Está en la página 1de 26
Urea yaauass ol SE cite aot | } } i Centroamérica en Moraziin, ‘Morazan en Centroamérica Plipe de}. Pres Cruz nombre de Joré Francisco Mrasin Quezada ha vuelto ocupare= cio en ers hors devoliardady lucha con is estan navn honde- fn Yn es casual que ena sensalconvocstoia de resistencia rent glpe fScitay Is eleeconesmeditinadar, elizada ori oigarguin dee als ‘etroamericane con gulén desde Washington, se invoque» Moradn nex ‘evieniay ln ensehanza dela historia. Rasulaeatonesintereeante incur Slonar en Je gurahustrea de ete heroe dea emancipacion america. ‘Acreto que el pensamiento Is acisn de na figura histria no puede ser tomado en st twalldad exvatemporl, haciendo djscion ear ‘reunstancias An cuando nos tracemos por objetivo el historia une per Sonalidad, se debe efuiarelesuerzo por una sin de totalidaes de Ioventramador complejo que delinean el mapa dsl devenit oc y conte ‘ental yon el de lar aldades,cxbelandery avalide, is paslones ‘los rites de los hechosy sus sujetosconcretos sta ex una dimension {ue nose puede deserimaro ignore apr llegar aln prehension ‘iis profunda posible de wn hombre o mujer su histuricdady tascen- dene Bs que preisuments las rounstanciay los acontecimicaios oe ‘ear’ ycondicionaron al héoe, se converte en erruiniata nau rules para busear nds neisvamente al sujeto que tra en a histor particular parabola deintligenci, comjey pasion Recuperar una fgura de Ia independencia Centrosmesican, en el Dicentnavio del Maje argentino no cn eres seat Considers ‘metodoligies yconceptlmentecxencislderetrataninecolnciencis nleasten en cl euse de Ios prs hittrons de ncn cars FiaYen al entero pretend aportarm vision de canbeno al conjunts de pies que se conforman en ef convocstria demos hac Users eas Maes de Plaza de Mayo. a3 Ss mmaros De EVOL Centroumésica (también asumida como Amética Central y Meso: ames) es un puente natural ener el Note y cl Sur de Amésca.y ese [ugar mis angosto entre os dos eeeanor mi grades del planeta Una tra. terstica de Centoamarie es In exstencin de dor zonarseoprfias cons ‘iuidas por Ia cosa del Pacifico Is del Adntice, que tamblen se sume ‘emo Caribe Centroamericano, Aunque ét es naditncion my general ep enero pnt de efetchps neers Alarvib del sig XIX. Centosmérea ea una trina de Nueva Espana, al ques Je lamabe Reino de Guetemal Tal Capitans estaba conformads por In Provines de Gusemal. ss Inte ence de Chiapas, San Salvador Honduras, Ncaragus yl Goberno de ‘Costa Rica. Esta uifcacin pols oculabs, in embatg ns sitacion onficiva. Sa tos fines dea sujecion colonial ete apaete police debe ‘iets unidad Denficios a contrel deta rep, desde un centro politico ‘dministate, por ot lado, generaba una fia apaienca de inegre ‘i institucional Durante el dominio epatol en la egion habia Surge fonterasecondmicas interna, que fueron separande el ternorle crn regiones con un dé dearolio scondeico, tana gener det A difzencia de Mésicoo Fer, no exist en Centroamésea una et ino grupo de poder queimpusiera su hegemonia sobre ler dems pueblos Sorigens, Cohabitaron el iximo un conjunte de pueton, proveniete dos aiine trae contin dpsomenta Chace con cto: os mesoamericanos de cutte de ate que eneabersdos por oy imecaslegnron slg actales Guatemala lSaNadory Honduray: hace ues cuatro mil abe Tor grupos proveientes del tonco curl ‘uncanbese, de menor deseo econdmice toda, ul ape trmene eenaeeepe “Fe Date ge san ‘nin de efi ae eat Cra ev vps nee Laces ine eon 314 i syoe,ancestros de fos misgultor, rama, sumos, pays ytavahas En el ‘Romiento de Ts tlegeda de los elonilra.wivon en la repion unos res Illone j medi de haovantes, polacisn que quegsreducda an 10 8 ego del etnocio de le conguista y colonise tos pueblos aorigene ofrecer esstencia ena alas expec nes congubtaderasy ena sets cosy eponesnnosas.Hempre peasant Ciuc sobre os ques Corona epala nunca Pode sere SUSttorded ts dominacion com cna mayors delas repens tino frericans, avanco sobre la bse del pola colonia de divin Rey nusipuacon dels confitos ierensas de nosy os pu en atlcn cmp om titan un papel sustantv. yas ‘Bmpr If esistencl ingen, sobre a ase det somcimiento econo OEE laccon tectonics cultura std colonial impute vu presen Giieh el ermtoric nsebatado a fora.» cotrutur tna egilncion seeestnn gue ive a sociedad cava repuie de espaol ‘SEE ino can ane sje detec yobacons erent. os inatgenesegregndos on publos de indir staan obigador a elisar ey rat impuetosyfuson alos en el Ultimo cvaten de Siedad clonal El decenso el poblaciin ingens plate come en os rerio ros cobnaies rece de imports negroreaelavos La ees ‘eh uane none legaria en Ccntioomenc lave de as econamas ‘plata des hls oupes por agers 3 Fan, Cabo Perey ia region sur de Soren, poo Ya ene sgl XV un ‘isn mpbreante de eaves ea deiead I mineri en ond eeraget tuegs as lancalons dea en San uen Arad Pr Vee Bchnisamente lence en Coma Ris enel Caribe Cenoamert Sea pits in ocnn rae nT ‘Easement up ees any cata aes SSeatehans ends wopn nat wie aie Se Antal 7 en teae er samusicnon ef ndgennne’ en Catena os nr ares SEES Mpeton ore ais ano darian caidas a entzada de mis eaves Los colonos promoverian ‘irmicenegeacon, al forar sus negros esas pocrea con ls indlas pare obtener una nueva generac de esclavs, Ba forma de violencia Eons es puss aborigsne as propia ees espanol, que peohiban ‘Susentamieatedeeetves en lor pueblo ino, ela base para fomentat {i Snupala ya divin entre ambos grupos de expltados,animadversion inquest incorporamon cada oe los malatos descendientes de affcancs, [avorcids con elec de lama tera pertenecientes Tos Pur bos inigenan. ral expansion de cule del lye cacao’ ‘Alas sucesiva mesa encase conoc6 como pads yo Ini now proceso de meta transit en Centoaméres, de un contenido ees ap Ra i. Saeed Any ace asa ano aera 3: Ate et ce nn snp ou Many TeTcLoTeollgesr deine cokes anc {2 nn, se ering es ae pal nt segs a ene gue fa wrpode dee pe’ ‘Bes Sn porque sc Sn pico racine sy over cere ‘Sean foc ne ie hel wlohe cn dd om ‘Es paren ‘ess Maa ‘hapnos eto ore susan encs en Carve Cxtrnmenans™ sean eins comp) Cops ean aay aera Mee. aes Cachan ats once lcdn Was APRN nc us stones dar teres Censure SSE USREatet Rane Qntnags Spembedea00 a6 centnoinien Mota, Monazh tx Cannan chal a uno econdmic. A finales del siglo XV el voablo lain, en Fa ne ear tomar le conceptalizaion de prsonss que no ean Seat clon en elvenso tic ponbemente social lindiox ex Sr cy octal de touraion Sobre este puto de pati Ls ‘Mins ean gunn or tdigea pos ran cabal HE Se a a rey Stebutertenendo ibertad de despazare aver de un Peete eee eon ranicenes chon puro de sds y levis de tee ie abide onde rcs dado Epa’ Tame ea 4 Fe niblicony es evaban dada ierasoewpacones, enon See Tpenas eapecaer de acuerdo a su cancion por car. pivdidos adminisrativamente yen azuzado conflict os indie, ns, nes excendente fueron explotados pore Estado colonia ae eee on expaoles contribuan a rao publica con impose ea finiies de recoecar, el ngteso sal mas importante dels Co- veers princpos del siglo XVI fee ibuto personal al que exabsn ‘jets tos nigena y Tos descendienes de fcanos™ se habla creado en Centroamérica, como en Ia mayor de lost rtorce cbonisados por Espana, una lnc social e cerratenientes de> raaies dreeos de Ios prmerosconqulstaores, que pariendo de las ‘ncomtenday pusron hacienda de esta manera fron xpropine secre aeea nitandios Las relacioneseeondmlcas entre unas y ots sere gecZuntroamercana,crearon entre extos grandes propitFlos, ots Heme de poder eabldo locale, que contolaban Is administracion a arsonid Dare las dGeas intermedia del siglo XVT]y XV, gajols nin cultural que erst l gradual apariign de una nueva Prt hn eos sets dea tera tambien Mamados eepanolesame, Ficane,y definiavamente coll” ta conticion marginal de Centrcameric, en relacign cone! Vein to,no pasos te codca que sireron ouas regione del continent ¥ cata ere ees utadan pr sus cauales icles, por una plaga essa, ee reanalgtente aftuncia de contraicione desencuentos ene Pane cope nes vena de a Copa los Hos teraenientes criti: E, Tie pines fot one aa a7 a sen menos De RWoMCN ‘Centroaméric edo uns sgnificativa aida de cate, etre la mis rancia oligargui de grandes teratenienter cles ysomerciantes espe, or mds consicues representantes den barocraca colonia, ls jerrca ee Tsesa Catlin, Estos representantes del poser econdmic, politic ele sta, psa dems cotradecens de aeeasels conformatn loge, posetor del poder econdmic dea hegemonia ideological ral en una sociedad predominanterente clerical fuel Afines del siglo XV, a regi restr certo imps econsmico, 1a incipiente expansion dela revolvign industrial europea deja sent sus eclamos de materas pms paras industia de pana Salvador (Conta Ries experimentaroncrecimenter ena production de indigo ail para colorear i producign txt de os Pare Bajos Inglaterra cave Ae carn tambien se djs yer en el valle de Maina, Cora Ree. Igusmemts (Coxe Rea desartll leu de tabaco, Destaa tambien el tivo de or 1 plata desde Hnduras. La exanas de ganado fue notable en Wiarogua ‘y Honduras, Parallamente oxen clttocontsbando de madera cats ‘oncha ndear y cireypor la ost atlntce. Guatemala prodcia eculs pats el consumo lc: tjdos de lana yalgedén™ ‘Una sensible dsparidadafectaba a estructura producivay merce tl de ts Capitania guatematecs. Tl staid se sfljab en lo desig Aiseibucgn dela poblacdn, que en viper del smorimientoemanclpe ‘or apenas superabs el un millon de habtantes a mayors en is aetuates (Guatemala yE salvador" En provncas como Guatemala In presence signa er mayoritaria En general, un trio dea pblacions pneipos del Siglo XI, era latina. No obstane cada provnch habla logado tins ‘era sutosfiiencia, fo que habia potenindo el destrrello del rgionalis ‘mo, ques agudzars sn mae despge dela independence [Enel momento ea independenia,Gutemala ert provincia que ‘Via St ose tinea dena en ohn p tistae me memem as ete trea tre nnn tions Eamcng takes ‘pine anedam orgie angestononderaayinsDo0sapyiaast as 318 mejor habia desrolad su inffesructors, tenia a ristoraia misc 2 ania un msnoalio concn, qe bro dunt 0 Oe forma a as demas repiones. Un sector de privilegiadoscomeriantes onto [nbs toda la ed comercial credit ie centr ena etlsiidd en ‘elaclnes,ineluyendo nes familiares, con lo comerclantes espanol de aaa Se vala de os roductores de ait para dsibulr meres cals ‘medio del repatimients de bienesetimlaran a produces de artes { elibuyean las imporacione®™ En tl congiomersdo, is ligagsia ustemaltea tum un ideraageecndmic, polio yall incomedo Da sus pares de ota provi, pero realmente efi, Deade su Pi Kenda stacin condmicny police grap cerca una notable cor ‘iin econo eligisn soe os pueblos indgenas dl eltpano" A paris de 1792 la intarrupeién de as comunicacones@exusa de las guerre generadae pot I Reolucén France Is crevienteproduecisn de afl en Ia India, yuna serie de plages que stararon ls produccones Scone generaron una seria cri econdanica eb la regincentrosme- ‘enna. Lala de esta stun te hace miveho ms comples, cuando nia primera décads de sige XIX. las sulardadereolonales espanol " queer ontrano ts indepenenca, ydfendis poucones del conseradurism {elonilisey B sor Cnttuconl ~ despots Geno de a Lert ajo tnireeion del guatesnalteco Pedro Molina (1777-1854), que rustentaba is posclones liberal republican, exit a Fernando Vly aboguba por a [idependencin Ta clina de debate da cuenta de que aunguela stein tiene sin dada ui impacto nro ene tno sites cutas de a oligar ‘Sub vier acero ls iteratura dea Epocs, buena parte prohibids por EE cotordades epatolesAsimismo que enon al tanto eos debates po- idealgicos que se habian dado alrededor dels contactor 24s Cc agen ore ae, rc ema Cnet pens ot Sha EER Se nner ona mo Hon a son TIRUFOS PE REVOLICON ‘rascendentes dea independencla de a Trece Colona ingleae de Nort rédcay dea Revolcich francs EL gropo liberal etabs compuesto por propietario ells y co- smercantes de inspraci Durguesa,interesado en romper el menopolio ‘fusemalteco y los piviepor de ns familiar de In olgnrqua ortalocer [economia interna sbrirs a ibe comers Tambien se suman 9 et eas, sectores medio: de as iadade, representantes del bao lero ye lntelacuatidad de la rep, que daputabun as posciones dels pons laresenInadministracen colonia Pentel care dominate ligtrguice ‘presentaban ns oposcin smaoente di aj el climafeorable que Hegaba desde Ia Peninsula, grupo li: berl puede actuar con inde Hbertasyadquiere ina mayor ches, Se Srganad en ncaa del cra expaiol ove Maria cst a Terua Pati ‘Uc, que reuni ntlectuales,profeionsesy comerciante ibeals como Pedra Molina, Jore Francico Barundia 17641854), Manuel Monta y Vicente Gufle Granados bientras Is intrangutgady los ios dee vets cesfan ent los campesinos, artesanose indigenas En Totoncapin, en 1820, ocurs6 wna rebelign contra ae autoride es colonials, cuando os nai quiche del reponse opuseron a seguir ‘gando el ibuto. El cabecla de esa revels fe Atanatio Teal. npr pald San Miguel Totoncapsn, quan sega la teadicon indigens, eg ' Coronase rey de os pueblos San Miguel San Crstbal Totonieapdn, San Adtes Neca Sm Franclco™ En agosto de 1821, legato a Centroamérca las noticias de como Josoligateas del Mexico, ablandedarad a ndependenci el Vreinato bajo les trininos exces en ef Plan de igusia™ Eta pltaorma de [ia Nene nm pcan arp gn on eso Se is Mano Eocene corecnemens enc ceatae ‘Ehseenenci date or iodine’ Bee mods pres ‘Raney. pos re Manco Serigat ae Teme ae AE er 324 sepacacin de Espa fede nmetiazo muy’ bicn eid por la ie de er gustomalccy contrommerisna, estilo assert mis sleio rape den ligand repon, Cand se to eden que awstin fc ttaoide (7601824, eabas punto de entre a Ciudad esc, leo {tren provincia de Chapss,prodamé al mismo impo au independenca JFanewion a Mexico. Ee hecho forge al nuevo Capitin brigadier General “ine Gaines 7801029)» acua™ ‘En complicidad para promover una separacin similar a exces tn, Gabino Guinan cit el 15 de septembre, en Ia Clodad de Guatemala, {in Cabllo de notary grandes propetarios de Guatemala y Ia provi ‘Gus vecings Eat lor convocadoresaba el arzobisp Ramén Cassats ‘margus Marian Boltsnena nico evo noi ena Capitan) José (Cl de Valley los css Jone Matias Delgado Jose Maria Castilla. Darane i ceebracin de Caio, ts Uberaes resizaron unex ‘ade manftstncion, en is calles Ta csdad, com a consigoa de Indeper ‘enciae Mocrtey, peo eo el seo dela seusion La presenia de eos ere ‘minoritarta Con lacsambles de tales aj el contol de los ns eereance {aiborodors del mondrgoic Gaia los tepresentantee dels posicones Theres no pueden impaner su concipein repbieana Las Oars 7 Sete, coinciesoa en In importania de procama Ia independencia para poder spur conservando el poder police y sus piviegio econémics. st Urclaaron Independencia de spas “ps prevenTas conseewenca ge Sera temubtes eel caso qu a proclamare de echo el mismo pueblo" [artpar tn ince qoe sigs a derail ebtion Tapa Amaru et abril Seeciiamnnntente uesamireen “as pop ranoeenemeet enemas ANgecPiacwetiint ica Shetois sites re a tee se sas como Ie ene primer atculo del Acta de Independencia, Para Uva a abo et nuete gobierno se conforme, on Cuatmsl, tna junta Provera Consuls prsaida poe propio Cabin Ganz anos de a independenia prevcupia a mayors deo grupos on: sersaores ena sins ponies yayuntamiento de Centon te ‘ows de gue taco pico deetara nr revindcacionesy el eetagonno de Jsrmasi de campesinos eslaas mse ato de independence de dierent mane en cada ga Ls ligarguislecles vlan en a msn ge pendence posbliad de ibrar dea tela egos y dela gunemattcs Ex tl ater Is Diptacin Provincial de Comyapus” plan in nde pe senda de Honduras de a Mona rptla el 8 de seme de 3021 1a uta ProvisriaConsltiva ann elecconer para fines 1821 enlasque se elegivtan diputader de toda as province del Reine cone fin fe quedecidiran el fouro pole de Ite en un congreso instlase eh, marzo de 1822 Pero no tararon las dscrepancias ene los que ereaban, ‘uns Replica federal! stl ertadounieneygulenesexaban a avr de luna anevin lreclemesienteconstude Impere mexicana 1a Junta ten antes es opciones primero, conserarlaunidad de tas provinsia segundo. irs a seprslon cn Eads independent te ‘rp, anexarse al perio Mexico’ Ls sectresconseradoresInferon {ques abriatuns buena oportunidad cuando ar atoridaaes epoca, ‘ebleron un carta de Agustin urbe, quien e habla proclamae Pipe ‘or de México, initando a Centtoumésiea «unre al imperioEatonees jun desi consutar ls ayuntamientos, = En protecién 2 sus interese, los oigascas que dominaban lace én respendieron mayentaramente a favor dela aneion® E)lmpeo fe turbid sevela ome Un gobierno fer, que Te daba los cligarcs {enroumerianos la garanta de regu datutando de les pregos cole isles. Bl mpero se asuma come instrament que ante as com “font Comelter Su oe emierar apace? annals Pelee desert 326 Cuomacnutnca 1 Monszi, MORAZAY Catron Meco, 2 Ia ver que permit saudirse la excesiva dependencia de un {gobleme conta zn fede en Guster. Aa junta dela la anexia& ‘México lS de enero de 1822" yeige yeni us representantes al Congr 0 Mexicano (182) jst Cecio del Vlle, que repeeientd ala insurgents Provincia de Tepucipipn longa enka scone en ee ‘ode Asontos Exterior del pobiero de erbie, 1 proyecto contrarrevlucionaio,liderido por la oligasguls gus temaltecay ls elteulespuninsulares™ dsats arene protests en toa Centroamériea® Entoncesturbideenvi6 un fuere contingente de sei ml, fectves menieanos sl mando del general Vicente Filo, pas somete las provincae rebelde Ge Granade, San Jose, Tegucgape Sun Salvador os que se opontan ala anexicn eran lamador “here por el clero 1a Iglesia atolicasostenia la anexion, taco que en el Plan de galas gran: ‘Uta la conservacion de eta reign sin Toler ote religions La resistencia conta ane fe purticuarmente tesa enH Sava ox, que ao el iderango dl peste Delgado y Manuel fost, forme Une jm de gobierno independiente e 1 de ener de 1822 Et sca det par Je Sime Cafe (17671898), dca I abl dela ect de {dos oe mpuerc yet Salvador se mnt prictcrnente inde ‘ent ano de México come de Guatemala durante dl mpeio de ude} {it de cadre prociamo la independent a Cia de Comitan Chapa] expec © Incorene opebiny sep elses pt de Anan deri ‘SEG per sominuon atc ho Rigor mate tnt on rae ‘Mit tne gue someur a guerescnsrntt a aas M7 ee SEC ogee ropes sn nnn nen te Saceron "Ses he washington: reso jr ne ot re Mana cre Ae SELIG hat cheney oats pone leew reer 327 son nos DEREVOL.AN strotan a Gabino Gangs” ya os ets militares eniaos por urbe para omer. 1829 eratelente savadoreosaceptaon as condiciones ‘ettatde yl generl Fila ents con vs topt a San Salvador en febrero ‘41828, pero el pueblo no obec sgudeombatiende hasta que ay el perio dos meee mitre {cuando el genera Fiala, procedene de San Salvador segrsb 3 (Guatemala, recbi a notila de que eurbide habia sido dereoeado™ que México se econfigursb en replies. Cas sl mimo tempo estallan met ‘mlenossecesionlsas en Cota Ris (29 de stub de 1823) yen Nicaragua (a6 de enero de 1823)" Hl Congreso mexicano dejé a Centroamerica en bertad de decidir su destino, Gente al nuevo escenario, Fir les. ita a Junta que convorara& los dputadescentoumericanos para que tomaran una den, 1a Repiblica Federal de Centroamérica Perdide la proteccién del Imperio aoligarquiaconservaders 26 _guedé momentineamenteporslzada Ls ineapaidad de deci el curso ‘deloracontecimientos fue sprovechada por or beraes para ir la oer lita Ia convoetora = una Asambles Nacional Constuyent se reales ‘ajo predominie de os representantes uberales constitu un trans 1a Asambes Nacional Consituyente fe dirigida por el patriota salvadoreho José Matias Delgado, y contd com la presencia de fos crio- os liberates Pedeo Malina, Cirlo Hors (17751925), y Mariano Calves (07941868) Bao Ia impronta liberal, le dzsmblenprocams,e1) de jlo {4 1625, in independencia de Expat, Mexico o evnlqier ota naion,y ‘io por fundade un nuevo Estado feral las Provneas Unidas de Csr Iheraen bn big ide sacar 19 de mare de 162 Paso foe solo ‘Tinpeey en per eo rnb ana Mtn res ‘7+ ove hr ep... 231 ‘S: Dan pets tae Ge abe empresa 228 twoamérica™, conformadas por ls provincae de Guatemala Salvador, ‘Honduras, Nicaragua y Conta ica, con sede on Guatemal™ ola petn dls teres a Asbles Nanl Consent p> svar neds opr taoneeonomsomcs apis TESS emer lo nosey pad ee ot “utube ge 820 pao le abl dee elma sectarian segue pon grant y exes pope Sect annie ape es oma clone de 24 con el run ent ela concn heraioy {Sper constitu dee opin Rr Cece os tberles centronmericanostenian grandes esperanza ences cin de una ropiie federal, que poseriormvente evoluclonaria hae uh endo ceptalista moderne, eh a prvlegiadaubieaciongroesteatlgica de, [homo sts espircionessverian refejadas en los emblems de a Repo ‘Sober ss tandere moe una bn Danes entre dos azules, represen nea vn etre inn an ta estate 313) ‘hue pm eae eager meme ‘erilgsci “Ei jerduma de rapan con 70 sar fee iss aetna doe an ai “ceca fe dee iat pin, 700 ate eee rey wpecen er Rhee ei ‘ri Operation Sgr. oa 329 i Ssenrranos De aouN tando acer ene os dos tangs Au ene esc de armas muests, ‘ico woeanes (uno por cada provinisstado duminados pore sombrero eta tbertad o gore tigi. que desde a Revolucion ances, se comin tensimbolo dela teada demobarguea: Iberia, igualdady freraad Fer mong gipe pcos rami ls sion nda contrac pe ead pro ttc Conservadre ys Ibert Lv ete ses arnt are sep ‘oh her nel cn eles eundr non comaneas ay ane tntenizmieno ene tor groper pla Jane a praaponsn sebese Yeoman eres, pec eal I exe pe gor sin ltands en eno urd ne cnn bias prmenene Foro lop una hein flea enter emo ene ee Sctdoeas x unos) ser rdesinsbclunivse Kopel er or Sree pa tom fane come poe tanec erage Ver Muto, Jorge Los patios plitos th Guat dese lender ass eer en nin copes ane ns Ree Ta ‘te cm ea mt gt some aoe mn oe seen er ince cnr i ai een oc a ii sao hs imaae uniter mmaeteantercetemema SieRa pacman ede ins deb Ee ioe ca core Sogaantet ‘Secret ns tg a XC ei el psi ners 172473, Managua, 981 et, Cl (foe ares aro aie ‘Een ht uot a a ‘theca fa rc Stes 3, 00 Se, aa eRe Sie ieccamrcianaatee Biuarna eligered ary eat et ioe of pa sen 330 En ita instancia to que se dir en el enfentamiento entre liberates yconsevadores = tal como oeuris en la mayors de los pales Se en Acca a slenaten onal aos 3 independent an doe proyecto de pe. Pr eine aos. los liberates busaton desare- lla Etado capital, based en stems polio federal. de manera ‘qu rompers el poder fevdlizante de la olgarqiay Ta depeadencs de vatemala colocar se ditntas provinea en igualdad de derechor 1 poilidades, pore pare lor eau reponaes, que s Tevatron pure facture la una centronmericin,feron entonees la expreion Ecieoneeradurismo que feaccione ant ef plan Uber Para xtas ees el Sats quo colonial ete rfiient para mantener su feproduccion cass, {Enel momento dela independencn, evans interes foranes y tes ‘poderesgusntizaban la contnsised desu piilegiad condi. Ese pro- ‘eso dealenacin externa paeimenal, ahora bsjo la preeminencia de Inglaterra, eracteras a acuacion del partido consevador. En 1825 eligi como primer presidente de a Republica Federal al savadorene Manuel Jose Arce, quien vence al conservador Jost Cecilio {at vatle pete el compromise de class enterreonal gue fas [a nde pendencayIueg ia reacin dela fderaian seria breve El nuevo presh ‘Bone promt transformar Is economia la sociedad centoamericants, ‘roves de un programa dereformac liberals, Pero ant a oposieén de fos {onservadores gue eran mayotacnel Congreso Federale median con su influencs socal y enorme poder econdmico el avance del gobierno. Arce Termin por abandenare progrina liberal y decid larse con el part ‘ode la oposiidn, tra caticacion de Arce les do alos convervadors el onto del gobierno federal eas por complete, En 1836 el presidente Arce ce efeeats con el grupo deiberales que obernaban a provincia de Gustenas En cembre de 1826 Ace ten {Eoin golpe de Estado yconvoed a otro Congreso Federal con el ebetvo ‘az umponer ala olgarguincolosalguatemaleca, ya los grandes teeate ‘Sents de Centroamenca Tal deiioncondujo ala guerta civil" Entonees Se estendis tad una ola de lvantemnientos pore tino cemtrosmerieane ‘Secmasando con desu Te nueva sepublcs, sen tl exenstio qe SUB {ala politics centoamerieana Bancico Mora, 3 Amal hain eh ae 0 $0105 DE EEVOLICN 1a epi eerl ier por Moran ples onbida his Sea prune data, pre lars ligiguesy eprops mmr sla cecunstancas delaras srs aaron ne Sones ae ‘slooaomosyparicularamos des provinces banenrea fence itfembione personae dessins scree a ees yim els ior senate eno eat oeeron {avon prado ste” as nocache Maes manana so ae it medias apopulars de los contador eckeroe et aie pony pobes,en canscuenia no grace anaes odheain Francisco Morazin Nacié Morazin el 3 de octubre de 1792, en una céntvia cata de ta Vile de San Miguel de Tegucigalpa, Honduras fue tautiads en Ia ‘iglesia paroquial de Nuestra Senora San Miguel, el Ye de octubre del ms ‘ao ai. Sus pares fueron Busebo Morsnsn y Aleman. tole snlane, Aesendiente de emigrants coor ya cenroxmericana Guaalope aay Bora me Ange ra hijo de une fami ue sponta de recursos econém cos Moazih ne pao reaizar esos de mane sstendcs Sos exis ia pore vlad Teguciapa na csr de Rein, Censn Nagly Gamdtice Latina en el Convento de San raure decade porate oe Aone Murs A ii een Inte rnc Men fro 4 menos de un ato de esableida Rie cereada™ Las oust y endones ‘els pobladores, como tanta otras demanas, no fron tcnass or poder colonia Sobresais por una clara intcligencl:y cerada Ia oportunidad de ‘studs cone pare MUrga, todas educarch posterior oblenida pos Dropio eifuerzo Bl joven Jose Francisco we conviro en un incenabte todidacta. que log superar ls barreras que parse acco sla moder dd cacinyeenca,inponis el Estado colonial Ast est Mate Imiticasy Dibujo, Historia, ypinlpalmente Derecho, Aprende idioma 3 Ago, Mant nr gran al as yc SS Matos pes © Aon Nominee. opps, alles Toes Neon 332 cis ent Wteca de Dionisio de Herrero qu e perms tenet feet Eon Ress fanaa Sr 3 Haare cere teers cuemprsnca i nenctn» ob de sors Sat Tpanamiemconlgeio de Mantegscon re efpqurs Rosen dour de ie ca see ran desolianspor demas una pan dss er voit mares Sarat i cise iy ae SE cn en ocr aan cy mia ales atten ot atiramat tegen ct cams cai a annie se weeny conser ses del porta yl magi el buen Sado Sots cor le Jee 0 Gero ye coniraba op saps, pro os carsaent le naben "mito beni dt Sepa ay Sande ue ales cnades prs s alt fia ea esr ae et mao dedi ie Bia cotep ai ene dela emancpacin ma emi Se etge junto sx trabajo dgno,educaion 9 Cr saa ear ndgcns; compet yatsaor une a ey Fed PAT na ieansbie chs po lograr ta uni inepracion Cente Sheticans. se as pimerat noticias de coneiraiones chs independen ssa cece) jon Moan Re ana a ‘Efe el que tenta un corazén ameriesno se sie electra ona — ‘sow TinUrOs Be REPLICON sgrado fuego dele bert", recordar el propio Morazin®, Cuando se produjo ls independencia de Centroamerics ve fim en la ciudad de ‘Guatemala acta de independenca el 15 de septiembre de 1821, Pranci bestaba por egar los 29 aos de edad BiCamino al iderazgo Jone ross de Comins ape hanna de Ooeroumtneas Mose Eb toontsecoogsrepeaerce cen Sein meanaaa eee nie amendn ronantd en ln cudad un eect de sumer 1a Asambiea Consituyente noms a Moran miembro voc ela Comision para esta a resid de los pes dln Federacton en 182) ‘Aigunos documentos hitérics lo ubican Como integrante de la comsion ‘ue dictamino as ass dl poser electra en ederacon en una reunion fom able Cansttnense de ntti, pr po ben fdas de que con uno vor nivel prtagénie gid y pope deiedamen: {cate proce de insutsconalatin denuded controomercan, En 1824. Moran fe dsgnado secetario gece del goblero de sz ley rine te acd in Done err 1825 Jost Franco conrajo mattimoniot’ con ina joven viuds, Mara Josef ati Loa" en Tepurignps, De est unin nace su he Ades ‘AMoraztn sf conocicron ademas dot hor, Jos Antoni Ruz (io ade. tho) Branco Morasan Moncada, “ Ccovmonmnia a Monin, Mona by Canaan 11 de diciembre de 1825, Monn estaba entre ls fimantes ta piers Constiucian de Honduras on Comayagua. En 1828, pas6 = 2 Hae Conejo Representative de a Republics Cuando el presidente dea ‘edereclon eentroomereana, Jos Ace en al propo vce ee de Estado {rcoronel jut fusto Mila Pineda (temibiendesertor del partido eral & ‘Eateun golpe de ertado a Dionisio de Herrera, Morazin se destaé en ae Sistenca dea sitiada cadad de Comayagua. alia Tegucigalpa recut tropas Con una coumna de 300 hombres se estacioné en la hacienda ‘a Naracaga” 125 de abril de 1627, ders en ee lngur «fuerza de Mila Pines encaberades por ol Coronel Hernande,y repress a Tegucials Desde sus primerseaclones de armas demote un excelente estan liter un jefe sere, ateroy previo. feseedor de un ceterosentide de {justice impuest de espomstlidad historia 110 mayo de 1827, gobierno de Herrera capltul6y el presden te hondurehe fue envi cont pisonero 2 Cuatemala Fl coronel Mill ‘Srumis como Jefe de Etado de Honduras. Moracin pd que le permitan ‘egrra at seno desu fama gue se encotrabaenel pueblo de Ojojon. [age hana Cholutecay 4 le extends un saleconducto (pasaprte) Se PRE Son so familia en Ojojona en junio de 1827, pero sn dudat el joven Jt mfitar yu consttos un motive de preseupacion para Milly sn me inv essen, To apresaron ycondujeron a Tenseialp, “Tras vents dias de encierr, el joven patriots log fags. Ea ta cudad nlearaguense de Len organizé una feerza militar pars ibrar Fesndurag"y el 10 de noviembre de 1827, cuando era inminente el entre {amiento con las ops de Mil, fue nombrado Jefe General de a tops {BPiSSpus dl ye Goncral Morazin derotaian el 11 de noviembre a las de ‘Jno Mil en Sabana Grande, Gusone stall de a Tia (ona victoria en Trinidad, se desatb a cadena de victorias riitares [que havian de Mora, ln ura ciara de Ta reeonstucc Centroane- Ficane ate combate fue, pra francisco Morazin, su ventana a a fra EEE A ee oe em ec cee Eine denen See 8 pf cede a4 Scere ac tesa a5 $00 MENPOs DE AvOLACION pmo geno militar. le permits conzolidacse como lider de los liberals {ENWoumerianos. Un ao desputs. luego de ining importantes ees, fat as ferzasconservadors.el2? de noviembre de WIi ec cceieren residence de Hondars {Cuando asumié ls presdencia honda, Ia regi se hallaba en momento mds erueno de ln guerra cB lew peso dee spon 5130 de junio de 1828, deposit el poder en Diego Vig y preparé ‘8 ampata pars liberar El Salador que haa so octpads po Le Pane ‘a fetales de president Ace. Paruo'prs ls province slvedorene ea 2828 Legs a San Miguel el 10 de julia del mito ao. y eat sa ae ore 23 de octubre de 1828, Bn San Salvador, Morazéngoné mucvoadeptos - unos dor mil come tents mis. con estos y el rena dels fueras cone tenn on ‘olds el territniosabadoreno en zu ttaida, ) propa sus eens oe ‘iasa a iberacion del reritonoguetomalece Envié las primera columnas sabre Gustemals, en enero de 169, oc tempo después, se data suarribo ala egien ycoballo eee eaineg, sefuersos guatemalttos prteneclenes a grupo de indlgtias y iehen gs deseaban Ja slid dt los consermdone fel gobevas: Dero es eras oponentesen San Migueio, Antigua ele morse. rei espe sgui su curso victrioo contra Ge as topat de Masons boven sens en La Chars seo del eriuno en Las Chatcas, edi ie Contra en Balleste ‘SPAT ngociarrendicin de Guatemala pero cota negoeoion aso ‘Morszinavanzd con rumbo ala capital 11 de lai eta Mena, fens ye Fealzé a entada tional de Morsein ak setoa Gea 1s gue ademas del apical federl eae bation dl conserved 30 de abr de 1829, 1a Aramblea de Guatemala condecors al Goncrl ratt deco Morazén, con medalla de ory lo decararéBenemérito dea Patria. Tamblde fe proclamado presidente 1 Vicepresident federal Marino Belranens lAaobep Cae Tnlenuesbenscuebeelgimen ibe cop etapa Meso Me elnino dopa oben Roa yeu, dela ade tode os eablecimientor mondtior en Centro Sinden fous Pratancia de Honda e Dicerbre e189, juni e190, Morac gana is lines par President wepblica Federal de Centro América, venclendo en Ia contends Jae Crt ee Renn te Pen nas yep omar poresin erage Catena Bde Spine snuia ono Pres {ened hepa cera Se Cantoamec. La replica morazanista ada de gue momenta Morztn xpress scones mi wads gue omen ‘sn, mado enn os eal prepa Sostmrtea {Blo nadoal ceneamereto, ema prc eacén utpues Seber «open: der nin poe aa ee Stary fo Ci na ren ni opr aoe ‘Wounis des pose cnsiinun programa esi aia significado ninguna transformaién ex tas soiadesseatoumeianas Netcare le nmeoorinundoe en os de os eratentntsy de agen Catlin Le opens cotr ls tar ope contin mana spades yn Tasia is cobros de snqucto de importacion de una reign ao Spee a Sedans ae enctiacanel are 337 bala Perv ln criminalizacin dls demande protests de os camp sino, aa eran legals lo castigo con antery el garote: te antors coe ‘Pena maxima la decapcacion yl ebern herds en ai, Cam a Iceate | Moranin sa pesidencia tan rent tania coment a camblan arant psi 18301839, conacio como a Restauraci’ pre siete Morin paso en marcha un paquete de reformen que nputerey oa ambi favor dees mayoras mas humides Rates ils des now brane lasoberana majestae des Republi» proscribs le aan, Morasin enarbol un proyecto de decarolleautéctono park Ia re i, que tenia por objetive I consttuionyfrtalecimento de une cle burpuesa nacional, Conscente de que la anterior sminittacion edt ‘ho haba contado con et hecho de qe a libration del comeree ects Sor arsiabs aamplios sectores el artesanado, asus litre oteece fon una clara concepeion de defnts dels interes de lor arenes roduetores dela reion No abr el pals a pals apetenca desmedida y empobrecedora de los products extranjefos, sino que se o€upé dea promocicn dear de les enporaciones, Pa. io protepio la industria textlycreé un progtanss {iliac con l repo dest nueaies de progr expr tables yfomentar el mereado interno, Asimismo,tesbjate pss pee sa dene is ecm hbiltacin demas pron a ar {alia os productos dl pts. Frente lar apetencis del imperaione dna a morgen poenia opal del Norte erst a dct de En particule, Morazin entendié a naturalezetberadora de fa lucaciin ye trasendenca pars el desarrollo de una neces nodera €lndependiente En tal sentido. se preoeupd pos evaluat lon ites ‘cionles de avansads de la pecs, y sent as bass pare devrrllr et ‘stems de la instruecion pubiia republicans, Denia respond {et stao en educacién popular yfoments excels academiay "Selo 4a insruceisn publica -afirmaba Morszdn desruye los cranes voropans el eiun de a razin y de La bertad Ia sencila educacin popular ceed sma de asnacionestibres.."™ La efccion bse fue decane eral, 2S ag Res Ws ties ens Vir sua opr Te a8 ‘covrnonettea 9 Moniz, Mona mt Canton cbligatoria, En exe perepcti In introduc de a mprenta fe una {ecsin dings sofa entdaé rill pra omen) produce {siterstra los tntos des cotrosmesesns Tumben adopt e t= tha dul pours se supine caaio pie. matin anicleric el proyecto orazanin nabs en recta tacin con fovcombatespolcor esis que br el proce. ete sth eae ela ign din earl eral ee ese Catlin. Como Presidente proclams en ey I separacion de a glesia 9 fitstado lo que conruris una needa para el dearolo del xaco epubliino. Frente ala realidad de uns jerargulacatica en constant Conpircin cons oesne mds eaclonsie Morssanexpué del pul {yur prneipates personeron Lgo, con la aprobaclon del Congress ic conc in nda lo ene Poets dea Cunt expatiadny dear ordens igo, yloconits ea ptrento {at Eade, aden abolé as priser primera caeeha al leo] Tos “ieamos {0 & del tari st lero) Con les mode facture el Poet ‘Semsmaico dea iglesia. y liber os eampesinos, tabajadores end {Senos cnttonmerinor dens elacone fever de exzploacon qe fan sometidos por i iglesia Catia No fue Moranén un antrreligioso”. So dgposicin a favor de 0 sisoluts libertad de cultor es demostrativa de respeto, ampli yt Terancla, También lgaliné el diverelo, con lo que rompio uno de los ies defo Regemonis ideologico cultral coneervdora,#sta decision Iositusbs en ls vanguatdia de los pensadoresUberales mas avanzados a hegemonia de Gran Bretafa en Centroumésla, lesivaaa sober nay os intereses dea regi, to en Morazin un constant adversao. Eek ers sn cer an eb uh por sobern e Beicey dems teritoroncentcemericanos en manos ingles. a Ct {in que ow ingleses reabaaron ela comares de San Juan del Norte no fue consenida por lider hondures, quien se aprest a repelera por as Srnas sila Corona titnien ao entra en rzones para un arzegle dil {asic Tal acted oblige al coneul britialco en Costa Rica, Federico Chat ECIRE peta See sn, decnsergarome rn cla a9 Son Tos = EVOLUION Feld aoptar por a nepocacin ye acuerdo”. No obstante ere pesonaje ‘imperil no emjara en su empedo de dvi, y de trabajar conte los pur bos de a regién. ta labor dvsonisca dal enrol Chatfield su contante ‘onspiracén contra Morazan se colocapreisamente como uno dels {ores elevanes que mind ls uniad federtvs de los centcoumerieanos® Grands secrores populares acompafaron programs revlacons: tio de Moran, Sus reformasganaronsimpatas en Honduran, pero ar ‘a en Nicaragua y Ht Salvador donde su gets sana alter ufler de Poplar Bn Costa Ra los grper liber haban gobernae ine ‘rumpldamente desde 1823, porloguelacecicion de tens moracans {as contaon con el benepla de as stordadeetstales El acco dee ‘estonia conservadra sempre fhe Guatemala 10s obsticalos que se concitaron 1a revi morzaita sos iu de tibectmo de supocs Letts empo par penn asora cl poter esa Elgar year prop etrae de crs cone scale Roe iste dt oa toe eons qu onan fearon Consens ‘te innorncade ns creel quecearctlapnie cen Falgucsmpunrsel Searels optlivade hain Epon ‘emanate poe mere de ana polo mada des onde pect e ‘idee ntentonyotmted combi gue enproatseerhonauete, nis sinc oni deo penne cle va ean ne teres joy acon dar cs deminanes asoacoe ‘enim at matas opaae no mje hopin sea En pacar, os gobierno extatals yl fderacdn no tuieron en cuenta las reacetonernepatvae qe site la poblacin nigenaprovociba ‘irae damats amr spc Cone ate Rag ap a psoas tesco Dra de Sales iacamesanss eee Se 340 ie mpi emp y rs hp” adn erg tin plantar una nuceacbligacion,rurgieron reaccones negatiasen lat c- sunidades ndigens ue pr ems fueron oportunamente wizadas Pot [React ollgaruice, Cuando Mariano Prado como Jefe de Estado dB ‘Avaor intestuje essere de Juradry un nue puesto que tenian Gu paper todos Tos ciudsdenor, ve produjeron levantamnientos en alco FREE igus En 1633 ocur la rubevncon de os indigenasnonualeo seuilaies por Anastasio Aquino” en la pblacin de antago Nensale> helactual department dela Paz ar liberal de a pac, inftsid por as ideas “ator y at wii, ra cs scion pub ado model curopensyetadounidenser de moderidadycviacién Ex rarest ance clllofjose atid ene al niger ole SN corp ins austen uma y pore nn aesalt Sind onl paractder los models deociedad moder Pops torque spb el evo prado qe wn ceo er) Ae Eachus ncn eto sas above. sl peo TELS ances alinigens sega unsure pano en 00805 ‘Syst pee parculnmenteenl consol polio Los artesanos noe bron deta baja industria ela eye se sion span de mone jtiano roe aiken macros mecansmos oprervs qe inwtucionaliaba I 'auera Gio tos tos Uierae ssgorsban que le agit y Ico. sasa te encntraban abandonadsr por la indolencia ics dels jo TOI pend al abajo read gu se implant 3 de novembre de ‘tte aatamo, el Ete bea cts lye pare gue sguer oncona 2 Aids atonal delondeatamiene come forme de pendence Fameacnmmamen aD aaa SEES Senn emai ony camer iene vee rain, er Sp cg Vague: Rt Op 92 a

También podría gustarte