Está en la página 1de 17

1.01 Requisitos previos ..............................................................................

2
1.02 Primitiva de una función .................................................................. 3
1.03 El problema del cálculo de primitivas ............................................ 5
1.04 Primitivas inmediatas ........................................................................ 6
1.05 Funciones hiperbólicas ..................................................................... 21
1.06 Cálculo de primitivas "por partes" .................................................. 34
1.07 Cambio de variable ............................................................................ 45
1.08 Primitiva de un cociente de polinomios ........................................ 50
1.09 Funciones racionales del seno y el coseno .................................... 71
1.10 Funciones racionales de las funciones "sh" y "ch" ...................... 84
1.11 Primitivas de algunas funciones irracionales ................................. 92
1.12 Cálculo de primitivas por reducción .............................................. 107

Me temo que
esto no me va El primer tema
a gustar es bastante pe-
mucho tardete, pero
luego la cosa se
anima mucho y
lo pasarás bom-
ba resolviendo
problemas de la
vida real

Tema 1: Cálculo de Primitivas 1


1.6 CÁLCULO DE PRIMITIVAS "POR PARTES"
Si "u" y "v" son funciones de la variable "x", es d( u . v ) = v . du + u . dv ; al despejar
u . dv resulta u . dv = d( u . v ) − v . du , y así:

z z
u . dv = d( u . v ) − v . duz
z
Como d( u . v ) = u . v , resulta la llamada fórmula de integración por partes

z z
u . dv = u . v − v . du

z
que transforma el problema de calcular u . dv en el problema de calcular v . du z
En los siguientes seis ejemplos calculamos primitivas de funciones
cuya "estructura" es f ( x ) = P( x ). a b. x ( a > 0 ), siendo P(x) un poli-
nomio y "b" una constante. Además, para aplicar la formulita
z z
u . dv = u. v − v . du ) siempre haremos u = P( x ) y dv = a b. x . dx ,
repitiendo el proceso tantas veces como grado tiene el polinomio.

Esperemos que en
examen el grado no
sea muy grande

1.61
. z x. e x . dx = x. e x − z e x . dx = x. e x − e x + C
u = x ⇒ du = dx dv = e x . dx ⇒ v = e x . dx = e x z
1.6.2 z x 2 . e x . dx = x 2 . e x − 2. z x. e x . dx = x 2 . e x − 2.( x. e x − z e x . dx ) =
∗ u = x 2 ⇒ du = 2. x . dx ∗ u = x ⇒ du = dx
z
∗ dv = e x . dx ⇒ v = e x . dx = e x z
∗ dv = e x . dx ⇒ v = e x . dx = e x

= x 2 . e x − 2. x. e x + 2. e x + C
1.6.3 z z
x 3 . e x . dx = x 3 . e x − 3. x 2 . e x . dx =
∗ u = x 3 ⇒ du = 3. x 2 . dx
z
∗ dv = e x . dx ⇒ v = e x . dx = e x

z
= x 3 . e x − 3.( x 2 . e x − 2. x. e x . dx ) =
∗ u = x 2 ⇒ du = 2. x. dx
z
∗ dv = e x . dx ⇒ v = e x . dx = e x

Tema 1: Cálculo de Primitivas 31


= x 3 . e x − 3. x 2 . e x + 6.( x. e x − z e x . dx ) =
∗ u = x ⇒ du = dx
z
∗ dv = e x . dx ⇒ v = e x . dx = e x

= x 3 . e x − 3. x 2 . e x + 6. x. e x − 6. e x + C

1.6.4 z 2 x
x 2 .3 x . dx = x .3 − 2 .
Ln 3 Ln 3 z x.3 x . dx =

∗ u = x 2 ⇒ du = 2. x. dx
z
∗ dv = 3 x . dx ⇒ v = 3 x . dx = 3
x
Ln 3
2 x x
= x .3 − 2 .( x.3 − 1 .
Ln 3 Ln 3 Ln 3 Ln 3 z 3 x . dx ) =

∗ u = x ⇒ du = dx
z
∗ dv = 3 x . dx ⇒ v = 3 x . dx = 3
x
Ln 3
2 x x x
= x .3 − 2. x.3 − 3 +C
Ln 3 ( Ln 3)2 ( Ln 3)3

1.6.5 z 2 3. x
z
x 2 . e 3. x . dx = x . e − 2 . x. e 3. x . dx =
3 3
∗ u = x 2 ⇒ du = 2. x. dx
z
∗ dv = e 3. x . dx ⇒ v = e 3. x . dx = e x /3
2 3. x
3 3 3
3. x
3 z
= x . e − 2 .( x. e − 1 . e 3. x . dx ) =
∗ u = x ⇒ du = dx
z
∗ dv = e 3. x . dx ⇒ v = e 3. x . dx = e x /3
2 3. x 3. x 3. x
= x . e − 2. x. e + 2. e + C
3 9 27

1.6.6 z x 2 . e − x . dx = − x 2 . e − x + 2. z x. e − x . dx =
∗ u = x 2 ⇒ du = 2. x. dx
z
∗ dv = e − x . dx ⇒ v = e − x . dx = − e x

= − x 2 . e− x + 2.( − x. e− x + z e − x . dx ) =
∗ u = x ⇒ du = dx
z
∗ dv = e − x . dx ⇒ v = e − x . dx = − e x

= − x 2 . e − x − 2. x. e − x − 2. e − x + C

Tema 1: Cálculo de Primitivas 32


En los siguientes seis ejemplos calcula-
mos primitivas de funciones cuya
"estructura" es f ( x ) = P( x ).sen ax ó
f ( x ) = P( x ).cos ax , siendo P(x) un poli-
nomio y "a" una constante. Para aplicar
z z
la formulita u . dv = u. v − v . du hare-
mos u = P( x ) y dv = sen ax ó
u = P( x ) y dv = cos ax , repitiendo el
proceso tantas veces como grado tiene
el polinomio.

1.6.7 z x. sen x. dx = − x.cos x + z cos x . dx = − x .cos x + sen x + C


∗ u = x ⇒ du = dx
z
∗ dv = sen x. dx ⇒ v = sen x. dx = − cos x

1.6.8 z x.cos x. dx = x. sen x − z sen x. dx = x.cos x + cos x + C


∗ u = x ⇒ du = dx
∗ dv = cos x. dx ⇒ v = cos x. dx = sen x z
1.6.9 z x.cos 4. x 1
x. sen 4. x. dx = −
4
+ . cos 4. x. dx =
4 z
∗ u = x ⇒ du = dx

z
∗ dv = sen 4. x. dx ⇒ v = sen 4. x. dx = −
cos 4. x
4
x.cos 4. x sen 4. x
=− + +C
4 16

1.610
. z x.cos 5. x. dx =
x. sen 5. x 1
5 z
− . sen 5. x. dx =
5
∗ u = x ⇒ du = dx
∗ dv = cos 5. x. dx ⇒ v = cos 5. x . dx =zsen 5. x
5
x. sen 5. x cos 5. x
= + +C
5 25

1.611
. z x 2 . sen 3. x 2
x 2 .cos 3. x. dx =
3 z
− . x. sen 3. x. dx =
3
∗ u = x 2 ⇒ du = 2. x. dx
∗ dv = cos 3. x. dx ⇒ v = cos 3. x. dx = zsen 3. x
3

Tema 1: Cálculo de Primitivas 33


=
x 2 . sen 3. x 2
3
− .( −
3
x.cos 3. x 1
3
+ .
3 z cos 3. x. dx ) =
∗ u = x ⇒ du = dx

z
∗ dv = sen 3. x. dx ⇒ v = sen 3. x. dx = −
cos 3. x
3
x 2 . sen 3. x 2. x.cos 3. x 2.sen 3. x
= + − +C
3 9 27

1.612
. z x 3 .cos 4. x. dx =
x 3 . sen 4. x 3
4 z
− . x 2 . sen 4. x. dx =
4
∗ u = x 3 ⇒ du = 3. x 2 . dx

z
∗ dv = cos 4. x. dx ⇒ v = cos 4. x. dx =
sen 4. x
4
=
x 3 . sen 4. x 3
4
− .( −
4
x 2 .cos 4. x 2
4 z
+ . x.cos 4. x. dx ) =
4
∗ u = x 2 ⇒ du = 2. x. dx

z
∗ dv = sen 4. x. dx ⇒ v = sen 4. x. dx = −
cos 4. x
4
=
x 3 . sen 4. x 3. x 2 .cos 4. x 6 x. sen 4. x 1
4
+
42
− .(
42 4 z
− . sen 4. x. dx ) =
4
∗ u = x ⇒ du = dx

z
∗ dv = cos 4. x. dx ⇒ v = cos 4. x. dx =
sen 4. x
4
x 3 . sen 4. x 3. x 2 .cos 4. x 6. x . sen 4. x 6.cos 4. x
= + − + +C
4 42 43 44

En los siguientes tres ejemplos calculamos


primitivas de funciones cuya "estructura" es
de la forma f ( x ) = ka.x .sen bx ó
f ( x ) = ka.x .cos bx , donde k > 0 y "a" y "b"
son constantes. Para aplicar la formulita
z z
u . dv = u. v − v . du da lo mismo elegir
u = ka.x ó dv = ka.x . dx ; tras repetir el pro-
ceso dos veces aparecerá de nuevo la
primitiva que hemos de calcular.

1.613
. z e x . sen x. dx = e x . sen x − z e x .cos x. dx =
∗ u = sen x ⇒ du = cos x. dx
z
∗ dv = e x . dx ⇒ v = e x . dx = e x

Tema 1: Cálculo de Primitivas 34


= e x . sen x − ( e x .cos x + z e x . sen x. dx )
∗ u = cos x ⇒ du = −sen x. dx
z
∗ dv = e x . dx ⇒ v = e x . dx = e x
O sea, aparece de nuevo la primitiva que debemos calcular:

por tanto:
z e x . sen x. dx = e x . sen x − e x .cos x − z e x . sen x. dx

z
2. e x . sen x. dx = e x . sen x − e x .cos x ⇒

⇒ z e x . sen x. dx =
e x . sen x − e x .cos x
2
+C

1.614
. z e 3. x . sen 2. x 3
e 3. x .cos 2. x. dx =
2 z
− . e 3. x . sen 2. x. dx =
2
∗ u = e 3. x ⇒ du = 3. e 3. x . dx
∗ dv = cos 2. x. dx ⇒ v = cos 2. x . dx = z sen 2. x
2
=
e 3. x . sen 2. x 3 e 3. x .cos 2. x 3
2
− .( −
2 2 z
+ . e 3. x .cos 2. x. dx )
2
∗ u = e 3. x ⇒ du = 3. e 3. x . dx

z
∗ dv = sen 2. x. dx ⇒ v = sen 2. x. dx = −
cos 2. x
2
O sea, aparece de nuevo la primitiva que debemos calcular:

z e 3. x .cos 2. x. dx =
e 3. x . sen 2. x 3. e 3. x .cos 2. x 9
2
+
4 z
− . e 3. x .cos 2. x. dx
4
por tanto:

4 z
(1 + 9 ). e 3. x .cos 2. x. dx =
e 3. x . sen 2. x 3. e 3. x .cos 2. x
2
+
4

z
⇒ e 3. x .cos 2. x. dx = 4 .(
13
e 3. x . sen 2. x 3. e 3. x .cos 2. x
2
+
4
)+C

1.615
. z e5. x . sen 3. x 3
e5. x . sen 3. x. dx =
5 z
− . e5. x .cos 3. x. dx =
5
∗ u = sen 3. x ⇒ du = 3.cos 3. x. dx
∗ dv = e5. x . dx ⇒ v = e5. x . dx = ez5. x
5
=
e5. x . sen 3. x 3 e5. x .cos 3. x 3
5
− .(
5 5 z
+ . e5. x . sen 3. x. dx )
5
∗ u = cos 3. x ⇒ du = −3. sen 3. x. dx
∗ dv = e5. x . dx ⇒ v = e5. x . dx = ez5. x
5

Tema 1: Cálculo de Primitivas 35


O sea, aparece de nuevo la primitiva que debemos calcular:

z e5. x . sen 3. x. dx =
e5. x . sen 3. x 3. e5. x .cos 3. x 9
5

25 z
− . e5. x . sen 3. x. dx
25
por tanto:

25 z
(1 + 9 ). e5.x .sen 3. x. dx =
e5.x .sen 3. x 3. e5.x .cos 3. x
5

25

⇒ z e5. x . sen 3. x. dx = 25 .(
34
e5. x . sen 3. x 3. e5. x .cos 3. x
5

25
)+C

En los siguientes cinco ejemplos calculamos primitivas


de funciones cuya "estructura" es
f ( x ) = P( x ). Ln Q( x ), donde P(x) y Q(x) son polino-
z
mios. Para aplicar la formulita u . dv = u. v − v . du z
haremos u = Ln Q( x ) y dv = P( x ). dx , y no es raro que
al final nos encontremos con el problema de calcular la
primitiva de un cociente de polinomios.

1.616
. z Ln x. dx = x. Ln x − z dx = x. Ln x − x + C
∗ u = Ln x ⇒ du = dx/x
∗ dv = dx ⇒ v = dx = x z
1.617
. z x. Ln x. dx =
x 2 . Ln x 1
2 2 z
− . x. dx =
x 2 . Ln x x 2
2

4
+C

∗ u = Ln x ⇒ du = dx/x
z
∗ dv = x. dx ⇒ v = x. dx = x 2 /2

1.618
. z x 2 . Ln x. dx =
x 3 . Ln x 1
3 3 z
− . x 2 . dx =
x 3 . Ln x x 3
3

9
+C

∗ u = Ln x ⇒ du = dx/x
z
∗ dv = x 2 . dx ⇒ v = x 2 . dx = x 3 /3

1.619
. z Ln (1 + x 2 ). dx = x. Ln (1 + x 2 ) − 2. zx 2 dx = ?
1 + x2
∗ u = Ln (1 + x 2 ) ⇒ du = 2. x . dx/(1 + x 2 )
∗ dv = dx ⇒ v = dx = x z
Nuestro problema se transforma en el problema de calcular la
primitiva de un cociente de polinomios; por tanto, hasta que
no aprendamos a calcular este tipo de primitivas no podremos
acabar el ejercicio.

Tema 1: Cálculo de Primitivas 36


1.6.20 z x. Ln (1 + x 2 ). dx =
x 2 . Ln (1 + x 2 )
2
− 2.
1 + x2 z
x 3 dx = ?

∗ u = Ln (1 + x 2 ) ⇒ du = 2. x. dx/(1 + x 2 )
z
∗ dv = x. dx ⇒ v = x. dx = x 2 /2

Nuestro problema se transforma en el problema de calcular la


primitiva de un cociente de polinomios; por tanto, hasta que
no aprendamos a calcular este tipo de primitivas no podremos
acabar el ejercicio.

En los siguientes seis ejemplos calculamos primiti-


vas de funciones cuya "estructura" es
f ( x ) = P( x ). T( x ), donde P(x) es un polinomio y
T(x) una función trigonométrica inversa. Para apli-
z z
car la formulita u . dv = u. v − v . du haremos
u = T( x ) y dv = P( x ). dx , y no es raro que al final
nos encontremos con el problema de calcular pri-
mitivas que de momento nos desbordan

1.6.21 z arc tg x. dx = x. arc tg x −


1 + x2 z
x . dx =

∗ u = arc tg x ⇒ du = dx/(1 + x 2 )
∗ dv = dx ⇒ v = dx = x z
= x. arc tg x − 1 . Ln 1 + x 2 + C
2

1.6.22 z x. arc tg x. dx =
x 2 . arc tg x 1
2
− .
2 z x 2 . dx = ?
1 + x2
∗ u = arc tg x ⇒ du = dx/(1 + x 2 )
∗ dv = dx ⇒ v = dx = x z
Nuestro problema se transforma en el problema de calcular la
primitiva de un cociente de polinomios; por tanto, hasta que
no aprendamos a calcular este tipo de primitivas no podremos
acabar el ejercicio.

1.6.23 z arc sen x. dx = x. arc sen x − z x


1 − x2
. dx =

∗ u = arc sen x ⇒ du = dx/ 1 − x 2


∗ dv = dx ⇒ v = dx = x z
= x. arc sen x + 1 − x 2 + C

Tema 1: Cálculo de Primitivas 37


1.6.24 z x. arc sec x . dx =
x 2 . arc sec x 1
2
− .
2 z x
x2 − 1
. dx =

∗ u = arc sec x ⇒ du = dx
x. x 2 − 1
z
∗ dv = x. dx ⇒ v = x. dx = x 2 /2

x 2 . arc sec x 1
= − . x2 − 1 + C
2 2

1.6.25 z x. arc sen x. dx =


x 2 . arc sen x 1
2
− .
2 z x 2 . dx = ?
1 − x2
∗ u = arc sen x ⇒ du = dx/ 1 − x 2
z
∗ dv = x . dx ⇒ v = x. dx = x 2 /2
Nuestro problema se transforma en el problema de calcular la
primitiva de una función de la forma R ( x ; a 2 - x 2 ) ; por
tanto, hasta que no aprendamos a calcular este tipo de primi-
tivas no podremos acabar el ejercicio.

1.6.26 z arc sen 1 . dx = x. arc sen 1 +


x x z dx =
x2 − 1
−1/x 2
∗ u = arc sen 1 ⇒ du = . dx = − dx
x 1 − (1/x )2 x. x 2 − 1
∗ dv = dx ⇒ v = dx = x z
= x. arc sen 1 + arg ch x + C
x

Además de los 5 tipos de "estructuras"


que ya sabéis lidiar "por partes", deberéis
probar "por partes" siempre que estéis
jodidos con una primitiva que os desborda
porque no corresponde a ninguna de las
"estructuras" de referencia que tenéis
archivadas en el "coco" ..... ¿está claro?

Sí, bwuana

Tema 1: Cálculo de Primitivas 38


1.6.27 z dx =
cos4 x z 1 . dx = tg x −
cos2 x cos2 x cos2 x z 2. sen x
cos3 x
. tg x. dx =

1 ⇒ du = 2. sen x . dx
∗u=
cos2 x cos3 x
∗ dv = 1 . dx ⇒ v =
2
cos x cos2 x z
1 . dx = tg x

=
tg x
cos2 x
− 2. z sen 2 x
cos4 x
. dx =
tg x
cos2 x
− 2. z 1 − cos2 x
cos4 x
. dx =

sen 2 x = 1 − cos2 x

=
tg x
cos2 x
- 2. z 1 . dx + 2.
cos4 x
1 44 2 4 43
z cos2 x
cos4 x
. dx

es la primitiva que buscamos


Resulta:
3. z dx = tg x + 2.
cos4 x cos2 x z cos2 x
cos4 x
. dx

o sea:
3. z dx = tg x + 2.
cos4 x cos2 x z dx = tg x + 2. tg x
cos 2 x cos 2 x
En definitiva:

z dx = 1 .( tg x + 2. tg x ) + C
cos4 x 3 cos2 x

1.6.28 z x 3 .( Ln x )2 . dx =
x 4 .( Ln x )2 1
4 z
− . x 3 . Ln x. dx =
2
2. Ln x
∗ u = ( Ln x )2 ⇒ du = . dx
x
z
∗ dv = x 3 . dx ⇒ v = x 3 . dx = x 4 /4

=
x 4 .( Ln x )2 1 x 4 . Ln x 1
4
− .(
2 4
− . x 3 . dx ) =
4 z
∗ u = Ln x ⇒ du = dx
x
z
∗ dv = x 3 . dx ⇒ v = x 3 . dx = x 4 /4

=
x 4 .( Ln x )2 x 4 . Ln x 1
4

8 z
+ . x 3 . dx =
8
x 4 .( Ln x )2 x 4 . Ln x x 4
= − + +C
4 8 32

Tema 1: Cálculo de Primitivas 39


1.6.29 z x 2 .cos ( Ln x ). dx =
x 3 .cos ( Ln x ) 1
3 z
+ . x 2 . sen Ln x. dx =
3
sen ( Ln x )
∗ u = cos ( Ln x ) ⇒ du = − . dx
x
∗ dv = x 2 . dx ⇒ v = x 2 . dx = x 3 /3z
=
x 3 .cos ( Ln x ) 1 x 3 . sen ( Ln x ) 1
3
+ .(
3 3
− . x 2 .(cos Ln x ). dx )
3 1 4 44 2 4 4 43 z
es la primitiva que buscamos
Por tanto:

e jz1+ 1 .
9
x 2 .cos ( Ln x ). dx =
x 3 .cos ( Ln x ) x 3 . sen ( Ln x )
3
+
9

⇒ z x 2 .cos ( Ln x ). dx = 9 .
FG
x 3 .cos ( Ln x ) x 3 . sen ( Ln x )
+ +C
IJ
10 3 H 9 K
1.6.30 z 2. x. sen 2 x. dx = z 2. x.
1 − cos 2. x
2
. dx = z x.(1 − cos 2. x ). dx =

1 − cos 2. x
Todo el mundo sabe que sen 2 x =
2

= z x. dx − z 2
x.cos 2. x. dx = x −
2 z x.cos 2. x. dx =

2
=x −
FG
x. sen 2. x 1
z IJ
2 2 H − . sen 2. x. dx =
2 K
∗ u = x ⇒ du = dx
∗ dv = cos 2. x. dx ⇒ v = cos 2. x . dx = z sen 2. x
2
2 x . sen 2. x cos 2. x
=x − − +C
2 2 4

1.6.30 z 2. x.cos2 x. dx = z 2. x.
1 + cos 2. x
2
. dx = z x.(1 + cos 2. x ). dx =

Todo el mundo sabe que cos2 x = (1 + cos 2. x )/2

= z x. dx + z 2
x.cos 2. x . dx = x +
2 z x.cos 2. x. dx =

∗ u = x ⇒ du = dx
∗ dv = cos 2. x. dx ⇒ v = cos 2. x . dx = z sen 2. x
2

Tema 1: Cálculo de Primitivas 40


2
=x +
FG
x. sen 2. x 1
z IJ
2 2 H− . sen 2. x. dx =
2 K
2 x . sen 2. x cos 2. x
=x + + +C
2 2 4

1.6.31 z x 3 . e x 2 . dx = z 2 x2
x 2 . x. e x 2 . dx = x . e −
2 z x. e x 2 . dx =

∗ u = x 2 ⇒ du = 2. x. dx

z
∗ dv = x. e x 2 . dx ⇒ v = x. e x 2 . dx = e
x2
2
2 x2 x2
= x .e − e + C
2 2

1.6.32 z (cos x ). Ln (1 + cos x ). dx =

= (sen x ). Ln (1 + cos x ) + z sen 2 x


1 + cos x
. dx =

sen x
∗ u = Ln (1 + cos x ) ⇒ du = − . dx
1 + cos x
∗ dv = cos x. dx ⇒ v = cos x. dx = sen x z
= (sen x ). Ln (1 + cos x ) + z (1 − cos x ). dx =

sen 2 x 1 − cos2 x (1 + cos x ).(1 − cos x )


= = = 1 − cos x
1 + cos x 1 + cos x 1 + cos x
= (sen x ). Ln (1 + cos x ) + x − sen x + C

1.6.33 z x n . Ln x. dx = x
n +1
n +1
. Ln x − 1 .
n +1 z x n . dx =

∗ u = Ln x ⇒ du = dx
x
∗ dv = x n . dx ⇒ v = x n . dx = x
n +1
n +1 z
n +1 n +1
=x . Ln x − x +C
n +1 ( n + 1)2

1.6.34 z Ln x
x2
. dx = −
Ln x
x
+ z dx = − Ln x − 1 + C
x2 x x

∗ u = Ln x ⇒ du = dx
x
∗ dv = dx/x ⇒ v = dx/x . dx = −1/x
2 2
z
Tema 1: Cálculo de Primitivas 41
1.7 CAMBIO DE VARIABLE
z
Si para calcular f ( x ). dx efectuamos el cambio de variable definido por:
x = φ( t ) ⇒ dx = φ'( t ). dt
Al sustituir "x" por φ( t ) y "dx" por φ '( t ). dt , se obtiene:

z z
f ( x ). dx = f ( φ( t )).φ'( t ). dt

Y ahora rezamos para que el problema de calcular z f ( f( t )).f'( t ). dt sea más


sencillo que el problema de calcular f ( x ). dx . z
No hay receta que en todos los casos diga cuál es el
cambio de variable que resuelve la papeleta; pero
don't worry, no van a pedirte que descubras cam-
bios de variable hasta ahora no descubiertos. Sólo
te pedirán que conozcas los cambios de variable
más famosos; de ellos hablaremos en su momento

1.71
. z z
cos 3. x. dx = cos z. dz = 1 . sen z =
3 3
Aunque la primitiva es inmediata, también la podemos calcular
haciendo el cambio 3. x = z ⇒ x = z/3 ⇒ dx = dz/3

= 1 . sen 3. x + C
3
deshacemos el cambio de variable; o sea, sustituimos "z" por "3. x"

1.7.2 z ( x + 4 )6 z
dx = dx = z −6 +1 = − 1 =
z 6 −6 + 1 5. z5
Aunque la primitiva es inmediata, también la podemos
calcular haciendo el cambio x + 4 = z ⇒ dx = dz
1 =− +C
5.( x + 4 )5
deshacemos el cambio de variable; o sea, sustituimos "z" por " x + 4"

1.7.3 z x. x − 1. dx = z (1 + z2 ). z.( 2. z. dz ) = 2. z ( z 2 + z 4 ). dz =

x − 1 = z ⇒ x − 1 = z2 ⇒ x = 1 + z 2 ⇒ dx = 2. z. dz
= 2.( 1 . z3 + 1 . z5 ) = 2 .( x − 1 )3 + 2 .( x − 1 )5 + C
3 5 3 5
deshacemos el cambio de variable; o sea, sustituimos "z" por x -1
Tema 1: Cálculo de Primitivas 42
1.7.4 z
( x − 1)2 + 4 2 z
2. x + 3 . dx = 2.(1 + 4. t ) + 3 .4. dt =
42 .t2 + 42
x − 1 = 4. t ⇒ x = 1 + 4. t ⇒ dx = 4. dt
= 5.
4 z z
dt + 2. t. dt = 5 . arc tg t + Ln t 2 + 1 =
t2 + 1 t2 + 1 4
= 5 . arc tg x − 1 + Ln ( x − 1 )2 + 1 + C
4 4 4
deshacemos el cambio de variable: x − 1 = 4.t ⇒ t = x − 1
4

1.7.5 z
( x + 1)2 + 52 z
3. x − 2 . dx = 3.( −1 + 5. t ) − 2 .5. dt =
52 . t 2 + 52
x + 1 = 5. t ⇒ x = −1 + 5. t ⇒ dx = 5. dt
=− z dt + 3.
t2 + 1 z
t. dt = − arc tg t + 3 . Ln t 2 + 1 =
t2 + 1 2
= − arc tg x + 1 + 3 . Ln ( x + 1 )2 + 1 + C
5 2 5
deshacemos el cambio de variable: x + 1 = 5.t ⇒ t = x + 1
5

1.7.6 z cos x . dx = z (cos y ).( 2. y. dy ) = 2. z y.cos y. dy =

x = y ⇒ x = y 2 ⇒ dx = 2. y. dy

= 2.( y. sen y − z sen y. dy ) = 2.( y. sen y + cos y ) =


∗ u = y ⇒ du = dy
z
∗ dv = cos y. dy ⇒ v = cos y. dy = sen y

= 2.( x . sen x + cos x ) + C

deshacemos el cambio de variable: y = x

1.7.7 z arc sen x. dx = z y.cos y. dy =


arc sen x = y ⇒ x = sen y ⇒ dx = cos y. dy
= y. sen y + cos y =
calculada en el ejercicico anterior
= ( arc sen x ).(sen arc sen x ) + cos arcsen x + C =
deshacemos el cambio de variable: y = arc sen x

Tema 1: Cálculo de Primitivas 43


= x. arc sen x + 1 − x 2 + C

∗ es sen arc sen x = x


∗ es cos arc sen x = cos y = 1 − sen 2 y = 1 − x 2
arc sen x = y sen y = x

1.7.8 z x . dx =
1+ x
z z2 − 1 .( 2. z. dz) =
z
1 + x = z ⇒ 1 + x = z2 ⇒ x = z 2 − 1 ⇒ dx = 2. z. dz

= 2. z ( z2 − 1). dz = 2 . z3 − 1 . z = 2 .( 1 + x ) − 1 . 1 + x + C
3 2 3 2
deshacemos el cambio de variable: z = 1 + x

1.7.9 z 9 − x 2 . dx = z 9 − 9. sen 2 z .3.cos z. dz =

x = 3. sen z ⇒ dx = 3.cos z. dz

= 9. z 1 − sen 2 z.cos z. dz = 9. z cos2 z. dz =

1 − sen 2 z = cos z

= 9. z
1 + cos 2. z
2
. dz = 9 . z + 9 . sen 2. z =
2 4
1 + cos 2. z
Todo el mundo sabe que cos2 z =
2
= 9 . arc sen x + 9 . 2. x . 1 − ( x/3)2 + C
2 3 4 3
Deshacemos el cambio de variable:
∗ x = 3. sen z ⇒ sen z = x ⇒ z = arc sen x
3 3
∗ sen 2. z = 2. sen z.cos z = 2. x . 1 − ( x / 3)2
3
sen z = x ; cos z = 1 − sen 2 z = 1 − ( x / 3)2
3

1.710
. z 1 . dx =
1 + ex z
1+ e
1
− Ln z
.( − dz ) =
z

x = − Ln z ⇒ dx = − dz
z

Tema 1: Cálculo de Primitivas 44


= z 1 .( − dz ) = −
1 + (1/z) z z dz = − Ln z + 1 = − Ln e − x + 1 + C
z+1
e − Ln z = 1/z
deshacemos el cambio de variable: x = − Ln z ⇒ Ln z = − x ⇒ z = e − x

1.711
. z cos5 x. dx = z cos4 x.cos x . dx = z (1 − sen 2 x )2 .cos x . dx =

= z (1 − z2 )2 . dz = z
(1 − 2. z 2 + z 4 ). dz = z − 2 . z 3 + 1 . z5 =
3 5
sen x = z ⇒ cos x. dx = dz

= sen x − 2 . sen 3 x + 1 . sen5 x + C


3 5
deshacemos el cambio de variable: z = sen x

1.712
. z sen5 x. dx = z sen 4 x . sen x . dx = z (1 − cos2 x )2 .sen x . dx =

z z
= − (1 − z2 )2 . dz = − (1 − 2. z 2 + z 4 ). dz = − z + 2 . z 3 − 1 . z5 =
3 5
cos x = z ⇒ − sen x . dx = dz

= − cos x + 2 .cos3 x − 1 .cos5 x + C


3 5
deshacemos el cambio de variable: z = cos x

1.713
. z ( Ln x )2 + ( Ln x )3 + ( Ln x )4
x z
. dx = ( z2 + z3 + z 4 ). dz =
Ln x = z ⇒ dx/x = dz
= 1 . z 3 + 1 . z 4 + 1 . z5 =
3 4 5
= 1 .( Ln x )3 + 1 .( Ln x )4 + 1 .( Ln x )5 + C
3 4 5
deshacemos el cambio de variable: z = Ln x

1.714
. z e x . dx = z e z .2. z. dz =

x = z ⇒ x = z 2 ⇒ dx = 2. z. dz
∗ u = z ⇒ du = dz
z
∗ dv = e z . dz ⇒ v = e z . dz = e z

= 2.( z. e z − z e z . dz) = 2.( z. e z − e z ) = 2.( x . e x − e x ) + C

deshacemos el cambio de variable: z = x

Tema 1: Cálculo de Primitivas 45


1.715
. z dx
( x − 3). x 2 − 6. x + 5
= z dx
( x − 3). ( x − 3)2 − 4
=

astutamente, observamos que x 2 − 6. x + 5 = ( x − 3)2 − 4

= z
1
1. 1 − 4
.( − 1 . dz) =
z2
z z2
padecemos una hemorragia de genialidad y hacemos el cambio
x − 3 = 1/z ⇒ dx = − dz/z 2
=− z
dz
1 − 4. z 2
= − 1 . arc sen 2. z =
2
= − 1 .arc sen 2 + C
2 x−3
deshacemos el cambio de variable: x − 3 = 1/z ⇒ z = 1/( x − 3)

1.716
. z cos 3 x . dx = z z
(cos z).( 3. z 2 . dz) = 3. z 2 .cos z. dz =
3 x = z ⇒ x = z 3 ⇒ dx = 3. z 2 . dz

hiperfamosa: por partes dos veces

= .... = g ( z) = g ( 3 x ) + C

deshacemos el cambio de variable: z = 3 x

Acabo de ver varios


ejemplos de cambios de No te agobies por los cam-
variable que no se me bios de "idea feliz", no
habrían ocurrido ni en aparecen en examen. Basta
un millón de años estar atentos a las situa-
ciones en las que el ejercicio
"pide a gritos" el cambio de
variable que hay que hacer,
como en los casos
z z
x . x − 1.dx ; co s x .dx

z z
x .dx ; e x .dx
1+ x

Tema 1: Cálculo de Primitivas 46

También podría gustarte