|on oo una caca
c||uaoa a| o|to |aoo oo |a p|aza.
13 Ll arto do amar: co rolioro al Atc ana|ot|a dol µoota latino Ovidio.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 42
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
43
1ran|o: Hago aqul ol micmo juramonto cinooro. ¡1uro no oacarmo nunoa oon olla, aun ouando mo lo roga-
co! ¡vod oon quo imµrudonoia lo octa oortojando olla!
Hortens|o: Ln ouanto a ml, µara coctonor mojor mi juramonto, mo oacaro, antoc do troc dlac, oon una viuda
rioa quo viono amandomo docdo quo yo amo a octa liorooilla µrocumida y orgulloca. Adioc, µuoc, coñor
Luoonoio. La bondad do la mujor, y no cu bolloza, oonquictara mi amor, y abora mo docµido do voc, lirmo
on ol voto quo bo µronunoiado. (3o .a}
1ran|o: (va on bucca oo |oc onanotaooc} ¡Ouo ol oiolo oc oonooda, coñora todoc loc lavoroc µatrimo-
nio do loc amantoc loliooc! Lobo dooiroc quo, babiondo corµrondido vuoctrac oarioiac, tanto Hortoncio
oomo yo, bomoc ronunoiado a voc.
B|anca: ¿No bablac on broma, 1ranio? ¿Lc oiorto quo amboc baboic ronunoiado a ml?
1ran|o: Por oiorto, cl, coñora.
Lucenc|o: Lntonooc noc bomoc quitado do onoima a Lioio.
1ran|o: Ha µartido on bucoa do una viuda lozana quo on un dla oortojara y co oacara oon olla.
B|anca: ¡Lioc lo bondiga!
1ran|o: ¡Ob! Ll la domoctioara.
B|anca: ¿Lo dijo ol, 1ranio?
1ran|o: A lo, µara oco ba ido a la ocouola do domar mujoroc.
B|anca: ¡La ocouola do domar mujoroc! ¿Lc quo oxicto tal ocouola?
1ran|o: Sl, coñorita, y Potruobo oc ol maoctro, oncoña mil y una trotac µara domar a una liorooilla y ombru-
jar cu longua babladora. (3a|on B|anca y Luconc|o}
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 43
44
1
Grum|o: ¡No, no, µor mi lo! ¡No mo atrovoro, µor mi vida!
Cata||na: Cuanto mac mo injuria, todavla mac co onlurooo. ¡Puoc quo! ¿So ba oacado oonmigo µara matar-
mo do bambro? Loc mondigoc quo co µrocontan a la µuorta do mi µadro oon cuc cuµlioac obtionon mac
µronto cooorro, y ci no, on otrac µartoc co aµiadan do olloc, µoro a ml, quo nunoa cuµo µodir, ni tuvo nooo-
cidad do baoorlo, co mo mata do bambro y co mo baoo onlormar µor lalta do cuoño, co mo tiono docvola-
da oon juramontoc y co mo alimonta oon alborotoc, y lo quo mo docµooba mac quo ocac µrivaoionoc, oc
quo mo lac imµono oxoucandoco on ol amor quo lo incµiro. Lirlaco al olrlo quo ol alimonto y ol cuoño mo
onlormarlan o mo oaucarlan una muorto roµontina. 1o lo ruogo, µroouramo algo quo oomor, no mo imµor-
ta lo quo mo traigac oon tal quo coa un alimonto caludablo.
Grum|o: ¿Ouo dirlaic anto una mano do tornora?
Cata||na: Lc ooca oxoolonto, traomola, to lo ruogo.
Grum|o: 1omo quo coa un µlato domaciado irritanto... ¿Ouo oc µarooorla un buon µlato do acadura a la
µarrilla?
Cata||na: Mo gucta muobo. 1raomola, buon Grumio.
Grum|o: No co, µoro tomo quo coa tambion domaciado irritanto... ¿Como ballarlaic una tajada do buoy
oon moctaza?
Cata||na: Lc un µlato quo mo gucta muobo oomor.
Grum|o: Sl, µoro la moctaza oc aoaco domaciado ardionto.
Cata||na: ¡Puoc bion! Lamo ol buoy y doja la moctaza.
et-e»·
Una çtan ca|a on caca oo Po|tucbo.
Ln|tan Ca|a||na y Gtun|o.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 44
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
45
Grum|o: No, no, no lo baro, doboroic tomar la moctaza, o ci no, no ooncoguiroic quo Grumio oc traiga la
oarno.
Cata||na: Puoc damo lac doc oocac, o una do ollac, o lo quo quiorac tu.
Grum|o: Buono, µuoc oc daro la moctaza cin ol buoy.
Cata||na: (Poçanoo|o} ¡voto, marobato do aqul, villano biµoorita, quo to burlac do ml, alimontandomo oon
ol nombro do lac viandac! ¡Maldito coac, oomo todoc loc quo incultaic mi micoria! ¡Sal, to digo!
(Ln|ta Po|tucbo |tayonoo un p|a|o oo catno, y oo|tac Hot|onc|o}
Þetrucho: ¿Como octa mi Kato? ¡Como, oariño mlo! 1o onouontro docanimada.
Grum|o: ¿Como oc onoontraic, coñora?
Cata||na: Lo mac lrla quo una mujor µuodo onoontrarco.
Þetrucho: Pooobra tu buon bumor, muoctramo un comblanto alogro. 1oma, amor mlo, ya voc ouan diligon-
to coy on µroµararto µor ml micmo la oomida y traortola aqul. Lctoy coguro, mi duloo Kato, do quo mi bon-
dad morooo quo mo doc lac graoiac. ¿Ouo? ¿Ni una µalabra? Buono, ontonooc oc quo no to gucta, y todoc
mic ouidadoc no ban corvido µara nada. ¡La! ¡Ouo co llovon octo µlato!
Cata||na: Oc lo ruogo, dojadlo dondo octa.
Þetrucho: (Apat|o a Hot|onc|o} Comodlo todo, Hortoncio, ci coic mi amigo. (A Ca|a||na} ¿Ouo, bac tor-
minado do oomor? Ll cactro ocµora quo lo rooibac µara adornarto oon cuc oµulontoc tocoroc, luogo, mi
duloo amor, volvoromoc a oaca do tu µadro. (Ln|ta un cac|to y un notcoto}
E| Mercero: Aqul octa la oolia quo onoargo vuoctra coñorla.
Þetrucho: ¡vaya, octa oolia la moldoaron cobro una ocoudilla! ¡Un vordadoro µlato do toroioµolo! ¡Ouo
acoo! ¡Lc un juguoto, un gorro do orlo! Ouo co lo llovon y mo don uno mayor.
Cata||na: No lo quioro mayor, octo oc a la moda. Lac damac do oalidad llovan ooliac oomo octa.
Þetrucho: Cuando coac buona tondrac una igual, µoro no antoc.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 45
40
Cata||na: Buono, coñor, oonllo on quo co mo µormitira bablar, y bablar mo µroµongo. No coy una niña ni
una oriatura on µañaloc. Porconac cuµorioroc a voc no mo ban imµodido quo loc dijoco mi oµinion, y ci
voc no µodoic aguantarlo, mojor quo oc taµoic loc oldoc. Lc nooocario quo la longua docaboguo la oolo-
ra do mi oorazon, o do lo oontrario octo, a luorza do oontonorco, octallara, y anto quo lloguo oco, quioro cor
libro on mic µalabrac bacta ol µunto quo mo µlazoa.
Þetrucho: 1onoic razon, a lo mla. Lc una oolia docµrooiablo, una obuoborla, una torta do coda. 1o amo mac
docdo quo co quo no to gucta.
Cata||na: Amadmo o no mo amoic, mo gucta la oolia, y tondro octa o no tondro ninguna. (3a|o o| notcoto}
Þetrucho: (A| cac|to} Adolanto cactro y voamoc oco trajo. Muoctra tu maravilla. (L| cac|to oboooco} ¡Mico-
rioordia, Lioc mlo! ¿Ouo diclraz oc oco? ¿Ouo oc oco? ¿Una manga? Parooo una oulobrina. ¡Como! ¡Cor-
tada do arriba abajo, oomo una omµanada do manzanac! ¡Ln nombro dol diablo! cactro, dooidmo, ¿quo
nombro daic a oco?
Sastre: Mo baboic diobo quo lo bioiora tal oomo oc dobido y ciguiondo la moda y ol gucto aotual.
Þetrucho: Ciorto. Poro ci lo rooordaic, no oc dijo nunoa quo lo octroµoaraic ciguiondo la moda. Andad,
iroc caltando arroyoc µara oaca, y tonod µroconto quo loc caltaroic cin mi µarroquia: no quioro cabor nada
do octo voctido. ¡Andad, luora! Haood do ol lo quo oc aoomodo.
Cata||na: Puoc yo no bo victo nunoa un voctido mojor oortado, mac original, mac bonito ni mac admirablo:
µarooo quo quoraic baoor do ml una muñooa.
Þetrucho: 1ionoc muoba razon. Lco cactro quioro voctirto do muñooa.
Sastre: No, olla dioo quo vuoctra coñorla quioro voctirla do muñooa.
Þetrucho: ¡Ob monctruoca arroganoia! ¡Miontoc, trozo do bilo, dodal, vara, troc ouartac, modia vara, ouar-
ta! ¡Pulga, liondro, grillo do inviorno!... ¿Mo dojaro incultar on mi oaca µor una madoja do bilo? Fuora, rotal,
docµordioio, o voy a modirto oon tu vara do modo quo to arroµiontac toda tu vida do tuc µalabrac. 1o digo
quo bac oobado a µordor cu voctido. (A Gtun|o on .oz baja} Grumio, oouµato do quo µaguon al cactro.
(A| cac|to} Lo diobo. ¡Largo!, llovato octo y ni una µalabra mac.
Grum|o: (Ln .oz baja a| cac|to} Yo to µagaro mañana ol voctido. No tomoc a mal cuc µalabrac irritadac.
Anda, voto. Saluda on mi nombro a tu amo. (3a|o o| cac|to}
Þetrucho: vaya, von, Kato mla. vamoc a µrocontarnoc a tu µadro oon octoc voctidoc conoilloc y dooontoc,
nuoctrac bolcac coran arrogantoc, nuoctroc voctidoc bumildoc, µuoc oc ol alma quion onriquooo ol ouor-
µo. Acl oomo atravioca ol col lac mac ocourac nuboc, acl brilla ol bonor bajo ol voctido mac bumildo. ¿Lc
aoaco mac µrooioco ol grajo quo la alondra, µorquo oc mac bollo cu µlumajo? No, no, buona Kato. No oroc
tu µoor µor oco voctido bumildo y octoc adornoc mozquinoc. Por tanto, alograoc, vamoc a marobarnoc do
aqul, cogun la bora µodromoc llogar a tiomµo do oomor.
Cata||na: Puodo acoguraroc, coñor, quo con ooroa do lac doc, y cora ya bora do oonar ouando lloguo-
moc alll.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 46
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
47
Þetrucho: Mira, on todo lo quo digo, on lo quo bago o µionco baoor, ciomµro mo octac oontrariando.
Soñoroc, dojomoclo. No marobaro boy, o antoc quo lo baga, cora la bora quo yo diro quo oc.
Grum|o: (Apat|o} ¡vamoc! Ho aqul un galan quo quioro mandar bacta on ol col. (3o .an}
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 47
48
1
Þetrucho: Anda, vamoc on nombro do Lioc, otra voz do vuolta a oaca do vuoctro µadro. ¡Gran Lioc, quo
bormoca y brillanto octa la luna!
Cata||na: ¡La luna! Ll col: no bay luna abora.
Þetrucho: Ligo quo oc la luna la quo brilla tanto.
Cata||na: Puoc yo co quo oc ol col ol quo brilla tanto.
Þetrucho: Por ol bijo do mi madro., y oco coy yo., cora la luna, o una octrolla, o lo quo yo quiora quo coa,
antoc quo oontinuo yo ol viajo baoia la oaca do vuoctro µadro. vamoc, baood quo co vuolvan µara atrac
nuoctroc oaballoc. ¡Siomµro co mo oontradioo y co mo oontradioo, ciomµro lo micmo!
Grum|o: (Ln .oz baja a Ca|a||na} Looid lo quo dioo ol, o no llogaromoc nunoa.
Cata||na: Continuomoc adolanto, oc lo ruogo, ya quo bacta aqul bomoc llogado, y quo coa la luna, o ol col,
o lo quo oc µlazoa. Y ci quoroic llamarlo una oandola, oc µromoto quo do abora on adolanto cora una oan-
dola µara ml.
Þetrucho: Ligo quo oc la luna.
Cata||na: Sl, ya co quo oc la luna.
Þetrucho: Lntonooc miontoc, µorquo oc ol col bondito.
Cata||na: Lntonooc, bondito coa Lioc, oc ol col bondito, µoro no cora ol col, ci voc doolc quo no lo oc, y
oambiara la luna a modida do vuoctra voluntad. Lo quo voc quoraic llamarlo, oco micmo cora, y on olooto
lo cora µara Catalina.
et-e»·
Ln o| can|no oo Paoua. Po|tucbo, Ca|a||na y
Gtun|o, ooccancan a| botoo oo |a tu|a.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 48
40
Þetrucho: Bion, cigamoc nuoctro oamino. Poro. ¡oalla!... Alguion viono. (Ln|ta v|conc|o} Buonoc dlac, on-
oantadora coñorita, ¿adondo vaic?... Limo, Kato: ¿victo jamac una coñorita mac lozana? Bolla y amablo
jovon, oc caludo do nuovo. Luloo Kato, abrazalo on bomonajo a cu bolloza.
Cata||na: Caµullo virginal, bollo, lrocoo y cuavo, ¿adondo vaic, o dondo octa tu oaca? ¡Lioboco ol bombro
a quion cu buona octrolla lo docigno µor oomµañoro do loobo!
Þetrucho: ¡Como, oomo! ¿Ouo oc octo, Kato? Croo quo no octac looa, octo oc un bombro anoiano, arru-
gado, marobito, cooo, y no una jovon, oomo tu lo llamac.
Cata||na: Pordonad, µadro mlo, mic ojoc, tan doclumbradoc µor ol col, baoon quo ouando miro mo µaroz-
oa jovon. Abora voo quo coic un anoiano vonorablo, Pordonadmo, oc lo ruogo, mi oraco orror.
Þetrucho: Pordonadla, buon anoiano, y dooidnoc dondo oc onoaminaic, ci cogulc nuoctro oamino, octa-
romoc oontontoc do vuoctra oomµañla.
V|cenc|o: Mi nombro oc vioonoio y voy a Padua a vor a mi bijo a quion baoo muobo tiomµo quo no bo
victo.
Þetrucho: ¿Como co llama?
V|cenc|o: Luoonoio, oaballoro.
Þetrucho: ¡Foliz onouontro! Mac loliz todavla µara vuoctro bijo. Sabod quo la bormana do mi ocµoca, la
noblo dama aqul µroconto, aoaba do oacarco oon vuoctro bijo. No moctroic corµroca ni µocar. La muoba-
oba oc do buona roµutaoion, cu doto oc rioa, y digna cu ouna, adomac do tan bollac oualidadoc oomo µuo-
don adornar a la ocµoca do un noblo bidalgo. Pormitid quo oc abraoo, vonorablo vioonoio, y µrocigamoc
nuoctro viajo µara ir a vor a vuoctro digno bijo, quion co alograra muobo do vuoctra llogada.
V|cenc|o: Poro ¿oc oiorto lo quo mo doolc? ¿O oc vuoctra ooctumbro burlaroc do loc quo onoontraic µor
ol oamino?
Grum|o: Oc acoguro, µadro, quo oc vordad.
Þetrucho: vonid oon nocotroc, y oc oonvonooroic µor voc micmo. Puoc nuoctra µrimora broma oc ba bo-
obo docoonliado. (3a|on |oooc}
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 49
50
¯
Lucenc|o: Al lin, docµuoc do tan largac diconanoiac, octamoc aoordoc. Aoogo, bormoca Blanoa, oon oari-
ño a mi µadro, oomo yo aoojo al tuyo. Hormano Potruobo., bormana Catalina. y voc, Hortoncio oon vuoc-
tra amablo viuda., ontrogaoc a la alogrla, y cod bion vonidoc a mi oaca. Lcto banquoto roctaurara nuoctroc
octomagoc docµuoc dol gran jolgorio quo bomoc boobo. Sorvloc, contaroc todoc, µuoc octamoc aqul µara
obarlar tanto oomo µara oomor.
Þetrucho: ¡Hablar y bablar, oomor y oomor!
Baut|sta: Padua noc µroµoroiona octo amablo µlaoor, bijo Potruobo.
Þetrucho: 1odo oc amablo on Padua.
Hortens|o: Ouiciora quo acl luoco µara nocotroc doc.
Þetrucho: vamoc, µor vida mla, Hortoncio tomo a cu viuda.
La v|uda: Puoc ontonooc no lioic do ml, ci tongo yo miodo.
Þetrucho: Soncata coic, y, cin ombargo, no mo oomµrondoic. Ouioro dooir, quo Hortoncio tiono miodo do
voc.
La v|uda: Ouion culro vortigoc oroo quo ol mundo da vuoltac.
Cata||na: ¿Ouo quoroic dooir oon oco, coñora?
La v|uda: vuoctro marido, µrooouµado µor una ocµoca indomablo, mido loc µocaroc do mi marido µor
loc cuyoc µroµioc, y oon octo caboic ya mi µoncamionto.
et-e»·
Ln caca oo Luconc|o.
v|conc|o, Gton|o, Luconc|o, B|anca (ya cacaoa
con Luconc|o}, Po|tucbo, Ca|a||na, Hot|onc|o y |a
v|uoa (ocpoca oo Hot|onc|o}, Bau||c|a y cu ct|aoo
B|onoo|o.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 50
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
51
Cata||na: Poncamionto µor oiorto muy incignilioanto.
La v|uda: Claro, oomo quo co rolioro a voc.
Cata||na: Sl, µooa ooca coy yo, ci a voc co mo oomµara.
Þetrucho: ¡A olla, Catalina!
Hortens|o: ¡A olla, viuda mla!
Þetrucho: Aµuocto oion marooc a quo mi Kato la vuoloa.
Hortens|o: Lco oc do mi inoumbonoia.
Þetrucho: ¡Lco oc bablar bion! ¡A tu calud, buon mozo! (Bobo pot Hot|onc|o}
Baut|sta: ¿Ouo lo µarooon a Gromio nuoctra gonto do tan duro ingonio?
Grem|o: A lo mla, coñor, quo dan buonoc toµotazoc.
B|anca: ¡Buonoc toµotazoc! ¡Ouion tuvioco licta la longua, dirla quo toµan ouorno oon ouorno!
V|cenc|o: ¡Hola, coñora docµocada! ¿Oc ba docµortado oco?
B|anca: Sl, µoro no acuctado, µor tanto., voy a dormir do nuovo.
Þetrucho: No, no lo baroic, ya quo baboic omµozado, quioro lanzaroc un µar do lloobac.
B|anca: ¿Soy yo vuoctro µajaro? voy a oambiar do arbucto y ontonooc µodroic µorcoguirmo oon ol aroo
tondido. Loy a todoc la bionvonida. (3a|on B|anca, Ca|a||na y |a .|uoa}
Hortens|o: Lcta voz to ba tooado.
Þetrucho: Mo ba lovantado un µooo la µiol, lo oonlioco, µoro, oomo la llooba co ba docviado do ml, aµuoc-
to dioz oontra uno quo a loc doc oc ba borido do llono.
Baut|sta: vamoc, oon toda mi µona, bijo Potruobo, oroo quo do todac lac ocµocac, tonoic la mac roboldo.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 51
52
Þetrucho: Buono, µuoc yo digo quo no, y on µruoba do ollo, quo onvlo a bucoar oada uno do nocotroc
a cu mujor. Y aquol ouya ocµoca coa la mac obodionto, y vonga on coguida ouando cu marido mando µor
olla, octo ganara la aµuocta quo oonvongamoc.
Hortens|o: Convongo, ¿quo aµoctamoc?
Lucenc|o: vointo ooronac.
Þetrucho: ¡vointo ooronac! Lco lo aµoctara yo µor mi baloon o mi µorro, y vointo voooc mac µor mi ocµoca.
Lucenc|o: Puoc bion, ¡Cion ooronac!
Hortens|o: Conlormo.
Þetrucho: Ya octa aooµtado.
Hortens|o: ¿Ouion omµozara?
Lucenc|o: Yo omµozaro. Biondolo, vo a dooir a tu ama quo vonga. (3a|o B|onoo|o}
Baut|sta: (A Luconc|o} Ouorido yorno, iromoc a modiac. Blanoa vondra. (vuo|.o B|onoo|o}
Lucenc|o: Y bion, ¿quo bay?
B|onde|o: Soñor, mi coñora oc manda rooado quo octa oouµada y no µuodo vonir.
Þetrucho: ¡Como! ¿Lcta oouµada y no µuodo vonir?... ¿Lc oco una rocµuocta?
Grem|o: Sl, y una rocµuocta amablo. Pogad a Lioc, coñor, quo vuoctra ocµoca no oc mando otra µoor.
Þetrucho: Lcµoro yo quo cora mojor.
Hortens|o: Biondolo, vo a rogar a mi mujor quo vonga aqul on coguida. (B|onoo|o ca|o}
Þetrucho: ¡Ob! ¡Ob! ¡Pogarlo! Lntonooc tiono quo vonir. (Ln|ta B|onoo|o} Buono, ¿dondo octa mi mujor?
B|onde|o: Lioo quo oc µroµonoic gactarlo una broma: quo no quioro vonir, y quo vayaic voc a bucoarla.
Þetrucho: vamoc do mal on µoor. ¡No quioro vonir! ¡Lcto oc indigno, intolorablo! ¡Lcto no dobo µormi-
tirco!... Grumio, vo a tu ama y dilo quo lo mando vonir. (3a|o Gtun|o}
Hortens|o: So do antomano cu rocµuocta.
Þetrucho: ¿Cual oc?
Hortens|o: Ouo no quioro vonir.
Þetrucho: Lntonooc, mala lortuna la mla, y aqul µara todo. (Ln|ta Ca|a||na}
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 52
3bakocpoato-La l|otoc|||a oonaoa (Aoap|ac|on}
53
Baut|sta: ¡Por la virgon! ¡Abl octa Catalina!
Cata||na: ¿Ouo quoroic, coñor, quo onviaic a bucoarmo?
Þetrucho: ¿Londo octan tu bormana y la ocµoca do Hortoncio?
Cata||na: Hablando on ol calon, junto al luogo.
Þetrucho: vo, traolac aqul on coguida, ci co niogan, azotalac bion bacta quo co rounan oon cuc maridoc.
voto, digo, y traolac al inctanto. (3a|o Ca|a||na}
Lucenc|o: Ho aqul un µrodigio, oomo nunoa co vio.
Hortens|o: Caramba, µuoc µrocagia la µaz, ol amor y una vida tranquila, y una loy tomida y una logltima
cuµromaola. Ln una µalabra, una vida cocogada y loliz.
Baut|sta: ¡Buon Potruobo, dioboca coa tu cuorto! La aµuocta la ganacto, y a lo quo olloc µordioron aña-
diro yo vointo ooronac. Lc una doto nuova µara una nuova bija, µuoc octa oambiada µor oomµloto.
Þetrucho: Buono, µuoc quioro ganar aun mojor la aµuocta, y moctrar nuovac µruobac do cu obodionoia,
do cu nuova dulzura y do cu cumicion. (Ln|tan Ca|a||na, B|anca y |a .|uoa} vodla volvor y oonduoiondo a
vuoctrac dlcoolac ocµocac, vonoidac µor cu oloouonoia do mujor. Catalina, oca oolia quo llovac no to oao
bion: luora oca obuoborla, µicotoala. (Ca|a||na oboooco}
La v|uda: ¡Ob Lioc, quo no tonga yo jamac motivoc µara quojarmo, bacta quo co mo baya llovado a tal
oxtromo do cimµloza!
B|anca: ¡vaya! ¿Como oalilioaic tan ridloula obodionoia?
Lucenc|o: ¡Ya quiciora yo quo tu obodionoia luoco tan ridloula oomo octa! La dignidad do tu obodionoia,
bormana Blanoa, aoaba do ooctarmo oion ooronac.
B|anca: Mac looo luictoic voc do aµoctar cobro mi obodionoia.
Þetrucho: Catalina, to onoargo quo digac a octac mujoroc toctarudac quo obodionoia dobon a cuc mari-
doc y coñoroc.
La v|uda: vaya, oc molaic. No quoromoc cormonoc.
Þetrucho: Haz lo quo to digo y omµioza µor olla.
Cata||na: ¡vamoc, vamoc! Locµoja oca lronto oolorioa y amonazadora, y no lanoon ococ ojoc tuyoc mira-
dac docdoñocac quo bioron a tu ocµoco, a tu roy, a tu coñor. Lco aja tu bormocura, oomo la ocoaroba a la
biorba do loc µradoc, doctruyo tu roµutaoion, oomo ol buraoan caoudo loc bonitoc oaµulloc, y oca aotitud
tuya no oc, on ningun modo, ni oorroota ni agradablo. Una mujor onlurooida oc oomo una luonto turbia,
langoca, docagradablo a la victa, ocµoca, cin bolloza alguna. Miontrac co balla on tal octado, nadio, µor co-
dionto quo octo, co dignara corborla o bobor una cola gota. 1u ocµoco oc tu coñor, tu vida, tu guardian, tu
jolo, tu coborano. Uno quo co oouµa do ti, y µor tu cubcictonoia comoto a cu ouorµo a µonococ trabajoc
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 53
54
µor tiorra y µor mar, co oxµono do noobo a tomµoctadoc, do dla a loc rigoroc dol lrlo, miontrac quo tu, on
tu oaca, duormoc abrigada, cogura y cin tomor, y to µido oomo tributo, colo tu amor y vordadora obodion-
oia, µago, on vordad, bion µoquoño µara tan grando douda. La micma cumicion dobo ol vacallo al monar-
oa, la dobo la mujor a cu marido, y ouando oc toctaruda, oaµrioboca oazurra y docabrida, y no obodooo a
cuc bonoctac ordonoc ¿quo oc cino una oriatura roboldo y oulµablo, traidora o indigna do µordon, µara oon
cu coñor quo la ama, quo acµiran al mando, a la cuµromaola y al imµorio ouando octan obligadac a corvir,
amar y obodooor? Mo avorgüonza vor quo lac mujoroc con tan cimµloc quo doolaran la guorra, ouando
doborlan µodir la µaz do rodillac, y vor quo acµiran al mando, a la cuµromaola y al imµorio, ouando octan
obligadac a corvir, amar y obodooor. ¿Por quo con nuoctroc ouorµoc cuavoc, dobiloc y dolioadoc, inba-
biloc µara lac latigac y lac µrooouµaoionoc dol mundo, cino µara quo nuoctrac oualidadoc y la dulzura
do nuoctroc oorazonoc co oorrocµondioco oon nuoctra naturaloza oxtorior? ¡vamoc, vamoc, gucanilloc
imµotontoc y roboldoc! Mi oaraotor ba cido tan imµorioco oomo ol vuoctro, mi oorazon tan ambioioco, y
mic motivoc tal voz mac lundadoc µara volvor µalabra µor µalabra y amonaza µor amonaza. Poro bo rooo-
nooido quo nuoctrac lanzac no con mac quo briznac do µaja, quo nuoctra luorza oc dobilidad, nuoctra
dobilidad inoomµarablo, y quo aµarooomoc mac cor do lo quo on roalidad comoc monoc. Pobajad, µuoc,
vuoctro orgullo, quo do nada oc corvira. Y µonod vuoctrac manoc bajo loc µioc do vuoctroc maridoc. Ln
µronda do mi obodionoia, ci mi marido lo docoa, octa mi mano µronta: µuoda octo corlo una caticlaooion.
Þetrucho: ¡Lco oc cor una buona obioa! von, y bocamo, Kato.
Lucenc|o: Bion octa, µrociguo tu oamino, viojo amigo, µorquo tu caldrac oon la tuya.
V|cenc|o: ¡Lc ooca agradablo ol vor oriaturac dooiloc!
Lucenc|o: Poro oc ooca docagradablo vor ocµocac roboldoc.
Þetrucho: von, Kato, vamoc a aooctarnoc. Somoc troc loc rooion oacadoc, µoro doc octaic lictoc. (A Lu-
conc|o} Yo gano la aµuocta. Soy yo quion gano la aµuocta. Aunquo tu bayac dado on ol blanoo. Ln mi
oalidad do vonoodor oc doy lac buonac nooboc. (3a|on Po|tucbo y Ca|a||na}
Hortens|o: Siguo tu oamino. Hac domado a una liorooilla roboldo.
Lucenc|o: Con vuoctro µormico: oc maravilloco quo octo domada bacta tal µunto. (3a|on}
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 54
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 55
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 56
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 57
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 58
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 59
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:32 Página 60
Gu|a didaotioa do aµoyo al µrofesorado
W||||am Shakesµeare
t« ri!t!citt«
»¤º«»«
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 61
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 62
Gu|a didaotioa do
aµoyo al µrofesorado
W||||am Shakesµeare
t« ri!t!citt« »¤º«»«
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 63
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 64
Gula didaotioa do aµoyo al µrolocorado
W||||am Shakesµeare
t« ri!t!citt«
»¤º«»«
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 65
00
|nd|ce
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 66
07
Þresentac|ón ---------------------------------------------------------------------------------- 68
Objet|vos --------------------------------------------------------------------------------------- 68
Metodo|og|a ----------------------------------------------------------------------------------- 60
Lectura d|dáct|ca de aµoyo a| µrofesorado -------------------------------------------- 71
W||||am Shakesµeare: su v|da y su obra
Una b|ograf|a entre |a |eyenda y |a rea||dad
E| teatro lsabe||no: una arqu|tectura c|rcu|ar µara |a reµresentac|ón de| un|verso
La re|na lsabe| l: e| esµ|endor de| renac|m|ento |ng|és
E| matr|mon|o en t|emµos de Shakesµeare
Las mujeres sab|as: |as traductoras de| renac|m|ento |ng|és
Shakesµeare y Cervantes
Aná||s|s ||terar|o de |os µersonajes
Aná||s|s de Cata||na
Llomontoc do rolloxion. Proguntac µara ol alumnado
Aná||s|s de Þetrucho
Llomontoc do rolloxion. Proguntac µara ol alumnado
Aná||s|s de B|anca
Llomontoc do rolloxion. Proguntac µara ol alumnado
Aná||s|s de |os µersonajes secundar|os: Lucenc|o, Baut|sta, Hortens|o
Llomontoc do rolloxion. Proguntac µara ol alumnado
Conc|us|ones de |a comed|a
La oara A do loc µorconajoc
La oara B do loc µorconajoc
Pocoluoion dol oonllioto
¿Y tu quo oµinac?
Aµénd|ce 1: V|rg|n|a Woo|f y |as mujeres en t|emµo de Shakesµeare ---------- 125
Aµénd|ce 2: Reµresentac|ón de| monó|ogo:
Las Mujeres de Shakespeare µor ^E| Brujo" ----------------------------------------- 120
Aµénd|ce 8: Las µrotagon|stas en e| teatro de Shakesµeare ---------------------- 188
Aµénd|ce 4: 0atos cur|osos e |nsó||tos de Shakesµeare ------------------------- 187
B|b||ograf|a ----------------------------------------------------------------------------------- 141
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 67
08
So µroconta la adaµtaoion do la obra: "La liorooilla domada" do William Sbakocµoaro oomo matorial odu-
oativo do gran rolovanoia µara cu aµlioaoion on la oduoaoion on valoroc do igualdad y no dicoriminaoion
ontro gonoroc.
"La liorooilla domada" oc una oomodia ocorita µor Sbakocµoaro on 1502, y on olla cu autor µlantoa a
travoc do una corio do oqulvoooc ol toma oontral do la obra: "La doma do Catalina". Ll tono do oomodia
lojoc do roctar µrolundidad a la violonoia y oruoldad oontonidac on la obra, baoo quo octac brillon oon mac
olaridad, µormitiondo quo ol moncajo lloguo oon oxtraordinaria inmodiatoz a travoc do la rica.
La adaµtaoion ira aoomµañada do una "Gula didaotioa do aµoyo al µrolocorado", on la quo doctaoan loc
valoroc µroµioc dol ronaoimionto ingloc y co analizaran do lorma oonorota loc obctaouloc quo tuvioron
quo vonoor lac mujoroc bacta ooncoguir la omanoiµaoion cooial, ooonomioa, y oultural.
So µrotondo oon ollo oontribuir al objotivo do concibilizaoion dol alumnado do odadoc oomµrondidac ontro
loc 12 y loc 10 añoc do odad on matoria do |gualdad do Oµortunidadoc y µrovonoion do la violonoia do
Gonoro, una do lac aroac do ocµooial imµortanoia dontro do la Liroooion Gonoral do la Mujor.
Þresentac|ón
· Lctudiar loc roloc acignadoc a la mujor a travoc do la bictoria.
· Analizar loc octorootiµoc lomoninoc atribuidoc a la mujor on ol ciglo Xv|.
· Favorooor la rolloxion y aotitud orltioa anto cituaoionoc do dominaoion macoulina.
· Conoionoiar do la imµortanoia do la oduoaoion on la toma do dooicionoc libroc tanto on bombroc oomo
on mujoroc.
Objet|vos
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 68
00
Para la roalizaoion do octo trabajo do adaµtaoion co ba roalizado una coloooion do loc dialogoc aootan-
doloc al monor tiomµo µociblo do roµrocontaoion, bucoando µrinoiµalmonto mantonor ol moncajo quo ol
autor noc quioro trancmitir oon ol objotivo do quo loc valoroc µlacmadoc on la obra lloguon do lorma olara
y diroota al µublioo al quo octa dirigida.
So µrotondo roalizar una adaµtaoion do la obra µara quo µuoda cor roµrocontada, on un tiomµo aµroxima-
do do 40 minutoc, µor loc µroµioc alumnoc y alumnac oomo una aotividad dontro dol ambito ocoolar.
Ll tiomµo cora ol do la obra original. La oomodia luo ocorita on 1502.
Ll ocµaoio ocoonioo-lugar cora:
· AC1O PP|MLPO:
Lcoona |: Padua. Una µlaza µublioa.
Lcoona ||: Padua, dolanto do la oaca do Hortoncio.
· AC1O SLGUNLO:
Lcoona |: Padua. Aµoconto on oaca do Bauticta.
Lcoona ||: Caca do Bauticta.
Lcoona |||: Caca do Bauticta.
· AC1O 1LPCLPO:
Lcoona |: Caca do Bauticta.
Lcoona ||: Padua. Una µlaza µublioa.
· AC1O CUAP1O:
Lcoona |: Caca do Potruobo.
Lcoona ||: Padua. Una µlaza µublioa.
Lcoona |||: Caca do Potruobo.
Lcoona |v: Ln ol oamino do Padua.
Lcoona v: Ln oaca do Luoonoio.
La aooion oourro on Padua y on la oaca do oamµo do Potruobo. La adaµtaoion quoda oonligurada on oua-
tro aotoc do loc oinoo oontonidoc on la obra original. So cuµrimo ol µrologo do la obra original.
Ln la adaµtaoion aµarooon loc trooo µorconajoc µrinoiµaloc do la obra original. So ban cuµrimido loc µor-
conajoc cooundarioc quo aµarooon on ol µrologo.
Porconajoc: Bauticta (rioo oaballoro do Padua), Catalina y Blanoa (bijac do Bauticta), vioonoio (viojo oaba-
lloro do Pica), Luoonoio (bijo do vioonoio y onamorado do Blanoa), Potruobo (bidalgo do vorona, µro-
tondionto y luogo marido do Catalina), Gromio y Hortoncio (µrotondiontoc do Blanoa), 1ranio (oriado do
Luoonoio), Grumio (oriado do Potruobo), Curtic (oriado do Poruobo), Biondolo (oriado do Bauticta),
una viuda.
Para la adaµtaoion co ba utilizado obra µublioada µor la oditorial Bibliotooa Ldal, 2010, oon µrologo do
Antonio Balloctoroc.
Ln ouanto al oocotaoo, .oc|uat|o y a|tozzo co tocpo|atan |oc o|onon|oc ptop|oc oo |a ópoca 3|ç|o Xvl
(1592}.
Metodo|og|a
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 69
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 70
71
Lectura d|dáct|ca de
aµoyo a| µrofesorado
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 71
72
WlLLlAM SHAKESÞEARE: SU Vl0A Y SU OBRA
--- Una b|ograf|a entre |a |eyenda y |a rea||dad
William Sbakocµoaro naoio on Stratlord-uµon-Avon (Londroc), co docoonooo la looba oxaota do cu naoi-
mionto aunquo ci co cabo quo luo bautizado ol 20 do abril do 1504. Murio ol 3 do mayo do 1010, a loc 51
añoc.
Su µadro ora un oomoroianto adinorado y dotontaba un oargo on la adminictraoion looal, µor lo quo la lami-
lia gozaba do gran µrocµoridad. Sbakocµoaro rooibio una oduoaoion olacioa. Curco cuc µrimoroc octudioc
on Stratlord Grammar Sobool dondo octudio latln y autoroc oomo Lcoµo, Ovidio y virgilio. La traduooion
al ingloc do lac "Motamorlocic" do Ovidio, on 1504, co oonvortira on una luonto oconoial µara ol oonooi-
mionto do la mitologla olacioa do Sbakocµoaro.
Ln 1582, a loc 18 añoc do odad, Sbakocµoaro oontrao matrimonio oon Anno Hatbaway do 20 añoc. Naoora
on 1583 cu µrimora bija llamada Sucana. Loc añoc mac tardo naooran cuc doc bijoc mollizoc, Hamnot y
1uditb.
Ln 1588 onoontramoc a Sbakocµoaro on Londroc, dondo, docµuoc do ojoroor varioc olioioc, oµto µor ol
do aotor. Conooio lac toonioac ocoonioac antoc do dodioarco a ocoribir cuc µroµiac obrac. Fuo aotor antoc
quo ocoritor.
Ln torno a 1505 omµozo ol oiolo do lac oomodiac do oxito: "La liorooilla domada" oc una do olla y µoci-
blomonto coa la mac µoµular.
Ln 1500 co inaugura ol °1oa|to oo| G|obo". Lc ol toatro do la Comµañla do Sbakocµoaro. 1bo G|obo 1boa|to
dobo cu nombro a una roµrocontaoion do Horouloc oargando oon la oclora oolocto on la µuorta µrinoiµal
dol toatro. Ln oco toatro co roµrocontara "Hamlot", la µrimora gran tragodia do Sbakocµoaro on 1002.
Bajo ol roinado do |cabol | do |nglatorra (1533-1003), Sbakocµoaro luo ooµroµiotario do la Comµañla
1oatral oonooida oomo Loto Cbanbot|a|n'c Mon, llamada acl on bonor a cu mooonac, ol arictoorata Lord
Cbamborlain. Ll µroctigio do la oomµañla ora tal, quo trac la muorto do |cabol | on 1003, cu cuoocor 1aoobo
| Stuart la tomarla bajo cu µrotoooion roal, µacando a llamarco 1bo K|nç'Mon.
La ligura dol mooonac ora imµrocoindiblo µara ol oxito do la omµroca toatral. Ln Londroc co omµiozan
a oonctruir toatroc oubiortoc, algunoc do olloc µrivadoc, oomo ol do °B|acklt|atoc", quo Sbakocµoaro µudo
oomµrar µara cu Comµañla.
· Entre 1502 y 1618 Shakesµeare escr|b|ó |a tota||dad de su obra
Luranto doc dooadac Sbakocµoaro no dojo do ocoribir. Su vida luo ciomµro ol toatro.
Sbakocµoaro, dojo trointa nuovo obrac toatraloc y una obra µootioa: "Sonotoc". Para loc ocµooialictac, la
ordonaoion oronologioa do cuc obrac ciguo ciondo lo mac oonluco do octablooor. 1radioionalmonto, ol
oonjunto do cu obra cuolo roagruµarco on troc grandoc µorlodoc. Ll µrimoro, ol do lac oomodiac ligorac
y loliooc, ol cogundo, ol do lac tragodiac combrlac quo ooinoidon oon un momonto do µrolundo docaco-
ciogo dol autor, y on ol toroor µorlodo quo oorrocµondorla a cu obra do oontonido bictorioo.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 72
73
Al linal do cuc dlac, on 1011, ocoribio "La 1omµoctad" µara ol Poy 1aoob | Stuart, una obra on la quo lac
ct|a|utac dol mundo roµloto do olloc y badac co lundon oon la trayootoria vital do loc bumanoc. Un toxto
ocorito a modo do toctamonto. Ll ciglo X|X roouµorara a Sbakocµoaro µor la bondura do cuc obrac y loc
µrorralaolictac tomaran a cuc µorconajoc lomoninoc oomo modolo µiotorioo.
Ln 1013, duranto la roµrocontaoion do "Lnriquo v|||", co inoondio ol 1oa|to oo| G|obo quo quodo total-
monto doctruido. Hoy octa rooonctruido on un omµlazamionto ooroano al dol ciglo do Sbakocµoaro. Ln
octo inoondio docaµarooioron numorococ manucoritoc y ocµooialmonto la oomodia "Cardonio" quo octa-
ba incµirada on la lootura do "Lon Ouijoto do La Manoba". Sbakocµoaro oomo Corvantoc murio on 1010.
· P|rst Po||o
Ln 1023, loc amigoc dol dramaturgo, Homing y Condoll, baran la roooµilaoion do lo quo µodomoc boy
donominar lac "Obrac Comµlotac" do Sbakocµoaro. So µublioa oobo añoc docµuoc cu muorto.
La µrimora vorcion do "La liorooita domada" o tambion titulada, "La doma do la bravla" luo ocorita y roµro-
contada ontro 1502-1505. Ll toxto do la oomodia co µublioarla µor voz µrimora on l|tc| lo||o, on 1023,
troc dooadac docµuoc, oco domuoctra quo ol libroto no ora µuoc oconoial µara lac roµrocontaoionoc on
la oµooa do Sbakocµoaro.
Ll llamado First Folio. rooogo 30 obrac. 11 tragodiac, 15 oomodiac y 10 obrac bictorioac.
· Entre |as comed|as destacan: La l|otoc|||a oonaoa (1502-05), L| cuoño oo una .|oa oo .otano (1502-
05), Cono çuc|ó|c (1500), Mucbo tu|oo y pocac nuococ (1505-1000), Lac a|oçtoc conaotoc oo ¼|nocot
(1000-1001).
· Entre |as traged|as destacan: Ronoo y Ju||o|a (1502-1505), Macbo|b y L| toy Loat (1005-1007),
L| notcaoot oo vonoc|a (1500-07), Han|o| (1505-1000), O|bo|o (1001-1004).
· Entre |os dramas h|stór|cos destacan: R|catoo ll (1505-1000), R|catoo lll (1502-1505) y Lnt|guo
lv (1505-1000), An|on|o y C|oopa|ta on 1000 y Lnt|guo vlll (1013).
· Una creat|v|dad desbordante y anóma|a
La vida do Sbakocµoaro ba octado rodoada do loyondac y mictorioc. Luranto muobo tiomµo co dudo inolu-
co do la autorla do cuc obrac. Hoy, loc ocµooialictac ban docµojado algunac dudac, µoro ciguon divididoc.
Cabo coñalar quo cu unioa obra µootioa "Sonotoc" ciguo docµortando una ocµooial ouriocidad, µuoc con
oonlocionoc llrioac autobiogralioac. Publioadoc on 1000, loc "Sonotoc" µocoon una µootioa lntima cor-
µrondonto:
Luic Antonio do villona
1
ocoribio cobro la mucioalidad do loc "Sonotoc":
°Nao|o ouoa oo guo oc uno oo |oc °cotpuc" ||t|coc nac bo||oc on o| çozno on|to
tonac|n|on|o y battoco, una obta naoc|ta oo |a pooc|a |nç|oca".
1 Looadonoiac, Ll Mundo, Soµtiombro do 2011.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 73
74
"Loc Sonotoc" ban cido oomµaradoc oon loc µoomac do Miguol Angol: on amboc oacoc co dirigon a doc
doctinatarioc: un muobaobo y una mujor. ¿Ouion luo la llamada Lark Lady do loc Sonotoc? ¿Ouion co
ocoondo trac Mt. ¼.H do la dodioatoria? La llrioa do loc 154 µoomac do amor y do amictad oultiva lo quo
cora una oonctanto octotioa bajo la ora |cabolina: la ambigüodad coxual y ol juogo do macoarac.
°Un toc|to oo nujot, p|n|aoo a nano/1o o|o Na|uta, n| coñot, n| ouoña".
--- E| teatro |sabe||no: una arqu|tectura c|rcu|ar µara |a reµresentac|ón de|
un|verso
· Londres, e| gran escenar|o: ¡Due ruede el mundo!
¿Ouo oc una conoo|a? Sbakocµoaro la dolino on booa do Sly on ol µrologo do "La liorooita domada":
S|y: ¿Una Conoo|a no oc a|ço ac| cono una oanza na.|ooña o una coca oo .o||oto|ac?
E| µaje: No, n| coñot, oc na|ot|a nac açtaoab|o
S|y: ¿Ouó oc na|ot|a nac oonóc||ca?
E| µaje: Lc una ocpoc|o oo H|c|ot|a
S|y: B|on. voanoc oco (.} Ouo tuooo o| nunoo.
Ll toatro ronaoonticta ingloc romµo dolinitivamonto oon la tradioion modioval aunquo ciga mantoniondo,
cobro ol ocoonario, ol ritual µoµular do lac ocµadac, loc movimiontoc, la liooion do la cangro y lac triluloac.
Lac obrac co roµrocontaban on un ocµaoio oiroular, a oiolo abiorto, una arquitootura µroµia do loc boat-
ba|||nç (µoloac do ococ y µorroc).
Mac quo un gonoro litorario, ol toatro ora un ocµootaoulo.
Ll toatro duranto la ora icabolina (1558-1003) luo adquiriondo una luorza do oaraotor naoional. Ll luor-
to omµujo ooonomioo y cooial, acl oomo oon la ovoluoion do la longua ingloca, lorjarlan cu ocµlondor. Sur-
gon, ontonooc, autoroc dramatiooc oomo 1bomac Kyd y Cbrictoµbor Marlowo quo ocoribiran un toatro
dinamioo y a la modida dol bombro, octo toatro aloanzara cu aµogoo oon William Sbakocµoaro.
· E| teatro de| G|obo
Ll mundo ontoro oc un ocoonario. Londroc co luo oubriondo do toatroc oiroularoc, oonctruidoc on lac zonac
mac µoµularoc y alojadac do la oorto. Loc ocoonarioc olroolan un ocµootaoulo vicual atraotivo, y loc aoto-
roc roµrocontaban la naturaloza bumana oon gran bullioio y cin idoalizaoion.
Ll toatro ingloc do la ora |cabolina oc la traduooion do la oondioion bumana, lragil, lluotuanto y ciomµro
vulnorablo. Ln oco octriba cu modornidad.
Loc aotoroc oran luminariac, µoquoñoc loooc do luz do una vida coñada.
°Loc ac|otoc, cono ya oc o|jo, otan ocp|t||uc y co ooc.anoc|oton on o| a|to (.}
Lc|anoc bocboc oo |a n|cna na|ot|a guo |oc cuoñoc y nuoc|ta poguoña .|oa c|o-
tta cu c|tcu|o con un cuoño".
2
2 William Sbakocµoaro: La tomµoctad, Aoto |v, Lcoona |.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 74
75
Lac roµrocontaoionoc tonlan lugar a lac doc o a lac troc do la tardo, µara ovitar loc inoondioc y lac algara-
blac. La dicµocioion dol µublioo octaba on lunoion do cu nivol cooial y ooonomioo. La arquitootura oiroular
octabloola una dicµocioion diloronoiada ontro bombroc y mujoroc. Ll dooorado aµona oxictla y ol ocµoota-
dor co dojaba biµnotizar µor ol µodor do la µalabrac, µor ol ingonio do lac tramac, µor la mucioa y ol oolo-
rido victoco do loc roµajoc.
Ll ocoonario icabolino oomµagina un toatro do olito y un toatro µoµular. Sbakocµoaro auna tragodia y oo-
modia, mucioa, movimionto y bailo. Aµarooo µloaroc y µrlnoiµoc, bulonoc y loooc. Lctoc doc ultimoc tonlan
bula µara dooir vordadoc µrobibidac. Lran ligurac oconoialoc µara artioular un µoncamionto orltioo onoima
do lac tablac.
Sbakocµoaro toma loc µorconajoc onoarnadoc on la roalidad do cu tiomµo, no on loc mitoc do la antigüo-
dad. Su toatro, µor ollo, tiono una oxtraordinaria vigonoia o invita a la rolloxion. Para la mayorla do loc ocµoo-
tadoroc anallabotoc do aquolloc tiomµoc, ol toatro co µrocontaba oomo una "maravilla" µara oonjurar todoc
loc maloc do lac guorrac, dol bambro y do lac oµidomiac.
°L| pub||co oo |oc |oa|toc apatoc|a nuy nozc|aoo. butçuococ, conotc|an|oc, nat|-
notoc, co|oaooc, c|np|o at|ocanoc, ça|an|oc cot|ocanoc, |oc coñotoc |on|an un pa|-
co y o| pa||o tuç|a, |||ota|non|o, con una nu||||uo aç||aoa, b|t.|on|o".
3
· Los arquet|µos femen|nos: 0once||a, esµosa o v|uda
°1an|o on |oc occonat|oc cono luota oo o||oc, |oc papo|oc guo co ac|çnaban a
|ac nujotoc otan papo|oc bonotab|oc".
4
Ll ocoonario no ora un "ocµaoio bonorablo" µara lac mujoroc. Podlan lormar µarto dol µublioo, µoro nunoa
cubioron oomo ac|t|coc bacta 1000.
Ln la obra "Modida µor modida" (1004) quodan rollojadoc loc troc octadoc dooorococ µara una mujor: cor
donoolla, ocµoca o viuda.
Fronto a lac c|o|o ooaooc do loc bombroc, a lac mujoroc colo co loc acignaba |toc. Lac |toc ooaooc quo
oorrocµondorlan al oiolo biologioo o a lac odadoc coxualoc. Lo octa lorma, la doµondonoia cimbolioa baoia
ol varon ora incoclayablo.
· Los µaµe|es femen|nos eran reµresentados µor jóvenes varones
Ll doooro cooial acl lo imµonla. Loc obiooc aµaroolan diclrazadoc oon victococ roµajoc. Ll travocticmo y loc
oambioc do idontidad coxual on lac tramac do lac obrac do Sbakocµoaro lormaban µarto do la cooiologla
on la ora |cabolina. Lac damac do la Corto collan calir onmacoaradac y ciomµro aoomµañadac. Ll juogo do
loc oqulvoooc ora una lantacla llovada a la µraotioa on la oorto y on ol toatro. Ll diclraz y la ambigüodad do
la idontidad luo, adomac, un olomonto octotioo oaraotorlctioo dol ronaoimionto icabolino. La inlluonoia ita-
lianizanto do loc oarnavaloc y do loc modoloc ocoultoriooc androginoc llorontinoc luoron raµidamonto
adoµtadoc µor loc olrouloc oulturaloc on |nglatorra.
3 Paul Hootor Cactagnino: Prologo al 1oatro colooto do Sbakocµoaro.
4 Lrio.A.Niobolcon: Ll toatro: imagonoc do ollac.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 75
70
Ll travocticmo octotioo lormaba µarto dol ocµootaoulo y ora, adomac, un roloronto oultural do la oorto do
|cabol |.
· Las mujeres de Shakesµeare
Ln cuc oomodiac, Sbakocµoaro roourro a lac trotac y a loc onrodoc. Ll juogo do loc oqulvoooc citua al bom-
bro y a la mujor a un micmo nivol. Son doc µorconajoc quo tionon la micma µotonoialidad individualizada.
Lac mujoroc tionon al igual quo loc bombroc un µaµol µocitivo y nogativo. Poro µaradojioamonto, ollac co
von rolorzadac on cu oaµaoidad do docallo. Ln "La liorooilla domada", la rolaoion do luorza ontro Catalina
y Potruobo octa oquilibrada a lo largo do la obra, aunquo Catalina, al linal, doba doblogarco anto la µro-
cion do Potruobo.
Sbakocµoaro no juzga, docoribo. Lvita tomar µartido o aloooionar. So cuctrao do lac oonvonoionoc cobro
ol oomµortamionto do lac mujoroc y lac µrocontan a monudo oon una naccu||n|oao inucual µara la oµooa.
Loc µorconajoc lomoninoc tionon la oaµaoidad do tranclormarco raµidamonto, do modilioar oonduotac.
Obodooon, docmitilioan, docallan, co burlan do la ooguora o do la vanidad do loc bombroc antoc do oodor
o antoc do ucurµar cu µodor.
· Los hombres de Shakesµeare
Concumon cu onorgla on ol "cl micmo" y quodan agotadoc µara aotuar on ol mundo. Ll "Poy Loar" o
"Hamlot" con buonoc ojomµloc. Lac mujoroc µor ol oontrario aotuan do lorma onorgioa µara ooncoguir
cuc docooc, µorquo ollac cl cabon lo quo ambioionan. Sbakocµoaro juoga oon lac dudac y loc contimion-
toc oontraµuoctoc quo llovan a loc bombroc a aotuar oon irraoionalidad o luror. Lota a cuc µorconajoc
lomoninoc, tanto on cuc tragodiac oomo on cuc oomodiac, do una oxtraordinaria luorza do voluntad, don
quo otorga tambion a cuc µrotagonictac macoulinoc. Por ollo, no µuodo baoorco una lootura do gonoro on
la obra do Sbakocµoaro.
Ll gran talonto do Sbakocµoaro oc cituar al bombro y a la mujor "µor onoima do la maca abigarrada" quo
oc la imagon do la |nglatorra do |cabol |.
· ^La |nvenc|ón de |o humano"
Ll orltioo nortoamorioano, Harold Bloom, atribuyo a Sbakocµoaro °|a |n.onc|on oo |o bunano".
La "invonoion do lo bumano" oc la invonoion do lac µalabrac quo ciguon golµoando nuoctra oonoionoia
y nuoctra concibilidad, ouatro cigloc docµuoc do baborco ocorito.
"Lo bumano" oc ol longuajo quo tracoiondo loc cigloc.
Sbakocµoaro co acoma al abicmo quo µoroibo on oada cor bumano, µoro ol tambion µocoo un oxtraordi-
nario talonto µara moctrar al bombro o a la mujor dobationdoco ontro dilomac, µrocionoc y oontradiooionoc
intorioroc: "Sor o no Sor".
La oondioion bumana octa comotida a lac µacionoc: la ambioion, loc ooloc, ol tormonto, loc docooc, la von-
ganza, ol amor, ol ronoor, ol miodo la onvidia y ol orimon. La naturaloza bumana no µuodo ocoaµar do
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 76
77
ococ contimiontoc oontraµuoctoc quo la dolinon, y µor ollo, Sbakocµoaro rotrata al bombro y a la mujor
oomo un coroc oxµuoctoc al culrimionto y a la vulnorabilidad.
|ntrodujo ol cubjotivicmo ocooµtioo oomo nuova lorma do oonooimionto.
Loc ligurac intolootualoc dominan ol maroo bumanicta: ol lilocolo ingloc, Franoic Baoon y ol lilocolo lran-
ooc, Miobol do Miobol do Montaigno quion on 1580 µublioarla cuc "Lncayoc".
· Shakesµeare estructura una verdadera arqu|tectura de| |enguaje
William Sbakocµoaro y cuc oootanooc Cbrictoµbor Marlowo y 1bomac Kyd luoron loc oroadoroc dol toatro
modorno ingloc. So adolantaron al barrooo. Amboc µucioron do maniliocto la analogla ontro ol maoro-
oocmoc y ol miorooocmoc: ol mundo ontoro oabo on una unioa roµrocontaoion toatral. Lac µalabrac co im-
µonon y oonctruyon al µorconajo, y co onoarnan on la roalidad do cu ciglo. Modianto unoc dialogoc muy
modidoc, lac µalabrac co van onlazando µara oonmovor, docµortar o induoir a la molanoolla, ontro loc oc-
µootadoroc.
Sbakocµoaro no baoo oonoocionoc, loc µorconajoc do cuc dramac co dovoran a cl micmoc y ontro cl.
Harold Bloom: °3bakocpoato no ||ono |oo|oç|a, n| no|al|c|ca, n| ó||ca, y nucbo nonoc |ac |ooac po||||cac
guo |o a|t|buyon cuc ct|||coc ac|ua|oc".
Ll oambio dol cictoma goooontrioo al cictoma boliooontrioo µroµuocto µor Coµornioo (1473-1543) babla
doconoadonado una oricic do dimoncionoc acombrocac quo alootarla al ambito roligioco, cooial y oultu-
ral. Lac antiguac vordadoc ya no oonvonoon, ol bombro no oc ol oontro do nada, y on octa "nada" oolooa
Sbakocµoaro a cuc µorconajoc quo bucoan dococµoradamonto tiorra lirmo a la quo alorrarco. Sin atadu-
rac ni oonviooionoc, cuc µorconajoc tratan do onoontrar un contido a la vida:
°La .|oa oc un lan|acna guo natcba, un pobto con|co guo co pa.onoa y co aç||a
outan|o |a bota guo outa cu papo|, poto oo| guo nao|o co acuotoa un nonon|o
oocpuóc, una b|c|ot|a can|aoa pot un |o|o|a con çtan apata|o y guo naoa c|çn|-
l|ca".
5
· ^E| no era de una éµoca s|no µara todos |os t|emµos"
La rolloxion do cu amigo on Bon 1oncon (1572-1037), dolino ol oaraotor univorcal do la µroca cbakocµoa-
riana.
Sbakocµoaro citua loc dilomac on cu µroµio tiomµo bictorioo y µor ollo, loc ocµootadoroc do la ora icabo-
lina rooonoolan ol mundo on ol quo vivlan: la oorto icabolina oon cuc luooc y cuc combrac, oon cu ocµlondor
y cuc borroroc, oon cuc orlmonoc y oon cuc ocµootroc.
°L| |oa|to cbakocpoat|ano oc |a nac a||a oxptoc|on oo |a pooc|a y gu|za pot o||o,
cu |oa|to oc|a .|.o cono |o oc|a |a conbta oo Han|o|".
6
5 William Sbakocµoaro: Maobotb, Aoto |v.
0 Androc 1raµiollo: Prologo a Hamlot. Millonium.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 77
78
· ^La mag|a es una fuerza actuante, desµertadora de |a consc|enc|a"
7
Ln loc tiomµoc do Sbakocµoaro, loc bombroc tratan do avoriguar oual oc cu µocioion on ol mundo a travoc
do la duda, do la rolloxion intorior. Luranto ol roinado do |cabol |, ontro 1558 y 1000, ol bormoticmo y la
oabala oomunioan oon un tiomµo irraoional. Poro on la oorto oomo on ol toatro, ol dialogo rooomµono la
roalidad.
Ll iluctrado Samuol 1obncon ocoribira on 1705 on "Lac obrac do William Sbakocµoaro":
°3u otana||ca oc ocpojo oo |a .|oa oonoo c|onpto baco ptooon|nat |a na|uta-
|oza cobto |o acc|oon|a|. Aun cuanoo |n|ot.|ono |o cobtona|uta|, o| o|a|oço oc|a
n|.o|aoo con |a .|oa".
Loc µorconajoc con do oarno y buoco y dicµonon do una autonomla acombroca. La naturaloza bumana oc
victa oomo µunto do oonllioto. Paul H. Cactagnino alirmara algo oconoial:
°3u |oa|to no ||ono bótooc, cuc occonac oc|atan ocupaoac co|o pot bonbtoc,
guo ac|uan y bab|an".
· Cata||na y Þetrucho en ^La f|erec|||a domada"
Amboc µrotagonictac mantionon un duolo dialootioo ontro intorococ oµuoctoc: µacion do Potruobo µor co-
motor a Catalina, rocictonoia do Catalina anto oualquior lorma do cumicion. No bay ligurac p|anac on cu
toatro cino µorconajoc cangulnooc, indolontoc, bullioiococ, µucilanimoc, quo co muovon dontro do loc inovi-
tabloc avataroc y docoquilibrioc quo imµono |a çtan nagu|na do la vida.
Sbakocµoaro otorga a Catalina lac laoultadoc do un cor raoional y maduro quo la citua µor onoima do lac
cinrazonoc do Potruobo. Catalina tiono una roµlioa ocµontanoa y logioa. Aotua oon arrojo y valontla. Ouioro
cor duoña do cuc µalabrac y no cor ooncidorada oomo un cor inlantil o inconcato.
°Ou|oto cot ||bto on n|c pa|abtac bac|a o| pun|o on guo no p|azca".
Catalina, on ol Aoto |v, Lcoona |||:
°Buono, coñot, conl|o guo co no potn|||ta bab|at, y bab|at no ptoponço. No coy
una n|ña n| una ct|a|uta on paña|oc. Potconac cupot|otoc a .oc no no ban |npo-
o|oo guo |oc o|joco n| op|n|on, y c| .oc no pooó|c açuan|at|o, nojot guo oc |apó|c
|oc o|ooc.
Lc nococat|o guo |a |onçua oocaboçuo |a co|ota oo n| cotazon, o oo |o con|tat|o
óc|o, a luotza oo con|onotco, oc|a||ata, y an|oc oo guo ||oçuo oco, gu|oto cot ||bto
on n|c pa|abtac bac|a o| pun|o guo no p|azca".
7 Antonio Guri: La mujor on la obra do Sbakocµoaro.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 78
70
--- La re|na lsabe| l: e| esµ|endor de| renac|m|ento |ng|és
|cabol | do |nglatorra (1533-1003) ora bija do Lnriquo v||| y Ana Bolona. Fuo ooronada on 1558. So oon-
virtio on la borodora do Lnriquo v|||, docµuoc do quo cu bormano octuviora coic añoc on ol µodor. Bajo ol
roino |cabolino co µrodujoron loc oambioc mac trancoondontoc quo dotorminaron la bictoria µoctorior do
|nglatorra. Murio a loc 00 añoc, on 1003, y luo ontorrada on la Abadla do Woctminctor.
· E| re|nado de lsabe| l -1558 y 1608-
La roina |cabol | luo una mujor oaricmatioa y tonaz. Ln 1550 ora 3uptona Gobotnaoota do la iglocia inglo-
ca. Una do cuc µrimorac modidac luo octablooor una iglocia µrotoctanto indoµondionto do Poma. Modorni-
zo un µalc dividido µor ouoctionoc roligiocac. Convirtio |nglatorra al µrotoctanticmo µroolamando ol Ac|a
oo Un|lotn|oao y ol Ac|a oo 3uptonac|a quo lorzaban la cubordinaoion do la iglocia ingloca a la monar-
qula. Lntro 1584 y 1585 co aµrobo una loy quo oondonaba a muorto a aquolloc caoordotoc oatoliooc quo
co bubioran ordonado trac cu acoonco al trono.
Loc oambioc roligiococ aµortaron una octabilidad aµaronto y ol µoncamionto ronaoonticta µudo llorooor
ocµootaoularmonto: Magia, Cabala y Hormoticmo oonvivioron oon la oonoionoia oiontllioa duranto loc oua-
ronta y oinoo añoc do cu roinado abcoluto.
· lsabe| l se rodeó do bombroc do oxtraordinaria loyonda oomo loc oorcarioc 1obn Hawkinc y Franoic
Lrako quo caquoaban, on nombro do la roina, loc barooc ocµañoloc µara aµodorarco do loc tocoroc amo-
rioanoc. Amboc luoron dooicivoc on la rivalidad naval ontro |nglatorra y Lcµaña. Lran, adomac do µiratac,
avozadoc navogantoc, oxµloradoroc y oomoroiantoc do ocolavoc. Amboc luoron rooomµoncadoc µor cu
corvioio a la Corona. La roina |cabol | luo una mujor do nogooioc y co oodoo do bombroc brillantoc, µoll-
tiooc, diµlomatiooc, matomatiooc y actrologoc.
· La |nf|uenc|a do loc oiontlliooc, goograloc y actrologoc luo oonligurando ol µodor icabolino. 1obn Loo
(1527-1008), actrologo, ooulticta y mago luo uno do loc µrinoiµaloc idoologoc do la oorto icabolina.
· La modern|dad |sabe||na octara ligada a la nuova vicion dol mundo. Loc oooanoc "docoubiortoc" µor
loc ocµañoloc y µortuguococ on loc cigloc Xv y Xv|, bizo quo ol trabajo do loc oxµloradoroc y goograloc
tomara ocµooial rolovanoia. Lxictla ontonooc un amµlio moroado nogro cobro inlormaoion googralioa y oar-
togralioa. |cabol | nunoa tuvo ocoruµuloc, µago bion a cuc oorcarioc µara baoorco oon lac oartac do navo-
gaoion y lac nuovac rutac oomoroialoc. Loc µiratac oonvortidoc on cotcat|oc inglococ curoaban loc oooa-
noc, caquoaban loc galonoc ocµañoloc y ol tralioo do ocolavoc nogroc µormitio rolorzar lac linanzac roaloc.
· La µo||t|ca de lsabe| l oonciguio la alianza ontro la monarqula, la burguocla y loc torratoniontoc. Admi-
nictraba cuc oactilloc y tiorrac. Lo gran babilidad diµlomatioa oonciguio dirigir µorconalmonto cu roino du-
ranto 45 añoc. Hara µociblo ol docµoguo dol octado modorno.
· La |mµrenta iba a jugar un µaµol dooicivo µara la µroyoooion µolltioa do |cabol |. Lcoribir, loor y dolinir
la µocioion do la monarqula ingloca on ol mundo cuµonla dicµonor do una inmonca µroduooion do libroc,
octudioc y traduooionoc. La oroaoion do una occuo|a oo |taouc|otac cora muy cignilioativa µara la oultura
roligioca ingloca.
So oonooo la ora icabolina oomo la dol °tonac|n|on|o lonon|no |nç|óc".
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 79
80
· ^1he v|rg|n Queen"
La roina |cabol | nunoa co oaco ni tuvo docoondiontoc. Manilocto anto ol Parlamonto cu µroµocito do µor-
manooor coltora. Luranto algun tiomµo, cin ombargo, dojo ontrovor la µocibilidad do oacarco oon ol duquo
do Anjou, colo µara quo la oatolioa Franoia -cu µrinoiµal onomigo- no co uniora oon Lcµaña.
Naoio la loyonda do |a Ro|na v|tçon.
|cabol | tonla talonto, don do mando, ora oulta y vorcada on longuac, amaba ol arto y la litoratura. Siomµro
acumio lac laboroc do gobiorno do lorma tiranioa y muy µorconal.
La Ro|na v|tçon rooibio una oduoaoion cimilar a la do un varon. Aµrondio lranooc, |taliano, ocµañol y galoc.
1onla una oxtraordinaria oomµotonoia on latln y griogo.
La viotoria do |nglatorra quo cuµuco ol aniquilamionto do la Atnaoa ln.onc|b|o
onviada µor Foliµo || on aguac dol Canal do la Manoba on 1488, maroarla ol oµti-
micmo do la juvontud do Sbakocµoaro y la do toda cu gonoraoion.
1rac ol oxito µolltioo, la imaginorla icabolina quo oiroulo ontro ombajadac y diµlo-
maturac aoontuo ol acµooto maroadamonto androgino do cu µorcona.
Como on ol toatro do William Sbakocµoaro, la ligura do la Poina ora ol roµrocon-
tanto dol otoon cocn|co on la tiorra. So rotrato oon loc abalorioc cimboliooc do cu
µodor µolltioo y roligioco.
· La f|gura andróg|na de |a re|na lsabe| l
La roina luo una mujor µondionto do loc mac mlnimoc dotalloc octotiooc do cu imagon µrivada y µublioa.
1odoc cuc rotratoc ojoroon una lacoinaoion oxtraña: dan lo do oco µodor vicual quo
quico tracmitir. Cuido al oxtromo cu imagon y cu voctimonta, oomo lo atoctiguan loc
numorococ ouadroc do loc µintoroc Niobolac Hillard o loc do Lord Larnloy.
Lac roµrocontaoionoc do la roina |cabol | oomo anazona y oon loc racgoc macouli-
nizadoc oxµrocan cu voluntad do no docvolar ninguna toorla aooroa do cu llcioo:
ora Poina y Suµroma Gobornadora do la iglocia anglioana y lo luo cobro la baco do
quo cu coxualidad co diluminara. Por ollo, la imagon androgina quo quico dar no
luo colo una moda octotioa, cino quo indioaba a todoc cu µodor abcoluto cobro la
tiorra y on loc oioloc. Su ambigüodad coxual -cabiamonto oaloulada- la bara oqui-
µarablo a un "bombro".
Utilizo cu voctuario y cuc joyac oomo oc|ta|oç|a po||||ca, µor ollo, la roina voctla a
la ucanza ocµañola, italiana o lranooca cogun la ooacion.
Ll a|tozzo rovoctla un luorto valor cimbolioo. Loc roµajoc y la riquoza do loc ador-
noc roµrocontaban la G|ot|a do cu roino.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 80
81
|cabol |, µrolunda admiradora dol arto italiano, llamo al µroctigioco µintor italiano Zuooaro, on 1575, µara
quo la rotratara y lorjar acl una imagon µara la µoctoridad.
· E| juego de |as aµar|enc|as en |a corte |sabe||na
Ln la oorto icabolina, ol juogo do diclraooc tonla cuc µroµioc oodigoc orotiooc. La macoarada µrooodla
do |talia y luo uno do loc µacatiomµoc lavoritoc do la oorto ingloca.
Ll oquivalonto motalorioo dol juogo do loc diclraooc oc ol androgino. Ll androgino oc un arquotiµo: union
do lo lomonino y do lo macoulino.
La roina tan rocolutiva y macoulina on ol ordon µolltioo, oroo on la oorto un mundo do aµarionoiac y liooio-
noc. Un juogo do ilucion. Nada ora lo quo µaroola cor. Como loc modoloc androginoc ocoulµidoc µor
Lonatollo o vorrooobio bajo loc Modioic.
· E| juego de |os d|sfraces es un juego que |n|c|a e| µr|nc|µ|o de |a subvers|ón de |a
cond|c|ón femen|na
La Comµañla do Sbakocµoaro co µrodigaba on loc calonoc do la oorto oon gran aciduidad. Ll toatro ora
una do lac µrinoiµaloc divorcionoc on loc mococ do inviorno µara la roina. La ambivalonoia octotioa do mu-
obaoboc diclrazadoc do mujoroc aoabarla aotuando a largo µlazo oomo un µrinoiµio cubvorcivo. Obligarla
a octablooor una nuova mirada cobro lac mujoroc.
Ll roourco al travocticmo ora muobo mac quo una cimµlo oµortunidad do oonlucion do idontidadoc y ro-
mantioac intrigac. Lra un cigno cooiologioo do linaloc dol ciglo Xv|.
· E| 1ravest|smo en |a corte |sabe||na fue una constante estét|ca
Liclrazarco oc volvor al oaoc dondo no oxicto la divicion ontro loc racgoc lomoninoc y macoulinoc. Sbakoc-
µoaro juoga on "Como guctoic" a oonlundir ol rol coxual ontro loc µorconajoc y µrovooa una corio do malon-
tondidoc, onamoramiontoc oruzadoc, y cituaoionoc quo oncalzan |a l|çuta oo| anotoç|no. Lnlaza ooromo-
niac do la oonlucion.
· E| esµ|endor de| teatro |ng|és desaµarecerá con O||ver Cromwe||
Ll toatro modio ciglo docµuoc do la muorto do |cabol | rotorno a la oµooa mac combrla. Loc toxtoc do
William Sbakocµoaro µaroolan olvidadoc. Una dicµocioion dol Parlamonto on 1047, bajo Cromwoll, oom-
batla on torminoc loroooc la aotividad toatral:
°1oooc |oc ac|otoc con unoc bt|bonoc guo notocon cot cac||çaoo, |oc occonat|oc,
|o n|cno guo |ac ça|ot|ac, ac|on|oc y pa|coc, oobon cot ooc|tu|oo, |oc ac|otoc
|ncu|paooc ban oo toc|b|t azo|oc pub||canon|o y |oc ocpoc|aootoc paçatan una
nu||a oo c|nco cbo||noc".
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 81
82
--- E| matr|mon|o en t|emµos de Shakesµeare
· La mujer casada: serv|r, amar y obedecer
Surgon una µroliloraron 3otnonoc y 1ta|aooc cobro loc doboroc do lac mujoroc.
°vuoc|to nat|oo oc .uoc|to coñot, .uoc|to çuato|an/vuoc|ta caboza, .uoc|ta cabo-
za, .uoc|to cobotano, a|çu|on guo co ocupa oo .oco|tac./Mo a.otçöonza guo |ac
nujotoc coan |an noc|ac/¥ oon çuotta on .oz oo poo|t oo too|||ac |a paz,/O buc-
guon o| nanoo, |a cuptonac|a y |a |nl|uonc|a/Cuanoo oc|an ob||çaoac a cot.|t,
anat y obooocot."
8
Ln ol ordon do la roalidad cooial, la mujor docobodionto µodla cor roµudiada y cor llovada a loc tribunaloc
µor oonduota ocoandaloca. Y la mujor ooncidorada btuja µodla cor llovada a la boguora, cogun ol intoroc
µolltioo do la monarqula.
Ln ol ordon toatral, cin ombargo, la liooion ora mac bonigna: ciguiondo la vioja tradioion do la larca, la mujor
roboldo ora babitualmonto vojada y maltratada, µoro oomo oc babitual on Sbakocµoaro, loc oambioc do
cuorto y ol µodor do la Magia y la Naturaloza roµaradora do todoc loc maloc, calvarla a lac mujoroc trac-
grocorac do lac normac.
Lac labulac aloooionaban a loc maridoc o indioaban lac arguoiac do cono oonat a la "ocµoca rovoltoca",
µoro ci no lo ooncogulan, octoc quodaban a la morood dol oµrobio cooial.
°La ocpoca oo atnac |onat y o| ocpoco ca|zonazoc otan pto|açon|c|ac oo nuno-
tococ |ta|aooc, o|bujoc y çtabaooc on |ooa lnç|a|otta".
· La ^doma" de |as mujeres
Ll toma cobro "La doma" quo Sbakocµoaro docarrolla oon dialogoc obicµoantoc, lrocooc o ironiooc octa-
ba intogrado on ol oanoionoro µoµular y do la larca modioval bacada on "la luoba µor loc µantalonoc".
Lac µarojac on µormanonto dicµuta, µroµiac do loc nat|az| italianoc y do lac larcac lranoocac dol ciglo
Xv y Xv|, luoron loc modoloc litorarioc mac ooroanoc µara Sbakocµoaro. So cabo quo co incµiro on 1502
on una obra do 1orgo Gacooigno, quo a cu voz, co babla incµirado on Arictotoloc.
Ln "La liorooilla domada", |a oona oc un µrotoxto µara onlrontar a doc µorconajoc quo dialootioamonto
octan on µio do igualdad.
La oomioidad co maniliocta µor la "mooanioa" do la rica y la bulonada ocoonioa. Poro trac la rica quodan
lac µaradojac quo con na|ot|a oo tol|ox|on.
· La bata||a domést|ca entre Cata||na y Þetrucho
Potruobo, ol luturo marido do Catalina, oroo quo un buon matrimonio co baca on la obodionoia. Y cu taroa
cora ooncoguir oonat a Catalina. ¿Lo logra? 1oda la obra octa bacada on octo intonto. Con trotac µci-
8 Marylin Sbalom, Hictoria do la ocµoca.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 82
83
oologioac y maltrato llcioo, lo oonciguo. Ll monologo linal do Catalina µarooo una rondioion on toda rogla.
Catalina co comoto, oxbaucta y bambrionta a la voluntad do Potruobo. Catalina ba cido oonaoa. Potruobo
ba ganado la batalla domoctioa.
Poro, ¿bomoc do oroor on la cinooridad do Catalina ouando dioo quo ol comotimionto do la mujor al mari-
do °ptoouco paz, anot y un boçat |tangu||o"? ¿O oc colo una mujor ocµabilada y vivaz quo lo dioo on
µublioo, µoro on µrivado baoo lo quo lo da la roal gana?
°Lc poc|b|o guo o||a y Po|tucbo oc|ón ac|uanoo y guo |uoço, cuanoo acaba |a toptocon|ac|on, co t|an oo
|ooo on |a cana", oonoluyo ol analicta 1an Kott.
Lo oiorto oc quo Sbakocµoaro dota a la mujor y al bombro do una micma luorza do oaraotor. Loc otorga
tambion a amboc la micma µacion amoroca.
· Mejor a|garab|a que |amentos
La tradioion µoµular onlronta a lo largo do loc cigloc al bombro y a la mujor. Lc ol toma do "La liorooilla
domada". Ln "Muobo ruido y µooac nuoooc", oomodia ocorita µoooc añoc docµuoc, Sbakocµoaro utiliza
oanoionoillac µloboyac oantadac µor ct|a|utac o|ótoac quo µarooon quoror docdramatizar la comµitorna
dualidad ontro bombro y mujor.
Ll octribillo abuyonta loc lamontoc:
°No cucp|tó|c, puoc oo oco nooo,
3|no oojao|oc |t
¥ coo a|oçtoc y oocptoocupaoac,
Con.|t||onoo |oooc .uoc|toc |anon|oc
Ln a|çatab|a".
· La µa|abra µrofét|ca de |as hadas, brujas y hech|ceras
Ln Sbakocµoaro lo cobronatural oc una µroconoia µodoroca cobro la tiorra. Ll mundo onlrioo y ocotori-
oo °||un|nan |a cupotl|c|o oo |ac cocac", y oriontan ol doourco dol mundo.
No oxicto ol mundo roal cin ol µoncamionto magioo. Sbakocµoaro µuobla cu toatro do ct|a|utac ox|taoto|-
nat|ac oomo badac, brujac, magac quo intorlioron on la vida do loc bumanoc y ayudan a oomµrondorlo
mojor. Lctac ct|a|utac oondoncan ol µaµol cimbolioo do lo tracgrocor-lomonino y µocoon ol don µroloti-
oo do la µalabra ourativa, ol µodor dol oonjuro y la oaµaoidad do µrodooir, µrovooar, aoolorar o dotonor
aoontooimiontoc.
Ln "Maobotb"
0
, lac brujac bormanac montan ol oonjuro:
°Hotnanac la||o|cac, on|aconoc nuoc|tac nanoc. ¡Moncajotac oo| nat y oo |a
||otta, ç|tonoc. ç|tonoc! 1toc .uo||ac pot ||, |toc pot n| y o|tac |toc pata bacot
nuo.o. ¡3||onc|o! 3o concuno o| bocb|zo".
0 Maobotb, Aoto |, Lcoona |||.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 83
84
--- Las mujeres sab|as: |as traductoras de| renac|m|ento |ng|és
|cabol | oroo una °Lccuo|a oo |taouc|otac". Loc rooiontoc octudioc do Lidia 1aillolor do Haya
10
caoan a la
luz loc nombroc do aquollac damac oultac do la oorto icabolina quo co dodioaron a lac traduooionoc do
obrac olacioac y roligiocac.
Como ooncoouonoia do la Polorma y dol µrodigioco docarrollo do la imµronta, lac traduooionoc co oon-
virtioron on un modio oconoial µara ol oonooimionto do loc toxtoc olaciooc y µara la dilucion do loc libroc
µiadococ.
Ll mundo do la traduooion ora ooncidorado ol mac "aµroµiado" µara lac mujoroc. Luranto toda la ora ica-
bolina la Lccuo|a oo |taouc|otac roalizo un trabajo ingonto quo tuvo una onormo inlluonoia on ol mundo
dol libro y on la dilucion y oiroulaoion do lac idoac. La µrolocora Lidia 1aillolor do Haya oita loc ciguiontoc
nombroc do lac traduotorac do la oorto icabolina:
· Margaret (More) Roµer 1505-1544, bija do 1omac Moro. Ll lilocolo µroµoroiono a todac cuc bijac
una oduoaoion cin dictinoion do coxo, octudiaron latln, griogo, lilocolla, matomatioac, logioa y roligion. Mar-
garot tradujo ol Do.ou| |toa||co on |bo Pa|ot Noc|ot do Lracmo, on 1524.
· Mary 1udor 1516-1558 µublioo on 1548 cu traduooion do la µaralracic do Lracmo dol L.anço||o coçun
3an Juan.
· E||sabeth 1udor 1588-1608. La roina, |cabol | quo dio nombro a uno do loc µorlodoc litorarioc mac
µrollliooc do |nglatorra, dominaba ol latln, griogo, italiano, lranooc. Fuo traduotora y autora. Lcoribio Book
ol Do.o||onc on ingloc y lo tradujo olla micma al lranooc, italiano, latln y griogo.
1radujo M|ttot ol |bo 3|nlu| 3oul do Margarita do Navarra, y 1t|unpb ol L|otn||y do Potraroa.
· Anne Cooke Bacon (1528-1610), bija do Cooko, tutor do Lduardo v|, tradujo 3otnonc on 1550 do
Barnadino Oobino. Su bormana, Llizabotb Cooko (1540-1000) traduoirla dol lranooc A ¼ay ol Roconc|||a-
||on do 1obn Ponot.
· Ann Vaughan Locke 1556-1500, autora oon gran inlluonoia µrotoctanto, tradujo dol lranooc 3otnonc
upon |bo 3onço ol Lzocb|ac dol rolormador roligioco Calvino, on 1500.
--- Shakesµeare y Cervantes
Corvantoc mira baoia ol µacado µara rocoatar un idoal antiguo quo ol Ouijoto onarbola oomo bandora.
Sbakocµoaro vivo on la onoruoijada ontro ol µacado y un luturo inoiorto quo octa µor vonir.
Loc doc autoroc llovan a cuc µorconajoc a la looura µoro con loourac dictintac oomo ban coñalado loc
numorococ octudioc oomµarativoc:
°La |ocuta |un|noca". Ll Ouijoto no duda, oroo quo ol idoal quo µorciguo oc µociblo, no µara cl micmo cino
µara oambiar ol mundo, y lo oroo oiogamonto ouando nadio mac quo ol lo baoo.
10 Lidia 1aillolor do Haya: 1raduotorac inglocac dol ronaoimionto.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 84
85
°La |ocuta |taç|ca". Hamlot no oc un boroo. Ouioro aotuar oonlormo al idoal aµrondido do juctioia µoro no
octa coguro: °3ot o no cot". Aotuar o inbibirco. Su looura roal y lingida oc la duda. Hamlot co µiordo on
octa rolloxion y autooonoionoia oxtraordinariamonto luoidac quodando inbabilitado µara aotuar. Ll rocul-
tado cora la autodoctruooion.
Ln 1005, calo a la luz la Primora Parto do Don Ou|jo|o oo |a Mancba. Ln 1015 co µublioa la cogunda µarto.
Lac Obrac Comµlotac do Sbakocµoaro co µublioaran on ol l|tc| lo||o, on 1023.
Amboc lallooon on 1010.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 85
80
Cata||na
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 86
87
Rasgos µr|nc|µa|es de su µersona||dad
Cata||na, |a h|ja mayor de Baut|sta, es una joven rebe|de y aµas|onada que
actua s|emµre conforme a su vo|untad. Aµodada ^Cata||na |a f|era" µor no
someterse a |os deseos de su µadre.
Evo|uc|ón de| µersonaje
Cata||na muestra un carácter |ndóm|to y ||bre hasta que aµarece su
µretend|ente Þetrucho, desde ese momento e| µersonaje mod|f|ca su
µersona||dad y comµortam|ento hasta convert|rse en una mujer obed|ente
que actua y µ|ensa segun |os deseos de su mar|do.
ANÅLlSlS Ll1ERARlO
0E LOS ÞERSONAIES
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 87
88
Shakesµeare, jugando con |a mag|a de |as µa|abras y de| humor, descr|be e|
matr|mon|o como transacc|ón económ|ca. Atr|buye a Cata||na |os µeores de-
fectos: rebe|d|a, |nsum|s|ón, fuerte µersona||dad.
Sl1UAClÓN 1: Catalina maniliocta cu docoo do oacarco libromonto oon ol bombro al quo olla olija y roµro-
oba a cu µadro cu intonoion do "vondorla" a µrotondiontoc adinoradoc. Aoto µrimoro. Lcoona |. Pagc. 10
y 11.
Baut|sta: Ya caboic ouan lirmo oc mi rocoluoion: no oacaro a mi bija µoquoña cin quo la mayor tonga ya
marido.
Grem|o: (Apat|o} ¿Haoorla la oorto? Mojor la oxµondrla on una oarrota. Lomaciado brucoa oc µara ml.
Cata||na: (A cu paoto} ¡Como! Looidmo, coñor, ¿oc quo docoaic olrooormo on vonta?
Hortens|o: (A Ca|a||na} ¿Protondiontoc, niña? ¿Ouo quoroic dooir? No babra µrotondiontoc µara voc,
ci vuoctro gonio no co baoo mac amablo y mac duloo.
1ran|o: (Un ct|aoo occucbanoo} Lo lijo, octa jovon, o octa looa do romato o oc cumamonto indomita.
Cata||na, |a rebe|de y B|anca, |a sum|sa: Shakesµeare se mofa de |a r|va||dad
entre |as dos hermanas. Como s|emµre en su teatro, nada es |o que µarece.
Sl1UAClÓN 2: Catalina aouca a Blanoa do lalta do vordad on cuc contimiontoc. Aoto µrimoro. Lcoona |.
Pag. 11.
Baut|sta: Blanoa, voto a oaca. Y quo ollo no to dicgucto, mi quorida Blanoa. No quioro dooir quo to amo
monoc, bija mla.
Cata||na: (Hab|anoo a cu botnana} ¡vaya oon la niña mimada! Mojor corla motorlo un dodo on ol ojo, y
acl co cabrla µor quo llora.
B|anca: Gozato, bormana, on mi alliooion... (A cu paoto} Soñor, bumildomonto, oumµliro vuoctra ordon,
mic libroc y mic inctrumontoc mo baran oomµañla, loc octudiaro y µraotioaro cola oon olloc.
Cata||na t|ene una réµ||ca |nc|s|va y v|vaz que µrovoca un fuerte rechazo en
|os hombres. Se |e atr|buye un µoder ^ma||gno" sobre e||os.
Sl1UAClÓN 8: Sbakocµoaro noc muoctra la libortad oon la quo babla y aotua Catalina. Lcta quioro dic-
µonor libromonto do cu tiomµo y do cu µorcona. Aoto cogundo. Lcoona |. Pagc. 11 y 12.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 88
80
Baut|sta: Catalina, µuodoc quodarto, µuoc tongo quo bablar oon Blanoa. (3o .a}
Cata||na: Poro ¿oc quo ci mo µlaoo irmo no voy a µodor baoorlo? ¡Puoc no lalta mac cino quo mo dijoco
lo quo bo do baoor oon mi tiomµo, oual ci yo luoco inoaµaz do cabor lo quo bay quo tomar y lo quo bay
quo dojar! ¡vaya! (3o .a}
Grem|o: ¡voto oon la mujor dol diablo! Son tan grandoc tuc oualidadoc quo nadio µodrla coµortarto un
minuto.
Shakesµeare traduce |a |nqu|etud y zozobra de |a mujer renacent|sta ante |a
so|ter|a que suµon|a desarra|go µersona| y soc|a|. So|edad.
Sl1UAClÓN 4: Catalina co quoja µor la dooicion do cu µadro. Locoonlla y tomo quo vaya a quodarco col-
tora. Aoto cogundo. Lcoona |. Pag.10.
Cata||na: (A cu paoto} ¿Ouo? ¿No mo µodoic coµortar? ¡Ay, bion voo abora quo olla oc vuoctra µrolorida
y la oacaroic!, yo tondro quo bailar a µio docoalzo on cuc bodac y µor oulµa do vuoctra µrodiloooion llo-
varo monoc al inliorno
1
. No mo babloic. |ro a onoorrarmo y llorar bacta quo onouontro la manora do von-
garmo. (3o .a}
0ue|o d|a|éct|co entre |os dos µrotagon|stas: Cata||na y Þetrucho. Shakes-
µeare |os dota con |a m|sma fuerza, |os s|tua a |a m|sma a|tura en e| juego de
|as réµ||cas. Seducc|ón e |ron|a en |a ^guerra de |os sexos". E| enamoram|ento
entre e||os es |nstantáneo.
Sl1UAClÓN 5: Ll juogo vorbal µroµio do lac oomodiac do Sbakocµoaro quo coduoo al ocµootador. Aoto
cogundo. Lcoona |||. Pag. 24.
Þetrucho: Buonoc dlac, Kato, µuoc µor lo quo ol dooir, oco oc tu nombro.
Cata||na: Bion olctoic, µoro no dol todo. Loc quo do ml bablan mo llaman Catalina.
Þetrucho: Miontoc, a lo mla. 1o llamac Kato a cooac, la buona Kato, y a voooc Kato la mala. Poro on lin,
Kato, la mac bonita Kato do la orictiandad, Kato do mi ooncuolo, oyondo alabar tu dulzura on todac lac oiu-
dadoc y oolobrar tuc virtudoc y tu bolloza, no tanto, omµoro, oomo loc oorrocµondo, mo bo contido tranc-
µortado µara baoorto la oorto oomo a lutura ocµoca.
Cata||na: ¡1rancµortado! Puoc mirad: quion oc ba trancµortado aqul µuodo llovaroc do nuovo. A la µrimo-
ra ojoada oc victo quo oraic un muoblo trancµortablo.
Þetrucho: ¿Ouo muoblo?
0 Fraco quo cignilioa: "quodarco µara voctir cantoc".
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 89
00
Cata||na: Un taburoto µlogablo.
Þetrucho: Hac adivinado. von, ciontato cobro ml.
Cata||na: Loc acnoc co bioioron µara llovar oarga, y voc tambion.
Þetrucho: Lac mujoroc co bioioron µara llovar oarga, y tu tambion.
Þetrucho, en nombre de| amor, ma|trata a Cata||na, negándo|e e| a||mento y e|
descanso. Shakesµeare ana||za |a res|stenc|a y |a µrogres|va qu|ebra de |a vo-
|untad de Cata||na que, f|na|mente, se somete ante |a táct|ca v|o|enta de Þe-
trucho.
Sl1UAClÓN 6: Ll autor noc muoctra la octratogia do Potruobo µara "domar" a Catalina: nogarlo lo mac
oconoial: la oomida y ol docoanco. Locoonoiorto y dococµoraoion on Catalina. Aoto ouarto. Lcoona |||.
Pag. 44.
Cata||na: Cuanto mac mo injuria, todavla mac co onlurooo. ¡Puoc quo! ¿So ba oacado oonmigo µara matar-
mo do bambro? Loc mondigoc quo co µrocontan a la µuorta do mi µadro oon cuc cuµlioac obtionon mac
µronto cooorro, y ci no, on otrac µartoc co aµiadan dol olloc, µoro a ml, quo nunoa cuµo µodir, ni tuvo
nooocidad do baoorlo, co mo mata do bambro y co mo baoo onlormar µor lalta do cuoño, co mo tiono doc-
volada oon juramontoc y co mo alimonta oon alborotoc, y lo quo mo docµooba mac quo ocac µrivaoionoc,
oc quo mo lac imµono oxoucandoco on ol amor quo lo incµiro.
Shakesµeare µone en boca de Cata||na |a renunc|a de todas |as mujeres de
su éµoca. Þor e||o, dec|de cerrar |a obra con un |argo monó|ogo de Cata||na
sobre |a sum|s|ón de |a mujer frente a| hombre. S|n embargo, e| arte de |a co-
med|a de Shakesµeare desdramat|za |o que era una rea||dad.
Sl1UAClÓN 7: Lac roglac do juogo ban cido aooµtadac µor Catalina quo a µartir do abora roµrocontara
ol µaµol do ocµoca oomµlaoionto. Ll autor noc µroµono la roµrocontaoion dontro do la roµrocontaoion.
Ll comotimionto do Catalina dontro do octo juogo do oomodia µiordo acl cu gravodad. Aoto ouarto. Lcoona
v. Pagc. 53 y 54.
Cata||na: ¡Una mujor onlurooida oc oomo una luonto turbia, langoca, docagradablo a la victa, ocµoca, cin
bolloza alguna! Miontrac co balla on tal octado, nadio, µor codionto quo octo, co dignara corborla o bobor
una cola gota. 1u ocµoco oc tu coñor, tu vida, tu guardian, tu jolo, tu coborano. Uno quo co oouµa do ti, y
µor tu cubcictonoia comoto a cu ouorµo a µonococ trabajoc µor tiorra y µor mar, co oxµono do noobo a tom-
µoctadoc, do dla a loc rigoroc dol lrlo, miontrac quo tu, on tu oaca, duormoc abrigada. Ln vordad, bion
µoquoño µara tan grando douda. La micma cumicion dobo ol vacallo al monaroa, la dobo la mujor a cu mari-
do, ¿Ouo oc cino una oriatura roboldo y oulµablo, traidora o indigna do µordon, µara oon cu coñor quo la
ama? (.)
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 90
01
¿Por quo con nuoctroc ouorµoc cuavoc, dobiloc y dolioadoc, inbabiloc µara lac latigac y lac µrooouµaoio-
noc dol mundo, cino µara quo nuoctrac oualidadoc y la dulzura do nuoctroc oorazonoc co oorrocµondioco
oon nuoctra naturaloza oxtorior? (.)
Mi oaraotor ba cido tan imµorioco oomo ol vuoctro, mi oorazon tan ambioioco, y mic motivoc tal voz mac
lundadoc µara volvor µalabra µor µalabra y amonaza µor amonaza. Poro bo rooonooido quo nuoctrac
lanzac no con mac quo briznac do µaja, quo nuoctra luorza oc dobilidad. (D|t|ç|ónooco a| ocpoc|aoot}
Pobajad, µuoc, quo do nada oc corvira, y µonod vuoctrac manoc bajoc loc µioc do vuoctroc maridoc. Ln
µronda do mi obodionoia, ci mi marido lo docoa, octa mi mano µronta: µuoda octo corlo una caticlaooion.
Þetrucho: ¡Lco oc cor una buona obioa! von, y bocamo, Kato.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 91
Cata||na
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 92
03
A) Ana||zar loc racgoc do la µorconalidad do Catalina al µrinoiµio do la obra.
B) Ref|ex|onar cobro ol oaraotor do Catalina. Analizar cu oomµortamionto vorbal.
C) lnd|car oual oc cu oomµortamionto al linal do la obra.
Þreguntas µara e| a|umnado
1 ¿Cuá| oc la aotitud do Catalina al µrinoiµio do la obra oon rocµooto a cuc µrotondiontoc? ¿Ouioro
oacarco?
2 ¿Cómo oc la rolaoion oon cu µadro? ¿Ouo lo roorimina? ¿Pionca quo quioro mac a cu bormana?
8 ¿Cuá| oc la rolaoion oon cu bormana? ¿Crooc quo con dictintac Catalina y Blanoa? ¿Ln quo?
4 ¿Cuá| oc cu roaooion ouando oonooo a Potruobo? ¿Crooc quo octa onamorada do ol? ¿Licouto oon
Potruobo? ¿Por quo?
5 ¿Crees quo Catalina oambia docµuoc do oacarco oon Potruobo? ¿Lc Potruobo ol quo gana? ¿O oc
tambion Catalina?
E|ementos de ref|ex|ón
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 93
E| µersonaje se muestra t|rano y ego|sta desde e| µr|nc|µ|o de |a obra, su
obses|ón |e ||eva a buscar su objet|vo a cua|qu|er µrec|o, hasta e| f|na| de |a
obra en e| que descub|erto y acorra|ado, ha de renunc|ar a |o que qu|ere.
Þetrucho
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 94
05
Rasgos µr|nc|µa|es de su µersona||dad
Þetrucho es un joven |mµetuoso, su µadre acaba de mor|r dejándo|e una
gran fortuna, µor |o que v|aja a Þadua con e| objet|vo de encontrar una
esµosa que tenga a su vez una buena µos|c|ón económ|ca.
Evo|uc|ón de| µersonaje
Þetrucho enamorado de Cata||na desde e| momento en e| que |a ve, teme
su carácter |ndóm|to, µor |o que desarro||a y ||eva a| ||m|te un juego de
seducc|ón y dom|nac|ón sobre |a que será su esµosa. E| juego estará
basado en |a contrad|cc|ón, raµ|dez y aµarente |mµrov|sac|ón.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 95
00
Shakesµeare descr|be, en c|ave de humor, |a fanfarroner|a de Þetrucho que
se vanag|or|a de haber consegu|do un matr|mon|o concertado. Nada teme: n|
brujas, n| S|b||as, n| regañonas.
Sl1UAClÓN 1: Potruobo oonlioca a cu amigo ol motivo do cu viajo a Padua: onoontrar una ocµoca rioa.
Aoto µrimoro. Lcoona ||. Pagc. 14 y 15.
Þetrucho: Si oonoooc a una mujor culioiontomonto rioa oomo µara cor la mujor do Potruobo, aunquo luoco
tan loa oomo lo ora la quorida do Floronoio, tan vioja oomo la Sibila, y rogañona o indomita oomo la Xantiµa
do Sooratoc, µoor ci oabo, ollo no mo µrooouµa, o µor lo monoc no ombota ol lilo do mi alooto, aunquo
luoco tan ruda oomo lac irritadac olac dol Adriatioo: vongo a baoor un buon oacamionto on Padua, ci ol oa-
camionto oc rioo, cora buono µara ml.
Hortens|o: Su unioo dolooto, quo ya oc dolooto bactanto, ooncicto on cor intolorablomonto brucoa, indo-
mita o incolonto, on tan docmodida lorma quo, aunquo mi lortuna luoco µoor do lo quo oc, no mo oacarla
oon olla ni a oambio do una mina do oro.
La |dea de conqu|sta amorosa se verba||za con e| s|m|| de |a doma de an|ma-
|es feroces. Þetrucho reµresenta ^e| domador" que va a dob|egar |a vo|untad
de Cata||na.
Sl1UAClÓN 2: Potruobo oomµara ol oomµortamionto do Catalina oon animaloc calvajoc oomo ol jaball y
ol loon. Aoto µrimoro. Lcoona ||. Pag. 15.
Þetrucho: ¿Poncaic quo un µooo do ruido bacta µara atomorizar mic oldoc? ¿No ol aoaco on mi vida rugir
loc loonoc? ¿No bo oldo ol mar, agitado µor loc viontoc, gritar do rabia oomo jaball onlurooido y oubiorto
do cudor? (.) ¿No ol rotumbar loc oañonoc on loc oamµoc do batalla? (.) ¡Y vonlc a bablarmo do la lon-
gua do una mujor quo no baoo la mitad do ruido do una oactaña octallando on ol bogar do un labriogo!
Hortens|o: ¿Ouoroic baoor la oorto a oco gato montoc?
E| µadre de Cata||na y Þetrucho redactan |as c|áusu|as económ|cas de| con-
trato matr|mon|a|. Los sent|m|entos de amor no son ten|dos en cons|derac|ón.
As| se f|rmaban |os matr|mon|os de conven|enc|a en e| renac|m|ento |sabe||no.
Sl1UAClÓN 8: Loc varonoc dicouton cobro loc µuntoc matorialoc dol oontrato. Aoto cogundo. Lcoona ||.
Pag. 21.
Þetrucho: Soñor Bauticta, mi acunto llova µrica y no µuodo vonir todoc loc dlac a oortojar. Conooictoic bion
a mi µadro, y on ol mo oonoooic a ml, unioo borodoro do todac cuc tiorrac y bionoc, loc oualoc mac bion
bo mojorado quo dicminuido. Looidmo, µuoc, ci obtongo ol amor do vuoctra bija, ¿quo doto lo coñalaroic
al darmola oomo ocµoca?
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 96
07
(.)
Y yo, Potruobo, a oambio do oca doto, lo acoguro la viudoz, ci oc quo mo cobrovivo, oon todac mic tiorrac
y bionoc do oualquior olaco. Podaotomoc, µuoc, ontro nocotroc lac olauculac dol oontrato, a lin do quo coan
obcorvadoc loc oonvonioc µor una y otra µarto.
Þr|mer encuentro d|a|éct|co entre dos fuerzas |gua|es en energ|a e |nte||genc|a:
Cata||na y Þetrucho. Las normas soc|a|es, s|n embargo, otorgarán a cada uno
un µaµe| des|gua|. Cata||na se muestra do||da ante su µadre que |a ha ^vend|-
do". Þetrucho se muestra |nso|ente y vencedor.
Sl1UAClÓN 4: Potruobo oonlioca a Catalina ol aouordo al quo ba llogado oon cu µadro. Catalina onamora-
da a µrimora victa do Potruobo co muoctra oomo cu digna rival. Aoto cogundo. Lcoona |||. Pagc. 25 y 20.
Þetrucho: Mo dijoron quo orac ruda, ocquiva y romolona (.)
Lcta lijada ya nuoctra doto, y do grado o µor luorza, mo oacaro oontigo.
Croomo Kato: coy ol marido quo nooocitac. Por oca luz quo mo doja vor tu bormocura, tu bormocura quo
baoo quo to amo, no doboc oacarto oon otro quo oonmigo. Porquo bo naoido µara domarto, µara oon-
vortir a la calvajo Kato on una Kato duloo y domoctioa.
Cata||na: (D|t|ç|ónooco a cu paoto} ¿Hija mo llamaic? Oc acoguro quo bion baboic domoctrado una
colioitud µatornal quoriondo oacarmo oon un bombro modio looo, un bribon cin cococ quo no baoo mac
quo jurar y oroo calirco oon la cuya a luorza do µalabrotac.
Þetrucho exµone |as d|ferentes fases de ^|a doma", como s| Cata||na fuese un
an|ma| de c|rco. E|abora una r|stra de vejac|ones y sarcasmos µara ^d|stor-
s|onar" e| mundo rea| de Cata||na.
Sl1UAClÓN 5: Potruobo babla µara cl micmo roalirmandoco oon total coguridad. Locvolando al µublioo
quo todo oc un juogo ouyo lin oc comotor totalmonto la voluntad do cu ocµoca. Aoto torooro. Lcoona ||.
Pagc. 35. Aoto ouarto. Lcoona |. Pag. 40.
Þetrucho: (A |oc ptocon|oc} Bobod abundantomonto µor cu virginidad, cod alogroc bacta la looura. Ln
ouanto a ml, bormoca Kato, no µatalooc, no miroc azorada, no to onooloriooc. Ouioro cor duoño do lo quo
mo µortonooo. Catalina oc mi bion, mic muobloc, oc mi oaca, mi ajuar oaca, mi oamµo, mi granoro, mi oaba-
llo, mi buoy, mi acno, mi todo".
(Apat|o} Acl, oon babil µolltioa, bo omµozado mi roinado, y ocµoro ooncoguir mic µroµocitoc. Mi baloon
octa abora atonto y bambrionto on domacla, y bacta quo co comota no dobo caticlaoor cu bambro, µuoc
ontonooc ni co dignarla mirar ol coñuolo. 1ongo aun otro modio do domoctioar a mi baloon, do oncoñarlo a
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 97
08
vonir a ml, y rooonooor la voz dol guardian, y octo oc vigilarla. Nada ba oomido ni oomora boy. No ba dor-
mido on la ultima noobo ni dormira octa. Como lo bioo on la oomida, onoontraro algun dolooto imaginario
on ol modo do octar booba la oama. Y µor aqul tiraro la almobada, µor alll ol travocoro, a oco lado la ool-
oba, al otro lac cabanac, cl, y on modio do octa baraunda, diro quo lo bago µor tiorna colioitud baoia olla.
La oonolucion cora quo µacara on vola toda la noobo, y ci µor oacualidad lo aoontooo oorrar loc ojoc, lo
roñiro y gritaro y oon ol alboroto no la dojaro quo duorma. Lcta oc una manora do matar a una mujor a baco
do tornurac. Y acl domaro cu gonio lurioco y toctarudo. (3o .a}
Shakesµeare es e| maestro abso|uto en e| aná||s|s de |a natura|eza humana.
En e| ejerc|c|o de dom|nac|ón, Þetrucho, romµe con e| mundo de |a |óg|ca. Ante
semejante µres|ón, Cata||na, cede. 0a µor bueno, |o que no es.
Sl1UAClÓN 6: Potruobo oontinua cu juogo moctrandoco looo y llovando al llmito octo oomµortamionto
oon ol lin do dominar a la liora do Catalina. Aoto ouarto. Lcoona |v. Pag. 48.
Þetrucho: Anda, vamoc on nombro do Lioc, ¡Gran Lioc, quo bormoca y brillanto octa la luna!
Cata||na: ¡La Luna! Ll col: no bay luna abora.
Þetrucho: Ligo quo oc la luna la quo brilla tanto.
Cata||na: Puoc yo co quo oc ol col ol quo brilla tanto.
Grum|o: (D|t|ç|ónooco a Ca|a||na} Looid lo quo dioo ol, o no llogaromoc nunoa.
Þetrucho: Ligo quo oc la luna.
Cata||na: Sl, ya co quo oc la luna.
Þetrucho exµone ante Baut|sta su trofeo: una Cata||na duct||, aµarentemente
serena. E| matr|mon|o ^ha camb|ado" a Cata||na que ahora encarna a |a µerfec-
c|ón e| µaµe| de esµosa obed|ente. Þero, ¿eso es rea|mente c|erto? O, µor e|
contrar|o, Shakesµeare s|gue jugando con |as aµar|enc|as y |as duµ||c|dades
Sl1UAClÓN 7: Potruobo oonviorto on un ocµootaoulo µublioo cu viotoria cobro Catalina. Aoto ouarto.
Lcoona v. Pag. 53.
Baut|sta: ¡Buon Potruobo, dioboca coa tu cuorto! La aµuocta la ganacto, y a lo quo olloc µordioron añadi-
ro yo vointo ooronac. Lc una doto nuova µara una nuova bija, µuoc octa oambiada µor oomµloto.
Þetrucho: Buono, µuoc quioro ganar aun mojor la aµuocta, y moctrar nuovac µruobac do cu obodionoia,
do cu nuova dulzura y do cu cumicion. (Ln|tan Ca|a||na, B|anca y |a ocpoca oo Hot|onc|o}
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 98
00
vodla volvor y oonduoiondo a vuoctrac dlcoolac ocµocac, vonoidac µor cu oloouonoia do mujor.
(.) Catalina, to onoargo quo digac a octac mujoroc toctarudac quo obodionoia dobon a cuc maridoc y
coñoroc.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 99
Þetrucho
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 100
101
A) Ana||zar la µorconalidad do Potruobo. Pacgoc µrinoiµaloc quo dolinon al µorconajo.
B) 0ef|n|r ol tiµo do octratogia quo docarrolla Potruobo µara ooncoguir comotor a Catalina.
C) Þrofund|zar on ol momonto on ol quo Potruobo co cabo abcoluto ganador dol juogo quo ol ba
octablooido.
Þreguntas µara e| a|umnado
1 ¿Qué baoo Potruobo al µrinoiµio do la obra? ¿Para quo viaja a Padua? ¿Como dioo quo ba do cor
la mujor oon la quo quioro oacarco?
2 ¿Qué µrotondo ooncoguir oon ol matrimonio? ¿Crooc quo co onamora do Catalina ouando la vo?
¿Cual oc ol µrobloma µara oacarco oon olla?
8 ¿Qué µrotondo oambiar Potruobo on Catalina? ¿Como quioro ooncoguirlo? ¿Ouo baoo?
4 ¿Crees quo Potruobo octa looo do vordad o roµroconta un µaµol? ¿Por quo? ¿Para quo? ¿Catalina
co da ouonta dol juogo do Potruobo? ¿Ouo orooc quo baoo anto octo?
5 ¿Crees quo linalmonto Potruobo oonciguo cu objotivo do comotor a Catalina? ¿Ha ganado roalmonto
Potruobo?
E|ementos de ref|ex|ón
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 101
B|anca
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 102
103
Rasgos µr|nc|µa|es de su µersona||dad
B|anca es |a hermana µequeña de Cata||na. Su carácter dóc|| y amab|e |a
conv|erte en |a h|ja µerfecta y en |a esµosa que todos qu|eren tener.
Es una joven cu|ta e |nstru|da que man|f|esta una µersona||dad rac|ona| y
equ|||brada.
Evo|uc|ón de| µersonaje
B|anca esconde una µersona||dad caµr|chosa, rebe|de, que se hace µatente
cuando se casa con Lucenc|o.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 103
104
La obed|enc|a de B|anca ante su µadre es cons|derada como un |dea| de sere-
n|dad y be||eza c|ás|cas.
Sl1UAClÓN 1: Blanoa lingo un oomµortamionto cumico, aoatando on todo momonto la voluntad do cu µa-
dro. Aoto µrimoro. Lcoona |. Pag. 11.
B|anca: (A cu paoto} Sl, cl, quo mi trictoza oc cirva do alogrla. Soñor, bumildomonto oumµliro vuoctra
ordon, mic libroc y mic inctrumontoc mo baran oomµañla, loc octudiaro y µraotioaro cola oon olloc.
Lucenc|o: Lcouobadla, 1ranio. Lc Minorva, la quo babla.
Un estereot|µo cu|tura| de f|na|es de| s|g|o XV: ^La escue|a de domar mujeres".
Sl1UAClÓN 2: Blanoa y 1ranio octan oonlormoc oon quo la mujor ba do cor dominada µor ol bombro. Aoto
ouarto. Lcoona ||. Pag. 43.
1ran|o: ¡Ob! Ll la domoctioara.
B|anca: ¿Lo dijo ol, 1ranio?
1ran|o: A lo, µara oco ba ido a la ocouola do domar mujoroc.
B|anca: ¡La ocouola do domar mujoroc! ¿Lc quo oxicto tal ocouola?
1ran|o: Sl, coñorita, y Potruobo oc ol maoctro, oncoña mil y una trotac µara domar a una liorooilla y ombru-
jar cu longua babladora.
Nada es |o que µarece: |a du|ce B|anca resu|ta ser un µersonaje av|eso y ma-
n|µu|ador.
Sl1UAClÓN 8: Blanoa muoctra una gran oaµaoidad µara manojar la cituaoion do lorma quo lo coa lavo-
rablo cin docvolar cuc vordadoroc intorococ. Aoto torooro. Lcoona |. Pag. 30.
B|anca: ¡Bacta, coñoroc! Mo injuriaic doblomonto al dicµutar cobro lo quo doµondo do mi oloooion, no coy
una niña quo todavla va a la ocouola y a quion co µuodo zurrar, no octoy comotida a borac lijac y a dotor-
minadac taroac, cino quo tomo mic loooionoc ouando mo µlaoo. Para oortar do ralz toda quorolla, conto-
monoc aqul. Cogod, voc, vuoctro inctrumonto, y tooad miontrac tanto, cu loooion babra torminado antoc
quo bayaic tomµlado vuoctro laud. ¿Londo noc bablamoc quodado?
Lucenc|o: Aqul, coñora.
H|c |ba| 3|n|oc, b|c oc| 3|ço|a |o||uc,
b|c c|o|ota| Pt|an| toç|a co|ca con|c.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 104
105
B|anca no era |a mujer dóc|| que aµarentaba ser. Gana e| juego de |as aµar|en-
c|as: B|anca µasa de dom|nada a dom|nante. La des|ea|tad de B|anca hará su
matr|mon|o |nfe||z.
Sl1UAClÓN 4: Ll autor olootua un giro radioal µor lo quo loc µorconajoc dominadoroc aµarooon oomo do-
minadoc y loc aµarontomonto cumicoc oomo Blanoa co muoctran coguroc y dominantoc. Aoto ouarto.
Lcoona v. Pag. 53.
B|anca: (Hab|anoo oo cu botnana Ca|a||na} ¡vaya! ¿Como oalilioaic tan ridloula obodionoia?
Lucenc|o: ¡Ya quiciora yo quo tu obodionoia luoco tan ridloula oomo octa! La dignidad do tu obodionoia,
bormana Blanoa, aoaba do ooctarmo oion ooronac.
B|anca: Mac looo luictoic voc do aµoctar cobro mi obodionoia.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 105
B|anca
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 106
A) Ana||zar la µorconalidad do Blanoa. Polloxionar cobro la rolaoion oon cu µadro.
B) Va|orar oual oc cu oµinion aooroa do cuc cuµorioroc.
C) Ref|ex|onar cobro ol linal do la obra y cobro ol oomµortamionto quo Blanoa tiono.
Þreguntas µara e| a|umnado
1 ¿Cómo co oomµorta Blanoa al µrinoiµio do la obra oon rocµooto a cu µadro? ¿Y oon cu bormana
Blanoa?
2 ¿Cómo trata a cuc µrotondiontoc? ¿Crooc quo babla cinooramonto do cuc contimiontoc o orooc quo
loc ooulta? ¿Por quo? ¿Conciguo ol objotivo do oacarco oon ol µrotondionto quo mac lo gucta?
¿Como?
8 ¿Camb|a cu oomµortamionto una voz oacada oon Luoonoio? ¿Ln quo? ¿Ouo oµina dol
oomµortamionto do cu bormana Catalina al linal do la obra?
E|ementos de ref|ex|ón
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 107
108
Lucenc|o
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 108
100
A) Ana||zar la µorconalidad y ol vooabulario do Alain.
B) Estab|ecer ol tiµo do rolaoion ontro Alain y cu coñor Arnolµbo.
C) Ref|ex|onar cobro la oµinion quo tiono Alain cobro lac mujoroc.
Rasgos µr|nc|µa|es de su µersona||dad
Lucenc|o es un joven románt|co, acude a |a c|udad de Þadua µara
comµ|etar sus estud|os de arte y f||osof|a. Cuando ve a B|anca µor µr|mera
vez se enamora µerd|damente µues ésta encarna e| |dea| de be||eza f|s|ca y
esµ|r|tua| en una mujer.
Evo|uc|ón de| µersonaje
A| f|na| de |a obra Lucenc|o comµrende que B|anca con |a que se ha
casado, no resµonde a su ^|dea|".
ANÅLlSlS 0E LOS
ÞERSONAIES SECUN0ARlOS
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 109
110
^E| Qu|jote de Þadua": Lucenc|o asµ|ra a a|canzar |a Sab|dur|a como cam|no
hac|a |a 0|cha. 1rac|o, su cr|ado, |e adv|erte de |os efectos µern|c|osos de |a
µerfecc|ón: "Þues donde no hay placer no se saca provecho".
Sl1UAClÓN 1: Luoonoio oonlioca a cu oriado 1ranio cu acµiraoion do cor loliz modianto la aµlioaoion
µraotioa do la lilocolla µlatonioa. 1ranio oon gran contido oomun, oomo barla Sanobo Panza oon Lon
Ouijoto, aooncoja a cu amo quo utilioo ol µlaoor oomo gula dol oonooimionto. Aoto µrimoro. Lcoona |. Pag.
10.
Lucenc|o: 1ranio, guiado µor mi gran docoo do vor la bormoca oiudad do Padua, ouna do lac artoc, bomo
aqul al oabo, llogado a la lortil Lombardla, ol agradablo jardln do |talia. Yo, ol bijo do vioonoio, oduoado
on Floronoia, dobo abora, oon objoto do rocµondor a todac lac ocµoranzac quo mi µadro µuco on ml, aña-
dir a cuc riquozac ol adorno do aooionoc virtuocac. Por oco, 1ranio, on ol tiomµo quo duron mic octudioc,
quioro dodioarmo a la virtud y a oca µarto do la lilocolla quo trata do la dioba quo la virtud µroµoroiona.
Lamo, µuoc, tu oµinion cobro octo µroµocito.
1ran|o: Mi gontil amo, µionco dol micmo modo quo voc, y octoy oontonto do vor quo µorcovoraic on vuoc-
troc µroµocitoc do caboroar lac dulzurac do la duloo lilocolla. Solamonto quiciora dooiroc, quo no admi-
romoc domaciado la virtud y la dicoiµlina moral, no coa quo noc oonvirtamoc on octoiooc o on zoquotoc.
Licoutid cobro logioa oon vuoctroc amigoc y µraotioad la rotorioa on vuoctrac oonvorcaoionoc ootidianac,
ucad la mucioa y la µoocla µara roanimar vuoctroc animoc. Ln ouanto a matomatioac y motallcioa, no oc
oouµoic do ollac mac do lo quo oc coñalo vuoctro aµotito, µuoc dondo no bay µlaoor no co caoa µrovoobo.
Ln una µalabra, octudiad aquollo quo mac oc agrado.
ldea| de be||eza femen|na µara Lucenc|o: obed|enc|a, modest|a y cand|dez. La
mujer s||enc|ada.
Sl1UAClÓN 2: Luoonoio maniliocta cu amor µor Blanoa, quo co onoarna on un idoal oonvonoional. Aoto
µrimoro. Lcoona |. Pag. 12.
Lucenc|o: ¡Ob 1ranio! Miontrac octaba aqul, obcorvando lo quo µacaba cin µoncar on otra ooca, bo con-
tido loc olootoc dol amor, y abora, ardo, languidozoo, mo ooncumo. 1ranio, moriro ci no aloanzo ol amor do
oca jovon y modocta virgon. Aooncojamo, 1ranio, µuoc co quo µuodoc baoorlo. Ayudamo, 1ranio, µuoc co
quo lo barac.
1ran|o: |nutil ya, amo, tratar do rogañaroc. 1amac loc roµrooboc oxµulcaron ol amor do un oorazon onamo-
rado. Si oc ba borido ol amor, colo tonoic un roourco: °Roo|no |o cap|un guan guoac n|n|no". too|no|o
oo |a occ|a.||uo con o| nonot coc|o poc|b|o.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 110
111
1ravest|smo, d|sfraces, ocu|tac|ón y equ|vocos en e| juego de |a seducc|ón: una
constante en |a escenograf|a de |a comed|a de Shakesµeare.
Sl1UAClÓN 8: Luoonoio co diclraza do µrolocor do litoratura µara ontrar on la oaca do Blanoa. Aoto µri-
moro. Lcoona |. Pag. 13.
1ran|o: ¡Ya! Y octaic µoncando on baooroc µacar µor µrolocor o inctruir a la jovon. ¡Adomac. octoc oaba-
lloroc bucoan un µrolocor oon ol quo imµrocionar al µadro do lac donoollac!
Lucenc|o: Lcouoba, todo lo bo µrovicto. Como aun no noc ban victo on oaca alguna y no µuodon loor on
nuoctrac oarac quion oc ol amo y quion ol oriado, bo aqul oomo vamoc a arroglar lac oocac: tu, 1ranio, corac
ol amo y yo coro otro µorconajo oualquiora: un llorontino, un naµolitano o algun jovon µobro do Pica. 1ranio,
qultato al momonto la oaµa, toma la mla y mi combroro do oolor. Lo octa cuorto noc µrocontaromoc on oaca
dol tal Gromio, y lo olroooro mic corvioioc oomo µrolocor. Lo octa manora µodro llogar bacta mi amada cin
lovantar cocµooba alguna. (Canb|an cuc .oc||ooc}
Shakesµeare muestra |a ceguera de |os hombres de su éµoca a| subest|mar
|a |nte||genc|a de |as mujeres. La frag|||dad de |as aµar|enc|as camb|a e| dest|-
no de |os hombres.
Sl1UAClÓN 5: Ll matrimonio ontro Luoonoio y Blanoa ya co ba µroduoido, Luoonoio docoubro abora quo
Blanoa no oc la mujor quo ol orola. Aoto ouarto. Lcoona v. Pag. 53.
Lucenc|o: (Obcot.anoo a Ca|a||na} ¡Ya quiciora yo quo tu obodionoia luoco tan ridloula oomo octa! La
dignidad do tu obodionoia, bormana Blanoa, aoaba do ooctarmo oion ooronac.
B|anca: Mac looo luictoic voc do aµoctar cobro mi obodionoia.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 111
Lucenc|o
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 112
113
A) Ana||zar la µorconalidad do Luoonoio.
B) Estab|ecer ol tiµo do rolaoion ontro Luoonoio y cu oriado 1ranio.
C) Ref|ex|onar cobro ol idoal do mujor µara Luoonoio.
Þreguntas µara e| a|umnado
1 ¿Cómo oc la rolaoion ontro Luoonoio y cu oriado 1ranio? ¿Crooc quo con oomµlomontariac?
¿Como ayuda 1ranio a cu amo Luoonoio?
2 ¿Þor qué co onamora Luoonoio do Blanoa? ¿Ouo orooc quo vo on olla? ¿Lc Blanoa roalmonto
oomo oroo Luoonoio? ¿Crooc quo Luoonoio co cionto doooµoionado oon Blanoa al linal do la obra?
¿Por quo?
E|ementos de ref|ex|ón
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 113
114
Rasgos µr|nc|µa|es de su µersona||dad
Baut|sta reµresenta a un nob|e acomodado de |a c|udad de Þadua.
Su mayor µreocuµac|ón es casar a sus dos h|jas µero µara consent|r
e| matr|mon|o de |a µequeña, µr|mero ha de casar a |a mayor.
Baut|sta
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 114
115
Baut|sta, e| µadre de Cata||na, se s|ente |nseguro: sabe que e| carácter |ndó-
m|to de su h|ja retrae a |os µretend|entes. Con Þetrucho, Cata||na encontrará
a un hombre de su n|ve| y de su fuerza. Þero Baut|sta no sabe ver|o.
Sl1UAClÓN 1: Ll autor noc muoctra la autoridad µatorna quo µromia la obodionoia y oactiga la incumi-
cion. Aoto cogundo. Lcoona ||. Pagc. 20 y 21.
Þetrucho: Looidmo, ¿no tonoic una bija llamada Catalina, bolla y virtuoca?
Baut|sta: Soñor, tongo una bija llamada Catalina., µoro domaciado co quo no oc lo quo oc oonviono.
Þetrucho: voo quo no quoroic coµararoc do olla, o bion quo no oc gucta mi µorcona.
Baut|sta: No tomoic una ooca µor otra, oc bablo bion cinooramonto.
Þetrucho: Yo coy tan toctarudo oomo olla oc altanora. Cuando doc luogoc onlurooidoc co onouontran,
µronto ooncumon ol objoto quo alimonta cu luria.
1emor a| qué d|rán. Baut|sta teme e| oµrob|o soc|a|. Shakesµeare juega con |os
obstácu|os |mµrev|stos de| d|a de |a boda. 0esesµerac|ón fur|osa de Cata||na
que se s|ente hum|||ada µor su µroµ|o µadre.
Sl1UAClÓN 2: Bauticta muoctra una aotitud lrlvola y cuµorlioial al imµortarlo mac la bumillaoion cooial quo
cu µroµia bija. Aoto torooro. Lcoona ||. Pag.32.
Baut|sta: (A 1tan|o} Soñor Luoonoio, llogo la looba µara ol oacamionto do Catalina y Potruobo, y, cin
ombargo, no cabomoc nada do mi yorno. ¿Ouo co dira on la oiudad? ¡Ouo inculto, quo burla, ci no co µro-
conta ol novio miontrac ol caoordoto octa ocµorando µara oumµlir loc ritoc dol matrimonio? ¡Ouo inculto,
quo burla, ci no co µroconta ol novio miontrac ol caoordoto octa ocµorando µara oumµlir loc ritoc dol matri-
monio! ¡Ouo diooc Luoonoio do tal alronta?
Cata||na: No bay alronta mac quo µara ml, quo mo voo obligada, on oontra do mic inolinaoionoc, a dar la
mano a un looo grocoro y oaµrioboco, quo mo oortojo a toda µrica y quioro oacarco ouando gucto. Ya oc
doola yo quo ora un lronotioo, quo ooultaba cuc amargoc incultoc bajo un rudo oomµortamionto, y µara quo
lo tongan µor bombro obucoo, oortojara a mil mujoroc, lijara ol dla do la boda, organizara lioctac, invitara
a loc amigoc y bara µublioar lac amonoctaoionoc, y todo ollo cin la monor intonoion do oacarco oon nin-
guna do lac quo galantoo. Lo octa cuorto, todoc coñalaran oon ol dodo a la docdiobada Catalina, y diran:
¡Ho aqul la ocµoca dol looo Potruobo, quo lo cora ouando a ol lo µlazoa vonir a oacarco oon olla!
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 115
Baut|sta
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 116
117
A) Ana||zar la µorconalidad do Bauticta.
B) Ref|ex|onar cobro ol tiµo do rolaoion ontro Bauticta y cu bija Catalina.
Þreguntas µara e| a|umnado
1 ¿Qué dioo Bauticta aooroa dol oacamionto do cuc bijac? ¿A quion quioro oacar µrimoro? ¿Por quo?
2 ¿Qué oµinion tiono Bauticta do cu bija Catalina? ¿Ouo dioo do olla? ¿Crooc quo trata a Catalina
igual quo a Blanoa? ¿Por quo?
E|ementos de ref|ex|ón
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 117
118
Rasgos µr|nc|µa|es de su µersona||dad
Hortens|o es un nob|e r|co, de edad madura, µretende casarse con
B|anca: µara consegu|r|o se d|sfraza de µrofesor de mus|ca y ayuda a
su am|go Þetrucho en su objet|vo de casarse con Cata||na.
Hortens|o
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 118
110
Hortens|o se muestra vu|nerab|e frente a |a arro||adora µersona||dad de Cata||-
na. No resµonde a| µerf|| de mujer ^amab|e". Shakesµeare rea|za |a com|c|dad
con |as réµ||cas bur|onas de Cata||na.
Sl1UAClÓN 1: Hortoncio co muoctra ocµooialmonto vulnorablo anto la libortad y ol µodor quo muoctra Cata-
lina. Aoto µrimoro. Lcoona |. Pag. 11.
Hortens|o: ¿Protondiontoc, bormoca oriatura? ¿Ouo quoroic dooir? No babra µrotondiontoc µara voc,
miontrac no coaic mac duloo y mac amablo.
Cata||na: A lo mla, oaballoro no tonoic motivoc µara tonor miodo. Yo co quo no octaic a mitad do oamino
dol oorazon do Catalina, µoro ci bubiocoic ya llogado, no dudoic quo cu µrimor ouidado corla µoinar vuoc-
tra oabozota oon un taburoto do troc µioc, y µintaroc la oara, y trataroc oomo a un bulon.
Resent|m|ento de Hortens|o µor haber amado a B|anca. Se ha quedado noquea-
do. Oµta f|na|mente µor un matr|mon|o de conven|enc|a con una v|uda muy r|ca.
Sl1UAClÓN 2: Hortoncio, dorrotado on cu docoo do oacarco oon Blanoa, dooido oacarco oon una viuda.
Aoto ouarto. Lcoona ||. Pag. 43.
Hortens|o: Ln ouanto a ml, µara coctonor mojor mi juramonto, mo oacaro, antoc do troc dlac, oon una viuda
rioa quo viono amandomo docdo quo yo amo a octa liorooilla µrocumida y orgulloca. (.) La bondad do
la mujor, y no cu bolloza, oonquictara mi amor, y abora mo docµido do voc, lirmo on ol voto quo bo µro-
nunoiado. (3o .a}
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 119
Hortens|o
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 120
121
A) 0ef|n|r ol oomµortamionto do Hortoncio.
B) Ana||zar cu octratogia µara ooncoguir ol amor do Blanoa.
Þreguntas µara e| a|umnado
1 ¿Cuá| oc ol motivo µor ol quo Hortoncio no quioro oacarco oon Catalina? ¿Ouo dioo do olla?
¿Por quo orooc quo quioro oacarco oon Blanoa? ¿Ouo oµinion tiono do Blanoa?
2 ¿Þor qué linalmonto ronunoia a oacarco oon Blanoa? ¿Con quion co oaca? ¿Crooc quo co oaca
µor amor?
E|ementos de ref|ex|ón
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 121
122
CONCLUSlONES 0EL 0RAMA. 0ESENLACE
La cara A de |os µersonajes: |o que muestran
1. Ll autor noc muoctra on Catalina a una jovon roboldo quo alirma on todo momonto cu docoo y µorco-
nalidad do una lorma cinoora. Catalina co robola abiortamonto anto lac normac cooialoc octablooidac y
no aooµta la autoridad µatorna ni la marital.
2. Ll autor noc oxµono on cu bormana Blanoa la µorconalidad oµuocta: obodionto y cumica oon la auto-
ridad macoulina no ouoctiona ni co rovola anto octo µodor µor muy injucto quo coa.
3. Sbakocµoaro onouontra on Potruobo ol igual do Catalina. Su µorconalidad aµacionada y violonta, acl
oomo la gran coguridad on cl micmo, lo oonviorton on digno rival do Catalina.
4. Ll autor oxµroca a travoc dol µorconajo Luoonoio una µorconalidad romantioa. Luoonoio, do oaraotor
oalmado y oquilibrado, vo ol mundo oonlormo al idoal oonctruido µor ol.
4. Ll autor rolloja on 1ranio una µorconalidad mundana, cabidurla µoµular µogada a la roalidad, quo cirvo
oomo oontraµunto a cu amo Luoonoio.
5. Ll autor utiliza a Grumio µara alianzar la docmocurada luorza do cu amo Potruobo.
La cara B de |os µersonajes: |o que ocu|tan
1. Catalina co rocicto a ontrar on ol juogo do Potruobo µoro a modida quo co docarrolla la obra, oomµron-
do quo la unioa manora do ganar oc jugar ol µaµol quo Potruobo lo ba acignado: ol do ocµoca colloita y
obodionto. Ll µorconajo ovoluoiona moctrando un aµaronto oambio nooocario µara mantonor lac roglac
dol juogo y dol matrimonio octablooidac µor Potruobo.
2. Blanoa ovoluoiona do lorma oontraria, on cu oaco, no oxicto ooultamionto dotrac dol juogo, cino quo cu
vordadora µorconalidad co docvola imµoniondoco do lorma olara anto todoc.
3. Ll autor no muoctra ovoluoion alguna on Potruobo, ol µorconajo docarrolla cu luorza bacta ol llmito, cogu-
ro do ooncoguir cu objotivo: comotor a Catalina. Para ooncoguirlo mantiono ciomµro la aotitud lanlarrona
y coborbia, µrocontandoco oomo vonoodor.
Reso|uc|ón de| conf||cto
Ll oonllioto co rocuolvo dontro do la alta oomodia baoiondo grandoc oonoocionoc, oc dooir, llovando al
oxtromo ol juogo do roµrocontaoion µroµuocto µor Potruobo, ol µorconajo mac atrovido do la obra. Ll
comotimionto do Catalina co µroduoo on octo oontoxto y ol oonllioto quoda rocuolto, aunquo ol autor doja
ontrovor quo loc µorconajoc con ooncoiontoc do quo octan jugando on la liooion toatral, µor lo quo la "vor-
dadora" rocoluoion dol oonllioto quoda on ontrodiobo: ¿So oancara Catalina algun dla do jugar al juogo
µroµuocto µor cu marido?
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 122
123
¿Y tu qué oµ|nas?
- ¿Como voc ol linal do la obra? ¿Lo oambiarlac?
- ¿Por quo orooc quo la obra co llama La l|otoc|||a oonaoa?
- ¿Crooc quo ol tltulo tiono rolaoion oon lo quo intonta trancmitir la obra? ¿Por quo?
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 123
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 124
125
VlRGlNlA WOOLP Y LAS MUIERES EN 1lEMÞO 0E SHAKESÞEARE
virginia Wooll (1882-1041) ocoribio on 1020 "Una ouarto µroµio", un oncayo on ol quo babla do la dilloil
omanoiµaoion do lac mujoroc inglocac a lo largo do loc cigloc. Pooroo oon concibilidad y bolloza, la vida
do lac mujoroc inglocac on ol ciglo Xv| y la .|oa |naç|nat|a do una bormana do Sbakocµoaro.
virginia Wooll µartla do una roalidad incoclayablo: la ominoca oondioion do lac mujoroc inglocac on oµooa
|cabolina. voamoc algunac rolloxionoc do la µroµia virginia Wooll aooroa dol toatro do Sbakocµoaro:
LA ÞROPUN0A A0MlRAClÓN 0E VlRGlNlA WOOLP ÞOR SHAKESÞEARE
°3| un cot bunano |oçto oxptocat conp|o|anon|o cu ptop|a obta, óco luo 3bakocpoato.
3| bubo una non|o |ncanooccon|o, c|n |tabac, poncó, óca luo |a non|o oo 3bakocpoa-
to". (Paç|na 64}
virginia Wooll co dotiono cobro una ouoction oconoial on 1020:
°¿Ouó babt|a pacaoo ¬co ptoçun|a v|tç|n|a ¼oo|l¬, c| on p|ono c|ç|o Xvl, |a ocao|a
oo una nujot |o bub|ota bocbo ctoot guo poo|a cot ac|t|z oo |oa|to o |nc|uco ac|ot
cono |o luo 3bakocpoato?"
EN EL SlGLO XVl, LA MUIER ESCRl1ORA HUBlERA Sl0O CONSl0ERA0A COMO UN
MDNSTRuD
°Bac|a poncat on |ac |ap|oac |cabo||nac con |oooc ococ n|ñoc attoo|||aooc con |ac na-
noc jun|ac, y on cuc nuot|oc |onptanac, y .ot cuc cacac con cuc aboçaooc cuat|oc
occutoc, pata oatco cuon|a oo guo n|nçuna nujot puoo on|oncoc babot occt||o poo-
c|a. (Paç|na 65}
Lc un ptob|ona potonno guo n|nçuna nujot occt|b|ota una pa|abta oo oca ox|taoto|-
nat|a |||ota|uta, cuanoo cac| |oooc |oc bonbtoc, patoco, otan capacoc oo una canc|on
o oo un cono|o. (Paç|na 48}
LA CON0lClÓN 0E LAS MUIERES EN EL SlGLO XVl
°Mo ptoçun|o a n| n|cna, cua|oc otan |ac cono|c|onoc on guo .|.|an |ac nujotoc, pot-
guo |a no.o|a, oc ooc|t, o| |tabajo |naç|nat|o, no co oocptonoo cono un çu|jatto, cono
puooo cucooot con |a c|onc|a, |a no.o|a oc cono una |o|ataña ||çaoa nuy cu|||non|o,
poto a| l|n ||çaoa a |a .|oa pot |oc cua|to coc|aooc. A .ococ co potc|bo |a ||çaouta, |ac
obtac oo 3bakocpoato, pot ojonp|o, patocon cucpono|oac pot c|, conp|o|ac y au|ono-
nac. Poto bac|a ||tat oo |a |o|ataña on |oc botooc o oocçattat o| con|to pata tocotoat
guo ocac |o|ac no ban c|oo |oj|oac on o| a|to pot cotoc |ncotpotooc, c|no guo con o|
|tabajo oo ct|a|utac oo||on|oc, y guo oc|an ||çaoac a cocac butoanon|o na|ot|a|oc, co-
no |a ca|uo y o| o|noto y |ac cacac on guo .|.|noc".
Aµénd|ce l
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 125
120
LA MUIER GOLÞEA0A: EL ÞREClO 0E LA REBEL0lA
°3ota nococat|o poo|t a| b|c|ot|aoot, a| conp||aoot oo bocboc, no op|n|onoc, c|no guo
noc oocct|ba bajo guó cono|c|onoc .|.|an |ac nujotoc on lnç|a|otta, on o| ||onpo oo
L||cabo|b. (.}
lu| pot conc|çu|on|o a| oc|an|o oo |oc ||btoc oo b|c|ot|a y |onó uno oo |oc nac nooot-
noc, La H|c|ot|a oo lnç|a|otta oo| ptolocot 1to.o|yan. Do nuo.o bucguó Mujotoc, oncon-
|tó °poc|c|on oo" y ||oçuó a |ac paç|nac coña|aoac. 'Go|poat a |a ocpoca' ¬|o|¬ ota un
ootocbo toconoc|oo oo| bonbto, y ota ojotc|oo c|n toca|o pot bun||ooc y poootococ".
LA MUIER QUE NO QUERlA CASARSE
°Ac|n|cno ¬ptoc|çuo o| b|c|ot|aoot¬ |a b|ja guo tobucaba cacatco con o| caba||oto o|o-
ç|oo pot cuc paotoc co bac|a actoooota a guo |a oncottatan, |a ço|poatan y |a ||tatan
pot o| cuo|o, c|n guo |a op|n|on pub||ca co conno.|ota. L| cacan|on|o no ota acun|o oo
aloc|o potcona|, c|no oo a.at|c|a lan|||at, ocpoc|a|non|o on |ac caba||otoccac c|acoc
a||ac. L| conpton|co co||a |onot |uçat cuanoo aponac bab|an ca||oo oo| cu|oaoo oo
cuc n|ñotac". (Paç|na 49}
°Lc o.|oon|o guo no |on|an o|noto, co |ac cacaba c|n concu||at|ac, a |oc gu|nco o o|o-
c|có|c añoc. Hub|oco c|oo |o nac tato, poncó guo una oo o||ac co bub|ota puoc|o a
occt|b|t p|ozac oo 3bakocpoato".
LA MUIER SlLENClA0A
°v|.|t una .|oa ||bto on Lonotoc on o| c|ç|o Xvl ||ono guo babot c|çn|l|caoo pata una nu-
jot guo ota |anb|ón un poo|a y un otana|utço una |onc|on not.|oca y un o||ona guo
b|on puo|oton na|at|a. 3| bub|ota cobto.|.|oo, |ooo |o occt||o pot o||a, bub|ota c|oo to|ot-
c|oo y oolotno, ltu|o oo una lotzaoa y notb|oa |naç|nac|on". (Paç|na 57}.
°Do .oz on cuanoo co bab|a oo una nujot |no|.|oua|, una lcabo| o una Mat|a, una to|na
o una çtan oana. Poto ota oo| |ooo |npoc|b|o guo una nujot butçuoca, c|n o|ta coca
guo cotobto y catac|ot, pat||c|pata on a|çunoc oo ococ çtanooc no.|n|on|oc guo, con-
b|naooc, |n|oçtan |a .|c|on b|c|ot|ca oo| pacaoo. 1anpoco |a oncon|tanoc on |ac co|oc-
c|onoc oo anócoo|ac". (Paç|nac 51/52}
°3|n onbatço, a|çuna ocpoc|o oo çon|o oobo babot ox|c||oo on|to |ac nujotoc y oobo
babot ox|c||oo on|to |ac c|acoc |tabajaootac. Poto c|n ouoa nunca ||oço a |a oc|anpa".
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 126
127
LA ^VER0A0ERA HERMANA 0E SHAKESÞEARE": LA QUE NUNCA ESCRlBlÓ
°Loc bo o|cbo on o| cutco oo oc|a conlotonc|a guo 3bakocpoato |on|a una botnana,
poto no |a bucguon on |a au|ón||ca b|oçtal|a oo 3|t 3yonoy Loo. Mut|o jo.on ¬ay nunca
occt|b|o una ||noa¬. Lc|a copu||aoa oonoo abota co patan |oc onn|buc, lton|o a| L|olan-
|o y |a 1otto. M| ctooo oc oco poo|a guo janac occt|b|o una ||noa y guo yaco on |a onctu-
c|jaoa, .|.o |ooa.|a. v|.o on uc|oooc y on n| y on nucbac o|tac nujotoc guo no noc
aconpañan oc|a nocbo, potguo oc|an |a.anoo |oc p|a|oc y acoc|anoo a |oc cb|coc. Poto
.|.o, potguo |oc çtanooc poo|ac no nuoton. con ptoconc|ac con||nuac, co|o ptoc|can
una opot|un|oao pata anoat on|to noco|toc oo catno y buoco". (Paç|na 124}
°3| oncatanoc o| bocbo (potguo oc un bocbo} oo guo no bay btazo on guo apoyatnoc
y oo guo anoanoc co|ac y oo guo oc|anoc on o| nunoo oo |a toa||oao, y no co|o on o|
nunoo oo |oc bonbtoc y oo |ac nujotoc, on|oncoc |a opot|un|oao cutç|ta y o| poo|a
nuot|o guo luo |a botnana oo 3bakocpoato co ponota o| cuotpo guo |an|ac .ococ
ba oopuoc|o. Dot|.anoo cu .|oa oo |ac .|oac oocconoc|oac guo |a ptocoo|oton, cono
cu botnano |o b|zo an|oc guo o||a, babta oo nacot. Lcpotat guo .onça c|n oca ptopata-
c|on, c|n oco ocluotzo nuoc|to, c|n oca toco|uc|on oo guo cuanoo tonazca |o cota poc|-
b|o .|.|t y occt|b|t cu pooc|a, oc oo| |ooo |npoc|b|o. Poto coc|onço guo .onota c| |ta-
bajanoc pot o||a y guo .a|o |a pona |tabajat bac|a on |a occut|oao y on |a pobtoza".
(Paç|na 125}
^LA HERMANA lMAGlNARlA" 0E SHAKESÞEARE
°lnaç|nonoc, ya guo |oc bocboc con |an o|l|c||oc oo a|tapat, guó bub|ota cucoo|oo c|
3bakocpoato bub|ota |on|oo una botnana, nata.|||ocanon|o oo|aoa, ||anaoa Juo||b,
cuponçanoc". (Paç|na 53/55}
°Ou|za çataba|oo a|çunac paç|nac a occono|oac, on o| ooc.an oo |ac nanzanac, poto
|u.o buon cu|oaoo oo occonoot|ac o ptonoot|oc luoço. 3|n onbatço an|oc oo |oc .o|n-
|o añoc ooc|o|oton conptono|ot|a con o| b|jo oo un .oc|no c|ac|l|caoot oo |ana. D|jo
a çt||oc guo oo|aba o| na|t|non|o, y cu paoto |a azo|o co.otanon|o. (.} poto |a luotza
oo cu .ocac|on |a |npu|co. H|zo un a|ao||o oo cuc cocac, co ooc||zo una nocbo oo .ota-
no pot una cuotoa y |ono o| can|no oo Lonotoc. No bab|a cunp||oo aun o|oc|c|o|o añoc.
Loc pajatoc guo can|aban on |oc cotcoc no otan nac nuc|ca|oc. 1on|a |a nac pton|a
|naç|nac|on, un oon cono cu botnano pata |a nuc|ca oo |ac pa|abtac. Cono ó|, |on|a
|nc||nac|on a| |oa|to. 3o pato on |a puot|a oo| |oa|to, o|jo guo guot|a toptocon|at. Loc
bonbtoc co |o t|oton a |a cata. L| onptocat|o co||o una catcajaoa. Rozonço a|ço cobto
pottoc ba||anoo y nujotoc toptocon|anoo. no bay nujot, o|jo, guo puooa cot una ac|t|z.
lnc|nuo |o guo uc|oooc |naç|nan. L||a no |on|a oonoo aptonoot. ¿Poo|a acaco buccat
cu con|oa on una |abotna o tonoat |ac ca||oc a noo|anocbo?". (Paç|na 55}
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 127
128
°3|n onbatço, cu |nc||nac|on ota no.o||c||ca y guot|a a||non|atco |nl|n||anon|o oo .|oac
oo bonbtoc y oo nujotoc y oo| oc|uo|o oo cuc noooc oo cot. A| l|n ¬potguo ota nuy
jo.on, nuy patoc|oa oo toc|to a 3bakocpoato o| poo|a¬ a| l|n N|ck Gtoono o| onpto-
cat|o co ap|aoo oo o||a, un buon o|a, co oncon|to onc|n|a y on|oncoc ¬¿gu|ón noo|ta o|
ca|ot y |a .|o|onc|a oo un cotazon oo poo|a, atta|çaoo y on.uo||o on o| cuotpo oo una
nujot?¬ co na|o una nocbo oo |n.|otno y yaco on|ottaoa on a|çuna onctuc|jaoa oonoo
abota co oo||onon |oc |tan.|ac lton|o a| o|olan|o y |a 1otto".
°Ac|, nac o nonoc, bub|ota c|oo |a b|c|ot|a, no patoco, c| una nujot on ||onpo oo 3ba-
kocpoato, bub|ota |on|oo o| çon|o oo 3bakocpoato. Potguo o| çon|o oo 3bakocpoato
no naco oo çon|o oo |tabajo, |nooucaoa y cot.||". (Paç|na 55}
ESÞERAN2A 0E VlRGlNlA WOOLP: 0E LA MUIER SlLENClA0A A LA CONQUlS1A
0E LA ÞALABRA
°Aguo||a nujot, puoc guo nac|o con o| oon oo |a pooc|a on o| c|ç|o Xvl, ota una nujot
ooco|cbaoa, una nujot on |ucba conc|ço n|cna. 1ooac |ac cono|c|onoc oo cu .|oa, |o-
ooc cuc ptop|oc |nc||n|o, otan boc|||oc a| oc|aoo non|a| nococat|o pata ||botat o| con-
|on|oo oo cu cotobto". (Paç|nac 56/58}
°Gtac|ac a |ac la||çac oo ocac occutac nujotoc on o| pacaoo, ococ na|oc .an on can|-
no oo nojotat. (Paç|na 119}
LAS CLAVES 0E LA EMANClÞAClÓN 0E LAS MUIERES EN EL 1lEMÞO 0E VlRGlNlA
WOOLP
°Pata occt|b|t no.o|ac, una nujot oobo |onot o|noto y un cuat|o ptop|o. La |nooponoon-
c|a |n|o|oc|ua| ooponoo oo cocac na|ot|a|oc. La pooc|a ooponoo oo |a ||bot|ao |n|o-
|oc|ua|". (Paç|na 119}
C|aves de |a emanc|µac|ón enunc|adas µor V|rg|n|a:
°3| |ononoc gu|n|on|ac ||btac a| año y un cuat|o ptop|o, c| noc ao|oc|tanoc on |a ||bot-
|ao y on o| cotajo oo occt|b|t oxac|anon|o |o guo poncanoc, c| noc occapanoc un poco
oo |a ca|a conun y .onoc a |oc cotoc bunanoc no ya on cu to|ac|on toc|ptoca, c|no on
cu to|ac|on a |a toa||oao, c| n|tanoc |oc atbo|oc y o| c|o|o |a|oc cono con".
Lac rolloxionoc do virginia Wooll octan tomadac do: virginia Wooll: Un ouarto µroµio.
1raduooion do 1oco Luic Borgoc. Alianza Lditiorial. 2007.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 128
120
REÞRESEN1AClÓN 0EL MONÓLOGO "LAS MuJERES DE
SHAKESÞEARE" ÞOR EL BRUIO
Ll ocµootaoulo toatral °Lac Mujotoc oo 3bakocpoato" oonoobido µor Palaol Alvaroz, Ll Brujo, luo roµro-
contado on ol loc||.a| oo 1oa|to C|ac|co oo A|naçto, on julio do 2011.
Ll aotor y dirootor ocµañol onoontro la incµiraoion loyondo 'La |n.onc|on oo |o bunano' dol orltioo nortoa-
morioano, Harold Bloom. Lcto oncayo quo vio la luz on 1000, oc una luonto imµrocoindiblo µara ol oono-
oimionto dol univorco do Sbakocµoariano.
'Ll Brujo' oon cu ocµootaoulo-monologo quioro rondir cu µartioular bomonajo a la mujor y al bardo ingloc.
°Lac nujotoc oo 3bakocpoato" no oc colo un roµaco µor todac lac µrotagonictac lomoninac, oc tambion
una rolloxion cobro un oambio do oµooa y do µaradigma on la cooiodad.
EL CRl1lCO HAROL0 BLOOM ESCRlBlÓ EN "LA INvENCIDN DE LD HuMAND"
°3bakocpoato c|onpto ||oça a||| an|oc guo noco|toc y c|onpto noc ocpota on a|çun
c|||o pot oo|an|o". (.} °Lac obtac oo 3bakocpoato con |a tuooa oo nuoc|tac .|oac, y noc
oncoñan c| conoc |oc onçañaooc oo| ||onpo, o oo| anot, o oo |a lot|una, o oo nuoc|toc
paotoc, o oo noco|toc n|cnoc".
°A| |n.on|at |o guo babt|a oo con.ot||tco on o| nooo nac acop|aoo oo toptocon|at o|
catac|ot y |a potcona||oao on o| |onçuajo, 3bakocpoato |n.on|o |o bunano |a| y cono
|o conoconoc".
°Ln cuc obtac oo |oa|to, o| at|o oc |an ptolunoo y poootoco, oc una |ncp|tac|on |an
cobtona|uta|, guo no ctoa at|o, ctoa na|uta|oza".
'EL BRUIO' EXÞLlCA HABER Sl0O SE0UCl0O ÞOR "LAS MuJERES DE
SHAKESÞEARE"
°Mo ptonoó oo Roca||noa (Cono çuc|ó|c} oo cu |nçon|o |t|unlan|o, oo cu |uz y oo cuc
tocpuoc|ac. Do Ca|a||na (La l|otoc|||a oonaoa}, oo Boa|t|z (Mucbo tu|oo y pocac nuo-
coc} y oo Ju||o|a, |an cub||no guo |o baco con||t cu|pab|o oo a|botçat cua|gu|ot con-
||n|on|o oo |ton|a (pot |a ooao, co on||onoo} o oo occop||c|cno lton|o a |a |nocon|o
p|on||uo abco|u|a oo| anot tonan||co. Ln l|n, |ac ano. ¥ p|onco guo no oc o|l|c|| anat-
|ac c| co |ac conoco. 1anb|ón ano 3bakocpoato |a bo||oza occuta oo cu on|çna||ca
Dana oo |oc cono|oc. ¿Ou|ón ota? (.} L| çon|o no ||ono coxo. 3bakocpoato oxp|oto
|a conc|onc|a lonon|na a cab|onoac oo cu nayot cab|out|a, potcp|cac|a y con||oo oo
|a toa||oao, lton|o a| |nc||n|o o|onon|a|, bac|co y c|np|on oo| nacbo natc|c|c|a".
Aµénd|ce ll
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 129
130
EL BRUIO 0A SU VlSlÓN SOBRE SHAKESÞEARE
°Pa|t|atca|, anb|.a|on|o, bonocoxua|, b|coxua|, lon|n|c|a o lonon|no, 3bakocpoato no
oc lac|| oo a|tapat. Con |ooac o||ac ¬oo |ac nujotoc .|c||nac oo |taçoo|a, co|o Ju||o|a
|ac toptocon|a¬ ocpoto juçat, çozat y to|t on |ac laucoc oo| l|n oo una ópoca".
°3bakocpoato |ta|aba a |oc potconajoc lonon|noc con nac ónlac|c guo a |oc nac-
cu||noc. Ln 'Cono çuc|ó|c' Roca||noa oc cupot|ot a Ot|anoo, pot ojonp|o, on o| con-
||oo oo| bunot. 3uc ltacoc oc|an ||onac oo luotza". °¥o baço oo |ooo. oo bonbto, oo
nujot o |nc|uco oo pub||co. 3o |ta|a oo toptoouc|t |oc ltaçnon|oc oo |ac obtac |ta|aoac
y oxp||cat|oc pot noo|o oo |a |n|otpto|ac|on".
|n: 1orra Notioiac. Olito/Agonoia LFL.
EL ORlGEN 0EL ESÞEC1ÅCULO ^LAS MUIERES 0E SHAKESÞEARE"
°Lc un ocpoc|acu|o guo bo acabaoo bac|onoo pot n| |n|otóc pot |a obta oo 3bakocpoa-
to. Haco ya a|çun ||onpo onpocó a oc|uo|at cuc |ox|oc con o| objo|o oo non|at un
ocpoc|acu|o guo c|n|o||zata o| ocp|t||u oo 3bakocpoato" (.}
°Ln |uçat oo bacot a|ço l||ocol|co cobto o| un|.otco |taç|co oo 3bakocpoato, no oocan-
|ó pot una obta nac acogu|b|o, o|toc|a, a|oçto y jo.|a|, bacaoa on o| cat|cna y on |a bt|-
||an|oz guo ||onon |ooac |ac nujotoc oo |ac conoo|ac oo 3bakocpoato".
¿CÓMO 0ESCRlBlA SHAKESÞEARE A LOS ÞERSONAIES PEMENlNOS?
°Ln |ac conoo|ac apatocon |ooac cono cupot|otoc on cab|out|a onoc|ona|, lton|o a
|oc bonbtoc, guo con nac |otpoc on to|ac|on con o| bocbo anotoco. Loc bonbtoc oo
oc|ac obtac .|.on o| anot oo una nanota o nac bana| o con una on|toça guo |oc con-
.|ot|o on |on|oc. Ln canb|o, |ac nujotoc nan|l|oc|an una on|toça ptolunoa, poto a |a .oz
no p|otoon |a caboza. 3on bt|||an|oc, |n|o||çon|oc, ||onon una o|c|anc|a tocpoc|o a| juoço
anotoco nuy ca|uoab|o, poto |anb|ón cabon pat||c|pat oo ó|, |o cua| pata |oc bonbtoc
oc nuy conp||caoo. Ln oc|o con||oo, ||onon nac cab|out|a, on|ono|oa no co|o cono
acunu|ac|on oo conoc|n|on|o, c|no |anb|ón cono capac|oao oo .|.|t |a .|oa oo una
nanota nac atnon|ca".
°A| con|tat|o oo |o guo a|çunoc ctoon, |oc potconajoc lonon|noc no con cocunoat|oc
on |ac b|c|ot|ac guo cuon|a 3bakocpoato".
°Lc tol|ox|on cobto |a on||oao y o| cat|cna oo |ac nujotoc on |ac obtac oo 3bakocpoato,
cobto |ooo on |ac conoo|ac. (.} °¥ oo |ac |taçoo|ac bo occoç|oo a Ju||o|a potguo oc
un |ocoto ocpoc|a|, un n||açto oo |a pooc|a y oo| |a|on|o oo 3bakocpoato a |a bota oo
ctoat potconajoc. Ju||o|a oc puta bo||oza, oncan|o o |noconc|a".
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 130
131
CÓMO CUEN1A EL AC1OR LAS HlS1ORlAS 0E ES1AS MUIERES
°¥o |n|otpto|o o| papo| oo una ocpoc|o oo nattaoot, conlotonc|an|o, guo, on o| nonon-
|o oo oonoc|tat n|c |oc|c, |o baço bac|onoo |oa|to on o|to poguoño occonat|o guo bay
oon|to oo| occonat|o, un |oa|t||o con cuc cano||ojac".
SOBRE LA VlGENClA QUE 1lENEN ES1AS MUIERES 0E SHAKESÞEARE
°1anb|ón bo guot|oo tocca|at cu bt|||o on un nonon|o on guo |ooa.|a ||ono nucbo
con||oo to|.|no|cat cocac guo c|çuon ocu||ac oocoo o| pun|o oo .|c|a cu||uta|. ¥ oc guo
|a nujot y |ooo |o guo conc|otno a| un|.otco lonon|no c|çuo potnanoc|onoo un poco
on |a conbta".
3a|uooc a.
L||ac.
¡¥a co |o.an|a. o| 1o|on!"
Palaol Alvaroz. www.olbrujo.oc
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 131
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 132
133
LAS ÞRO1AGONlS1AS EN EL 1EA1RO 0E SHAKESÞEARE
Sbakocµoaro dota a cuc µorconajoc lomoninoc, tanto on cuc tragodiac oomo on cuc oomodiac, do una ox-
traordinaria voluntad, don quo otorga a cuc µrotagonictac macoulinoc.
Loctaquomoc algunac µalabrac do Catalina, Pocalinda y Lady Maobotb, 1uliota. Ll diclraz on ol voctir y on
ol bablar lormaba µarto dol juogo do lac macoaradac tan arraigado on la oorto do |cabol |`.
Cata||na-E| juego de |a fa|sa sum|s|ón. ^La f|erec|||a domada".
Catalina oc una mujor anomala, libro y aµacionada, bacta quo cu µadro co µroµono oacarla, no µara volar
µor cu luturo, cino µara oumµlir oon unac loyoc cooialoc: la bormana no µuodo oacarco antoc do la µri-
mogonita. La roµrocion on ol obrar oc imµlaoablo µara una mujor do la oµooa |cabolina. Catalina ontiondo
quo µara cobrovivir dobo aooµtar, aunquo coa on aµarionoia, octo comotimionto. Y dobo vorbalizarlo tam-
bion, y lo baoo do octo modo:
Cata||na: °¡vanoc, .anoc! Docpojao oca lton|o co|ót|ca y anonazaoota, y no |ancon
ococ ojoc |uyoc n|taoac oocooñocac guo b|oton a |u ocpoco, a |u toy, a |u coñot. 1u
ocpoco oc |u coñot, |u .|oa, |u çuato|an, |u jolo, |u cobotano. La n|cna cun|c|on oobo
o| .aca||o a| nonatca, |a oobo |a nujot a cu nat|oo. Mo a.otçöonza .ot guo |ac nujo-
toc con |an c|np|oc guo ooc|atan |a çuotta cuanoo oobot|an poo|t |a paz oo too|||ac".
Bibliotooa Ldal. "La liorooilla domada". Aoto ouarto. Lcoona v. Pag. 38.
Rosa||nda-E| tr|unfo de |a mujer µráct|ca. ^Como gusté|s".
Pocalinda oc oxµulcada do la oorto µor lo quo µara cobrovivir on ol bocquo do Ardon co vo obligada a
diclrazarco do bombro. 1ranclormada on ol jovon Ganlmodoc diclraza tambion cu lorma do bablar onoon-
trando acl la libortad nooocaria µara onamorar a Orlando.
Rosa||nda: °Mojot cot|a, ctoo
¬puoc guo nac a||a coy oo |o conun¬,
o|cltazatno |o|a|non|o oo bonbto.
un l|anan|o puña| poçaoo a| nuc|o,
|a jaba||na on |a nano, y on o| cotazon...
¡Ouo |oc |onotoc oo nujot on ó| co guooon!
Aoop|onoc un a|to .a||on|o y natc|a|
cono bacon |oc cobatooc guo co ctoon bonbtoc
y guo ocu||an cu .otoao on |a apat|onc|a".
Catodra. Lotrac univorcaloc. "Como guctoic". Aoto µrimoro. Lcoona |||. Pag. 207.
Aµénd|ce lll
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 133
134
Lady Macbeth-E| µoder de |a amb|c|ón. ^Macbeth".
Ll docoo do µodor on Lady Maobotb la llova a aniquilar dontro do cl oualquior racgo do lominoidad, cola-
monto ciondo un bombro tondra la luorza nooocaria µara lograr lo quo quioro.
Lady Macbeth: °Lc|a tonco o| cuot.o
guo anunc|a con çtazn|ooc |a la|a| ||oçaoa oo Duncan
a n| cac||||o. ¡Lcp|t||uc, .on|o! ¡von|o a n|!,
puoc|o guo ptoc|o|c |oc poncan|on|oc oo una nuot|o!
¡Attancaono n| coxo y ||onaono oo| |ooo, oo p|oc a |a
caboza,
con |a nac ocpan|oca ctuo|oao! ¡Ouo co aoonco n| cançto,
guo co b|oguoon |ooac |ac puot|ac oo| tonoto|n|on|o!
¡Ouo no .onçan a n| con|t||oc con||n|on|oc na|uta|oc
a pot|utbat n| ptopoc||o ctuo|, o a ponot |toçua
a cu toa||zac|on! ¡von|o bac|a n|c pocboc oo nujot
y |tanclotnao n| |ocbo on b|o|, ocp|t||uc oo nuot|o!"
Catodra. Lotrac univorcaloc. "Maobotb". Aoto µrimoro. Lcoona v. Pag. 07.
Iu||eta-La va|ent|a de ||evar a| ||m|te e| amor. ^Romeo y Iu||eta".
1uliota ama mac y oon mac vordad quo Pomoo, Sbakocµoaro noc µroconta un µorconajo do oxtraordinaria
µuroza.
Iu||eta: °¿Mo anac? 3ó guo o|tac. c|, y yo |o ctootó bajo |u pa|abta. Con |ooo, c| |o ju-
tacoc, poota tocu||at la|co. ¥ oo |oc potjut|oc oo |oc anan|oc o|con guo co t|o Jup||ot.
¡Ob çon||| Ronoo! 3| oo .otac no gu|otoc, ooc|ata|o con c|ncot|oao, o, c| p|oncac guo
coy oonac|aoo ||çota, no ponotó oocooñoca y ocgu|.a. Ln .otoao, attoçan|o Mon|oc-
co, coy oonac|aoo apac|onaoa, y pot oco |a| .oz |||ooc oo ||.|ana n| conouc|a, poto,
ctóono, b|oa|ço, oató ptuobac oo cot nac c|ncota guo |ac guo ||onon nac ooc|toza
on o|c|nu|at..."
Alianza Lditorial. Bibliotooa Sbakocµoaro. "Pomoo y 1uliota". Aoto cogundo. Lcoona ||.
Pag. 00.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 134
135
LAS BRUIAS O LA ÞALABRA ÞROPE1lCA 0E LA MUIER EN
SHAKESÞEARE
Lo magioo y cobronatural oc un olomonto roourronto on lac tragodiac do Sbakocµoaro, on lac quo la mujor
co oonviorto on µortadora do octo oonooimionto mictorioco y oocmioo, oomo oourro on Maobotb, dondo
lac brujac µocoon ol don µrolotioo do la µalabra: ol µodor do µrodooir y, mac aun, do µrovooar lac oon-
dioionoc nooocariac µara quo co µroduzoan dotorminadoc aoontooimiontoc.
BRUIA ÞRlMERA
¥o |onço |oooc |oc oonac a n|c otoonoc, y có cua|oc con |oc pun|oc oonoo cop|an |oc
tunboc guo ||onon natcaoac on o| napa oo |oc nat|noc. Dojató a cu nat|oo coco cono
o| bono. v|.|ta cono un ptocct||o. Nuo.o .ococ nuo.o conanac oo la||ça |o ponotan
l|aco y oób||, y cu batco no zozobtata, |o azo|atan a| nonoc |ooac |ac |onpoc|aooc...
BRUIA 1ERCERA
¡Un |anbot! ¡Un |anbot! Lc Macbo|b guo .|ono.
1O0AS
Hotnanac la||o|cac, on|aconoc nuoc|tac nano. Moncajotac oo| nat y oo |a ||otta, ¡ç|to-
noc! 1toc .uo||ac pot ||, |toc pot n| y o|tac |toc pata bacot nuo.oc... ¡3||onc|o! 3o con-
cuno o| bocb|zo.
Maobotb. Bibliotooa do Clacioo. Aoto µrimoro. Lcoona |||. Pag. 435.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 135
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 136
137
0A1OS lNSÓLl1OS Y CURlOSOS 0E SHAKESÞEARE
a) Sab|as que William Sbakocµoaro luo aotor, ocoritor, y ooµroµiotario do la oomµañla toatral Lord
Cbamborlain'c Mon llamada acl on bonor a cu mooonac.
b) Sab|as que trac la muorto do |cabol |, ol nuovo monaroa 1aoobo | Stuart tomo a la oomµañla bajo
cu µrotoooion, µacando a donominarco loc King'c Mon (Hombroc dol roy).
Aµénd|ce lV
¼||||an 3bakocpoato Loto Cbanbot|a|n'c Mon
L| |oa|to 1bo G|obo (L| G|obo} luo conc|tu|oo on 1599 cotca
oo| t|o 1anoc|c. 3u lotna po||çona| |on|a unoc 30 no|toc oo
o|ano|to.
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 137
138
C) Sab|as que la Poina |cabol | do |nglatorra, bija do Lnriquo v||| y do Ana
Bolona, luo ooncidorada |a nujot oo| tonac|n|on|o |nç|óc. Nunoa quico oacar-
co y adoµtaba ciomµro un octilo androgino. Zuooaro µinto cu rotrato on 1575.
Conooido oomo ol to|ta|o Datn|oy.
d) Sab|as que |cabol |, luo llamada "La Poina virgon".
Potrato anonimo dondo |cabol | tiono onrocoada la cor-
µionto quo µodrla acooiarco al mal y al µooado original
on la tradioion orictiana. La roina oontrolaba minuoioca-
monto cu voctuario y loc clmboloc dol |mµorio.
e) Sab|as que L| Btujo ba llovado a ocoona la obra:
"Lac mujoroc do Sbakocµoaro" y quo octo monologo co
octrono ol 3 do 1ulio do 2011 on ol Foctival |ntornaoional
do 1oatro Clacioo do Almagro.
f) Sab|as que La l|otoc|||a oonaoa luo llovada al oino on 1000 µor Franoo
Zollirolli, oon Llizabotb 1aylor y Piobard Burton.
Ralao| A|.atoz L| Btujo
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 138
130
g) Sab|as que co ban µroduoido 250 µolloulac bacadac on toxtoc do Sbakoc-
µoaro y quo Hamlot ba tonido 01 adaµtaoionoc al oino. Ln ol oartol, Ltban Hawko.
h) Sab|as que Pomoo y 1uliota co roµrocon-
ta ololioamonto on loc toatroc ocµañoloc.
|) Sab|as que loc autoroc romantiooc y loc µintoroc µrorralaolictac co cintioron
µlonamonto idontilioadoc oon lac tragodiac on lac quo la na|uta|oza bunana co
oxµlaya oon todac cuc µacionoc y oontradiooionoc. Pintura do Frank Liokcoo.
1884.
j) Sab|as que on la oµooa do Sbakocµoaro lac mujoroc
no µodlan intorµrotar loc µaµoloc lomoninoc on ol ocoona-
rio. Lran loc jovonoc loc quo co diclrazaban do mujoroc. La
µolloula 3bakocpoato |n Lo.o do 1obn Maddon on 1008
rolloja la roalidad cooial dol toatro icabolino.
Ropoc|c|on on o| 1oa|to Lcpaño|. Cat|o|a O|c|na
y Matco| Bottac on cop||onbto 2011.
Cat|o| oo Ronoo y Ju||o|a
Gwyno|b Pa||tow y Jocopb l|onnoc
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 139
140
k) Sab|as que la oomodia dirigida µor Mariano do Paoo Sorrano co
roµroconto on ol toatro Alboniz y on Aloala do Honaroc on 2008, oon
la aotriz Aloxandra 1imonoz on ol µaµol do la liorooilla.
|) Sab|as que Sbakocµoaro y Corvantoc, cogun ouonta la loyonda, murioron
ol 23 do abril do 1010. So oolobra ol Lla dol Libro on oca looba.
m) Sab|as que Sbakocµoaro octa ontorrado on ol µrocbitorio do la
iglocia do la Santlcima 1rinidad (Holy 1rinity Cburob) do Stratlord, cu
µuoblo natal, y quo ol oµitalio do cu laµida luo ocorito µor ol µroµio
Sbakocµoaro y roza acl:
°Buon an|ço, pot Jocuc, abc|on|o
oo ca.at o| po|.o agu| oncottaoo.
Bono||o coa o| bonbto guo tocpo|o oc|ac p|ootac,
¥ na|o||o o| guo tonuo.a n|c buococ".
1unba oo ¼||||an 3bakocpoato
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 140
Ed|c|ones ut|||zadas µara |a adaµtac|ón
Sbakocµoaro, William: La l|otoc|||a oonaoa. La conoo|a oo |ac ogu|.ocac|onoc. Prologo Antonio
Balloctoroc. Ld. Bibliotooa Ldal. 5` Ld. Año 2010.
Sbakocµoaro, William: La oona oo |a lut|a. L| notcaoot oo vonoc|a. |ntroduooion y notac do 1oco Marla
valvordo. Ld. Claciooc Univorcaloc Planota. 1082.
Sbakocµoaro, William: 1oa|to co|oc|o. L| notcaoot oo vonoc|a. Prologo do Paul Hootor Cactagnino.
1raduotor P. Martlnoz Laluonto. Ld. Club do loc Lootoroc. 2005.
Estud|os y ensayos sobre Shakesµeare
Harold Bloom: "Sbakocµoaro, oontro dol oanon" y "Froud: una lootura cbakocµoaroana", doc artlouloc
on Ll oanon Oooidontal. Comµaotoc Anagrama. Baroolona, 1005.
Harold Bloom: 3bakocpoato, |a |n.onc|on oo |o bunano. 1raduooion 1omac Sogovia. Ld. Anagrama. 2002.
1an Kott: Sbakocµoaro, nuoctro oontomµoranoo: Alba. Baroolona, 2007.
virginia Wooll: Un cuat|o ptop|o. 1raduooion do 1oco Luic Borgoc. Ld. Alianza oditorial. 2007.
Estud|os sobre |as mujeres en |a éµoca de Shakesµeare
Luic Lozano: Mota||n y Mo||oto. Univorcidad do Guolµb. Canada. Contro virtual Corvantoc.
H|stor|a de |as mujeres
Goorgoc Luby y Miobollo Porrot: H|c|ot|a oo |ac nujotoc. Ld. 1auruc. 1002. Lctudio do Lrio A. Niobolcon:
"Ll toatro: imagonoc do olla". Paginac: 311-333.
Bonnio Andorcon y 1uditb P. Zinccor: H|c|ot|a oo |ac nujotoc, una b|c|ot|a ptop|a. Ld. Crltioa.
Baroolona. 1001.
Fanny Pubio: L| Ou|jo|o on c|a.o oo Mujot/oc. |nctituto do |nvoctigaoionoc lominictac. Univorcidad
Comµlutonco do Madrid. 2005.
Pono Girard: 3bakocpoato. Ld. Anagrama. Baroolona. 1005.
Guri, Antonio: "La mujor on la obra do Sbakocµoaro". |n: Povicta |ntornaoional do Arto, Cultura, Gnocic.
Franooc Yatoc: La l||ocol|a Ocu||a oo |a ópoca |cabo||na. FCL. Moxioo. 1082
Lidia 1ailllolor do Haya: "1raduotorac inglocac dol ronaoimionto". Artloulo on Hioronymuc oomµlutoncic
n 2. 1ulio-Lioiombro 1005. Contro virtual Corvantoc. "Bibliogralla anglolona do traduooion y oionoiac
auxiliaroc, oorµuc y oxamon orltioo". 1ocic dootoral dirigida µor Lr Miguol Angol voga Cornuda. Madrid,
Univorcidad Comµlutonco.
Þág|na en |a red: www.william-cbakocµoaro.inlo/
B|b||ograf|a
141
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 141
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 142
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 143
La fierecilla domada imprenta:libro2.qxd 26/03/12 12:33 Página 144

También podría gustarte