Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
ADVERTIMENT. La consulta d’aquesta tesi queda condicionada a l’acceptació de les següents condicions d'ús: La difusió
d’aquesta tesi per mitjà del servei TDX (www.tdx.cat) i a través del Dipòsit Digital de la UB (diposit.ub.edu) ha estat
autoritzada pels titulars dels drets de propietat intel·lectual únicament per a usos privats emmarcats en activitats
d’investigació i docència. No s’autoritza la seva reproducció amb finalitats de lucre ni la seva difusió i posada a disposició
des d’un lloc aliè al servei TDX ni al Dipòsit Digital de la UB. No s’autoritza la presentació del seu contingut en una finestra
o marc aliè a TDX o al Dipòsit Digital de la UB (framing). Aquesta reserva de drets afecta tant al resum de presentació de
la tesi com als seus continguts. En la utilització o cita de parts de la tesi és obligat indicar el nom de la persona autora.
ADVERTENCIA. La consulta de esta tesis queda condicionada a la aceptación de las siguientes condiciones de uso: La
difusión de esta tesis por medio del servicio TDR (www.tdx.cat) y a través del Repositorio Digital de la UB
(diposit.ub.edu) ha sido autorizada por los titulares de los derechos de propiedad intelectual únicamente para usos
privados enmarcados en actividades de investigación y docencia. No se autoriza su reproducción con finalidades de lucro
ni su difusión y puesta a disposición desde un sitio ajeno al servicio TDR o al Repositorio Digital de la UB. No se autoriza
la presentación de su contenido en una ventana o marco ajeno a TDR o al Repositorio Digital de la UB (framing). Esta
reserva de derechos afecta tanto al resumen de presentación de la tesis como a sus contenidos. En la utilización o cita de
partes de la tesis es obligado indicar el nombre de la persona autora.
WARNING. On having consulted this thesis you’re accepting the following use conditions: Spreading this thesis by the
TDX (www.tdx.cat) service and by the UB Digital Repository (diposit.ub.edu) has been authorized by the titular of the
intellectual property rights only for private uses placed in investigation and teaching activities. Reproduction with lucrative
aims is not authorized nor its spreading and availability from a site foreign to the TDX service or to the UB Digital
Repository. Introducing its content in a window or frame foreign to the TDX service or to the UB Digital Repository is not
authorized (framing). Those rights affect to the presentation summary of the thesis as well as to its contents. In the using or
citation of parts of the thesis it’s obliged to indicate the name of the author.
DEPARTAMENTO DE QUÍMICA ANALÍTICA
Programa de Doctorado
Memoria presentada por Alexandra Junza Martínez para optar al grado de Doctora por
la Universidad de Barcelona
HACEN CONSTAR
Al Xavier
AGRADECIMIENTOS
Semblava que no arribaria el final, i ara des de la meva taula de Torribera miro enrere i
em venen a la memòria infinitat de records i moments viscuts, bons i d’altres no tant,
però que m’han servit per créixer com a investigadora i com a persona. Més de set anys
al grup han donat per molt i en aquestes línies m’agradaria agrair a la gent que en algun
moment em va ajudar a continuar i que avui aquesta tesis sigui una realitat.
En primer lloc vull agrair als meus directors de tesis, el Dr. José Barbosa catedràtic del
departament de Química Analítica i a la Dra. Dolores Barrón professora titular del
mateix departament per haver-me acollit al grup d’antibiòtics.
Al Dr. Xavier Saurina, per la seva ajuda en el tractament de dades amb eines
quimiomètriques. A la Dra. Encarna Moyano, gracias, tú ya sabes el porqué.
A tota la gent del Parc Científic, als doctors i tècnics dels serveis d’Espectrometria de
Masses, Isidre Casals, Olga Jáuregui, Irene Fernández, Laura Ortiz, Alberto Adeva i
David Bellido, gràcies per la vostra ajuda amb els equips, per la paciència i tot el que he
après de vosaltres.
L’agraïment més gran i sincer és per tu Dolors, has passat de ser la meva directora a
molt més que això, sempre has estat allà recolzant-me, confiant en mi i guiant-me, al
peu del canó, en el bons i mals moments. Ha sigut un plaer compartir tots aquests anys i
lluitar perquè l’aventura de Torribera tirés endavant.
També vull agrair a la Dra. Cristina Minguillón perquè ets una crack, perquè he après
molt treballant amb tu, perquè formem un bon equip i perquè ets de les millors coses
que ens ha passat, tan a mi com al grup, des que estem a Torribera.
Durant tots aquests anys he compartit espai i temps amb molts companys de laboratori,
gràcies a l’Albert, la Laura, la Lorena, la Marta, la Raquel i la Sílvia pel bons moments
del passat. Gracias Pili por enseñarme lo que sabes de masas y darme tu apoyo. Gràcies
a les meves estudiants, Rami i Anna, perquè vosaltres també m’heu ensenyat molt. No
podía olvidarme de mis tres chicos, Pedro, Rafa y Sergio, que hubiera hecho sin
vii
vosotros? Me lo pasé genial, me ayudasteis cuando más lo necesitaba y para mi sois
amigos de verdad. Aquest últim any d’escriptura i estrès no hagués sigut igual sense les
meves nenes, els seus riures i les seves converses. L’Arena, la meva baby, et desitjo el
millor del món perquè t’ho mereixes, no perdis mai aquest somriure. L’Arantxa, la
meva ànega friki preferida, he rigut i he après tantes coses, útils i no tant, amb tu que no
puc imaginar-me aquest últim any sense tu. La Barbara, la meva italiana, eres muy
especial, no lo olvides nunca, conseguirás todo lo que te propongas. Prepara las cosas
que en Agosto estamos allí!! Lara, mi payasita deportista, como me has hecho reír y
como me has ayudado a entenderme a mi misma. A les quatre només em queda dir-vos
amigues per sempre.
A la gent de Torribera, Roberta, Marta, Paola, Arnau, Oriol, Manolo, Maribel, Felipe...i
resta de professors per fer les cosses tant fàcils i crear un bon ambient de treball.
Tampoc no cap dins del meu codi d’ètica no agrair-te tot el que vas fer per mi. Carlos,
part d’aquesta tesis també és teva, pel teu suport, per escoltar-me, per animar-me i tot i
que els nostres camins s’hagin separat, sempre estaràs present.
No es pot arribar al final d’un camí tant llarg sense el suport del amics. A mi maestra y
amiga Miriam, gracias por enseñarme al principio de mi tesis y fuera del grupo, ser una
de las personas más importantes de mi vida. Al resto de las supernenas, Esther y Nuri,
gracias por ser mis amigas y estar ahí. Montse, ets un cel, infinites gràcies pel suport.
Jordi, et veig poc, però sé que sempre estàs allà. Al David, el compi d’anglès, pel format
de la tesis i el suport incondicional.
Per acabar, la família. Gràcies als avis, cosins, tiets i veïns per animar-me. Sílvia, la
meva tieta preferida, infinites gràcies per el teu suport i ajuda i no només en la tesis. Als
pitufos, per haver portat l’alegria. Al Xavier, sempre rient, enfotent-te de mi, però
sempre sempre amb mi, t’estimo Tete. Gràcies als papes perquè confieu en mi, més que
jo mateixa, perquè m’ajudeu cada dia i perquè m’estimeu tant.
viii
Abreviaturas y acrónimos
ABREVIATURAS Y ACRÓNIMOS
AA Aminoácido
AMOX Amoxicilina
AMPI Ampicilina
Arg Arginina
CE Collision energy
CI Ionización química
CIN Cinoxacina
CIP Ciprofloxacina
CLOX Cloxacilina
DAN Danofloxacina
DICL Dicloxacina
DP Declustering potential
DT Durante el tratamiento
ENO Enoxacilina
ENR Enrofloxacina
EP Entrance potential
ix
Abreviaturas y acrónimos
FLU Flumequina
FP Focusing potential
Gln Glutamina
Gly Glicina
IS Ionspray
LC Cromatografía de líquidos
x
Abreviaturas y acrónimos
LEX Cefalexina
LOM Lomefloxacina
LON Cefalonio
Lys Lisina
MAR Marbofloxacina
MeCN Acetonitrilo
MeOH Metanol
MOX Moxifloxacina
MS Espectrometría de masas
NAFC Nafcilina
NOR Norfloxacina
OFL Ofloxacina
OXAC Oxacilina
xi
Abreviaturas y acrónimos
PER Cefoperazona
Phe Fenilalanina
PI Patrón interno
PIPE Piperacilina
PIR Cefapirina
PP Precipitación de proteínas
Pro Prolina
PT Post-tratamiento
QUI Cefquinoma
R2 Coeficiente de determinación
Ser Serina
TIO Ceftiofur
xii
Abreviaturas y acrónimos
Tyr Tirosina
UE Unión europea
UV Detección ultravioleta
ZOL Cefazolina
xiii
Índice
Índice
ÍNDICE
CAPÍTULO 1: Introducción 1
1.1.2. Quinolonas 8
1.3. La leche 19
CAPÍTULO 2: Objetivos 41
xvii
Índice
xviii
CAPÍTULO 1
Introducción
Capítulo 1
1. INTRODUCCIÓN
3
Introducción
Figura 1.1. Esquema de la estructura de la pared celular de bacterias Gram (-) y Gram (+) [2].
Los antibióticos se clasifican también según sus estructuras químicas debido a que
suelen presentar patrones similares de efectividad, modo de acción, toxicidad y alergias.
Las familias de antibióticos se citan a continuación en orden alfabético:
aminoglucósidos, β-lactamas, fenicoles, fosfoglicolípidos, ionóforos, lincosamidas,
macrólidos, nitrofuranos, nitroimidazoles, polipéptidos y glicopéptidos, quinolonas,
quinoxalinas, sulfonamidas y tetraciclinas. En apartados posteriores, se trataran con
detalle las familias de antibióticos que han sido objeto de estudio durante la presente
tesis doctoral, β-Lactamas y quinolonas.
PABA
Inhibición metabolismo
del ácido fólico
Inhibición síntesis DHF A
de proteínas
THF A Inhibición ADN girasa
(Replicación ADN)
Ribosomas
ADN
mARN
Membrana celular
Las β-lactamas son la familia de antibióticos más antigua y más usada tanto en medicina
humana como veterinaria. Su nombre procede del anillo β-lactámico de cuatro
miembros presente en todas las moléculas de la familia que le confieren la acción
antimicrobiana. Dependiendo de las cadenas laterales del núcleo de los β-lactámicos y
de sus efectos, se pueden encontrar distintos subgrupos: penicilinas, cefalosporinas,
carbapenémicos y monobactamas. Penicilinas y cefalosporinas son con diferencia los
5
Introducción
grupos de β-lactamas más usadas y serán las que se estudiarán en la presente tesis
doctoral.
La estructura básica de las penicilinas y cefalosporinas está formada por la unión del
anillo β-lactámico fusionado a un anillo tiazolidínico de 5 miembros en el caso de las
penicilinas y a un anillo de dihidrotiazina de seis miembros en las cefalosporinas, como
se observa en la Figura 1.3.
O O O
O R3
(A) (B)
O R3 O 4
3
7 4 8 5 3
X
N 2 N R2
O O
2
6 5 7 6
S1 S1
N N
R1 H R1 H
En 1928, Alexander Fleming observó que una de sus placas de cultivo había sido
contaminada por una colonia de hongos y que las bacterias que rodeaban la colonia
habían inhibido su crecimiento. Aisló el hongo, del género Penicillium, y demostró que
había producido una sustancia antibacteriana que denominó penicilina. Entre 1938-
1941, Florey y Chain aislaron la penicilina producida por el hongo y llevaron a cabo los
primeros ensayos clínicos que demostraron su eficacia y baja toxicidad [6,7].
6
Capítulo 1
7
Introducción
1.1.2. QUINOLONAS
Las quinolonas son antibióticos sintéticos cuya estructura está constituida por un núcleo
piridona-β-ácido carboxílico fusionado a un anillo aromático (Figura 1.4).
8
Capítulo 1
O O
5 4
R2
6 3
OH
2
7
R3 8
N1
R1
Las quinolonas tienen un grupo carboxílico en la posición C3 y otro grupo ceto en C4,
que son fundamentales para la unión de la molécula con las topoisomerasas de las
bacterias.
La unión con las enzimas topoisomerasas es esencial para la duplicación del ADN. La
inhibición de la topoisomerasa II, también llamada ADN-girasa, responsable del
enrollamiento del ADN y de la topoisomerasa IV, encargada de separar la parte
replicada del ADN, interrumpe la replicación y la transcripción del ADN-bacteriano,
provocando la muerte de la célula [8,9].
9
Introducción
10
Capítulo 1
11
Introducción
12
Capítulo 1
Tabla 1.1: Valores de MRL de β-lactamas y las quinolonas regulados por la Unión
Europea.
Amoxicilina (AMOX)
O Todas las 50 μg/kg Músculo
O
OH
especies 50 μg/kg Grasa
N
destinadas a 50 μg/kg Hígado
50 μg/kg
O
HO la producción Riñón
NH S de alimentos 4 μg/kg Leche
NH2
Ampicilina (AMPI)
O Todas las 50 μg/kg Músculo
O
OH
especies 50 μg/kg Grasa
N
destinadas a 50 μg/kg Hígado
50 μg/kg
O
la producción Riñón
NH S de alimentos 4 μg/kg Leche
NH2
Bencipenicilina (PENG)
Todas las 50 μg/kg Músculo
50 μg/kg
O
OH
especies Grasa
O destinadas a 50 μg/kg Hígado
O
N
la producción 50 μg/kg Riñón
S
de alimentos 4 μg/kg Leche
NH
Cloxacilina (CLOX)
O Todas las 300 μg/kg Músculo
300 μg/kg
OH
O especies Grasa
O
N destinadas a 300 μg/kg Hígado
la producción 300 μg/kg Riñón
NH S
de alimentos 30 μg/kg Leche
Cl
N
O
13
Introducción
Dicloxacilina (DICL)
O Todas las 300 μg/kg Músculo
300 μg/kg
OH
O especies Grasa
Cl
O
N destinadas a 300 μg/kg Hígado
la producción 300 μg/kg Riñón
NH S
de alimentos 30 μg/kg Leche
Cl
N
O
S
25 μg/kg Músculo
O N
H Aves de 25 μg/kg Piel / grasa
corral 25 μg/kg Hígado
25 μg/kg Riñón
Nafcilina (NAFC)
O
300 μg/kg Músculo
300 μg/kg
OH
O Grasa
Todos los
N 300 μg/kg Hígado
O rumiantes
300 μg/kg Riñón
NH S
30 μg/kg Leche
Oxacilina (OXAC)
O Todas las 300 μg/kg Músculo
300 μg/kg
OH
O especies Grasa
O
N destinadas a 300 μg/kg Hígado
la producción 300 μg/kg Riñón
NH S
de alimentos 30 μg/kg Leche
N
O
14
Capítulo 1
Cefalexina (LEX)
O OH 200 μg/kg Músculo
O
200 μg/kg Grasa
N Bovinos 200 μg/kg Hígado
O
1000 μg/kg Riñón
NH S 100 μg/kg Leche
NH2
Cefalonio (LON)
O OH
O
N N
Bovinos 20 μg/kg Leche
O
NH S
S NH2
Cefapirina (PIR)
O OH
O
O 50 μg/kg Músculo
O
N O
50 μg/kg Grasa
Bovinos
S
100 μg/kg Riñón
60 μg/kg
S NH
Leche
Cefazolina (ZOL)
O OH
N
N
O Bovinos,
O
N S S ovinos y 50 μg/kg Leche
N N caprinos
NH S
N N
15
Introducción
Cefoperazone (PER)
O OH
N
N
O N
O N S N
O O
H S
Bovinos 50 μg/kg Leche
N N NH
N
OH
Cefquinoma (QUI)
50 μg/kg
O OH
Bovinos, Músculo
O porcinos y 50 μg/kg Grasa
O
N N
Équidos 100 μg/kg Hígado
S
S
200 μg/kg Riñón
20 μg/kg
NH
H2N N
Bovino Leche
N
O
Ceftifur (TIO)
Todas las
O OH
1000 μg/kg Músculo
O especies
O 2000 μg/kg Grasa
mamíferas
N S 2000 μg/kg Hígado
O destinadas a
S O 6000 μg/kg Riñón
la producción
100 μg/kg
NH S
Leche
H 2N N de alimentos
N
O
QUINOLONAS
16
Capítulo 1
17
Introducción
Flumequina (FLU)
200 μg/kg Músculo
O O Bovinos,
300 μg/kg Grasa
ovinos,
500 μg/kg
F
OH Hígado
caprinos y
1500 μg/kg Riñón
porcinos
N
50 μg/kg Leche
N N
Bovinos 75 μg/kg Leche
N O N
F
OH
Músculo y
piel en
30 μg/kg
N N
Salmónidos
HN proporción
normal
18
Capítulo 1
1.3. LA LECHE
La leche es un alimento del que se producen más de 750 millones de toneladas anuales y
es consumido por más de 6.000 millones de personas en el mundo [18]. La leche de
vacuno representa la mayor parte del total de la producción lechera mundial, siendo de
un 83%, seguido por la leche de búfala (13%), cabra (2%), oveja (1%) y camello
(0.3%). A nivel europeo la producción de leche de vaca aumenta hasta el 97 % del total.
La leche puede ser consumida como leche líquida o en forma de derivados, tanto sin
fermentar como fermentados. Dentro de los productos sin fermentar, además de la leche
líquida, podemos encontrar la mantequilla y la crema de leche. En cambio, entre los
derivados fermentados más populares están los yogures y los quesos.
19
Introducción
La leche antes de ser consumida debe ser sometida a un tratamiento térmico con el fin
de eliminar los microorganismos patógenos. Distintos tratamientos térmicos pueden ser
aplicados, como son la pasteurización y la esterilización. Dentro de la pasteurización
podemos diferenciar dos condiciones térmicas que pueden ser aplicadas. La primera
consiste en calentar la leche a temperaturas de 72 a 75 ºC por espacio de 15 a 20 s, para
luego ser enfriada a temperaturas de refrigeración (4 a 5 ºC). Durante este proceso
térmico se eliminan todas las bacterias patógenas. El segundo tratamiento es conocido
como UHT que es la abreviatura en inglés de Ultra High Temperature y consiste en un
proceso térmico de flujo continuo, en el que la leche se somete a temperaturas de 135 a
140 ºC durante 2-4 s, para luego enfriarla a temperatura ambiente, lográndose así la
destrucción de todos los microorganismos vivos, incluyendo esporas. Este proceso
mantiene intactas las propiedades organolépticas de la leche y sobre todo su calidad
nutritiva.
Durante el proceso de esterilización, la leche se calienta temperaturas de
aproximadamente 120 ºC, por espacio de 10 a 20 min, proceso que se realiza en
autoclave, una vez que la leche es envasada. Este tratamiento elimina todos los
microorganismos patógenos, incluyendo las esporas. Sin embargo, por el tiempo de
exposición al calor y a temperaturas altas, se alteran algunas propiedades
organolépticas, como el color y sabor y también puede haber alteración en su valor
nutritivo [20].
20
Capítulo 1
Tratamiento de
Compuestos Matriz Determinación Ref.
muestra
AMOX, AMPI, PENG, Leche cruda de
PENV, OXAC, CLOX, vaca
LC-MS/MS
NAFC, DICL, PIR, PP + SPE [22]
(QqQ)
DAPIR, LEX, LON, QUI, Músculo y riñón
ZOL, PER bovino
Leche de vaca
ENR, CIP, SAR, DAN,
SPE LC-MS/MS (IT) [48]
OXO, FLU, DIF, MAR
Músculo bovino
Leche cruda de
ENR, CIP, SAR, DAN,
vaca SPE + SPE CE-MS/MS (IT) [49]
OXO, FLU, DIF, MAR
21
Introducción
Tratamiento de
Compuestos Matriz Determinación Ref.
muestra
AMPI, PIR, CLOX,
PENG, ENR, SAR, 2
Leche cruda de LC-MS/MS
Macrólidos, 4 PP + SPE [26]
vaca (QqQ)
Tetraciclinas, 8
Sulfonamidas, 5 Otros
AMOX, AMPI, CLOX,
Leche cruda de LC-MS/MS
DICL, OXAC, PENG, Online SPE [51]
vaca (QqQ)
ZOL, TIO, PER, LEX
AMOX, AMPI, PENG,
PENV, OXAC, CLOX,
NAFC, DICL, PIR, TIO,
DCCD, QUI, LON, ZOL,
LEX, PER, MAR, NOR, Leche cruda de LC-MS/MS
PP [27]
CIP, DAN, ENR, SAR, vaca (QqQ)
DIF, OXO, NAL, FLU,
9 Sulfonamides, 10
Macrólidos, 4
Tetraciclinas, 9 Otros
NOR, CIP, OFL, ENR, Leche de vaca LC-MS/MS
PP + SPE [28]
RUF comercial (QqQ)
Leche de vaca
AMOX, AMPI, PENG, comercial
nano-LC-MS/MS
PENV, OXAC, CLOX, PP + SPE [29]
(IT)
NAFC, DICL Hígado y riñón de
cerdo
MAR, CIP, DAN, ENR,
DIF, OXO, FLU, NAL,
ENO, OFL, LOM, NOR,
SAR, CIN, 7
Leche de vaca LC-MS/MS
Tetraciclinas, 12 PP + SPE [30]
comercial (QqQ)
Sulfonamidas, 10
Macrólidos, 3 Otros
25 β-lactamas, 14
Quinolonas, 25
Leche cruda de PP + UHPLC-MS
Sulfonamidas, 10 [31]
vaca Ultrafiltración (ToF)
Macrólidos, 6
Tetraciclinas, 70 Otros
LC-UV
AMOX, AMPI, CLOX,
Leche de vaca LC-MS (QqQ)
DICL, NAFC, PENG, PP + SPE [32]
comercial LC-MS/MS
PENV, OXAC
(QqQ)
PIP, MAR, FLE, ENO,
PAZ, OFL, PEF, NOR,
CIP, DAN, LOM, ENR, UHPLC-MS/MS
Leche de vaca PP + SPE [33]
DIF, SAR, GAT, SPAR, (QqQ)
MOX, CIN, OXO, NAL,
FLU, NAD
22
Capítulo 1
Tratamiento de
Compuestos Matriz Determinación Ref.
muestra
MAR, ENR, DAN, DIF,
1 Tetraciclina, 4 Leche de vaca UHPLC-MS/MS
QuEChERS [61]
Sulfonamidas, 4 comercial (QqQ)
Macrólidos, 8 Otros
Leche de vaca LC-MS/MS (Q-
PENV, AMOX, OXAC MMIPs [53]
comercial Trap)
CIP, SAR, PENG, AMPI,
LC-MS (Q-ToF)
CLOX, PIR, 8 Leche de vaca PP +
LC-MS/MS [34]
Sulfonamidas, 4 comercial Ultrafiltración
(Q-ToF)
Tetraciclinas, 7 Otros
ENO, PER, NOR, ENR, Leche de vaca PP + IL-based
LC-UV [35]
2 Sulfonamidas comercial HLLME
MAR, ENO, PAZ, FLE,
OFL, NOR, CIP, LOM, Leche de vaca LC-MS/MS
PP + online SPE [36]
DAN, ENR, ORB, SAR, cruda y comercial (Q-Trap)
DIF, SPAR, OXO, FLU
PP + USE-
AMOX, AMPI, CLOX, Leche de vaca
MSPD- LC-UV [37]
OXAC, DICL, 3 Otros comercial
QuEChERS
QuEChERS
CIP, ENR, DIF, SAR, Leche de vaca
Capillary-LC-LIF [54]
DAN, OXO, FLU comercial
MISPE
Leche de vaca
FIX, TAX PP + DLLME LC-UV [38]
comercial
LEX, PIR Leche de vaca PP + MISPE LC-UV [39]
TIO, PENG, PENV, LC-MS/MS
Leche de vaca PP + LLE [40]
OXAC, CLOX, DICL (QqQ)
AMPI, PIR, PER, CLOX,
Leche de vaca UHPLC-MS/MS
DICL, OXAC, 12 PP [41]
comercial (QqQ)
Macrólidos, 5 Otros
AMOX, AMPI, PIPE,
PENV, OXAC, CLOX,
NAFC, DICL, LON, PIR,
ZOL, PIP, MAR, OFL,
PEF, ENO, NOR, CIP,
Leche cruda de UHPLC-MS/MS
ENR, DAN, LOM, ORB, PP + PP [42]
vaca (QqQ)
DIF, SPAR, CIN, OXO,
NAL, FLU, 24
Sulfonamidas, 10
Tetraciclinas, 10
Macrólidos, 193 Otros
Leche cruda de
ENR, CIP PP + SPE CE-UV [43]
vaca
PP + 3
FLU, SAR, CIP, ENR, Leche de vaca Capillary-LC-
Extracciones con [44]
DIF, OFL comercial UV-MS (Q)
buffer
LC-UV
TIO, CIP, NOR, ENR, Leche de vaca LC-Fl
PP [45]
DAN, 6 Sulfonamidas comercial LC-MS/MS
(QqQ)
23
Introducción
Tratamiento de
Compuestos Matriz Determinación Ref.
muestra
Leche de vaca
AMOX, AMPI, PENG, LC-MS/MS
SBSE [66]
OXAC, CLOX, DICL (QqQ)
Miel
TIO, URO, DRO, CLO,
LEX, ZOL, OFL, CIP,
Leche de vaca USE-MSPD- LC-MS/MS
ENR, DAN, OXO, PER, [58]
comercial QuEChERS (QqQ)
NAL, FLU, ENO, NOR,
SAR
CIP, ENR, MAR, OXO,
FLU, NOR, NAL, DAN,
Leche cruda de
OFL, ENO, CIN, 4 UHPLC-MS/MS
vaca, cabra y PP [46]
Tetraciclinas, 4 (QqQ)
oveja
Macrólidos, 13
Sulfonamidas
LEX, QUI, TIO, CET,
Leche de vaca UHPLC-MS/MS
LON, PIR, ZOL, PER, SPE [52]
comercial (QqQ)
RAD, TAX, DAPIR
17 Quinolonas, 13 β-
lactamas, 24
Leche de vaca UHPLC-MS [68]
Sulfonamidas, 6 SOSLE
comercial (Q-Orbitrap)
Tetraciclinas, 26
Macrólidos, 27 Otros
Microesferas
magnéticas LC-MS/MS
LEX, ZOL, PER Leche de vaca [67]
recubiertas con (Q-Trap)
C18
PENG, AMPI, AMOX,
OXAC, CLOX, DICL, UHPLC-MS/MS
Leche de vaca MISPE [55]
LEX, PIR, 1 Sulfonamida, (QqQ)
1 Tetraciclina
Leche de vaca
NOR, CIP, OFL MISPE LC-UV [56]
comercial
Leche de vaca
CIP, ENR, NOR, NAL,
cruda y comercial
SAR, DIF, FLU, OXO, LC-MS/MS
PP [47]
DAN, 12 Sulfonamidas, 4 (QqQ)
Hígado de vaca y
Tetraciclinas
de pollo
AMOX, AMPI, 2 Leche de vaca
QuEChERS LC-MS (IT-ToF) [62]
Tetraciclinas, 1 Otro cruda y comercial
24
Capítulo 1
Como se puede observar en la tabla anterior, una amplia variedad de métodos para la
extracción de quinolonas y β-lactamas han sido aplicados en leche en los últimos años.
Los tratamientos de muestra más usados coinciden con las técnicas clásicas como son la
extracción líquido-líquido (LLE) y extracción en fase sólida (SPE). Se incluyen además
una etapa de precipitación de proteínas (PP). En la PP, las proteínas se desnaturalizan
tanto con disolventes orgánicos (generalmente MeCN y MeOH) como con ácido o base
fuertes, con el fin de que no interfieran en el análisis de los antibióticos [21]. La PP ha
sido usada en más de la mitad de los artículos, tanto como única etapa de tratamiento de
muestra, o bien como etapa previa a la extracción y/o clean-up con otra técnica [22-47].
La SPE ha sido la técnica más usada durante muchos años para la extracción de
antibióticos en muestras alimentarias, ya que se dispone de un gran surtido de sorbentes
que nos permiten retener una amplia variedad de analitos con distintas propiedades
físico-químicas. La SPE presenta muchas ventajas, ya que limpia la matriz de
interferentes que no se retienen en el cartucho, a la vez que permite la pre-concentración
de los compuestos de interés, que suelen encontrarse a niveles traza. Por contra, se trata
de una técnica laboriosa y tediosa [22-24,26,28-30,32,33,36,43,48-52].
Como se puede observar en la tabla, en los últimos 5 años ha habido un aumento muy
significativo del uso de nuevas técnicas de extracción, coincidiendo con un descenso de
trabajos realizados con las técnicas más clásicas. Con el fin de aumentar la especificidad
de la extracción, algunos autores trabajan con polímeros de imprenta molecular (MIPs)
[39,53-56]. Durante la síntesis de los MIPs se emplean moléculas con estructura y
grupos funcionales parecidos a los analitos que se quieren determinar. Estas moléculas,
denominadas template, actúan de molde y una vez generado el polímero, se eliminan
dejando huecos que pueden ser ocupados por los analitos durante la etapa de extracción.
Los MIPs se pueden usar como sorbentes en la SPE, dando lugar a la técnica conocida
como extracción en fase sólida por impresión molecular (MISPE) [21,57]. Debido a la
gran especificidad que aportan estos polímeros durante la extracción, no pueden usarse
para determinar simultáneamente compuestos cuyas estructuras difieran mucho entre sí,
es decir, en métodos que analizan clases de antibióticos distintos.
25
Introducción
26
Capítulo 1
Por último, también se han utilizado técnicas de extracción mucho menos frecuentes
para determinar antibióticos en leche, como es el caso del uso de microesferas
magnéticas con recubrimiento de C18 y una variante de la LLE en la que el contacto
entre el disolvente de extracción y la muestra líquida depositada sobre un soporte sólido
está facilitado por el efecto del salting out (SOSLE) [67,68].
27
Introducción
analizados en matrices más complejas, como puede ser el caso de la leche de vaca, la
señal de los analitos puede ser interferida por otros compuestos de la matriz, que
coeluyen cromatográficamente, dando lugar a posibles errores tanto cualitativos como
cuantitativos.
28
Capítulo 1
química (CI) y a presión atmosférica (APCI). En el caso del ESI, al eluyente que sale
del sistema cromatográfico se le aplica un potencial muy elevado generándose un tren
de gotas cargadas, tal como se muestra en la Figura 1.5. La posterior evaporación de las
moléculas neutras de disolvente de dichas gotas cargadas por acción de una
contracorriente de N 2 , produce la disminución del tamaño de éstas y la correspondiente
concentración de cargas. Cuando la tensión superficial de las gotas es superada por las
fuerzas de repulsión electroestática de estas cargas, se produce la denominada explosión
culómbica, dando lugar a iones en fase gas. Se trata de una técnica de ionización suave
y los iones formados suelen derivar de la protonación o desprotonación de las moléculas
y formar iones positivos mono o multicargados como [M+nH]+n. También pueden
formarse aductos con otros iones que puedan encontrarse en la fase móvil usada en el
sistema cromatográfico.
+ -
+ + +
+ +
+ + ++ + +
Explosión + + + + +
- - ++ ++ + Culómbica + + +
+ + ++ + +
+ + + +
+
++ + + +
+- + + - + + + +
+ + + +
+
+ ++ +
+
+ +
Gas
nebulizador
(N2) Analito
N2 caliente Gas cortina
29
Introducción
entre sí en pares opuestos (Figura 1.6). Los potenciales aplicados sobre las barras,
provocan fuerzas perpendiculares a la dirección del movimiento de los iones a través de
las barras y los iones responden a estas fuerzas oscilando en el plano x-y, con
frecuencias que dependen de su relación m/z y con trayectorias que dependen de la
amplitud de radiofrecuencia de los potenciales aplicados. Únicamente los iones con una
determinada m/z tienen una trayectoria que les permite llegar al detector a través de las
cuatro barras. El resto de iones con m/z mayor o menor se desvían de su camino y
colisionan o salen a través de las barras. En el QqQ, el primer y tercer cuadrupolo (Q1 y
Q3) seleccionan unos determinados iones. El cuadrupolo central (Q2) actúa como celda
de colisión donde se fragmentan los iones provenientes de Q1 [1].
Fuente de
ionización Detector
+ + +
- - - - -
-
+ + +
Q1 Q2 Q3
Product Ion Scan, que consiste en monitorizar un ión precursor en Q1 que será
fragmentado en Q2 y en Q3 se escanean y registrarán todos los iones fragmentos
provenientes de Q2. El tercer modo es el llamado Precursor Ion Scan donde se hace un
barrido de m/z en Q1, dichos iones se fragmentan en la celda de colisión y en el Q3 se
registra una determinada relación m/z. De este modo se detectan compuestos que dan el
mismo ión producto y que en consecuencia podrían ser compuestos con estructuras
relacionadas. Por último, en el Neutral Loss Scan se puede escanear todos los iones en
el Q1, que después de fragmentarse en Q2, se vuelven a escanear en Q3 con una
determinada diferencia de masa, correspondiente a una pérdida neutra. Esta técnica se
puede usar para cribar compuestos que tienen características estructurales específicas
que pierden un ión sin carga durante la fragmentación [69].
Q1 Q2 Q3
Multiple Reaction
Monitoring (MRM)
31
Introducción
de masas de alta resolución (HRMS) con analizador de tiempo de vuelo (ToF) o bien
Orbitrap, suelen ser los más utilizados [70].
Detector
Fuente de
ionización
Pusher
32
Capítulo 1
33
Introducción
El primer paso que suele realizarse es seleccionar las variables que pueden influir en la
eficacia del procedimiento analítico y el intervalo de estudio para cada una de ellas.
Cuando un proceso involucra un gran número de factores es necesario identificar
aquellos que pueden afectar significativamente en la respuesta. Con este fin se llevan a
cabo diseños de cribado o screening y se aplican en las primeras fases del proceso para
descartar factores considerados inicialmente y que tengan poco o ningún efecto sobre la
respuesta y así simplificar el diseño. Entre los diseños de cribado están los factoriales y
factoriales fraccionados. Los diseños factoriales nos permiten obtener información de
las variables más influyentes y las interacciones entre ellas, pero el número de
experimentos a realizar es mayor y el estudio de los resultados más complicado. En
cambio, los diseños factoriales fraccionados, como es el caso del diseño Plackett-
Burman (diseño fraccionado de dos niveles), nos permiten conocer qué factores son más
influyentes con un menor número de experimentos, aunque no nos ofrece información
entre las interacciones que pueden existir [73,74]. Para identificar los factores que más
influyen en la variación de los resultados experimentales se usa un método gráfico
conocido como Diagramas de Pareto (Figura 1.10).
34
Capítulo 1
B
Variables
+
D -
0 1 2 3
Efecto estandarizado
Una vez identificados los factores influyentes, las condiciones óptimas del proceso se
obtienen aplicando un diseño experimental más complejo. Entre las técnicas más usadas
se encuentra la metodología de superficie de respuesta, que consiste en buscar el ajuste
de los datos experimentales a una ecuación polinomial con el fin de describir el
comportamiento de una serie de datos para poder hacer previsiones estadísticas. Dicha
técnica es muy útil ya que permite obtener las condiciones óptimas de un procedimiento
analítico que dependa de varios factores debido a que evalúa la interacción entre ellos
[72,75]. El modelo más simple que se puede emplear en la metodología de superficie de
respuesta es la función lineal o de primer orden el cual no tiene en cuenta las
interacciones. En el caso de querer evaluar la curvatura del sistema se usa un modelo
cuadrático o de segundo orden y es necesario que cada variable se estudie al menos a
35
Introducción
tres niveles distintos. La selección de estos diseños depende de las características del
problema, pero deben cumplir, en general, ciertos requerimientos como la capacidad
para realizar estimaciones eficientes de los coeficientes del modelo y medir tanto el
error experimental como la posible falta de ajuste. Existen otras propiedades que a veces
se pueden conseguir como son la rotabilidad y ortogonalidad. Un diseño es rotable si la
desviación estándar de la respuesta predicha es constante en todos los puntos que están a
la misma distancia del centro del diseño. Debido a que generalmente se desconoce la
localización del óptimo antes de llevar a cabo los experimentos, es interesante que el
diseño proporcione estimaciones igualmente precisas en todas las direcciones. Un
diseño es ortogonal cuando los coeficientes estimados en el modelo ajustado no están
correlacionados entre sí, dicho de otro modo, cuando los factores son independientes
[76].
Distintos diseños experimentales de segundo orden pueden ser aplicados. Los más
utilizados son el diseño central compuesto, el diseño Box-Behnken y el diseño Doehlert,
siendo este último el aplicado en la presente tesis doctoral. El diseño de Doehlert
describe un dominio experimental esférico y destaca la uniformidad en el llenado del
espacio. A pesar de no ser un diseño rotable ni ortogonal, los resultados que ofrece son
de calidad para su uso efectivo. El diseño Doehlert para dos factores consiste en un
punto central y seis puntos formando un hexágono regular. En este diseño, no todos los
factores se evalúan con el mismo número de niveles. En general, es preferible evaluar el
factor más influyente con más niveles, con el fin de obtener la máxima información del
sistema [73]. Como en cualquier diseño experimental, es necesario tener puntos
centrales que sirven para examinar la presencia de la curvatura, dar información acerca
de los efectos cuadráticos y estimar la magnitud del error experimental.
Una vez realizados los experimentos del diseño, es necesario comprobar que el modelo
se ajusta, es decir, describe el comportamiento de los datos experimentales. Para ello, se
realiza un análisis de varianza (ANOVA) en el que se compara la variación debida al
tratamiento (cambio en la combinación de los niveles de las variables) con la variación
causada por los errores aleatorios inherentes a las mediciones de las respuestas. Para que
un modelo se ajuste a los datos experimentales tiene que mostrar una buena capacidad
de predicción. Un modelo es de buena calidad y se ajusta cuando no existe falta de
ajuste significativa (lack of fit) y los coeficientes estimados son influyentes, dicho de
otra manera, que la variación de las respuestas se deben a la variación de los factores
36
Capítulo 1
37
Introducción
Para terminar, se estudiaron muestras de leche de vaca medicada con ENR durante todo
un proceso farmacológico de tres días y cuatro días después de la finalización de éste.
Se han analizado las muestras de todo el proceso farmacológico, elucidando las
estructuras de diversos metabolitos y productos de transformación y se ha propuesto una
posible ruta de metabolización de la ENR. Además los datos fueron tratados mediante
38
Capítulo 1
39
CAPÍTULO 2
Objetivos
Capítulo 2
2. OBJETIVOS
Los objetivos que pretende conseguir la presente Tesis Doctoral se centran en dos
aspectos diferentes. El primer aspecto se orienta al desarrollo y validación de métodos
analíticos suficientemente sensibles para permitir la determinación de residuos de
antibióticos (β-lactamas y quinolonas) en muestras de leche de vaca por cromatografía
de líquidos acoplada a la espectrometría de masas en tándem. El segundo aspecto, más
novedoso, se centra en la determinación e identificación de metabolitos y productos de
transformación de β-lactamas y quinolonas derivados, por un lado, del metabolismo
animal y por otro del efecto de los tratamientos térmicos a los que se somete la leche
para la eliminación de patógenos antes de su consumo.
43
CAPÍTULO 3
Todos los trabajos realizados durante esta tesis doctoral se han llevado a cabo usando
leche cruda de vaca como matriz. Debido a que se trata de una matriz compleja y los
residuos de antibióticos en muestras de leche se encuentran a muy bajas
concentraciones, se han estudiado diferentes tratamientos de muestra con el fin de
eliminar interferentes y preconcentrar los analitos. Con el objetivo de que los métodos
desarrollados sean lo suficientemente sensibles para determinar los residuos de
antibióticos en muestras de leche a concentraciones inferiores a los MRL regulados, las
muestras fueron analizadas por cromatografía de líquidos acoplada a la espectrometría
de masas, usando el triple cuadrupolo (QqQ) como analizador. Los métodos fueron
validados según la Normativa Europea 2002/657/CE y la guía de la FDA. Para
finalizar, los tres métodos desarrollados fueron aplicados a muestras de leche
procedentes de vacas medicadas, suministradas por el Laboratori Interprofessional
Lleter de Catalunya (ALLIC).
En los otros dos artículos se han estudiado técnicas de tratamiento de muestra más
sencillas y que reduzcan el tiempo dedicado a este tratamiento y por tanto permitan el
análisis de un número más elevado de muestras al día que cuando se utiliza la SPE. En
el segundo artículo que se presenta en este capítulo, no sólo se analizaron los
antibióticos regulados por la Unión Europea, si no que se amplió el número de
antibióticos a estudiar con compuestos de las familias de las β-lactamas y de las
quinolonas. Así, se describe la extracción de 31 antibióticos (14 β-lactamas y 17
quinolonas) en muestras de leche usando la microextracción líquido-líquido dispersiva
(DLLME). Esta técnica nos permite la extracción de los analitos de una forma más
47
sencilla, rápida y usando menos disolventes que la SPE. Teniendo en cuenta que la
optimización del tratamiento de muestra es una de las etapas más laboriosas y tediosas
en el desarrollo de métodos, para la optimización del método de extracción se utilizaron
herramientas quimiométricas con el fin de conseguir las mejores condiciones para la
extracción haciendo el mínimo número de experimentos. Usando un diseño de cribado
de Plackett-Burman, se evaluó la influencia de los factores que afectaban a la
extracción de los analitos. Las condiciones óptimas de extracción se obtuvieron usando
un diseño Doehlert de superficie de respuesta. Debido a las diferentes propiedades
ácido-base de las dos familias de antibióticos estudiadas, β-lactamas y quinolonas, la
extracción simultánea de todos los analitos no fue posible y se validaron los dos
métodos de extracción propuestos, uno para cada familia de antibióticos.
Comparative study of the LC–MS/MS and UPLC–MS/MS for the multi-residue analysis
of quinolones, penicillins and cephalosporins in cow milk, and validation according to
the regulation 2002/657/EC.
A. Junza, R. Amatya, D. Barrón, J. Barbosa.
J. Chromatogr. B 879 (2011) 2601-2610.
Multiclass method for the determination of quinolones and β-lactams, in raw cow milk
using dispersive liquid–liquid microextraction and ultra high performance liquid
chromatography–tandem mass spectrometry.
A. Junza, N. Dorival-García, A. Zafra-Gómez, D. Barrón, O. Ballesteros, J. Barbosa,
A. Navalón.
J. Chromatogr. A 1356 (2014) 10-22.
48
Capítulo 3
49
Capítulo 3
51
Desarrollo y validación de métodos analíticos
52
Capítulo 3
53
Desarrollo y validación de métodos analíticos
54
Capítulo 3
55
Desarrollo y validación de métodos analíticos
56
Capítulo 3
57
Desarrollo y validación de métodos analíticos
58
Capítulo 3
59
Desarrollo y validación de métodos analíticos
60
Capítulo 3
61
Desarrollo y validación de métodos analíticos
62
Capítulo 3
63
Desarrollo y validación de métodos analíticos
64
Capítulo 3
65
Desarrollo y validación de métodos analíticos
66
Capítulo 3
67
Desarrollo y validación de métodos analíticos
68
Capítulo 3
69
Desarrollo y validación de métodos analíticos
70
Capítulo 3
71
Desarrollo y validación de métodos analíticos
72
Capítulo 3
73
Desarrollo y validación de métodos analíticos
Supporting information
J. Barbosa, A. Navalón
74
Capítulo 3
75
Desarrollo y validación de métodos analíticos
76
Capítulo 3
a
Research Group of Analytical Chemistry and Life Sciences, Department of Analytical
Chemistry, University of Granada, Campus of Fuentenueva, E-18071 Granada, Spain
b
Research Group of Bioanalysis, Department of Analytical Chemistry, Food and Nutrition
Torribera Campus, University of Barcelona, Avda. Prat de la Riba 171, E-08921 Sta. Coloma
de Gramenet, Barcelona, Spain
ABSTRACT
_________________________
* Corresponding author: Tel.: +34 958 243399; fax: +34 958 243328
E-mail address: azafra@ugr.es (Alberto Zafra-Gómez)
77
Desarrollo y validación de métodos analíticos
natural or synthetic origin widely used clean-up step, for the case of solid
in human and veterinary medicine that matrices; and usually the typical solid
are able to inhibit the proliferation of phase extraction (SPE) for liquid
bacteria. Since 2006, these substances matrices, like raw milk. However, the
doses for prophylaxis and as growth so that other alternatives are necessary.
2003). In some cases the antimicrobials methods for liquid matrices is the
that are used in animals intended for negative influence of the presence of
food production are the same that those water in samples, which restricts the
used in human medicine. Although the diffusion of the analytes from the
several effects on human health, the this problem could be solved by the
resistant bacterial strains from animals and then, they are treated as solid
consumer health, the EU established the techniques that require small amounts
maximum residue limits (MRLs) for of organic solvents and short extraction
in food of animal origin for human been applied. These techniques are
78
Capítulo 3
79
Desarrollo y validación de métodos analíticos
Tramontana, 2009; Sun et al., 2014) and quinolones and 14 β-lactams in raw
dispersive liquid-liquid microextraction cow milk. These antibiotics were
(DLLME) and its modifications have selected due to they represent a quarter
attracted considerable attention and it of the total of sold antibiotics for
has been successfully applied for the veterinary medicine in the 25 countries
pre-concentration of pharmaceuticals of EU (Sales of Veterinary
from foodstuffs and biological samples Antimicrobial Agents, 2013). The
(Junza et al., 2014; Moema, Nindi & method was applied to freeze-dried raw
Dube, 2012). The liquid-liquid cow milk samples and it is based on an
extraction with partition at low extraction step by UAE followed by a
temperature (LLE-PLT) was also used clean-up using a dispersive sorbent
in literature for qualitative screening for (PSA). UHPLC−MS/MS was used for
the identification of antibiotics in food the analysis of target compounds. The
of animal origin (Lopes et al., 2011; optimization of extraction and clean-up
Robert et al. 2013). The combination of procedures was carried out by using
different techniques of extraction and experimental designs. The method has
clean-up has improved the quality been validated according to European
parameters of the resulted analytical Commission Regulation 2002/657/EC
methods (Karageorou & Samanidou, (2002) and US Food and Drugs
2013; Karageorou, Samanidou & Administration (FDA) guideline for
Papadoyannis, 2012; Rúbies et al., Bioanalytical Method Validation (2001)
2007; Shalaby, Salama, Abou-Raya, and has been applied to several samples
Emam & Mehaya, 2011; Zhang, Ren & from treated and untreated animals with
Bao, 2009). The combination of UAE antibiotics.
followed by a clean-up step using a
dispersive sorbent, which is commonly 2. Experimental
applied in QuEChERS, is an interesting
alternative that has been studied in the 2.1. Chemicals and reagents
present work because it consists in a
simple and fast procedure, which is also Water (18.2 MΩ cm) was purified
highly effective. using a Milli-Q system from Millipore
The aim of this work was to (Bedford, MA, USA). HPLC-grade
validate a multi-class method for the acetonitrile (MeCN), methanol
simultaneous determination of 17
80
Capítulo 3
83
Desarrollo y validación de métodos analíticos
O O
R2
OH
R3 N1
R1
CV / CV / Segment RT
Compound SRM 1 SRM 2
CEa CEa (min) (min)
CIN 263.2→245.1 4 / 14 263.2→189.0 4 / 26 2.5 – 5.5 4.27
CIP 332.2→314.2 14 / 18 332.2→231.1 14 / 34 2.5 – 5.5 3.62
DAN 358.2→340.2 2 / 24 358.2→81.9 2 / 36 2.5 – 5.5 3.67
DIF 400.2→382.2 2 / 22 400.2→356.2 2 / 18 2.5 – 5.5 3.98
ENO 321.2→303.2 6 / 18 321.2→232.0 6 / 34 2.0 – 4.5 3.38
ENR 360.2→316.2 8 / 18 360.2→245.1 8 / 26 2.5 – 5.5 3.73
FLU 262.2→244.0 6 / 18 262.2→202.0 6 / 32 4.0 – 7.0 5.21
LOM 352.2→265.1 6 / 22 352.2→308.2 6 / 16 2.5 – 5.5 3.74
MAR 363.2→71.9 10 / 20 363.2→320.1 10 / 14 2.0 – 4.5 3.06
MOX 402.2→384.2 30 / 22 402.2→358.2 30 / 18 2.5 – 5.5 4.40
NAL 233.1→215.0 2 / 14 233.1→187.0 2 / 24 4.0 – 7.0 5.14
NOR 320.2→302.2 38 / 18 320.2→276.2 38 / 16 2.5 – 5.5 3.52
OFL 362.2→318.2 4 / 18 362.2→261.1 4 / 26 2.0 – 4.5 3.35
OXO 262.2→244.0 4 / 18 262.2→215.9 4 / 26 4.0 – 7.0 4.68
PIP 304.2→217.1 10 / 22 304.2→286.2 10 / 18 2.0 – 4.5 2.86
PIRO 289.2→271.1 8 / 18 289.2→243.1 8 / 28 4.0 – 7.0 5.37
SAR 386.4→368.2 50 / 20 386.4→342.2 50 / 18 2.5 – 5.5 3.99
CAFb 195.1→137.9 32 / 18 195.1→109.9 32 / 22 2.0 – 4.0 3.01
CICc 250.2→127.9 4 / 34 250.2→222.0 4 / 26 4.0 – 7.0 5.12
a
CV, cone voltage (V) and CE, collision energy (eV); b internal standard; c surrogate
85
Desarrollo y validación de métodos analíticos
Table 2. Quantification (SRM 1 ) and confirmation (SRM 2 ) transitions for β-lactams and
surrogate, and retention times (RT) by UPLC-ESI(+)-MS/MS.
β-LACTAMS
(a) O O (b) O
R3 O
O O R3
X
N R2 N
O O
S S
N N
R1 H R1 H
Segment RT
Compound SRM 1 CV / CEa SRM 2 CV / CEa
(min) (min)
LEX 348.1→157.9 4/6 348.1→173.9 4 / 14 2.0 – 4.5 2.90
LON 459.1→151.9 8 / 20 459.1→337.0 8/8 2.0 – 4.5 2.63
PER 646.1→143.0 4 / 36 646.1→530.2 4 / 12 2.0 – 4.5 3.47
PIR 423.9→292.0 2 / 14 423.9→151.9 2 / 24 2.0 – 4.5 2.26
QUI 529.1→134.0 4 / 14 529.1→124.9 4 / 56 2.0 – 4.5 2.39
TIO 524.1→241.0 4 / 16 524.1→125.1 4 / 58 2.0 – 4.5 4.49
ZOL 455.1→323.1 4 / 10 455.1→155.9 4 / 14 2.0 – 4.5 2.97
AMO 366.1→113.9 24 / 22 366.1→208.0 24 / 12 4.0 – 7.0 5.62
AMP 350.0→105.9 42 /18 350.0→159.9 42 / 12 2.0 – 4.5 3.14
CLO 436.1→159.9 4 / 12 436.1→277.0 4 / 12 4.0 – 7.0 5.20
DIC 470.1→160.0 28 / 12 470.1→311.0 28 / 14 4.0 – 7.0 5.26
NAF 415.1→199.0 10 / 14 415.1→171.0 10 / 36 4.0 – 7.0 5.26
OXA 402.1→160.0 4 / 12 402.1→243.1 4 / 14 4.0 – 7.0 5.15
PENG 335.1→159.8 4 / 20 335.1→90.8 4 / 42 4.0 – 7.0 4.96
PIPEb 518.2→143.0 8 / 16 518.2→160.0 8 / 10 4.0 – 7.0 4.80
a
CV, cone voltage (V) and CE; collision energy (eV); b surrogate
86
Capítulo 3
3.1.1. Selection of the extraction solvent Samples were decanted into a tube and
Four different solvents and mixtures of containing 300 mg of PSA and 900 mg
them: MeCN, MeCN/MeOH (1:1; v/v), of MgSO 4 . The tubes were shaken for 1
Ace/Hex (1:1; v/v) and EtAc were min and centrifuged for another 1 min.
procedure was used during this glass vial under a N 2 stream at 40 ºC.
optimization: a stainless steel capsule The dried extracts were dissolved with 1
MgSO 4 and 1.0 g NaCl were added. The the UHPLC−MS/MS system. Figure 1
aim of the addition of these salts to the shows the normalized areas of the
DKP-AMO
Fig. 1 Optimization of the solvents for the extraction of: (A) quinolones and (B) β-lactams, in raw
cow milk.
87
Desarrollo y validación de métodos analíticos
DKP-AMO
Fig. 2 Effect of the use of dispersive sorbent PSA in the d-SPE step: (A) quinolones and (B) β-lactams,
in raw cow milk.
88
Capítulo 3
PSA has a positive effect for all >0.05, the model appears to be
studied quinolones, being not the same satisfactory. The optimum composition
for β-lactams. PSA did not have an was 32% MeCN, 23% MeOH and 45%
effect, or had a negative effect, in 9 of buffer. However, the P values for the
the 14 studied β-lactams. However, the lack-of-fit test were lower than 5% for all
use of PSA was decisive for penicillins β-lactams. The worst extraction
NAF, PENG, AMP, CLO and OXA. efficiency was obtained using 100%
Thus, it was decided to include a clean- MeCN or 100% MeOH.
up step with 300 mg of PSA and 900 mg
of anhydrous MgSO 4 . Considering the obtained results, an
The composition of the extraction extreme vertices design was applied for
solvent was optimized using a simplex- β-lactams, which is a constrained
lattice mixture design for three variables mixture design on the solvents
(% MeCN, % MeOH and % McIlvaine proportions (% MeCN and % MeOH
buffer solution at pH 3.0). The between 0 to 90%) that covers only a
composition ranges studied were sub-portion within the simplex-lattice
between 0 to 100% for each solvent with design. This new design also consisted
the restriction that the sum of all of 16 experiments, including the
components was 100%. The mixture replicates of three experiments. The
design resulted in 16 experiments that results were satisfactory with R2 from
included three experiments by 0.866 to 0.984 and with P values for the
duplicated. The mathematical model was lack-of-fit test >0.05. The optimum
adjusted to a cubic model and was composition for β-lactam extraction was
evaluated by ANOVA with a confidence 65% MeCN, 25% MeOH and 10%
interval of 95%. R2 statistics were from McIlvaine buffer solution. The
0.918 to 0.973 for the series of desirability functions of the designs for
quinolones. Since the P values for the both studied families of antibiotics are
lack-of-fit test for all quinolones were shown in Figure 3 (A) and (B).
89
Desarrollo y validación de métodos analíticos
90
Capítulo 3
As the optimum composition for the 0.768, although the P value for the lack-
extraction solvents is different for the two of-fit test was >0.05 for all antibiotics.
families of antibiotics, the best overall Volume and extraction time were the
extraction for all analytes was calculated most significant parameters for both
using a global desirability function, as families of antibiotics, in their linear and
shown in Figure 3 (C). The optimum quadratic terms, respectively. The
composition of the extraction solvent was interaction between the extraction time
60% MeCN, 25% MeOH and 15% and pH was also influential. Although pH
McIlvaine buffer solution. 3.0 is the optimum for most of the studied
compounds, some of them are better
3.1.2. Optimization of the extraction extracted at higher pH values, as is the
parameters by a Doehlert design case of ENR and OXO, so that the
optimum pH resulted from a compromise
The extraction time, pH and volume solution, which corresponded to a pH of
of the extraction solvent were optimized 6.0, according to the applied Doehlert
using a Doehlert experiment design. The design. In order to determine the best
Doehlert matrix for 3 variables consisted overall extraction efficiency, the
on 13 experiments including 3 central desirability functions, one for quinolones
points. The extraction time was evaluated and other for β-lactams, were obtained
at 5 levels (5–20 min), pH at 7 levels (3.0 from the combination of optimized
to 9.0), and the volume of the extraction experimental values for each compound.
solvent was considered at 3 levels (5–15 Desirability function was plotted vs. the
mL). The data were evaluated by extraction time and volume of extracting
ANOVA in order to identify the variables solvent. Responses for each compound in
that have influence on the the efficiency the experiments of Doehlert design were
of the extraction process. The results first normalized from 0 to 1, and then the
indicated that the model was satisfactory global desirability function was defined
for the obtained data at the selected 95% as their geometric mean. Figure 4 shows
confidence level. The determination the plots of desirability at pH 6.0 vs. the
coefficient (R2) were in the range extraction time and volume of the
0.806−0.992 for the most of compounds, extraction solvent. The optimum
except for TIO, DKP-AMO, OXO and conditions coincided for the two families
FLU that varied between 0.689 and of antibiotics and corresponded to 15 mL
91
Desarrollo y validación de métodos analíticos
92
Table 3
Analytical and statistical parameters.
β lactams
DKP-
PER QUI TIO DIC LON ZOL CLO PIR NAF OXA AMP LEX PENG
AMO
MRL (ng g–1) 50 20 100 30 20 50 30 60 30 30 4 100 4
R2 (%) 99.4 99.9 98.1 98.7 99.4 99.9 97.9 99.4 98.6 99.9 98.8 98.3 99.9 99.9
n 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42
Plof (%) 72.1 34.4 45.0 10.6 72.3 70.1 73.5 90.2 88.8 66.7 9.6 12.5 88.2 29.5
–1 –2 –2 –2 –2 –2 –2 –2 –2 –2 –2 –2 –2 –1
b [1/(ng g )] 6.3⋅10 8.5⋅10 1.4⋅10 2.1⋅10 4.8⋅10 1.5⋅10 8.1⋅10 3.0⋅10 1.1⋅10 2.0⋅10 3.0⋅10 5.1⋅10 1.0⋅10 5.5⋅10–2
sb [1/(ng g–1)] 1⋅10–4 4⋅10–4 5⋅10–5 4⋅10–3 2⋅10–4 9⋅10–5 5⋅10–4 2⋅10–4 7⋅10–5 1⋅10–4 5.5⋅10–3 3⋅10–4 2·10-4 2·10-4
sy/x 1.4⋅10–2 5.0⋅10–2 5.4⋅10–3 4.3⋅10–3 2.8⋅10–2 1.0⋅10–2 5.6⋅10–2 2.0⋅10–2 8.2⋅10–3 1.6⋅10–2 2.7⋅10–3 3.9⋅10–2 2.7·10-2 1.8·10-2
–1
LOD (ng g ) 0.1 0.3 0.2 0.4 0.3 0.3 0.3 0.3 0.3 0.4 0.3 0.1 0.1
–1
LOQ (ng g ) 0.3 0.9 0.6 1.2 0.9 1.0 1.0 1.0 1.1 1.2 1.1 0.4 0.5
CCα (ng g–1) 51.4 20.9 101.0 31.4 20.5 50.6 31.2 60.6 30.8 31.0 5.4 100.7 5.2
–1
CCβ (ng g ) 52.8 21.9 102.1 32.4 21.8 51.1 32.4 61.1 31.6 32.1 6.8 101.3 6.4
Quinolones
MOX MAR OFL ENR LOM CIP ENO NOR PIP DIF SAR DAN PIRO CIN OXO FLU NAL
–1 a
MRL (ng g ) nr (30) 75 nr (30) 100 nr (30) 100 nr (30) nr (30) nr (30) nr (30) nr (30) 30 nr (30) nr (30) nr (30) 50 nr (30)
R2 (%) 99.9 99.4 99.9 99.8 99.8 99.9 99.8 99.9 99.9 99.9 99.9 99.9 99.9 98.9 99.9 99.9 99.7
n 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42 42
Plof (%) 73.3 11.3 24.8 53.7 80.8 11.5 21.2 99.7 99.2 99.0 59.3 89.5 9.4 98.1 72.0 28.7 6.0
–1 –2 –1 –1 –1 –1 –1 –1 –1 –2 –1 –1 –1 –2 –1 –2
b [1/(ng g )] 6.9⋅10 5.1⋅10 4.8⋅10 5.5⋅10 1.6⋅10 5.6⋅10 6.3⋅10 5.1⋅10 6.9⋅10 4.5⋅10 4.5⋅10 7.3⋅10 7.7⋅10 1.382 1.2⋅10 6.4⋅10 1.1⋅10–1
sb [1/(ng g–1)] 4⋅10–4 1⋅10–2 4⋅10–3 4⋅10–3 2⋅10–3 4⋅10–3 5⋅10–3 4⋅10–3 4⋅10–4 2⋅10–3 2⋅10–3 2⋅10–3 4⋅10–4 8⋅10–3 7⋅10–4 2⋅10–4 1⋅10–3
sy/x 4.2⋅10–2 1.1 4.3⋅10–1 4.2⋅10–1 2.1⋅10–1 4.8⋅10–1 5.4⋅10–1 5.1⋅10–1 5.0⋅10–2 2.5⋅10–1 2.2⋅10–1 2.5⋅10–1 5.0⋅10–2 9.0⋅10–1 7.6⋅10–2 2.7⋅10–2 1.4⋅10–2
–1
LOD (ng g ) 0.3 0.2 0.4 0.3 0.6 0.4 0.4 0.4 0.3 0.2 0.2 0.2 0.3 0.3 0.3 0.2 0.6
–1
LOQ (ng g ) 0.9 0.8 1.3 1.1 2.0 1.3 1.3 1.5 1.1 0.8 0.7 0.5 1.0 1.0 1.0 0.6 2.0
CCα (ng g–1) 30.5 30.6 30.9 101.4 30.8 100.8 30.3 30.7 30.6 30.7 30.3 30.8 30.3 30.8 30.7 50.2 31.0
–1
CCβ (ng g ) 30.9 31.2 31.9 102.7 31.6 101.7 30.7 31.3 31.2 31.4 30.7 31.6 30.6 31.6 31.5 50.4 32.0
MRLs, maximum residue limits; nr, not regulated antibiotic; R2, determination coefficient; n, points of calibration; b, slope; sb, slope standard deviation; sy/x, regression standard
deviation; LOD, limit of detection; LOQ, limit of quantification; CCα, decision limit; CCβ, detection capability. a The MRL assigned to not regulated quinolone antibiotics
corresponds to the minimum MRL value for regulated quinolones, which corresponds 30 ng g–1 (for danofloxacin, DAN).
Desarrollo y validación de métodos analíticos
Selectivity. The specificity of the (1.0, 2.5 and 7.5 ng g-1) rather to the
method was demonstrated by LC−MS/MS MLRs.
analysis of blank raw cow milk samples. Precision was determined from
Retention times of the analytes showed no triplicate milk samples (two injections of
interferences after analysis of the blank each one) at these levels during the same
samples and after analysis of spiked day (repeatability) and in five successive
matrices with all studied antibiotics. These days (reproducibility). Precision was
observations approve the high selectivity expressed as relative standard deviation
of the LC−MS/MS method. (RSD, %). The values obtained are
Sensitivity. The limits of detection summarized in Table 4. RSD values fell
(LODs) and quantification (LOQs) were between 0.3% and 7.1%. All compounds
calculated by taking into consideration the were within the acceptable limits for
minimum concentration of analyte that the bioanalytical method validation, which are
method can detect, with a signal-to-noise considered ≤15% of the actual value,
ratio of 3 for LODs and 10 for LOQs, except at the LOQ, which it should not
using the quantification transition. Table 3 deviate by more than 20%. The data
shows the obtained values. It is important indicate that the method is reproducible.
to indicate that even though the freeze-
drying process produces a strong
concentration of the matrix, which will
cause inevitably an increase of matrix
effects, the careful optimization of
extraction process resulted in a sensitive
analytical method, with low LOQs,
between 0.3 and 2.0 ng g-1, which were
lower than the corresponding MRLs as is
shown in Table 3.
Accuracy (precision and trueness).
Since the LOQs of the method are
markedly lower than the MLRs, in order to
ensure the proper operation of the method,
the study of accuracy was performed at
three concentration levels near the LOQ
94
Capítulo 3
Table 4
Accuracy of the method. Precision and trueness.
Spiked Recovery Precision Spiked Recovery Precision
(ng g–1) (%) (% RSD, n=30) (ng g–1) (%) (% RSD, n=30)
Quinolones β-lactams
1.0 99.4 2 1.0 98.1 3
PIP 2.5 99.9 0.6 PIR 2.5 97.7 6
7.5 100.1 0.5 7.5 103.8 5
1.0 100.5 2 1.0 98.0 4
MAR 2.5 99.7 2 QUI 2.5 98.1 3
7.5 99.9 2 7.5 100.1 2
1.0 100.1 2 1.0 99.6 3
OFL 2.5 101.5 2 LON 2.5 99.8 3
7.5 97.2 3 7.5 98.7 4
1.0 98.7 2 1.0 97.5 3
ENO 2.5 101.2 3 LEX 2.5 97.1 3
7.5 101.3 1 7.5 100.5 3
1.0 96.8 3 1.0 99.6 7
NOR 2.5 98.9 3 ZOL 2.5 99.6 5
7.5 101.5 3 7.5 100.3 5
1.0 98.0 2 1.0 99.3 5
CIP 2.5 97.9 2 AMP 2.5 99.2 3
7.5 98.6 3 7.5 101.7 3
1.0 102.7 3 1.0 98.5 3
DAN 2.5 99.1 3 PER 2.5 99.7 3
7.5 99.6 3 7.5 100.0 3
1.0 99.6 5 1.0 102.1 4
ENR 2.5 99.2 3 TIO 2.5 100.7 4
7.5 100.9 2 7.5 101.2 4
1.0 99.4 2 1.0 96.7 3
LOM 2.5 99.3 2 PENG 2.5 97.5 2
7.5 99.6 3 7.5 96.0 3
1.0 102.0 3 1.0 94.9 2
DIF 2.5 99.8 3 OXA 2.5 96.8 5
7.5 99.4 2 7.5 97.3 4
1.0 98.4 4 1.0 98.7 4
SAR 2.5 99.4 3 CLO 2.5 100.0 3
7.5 101.2 2 7.5 99.9 5
1.0 99.4 3 1.0 97.5 5
CIN 2.5 104.2 2 DIC 2.5 99.1 3
7.5 99.1 3 7.5 99.5 3
1.0 100.5 6 1.0 97.7 3
MOX 2.5 99.9 3 NAF 2.5 97.3 5
7.5 100.1 2 7.5 98.6 2
1.0 100.3 6 1.0 96.8 3
DKP-
OXO 2.5 99.8 2 2.5 99.4 3
AMO
7.5 100.2 1 7.5 97.2 5
1.0 99.4 2
NAL 2.5 98.6 3
7.5 101.1 3
1.0 97.4 3
FLU 2.5 97.0 2
7.5 100.8 2
1.0 98.9 4
PIRO 2.5 100.4 2
7.5 104.5 3
95
Desarrollo y validación de métodos analíticos
97
Desarrollo y validación de métodos analíticos
3.4. Application of the method only for positive samples are shown in
Table 5. Samples with higher
The validated method was applied for concentrations than the established linear
the determination of antibiotic (quinolone dynamic range were appropriately diluted.
and β-lactam) residues in 28 raw cow milk Figure 5 shows examples of
samples from medicated and not chromatograms for two of the analyzed
medicated cows. Concentration values positive samples.
98
Capítulo 3
DKP-AMO DIKETO
Fig. 5 UHPLC–MS/MS chromatograms for two positive raw cow milk samples: S03 (A) and S04 (B),
containing the corresponding surrogates (CIC and PIPE).
99
Desarrollo y validación de métodos analíticos
100
Capítulo 3
101
Desarrollo y validación de métodos analíticos
coupled to tandem mass spectrometry, Jiménez, V., Rúbies, A., Centrich, F.,
Laboratory validation in line with the Companyó R., & Guiteras J. (2011).
European Union Commission Decision Development and validation of a
657/2002/EC. Journal of Chromatography multiclass method for the analysis of
A, 1216, 794-800. antibiotic residues in eggs by liquid
Carretero, V., Blasco, C., & Picó Y. (2008). chromatography-tandem mass
Multi-class determination of antimicrobials spectrometry. Journal of Chromatography
in meat by pressurized liquid extraction A, 1218, 1443-1451.
and liquid chromatography-tandem mass Junza, A., Amatya, R., Barrón, D., & Barbosa,
spectrometry. Journal of Chromatography J. (2011). Comparative study of the LC–
A, 1209, 162-173. MS/MS and UPLC–MS/MS for the multi-
Chemat F., Zill-e-Huma, & Khan, M.K. (2011). residue analysis of quinolones, penicillins
Applications of ultrasound in food and cephalosporins in cow milk, and
technology: Processing, preservation and validation according to the regulation
extraction. Ultrasonics Sonochemistry, 18, 2002/657/EC. Journal of
813-835. Chromatogratography B, 879, 2601-2610.
Council Regulation No 1831/2003 of the Junza, A., Dorival-García, N., Zafra-Gómez, A.,
European Parliament and of the Council of Barrón, D., Ballesteros, O., Barbosa, J.,
22 September 2003 on additives for use in Navalón, A. (2014). Multiclass method for
animal nutrition. Off. J. Eur. Comm. L 268 the determination of quinolones and β-
(2003) 29-43. lactams, in raw cow milk using dispersive
Commission of the European Communities, liquid-liquid microextraction and ultra
Commission Regulation (EU) No. 37/2010 high performance liquid chromatography-
of 22 December 2009 on tandem mass spectrometry. Journal of
pharmacologically active substances and Chromatography A, 1356, 10-22.
their classification regarding maximum Karageorou, E.G., & Samanidou, V.F. (2013)
residue limits in foodstuffs of animal Multi-residue LC-MS/MS analysis of
origin, Off. J. Eur. Comm. 37/2010 (2009) cephalosporins and quinolones in milk
L15/1. following ultrasound assisted matrix solid
European Commission Regulation (2002). phase dispersive extraction combined with
Commission Decision 2002/657/EC of 12 QuEChERS methodology. Journal of
August 2002 implementing Council Separation Science, 36, 2020-2027.
Directive 96/23/EC concerning the Karageorou, E.G., Samanidou, V.F., &
performance of analytical methods and the Papadoyannis, I.N. (2012). Ultrasound
interpretation of results. Official Journal of assisted matrix solid phase dispersive
the European Union, L221, 8-36. extraction for the simultaneous analysis of
Hermo, M.P., Barrón, D., & Barbosa, J. (2005). β-lactams (four penicillins and eight
Determination of residues of quinolones in cephalosporins) in milk by HPLC-DAD.
pig muscle. Analytica Chimica Acta, 539, Journal of Separation Science, 35, 2599-
77-82. 2607.
102
Capítulo 3
103
Desarrollo y validación de métodos analíticos
104
CAPÍTULO 4
En el primer artículo, además de los patrones y leche fortificada con ENR, CIP, DIF y
SAR, se analizaron 4 muestras de leche procedentes de vacas medicadas con ENR.
Dichas muestras fueron calentadas y analizadas como se ha comentado anteriormente.
En el segundo artículo, de manera análoga, se estudió en qué se transformaban las β-
lactamas (AMOX, PENG, PIR y TIO) al calentar y se analizaron dos muestras de leche
107
Metabolitos y productos de transformación
En el último artículo, se han analizado muestras de leche de vaca medicada con ENR
durante los 3 días de tratamiento y durante los 4 días posteriores al cese del tratamiento
farmacológico. Además de buscar y elucidar nuevos metabolitos, se ha estudiado la
posible ruta de metabolismo seguida por ENR y como varía el perfil metabólico durante
los 7 días indicados (durante y después del tratamiento con ENR). Se han usado
herramientas quimiométricas para encontrar marcadores que nos permitan diferenciar
entre las leches de vacas que están recibiendo tratamiento farmacológico, aquellas
procedentes de vacas para las que el tratamiento ya está finalizado e incluso distinguir
entre estas leches y las procedentes de vacas que no han sido medicadas.
108
Capítulo 4
109
Metabolitos y productos de transformación
110
Capítulo 4
111
Metabolitos y productos de transformación
112
Capítulo 4
113
Metabolitos y productos de transformación
114
Capítulo 4
115
Metabolitos y productos de transformación
116
Capítulo 4
117
Metabolitos y productos de transformación
118
Capítulo 4
119
Metabolitos y productos de transformación
120
Capítulo 4
121
Metabolitos y productos de transformación
122
Capítulo 4
Supporting information
123
Metabolitos y productos de transformación
124
Capítulo 4
125
Metabolitos y productos de transformación
126
Capítulo 4
127
Metabolitos y productos de transformación
128
Capítulo 4
129
Metabolitos y productos de transformación
130
Capítulo 4
131
Metabolitos y productos de transformación
132
Capítulo 4
133
Metabolitos y productos de transformación
134
Capítulo 4
135
Metabolitos y productos de transformación
136
Capítulo 4
137
Metabolitos y productos de transformación
Supporting information
138
Capítulo 4
Elucidation comments
CEPHAPIRIN (PIR)
The mass spectrum of PIR-1 (m/z 226.0646) shows common fragments with that of PIR.
Among them, m/z 152.0164 and 124.0216 come from the side chain of the β-lactam ring
and m/z 181.0429, 209.0376 from the cleavage of β-lactam ring. PIR-1 is 45.0215 Da
higher than the fragment m/z 181.0429. This mass increase corresponds to a molecular
fragment CH 3 NO. Therefore, the TP is suggested to be the result of the cleavage of the
As for PIR-1, fragments from the β-lactam ring side chain (m/z 112.0214, 124.0214 and
152.0164) are observed for PIR-2 (m/z 229.0641). The fragment m/z 211.0533
PIR-1 MS description. The mass of PIR-2 differs in a water molecule mass from the
first fragment at m/z 211.0533. Thus, on the view of the structure proposed for this
former.
PIR-9 (m/z 440.0576) has a mass increase of 15.9946 Da respect to PIR without any
change in DBE. An hydroxylated form of PIR may account for this observation.
139
Metabolitos y productos de transformación
previously, fragment m/z 209.0376 corresponds to the cleavage of the β-lactam ring.
The fragment m/z 207.0219 is analogous to that at m/z 209.0376 observed for PIR-1.
Therefore, the OH group is located in this part of the molecule. In Table A, the most
Full structures for PIR-3 (m/z 268.0206) and PIR-10 (m/z 458.0237) could not be
assigned. The fragments m/z 112.0216 and 152.0165 in the MS of PIR-3 seem to
indicate that the compound contains the side chain of the β-lactam ring of PIR.
Additionally, fragments associated with pyridine (m/z 112.0216, 124.016 and 152.0165)
326.0180), is observed. From these observations it can be deduced that PIR-10 differs
mainly from PIR in the pyridine moiety while the rest of the molecule is not altered.
CEFTIOFUR (TIO)
In the fragmentation study of the parent compounds the ion at m/z 241.0390 was
observed. This peak was assigned to the cleavage of the β-lactam ring in the parent TIO
antibiotic. When the MS spectrum of TIO-1 was studied, m/z 243.0545 was determined
to be the molecular ion. The difference of 2H between these ions, and the presence of
common fragments at m/z 156.0228 and 126.0121 in the spectra of the two compounds,
permits to suggest the structure of TIO-1 as the aldehyde resulting from the cleavage of
In the MS of TIO-3 the fragment m/z 396.0428, as in the parent TIO compound, is
observed. This fragment corresponds to the loss of thiofuroic acid from the parent
carboxylic acids in the molecule. In Table A the suggested structure for TIO-3 and
The MS of TIO-4 (m/z 428.0698) shows common fragments with that of TIO-3 (m/z
396.0428, 352.0526, 201.0436 and 126.0120). This common fragmentation for the two
mass between the two TPs fits with a methylation reaction. As only one decarboxylation
to a methylated TIO-3.
TIO-4 and TIO-5 have the same exact mass, which indicates the isomeric nature for
these two TPs. Nevertheless, fragmentation is very different from one to the other. The
loss of hydrogen sulfide (H 2 S) (m/z 428.0693 → 394.0818) that TIO-5 undergoes seem
to indicate that the sulphur atom is not included in a ring. Moreover, the loss of CO 2
(m/z 428.0693 → 384.0797) indicates that the molecule has a carboxylic acid. The
molecular peak, which is only is possible in the dihydrothiazine ring. In spite of these
indications and the high fragmentation observed for this TP, it has not been possible to
141
Metabolitos y productos de transformación
PENICILLIN G (PENG)
Among the TPs detected for penicillin G, PENG-3 (m/z 351.1020) resulted to have 16
increase in DBE in one additional unit (DBE:10). These data suggest for PENG-3 the
structure of oxidized PENG. The ion that corresponds to one of the fragments from the
the β-lactam ring cleavage (m/z 176.0709) is observed. However, its complementary ion
(m/z 160.0423) is not visible in the spectrum. This observation led us to suggest that the
oxidation has taken place on the thiazolidine ring of the parent PENG. The fragment m/z
301.1189, resulting from the loss H 2 OS, resulted fundamental to assign sulfoxide-
PENG-8 (m/z 313.1223) differs only in one oxygen atom from PENG-7 (m/z 297.1271)
and they share some fragments in common in their MS spectra (m/z 249.1235 and
120.0808). The fragment 166.0533 indicates that the additional oxygen atom in
Figure 2E shows the MS/MS spectrum of PENG-9. The exact mass of PENG-9 (m/z
PENG-9 spectrum. Therefore, it can be suggested that methylation took place on the
carboxylic acid formed after β-lactam ring opening. The suggested structure is shown in
Figure 2E.
142
Capítulo 4
A 1)
O
O
HO OH
O
N
N
H S
NH3
AMOX
m/z 366.1118
HO
O
O OH
N NH O
H
H 3N
S
OH
AMOX-3
m/z 384.1224
HO
O
O
O H2
O NH N OH
OH HO
HN
N HN S
H
H3N
O
S
AMOX-1 AMOX-2
m/z 340.1326 m/z 366.1118
143
Metabolitos y productos de transformación
O
A 2)
S NH2
N
H
HO OH
HN O O
PIR-1
m/z 226.0645 S
N
H
O
HN
OH
O
PIR-2
O
N
m/z 229.0641
S O
N
H S
HN
O
PIR-7
OH
m/z 396.0682 O
O
N
S
OH
N
H S
O
HN
OH
O
PIR-5 O O
N
m/z 382.0526
S O
O O N
O O H S
HN
S N PIR
N OH
H O m/z 424.0632
HN S
O O
PIR-8
O
m/z 396.0682 N
S
N O
H S OH
O
HN
PIR-4 OH O O
N
m/z 364.0420
S O
N
H S
N
PIR-9
O OH
m/z 440.581
O
O
H
S N
N
H O
HN S
PIR-6
m/z 382.0526
144
Capítulo 4
A 3)
O N O O O
O N
N
H3N
N HN N OH
O
S O
H3N S HN
S
TIO
O TIO-1
m/z 524.0363
m/z 243.0546
O O
O O
O
OH N N
O O N OH
H
O S
N
N
N
OH
O N TIO-4
H S
S m/z 428.0693
H3N
N
S
TIO-2 O OH
H3N m/z 414.0537 O O
N N
O N OH
H
S
N
S TIO-3
H3N m/z 414.0537
145
Table A. Structure elucidation of transformation products detected in thermally treated milk samples spiked with AMOX, PIR, TIO and PENG.
160.0427
O
O
H2
NH N
207.0762 [C 10 H 11 N 2 O 3 ]+ OH
AMOX- 366.1118 [6,8,12,16,21,
366.1116 -0.6 9 160.0427 [C 6 H 10 NO 2 S]+ HO
2 [C 16 H 20 N 3 O 5 S]+ 28-30]
113.0344 [C 4 H 5 N 2 O 2 ]+ HN S
113.0346 O
207.0764
HO
367.0955 O
O
[C 16 H 19 N 2 O 6 S]+ OH
340.1322 340.1326
[C 15 H 22 N 3 O 4 S]+ N
AMOX- 384.1224 H NH [6,8,12,16,21,
384.1226 0.5 8 323.1058 H3N O
3 [C 16 H 22 N 3 O 6 S]+ 28,29]
[C 15 H 19 N 2 O 4 S]+ 367.0958
S
189.0690 [C 7 H 13 N 2 O 2 S]+
160.0424 [C 6 H 10 NO 2 S]+ OH
PIR
209.0379
112.0216 O
209.0376 [C 9 H 9 N 2 O 2 S]+
181.0429 [C 8 H 9 N 2 OS]+ S NH2
226.0645
PIR-1 226.0646 0.4 6 152.0164 [C 7 H 6 NOS]+ N --
[C 9 H 12 N 3 O 2 S]+ H
124.0216 [C 6 H 6 NS]+
HN O
112.0215 [C 5 H 6 NS]+ 181.0430
152.0165
124.0216 HO OH
211.0533 [C 9 H 11 N 2 O 2 S]+ O
229.0641 152.0164 [C 7 H 6 NOS]+
PIR-2 229.0642 0.4 5 S --
[C 9 H 13 N 2 O 3 S]+ 124.0214 [C 6 H 6 NS]+ N 211.0536
112.0214 [C 5 H 6 NS]+ H
HN
250.0099 [C 10 H 8 N 2 OS 2 ]+
157.0063 [C 5 H 5 N 2 O 2 S]+
268.0209
PIR-3 268.0206 -1.1 8 152.0164 [C 7 H 6 NOS]+ n.a --
[C 10 H 10 N 3 O 2 S 2 ]+
117.0117 [C 3 H 5 N 2 OS]+
112.0214 [C 5 H 6 NS]+
320.0524 209.0379 O
C 14 H 14 N 3 O 2 S 2 ]+ O O
292.0570 [C 13 H 14 N 3 OS 2 ]+
O
364.0420 226.0227 [C 9 H 10 N 2 OS 2 ].+ N
PIR-4 364.0419 -0.3 11 320.0522 [20,21,25]
[C 15 H 14 N 3 O 4 S 2 ]+ 209.0376 [C 9 H 9 N 2 O 2 S]+ S
169.0427 [C 7 H 9 N 2 OS]+ N
H S
152.0164 [C 7 H 6 NOS]+ HN 226.0229
112.0215 [C 5 H 6 NS]+ 169.0430
364.0419
O
[C 15 H 14 N 3 O 4 S 2 ]+
OH
320.0524 292.0573 O
[C 14 H 14 N 3 O 2 S 2 ]+ O
382.0526 292.0570 [C 13 H 14 N 3 OS 2 ]+ N
PIR-5 382.0523 -0.8 10 [20,21,25]
[C 15 H 16 N 3 O 5 S 2 ]+ 226.0227 [C 9 H 10 N 2 OS 2 ].+ S
OH
209.0376 [C 9 H 9 N 2 O 2 S]+ N
H S
169.0427 [C 7 H 9 N 2 OS]+ HN
152.0164 [C 7 H 6 NOS]+ 364.0420
112.0215 [C 5 H 6 NS]+
338.0628
338.0627
294.0729
[C 14 H 16 N 3 O 3 S 2 ]+
227.0307
294.0728 [C 13 H 16 N 3 OS 2 ]+ O OH
271.0204 O
O
382.0526 [C 10 H 11 N 2 O 3 S 2 ]+ H
PIR-6 382.0522 -1.0 10 S N [21,25]
[C 15 H 16 N 3 O 5 S 2 ]+ 227.0306 [C 9 H 11 N 2 OS 2 ]+
N
169.0427 [C 7 H 9 N 2 OS]+ H O
152.0164 [C 7 H 6 NOS]+ HN S
112.0215 [C 5 H 6 NS]+
271.0206
364.0419 O
[C 15 H 14 N 3 O 4 S 2 ]+ OH
O
320.0524
[C 14 H 14 N 3 O 2 S 2 ]+ O
396.0682 N
PIR-7 396.0678 -1.0 10 292.0570 [C 13 H 14 N 3 OS 2 ]+ [20]
[C 16 H 18 N 3 O 5 S 2 ]+ S
226.0227 [C 9 H 10 N 2 OS 2 ].+ N
O
209.0376 [C 9 H 9 N 2 O 2 S]+ H S
152.0164 [C 7 H 6 NOS]+ HN
364.0420
112.0215 [C 5 H 6 NS]+
364.0420
O O
O O
364.0423[C 15 H 14 N 3 O 4 S 2 ]+
396.0682 352.0782 S N
PIR-8 396.0678 -1.0 10 [20]
[C 16 H 18 N 3 O 5 S 2 ]+ [C 15 H 18 N 3 O 3 S 2 ]+ N OH
112.0215 [C 5 H 6 NS]+ H
HN S
352.0784
O
422.0471 OH
[C 17 H 16 N 3 O 6 S 2 ]+ O
378.0571 OH O O
440.0581 [C 16 H 16 N 3 O 4 S 2 ]+ N
PIR-9 440.0576 -1.1 11 422.0475 --
[C 17 H 18 N 3 O 7 S 2 ]+ 318.0361 S O
[C 14 H 12 N 3 O 2 S 2 ]+ N
H S 318.0.365
269.0046 [C 10 H 9 N 2 O 3 S 2 ]+ N 170.0270 242.0178
253.0094 [C 10 H 9 N 2 O 2 S 2 ]+
242.0174 269.0049
[C 9 H 10 N 2 O 2 S 2 ].+
225.0147 [C 9 H 9 N 2 OS 2 ]+
207.0219 [C 9 H 7 N 2 O 2 S]+
170.0270 [C 7 H 8 NO 2 S]+
152.0164 [C 7 H 6 NOS]+
112.0215 [C 5 H 6 NS]+
398.0031
[C 18 H 10 N 2 O 5 S 2 ]+
354.0130
458.0237 [C 17 H 10 N 2 O 3 S 2 ]+
PIR-10 458.0245 1.7 15 n.a --
[C 20 H 14 N 2 O 7 S 2 ]+ 326.0180
[C 16 H 10 N 2 O 2 S 2 ]+
310.0260 [C 12 H 10 N 2 O 6 S]+
141.0478 [C 6 H 9 N 2 S]+
TIO
144.0226
O
126.0120
+
196.0177 [C 9 H 9 N 4 O 3 S 2 ] N 156.0226
243.0546 156.0223 [C 5 H 6 N 3 OS]+ 196.0181 N
TIO-1 243.0545 -0.4 6 H3N --
[C 8 H 11 N 4 O 3 S]+ 144.0224 [C 4 H 6 N 3 OS]+
O
126.0119 [C 4 H 4 N 3 S]+
S O
HN
241.0390
O
OH
O
156.0226
O
+ N
285.0109 [C 9 H 9 N 4 O 3 S 2 ]
414.0537 241.0389 [C 8 H 9 N 4 O 3 S]+ N
OH
TIO-2 414.0533 -1.0 10 O N [31,32]
[C 14 H 16 N 5 O 6 S 2 ]+ 156.0225 [C 5 H 6 N 3 OS]+ H S
285.0111
N
H3N
396.0428 326.0740
[C 14 H 14 N 5 O 5 S 2 ]+
169.0430 O OH
370.0636
O O
[C 13 H 16 N 5 O 4 S 2 ]+
352.0526 N N
414.0537 [C 13 H 14 N 5 O 3 S 2 ]+ O N OH
TIO-3 414.0533 -1.0 10 --
[C 14 H 16 N 5 O 6 S 2 ]+ 326.0737 H
[C 12 H 16 N 5 O 2 S 2 ]+ S 370.0638
259.0491 [C 8 H 11 N 4 O 4 S]+ N
126.0120 259.0496
201.0436 [C 6 H 9 N 4 O 2 S]+ S
169.0436 [C 7 H 9 N 2 OS]+ 201.0441
126.0120 [C 4 H 4 N 3 S]+ H3N
410.0589
[C 14 H 12 N 5 O 4 S 2 ]+
396.0428
[C 14 H 14 N 5 O 5 S 2 ]+ 271.0383
O O
384.0798 O O
[C 14 H 18 N 5 O 4 S 2 ]+
N N
352.0526
O N OH
428.0693 [C 13 H 14 N 5 O 3 S 2 ]+ H
TIO-4 428.0698 1.2 10 --
[C 15 H 18 N 5 O 6 S 2 ]+ 317.0371 S 384.0795
[C 10 H 13 N 4 O 4 S 2 ]+ N
227.0485
285.0110 [C 9 H 9 N 4 O 3 S 2 ]+
271.0384 S
317.0373
[C 10 H 11 N 2 O 5 S 2 ]+ H3N
227.0484 [C 9 H 11 N 2 O 3 S]+ 285.0111
201.0436 [C 6 H 9 N 4 O 2 S]+
126.0120 [C 4 H 4 N 3 S]+
396.0429
[C 14 H 14 N 5 O 5 S 2 ]+
394.0818 [C 15 H 16 N 5 O 6 S]+
384.0798
[C 14 H 18 N 5 O 4 S 2 ]+
428.0693
TIO-5 428.0697 0.9 10 362.0553 [C 14 H 12 N 5 O 5 S]+ n.a --
[C 15 H 18 N 5 O 6 S 2 ]+
350.0917 [C 14 H 16 N 5 O 4 S]+
329.0370
[C 11 H 13 N 4 O 4 S 2 ]+
318.0654 [C 13 H 12 N 5 O 3 S]+
297.0112 [C 10 H 9 N 4 O 3 S 2 ]+
285.0652 [C 10 H 13 N 4 O 4 S]+
265.0388 [C 10 H 9 N 4 O 3 S]+
253.0394 [C 9 H 9 N 4 O 3 S]+
225.0504 [C 9 H 9 N 2 O 5 ]+
181.0609 [C 8 H 9 N 2 O 3 ]+
167.0449 [C 7 H 7 N 2 O 3 ]+
126.0120 [C 4 H 4 N 3 S]+
PENG
263.1213
174.0583 O
+ 136.0737 OH
263.1220 [C 14 H 19 N 2 OS]
O
177.1027 [C 10 H 13 N 2 O]+ H2N
309.1267
PENG-1 309.1278 3.4 7 174.0588 [C 7 H 12 NO 2 S]+ [3,6,15,33]
[C 15 H 21 N 2 O 3 S]+ 128.0529
136.0762 [C 8 H 10 NO]+ N
S
H
128.0533 [C 6 H 10 NS]+
177.1022
138.0917 289.1005
289.1008
O
[C 15 H 17 N 2 O 2 S]+ O
243.0953
243.0953 [C 14 H 15 NS]+
335.1063 203.0818 [C 11 H 11 N 2 O 2 ]+ H2
PENG-2 335.1060 -0.9 9 N [4,34]
[C 16 H 19 N 2 O 4 S]+ 176.0708 [C 10 H 9 NO 2 ]+ N O
159.0919 [C 10 H 11 N 2 ]+ 176.0706
138.0917 [C 8 H 12 NO]+ 159.0919 S
128.0531 [C 6 H 10 NS]+ 203.0815
OH
333.0912 305.0954
[C 16 H 17 N 2 O 4 S]+ 236.0376 O
323.1060
323.1065 O
OH
[C 15 H 19 N 2 O 4 S]+
O NH
305.0961
351.1009
PENG-3 351.1020 3.1 10 [C 15 H 17 N 2 O 3 S]+ --
[C 16 H 19 N 2 O 5 S]+
301.1189 [C 16 H 17 N 2 O 4 ]+ N
S
H
236.0380 [C 11 H 10 NO 3 S]+ 176.0706
203.0817 [C 11 H 11 N 2 O 2 ]+ O
189.0692 301.1189
189.0694 [C 7 H 13 N 2 O 2 S]+
176.0709 [C 10 H 9 NO 2 ]+
309.1267
335.1156 O O 335.1060
[C 16 H 19 N 2 O 4 S]+
OH
309.1261
353.1166 [C 15 H 21 N 2 O 3 S]+ HN
PENG-4 353.1156 -2.7 8 [3,6,15,33]
[C 16 H 21 N 2 O 5 S]+ 263.1205 [C 14 H 19 N 2 OS]+
NH2
174.0579 [C 7 H 12 NO 2 S]+
160.0423 [C 6 H 10 NO 2 S]+ 160.0427 S O
OH
335.1060
285.1267 86.0964
335.1165
O O
[C 16 H 19 N 2 O 4 S]+
285.1270 N
420.1952 [C 13 H 21 N 2 O 3 S]+
PENG-5 420.1961 1.9 9 HN --
[C 21 H 30 N 3 O 4 S]+ 261.1602 [C 15 H 21 N 2 O 2 ]+
176.0709 [C 10 H 9 NO 2 ]+ 176.0706 NH2
160.0423 [C 6 H 10 NO 2 S]+ O
261.1598 S
86.0965 [C 5 H 12 N]+
OH
Capítulo 4
1
Department of Analytical Chemistry, Campus de l’Alimentació de Torribera,
University of Barcelona, Avda. Prat de la Riba, 171, 08921 Sta. Coloma de
Gramenet, Barcelona, Spain
2
Department of Analytical Chemistry, University of Barcelona, Martí i Franquès,
1-11, 08028 Barcelona, Spain
3
Department of Pharmacology and Therapeutic Chemistry, Campus de
l’Alimentació de Torribera, University of Barcelona, Avda. Prat de la Riba, 171,
08921 Sta. Coloma de Gramenet, Barcelona, Spain
ABSTRACT
153
Metabolitos y productos de transformación
154
Capítulo 4
155
Metabolitos y productos de transformación
Merck (Darmstadt, Germany). Water M7). The samples were stored at -20ºC
was generated by a Milli-Q purification prior to analysis.
system of Millipore (Billerica, MA,
USA).
2.3. Heat treatment of samples
Solution of 0.1 mol·L-1 sodium
dihydrogenphosphate was adjusted to pH All cow milk samples were exposed to
10 with 5 mol·L-1 NaOH. thermal treatments consisting of heating
at 120ºC for 20 and 60 min (samples
Polymeric cartridges Oasis HLB
referred to as T120.20 and T120.60
(3cm3·60 mg-1) supplied by Waters
respectively) before the analysis.
(Mildford, MA, USA) were used for
Previously to heating, samples were also
solid phase extraction (SPE).
analysed. The results obtained were
Membrane filters Ultra free Durapore considered as control values (T0).
PVDF 0.22 µm from Millipore were
2.4. Sample preparation
used to filter the extract before injection
into LC-LTQ-Orbitrap. A validated method for determination of
quinolones and β-lactams in cow milk
2.2. Sample collection
was used for sample preparation [5].
Milk samples were provided by the farm Thus, to 2 g of milk, 0.5 mL of 0.1
La Saireta S.C.P (Vallfogona de mol·L-1 sodium dihydrogenphosphate
Balaguer, Lleida, Spain). Cows were solution at pH 10, and 2 mL of water
pharmacologically medicated with were added. The samples were shaken
Enrovet (Group Divasa Farmavic, Vic, using a vortex and were subsequently
Spain) whose active principle is centrifuged at 6000 rpm for 5 min. A
enrofloxacin (ENR). The SPE extraction was carried out with the
pharmacological treatment consisted of supernatant. The SPE cartridges were
the intramuscular administration of 5 preconditioned successively with 1 mL
mg·kg-1 of drug for three days. Milk of MeOH, 1 mL of water and 1 mL of
samples were collected before treatment 0.1 mol·L-1 sodium
(Blank sample (B)), for the three days of dihydrogenphosphate at pH 10. After
drug administration (M1-M3) and during sample loading, the cartridges were
the four days after the treatment (M4- washed with 3 mL of water and eluted
with 2 mL of MeOH. The methanolic
156
Capítulo 4
157
Metabolitos y productos de transformación
second one (360 → 342) was used for maximum injection time was set to 100
confirmation. ms with one micro scan for MS mode
and to 500 ms with one micro scan for
An Accela LC system coupled to an
MSn mode. Given that some metabolites
LTQ Orbitrap Velos mass spectrometer,
were not fragmented in the trap, TPs
from Thermo Scientific (Hemel
were fragmented in the HCD Collision
Hempstead, UK), with an ESI source in
Cell. The HCD potential selected was 45
positive mode was used in the
V. The mass range was from m/z 100 to
elucidation of metabolites. Metabolites
1000.
and degradation products were separated
on a Pursuit UPS C18 column (2.4 μm, 2
× 50 mm) from Varian (Harbor City,
2.6. Auxiliary equipments
CA, USA) using the following
chromatographic method: from 0 to 3.5 Samples were heated with a laboratory
min, 1% B; 4.5 min, 25% B; 5 min, 50% oven (Selecta, Barcelona, Spain). A
B; 6.5 min, 50% B; 7.5 min, 25% B; 8.5 vortex mixer VX-200 of Labnet
min, 10% B and 11 min, 1% B. The International (Edison, NJ, USA) and a
optimized conditions were source Rotanta 460RS centrifuge of Hettich
voltage, 3.5 kV; sheath gas (N 2 ), 40 Zentrifuguen (Tuttlingen, Germany)
(arbitrary units); auxiliary gas (N 2 ), 10 were used in sample treatment. The SPE
(arbitrary units); sweep gas (N 2 ), 10 process was performed in a Supelco
(arbitrary units); and capillary vacuum manifold with disposable liners
temperature, 275°C. Default values were for 24 cartridges connected to a Supelco
used for most other acquisition vacuum tank (Bellefonte, PA, USA).
parameters (Fourier transform (FT), The extract evaporation was carried out
Automatic gain control (AGC), target into a TurboVap LV of Caliper Life
1·106 for MS mode and 5·104 for Science (Hopkinton, MA, USA). A
MSn mode). Milk samples were first Crison 2002 potentiometer (± 0.1mV)
analysed in full MS mode setting the with a Crison 5203 combined pH
Orbitrap mass resolving power at 30,000 electrode (Barcelona, Spain) was used to
FWHM at m/z 400. The successive adjust of pH of the phosphate solution.
analyses were done in MSn mode setting
the Orbitrap mass resolving power at
15,000 FWHM at m/z 400. The
158
Capítulo 4
159
Metabolitos y productos de transformación
transformation products formed in milk prior to any thermal treatment, using the
animals. ENR was analysed in milk from that were thermally treated in two
medicated cows by LC-QqQ using the different conditions, namely: 120 oC for
matrix-matched calibration method with 20 min (T120-20) and 120 oC for 60 min
from 0.1 to 3 MRL, being MRL the obtained in the quantification of ENR in
(IS) could interfere in the search of treatment and decreased when the
metabolites and TPs, IS was not added administration of drug was finished.
milk samples from cows medicated with presented lower values of ENR than
160
Capítulo 4
ENR (µg/kg)
T0 T120-20 T120-60
1DT 16.1 ± 1.5 12.7 ± 1.9 10.7 ± 0.2
2DT 19.9 ± 11.8 ± 0.4 12.2 ± 0.2
3DT 21.9 ± 1.7 18.8 ± 1.8 12.9 ± 1.9
1PT 6.7 ± 2.2 6.2 ± 1.0 5.5 ± 0.1
2PT 6.1 ± 0.8 6.0 ± 0.1 3.9 ± 2.5
3PT 4.2 ± 0.3 3.3 ± 0.1 2.9 ± 0.1
4PT 2.5 ± 0.4 1.9 ± 0.2 1.4 ± 0.2
3.2. Search and characterization of CIP and ENR, respectively, were also
metabolites and TPs in milk from detected. Other ions found in samples
medicated cows were 263.0826, 291.0783, 334.1198,
346.1198, 348.1354, 360.1354,
In order to get information of non-target
374.1511, 376.1667 and the isomers
compounds (e.g., metabolites or
390.1460. These compounds fitted with
transformation products) in samples, a
those previously described [21].
high resolution ToF mass analyser was
Besides, twelve additional compounds
used. Spectra were acquired in full scan
were detected, which corresponded to
mode.
m/z 302.1348, 307.1095, 321.0886,
When treated and blank milk samples
329.1496, 350.1518, 350.1700 and
were compared, 22 compounds were
405.2135. Some of them were found to
detected in treated milk which did not
proceed from the quinolone structure
appear in blank samples. The
while others were attributed to changes
elucidation of the structure of these
in the cow metabolism as a consequence
compounds was carried out using the
of the pathologic process for which they
MS2 spectra obtained by LC-LTQ-
were treated.
Orbitrap. In addition to the principal
active principle administered, ENR (m/z
360.1718) and its main metabolite
ciprofloxacin (CIP) (m/z 332.1405), the
ions with m/z 306.1248 and 334.1561,
corresponding to desethyl derivates of
161
Metabolitos y productos de transformación
Table 2. Accurate m/z values, the molecular formula, the assignation error in ppm and
their retention times (t R ) for all new found ions.
Molecular
m/z experimental m/z theorical Error (ppm) t R (min)
formula [M + H]+
162
321.0886
100
A) B)
136.0762
12
120.0811
Relative Abundance
Relative Abundance
50 166.0865
6
Tyr – NH3
91.0543
CO CH2 CH2
2O
CO NH3
303.0782 107.0493 146.0604 206.0815
270.1124
120.0811 192.0656
217.0411 257.0724 262.0383 H2O 238.1230 284.1288 312.1206 329.1498
0 0
110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290 300 310 320 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300 320
m/z m/z
86.0964
100
C) D)
129.1026
100
Lys
237.0871
192.0656
Relative Abundance
Relative Abundance
84.0809 220.0605
120.0811 50
50
136.0761 350.1518 202.0499
101.0711 174.0551 NH3
H2O
H2O
CO2 + CH
209.0921 Lys – NH3
136.0759 164.0708
209.0923 330.1457
226.1189 146.0602 CO
NH3 312.1349 CO CO
184.1084 HF 94.0650
70.0653 166.0865 244.1297 H2O 131.1180 CO
202.1229 350.1705
H2O 274.1559
0 0
80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300 320 340 80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300 320 340
m/z m/z
Figure 1. MS/MS spectra of metabolites of ENR detected in thermally treated milk coming from medicated cows.
Metabolitos y productos de transformación
164
Capítulo 4
(3) resulted of the additional oxidation Phase II: Amino acid conjugations
of the aromatic ring. The oxidation in α
Figure 3 shows other metabolites from
position of N of piperazine led to a ring
the conjugation of several amino acids.
opening (4) and subsequent oxidation of
Thus, from (6) and the opening
ethyl group to give an amide (5) which
quinolone ring the conjugation of amino
was hydrolyzed resulting (6). This
acids like Lys and Tyr, or sometimes
compound can be also obtained from (2)
their deaminated analogous, could take
by inverting the order of oxidation and
place leading to (15) and (16). The
hydrolysis steps (7)(8). (9) can be
metabolite (13) losing the cyclopropyl
generated by formylation of (6) or for
was then conjugated with methyl-Lys
the oxidation of the piperazine ring of
giving (17).
the metabolite (10) which occurred
through formylation of (7). Other
metabolites from (6) were (11), (12) and
(13). (13) can also come from (5) by
oxidation of N aniline type and give
(14) by formylation.
165
O O O O
O O F F
F OH OH
OH O N N
1 2
NH NH
NH N N N
N
m/z 376.1667 O m/z 374.1511
O O
OH O O O O F O O O O
F F OH F F
OH OH OH OH
N N
N
3
N N N
4 10
N N N NH
N
H
NH2
H N
H H2N 7 H N
O
m/z 390.1460 m/z 334.1561 ENR m/z 332.1405 m/z 360.1354
m/z 360.1718
O O O O O O
F F F
OH OH OH
5
N N N N
8
NH
6
H2 N
H HN
NH H3N
O m/z 348.1354 m/z 306.1248 m/z 346.1198
O O
F
OH
O O O O
F N N
F H2
OH OH H N
H
9
H3N N
13 HO
N
H2
N
11
O
m/z 334.1198
O O m/z 263.0826 m/z 307.1089 O O
O F F
OH OH
14
H N NH N N
H
HO
H2
12
m/z 291.0783
m/z 321.0881
Figure 2. Suggested degradation pathway for ENR in milk coming from medicated cows (I).
OH
H3N
N
15
O O O
F m/z 329.1496
OH O O O O
N F HO
6
N OH OH
H
H3N N N N NH2 O O
H H H
m/z 306.1248 H3N H3N
OH
O
16
O
N N
H H
O O
F
OH
O O N
F
OH O O H2N
O
F
H3N N
13 OH CH3
H3N N
m/z 263.0826
H
NH3 17
m/z 350.1511
Figure 3. Suggested degradation pathway for ENR in milk coming from medicated cows (II).
Metabolitos y productos de transformación
168
Capítulo 4
155.0816
100
Glu
A)
Gly + Pro
Pro
Gly
302.1348
Relative Abundance
Glu
50
127.0867
205.0818
CO
85.0284
NH3 H2O
H2O
148.0604 187.0712
217.1076
170.0453 284.1267
0
80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300
m/z
120.0812
B)
12
Tyr Phe
182.0816
136.0761
Relative Abundance
165.0551
6
NH3
Tyr
CO2
103.0544
NH3 CO2
H2O
C) Gln – NH3
Lys
Lys
Relative Abundance
84.0808
222.1238
10 Phe
258.1451
120.0809
Phe
Phe + Lys
CO
166.0864 H2O
H2O
139.0868 195.1128 294.1814 304.1655 CO 405.2135
NH3 NH3
CO2
359.2084 387.2031
277.1549
0
80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300 320 340 360 380 400
m/z
Figure 4. MS/MS spectra of peptides detected in thermally treated milk coming from
169
Metabolitos y productos de transformación
170
Capítulo 4
A) 70 1
-
60
Blank Post-treatment
Scores on PC 2 (21.6%)
50 samples samples
3
40 26
25 Drug and +
30 - 64 metabolites
5 Treated
20 28
24 samples
7 30 27
29 23 21 19
10
10 9 48
43 14
11
18 20 12 13
4951
50 46 22 40 15
0 47
45 44 17
16
41
4233
-10 8 65 67
66 64 3937
34
3132
38
36
68 70 69
+ 62 35
-20 72 71 6361
5259
58 5360 55
5456 57
-30
-40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50
Scores on PC 1 (26.8%)
B) 0.08
330
341 332 347 486
283 350 263
415
259
271 325 273
301 369
247
225
265
222
328
218
285
292
266
287
255
217
256
211
2277
299
279
278
314
296
280
67
302
303
286
294
272
305 414
405275
412
417
342
411
289
326
419
379
375
298240
397
246
270 315
388
396
329452
453
348 437 611605
457
0.06 224
254
219
291 284
276
258
264
262311
310
253
458393
398
336 406
490 349 519
416
308 534
474 364
516 537 422
548
210
209
257227
306
234 229
297
251
221
318 461
410 496
499
324
510
479 623
628
656 616
613
632
502 575
550
569
316
567 487
300 589
585
352618
635
471597
615
376345
248
226 360
359373
491
493
488 413
428 670
655
661
665
664
431
389660
435
434 685 561
512565
666
485682663 564
508
514
579562 590
250
401355 386
500
521 433
408
558 676
450 607
600
Loadings on PC 2 (21.65%)
241
260
327 526
489
290 524
407675
427
680
441
451 322 596 528 606
269625576
609
573
568
560
592
556
538671
331184
317 507523 566
634
394
659 688
418
403 687
612
650 368 624
233
216
460 532
522
627
539
552
0.04 338 356 395 536293 637 503
472
440
480473
531362
443
645
242
244
377
423295
378
387381
581 677
281
261 268
157
497
574
288
307
158 639
649
320374
636
553 546520
545
540 517 239
163
150
153
367 557 651 392
344
343
358
354 420689
580629
409
572
447122 115
111673678
154 309
647 469 346
340 380
333
335
334
563 463
501 100
424 61 59
60
669 357
35
34339
116323
372312245
652 582197
321 505 118
228110108
109 686 527 598
646
648
0.02 468 657
20
608
19
1840
414 2 668
30 65
48
47
46
64
49 593
544
630 638
654
653
643
571 525
484252
214215
249
361 543
533
515 9417
482529 642
658
640
167
124
8 602 104
337 63
674
66 45504
159
617
44
38
12939
684
84
442106
282
274
186
391 476 237 1071 586 173 439170
641
644 67
79
662
622 382
201
203
191
165
89
85
11
12
212
177187
610 188
584 455
390436 492 232238 243179 213 603 91 230
231135
0 438384
400
679 667
626 477495445
587 551
601
595
185 22321 570555 370
363
559
429189 32 112
113
385
176
182
426
404
456
430
371 583
202
206190
475
194 554498 174 166672 365
351 99
192
198
164
494 464
459 518 454 193690 130 511
577 175 169 152 57
58
432
449
86
448 180
207
172
16087
1
81168
81
183
10
196
446
421 478 481
465 121
483 155Enr 399
425
55
56 50123
204
319
304
156
171 82
125127
547 128 Cip54 105
513 51
142
62
2772151
29
69120
71
103 140
444
466
467
470 138 200
199
205
195
73
7568
70
83 117
162
178 78
-0.02 462 530
509 102 402 383
236
97 144
24143 93
77
9
549
535541 136 11915
45
37
80
23
53
98
101
36
16 33
31
22
604 599 313
14 126366 147
146
145 90 95
92
88
52
74
96
766
28
588 614 2
149 353 220 43
591 542
578
148 7
-0.04 619
620633
594
631 621 139
141
133
134137
114
208
235
681506
683 132
131
Drug and
-0.06 metabolites
-0.04 -0.02 0 0.02 0.04 0.06
Loadings on PC 1 (26.88%)
Figure 5. Results of the exploratory study of milks by PCA. A) Plot of scores; B) Plot of
loading.
171
Metabolitos y productos de transformación
PCA was applied to the data matrix in the heating time. These results were
order to get an overall picture of the attributed to the progressive thermal
behavior of samples as a function of degradation of compounds when
veterinary and thermal treatment as well subjected to high temperatures.
as to identify features representative of
Regarding the map of variables, the plot
each sample class. As indicated above,
of loading of PC1 vs PC2 was complex
data was first autoscaled to equalize the
because the huge amount of features
influence of major and minor
retained (Figure 5B). Most of them,
contributions to the model. Results
however, were attributed to endogenous
obtained are summarized in Figure 5A.
compounds with altered (increased or
The scatter plot of scores of PC1 and
decreased) concentrations with respect
PC2 showed three main clusters
to the blank class. Components up-
corresponding to blanks, milks produced
expressed in blank milks were mainly
during the days when the cow was under
located to the left part of the graph. In
the pharmacological treatment (days 1
contrast, compounds such as ENR and
to 3) and milks obtained post-treatment,
related molecules, specific of samples
i.e., after finishing the drug
from medicated cow, were to the right.
administration (days 4 to 7). PC1
For instance, CIP and other metabolites
reasonably explained the sample
were encountered in the same area.
distribution depending on the ENR and
Degradation molecules occurring as a
ENR metabolite levels. It can be seen
consequence of milk heating were
that blanks were located to the left,
spread throughout the bottom-left
treated samples to the right, and post-
quadrant. Rather than xenobiotic nature,
treatment samples in the center,
these molecules seemed to be mainly
approximately. The influence of heating
related to transformation products of
treatment on the sample distribution was
diverse major endogenous components.
also evidenced in the graph. Samples
subjected to the thermal treatment
displayed lower scores on PC2,
especially for the longer heating 4. BIBLIOGRAPHY
periods. Besides, the plot suggested that [1] A. Fàbrega, J. Sánchez-Céspedes, S. Soto, J.
concentrations of ENR and ENR Vila. Quinolone resistance in the food chain. Int.
J. Antimicrob. Ag., 31 (2008) 307-315.
metabolites decreased with increasing
172
Capítulo 4
[2] F.J. Lara, A.M. García-Campaña, F. Alés- out supported liquid extraction (SOSLE), Anal.
Barrero, J.M. Bosque-Sendra, L.E.García- Chim. Acta, 820 (2013) 56-68.
Ayuso, Multiresidue Method for the
[8] B.J.A. Berendsen, L.A.A.M. Stolker,
determination of quinolone antibiotics in bovine
M.W.F. Nielen, Selectivity in the sample
raw milk by Capillary Electrophoresis-Tandem
preparation for the analysis of drug residues in
Mass Spectrometry, Anal. Chem., 78 (2006)
products of animal origin using LC-MS, TRAC-
7665-7673.
Trends Anal. Chem., 43 (2013) 229-239.
[3] http://www.fao.org/agriculture/dairy-
[9] A. Freitas, J. Barbosa, F. Ramos,
gateway/milk-and-milk-products
Development and validation of a multi-residue
[4] Commission of the European Communities, and multiclass ultra-high-pressure liquid
Commission Regulation (EU) No. 37/2010 of 22 chromatography-tandem mass spectrometry
December 2009 on pharmacologically active screening of antibiotics in milk, Int. Dairy J.,
substances and their classification regarding 33(2013) 38-43.
maximum residue limits in foodstuffs of animal
[10] E. Karageorgou, A. Myridakis, E.G.
origin, Off. J. Eur. Comm. 37/2010 (2009)
Stephanou, V. Samanidou, Multiresidue LC–
L15/1.
MS/MS analysis of cephalosporins and
[5] A. Junza, R. Amatya, D. Barrón, J. Barbosa. quinolones in milk following ultrasound-assisted
Comparative study of the LC–MS/MS and matrix solid-phase dispersive extraction
UPLC–MS/MS for the multi-residue analysis of combined with the quick, easy, cheap, effective,
quinolones, penicillins and cephalosporins in rugged, and safe methodology, J. Sep. Sci., 36
cow milk, and validation according to the (2013) 2020-2027.
regulation 2002/657/EC. J. Chromatogr. B, 879
[11] L. Kantiani, M. Farré, D. Barceló, Rapid
(2011) 2601- 261.
residue analysis of fluoroquinolones in raw
[6] A. Junza, N. Dorival-García, A. Zafra- bovine milk by online solid phase extraction
Gómez, D. Barrón, O. Ballesteros, J. Barbosa, followed by liquid chromatography coupled to
A. Navalón, Multiclass method for the tandem mass spectrometry, J. Chromatogr. A,
determination of quinolones and beta-lactams, in 1218 (2011) 9019-9027.
raw cow milk using dispersive liquid-liquid
[12] M. Lombardo-Agüí, L. Gámiz-Gracia, C.
microextraction and ultrahigh performance
Cruces-Blanco, A.M. García-Campaña,
liquid chromatography-tandem mass
Comparison of different sample treatments for
spectrometry, J. Chromatogr. A, 1356 (2014)
the analysis of quinolones in milk by capillary-
10-22.
liquid chromatography with laser induced
[7] A. Kaufmann, P. Butcher, K. Maden, S. fluorescence detection, J. Chromatogr. A, 1218
Walker, M. Widmer, Multi-residue (2011) 4966-4971.
quantification of veterinary drugs in milk with a
[13] M.P. Hermo, P. Gómez-Rodríguez, J.
novel extraction and cleanup technique: Salting
Barbosa, D. Barrón, Metabolomic assays of
173
Metabolitos y productos de transformación
amoxicillin, cephapirin and ceftiofur in chicken [19] J. Sun, L.K. Schnackenberg, S. Khare, X.
muscle: Application to treated chicken samples Yang, J. Greenhaw et al. Evaluationg effects of
by liquid chromatography quadrupole time-of- penicillin treatment on the metabolome of rats.
fligth mass spectrometry, J. Pharm. Biomed. J. Chromatogr. B, 932 (2013) 134-143.
Anal., 85 (2013)169-178.
[20] S. B. Turnipseed, J. M. Storey, S. B. Clark,
[14] M. P. Hermo, J. Saurina, J. Barbosa, D. K.E. Miller, Analysis of Veterinary Drugs and
Barrón, High resolution mass spectrometry Metabolites in Milk using quadrupole Time-of-
applied to the study of metabolome Fight liquid Chromatography-Mass
modifications in various chicken tissues after Spectrometry, J. Agr. Food Chem., 59 (2011)
amoxicillin administration, Food Chem., 153 7569-7581.
(2014) 405-413.
[21] A. Junza, S. Barbosa, M.R. Codony, A.
[15] F. J. Morales-Gutiérrez, M.P. Hermo, J. Jubert, J. Barbosa, D. Barrón, Identification of
Barbosa, D. Barrón, High resolution mass metabolites and thermal transformation products
spectrometry applied to the identification and of quinolones in raw cow’s milk by liquid
transformation products of quinolones from chromatography coupled to high resolution mass
stability studies and new metabolites of spectrometry, J. Agr. Food Chem., 62 (2014)
enrofloxacin in chicken muscle tissues, J. 2008-2021.
Pharm. Biomed. Anal., 92 (2014) 165-176.
[22] A. Junza, A. Montané, J. Barbosa, C.
[16] F. J. Morales-Gutiérrez, J. Barbosa, D. Minguillón, D. Barrón, High resolution mass
Barrón, Metabolic study of enrofloxacin and spectrometry in the identification of
metabolic profile modifications in broiler transformation products and metabolites from b-
chicken tissues after drug administration, Food lactam antibiotics in thermally treated milk, J.
Chem., 172 (2015) 30-39. Chromatogr. A, 1368 (2014) 89-99.
174
Capítulo 4
175
CAPÍTULO 5
Resultados y discusión
Capítulo 5
5. RESULTADOS Y DISCUSIÓN
En este apartado de la tesis, se recoge una discusión global de los resultados más
interesantes obtenidos en este trabajo. En primer lugar se describen los distintos
métodos multiresiduo desarrollados y validados, siguiendo las etapas del proceso
analítico. Para que la leche pueda ser apta para el consumo humano, es necesario que
pase un determinado tiempo entre la última administración del antibiótico al animal y la
recogida de la leche, con el fin de que pueda eliminarse del organismo los antibióticos y
sus metabolitos. Si no se respeta este tiempo, la leche procedente de vacas medicadas
con antibióticos puede contener residuos de éstos, además de compuestos resultantes de
la metabolización en el animal. Por otro lado, también requiere que se eliminen los
microorganismos patógenos a través de la aplicación de determinados tratamientos
térmicos. Como se ha comentado en la introducción, con el fin de garantizar la
seguridad del consumidor, la UE estableció los MRL de medicamentos veterinarios en
la normativa CE/2377/90 y en sus sucesivas modificaciones, la última de las cuales es
37/2010. En dicha legislación, se tienen en cuenta los residuos del compuesto
administrado y solamente en casos muy excepcionales como en el caso de ENR, se
considera la determinación de su principal metabolito CIP. Es de especial interés el
estudio de la metabolización de los antibióticos y como pueden afectar los tratamientos
térmicos sobre éstos, dando lugar a productos de transformación (TPs). Al igual que los
antibióticos administrados, tanto los metabolitos como los TPs pueden provocar efectos
adversos como toxicidad, alergias y en el caso de mantener la actividad antibacteriana,
resistencia bacteriana. Así, en el segundo bloque de esta tesis, se ha estudiado la
metabolización de diferentes antibióticos (ENR, CIP, DIF, SAR, AMOX, PENG, PIR y
TIO), y la influencia de los tratamientos térmicos en la estructura de los antibióticos.
Para conseguir este objetivo se han analizado las diferentes muestras mediante LC-ToF
y LC-LTQ-Orbitrap.
179
Resultados y discusión
180
Capítulo 5
de los antibióticos puede estar influenciada por otros factores como son pH, volumen de
disolventes extractante y dispersante, la concentración de sal (% NaCl) y el tiempo de
agitación y centrifugación. Con el fin de obtener las condiciones óptimas de la
extracción, primero se evaluó cuales de estos 6 parámetros tenían influencia mediante
un diseño experimental de Plackett-Burman, ya que éste permite evaluar muchos
factores con un número reducido de experimentos. El pH y los volúmenes de disolvente
dispersante y extractante fueron influyentes para todos los antibióticos. Los parámetros
que menos afectaban a la extracción fueron fijados a unos valores de compromiso con el
fin de que no afectasen negativamente a la extracción de ninguna de las familias de los
antibióticos estudiados.
Para que los analitos pasen de la fase acuosa a la fase orgánica extractante, es necesario
que éstos se encuentren en forma neutra. Las β-lactamas y las quinolonas ácidas (PIRO,
CIN, OXO, FLU y NAL) tienen solamente un grupo ionizable correspondiente al grupo
carboxílico y considerando los valores de sus constantes de disociación, se encuentran
en forma neutra a pH ácidos inferiores a 4. En el caso de las quinolonas anfóteras,
tienen dos grupos ionizables, uno correspondiente al ácido carboxílico y el segundo a la
presencia de un grupo amino). Para este grupo de quinolonas, la forma neutra
corresponde a la forma zwitteriónica que se encuentra a valores de pH entre 6 y 9. Dado
que las propiedades ácido-base de los antibióticos estudiados son tan distintas, no es
posible encontrar un pH de compromiso para la extracción simultánea de todos los
compuestos asegurando una buena recuperación para todos ellos. Para solucionar este
problema, se realizaron dos extracciones de una misma muestra de leche a dos pH
distintos, pH 3 para extraer las β-lactamas y las quinolonas ácidas y a pH 8 para la
extracción de las quinolonas anfóteras. Los dos extractos obtenidos se mezclaron y se
evaporaron juntos. Las recuperaciones fueron del 78 al 99 % para las penicilinas, del 81
al 98 % para las cefalosporinas y del 81 al 99 % para las quinolonas.
181
Resultados y discusión
182
Capítulo 5
que menos residuos se generaban. De todas maneras, al trabajar con cloroformo era
necesario trabajar con tubos de vidrio y tapones de caucho, que se debían limpiar
siguiendo un protocolo largo para evitar la contaminación entre muestras. El último
método de USE y posterior clean-up con d-SPE, resultó ser también un procedimiento
relativamente rápido y sin un gasto de disolvente excesivo.
Los métodos optimizados y validados durante la presente tesis doctoral, son métodos
que permiten determinar simultáneamente más de una veintena de antibióticos. Pero,
antes del análisis de las muestras de leche por MS, es necesaria una separación
cromatográfica de los analitos, ya que al tratarse de una matriz compleja, los diferentes
componentes pueden interferir en la detección de los antibióticos produciendo una
disminución de la señal (supresión iónica) o un aumento (enhancement) de ésta.
Inicialmente, el método en el que se utiliza la SPE como tratamiento de muestra, fue
validado utilizando cromatografía de líquidos convencional (LC). La separación
cromatográfica de los antibióticos β-lactámicos se había optimizado anteriormente en
nuestro grupo de investigación usando columnas hidrocarbonadas, tanto de C8 como
C18. En cambio, en el caso de las quinolonas, se observó que las columnas C18
interactuaban demasiado con los analitos dando como resultado picos cromatográficos
anchos y con colas. De esta manera, se decidió hacer la separación de la mezcla de los
antibióticos de las distintas familias usando una columna de XDB-C8 (5 µm, 4.6 x 150
mm), cuya interacción con las quinolonas era menor y se obtenían picos estrechos y de
forma gausiana. Con esta columna se usaba un flujo de 1 mL/min. Este flujo es
demasiado elevado para trabajar con MS, con lo que se trabajó con un divisor de flujo o
split, que permitía la entrada al MS de solo 1/3 del eluyente que salía de la columna
cromatográfica.
Durante estos últimos años ha habido un aumento del uso de la cromatografía líquida de
ultra altas presiones (UHPLC), que permite aumentar la eficacia de las separaciones y
de esta forma obtener cromatogramas con picos más estrechos y en menos tiempo. Para
obtener los mejores resultados con UHPLC se requiere el uso de columnas mucho más
cortas y cuyo diámetro de partícula es inferior a las columnas de cromatografía de
líquidos convencional. En nuestro caso se escogió una columna Acquity UPLC BEH
183
Resultados y discusión
17
A) LC-MS/MS 11 17 2e6 B) UHPLC-MS/MS
2e5
2
Intensity, cps
Intensity, cps
15
2
5 20
20
1e6 12
1e5 4
4
8 7 11
5 9 9
14
10 14 18
7 10 3 19
12 18 19
8 16 13
3 13 21 1 6 15 16
1 6 21
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Time, min 0 1 2 3 Time, min 4
184
Capítulo 5
ambas sustancias presentan un efecto matriz del mismo orden. Otra forma de haber
corregido este efecto matriz, observado en el patrón interno y en el antibiótico, podría
haber sido un cambio en la separación de los compuestos, pero en este caso el efecto
matriz afectaba a otros compuestos.
185
Resultados y discusión
30 V
5.8e6
(A) 4500 V 5000 V 6.5e6
(B)
4000 V
3500 V
Intensity, cps
Intensidad, cps
3.0e6
3.0e6
3000 V
0.0
0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0 1.1 1.2 0.0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200
Time, min DP, V
Figura 5.2. Gráficas de optimización de distintos parámetros del QqQ: (A) IS, (B) DP, para la
cefalosporina cefalexina (LEX).
En la Tabla 5.1 se muestran los parámetros óptimos para el análisis de las β-lactamas y
quinolonas reguladas por la comunidad europea en diferentes matrices y estudiadas en
la presente tesis, junto con las transiciones de cuantificación y confirmación usadas para
la determinación de los analitos en muestras analizadas por LC-MS/MS (QqQ).
186
Capítulo 5
Transición Transición
m/z IS (V) DP (V) FP (V) EP (V)
Cuantificación (CE) Confirmación (CE)
PENICILINAS
AMOX 366 4500 40 150 6 366 → 114 (28) 366 → 208 (19)
AMPI 350 4500 65 150 6 350 → 106 (26) 350 → 192 (21)
CLOX 436 4500 40 140 7 436 → 160 (20) 436 → 277 (20)
DICL 470 4500 50 150 8 470 → 160 (21) 470 → 311 (22)
NAFC 415 4500 50 120 9 415 → 199 (19) 415 → 256 (21)
OXAC 402 4500 40 160 9 402 → 160 (18) 402 → 243 (18)
PENG 335 4500 40 150 7 335 → 160 (16) 335 → 176 (16)
PIPE(PI) 518 4500 40 175 5 518 → 143 (27) 518 → 160 (16)
CEFALOSPORINAS
LEX 348 4500 30 125 5 348 → 140 (35) 348 → 158 (15)
LON 459 4500 30 125 5 459 → 152 (30) 459 → 337 (20)
PER 646 4500 50 200 11 646 → 290 (35) 646 → 530 (20)
PIR 424 4500 40 150 5 424 → 292 (20) 424 → 181 (35)
QUI 529 4500 40 175 5 529 → 134 (20) 529 → 396 (20)
TIO 524 4500 50 200 5 524 → 285 (30) 524 → 241 (25)
ZOL 455 4500 40 175 5 455 → 323 (15) 455 → 295 (25)
QUINOLONAS
CIP 332 4500 45 200 10 332 → 314 (32) 332 → 288 (27)
DIF 400 4500 47 200 10 400 → 382 (30) 400 → 356 (30)
DAN 358 4500 45 200 10 358 → 340 (31) 358 → 283 (31)
ENR 360 4500 45 200 10 360 → 316 (29) 360 → 342 (29)
FLU 262 4500 38 200 10 262 → 244 (26) 262 → 202 (45)
MAR 363 4500 45 200 10 363 → 320 (22) 363 → 345 (30)
PIP (PI) 304 4500 50 200 10 304 → 286 (30) 304 → 261 (25)
SAR 386 4500 47 200 10 386 → 368 (35) 386 → 342 (29)
Los parámetros de calidad que se han establecido durante las validaciones son los
límites de detección (LOD) y de cuantificación (LOQ), los intervalos de linealidad, la
veracidad en términos de recuperación, precisión de muestras preparadas en un mismo
día (intra-day) o en días distintos (inter-day), el límite de decisión (CC α ) y capacidad de
detección (CC β ).
187
Resultados y discusión
que aparecen únicamente en la guía de la FDA. Como puede observarse en la Tabla 5.2,
para los cuatro métodos validados (SPE-LC-MS/MS, SPE-UHPLC-MS/MS, DLLME-
UHPLC-MS/MS y USE-UHPLC-MS/MS), los LOQ son inferiores a los MRL
regulados indicando que todos los métodos desarrollados pueden ser usados con el fin
de determinar residuos de antibióticos en leche de vaca y cumplir con la Regulación
Europea 37/2010. Si se comparan los LOQs obtenidos con los cuatro métodos, se
observa que en general los valores más bajos se obtienen al usar la SPE para la
extracción de los analitos. Hay que remarcar, que con el método basado en USE-d-SPE,
se consiguen LOQs del mismo orden de magnitud.
Para todos los métodos, las rectas de calibrado se prepararon a concentraciones entre el
LOQ y 3 MRL mostrando buena linealidad para todos los compuestos.
Las recuperaciones se han calculado usando muestras de externos, dicho de otro modo,
fortificadas después de la etapa de extracción. Los mejores resultados de recuperación
se obtienen usando la extracción con USE seguida de d-SPE, con valores muy próximos
al 100% para todos los compuestos estudiados.
Para obtener el nivel de precisión del método, se prepararon muestras replicadas a tres
niveles de concentración durante tres días. En la Tabla 5.2, se recogen los valores
máximos para la precisión inter-day. Como puede observarse, en todos los casos al %
RSD es inferior al 15% tal como indica la guía de la FDA. También se estableció la
precisión intra-day, y como era de esperar el % RSD obtenido es menor que para
muestras preparadas en distintos días. Los métodos basados en técnicas dispersivas
(DLLME y USE-d-SPE) son los que ofrecen mayor precisión entre muestras, dando %
RSD inferiores al 7%.
188
Capítulo 5
Tabla 5.2. LOQ, recuperaciones y precisión Inter-day obtenidos con los métodos
desarrollados durante la tesis para los antibióticos regulados separados por familias.
a b
Recuperación promedio de las recuperaciones a 3 niveles de concentración. Valor de precisión más
elevado de las precisiones a 3 niveles de concentración.
189
Resultados y discusión
Los métodos desarrollados y validados durante la tesis doctoral fueron aplicados para el
análisis de 84 muestras de leche procedentes del Laboratorio Interprofesional Lechero
de Cataluña. Estas muestras habían pasado por un método de screening y habían
resultado positivas en antibióticos, pero se desconocía el fármaco que se había
suministrado al animal. Del total de muestras analizadas, 64 resultaron positivas en
algún antibiótico y en 21 de ellas la concentración encontrada fue superior al CC β ,
siendo no conformes para el consumo humano tal y como establece la Normativa
Europea sobre los MRL.
MAR LEX
Cefalosporinas Penicilinas Quinolonas 2% 4%
AMPI
DICL 4%
4% ENR+CIP PIR PER
10% 15% 4%
12% 25%
CLOX
2% LON
2%
PENG AMOX
30% 23%
63%
Figura 5.3. Porcentajes de muestras positivas por familias y por antibióticos individuales.
Como puede observarse en la Figura 5.3, el 63% de las muestras de leche positivas
corresponden a penicilinas, el 25% a cefalosporinas y el 12% a quinolonas. En concreto,
los antibióticos más detectados en las muestras fueron PENG (30%), AMOX (23%),
PIR (15%) y ENR junto a su metabolito mayoritario CIP (10%). El resto de los
antibióticos detectados se encontraron con un porcentaje inferior al 5%. En la Figura 5.4
se muestran, como ejemplo, dos muestras de leche positivas en PENG y en ENR
obtenidos por LC-MS/MS, con su correspondiente cromatograma de confirmación. La
primera muestra contiene 12.7 µg kg-1 de PENG, por lo que se trata de una muestra no
190
Capítulo 5
PIPE
(518 → 143)
PIPE
(518 → 359)
3,0e4
1,0e5 Identificación
2,0e4
PENG
(335 → 176)
Intensity, cps
1,0e4
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
5,0e4
PENG
(335 → 160)
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 min
PIPE
PIPE
(518 → 143)
2,0e5 ( 518 → 359)
3,0e4
Identificación
1,5e5 2,0e4
Intensity, cps
CIP ENR
1,0e4
1,0e5
( 332 → 288) ( 360 → 342)
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
ENR
5,0e4
(360 → 316)
CIP
(332 → 314)
0 min
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
191
Resultados y discusión
Análogamente a lo realizado mediante LC-QqQ, antes de analizar las muestras por LC-
ToF y LC-LTQ-Orbitrap se realizó una optimización de los parámetros experimentales
por infusión directa de patrones individuales. Ambos analizadores fueron usados para la
determinación de metabolitos y productos de transformación (TPs). Al no disponer de
patrones de TPs, la optimización se llevó a cabo por infusión de los antibióticos
originales.
Si las muestras son analizadas por LC-ToF, para obtener la máxima señal del analito se
deben optimizar tres potenciales (Fragmentor, Skimmer y Octapole RFV). El primero de
ellos, y más influyente, es el Fragmentor, que se aplica para ionizar los compuestos. Si
este potencial es demasiado elevado, las moléculas se fragmentarán dando lugar a una
disminución de la intensidad del ión molecular. Si el objetivo es la caracterización de
metabolitos y productos de transformación es necesario determinar la masa exacta de
estos compuestos y por tanto se requiere una energía no demasiado elevada para que las
moléculas no se fragmenten en exceso, pues podría darse el caso de no observar el pico
molecular. Los otros dos potenciales que se optimizan son el de Skimmer y el Octapole
RFV. Ambos parámetros sirven para focalizar los iones hacia el analizador. A diferencia
del QqQ, el equipo de LC-ToF no permite la selección de los parámetros optimizados
para cada analito y se deben escoger unos valores de compromiso comunes para todas
las substancias analizadas. Los parámetros optimizados para las familias de antibióticos
se recogen en la Tabla 5.3, así como los valores de compromiso escogidos.
192
Capítulo 5
Tal como se muestra en la Tabla 5.3, para todas las cefalosporinas y penicilinas se
requieren los mismos valores óptimos, mientras que las quinolonas necesitan de un
potencial de fragmentor ligeramente superior para obtener la máxima señal.
Por último, cuando se han analizado las muestras con LC-LTQ-Orbitrap, ninguna
optimización se ha llevado a cabo ya que se han analizado en modo full-scan y aislando
los iones de compuestos desconocidos. Se han usado los parámetros establecidos por
defecto en los Servicios Científico-Técnicos de la Universidad de Barcelona.
En una primera etapa las muestras de leche fortificadas con patrones individuales de
antibióticos, fueron calentadas para simular los tratamientos térmicos de la leche.
Posteriormente, las muestras fueron tratadas por SPE [77] con el fin de extraer los
antibióticos y TPs. Las muestras se analizaron por LC-ToF para obtener los espectros de
masas de alta resolución en modo de full-scan. Los espectros de MS de las muestras
fortificadas se compararon manualmente, para encontrar las diferencias entre los
espectros procedentes de muestras que habían sido fortificadas o no, así como las que
habían sido sometidas a tratamiento térmico o no (Figura 5.5A). Posteriormente, dado
que la comparación manual de espectros es una tarea muy laboriosa, se usó un software
gratuito MZmine2 para la obtención del listado de masas exactas susceptible de tratarse
de TPs y metabolitos. . Con este programa es posible comparar los datos obtenidos del
análisis mediante LC-ToF de muestras (M i ) y blancos (B i ) simultáneamente y se
obtiene un listado de relaciones m/z presentes en las muestras que contenían antibiótico
y no en los blancos (Figura 5.5B). El programa clasifica los resultados en dos colores,
verde cuando una relación m/z está presente y rojo cuando una determinada relación no
está presente. Se escogen como metabolitos o TPs aquellas relaciones m/z que se
193
Resultados y discusión
encuentran presentes en muestras pero no en los blancos control. Los iones moleculares
de los TPs, fueron fragmentadas usando un LTQ-Orbitrap. Las estructuras de los TPs
fueron elucidadas a partir de los espectros obtenidos de la fragmentación de las
moléculas. En una segunda etapa, se usó el mismo procedimiento para analizar las
muestras de leche procedentes de vacas medicadas con antibióticos y que fueron
tratadas térmicamente, con el objetivo de identificar los posibles metabolitos de los
antibióticos suministrados.
A) B)
x103
m/z B1 B2 M1 M2
1
376.1660
376.1660
380.1584
402.1998
0
364 368 372 376 380 384 388 392 396 400 404 408 412 416
(m/z)
Figura 5.5. Comparación de espectros de MS de muestra de leche fortificada con ENR y sin
fortificar (Blanco). A) Manualmente. El negro corresponde al espectro del blanco y el rojo al de
la muestra que contiene ENR, B) Con el software MZmine 2.
5.7.1. QUINOLONAS
Los estudios se realizaron en tres etapas: análisis de patrones sin matriz de leche,
análisis de antibióticos adicionados en matriz y análisis de muestras de leche
procedentes de vacas medicadas con antibióticos. En una primera etapa, se estudió el
efecto de la temperatura sobre cuatro quinolonas distintas, ENR, CIP, DIF y SAR.
Fueron escogidas estas quinolonas pues se ha descrito que CIP y SAR son,
respectivamente, los principales metabolitos de ENR y DIF. Además al analizar dos
parejas distintas de antibiótico-metabolito nos podía permitir conocer si se obtenían
compuestos análogos en las dos parejas, lo que podría ser extrapolado a otras
quinolonas con estructuras parecidas. Inicialmente, se evaluó su estabilidad al calentar
patrones individuales de las citadas quinolonas, a las temperaturas de 60, 72 y 120ºC,
correspondientes a los tratamientos térmicos más usuales durante 20 min. Las muestras
194
Capítulo 5
Tabla 5.4. TPs y metabolitos encontrados en muestras de leche fortificada con ENR y
CIP y procedente de animales medicados con ENR.
O O
F
OH
A 263.0826 C 13 H 12 N 2 O 3 F+ ENR-1
H3N N
O O
O F
OH
B 291.0776 C 14 H 12 N 2 O 4 F+ H N
ENR-2
NH
H
O
HO
O
Tripéptido
C 302.1499 C 16 H 20 N 3 O 3 +
HO N Glu-Gly-Pro
H
O O H2N
195
Resultados y discusión
O O
F
OH
D 306.1248 C 15 H 17 N 3 O 3 F+ ENR-3
N N
H
H3N
O O
F
OH
E 307.1089 C 15 H 16 N 2 O 4 F+ ENR-4
N N
H2
HO
O O
F
OH
F 321.0881 C 15 H 14 N 2 O 5 F+ HO
N N
H2
O
HO
H O Dipéptido
+ H3N N
G 329.1496 C 18 H 21 N 2 O 4
OH
Phe-Tyr
O
OH
O
N
Conjugación
+
H 329.1496 C 18 H 21 N 2 O 4 con AA
H3N
O
(Tyr)
HO
O O
F
OH
I 332.1405 C 17 H 19 N 3 O 3 F+ CIP
N N
H2N
196
Capítulo 5
O O
F
OH
+
J 334.1198 C 16 H 17 N 3 O 4 F N N ENR-5
H2
H N
H
O
O O
F
OH
+
K 334.1561 C 17 H 21 N 3 O 3 F ENR-6
N N
H
NH2
O O
F
OH
L 346.1198 C 17 H 17 N 3 O 4 F+ ENR-7
NH N
HN
O O
F
OH
LL 348.1354 C 17 H 19 N 3 O 4 F+ HO ENR-8
N N
H2 N
O O
F
OH
+
M 348.1354 C 17 H 19 N 3 O 4 F N N ENR-9
H2
NH
197
Resultados y discusión
O O
F
OH
N
Conjugación
+ H2N
N 350.1511 C 17 H 21 N 3 O 4 F O con AA
CH3 (Lys)
NH3
O O
O
OH Conjugación
+ O
Ñ 350.1705 C 17 H 24 N 3 O 5 N N con AA
H H
(Lys)
NH3
O O
F
OH
+
O 360.1354 C 18 H 19 N 3 O 4 F NH N ENR-10
H N
O O
F
HO OH
P 362.1147 C 17 H 17 N 3 O 5 F+ ENR-11
N N
H
HN
OH O O
Q 362.1147 C 17 H 17 N 3 O 5 F+ F
ENR-12
OH
N N
H
R 362.1147 C 17 H 17 N 3 O 5 F+ HN ENR-13
198
Capítulo 5
O O
F
OH
+
S 374.1511 C 19 H 21 N 3 O 4 F NH N ENR-14
N
O O
F
OH
+
T 375.1463 C 18 H 20 N 4 O 4 F N N ENR-15
H
H2N N
O O
F
OH
U 376.1667 C 19 H 23 N 3 O 3 F+ HO ENR-16
N N
N
H
O O
F
OH
V 376.1667 C 19 H 23 N 3 O 3 F+ O
ENR-17
NH N
N
OH O O
W 390.1460 C 19 H 21 N 3 O 5 F+ F ENR-18
OH
N N
+ H
X 390.1460 C 19 H 21 N 3 OF 5 N ENR-19
NH2
O
HN
Tripéptido
Y 405.2135 C 20 H 29 N 4 O 5 + O
O
Gln-Lys-Phe
N
H
HO
O
199
Resultados y discusión
200
Capítulo 5
O O O O
O O F F
F OH OH
OH O N N
V S
NH NH
NH N N N
N
m/z 376.1667 O m/z 374.1511
O O
OH O O O O F O O O O
F F OH F F
OH OH OH OH
N N
N
W, X
N N N NH
K O
N N N
N
H
NH2
H N
H H2N I H N
O
m/z 390.1460 m/z 334.1561 ENR m/z 332.1405 m/z 360.1354
m/z 360.1718
O O O O O O
F F F
OH OH OH
M
N N N NH N
L
N
NH
H2
H3N
H
D HN
B
H N NH N N
H
HO
H2
F
m/z 291.0783
m/z 321.0881
OH
O
H
N
H3N O
O O
F m/z 329.1496
OH O O O O
N F HO
D
N OH OH
H
H3N N N O O
N NH2
H H H
m/z 306.1248 H3N H3N OH
O
N N
O
Ñ
H H
O O
F
OH
O O N
F
OH O O H2N
O
F
A
H3N N OH CH3
H3N N
m/z 263.0826
H
NH3 N
m/z 350.1511
201
Resultados y discusión
Gln – NH3
Lys
Lys
Relative Abundance
84.0808
222.1238
10 Phe
258.1451
120.0809
Phe
Phe + Lys
166.0864
CO H2O
H2O
139.0868 195.1128 294.1814 304.1655 CO 405.2135
NH3 NH3
CO2
359.2084 387.2031
277.1549
0
80 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300 320 340 360 380 400
m/z
Figura 5.7. Espectro MS/MS obtenido por LC-LTQ-Orbitrap para el tripéptido con m/z
405.2135.
En el caso de las muestras fortificadas con DIF y su principal metabolito SAR, se han
elucidado diversos compuestos análogos a los encontrados con ENR, como por ejemplo,
los correspondientes desetilenos e hidroxilados de DIF y SAR, además del N-óxido de
DIF y SAR acetilada y formamidada, entre otros.
202
Capítulo 5
5.7.2. β-LACTAMAS
El estudio de los TPs y metabolitos de β-lactamas, se realizó siguiendo las tres etapas
comentadas para las quinolonas, es decir, en patrones en agua, en muestras fortificadas
de leche y en muestras de leche procedentes de vaca medicada. El estudio con patrones
se realizó calentando disoluciones de las penicilinas AMOX y PENG, y las
cefalosporinas PIR y TIO a 60, 72 y 120ºC durante 30 min. A diferencia de las
quinolonas, que son más estables térmicamente, a estas temperaturas ya se observaban
distintos niveles de degradación en función del antibiótico. Se analizaron muestras de
leche fortificadas con las cuatro β-lactamas y calentadas a las condiciones anteriormente
indicadas. En la Tabla 1 del artículo de Journal of Chromatography A y en el material
suplementario de dicho artículo, se recogen las estructuras de los TPs detectados e
identificados para los cuatro antibióticos en muestras de leche fortificadas. Los errores
en la asignación de las estructuras fueron inferiores a 3.4 ppm. De los 23 TPs
encontrados en las muestras de leche fortificadas con AMOX, PIR, TIO y PENG, 8 de
ellos no habían sido descritos previamente en la bibliografía (PIR-1, PIR-2, PIR-9, TIO-
1, TIO-3, TIO-4, PENG-3 y PENG-5). La mayoría de los TPs provienen de las
reacciones de oxidación y descarboxilación. Otros se forman durante el tratamiento de
muestra, como PIR-7, PIR-8 y TIO-4 que son resultado de la reacción de esterificación
con el MeOH usado para la elución de los analitos del cartucho de SPE.
203
Resultados y discusión
O
OH
O
H2N
309.1267 C 15 H 21 N 2 O 3 S+ N PENG-1
H S
O O
H2
335.1063 C 16 H 19 N 2 O 4 S+ N N O PENG-2
S
OH
O
O
H OH
O
N
351.1009 C 16 H 19 N 2 O 5 S+ N PENG-3
H S
O O
OH
HN
353.1166 C 16 H 21 N 2 O 5 S+ NH2 PENG-4
S O
OH
O O
N
HN
420.1952 C 21 H 30 N 3 O 4 S+ NH2 PENG-5
S O
OH
204
Capítulo 5
O
H2N
N
263.1213 C 14 H 19 N 2 OS+ H S PENG-6
OH
HS
O
297.1267 C 14 H 21 N 2 O 3 S+ NH O PENG-7
NH3
HO OH
O S
313.1217 C 14 H 21 N 2 O 4 S+ NH O PENG-8
NH3
O O
O
HN
367.1322 C 17 H 23 N 2 O 5 S+ NH2 PENG-9
S O
OH
OH O
NH
205
Resultados y discusión
O OH Phenylalanine OH
O HS
H3N conjugation O
O H2
N OH NH O
O
HS
NH S PENG-7
Penicillamine NH3
m/z 297.1267
Oxidation
PENG-9
Hydrolysis
m/z 367.1322
O
O HO OH
O S
O
H
N N
NH O
OH
O
OH HS
O H2 NH3
N OH
O
O PENG-8
O m/z 313.1217
NH S H2
N N O
PENG-4 S
m/z 353.1166 OH
Arg and Ser
PENG-2
conjugation O
m/z 335.1063
OH
Δ
O O HN
O
HN O
OH
H3N
O NH S
N NH
H S
NH
PENG-6 N HO
H S
m/z 263.1213 PENG-10
O m/z 393.1802
PENG
m/z 335.1060
OH
También fue estudiado el efecto de la temperatura sobre los TPs y los metabolitos. Se
ha observado que los compuestos con elevado peso molecular se detectan a mayor
concentración en las muestras que no han sido sometidas a tratamiento térmico o
calentadas a bajas temperaturas (60ºC). En cambio, a 120 ºC se detectan compuestos de
m/z menores, con lo que se concluye, que al calentar los TPs y metabolitos de elevado
peso molecular se degradan para dar lugar a TPs más pequeños.
Las muestras procedentes de animales medicados con ENR, se han analizado mediante
herramientas quimiométricas, concretamente usando el análisis por componentes
principales (PCA). Las muestras analizadas consisten en muestras de leche de vaca no
medicada y muestras de leche de vaca medicada recogidas durante 7 días distintos, 3
206
Capítulo 5
70 1
-
60 Muestras post-
Muestras tratamiento
50 blancas (PT)
Scores on PC 2 (21.6%)
3
40 26
25 Antibiótico y +
30 - 64 metabolitos
5
20 28
Muestras
7 24
10 9
30
48 29 23
27 14
21 19
10 durante
43 11
18 20 12 13 tratamiento
4951
50 46 22 40 15
0 47
45 44 (DT)
17
16
41
4233
-10 8 65 67
66 64 3937
34
3132
38
36
68 70 69
+ 62 35
-20 72 71 6361
5259
58 5360 55
5456 57
-30
-40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50
Scores on PC 1 (26.8%)
207
CAPÍTULO 6
Conclusiones
Capítulo 6
6. CONCLUSIONES
212
Capítulo 6
16. Los TPs de DIF y SARA son análogos a los encontrados en el estudio con ENR
y CIP, obteniéndose entre otros los compuestos desetilados e hidroxilados.
18. Al calentar las muestras de leche procedentes de animales medicados con ENR,
se observa una disminución de la concentración de todos los TPs y metabolitos
presentes en la leche. En cambio, en el caso tanto de las muestras de leche
214
Capítulo 6
19. Tanto en las muestras de leche procedentes de vacas medicadas con ENR como
con PENG, se han detectado y elucidado metabolitos formados por conjugación
con distintos aminoácidos presentes en la leche. En el caso de ENR se produce
la conjugación de fragmentos de ENR con tirosina (Tyr) y Lys (Lisina). En el
caso de PENG la conjugación tiene lugar con Fenilalanina (Phe) y Arginina
(Arg) y Serina (Ser). Estos compuestos han sido identificados y descritos por
primera vez.
20. En las muestras de leche procedentes de vacas medicadas con ENR y recogidas
durante y después del tratamiento farmacológico, se han detectado e identificado
péptidos (Glu-Gly-Pro, Phe-Tyr y Gln-Lys-Phe) que se encuentran a alta
concentración al inicio del tratamiento y que disminuyen a medida que se cura la
enfermedad. Dichos péptidos pueden ser usados como biomarcadores de la
enfermedad de los animales.
21. Las muestras procedentes de animales medicados con ENR, se han analizado
utilizando herramientas quimiométricas, PCA. Se han podido clasificar las
muestras en tres grupos (muestras recogidas durante el tratamiento
farmacológico, muestras recogidas tras el tratamiento farmacológico y muestras
de animales no tratados con el antibiótico). También se ha podido distinguir
entre muestras no calentadas, las calentadas a 120ºC - 20 min y las calentadas a
120ºC - 60 min.
215
CAPÍTULO 7
Bibliografía
Capítulo 7
7. BIBLIOGRAFÍA
[2] www.mediavida.com
[12] Council Regulation No 1831/2003 of the European Parliament and of the Council
of 22 September 2003 on additives for use in animal nutrition.
219
Bibliografía
[17] U.S. Department of Health and Human Services, Food and Drug Administration,
Center for Drug Evaluation and Research (CDER), Center for Veterinary Medicine
(CVM), Bioanalytical Method Validation, Guidance for Industry, 2001,pp. 1–22.
[18] http://www.fao.org/agricultura/dairy-gateway/portal-lacteo/es
[20] www.tetrapak.com
220
Capítulo 7
221
Bibliografía
[35] S. Gao, H. Jin, J. You, Y. Ding, N. Zhang, Y. Wang, R. Ren, R. Zhang, H. Zhang.
Ionic liquid-based homogeneous liquid-liquid microextraction for the determination
of antibiotics in milk by high performance liquid chromatography. J. Chromatogr. A
1218 (2011) 7254-7263.
222
Capítulo 7
[42] J. Zhan, X.J. Yu, Y.Y. Zhong, Z. T. Zhang, X. M. Cui, J. F. Peng, R. Feng, X. T.
Liu, Y. Zhu. Generic and rapid determination of veterinary drug residues and other
contaminants in raw milk by ultra performance liquid chromatography-tandem mass
spectrometry. J. Chromatogr. B 906 (2012) 48-57.
223
Bibliografía
[52] X. L. Hou, Y. L. Wu, Yan. Lv, X. Q. Xu, J. Zhao, T. Yang. Development and
validation of an ultra high performance liquid chromatography tandem mass
spectrometry method for determination of 10 cephaloporins and desacetylcefapirin
in milk. J. Chromatogr. B 931 (2013) 6-11.
224
Capítulo 7
225
Bibliografía
[67] X. Liu, Y. Yu, M. Zhao, H. Zhang, Y. Li, G. Duan. Solid phase extraction using
magnetic core mesoporous shell microspheres with C18-modified interior pore-
walls for residue analysis of cephalosporins in milk by LC-MS/MS. Food Chem.
150 (2014) 206-212.
226
Capítulo 7
[78] Proteomic and metabolomic studies on milk during bovine mastitis. Rozaihan
Mansor (2012) University of Glasgow.
227