Inspirasaun husi

Amu Papa
Francisco nia
Amoris Laetitia
Motivasaun ba
Foin-Sae sira
 HATENE domin: tuir matenek nain
sira, livru, Sagrada Eskritura

 HILI domin: tuir kumpriensaun lolos,

discernimentu

 HAMORIS domin: halo buat diak,

hakarak buat diak, koragem, risku
 Ema koalia barak maibe
nafatin araska tuir domin
lolos.
 Domin hanesan NOME.
Domin hanesan VERBO.
 SENTIMENTU: emosaun,
seksualidade
 DESIZAUN: halo buat diak,
responsabilidade
 La bele tamba
natureza
 Diferensa entre
hadomi no gosta.
Hadomi mak
desizaun. Gosta
mak sentimentu.
 Gosta mak
espontan. Hadomi
mak bele
aprende.
 La sala ida.
 Maromak domin. Domin
laiha, ita mos laiha. Tenki
klarifika domin deit tamba
bele kahur ho ita nia isin
nia hakaran deit, matan nia
kriteria deit, mundu nia
maneira deit.
 Sala mak se ita uza domin
hodi manipula ema, uza
domin hodi justifika ita nia
hahalok aat no asaun
immoral.
 Konhese malu: laos naran
deit, forsa no frakeza,
atitude no folosifia
 Komunika ba malu:
liafuan, media sosial,
asaun
 Hatene batas: konkorda
malu saida mak bele no
la bele, ekspektativa
klaru maibe hatene mos
tolera malu
 Informasaun kona ba
familia ida-idak: kultura,
istoria, kostume
 Fuan deit mak hatene
 Halo disernimentu ho
diak: haree dadus, reflete
klean kona ba imi nia
ligasaun.
 Hadomi no hakarak harii
uma kain hamutuk ho oan
sira se Maromak haraik
bensaun no grasa oan
sira.
 Kaben tamba domin, laos
tamba nia osan, laos
tamba hakarak oan deit
 No ha’u bele halo
profesia karik hodi
hatene lo-los misteriu
sira hotu no matenek
tomak, ha’u iha fiar nebe
book foho sira karik,
maibe la iha domin, ha’u
la folin buat ida. Ha’u
fahe karik sasan hotu
nebe ha’u iha, no saran
ha’u nia isin lolon atu
ha’u bele gaba an, maibe
la iha domin, ha’u la
manan buat ida. (1 Cor
13:2-3)
(1 COR 13:4-7)
 Domin pasiensia,  nia la hanoin resin buat
aat nebe nia simu;
 domin laran diak.
 nia la haksolok
 Domin la laran moras, wainhira ema halo aat
 domin la loko an; maibe haksolok iha
lialos.
 domin la buka oin;
 Domin tahan terus
 domin la book aat ema, hotu,
 domin la buka nia rasik  fiar buat hotu,
nia diak,
 iha esperansa iha buat
 domin la hirus lalais, hotu,
 lori todan hotu.
DOMIN PASIENSIA
 La tuir hanoin badak no
lakohi ofensa.
 La dehan katak ita husik
ema abuza ita.
 Problema mak ita hanoin
ita nia relasaun sira tenki
perfeito, ou ita hakarak
sai sentru no hakarak
buat hotu-hotu tenki lao
diak. Buat ne’e halo ita
lakon pasiensia no sai
brutu.
DOMIN PASIENSIA
 Rekonhese katak
ema seluk mos iha
direito atu moris iha
mundu, tuir sira nia
maneira.
 Kompaixaun kle’an
halo ita simu ema
seluk maski nia la
hanesan ho ita.
DOMIN LARAN DIAK
 Fó benifísiu no ajuda
ema seluk
 Prontu atu asiste
 Laos sentimentu deit
 Sto. Inácio de Loiola:
“Domin tenki hatudu
liu iha hahalok duke
iha liafuan sira.”
DOMIN LARAN DIAK
 Hatudu nia
resultadu no fó ita
esperiensia kona
ba ksolok wainhira
ita fó, furak tebes
atu gasta ita nia
moris no la hein
ema selu ita nia
kolen, ita hakarak
fahe deit.
DOMIN LA LARAN MORAS
 Valoriza ema seluk nia
susesu, la tauk ema seluk
manan.
 Rekonhese katak ema hotu-
hotu iha ida-idak nia
presenti no dalan moris
uniku.
 Koko buka nia dalan ba
ksolok no husik ema seluk
buka sira nian.
 Atu hamoris ukunfuan rua
ikus—la bele laran moras.
DOMIN LA LARAN MORAS
 Apresia ho sinceridade
ema ida-idak no
rekonhese ema nia
direito ba ksolok
 Sentidu kle’an ba
ksolok no dame
 Domin nebe iha abut
klean sei halo ita
rejeita injustisa nebe
ema balun kaer sasan
barak no seru seluk
ouituan teb-tebes.
DOMIN LA LOKO AN
 Lakohi koalia barak kona ba
ita nia an, foku ba ema
seluk, la presiza sai sentru
ba atensaun.
 La pamer an demais
 Ema balun hanoin katak sira
importante tebes tamba sira
mak matenek liu, sira
hakarak ukun. Maibe saida
mak halo ita importante liu
mak domin ne’ebé
kumprende, preokupa ema,
no hakuak fraku sira.
DOMIN LA LOKO AN
 Haraik-an atu bele
kumprende no fó
perdaun no serbi ema
seluk ho laran tomak,
tenki kura ita nia
orgullu no aumenta ita
nia umildade.
 Atu domina no atu
compete hodi hatudu
se mak matenek liu sei
estraga domin.
DOMIN LA BUKA OIN, DOMIN LA
BOOK AAT EMA
 Laran-maus no
hanoin ema seluk,
respeitozu
 Asaun, Liafuan no
Lalaok: monu ba ema
nia fuan-laran, la
kasar, la toos.
 Lakohi halo ema
terus.
 Moris diak ho ema
seluk
DOMIN LA BUKA OIN, DOMIN LA
BOOK AAT EMA
 Sensitivu no koko
kontrola an atu ema fiar
no respeita ita
 Domin kle’an liu
hatene respeita ema
seluk nia Liberdade, no
hatene hein tempu
wainhira ema seluk
loke nia fuan.
 Hatene apresia, gaba,
motiva, suporta, fó
koragem
DOMIN LA BUKA NIA RASIK NIA DIAK
 La buka nia interese
rasik no buka saida
mak ninian
 Atu serbi ema seluk
mak nobre liu duke
hadomi deit ita nia an
 Sto. Tomas Aquinas:
“los liu ba karidade
mak deseju atu hadomi
duke simu domin.”
DOMIN LA BUKA NIA RASIK NIA DIAK
 La hein rekumpensa
 Maibe imi hadomi imi nia
funubalun sira; halo diak no
impresta hodi la hein atu
simu buat ida. Nune’e imi
nia kolen sei sai boot teb-
tebes: imi sei sai Na’i aas liu
hotu nia oan, basa Nia laran
diak ba ema aat no ema
laran makerek sira. (Lk
6:35)
 Ema ida la bele hadomi liu
fali ema nebe saran nia
moris tan nia belun sira. (cf.
Jn 15:13).
DOMIN LA HIRUS LALAIS
 Iha ita nia fuan laran, buat
ruma provoka ita.
 Reaksaun violensia,
maski ita rai hela, dala
ruma halo ita haree ema
seluk hanesan halo
problema deit—ita koko
evita.
 Rai hirus la ajuda ema
hotu.
 Halo ita laran moras deit
no senti mesak.
DOMIN LA HIRUS LALAIS
 Hirus saudavel
wainhira ita nervosu
tamba injustisa, maibe
wainhira ita hakarak
domina no kontrola
ema seluk deit, la diak.
 Atensaun simples,
liafuan la presiza.
 La bele hein loron
monu atu rai nafatin
sentimentu aat
NIA LA HANOIN RESIN BUAT AAT NEBE
NIA SIMU
 La konta buat aat, la rai
sentimentu aat
 Atitude positivu:
kumprende ema seluk
nia frakeza, fó lisensa
 Maibe gosta buka sala,
imagina buat aat barak,
hanoin aat, duvida—
hakiak sentimentu aat
NIA LA HANOIN RESIN BUAT AAT NEBE
NIA SIMU
 Fó perdaun: halo ita
livre, kumprende no
perdua mos ita nia an
 Ema kritika ita—
halakon ita nia fiar-an,
housi ema sira ita
hadomi
 Halo ita senti ketak,
lakohi domin no tauk
liga ho ema
NIA LA HANOIN RESIN BUAT AAT NEBE
NIA SIMU
 Fó sala ema seluk halo senti
seguru nebe falsu.
 Aprende atu reza kona ba ita
nia passadu, atu simu ita nia
an, aprende moris ho ita nia
limitasaun sira, no atu perdua
ita nia an, hodi nune’e ita
bele hetan atitude hanesan
ba ema seluk.
 Dehan katak ita iha
esperiensia kona ba
Maromak nebe perdua ita,
justifika ita ho nia grasa no
laos ho ita nia meritu.
NIA LA HANOIN RESIN BUAT AAT NEBE
NIA SIMU
 Ita hadomi domin nebe uluk
liu ho ita nia esforsu, domin
nebe loke nafatin
odamatan, promove no fó
koragem ba ita.
 Se ita simu katak Maromak
Nia domin kondisaun laiha,
katak Aman Maromak Nia
domin la bele hola no la
faan, entaun ita mos bele
hatudu domin ne’ebe
limitasaun laiha, hatene
perrdua ema seluk maski
sira halo sala kontra ita.
NIA LA HAKSOLOK WAINHIRA EMA HALO AAT MAIBE
HAKSOLOK IHA LIALOS.
 Kontente haree saida mak diak:
dignidade, valores, talentu,
servisu diak
 Kumparasaun no Kompetisaun
estraga ita deit
 Ida-ida sei halo nudar nia deside
ona, la hodi laran susar ka obriga
an, basa Maromak hadomi ema
nebe fo ho laran haksolok. (2 Cor
9:7)
 Iha buat hot-hotu, ha’u hatudu ba
imi katak housi serbisu maka’as
hanesan ne’e, ita bele fo tulun ba
ema kbiit laek sira, hodi hanoin
Na’i Jesus rasik nia liafuan nebe
dehan, ‘Diak liu fo liu fali
simu.’”(Acts 20:35).
DOMIN TAHAN TERUS HOTU
 Kontra-kultura: hasoru maski
saida mak ameasa domin
 Laos atu hasoru buat aat deit
maibe oinsa ita uza ita nia
nanál
 Koko hakmatek ou kalma
maski senti ona buat la los ho
ema seluk
 Realiza katak ita hotu kahur
malu, buat diak no aat
 Ema seluk boot liu duke
saida mak nia sala hotu ou
hahalok aat sira
DOMIN TAHAN TERUS HOTU
 Domin la presiza
perfeito atu bele
valoriza.
 Ema hadomi ita tuir nia
kbiit, tuir nia limitasaun
sira.
 Maski domin la
perfeito, la signifika nia
falsu ou bosok.
 Nia real maibe limitadu
no tuir mundu.
DOMIN TAHAN TERUS HOTU
 Ekspektativa aas
demais, ema seluk sei
fó hatene ba ita katak
nia laos Maromak no
nia la bele responde ita
nia nesesidade hotu-
hotu.
 Domin moris hamutuk
ho imperfeisaun. Nia
tahan no bele
hakmatek ho
limitasaun sira.
FIAR BUAT HOTU
 Konfiansa
 Fiar katak Maromak
Nia naroman makaas
liu
 Halo ita libre liga ho
ema
 La kontrola ema seluk,
husik sira libre
 La haree ema hanesan
sasan ou propriedade
FIAR BUAT HOTU
 La domina ema
 Liberdade: halo ita
independente, loke an
ba mundu, simu
esperiensia foun, no
hariku no haluan ita nia
relasaun sira
 Halo ita honestu, moris
ho sinceridade no
transparencia—tamba
ema fiar ita
IHA ESPERANSA IHA BUAT HOTU
 La senti lakon kona ba futuru.
 Hatene katak ema seluk bele
muda an, sai maduru no bele
sai furak no diak liu
 La signifika katak buat hotu
sei muda iha moris ne’e.
 Maski buat barak la tuir ita
nia hakarak, Maromak sei
halo kle’uk sira sai los no
hamosu buat diak husi buat
aat nebe ita hasoru iha
mundu.
 Moris depois mate—ita fiar,
ita hatene
IHA ESPERANSA IHA BUAT HOTU
 Ita hotu maski ho ita nia sala
no faliansu sira, simu
konvite ba lalehan.
 Jesus nia Resureisaun:
transforma frakeza, nakukun
no moras sira sei passa.
 Lalehan: ema nia identidade
lolos, nia diak, nia furak sei
nabilan.
 Haree ema iha Maromak nia
matan, iha esperansa, hein
moris lolos, reinu lalehan.
LORI TODAN HOTU
 Lori todan ho atitude
positivu
 Hasoru firme buat
ameasa iha ambiente
 Laos deit atu tahan
saida mak la diak,
maibe atu prontu
hasoru desafiu sira
 La rende-an iha tempu
nakukun nia laran
LORI TODAN HOTU
 Eroi, kbiit hasoru buat
negativu, kompromisu
ba buat diak
 Haforsa an hodi hasoru
buat aat nebe ameasa
ita
 La tuir sentimentu aat,
hirus ba ema seluk, no
hanoin aat ou atu
halakon ema seluk
Obrigado barak!