Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Págs.
CUEST 1ON 9
artieulos divisa)
(In sex
De motivo voluntatis
voluntad
Del motivo de la
Deinde considerandum est de
tratar del motivo (cf. q.8 in.
Ahora debemos motivo voluntatis
Y a c e r c a de esta
de la voluntad. trod.).
sex.
cuestióninvestigaremos seis cosas: Et circa hoc quaeruntur
es movida Primo: utrum voluntas moves
Primera: si la voluntad t u r a b intellectu.
por el entendimiento.
Secundo: utrum
moveatur a
Segunda: si es
movida por el ape- a p p e t i t u sensitivo.
voluntas ma
tito sensitivo. Tertio: utrumn
Tercera: si la voluntad
se mueve veat seipsam.
ntrunm
moveatur »
a si misma. Quarto:
aliquo exteriori prineipio.
Cuarta: si es movida por un prin-
utrum
moveatur a cot
Quinto:
cipio exterior. pore caelesti.
ce- voluntas mo
Quinta: si por algún cuerpo
Sexto:
utrum
sicut ab
leste. a solo Deo,
Sexta: si es movida sólo por Dios riori principio. ur
como principio exterior
ARTICULO 1
intellectu
Utrum voluntas moveatur ab
entendimiento
primum sio
Diticultades, Parece que la Vo- Ad voluntas
quod
no es movida por el entendi- detur
tur ab intelleetu.
untad
miento.
1, Dicit enim
1. Comentando el texto del salm0:
Con ardor ha deseado mi alma tus per illud PsTIme pr
diçe San Agustín:upivit
tua5"ardu
quitur tara
mandamientos", iu_tificationes
a t
e c t u s
agere".
: s e i m
Hoc
u s
modum p
en cuanto a c t u m , ad
acto a la m a n e r a de principio for- nando
flo
a quo' in rebus
acción tura irbm
usa l ia
sc, tio specificatur,
la pll
mal por el cual se especifica
Primuu
c o m o la cale- a ormalees c a l o r e .
como el pri-
facción por el calor. Mas
universale,
Etlde
formal es el ser y la| ens et verum u
mer principio de | est obieetùm intelleintelle
entendimiento,
verdad, objeto del
sleutprem o t i o n i s
ei Sentans
qu.
o n halbetu
tándole su objeto, dic
endu
Ad primum ergo
eeessitata
Soluciones. , 1. La autoridad ale-
ex
illa au Cto n mov
gada n0 prueba que la inteligencia quod intelleoti
moveat
e q u o
necesa- non
no mueva, 8in0 que no mueve quod
Ad secundum dieensine
riamente.
2. Como la imaginación de una
I m a g i n a t i o f o r n m a ev e
sensn
forma sin la apreciación de lo conve-| sicut imaginanicntis
timatione conve
movet appetitum,
ARTICULO 2
Utrum voluntas moveatur ab appetitu,sensitivo*
Si la voluntad es movida por el apetito sensitivo
Ad secundum sic proceditur.Difieultades, Parece que la volun-
Videtur quod voluntas ab
appe- | tad no puede ser movida por el ape-
titu sensitivo moveri non
poss tito sensitivo.
1. "Movens" enim "et agens est 1. "El motor y agente supera en
Draestantius patiente", utAugus | excelencia al paciente", como enseña
tinus dicit, XI "Super Gen. ad San Agustin. Y como el apetito sen-
Y Como el apetito sen-
sensitivus San Agustin.
S
est e d appetitus
inferior voluntate, quae est SitiVO es inferior a la voluntad, tanto
appetitus inteliectivus; sicut sen- Com0 la parte sensible es inferior a
sus est inferior intelleetu. Ergo la intelectual, no puede mover a ésta.
appetitus sensitivus non movet
oluntatem.
2. Praeterea, nulla virtas par 2. Una fuerza particular no pue-
icularis potest facere effectum| de producir efecto universal. Mas el
niversalem. Sed appetitus sen lapetito sensitivo es virtud partiçular,
Vus est virtus partieularis:Va que resuta
resuita de la aprehensión sin-
ya que de la aprehensión
Senc uitur enim particularem
gular de lo0S Luego sentidos, no pue-
n.2
C.I6. anima 1.3 c.5
34.467; cf, De
O5 n
.9 (Br 257b23); S.TH., lect.Io.
DE LA VOLUNTAD
DEL MOTIVO
1-2 q.9 a.2 332
hombre conveniente lo
naria que le repug-| dum quod "homo es
fuera de
pasión, aliqua,. videtur slD Tid co
esa
arado le parece bueno conmo al
lo que otro tur extra
sOsegado
sOSEgado encuentra malo. venlens, quod no iaut irato
malo, Y de este Dassionem
existenu nvidetur
modo, por parte del esteidetur bonum,
sensitivo mueve a laobjeto, el apetito quieto, Et quou
per hune
voluntad. parte obiecti, appetitus sensit
se1
Vus movet voluntatem.
Soluciones.
mente es más
1. Lo
exCelente muy ahsoluta-
que Ad primum
bien pue-| simpliciter et seo
e r g o i e e n d u
id quod
esse est
de ser, bajo muy bien pue- | #uod nihil prohibet 1d se pr
secundum
ferior a otro. Y aspecto
un
así la particular, in-| stuntius,
de
es
2.
superior. inqu antu m paaet Pa
subiacet pas S
loni,
en este lo e l e e t i o n e s hominu
1
C.5 n.7 (Bk est virtus p
1114a32); S.Tu.,
lect.13
DEL MOTIVO IDE LA
333 VOLUNTAD 1-2 q.9 a.3
ARTICULO 3
Utrum voluntas moveat seipsam
Si la voluntad se mueve a sí misma
Ad tertium sic proceditur. Vi Dificultades. Parece que la volun-
detur quod voluntas non moveat
seipsam.
tad no se mueve a si misma.
1. Omne enim movens, in 1. Todo el que mueve, en cuamto
quantum huiusmodi, est, in actu: |tal, está en acto, y lo que es movido,
quod autem movetur, est in po- en potencia, pues "moverse es el acto
tentia, nam "motus est
actusdel aue está en potencia en. cuanto
existentis in potentia, inquantum
huiusmodi" °. Sed non est idem in tal". Mas nadie puede estar en acto
potentia et in actu respectu eius- y potenciaa la vez. Por tanto, nadie,
dem. Ergo nihil movet seipsum. |y la voluntad tampoco, puede mover-
Nequee ergo voluntas seipsam se a sí mismo.
movere potest.
2. Praeterea, mobile movetur 2. Un móvil en presencia de su
ad praesentiam moventis. Sed motor siempre se mueve. Mas, estan-
voluntas semper sibi est prae-| do la voluntad siempre presente a si
ens. Si ergo ipsa seipsammo- misma, si a sí misma se moviera,
Veret, semper moveretur. Quod
siempre estaría moviéndose, lo cual
patet esse falsum.
es absurdo.
3. Praeterea, voluntas move-|3.
Se ha dicho que la voluntad es
tur alb intellectu, ut dictum est | movida por la inteligencia. Si, pues,
(a.1). Si igitur voluntas movet la voiuntad a sí misnia se moviera,
seipsam, sequitur quod idem si- tendríamos la misma cosa a la vez
nul moveatur a duobus motori por dos motores, lo que no
in.movida
Dus immediate: quod videtur posible, Por lo tanto, no se mueve
Conveniens. Non ergo voluntas | es
a sí misma.
movet seipsanm,
ARTICULO 4
"
teriori.
nece_ita de tal principio exterior.
Sed contra, voluntas movetur Por otra parte, queda dicho que el
ab obiecto, ut dietum est (a.1). objeto mueve a la voiuntad; pero este
Sed obiectum voluntatis potest obieto puede ser una cosa exterior,
esse
aliqua exterior res sensui
notest presentada por el sentido; por lo tan-
proposita, Ergo voluntas
ab aliquo exteriori moveri. to, la voluntad puede ser movida por
algo exterior.
Respondeo dicendum quod, se- Respuesta, Según la via de m0
cundum quod voluntas movetur| ción objetiva, es evidente que la vo
abobiecto, manifestum est quod luntad puede ser movida por algo
moveri potest ab aliquo exterio-| exterior. Pero
ri. Sed eo modo quo movetur aun en cuanto al ejer:
yuantu m ad exercitium actus, cicio del acto es necesario admitir lo
adhue necesse est ponere volun- propio. En efecto, todo agente que
tatem ab aliquo principio .exte- pasa alternativamente de la potencia
riori moVeri, Omne enim quod al acto, precisa para esto un princi-
quandoque est agens in actu et| pio motor; pero es un hecho cierto
quandoque in
potentia, indiget
moveri ab aliquo movente, Ma-| due ja yoluntad empieza a querer algo
nifestum est autem quod volun- que antes no querla, y por eso este
tas incipit velle aliquid, cum hoe principio de querer requiere un mo-
prius non vellet. Necesse est er-| tor. Es cierto también, como se dijo,
.105 a.4 .106 a.2; q.111 a.2; infra q.8o a.1; q.109 a.2 ad r; De verit. q.22
a.9 Cont, Gent 3,89; De malo q.6; Quodl. I (1.4 a.2.
0
ARISTOT., Ethic. 3 c.i n.3 (Bk I110a1); S.TH., lect.3.
D:1 MOTiVO DE LA VOLUNTAD
1-2 q.9 a.4 -
Soiuciones.
1. Es cierto que el Ad primum ergo dicendun
acto voluntario debe provenir de un quod de ratione voluntarii est
principio interior, pero no se exige quod principium eius sit intra
Sed non oportet quod hoe prm
que éste sea un primer principio no
movido por otro. Y así, el movimien- cipium intrinsecum sit primun
principium non motum ab al
to voluntario tiene, como el movi- Unde nmotus voluntarius efsi n
miento natural, su propio principio beat principium proximum
interno; pero el primer principio de trinsecum, tanmen prineipium pr
ambos es extrínseco, es extra. Sieut et pri
decir, el pri- mum est ab
mer motor de la motus natur
naturaleza. miim principium scilicet n
est ab extra, quod
naturam, quod
dum
exterior, lori ips nam
Esse
pues, aunque
quiere. Sería movida, ella también vult, movetur:
ab alio tamen
Ota.
l e n t u s ,
Foluntu-
Lo
un movimiento violen- notus iste
autem Contrarius motui o
S1 fuera contrario
cual es imposible, a. la voluntad, lo esset contrarius posito esse
ellet ef
ma para moverse en su
a mis- Ad tertium
(Wantudicer
m ad aliqula
ARTICULO 5
Utrum voluntas moveatur a corpore caelesti"
Si la voluntad es movida por algún cuerpo celeste
Ad quintum sic proceditur. Vi- Dificultades, Parece que la volun-
ietur quod voluntas humana al tad es movida por algún cuerpo ce-
corpore caelesti moveatur.
leste.
. Omnes eninm motus varii et 1. Según prueba el Fil6sofo, 10s
multiformes reducuntur, sicut in movimientos variados y multiformaes
causam, in motum uniformem, | se reducen como a causa al mOVl-
qui est motus caeli, u t proba- miento celeste, que es uniforme. Pero
tur VIII "Physic." 13. Sed motus
humani sunt varii et multifor-| e moverse humano es. vario y muiti-
mes, incipientes postquam prius forme y tiene siempre un comienzo;
non fuerant. Ergo reducuntur in | luego _e reduce como a. causa al mo-
motum caeli sicut in causam, | vimiento celeste, que,es naturalmen-
qui est uniformis secundum na- te uniforme.
turam.
2. Praeterea, secundum Au 2 Declara San Agustín que "los
gustinum, in IIL "De Trin." 4, l cuerpos inferiores son movidos por
corpora inferiora moventur per l0s superiores". Pero los movimien-
corpora superiora". Sed motus tos del cuerpo humano causados por
humani corporis, qui causantur
a voluntate, non possent reduci
la voluntad no podrían tener por cau-
in motum caeli sicut in causam, | Sa ei movimiento celeste, si la volun-
nisi etiam voluntas a caelo mo tad no recibiera también das infuen-
veretur. Ergo caelum movet vo-| cias celestes. Luego el cielo mueve
juntatem humanam. la voluntad humana.
. Praeterea, per observatio-| 3. Los astrólogos predicen, por la
nem caelestium corporum astro| observación de los cuerpos celestes,
logi quaedam vera praenuntiant ciertos hechos referentes a los actos
de humanis actibus futuris, qui|
Sunt a voluntate. Quod non es-| humanos movid0S por la voluntad.
set, si corpora caelestia volunta- s t o no serla posible si los cuerpos
tem hominis movere non possent. | celestes no movieran la voluntad hu-
Movetur ergo voluntas humana|mana. Luego de hecho la mueven.
a caelEsti corpore.
Sed contra est quod Damasce- Por otra parto, dice el Damasceno
nus dicit, in II libro 5, quod "eor-
"JOs Cuerpos celestes n0 son cau-
pora caelestia n o n sunt causae que
nostrorum actuum". Essent au-| sa de nuestros actos". Y lo serían de
vo, fndirecte redundat motus cae-| intelectual recibé una cierta moción
lestium corporum in voluntatem' | del apetito sensitivo, indirectamente
inquantum scilicet per passioes los movimientos celestes redundan en
appetitus sensitivi vOunaela voluntad, al ser ésta movida por las
moveri contingit.
pasiones del apetito sensible.
Ad primum ergo dicendum quod Soluciones. 1. Los movimientos
multiformes motus voluntatis hu- multiformes de la voluntad se redu-
manae reducantur in aliquam| cen a una causa uniforme, pero s u
causam uniformem, quae tanen| perior al entendimiento y voluntad,
est intellectu et voluntate supe-
rior. Quod non potest dici de ali-|ut POr lo tanto, no es cuerpo, sino
quo corpore, sed de aliqua supe-uDsLancia inmaterial superior. Por lo
riori substantia immateriali, Un-| tanto, el movimiento de la voluntad
de non oportet quod motus vo-| no tiene su causa en los cuerpos ce-
luntatis in motum caeli reduca-| lestes.
tur sicut in causam.
Ad secundum dicendum quod 2. Los movimientos del cuerpo hu-
motus corporales humani redil-| mano tienen su causa. en l0S mov1-
cuntur in motum caelestis corpo- | mientos astrales, en tanto estos cuer-
ris sicut in causam,
ipsa dispositio
inquantum
organorum con-
pos celestes producen en los órganos
STua ad motum, est aliqualiter una dispoSicion apta para obrar, o
ex impressione caelestium corpo-| bien por la impresión de estos mismos
rum; et inquantum etiam appe- cuerpos celestes en el apetito sensi-
titus sensitivus commovetur ex tivo, y, por fin, porque el movimiento
impressione caelestium corporum;| de los cuerpos exteriores obedece al
e t ulterius
inquantum corpora ex-de 1os celestes, a cuya
teriera moventur secundum produceióne
tum caelestium corporum, ex
mo-| infuio la voluntad empieza a
querer
guorum occursu voluntas incipit| 0 no querer ago, como al llegar el
aliquid velle vel non velle, sicut| frio comienza uno a querer encender
adveniente frigore incipit aliquis fuego. Pero esta moción de la volun-
velle facere ignem. Sed ista mo-| tad viene del objeto exterior repre-
tio voluntatis est ex parte obiec-| sentado, no de un
ti exterius praesentati: non ex impulso interior.
parte interioris instinctu1s.
ut
Ad tertium dicendum
dictum est (in c
quod,
et 1
sic-
.84
3. Como ya se ha dicho, el apetito
| sensitivo es acto de un órgano cor-
a.6.7), appetitus sensitivus est pora1, Por eso puede suceder que, pOr
actus organi corporalis. Unde ni-
hil prohibet ex impressione cor-| influjo de los cuerpos celestes, algu-
n 0 sean mas propensos a la ira, a la
porum caelestium aliquos esse
habiles ad irascendum vel coneu- | concupiscencia o a otras pasiones; así
piscendum, vel aliquam huiusmo- Como acontece que tantos hombres
di passionem, sieut et ex com- mal inclinados por su complexión na
plexione naturali. Plures autem tural se entreguen a las pasiones, a
hominum sequuntur passiones,| ias que solo l0s sabios resisten. Y de
s o l i sapientes resistunt.as que muchas veces se
t ideo ut in pluribus verifican-ahi proviene obre los
urea quae praenuntiantur de Cumplan los pronósticos
actibus hominum secundum con-| actos humanos, fundados en la obser
s1derationem ecaelestium corpo-| vación de los astros. Nio obstante, se-
Sed tamen, ut Ptolomaeus gún declara Tolomeo en su "Centilo-
dicit in
"Centiloquio" 10, "sapienscio e l sabio
dominatur astris": scllicet se sobrepone a los
quia, astros", porque, resistiendo a las pa-
sistens passlonibus, impedit pe1 los efectoS de esos
Ontatem liberam, et nequa-| siones, frustra
ARTICULO 6
Utrum voluntas moveatur a Deo solo sicut ab exteriorr
principio
Si la voluntad es sólo movida por Dios como
principio exterior
Dificultades. Parece que la volun-| Ad sextum sic proceditur. yl-
tad no es sólo movida por Dios como detur quod voluntas non a s
principio exterior. Deo moveatur sicut ab exterior
principio.
1. Natural es que lo inferior natum est
sea Inferius enim
movido por lo superior, como lo son moveri a suo superiori; sicut Co
los cuerpos inferiores por los celes- pora inferiora a corporibus cis
hominis
tes. Mas la voiluntad humana lestibus. Sed voluntas
otros superiores, ademáS de tienehabet aliquid superius post
Dios, que Deum: scilicet
Son losángeles. Luego puede ser mo- | luntas hominis angelum. ErE
vida por el ángel como principio ex-| ut ab exterioripotest movera
prineiplo, ***
terior. ab angelo.
2. El acto de voluntad . Praeterea, actus voluntatis
acto intelectual. Mas la sigue al
puede Ser actualizada
inteligencia
no sólo
sequitur actum intellecuu
por intellectus hominis redu in
eo
N8, $ino también por l0s ángeles suum actum non solum
nedianteiiuminaciones, según dice sed etiam ab angelo per eit
Dionisio. Luego también la nationes, ut Dionysius di
3. Dios no voluntad. | Ergo eadem ratione
voluntus.
del bien,
puede ser causa sino
8. Fraeterea, Deus
on
non est
est
según aquello del Génesis:| Gausa
"Vió Dios todas las
cosas que había illud Gen. bonoriun
isi it Deus
hecho, y eran muy buenas". | 1,31 et erunt
Agustin,
luntad es la "facultad de la vo- nunquam
| eum tamen
Voluntas sit "qua
ut
vivir bien". pecar 0 de vivitur",
peccatur et
Augustinus dicit ,
recte
I
q15 a.4
De mamo q.106 a.2; q.111 a.2 a.5.9
q.6; Compend. theol. Sent.
43 a.3 verit. q.22
20
2 d.15
4.Tq.r a.3; De
a.3i D
21
C.17: ML 34,278. c.I29.
De cael. hier.
22
Retract. 1.1 c.9:c.4 ML
§2 : MG 3,180.
32,596.
DEL MOTIVO DE LA 1-2 q.9 a.6
341 VOLUNTAD
Sed contra est quod Apostolusi Por otra parte, dice el Apóstol:
t ad Phil. 2,13: Deus est "Dios es el que obra en nosotr os el
aui t
operatur in nobis velle querer
perficere".
y el realizar".
dem, ex hoc quod voluntas est| zones: primera, por ser la voluntad
potentia animae rationalis, quae potencia del alma racional, la cual
a solo Deo causatur per crea- sólo Dios la produce por creación,
tionem, ut in Primo dictum est la
Como ya se dijo; segunda, porque
q.90 a.2.3). Secundo v e r o ex
-
inscrito el orden al
voluntad leva
hoc patet, quod voluntas habet| bien universal, y por eso s u causa es
rdinem ad universale bonum.| es el Bien universal.
Unde nihil aliud potest esse vo-sólo Dios, que
luntatis causa, nisi ipse Deus,| Todos los demás bienes por partici-
qui est universale bonum. Omne pación son particulares y no pueden
autem aliud bonum per particl eomunicar una tendencia universal;
pationem dicitur, et est quoddam mi la materia prima, en poten-
particularisy asi
cia para todas las tormas, puede ser
culare bonum:
2tem causa non dat inclinatio-|
nec m a - I producida por
un agente particular.
Unde
m universalem, est in potentia
erla prima; quae causari
Omnes formas, potest
ab aliquo particulari agente.