Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Pessoa, Fernando - Antínoo y Otros Poemas Ingleses
Pessoa, Fernando - Antínoo y Otros Poemas Ingleses
FERNANDO PESSOA
ANTíNOD Y DTROS
POEMAS INGLESES
edición trilingüe
letras portuguesas
co D
30 de noviembre de 1935.
https://archive.org/details/isbn_9788477311966
• ANTÍNOO •
DE
FERNANDO PESSOA
COLECCIÓN letras portuguesas
DIRIGIDA POR
DE
FERNANDO PESSOA
PRÓLOGO Y TRADUCCIÓN
ZNDYMIÓN
DISEÑO DE LA COLECCIÓN: ana corríls *
YQqK^l
PESSOA, Femando
ISBN: 84-7731-196-X
IMPRESO en Grafur, S. A.
Letras portuguesas DC
Prólogo XII
Inscriptions (Epitafios) 44 - 45
Epithalamium (Epitalamio) 54 - 55
Antínoo 135
Epitafios 149
Epitalamio 155
35 Sonetos 171
p'í-wiA.r- -
.... ;
r*
' IftA}
M.
IPfc ■ ■ ■ •■
\ i
■w^íWíW
letras portuguesas •
Hacía tiempo, habíamos decidido por decreto ley propio editar la poe-
sía de letras portuguesas en bilingüe. Decreto ley que deseábamos extensi-
ble a todo el universo editorial de este planeta.
[K]
Pero volviendo a la criatura que teníamos entre las manos, mis conter-
tulios me plantearon, desde su exquisito respeto hacia mis decisiones
como responsable de la colección, lo chocante que resultaría editar en bi-
lingüe este libro de Pessoa si tenemos en cuenta que el gran autor lisboe-
ta lo había escrito en inglés (véase prólogo).
Cierto que Pessoa es un poeta portugués que, por otro lado, jamás pisó
Inglaterra y que, como él mismo decía, un intelectual que se precie o do-
mina, además del propio, otro idioma, o debería considerársele poco me-
nos que analfabeto. Pero el hecho que nosotros debatíamos, con todo, era
que en una colección de literatura portuguesa no dejaba de ser extraña-
mente paradójico que arrancara con poemas en español e inglés.
Por otro lado, me pareció que el hecho de escribir Pessoa estos poemas
en inglés merecían, como respeto idiomático, una consideración especial
por el hecho en sí, y, por tanto, decidí esta versión trilingüe que, entiendo,
cumple con escrúpulo las tres vertientes que, a mi juicio, debían respetar-
se; el original del poeta, su delicada transcripción al portugués por Jorge
de Sena, Aknada Negreiros y José Blanc de Portugal y el exquisito trabajo
llevado a cabo por Luis A. Diez y José Luis Parga.
ix]
Es probable que, sin damos cuenta, la solución hubiera surgido del tier-
no palpo de la criatura. Si así fuera, la riquísima y feraz literatura portu-
guesa contará en esta casa con un grupo altamente sensible dedicado a
cuidarla. Es, pues, una buena filosofía de principio; filosofía que, además,
parece regir a esta Endymión de entrañables amigos.
'’Uvf.í».
•Ivl
dór*^*'’ •
r’r- BiAné *r
^ - ir ‘M
♦ ' »V>'
-Jtt-t jí :
■ . ■
- •. ^ ■' Tf)^-'
s,
5<l
• PRÓLOGO •
[ XIII ]
del gran lisboeta publicados en vida, nada menos que cuatro sean precisa-
mente libros de versos en inglés.
' Hay en español, que nosotros hayamos visto, una versión de Epitalamio, debida a S. Masó y
publicada en Cuadernos Hispanoarnencanos (Madrid) T. CXLII, núm 425, noviembre de 1985,
pp. 99-137, otra de Antínoo, publicada en libro, debida a David Pujante y Carmen Torres, Co.
Arenal, Málaga, 1985, tres versiones de otros tantos sonetos en la revista Anthropos, Antologías
Temáticas núm. 4, Barcelona, 1987, traducción de Eduardo Mira y, en el mismo lugar, otras dos
versiones de poemas del heterónimo Alexander Search, debidas al mismo. También en la revis-
ta Kantil, (San Sebastián, núm. 13, febrero de 1979) hemos estudiado una versión de los Epitá-
yio5 debida a Gregorio San Juan. No tenemos noticia, de haberlas, de otras versiones al español,
de otros poemas ingleses de F. Pessoa.
[XIV]
Respecto a los poemas mismos, en fin, y los criterios de traducción em-
pleados, se ha intentado ser fieles, en Antínoo, a la estructura rítmica del
yambo inglés del original, al tiempo que hemos renunciado a la rima, que
sin duda nos hubiera obligado a construcciones demasiado duras al oído
castellano o bien a alguna que otra infertilidad de bulto para con el sentido
gramatical. Hay en esta larga lamentación de Adriano ante el cadáver de su
amante muerto algunos altibajos y lugares comunes, aunque se mantiene
en general la altura y la inspiración. Se inscribe el poema (publicado en Lis-
boa en 1918) en toda una tradición decimonónica de reivindicación “estéti-
ca” de algunos aspectos de la Antigüedad, tradición que nace, al decir del
estudioso pessoano J. de Sena en los Sketches and Studies in Italy aitd Gre-
ece, de John Addington Symonds (1898), la más importante de las fuentes y
noticias de la figura del favorito del emperador para la época moderna, que
tendrá asimismo resonancias literarias en la obra de, entre otros, Oscar Wil-
de y Stefan George. Relativamente claro es el soporte argumentativo: mue-
re el muchacho, sí, f>ero resucitará de verdad en el culto que le otorgarán
los siglos venideros, resurrección que a mí, Adriano, su creador, se debe,
todo ello enmarcado en el doliente tono meditativo y punteado por el mo-
tivo recurrente de la lluvia.
[XV]
El Epitalamio se nos antoja el más flojo e irregular de los textos aquí reu-
nidos. Tiene también inequívocos orígenes clásicos. Las veintiuna secciones
del poema, que describen sucesivos aspectos de un matrimonio, van desde
el despertar matutino de la novia hasta la consumación del acto sexual,
aunque la cosa se concentra más bien, nos parece, en el delirio de la novia
temerosa del desfloramiento. Hay por ello, en fin, en el poema demasiada
obsesión, quizá ante todo la obsesión del poeta por librarse de las obsesio-
nes que debían por entonces perseguirlo y demasiada —^también— imagi-
nería masturbatoria. Empezamos, al traducirlo, por procurar cierta equiva-
lencia rítmica y el mantenimiento del esquema de rimas, para abandonar
después, en una segunda versión, ese camino ante lo sumamente curioso
del resultado, de tal modo que dimos al final con una traducción casi literal,
verso a verso, esforzándonos no obstante por reproducir los manierismos y
artificiosidades del original.
Para la serie de los 35 Sonetos (35 Sonnets, Lisboa 1918) hemos llevado
a cabo el atrevimiento de reproducir la rkna consonante en castellano y
procurar una regularización silábica de trece sílabas por verso, que corres-
ponderían al endecasílabo yámbico inglés del original. En la medida de
nuestras posibilidades hemos procurado así conseguir una versión rítmica
decente, tendente también a la disposición yámbica en español, así, el tipo
puro pensamos que se da en, por ejemplo,
In telling thee how much thy love’s tny drearn
que hemos puesto en español como
diciéndote cuánto es tu amor el sueño mío
y en fm, hay que decir que ha sido todo un reto y un experimento tratar
malamente de reproducir en nuestra lengua algunas al menos de las sutile-
zas y dislocaciones sintácticas de esta espléndida imitación del inglés isabe-
lino que Pessoa llevó a cabo en sus Sonetos.
[XVI]
santes ante todo para comprobar las tentativas, en un poeta en formación y
todavía adolescente, de aportación a la estética simbolista y postsimbolista
en boga por aquellos años de principios de siglo, particularmente en los
dominios poéticos de la lengua inglesa, por mucho y pese a que aún se
queda demasido en evidencia en estos versos un cierto tremendismo no
poco inmaduro y una deficiente asimilación del legado poético europeo
desde Baudelaire a la época de composición de estos tempranos ejercicios).
Esperamos, en fin, que por lo menos en parte algo de este nuestro de-
leitoso esfuerzo pueda serv^ir de algo a alguno de los posibles lectores, aun-
que la verdad es que ni siquiera nos atrevemos a p>ensar de qué, al tiempo
que pedimos, por adelantado, perdón al amable y paciente lector, perdón y
disculpas por los sin duda demasiados fallos, impericias e ingenuidades que
hayamos cometido en esta tarea.
V • ANTINOUS •
4^f id* >'.. -í ^*j|r¿//l?KlS(f«|^ /Jjí|^,5Í6í]*J|E
■'^1 ♦ - '
[20]
La lluvia de afuera era fría en el alma de Adriano,
[ 21 ]
o complete regency of lust throned on
Raged consciousness’s spilled suspensión!
These things are things that now must be no more.
The rain is silent, and the Emperor
Sinks by the couch. His grief is like a rage,
For the gods take away the life they give
And spoil the beauty they made live.
He weeps and knows that every future age
Is looking on him out of the to-be;
His lo ve is on a universal stage;
A thousand unbom eyes weep with his misery.
[22]
¡Oh absoluta regencia del gozo entronizado
en la dispersa suspensión de la conciencia en rabia!
Cosas son estas que ya más no serían.
La lluvia en silencio cae y el Emperador
junto al lecho se desploma. De rabia es su congoja
de que quiten los Dioses la vida que dieran
y arruinen belleza que animado habían.
Llora y sabe que cualquier edad futura
lo está mirando por encima de su ser;
su amor actúa en universal escena;
mil ojos no nacidos lloran con su desgracia
[ 24]
Oh Adriano, ¿qué será ahora de tu vida fría?
¿De gentes y dominios qué te vale ser señor?
Su ausencia sobre tu visible Imperio
desciende como noche,
y no hay aurora de esperanzas de deleites nuevos.
Viudas están tus noches de amor y de besos
privados tus días de la espera que precede a la noche;
no tienen ahora tus labios por meta caricias,
dados tan sólo a decir el nombre que hermana la Muerte
con pena, miedo y soledad.
[26]
Y mientras piensa así, aquel placer que ya no es más
que memoria del placer revive y sus sentidos
coge de la mano, despierta su carne palpada
V
j
todo vuelve a ser como antes había sido.
Del lecho el cuerpo muerto se levanta y vive
y cerca viene con él a yacer, más cerca,
y docta en amor una mano invisible resbala
a cada entrada corporal de su lujuria
susurrando caricias que sólo lo justo perduran
para sangrarle la última fibra del alma.
¡Oh dulces y crueles Partos fugitivos!
[27]
In the he still deserts he will parched live,
In the far barbarous roads beggar or slave,
But to his arras again the warm boy give!
Forego that space ye meant to be his grave!
[ 28]
En los quietos desiertos vagará sediento,
en bárbaras rutas lejanas esclavo será o pordiosero,
¡mas devolved a sus brazos el dulce muchacho!
¡Renunciad a ese espacio que juzgábais su tumba!
[291
That love they lived as a religión
Offered to gods that come themselves to men.
Sometimes he was adorned or made to don
Half-vestures, then in statued nudity
Did imitate some god that seems to be
By marble’s accurate virtue men’s again.
Now was he Venus, white out of the seas;
And now was he Apollo, young and golden;
Now as Jove sate he in mock judgment over
The presence at his feet of his slaved lover;
Now was he an acted rite, by one beholden,
In ever-repositioned mysteries.
[ 34]
y tu despierta sonrisa casi se condoliera
de lo que mi anhelante pena esperar prohíbe”.
[36]
por fin. Por fin en olímpicos suelos
caminas y eres perfecto, siendo aún tú,
pues de ti no necesitas llevar exceso ninguno
ni perfecto tú ser, siendo tú perfección”.
“But since men see more witli the eyes tiran soul,
Still I in stone shall utter tlris gi’eat dolé;
Still, eager that men hunger by thy presence,
1 shall to marble carry this regret
That in my heart like a great star is set.
Thus, even in stone, our love shall stand so great
In thy statue of us, like a god’s fate
Our love’s incama te and discamate essence,
That, like a trumpet reaching over seas
And going from continent to continent,
Our love shall speak its joy and woe, death-blent.
Over infinities and eternities.
[40]
“Todo lo que eres ahora es tú mismo y yo.
Nuestra doble presencia tiene su unidad
en esa perfección de cuerpo en la que mi amor,
al amarla, tomóse, y desde la vida
se alzó a lo divino, serena más allá de contienda
de edades y muy por encima de mudables pasiones”.
“Mas porque el hombre ve más con los ojos que con el alma,
en piedra yo plasmaré mi gran duelo;
ansioso de que los nombres se nutran de ti,
al mármol llevaré este pesar,
que anida en mi corazón cual grande esti'ella.
Así, aun en piedra, tan grande quedará nuesti'o amor
en tu estatua nuestra, como de un dios el destino,
de nuestro amor encamada y desencarnada esencia
para que, tal trompeta que cruza los mares
y de continente va en continente,
dü'á nuestro amor su gozo y su pena, mezclado con muerte,
más allá de lo infinito y lo eterno”.
[41 ]
Of love’s own true love, at the spelJ amazed;
Aiid, if our very memory wore to dust,
By some god’s race of the end of ages must
Our dual unity agaiii be raised.”
[42]
del amor verdadero de nuestro amor fascinada en hechizo;
y aun si nuestra memoria real polvo se hiciera,
alguna estirpe de dioses al fin de los tiempos
nuestra común unidad otra vez a alzar volvería”.
1431
• INSCRIPTIONS •
■. f»f; : .
1^, ii|iliiuil¡¡|^ I
^nsrr
«nstMá^ir/ icsfut t‘Ql>
i. V '•-7 ) :jy^r ünofT&in 6i>p*jiTn « niie >f
^ 'ffí - ' Jkí'it ' í¿ ^ xpiJ^j Uku%Ui
0>^ ifc-s¿ í-'s'". .>*i t : - r isl^iur usdx n i£Tf $n¡o btísixw rtkifpo? OI»3£íí>
U
,, 1 "UJi ÍUIA
.j *<1.^; 0wí;«r» cvtfí #oi>»,<Tíáj «o| (v^bcvic^ ofaftcim
^ ií>b £ í?. bl‘ tiofia4ciy>ii laiPtim «J
^ íXv*; : ,^*íntyi lánfmi
T^ La.jp-:* H v stiJC «r. Aü .W..>íW,rtjH b -SJKV II /óíATü
«;>f>s;ht/fo »i 0¿b*vaii 3típ
í^- fUW tby TI -: ..^ ;>> »" »i *1.
M» f!-íi 1«?i» N»!n ?2wr.kib O^IIí oboi obi« diUfl
h^i'J -'J/'tór
* -
H:‘rb>:
' -o'
. ^'^íV^ít*si,yn;n/.>
"I
fe4Jna**»ipo<
^ I
Y i>feiiViiítv
'3
5*^^ »P.- <ii^ -•
f-l.
« «» y KtlWKXJ 43»djK5 rj
¿jr,» j. ,Viíi»^n>wii 44Mí<mk>iq irflD*'»í ijr n-s
L ■ i rjr-*. aonoWr. J)liysyu^‘>j
. i;
i* I
'»#J
;:á‘:
■7...
* 'f. V *^'5 r.r: - ,, '■f
<X-
EPITAFIOS •
S?1 ■ ■=
■■
• «
* '' f!’*
ti ■ ‘ I
V
Ui
flü DIÍMU ^•
lodfti .ud».f0t¿j«w ;<iwiíifn9a^'n9rlU9«>íi
. .. r..
II
III
[46]
I
II
III
[47]
IV
VI
\TI
\aii
[48]
IV
VI
Alguna fue tal como amada amada, otra como lote apreciada.
Esposa natural de compañero bien ser\ádo,
a quien basté yo resulté abastada.
Viajé, dormí, parí y sin destino he em'ejecido.
vqi
\dlí
(491
IX
XI
XII
(501
IX
Esto nos niega: los que aquí yacemos nos hemos querido.
Donde estaban sus pechos mi perdida mano toca el hueso.
Todo amante es sin nombre y Amor es conocido.
Ambos hermosos nos sentimos. Besad, que ese era nuestro beso.
XI
XII
1511
\
XIII
XIV
[ 52]
XIII
XIV
[ 531
i
• EPITHALAMIUM •
■wmtefs.
líDC
jcm
íJiT'SífEicTr^d c) ofí^iii H Toq y «I sbííqimaC)
• ' bid>uD #f í»ijrp ^aoitsiiaqo ¿cxl
?H4> ^1 KXf ojery cr«d w «sbíbsiüa
«JÍi^i j&j abnob ogür ¿9 «jia^ ob»>T
’ C^QShíd^ cbo) oín'jfínsüiiíjq Í9
^'firríK^ í'^b b:>t«q «I ^OTOD •
‘ v»,'u; íii. •_ é ^ '
/IX
¡a
■íf
. ''■ 'i;■ ■ ■■ •■^‘■
ipi
vil
^ *
tr*- #
L uj»
¿L
Ipefi^ hf ñifig9^> - oíXWKf <4 aHi bar'V.oT
^ m:$n ira-óoi vtoffW
• JWOP-* tá Korf»'!! • e|íí»v, fu .,1» Tai n«^ «i«>n *íí icsn i« mad oT
K^.v f oom^ÍK. ^ o« 1 fM Aj^uO
V r», *rt»e í;A Pfn» p< ■ jirihcti! V:» Ií;^'1 3O! «r/'> i»> I
riííi
I
[56]
I
[ 57 1
With the real day's arrival she’s half wroth.
Thougli she wish what she wants, she yet clotii stay
Her dreams yet merged are
In the slow verge of sleep, which idly doth
The accurate hope of things remotely mar.
II
158 1
Con la llegada del día está como que airada.
Aunque desea lo que quiere, fijar quisiera
sus confusos sueños en el pausado margen
del sueño que, indolente y de un modo
remoto, la justa esperanza de las cosas arruina.
II
[ 591
III
IV
Let the wide liglit come tlirough the whole house now
Like a herald with brow
Garlanded round witli roses and those leaves
That love for its love w'eaves!
Between her and tlie ceiling this day’s ending
A man’s weight wül be bending.
Lo! with the thouglit her legs she twines, well knowing
A hand will part them tlien;
Fearing that entering in her, that allowing
[60]
III
IV
[6i 1
That will make softiiess begiii rucie at paiii.
If ye, glad sunbeams, are iiiliabited
By sprites or gnomes that dally with tlie day,
Whisper her, if she sliriiik that she’ll be bled,
That love’s large bower is doored iu this small way.
VI
[62]
que hará que dulzura con dolor ruda comience.
Si vosotros, alegres rayos del sol, estáis poblados
por espíritus o gnomos que juegan con el día,
susurradle, si le atemoriza la sangre,
que el vasto aposento del amor tiene ese pequeño umbral.
\d
Vil
\dll
[64]
dedos. Ella se demora.
Entre sus piernas, que juntas siente, una profecía
se desliza cual mano interna.
¡Mirad cómo espera! Decidle: ¡no temas el goce!
¡Ven! ¡Despierta! ¡Vístete pata desvestirte! ¡En pie!
¡Mira cómo el sol lo es todo!
Susurra la vida en torno a sus sentidos como cerrados pétalos.
¡Ven! ¡Ven! ¡Tiene que acontecerte el gozo!
¡Alégrate de ser cogida, oh rosa aún no cosechada!
\dl
\dll
[651
With hands that iii the sun miiiutely stir,
One Works her hair into concerted knots.
Another buttons tight the gown; her hand,
Touching the body’s warmth of life, doth band
Her thoughts with the rude bridegroom’s hand to be.
The first then, on the veil placed mistily,
Lays on her head, her own head sideways leaning,
The garland soon to hav^e no meaning.
The first then, on the veil placed mistily,
Fit cióse tile trembling feet, and her eyes see
The stockinged leg, road upwards to that boon
Where all this day centres its revelryc
IX
[66]
con manos que en el sol minuciosamente se mueven,
una le arregla el pelo en concertados lazos.
Otra abotónale el vestido; y la mano,
tocando el calor vital del cuerpo, enlaza
su pensar y la ruda mano del novio.
La primera entonces, sobre el \'elc) indistintamente colocado,
posa en la cabeza, su propia cabeza inclinando de lado,
la guirnalda que pronto no tendrá sentido.
La primera entonces, sobre el velo indistintamente colocado,
calza justos sus pies trémulos, y sus ojos ven
piernas y medias, y viajan hacia aquella dávida
en donde centra su fiesta todo este día.
IX
[67]
XI
XII
1681
XI
XII
[69]
XIII
XIV
[ 70]
XIII
XIV
[71 ]
A plesure’s empty gaiii.
AJICI, of the others, inost will whisper at this,
Knowiiig the spurt it is;
And children yet, that watch with looking eyes,
Will now tlirilll to be wise
In flesh, and with big men and women act
The liquid tickling fact
For whose taste thev’ll in secret corners irv
J 4
XW
XAfl
[72]
un vacío lucro de placer.
de los otros los más murmurarán sobre esto,
conociendo el rápido trabajo C{ue es; .
y hasta los niños, que obsen^an con ojos atentos,
palpitarán ahora por ser sabios
en la carne, y consumar con hombres y mujeres adultos
el líquido y cosquilloso acto
CUYO sabor en rincones secretos intentan
lo que apenas saben cómo es, seco todavía.
XV
XVII
174]
el freno del Tiempo, para que la noche llegue y diga
que la virginal montura carga ya su primer jinete!
¡Carne pellizcada, mordida, succionada, ceñida,
carne estrujada y poseída,
estas cosas inflaman vuestro pensar y ofuscan
cuanto decís o veis!
¡Calmaos en desnudas miradas hasta que asustéis
vuestra fiebre de dicha
en miradas e]ue parecen odiar ropas y pensamientos que
separan las carnes!
¡Tended vuestros miembros al calor del día
para sentirlo en cuanto dura!
Porque el fuerte sol, el cálido suelo, la verde hierba,
cada lejano destellar del lago
y la ruborizada idea que cada cual tiene de la noche que vendrá
todo eso es una cálida y alegre unidad.
X\T1
175 1
The passive souls round which their mesh they wind,
The while their rout, loud stumbling as if blind,
Makes the hilled earth wake echoing from her sleep
To the lust in their leap.
XVIII
[76]
prenden las almas pasivas a cuyo aüededor tienden sus redes,
mientras que su tropel, midoso y vacilante tal ciego,
despierta la ondulada tierra, retumbando de su sueño
para la lujuria de cuanto bulle.
X\dll
[77]
XIX
[ 78]
XIX
1791
XX
XXI
[80]
XX
XXI
(81 1
Aiicl let the night, comiiig, teach them that use
For yoLith is in abuse!
Let them repeat tlie liiik, and pour and pour
The ir pleasure till they can no more!
Ay, let the night watch over their repeated
Coupling in darkness, till thouglit’s self, o’erheated,
Do fret and trouLMe, and sleep come on hurt trames,
And, mouthing each one’s ñames,
They in each other’s arms dream still of love
And something of it pro ve!
And, if they wake, teach them to recommence,
For an hour was far henee;
Tül their contacted flesh, in heat o’erblent
With joy, sleep sick, while, spent
The stars, the sky palé in tlie East and shh^er
Where light the night doth se ver.
And with clamour of joy and life’s young din
The warm new day come in.
[82]
y que ia noche, llegando, les enseñe ese uso
porque mocedad es abuso!
¡Que repitan la ligazón y derramen y derramen
su placer hasta que más no puedan!
¡Ah, que la noche vele su reiterado
acoplarse en la oscuridad, hasta que el ánima, sobreexcitada,
se aflija y perturbe, y el sueño acuda a las doloridas formas
y, musitando mutuamente sus nombres,
en los brazos uno del otro aún con el amor sueñen
y algo de él prueben!
Y a recomenzar enséñalos si despiertan,
pues una hora fue ya muy lejos;
hasta que la ligada carne, en ardor
disipada con gozo, quede postrada, mientras que,
apagadas las estrellas, el cielo empalidezca en el Este
y se estremezca allí donde la luz se separa de la noche,
y con alegre clamor y joven estruendo de dicha
irrumpa fogoso el nuevo día.
35 SONNETS
\
X
•*\K I * ««
gr.fc’»
’" “V
1 ^ 4
- •.. ■■ p-"
■• ^ -.
1 ^’j
■■ ‘— ■•• « rtíw»>“síyjíii
1 .
'■'rjf-'í,. ''- !■ . - '^'
rt)'- ir» í»-:' u\t V uff¿M‘*C cnA 4 rííTur -’• •nftv’i ?*J1 Ad
> ^ A i :’T ._ ‘rr-KH/vi.b nh /
V*^. íf iTi.^s iv. 'r t .., I4XIIíA4í<*. T-yi c •' ^
Pu ¿: A : . > ;.;. v ‘‘ 'V*’*» **' •*<»í *-1 '^1 fíiU ^;H¿Q
T'í( ' ■-;. . i^v- €;,i\ ■}y^*'^*- ‘ i>^Trifr4 ii:ífr;;í/í U
_4.; .-í í4>rMip .Msr^
■ * “1%,!!:^ t-' > A<ílí>ya>isl lUíi^g^ixj»
íí? vlí 4j •sbífit» tiís í^ "V*. V fi
Ai: • V ,,
35 SONETOS
o, - •
* . ¿
i. ■*
«I
f0. T, - «c
t;'- > *
* f
?5
^ ítJÜMI
MJMMVIKW *
^ JV.,.- 1 . .
<ÍL
^'W ^ ' . J^. ni "SI?;. ^vr?í.r'ü^T^ '**'
!-■^n‘í^s^í6üaiWwi^l-•^’
I
[87]
II
III
[ 88]
ÍI
III
[891
IV
[ 90]
IV
191 ]
VI
Vdl
[92]
M
VII
1931
VIII
IX
[94]
\aii
IX
195]
X
XI
196]
X
Xl
f 97]
XII
XIII
[98]
XII
XIII
[ 991
XIV
X\^
[ 100 ]
XIV
XV
1 101 1
XVI
X\l\
[ 102]
XVI
XVlí
[ 103 1
X\1II
[ 104 1
x\mi
XIX
1 105 ]
XX
XXI
[ lOÓ ]
XX
XXI
1 107 ]
XXII
XXIII
[ 108]
XXII
XXIII
(1091
XXIV
XXV
[ lio ]
XXI\'
XX\^
[ 111 ]
xx\^
xx\ai
XXVII
1 113 1
XXV'III
XXIX
[ 114]
XXVIII
XXIX
[ 115 1
\
XXX
XXXI
[ 116]
XXX
XXXI
[ 117 )
\
XXXII
XXXIII
[ 118]
XXXII
XXXIII
[ 119 1
XXXIV
XXX\'
[ 120 ]
XXXIV
XXXX'
1 121 ]
• DOCUMENTS OF MENTAL DECADENCE •
•ÜSÍOO oí>R«ÍÍ b
mjrj obn*^^fifj .wp «ol
. *«t>'J||iIK*¿i(3»r . •■ .«•nfcfBüit v c ned^b oa i>t<sÜ«w;y
* AÍl.ílttí ,'* rU^ir *» >>* >>1» ^ tU* ir. , ;
r > •T'-r fV,'< ' Jilnfc, iiBrfjfeee^ataul '><t y .•4««3MJÍ iíyC| jof j
r , <► _ - . r , , # .<««%||Ba» * - «Vi; twi* V vq «»ÍfVíi~ íja
áL
TTTVP-. t / T r^ - ^ ■
j» ''br4íl«í bru Ücw . slqoiM vm *
* A A» •» ** #
í fíe j », .í>^«q« 'k* it^bi 5bi4JijO
w .i/4-*/|0 AíMig uii tw ífewd ‘ )K>íqfn(oC>
l^kx tOD <UH ^ iDr 4)Uw &M trbcfi) f
M V»fK» tunrOsnin > sirrmi vi
TP'tií inrtFÉifc^ H €i^ü ^l♦'p3ns iiígr»*.U4 itib biif%
4MK> Uií*-: T’.^ <|B^» oü i8 <^rr I 'T/U^lwb brrasit’ífíefflb « í^jfei
' «( ^4;,- ^ > : ■ ,b»^«k91i blCt ^í»* bOOO®
éJt^ í r LJ t - il*e: l‘i liMWlr; ^ OJWb ÍWt lOtífTi Wl d
THE PICTLIRE
A TEMPLE
[ 124 ]
EL CUADRO
En un salón adormecido
mis ojos descubrieron un cuadro
prodigiosamente sabio, dolorosamente profundo
y horriblemente completo.
Un sentido más profundo que lágrimas
posee, y humanos miedos
y humana locura y dolor
exhala como esencia ese misterioso cuadro.
EL TEMPLO
[ 125 ]
MANIA OF DOUBT
N
FLASHES OF MADNESS
I
[ 126]
MANIA DE DUDAR
DESTELLOS DE LOCURA
I
[ 127 ]
\
II
III
IV
1.
[ 128 ]
II
III
( 129]
\
A super-sensual fetichism
Haunts my deep-raving brain.
Greaier than ever grows the abysm
Of my reason’s and feeling’s schism.
Cut with the pickaxe of pain.
2.
[ 130 ]
Imagínalo. Podría haberme arrodillado
ante tus labios, su fomia, sus cambios.
La “sonora” forma de tus labios
y tus dientes un poquito descubiertos
eran látigos despertando mi delirio.
Sentí vencida mi razón.
Un super-sexual fetichismo
atormenta mi cerebro inquieto.
Más grande que nunca, se abre el abismo
del cisma entre mi razón y mi sentir,
cortado con el pico del dolor.
( 131 1
In these raviiigs without end
Aiid beyond iiotion deep?
Laugh not. Kiiow’si thou what madness is?
Wonder not. Ail is mvsteries.
Ask not. For who can reply?
Weep for me, cliild, but do not lo ve me
Wlio ha ve in me too much tiiat is above me,
Too much I cannot cali “1”.
Weep for tlie ruin of my mind
Weep ratJier, child, that tiiings so deep should move me
To lose the clear thoughts tliat could prove me
One worthy of mankind.
1 132 I
en estos delirios sin fin
y profundos más allá de cualquier idea?
No rías. ¿Conoces lo que es locura?
No quieras saber. Todo es misterio.
No preguntes. ¿Quién puede responderte?
Llora por mí, niiia, pero no me ames.
Hay tantas cosas en mi que me sobrepasan,
tantas que no puedo llamar “Yo”.
Llora la ruina de mi mente.
Llora más bien, niña, que cosas tan profundas me obliguen
a perder los claros p>ensainientos c|ue me harmn
digno de la humanidad.
( 1331
*
ni
%
i
£i.
'^1
■"'i
■^r . jL’rv*',
. %
1
'««ff
mr'
ANTINOO •
•* —
* ■ !«■ ■ ^
i" .
■rv'^ -í'-
r " ■•»«..
**r«» *
^
• -'S ' rw
, . ’H
9 -■ ;
r;«;'-yr*g
lili 4tt>44ri^ ^ Áw
r s. .
■ _j t
sr : /i--.
-..
■ i CARMÍ*
V rtKíMl^' > t»- J'
í^-
jftiilit» *'*i ^J
Era eni Adriano fria a chu\^a fora.
( 137 1
ó regencia total do entronizado ció
Na suspensáo dispersa da consciencia em fúria!
Estas coisas sao coisas C|ue nao mais seráo.
A chuva é silenciosa, e o Imperador
Descaí ao pé do leito. A sua dor é fúria,
Porcpie levam os deuses a vida que dáo
E a beleza destroem que fizeram viva.
Chora e sabe que as épocas futuras
O fitam do ámago do vir a ser;
O seu amor está num palco universal;
Mü ollios nao nascidos choram-lhe a miséria,
[ 138 ]
Que ora será, Adriano, a tua vida fria?
Quáo vale ser senhor dos hoinens e das coisas?
Sobre o visível teu iinpério a ausencia dele
Desee como noite.
Neni há manila na esp’ranca de um deleite novo;
Ora de amor e beijos viúvas sao tuas noites;
Ora os dias privados de a noite esperar;
Ora teus labios nao tém fito em gozos,
Dados ao nome só que a Morte casa
Á solidáo e á mágoa e ao temor.
[ 1391
E de pensar, essa luxúria que é
Memória de luxúria revive e toma-
Lhe os sentidos p’la máo, despena a carne ao toque,
E tildo é outra vez o que era dantes.
No leito o corpo inorto se soergue e vive
E ^'em com el’ deitar-se, junto, muito junto,
E urna invisível mao e rastejante e sabia
A cada urna do corpo entrada da luxúria
Vai munnurar caricias que se esvaem, mas
Se demoram que sangre a derradeira fibra.
O doces, cruéis da Pártia fugitivas!
1 140]
Nos deserlos quietos vivera sequioso.
Nos longe trilitos bárbaros mendigo ou escravo,
Mas a seus bracos quente o io^'eln devolvei!
Renunciai ao espaco que entendéis seu túmulo!
[ 141 ]
Viveram esse amor como religiáo
Oferta a deuses que^ em pessoa, aos homens descem.
Ás vezes adornado, ou feito eiifiar
Meias vestes, entáo mima nudez de estatua
Imitava algum deus que de homens ser parece
Pela do mármore viiiude exacta.
Agora Vénus era, alva dos mars saindo;
E agora Apolo ele era, jovem e dourado;
E agora Júpiter julgando em tro^a
A presenta a seus pés do escravizado amante;
Agora agido rito, por alguéni seguido,
Em mistérios que sao sempre repostos.
[ 142)
Do meu amor, tua beleza e do sentido
Que á divindade p’la beleza é dado.
Que a morte com sutis maos desnudantes tire
A nosso amor as vestes do império e da vida,
Ainda a dele estatua que só tu inspiras,
As futuras idades, quer queiram, quer nao,
Háo-de, qual dote por um deus imposto.
Inevitav^elmente herdar.
[ 143)
E o de acordar sorriso teu de simpatía
Por que me a dor que sorüia ao esperar proíbe”.
1 144 ]
Tu já. Pois já do Olimpo o territorio tu
Pisaste e és perfeito, sendo tu embora,
Pois excesso de ti nao precisas vestir
Perfeito para ser, a perfei^ao que és.
[ 145 ]
“O amor que te encontrou, quando encontrón, apenas
Encontrón o próprio vero corpo e exacto aspecto.
QLiando a tna memoria agora invoco, pois,
A que dens seja onde sao deuses, en só movo
Da estígia alta colima ao topo essa figura
E a ponlio lá de imagem do amor todo.
[ 146]
“Agora é tudo o que tu és tu próprio e eu.
Nossa presenta dual sua unidade teni
Na perfeiqáo corpórea que amor meu,
Amando-a, se tornou, e ergueu da vida
Á divindade, calma do lutar acima
Das eras, muito acima das paixóes mudáveis.
I 147 ]
\
[ 148]
V i#- I ^-
.mf
X. I
. /■• *
- t
A ouaL.£l&é,.^pÉl-'». I» pcJB
rte ' ^
j*
|>ri'' iPSA»»'-'A
IV i r.:^
*-n Tur •■.L
• \
Ui
J
XXi «ruáis »ti¿ Hí. i i£«
;A
A valse,^
■M iiciuiawi<BÍá<»gP,|íÍhi». %qMipK.-
■i'%. *■
í
• . t
*r
* • ?X>nATTO
\ (
Wctfnildf ^ 'Hxt»r no vn
Í%^P! jf^ia 1. «iiAha <1 r* • 11^.
itfíPl'iM# *ira KáiMjv»
>ioiíH| WÉfe^^ ‘ lí IC»UKHa’e»'^
• ftí
to¿. >cíy.
II
III
1 151 1
IV
\1
Amados foram como amados uns, outros como premios prezados. Esposa
natural de meu saciado companiieiro.
Bastante fui áquele a quem bastei.
Andei, dormi, pari, fui velha sem destino.
Vil
\dll
[ 152 ]
IX
XI
XII
( 1531
XIII
XIV
[ 154]
• EPITALAMIO •
t; ^ ’
^ o IÜfel4||MV
■ «ar» í:^*í «.í> <'n’*ímáK^ - .-
i?!
f>x« JBIU^ ..W «I p.,||9VÉO lUMí llMl
> *
y tf
' ?»■ 1 ^ X '
OiWÁüJ't'lrí - lé ^r.
t V
Á^j -<í
j'í ■•5*'
■í'
^!; _
‘4 i
it *■■■>& '■
Y::." rf .,-...
jy)?
■■ '••j'
V .• vr,
.^r"-
.'■>•, í-
■"■ÍS. ■S*
-"t:-
«í'v. ’V/pf
J!^
Si _ 11^. ni;-'
-V
: _
'í?' '
•% 1S
- •y'jibaí.k ijk]
/jí.» i w
E
TT', ,V-„;í
m '■’ l; i ;''íi .%r"'
w. ' -‘'J ti"
A £i4,irí ^ píHwíiiq^
^ óí ¿ftííi>(i« ir A^:<rki .1 .‘im > W*«iiW»crfú¿r c ■ ■
'••X<vj:iJ,'>v »t , .;4U kH «^lic í>1iífe3W( _
Tw*.li> í/’fÓ <! 4 IA.U j J-’ «I«VJ i*>4v^Odfl> ^ -'
i f^ ^
fc •f^
j '' n |¿i^ «\«p >>f-.> ) < tcnmki rr» • >«00«IMOIIIMV»
^ í.,
..ÍA
E ? ■
" " Tí %. *irj * ííy ■'■
■s , *á J¿L
I
[ 157 1
Porque é real o dia está como que irada.
Se o que deseja Cjuer, quisera-se ficando.
Confuso é seu sonhar
Do sono á lenta beira que disseminada
A exacta esperanza faz remotamente ondear.
II
[ 158]
III
IV
[ 159 1
Que fará clorura come^ar rucie e em dor.
Se vós, alegres ralos de sol, sois habitados
Por espíritos ou gncamos cpie coni o dia briiicam,
Segredai-lhe, se ela se faz pequeña á ideia de sangrar,
Que do amor o espado florido tem essa porta estrella.
\a
[ 160 ]
Em pares acasalados. Ela demora-se.
Ñas pernas sentidas juntas urna profecía
Avanza como máo interna.
Oliiai quanto se atarda! Dizei-lhe que o prazer nao tema
Vem! Acorda! Veste-te para desvestir-te! De pé!
OUia como o sol é mteiramente tudo!
A vida vibra á volta dos sentidos fechados como pétalas.
Vem! Vem! É gozo o que te cabe!
Alegra-te de ser colhida, ó ainda recolhida rosa!
\ai
\1II
1 i6l 1
Com máos que no sol minuciosamente mexem,
Urna Ihe compóe o cábelo em concertados la^os.
Outra Ihe apeita o vestido; e a sua máo,
Tocando o corporal calor de vida, bandeia
O pensamento com a do noivo máo que rude há-de ser.
A primeira entao, no véu vista enevoadamente
Lhe pousa na cabera, a sua mesma de lado inclinando,
A grinalda que em breve nao terá sentido.
A outra, de joelhos, faz que os brancos sapatos
Calcem justos os pés trementes, e os seus olhos
Véem em meias as pemas, e viajam acima até áquele bem
Em que todo este dia concentra o seu prazer.
IX
[ 162]
XI
Xll
[ 1631
XIII
XIV
[ 164]
Um vazio lucro de prazer.
E dos outros a maior parte é disto que segredará,
Sabeiido o rápido trabalho que é;
E as crianzas, que observam com ávidos olhos,
Agora antegozam de saber
Da carne, e com homens e mulheres crescidos fazer
O acto coceguento e líquido
Por cujo sabor em cantos escusos tentam
O que mal sabem como é seco ainda.
X\^
XVI
[ 165 ]
\
XVII
[ 166]
Prenden! as almas passivas na rede que enrolan!,
Enquanto o passo do grupo, em tropel confuso de cegos,
Faz a ondulada térra despertar ecoante do seu sono
Para a luxúria de quanto pulam.
X\11I
[ 167]
\
XIX
[ 168]
XX
( 1691
E que a noite chegando Ihes ensine esse uso
Porque a juventude é de abuso!
Que repitam o enlagar, e veitam e vertam
O prazer até que já nao possam mais!
Ali, que a noite seja a sentinela do seu repetido
Unirem-se na treva, até que o ser do pensamento, de mais do que excita-
do,
Se exaura e perturbe, e o sono venha as formas contundidas,
E eles murmurando os nomes um do outro.
Nos bragos um do outro ainda de amor sonhem
E algo dele provem!
E, se acordam, ensina-os a recomegar.
Porque urna hora foi já táo longe;
Até que a carne contactada, em ció esmagada
De gozo, adormega tonta, enquanto, já gastos
Os astros, o céu empalidega nó Oriente e se arrepie
Lá onde a luz a noite separa,
E no estrondo jovem da vida e num clamor de alegría
Venha vindo quente o novo dia.
[ 170]
• 35 SONETOS •
'íNAi^J
> *na
’ 5 V. %*
<P<;^ v‘*?nnoi> ■}
■ f <* ^r»«iJU
Cc¡c»fi*> crtf^-io rv» o «¡uíe if*<t! .’^- '<6.
♦
1-^- y r
• > 1 í í
r, .
.r O ■ ‘ "ij»*
I « /‘ ’O .
•f *
Seia falar, escrever, olhar sequer,
Sempre iiiaparentes somos. Nosso ente
Nao pocle, verbo ou livro, em si conter.
A alma nos fica longe infindamente.
Pensamentos que demios ou quisermos
Ser alma nossa em gestos revelada
Cora^áo cerrado fica o que tivemios,
De nós mesmos é sempre ignorada.
Abismos de alma a alma intransponíveis
Por bem pensar ou manha de o parecer.
Ao mais fundo de nós irred utíveis
Quando ao pensar o ser queremos dizer.
Sonlios de nós, as almas lucilantes,
E duns pra outros sonhos doutros antes.
II
III
I 174]
IV
[ 175 ]
VI
MI
[ 1761
VIII
IX
[ 177]
X
XI
[ 178]
XII
XIII
[ 179 1
XIV
XV'
[ 180]
x\n
XVII
( 181 1
\
XVIII
XIX
l 182 ]
XX
XXI
[ 1831
\
XXII
XXIII
[ 184 ]
XXIV
XX\^
[ 185 ]
XXVI
XXVII
[ 1861
XXVIII
XXIX
[ 187 ]
XXX
XXXI
[ 188 1
XXXII
XXXIII
( 1891
XXXIV
XXXV
[ 190]
DOCUMENTOS DA DECADENCIA MENTAL •
' 'f
' ■ A<t ^//rrrn/. i- ►VKTI •
Wv
fr -
MitlIMOr '
y Wí»l
I • ■ .' •><a>
A’,-
• ■ ^ ^ f í y • ‘
* ,'*■.•'■ i ■ . ■ . '
A - •* ■ *;f- rl-
»{i4
V it 'I K
ór-
I \
- 1
j ^ ^1- -•
. rJ
o QUADRO
UM TEMPLO
[ 193 ]
MANIA DA DÚVIDA
CLARÓES DE LOUCURA
I
[ 194]
II
III
IV
1.
[ 195 ]
Imagina. Poderia ter-me ajoelhado
Perante os teus labios, seus gestos, seu desenlio.
O sonoro desenho dos teus labios
E os teus dentes um pouco descobertos
Eram chicotes despertando o meu delirio.
Senti minha razáo abandonar-me.
Um fetichismo ultra-sensual
Atormenta meu cérebro inquieto.
Abre-se em mim um abismo ainda maior,
Cisma entre minha razáo e meu sentir.
Cavado pela lámina da dor.
[ 196 1
Nestes desvarios sem finí
Que fogem á razáo?
Nao rias. Sabes o que é a loucura?
Nao perguntes, Tudo é niistério.
Nao querrás saber. Quem le poderla responder?
Chora por niini, crianza, mas nao me ames.
Há tanta coisa em mim que me ultrapassa
Tantos a que nao posso chamar “Eu”.
Lamenta a ruina do meu pensamento, crianza.
Ou que tao profundas coisas me obriguem
A perder os claros pensamentos que me tornariam
Digno da hurnanidade.
[ 197]
I
I.
\1
‘ -
■ i'
\
próximos números de la colección:
FERNANDO PESSOA
AGOSTINHO DA SILVA
2. Reflexión
FERNANDO PESSOA
3. Lisboa
INDYMION
\
de versos en inglés.
(del prólogo)
PRÓLOGO Y TRADUCCIÓN
letras portuguesas