el espeao oe La Fe* Capfruto I: LA FE, VIRTUD GRANDE Y EXIMIA. PRINCIPIO DE DESCRIPCION EN EEL CONTEXTO DE LAS VIRTUDES TEOLOGALES. § 1. Entre todos los remedios... § 2. Fécil es advertir. § 3. La raz6n os la mirada del alma. § 4, Para que el justo viva por la fe... $5. El hombre que se apoya en la fe... § 6. Por tanto, todos aquellos que verdaderamente buscan... § 7. Fe es el nombre de una virtud... § 8. La virtud espectfica del alma racional... § 9. Durante esta vida... § 10. Por la visién de Dios... CApfTULO II: LA FE, DON DEFINITIVO PARA LA [ADOPCION SOBRENATURAL § LL. No tendremos una clara inteligencia... § 12. De los hijos de Adén... § 13. Pero “en una casa grande. 8 [4, En cambio el pobre de espirites § 15. Asi, amigo, tanto el querer bien. § 16, La total ausencia de buena voluntad... § 17. Acoge esta comparacién... § 18. Crecer es progrosar.. CapfTULo II]; ENTRE LA FE Y LA INTELIGENCIA, EL AMOR SE ALZA PARA SUPERAR, EN ELALMA CREYENTE, ‘UN CONFLICTO QUE SE CAMBIA. ASi EN CONSUEIO DEL DOLOR E INCENTIVO DE LAS BUENAS OBRAS. § 19. Bl que de veras cree... § 20. Morir por la fe. § 21. Estos hombres animales... § 22, Pero cualquier hombre de fe... — + GuiLieRwo De SANT-THIERRY, Espoo de a fe y Enigma del fe, Paces Cisterecses 8, Coedicion del Monasterio Trapense de Nuestra Sefiora de los Angeles, Azul (Republica ‘Argentina) y Editorial Claretiana - Buenos Aires 1981. 1§ 23. “Antes que viniera la fe... § 24, Cuando empiezan a bullir en el corazén... § 25. El Espfritu Santo opera en el alma, § 26. Pareciera que existe una raz6n... § 27. Estos mismos temores... § 28. Recorriendo con cuidado todas las fronteras... § 20. Hs espiritu siempre tiende naturalmente. § 30. Mientras tanto, el hombre fue llevado a palpar... § 31. Quien no acepta la disciplina... CapiruLO IV: TENTACIONES DE LA FE. EspiRITU DE BLASFEMIA Y HORNICACION. EL DESEO DE CONOCER. TIBIOS Y SIMPLES. § 32. La fe es el primer paso del hombre hacia Dios... § 33. Hl hombre est4 expuesto a dos tentaciones... § 34, La mujer, lamentablemente orédula... § 35. Vendido al pecado, el hombre perdis todo dominio sobre sf... § 36. De los males de que hemos hablado.... § 37. De hecho, la razén razonante... § 38. Hay tres categorias de personas que desconcen... CapiruLO V: FE CARNAL Y FE REVELADA. “SIMPLES”, “BUSCADORES” E “ILUMINADOS”. EL EJEMPLO DE LA BE DE Maria. LOS MISTERIOS SALVADORES DEL SENOR. § 39. Una es la fe que revelan la carne y la sangre... § 40. Al hablar de “simples de espiritu”... § 41. Volviendo a los simples de espiritu... § 42, Si hemos exaltado al hombre de fe simple... § 43, A menudo es aventajado por el hombre simple... § 44, Frecuentemente, la gracia iluminante... § 45. Porque, cuando creemos... § 46. Estas constituyen las tres virtudes del alma... § 47. Cuando se les adhieren las carnes... § 48. Pero volvamos ya a la fe que busca... § 49. No temas, servidor de Dios... § 50. Mira a la Madre del Seftor. $51. Asf se asombraba Nicodemo...CApErULO VI: LA VIDA DE LOS SACRAMENTOS. ACCION DEL EsPiRITU SANTO Y MEDIACION DE CRISTO. ESPEJO, ENIGMA E IMAGEN. § 52. El Misterio de la Voluntad de Dios... § 53. Segiin su heneplacito... § 54. Aunque el ojo de la razén humana... § 55. Dios, més intimo a nosotros mismos... § 56, Estando acostumbrados a las cosas terrestres... § 57. Bs asf como lentamente conocemos el amor de Cristo... § 58. Comencemos por adherimos pura y simplemente... § 59. Sin embargo, mientras dure nuestra existencia... § 60. Ahora bien, el objeto principal de la fe... 8 61. Mientras dure el tiempo de nuestra purificacién... § 62. Si ta, alma fiel, vacilas on el camino de la fe... 8 63. Vanamente se esperarfa oft de boca de un hombre... § 64. El Apéstol habla de hombres... CapfruLo VII: LA CIENCIA Y LA SABIDURIA DE LA FE. § 65. Cree sin vacilar en la Santisima Trinidad... $ 66. Por causa de la salud del género humano... $67. La antigua definicién de sabiduria... § 68. Rememorando todo esto. § 69. La raz6n no halla en sf misma estas verdades... § 70. Cuando el hombre que se convierte a Dios... $71. La fe es materia de ciencia... § 72. Las verdades de orden sensible... § 73. La infinita Sabiduria nos ilumina... § 74. Ast, las obras cumplidas por el Sefior en el tiempo... CAPfTULO VIII: LA DEBILIDAD DE LA FE. LAS LUMBRERAS DE LA IGLESIA; SU SOCORRO. LAS DUDAS DE LA BE. LAS PRUEBAS DE LA FE. § 75. Ojalé todos los que profesan la fe... § 76. Asf como ante la mas poquetia lesién en el cerebro... § 77. Oremos sin cesar a nuestro Padre... § 78. Para fortificar la fe... § 79. Las tentaciones contra la fe...$80. 8 8L. $82. $83. § 84, Es patrimonio de pocos pensar con rectitud... Podemos demostrar por una multitud de razones... Los inerédulos se complacen en el error. Sin embargo, cuando el Espfritu Santo. Nadie tiene derecho... CAPETULO IX: DIOS, PERCIBIDO POR EL AMOR PURO, PERMITE LA DIVINIZACION $85. DEL HOMBRE, CONOCIMIENTO DE LA FE Y CONOCIMIENTO DEL AMOR. LA CARIDAD ES EL. CONOCIMIENTO MUTUO DEL PADRE Y DEL Hijo: EL. EspikitU SANYO. AVISOS DE PRUDENCIA, PENSAR Y AMAR. LAS PALABRAS: SU DEBILIDAD FRENTE AL MISTERIO INEXPRESABLE ES SUBSANADA POR LA ENCARNACION DE LA PALABRA. LAS PALABRAS: NAViO QUE VA DE LA FE A LA VISION. ‘LA EXPERIENCIA DEL AMOR, OBRA_ DEL AMOR. INVOCACION FINAL. Espoleada por la sed del Dios vivo... § 86. Asi como existe un sentido exterior del cuerpo... § 87. Asi el espiritu tiene por sentido al intelecto... $88. § 89. $90. Sol. $92. $93. $94. $95. $96. 8 97. $98. $99. La voluntad posee una fuerza poco comtin... Todo esto se realiza de una manera mucho més imperiosa... Esta os “la dicha del pueblo hienaventurado... Ta, que deseas conocer. Uno es el conocimiento que tenemos de Dios por la fe... Lo que acabamos de decir se da de un modo en la substancia divina... Al hablar del Padre o del Hijo... Mientras tanto, aunque no sea posible conocer a Dios tal cual es... Aspiremos sin cesar a gustar qué dulce es el Seftor... Podemos comprender lo que decimos?... E] amor, el amor iluminado que adentro habla a Dios... Tomar a la letra las palabras que nos dicen... § 100. Asi, toodas las acciones y todas las palabras del Verbo... § 101. Oh, ta, a quien nadie busca vanamente...365 sanetos votuatate, peceatores vero sibi necessitate A suljectos, Atque ita fit ut n subject sit pedibus ej el vino falsis wysteriis. corporis et san sti haretiel conciduntur, et diversa sibi constituunt Labernacula, et eversi sunt in nihilum : si enim ve~ ritas Deus est, quidquid est contrarium veritati rmendacium est, et wihil nominatur. » Hem in psale (82) Ex codicibus wauseripts. SPECULUM FIDE. 566 Aw : Dat eseam esunentibus : Putat quis, quoi ppanem eaelestem de mysteriis dieat, Et de hoe qu ‘dem accipimas; quia vere earo Ci rm dicamus alter, panis Christos, caro ejus sermo vinus est, et doctrina easlestis, que animam na stram refit. Explicit fiber domi Guillelmi de corpors et sanguine Doni (83). SPECULUM FIDEI. (wibliouheca Cister ubi supra, p. 29) Cp ‘que Deus noster, Deus salvos facie (85), bom ail salutemn stam proposiit observanta, sieut dieit Apostolus (J Cor. xu), ¢ manent ria hie fides, pes, ehattas, + maxime observanda_salvans rorialibus. Une enim trinitatem constiuit Trinitas sala in-mente Gdeli,ad imayinem et similitndinei. sam, qua renovanur al imaginem ej0s qui_nos seavit, in homie nostro intoriri; et ipsa est ma- ‘humane, evi rileande ac eon struend in cordibus fieliui invigilat onus Seri- pura divinitusiuspirata, A fhde enim incipit how. Intern quippe dum peregrinamar 2 Dnninoy ‘os flit Apostolus, qui dieit (Ephes. wi), Cristo per fidem labtare in cordibus nostris. Sed et spes peregrination! noste uecessaria est fps eu ‘que consolatur in via. Tolle enim viatori spem per~ eniendi, franguotur sites ambulandi. Cui avtent enerins quo temlimus, jam non ert files. Nun- (qui enim dieetue nobis, Gree? Non tig Videvinws Deum, et contemplabimur enn, Sed ue spes ja erit necessaria, quando eritres. Quod fein videt quis, quid. sporat? (Rom. vs.) Nec ta- u fides ef spes peribunt,_sed in res. suas tra ul: cum, quod eredebatue, videbitwr; habebitnr, ‘quod speralatue, Chartas vero non tantin et sed purfestaerit : eum, quod nune diligitur eredemlo ‘ct sperando, tune ilgetur yilenlo et teneudo, PYuterim vero owini in illud lumen incisewme script intendere cupienti quam nevessaria sit tia Inve, facile est advertere. Tria namgie he beat nectsse est oculus, quibus jam bene uli po ‘ut aspiciat et videat. Oculus vero anime mens sive ratio est, ab omni mato pura atque pargata : quod ei primo nil alu prestat quam des. Si enim no feredat_ se visuram quod adhue demonstrari non potest egrotanti, quia nequit videre nisi sama, no at operam sua sunita. Sed quid, si evedat qui- ‘et (85) Quietam ex marge eodi “Inter omnia salutaria Dei salutariam nostrorum, B dem et rem se habere, posse desperet, nonne se prorsus al ‘nee preceptis meilci obtemper precepts ipsa necesse est ut (2 Ergo fidei spes adjicionda est. Quid si, ot ‘eredat la se habere omnia, et s€ speret posse sa~ nati, ipsam tanien que promittitur lucem now amet, ‘Jesideret : suisque tenebris, quse jam ei in eon suetudine jucundsr sunt, se arbitretur debere esse contentam : nonne niilominus medieum respoit ? Ergo tertia charitas necessaria est, et nibil tame neeessariuin, Igitur sine tribus istis anima nulla s2- notar, ut possit Dow videre, hoe eat intallgere. {Gum ergo sunos habuertoculs, rstat ut aspciat Gpectis aver ante raio eat. Sed. quia non se ‘wilur ut outs qui aspeit, videat :aspects rectus fique perfects, id est quetn visio sequitur, virus ‘oeatur, Virlus namque est recta vel perecta ratio, Sad. ipseaspectus, quamsis jan sanos oculas eou- Yortere in lucem now potest, nisi ia ila_perna- neants fides, qua credivur ita rem se habere, ad quatn convertendus est aspectus, ut visu faciat beatun ; spes, qua cum bene aspexerit, se visurum esse prasumat; charitas, qua videre perfruique deside- re. Jamque aspect sequitur ills visio Dei, que est Gris aspectus; non quo jam non sit, sed quo nihil amplius habeat quo se inteudat:et hve est vere perfecta virlus, ratio_pervenigns ad finem suum, ‘quam beata vila eousequitur. Iysa autem visio in let een, eatin ina, ex anja nel Tiger oe es Deum vider, contigeilia un justus ex fide vivat (fom. 1), t tutique ad furmandam vita fdelio ria kee, Hine namgue fit ut pares eum eis mores non habeaut intdeles , qui he tra euyy Glelibus paria aon tabeut. Qu ceniaya Bdelibus stig credit, alia sperat, alia diligi., esto videntur ireepsisse que sensi cout baat, ' | i ,4 db 5 /ANam ct limo fide, spe et charitate subui _eksperaturs et cou 367 necesse eat ute suman rerun si otue, longe tamen aiter his rebus utimar , qui ad ‘tion nem usuin earum referimus, aliter de eis igatias agendo, de quo prava et falsanon eredi Cr easdem res non ad eundem finem referendo, sed ‘ad Ginem divini legitimique precept, charitarem de onde puro, eb conscientia bona, et fide non feta. us, enue ‘nconeusse retinens, non indiget Script al alo forte instruend i per haze tia etiam wine sine eodicibus vivunt, Unde et in ilis arbitror jain fupletum esse quot dictum est, quo 1m « sive prophetie evacuabuntur; sive linguze cessabunt; sive scientia destruetur (F-Cors xm). > Quibus tamen quast machinis tanta in eis fel, chavitatis surrexit instructio, ut perfecto ‘inv ills apprebendant, quale potest esse perfectuin vita hujus, quod per fidem, spem et charitat apprehend potest Rerfectio nainque_hujus_vite non alia est quam asus quar A por-lidem, spem et charitatem, perfecte quae retro sunt oblivisei, et in.ea_extendi qua: ante sunt. Nas « Quotquot, ‘et conformare se_studeant_ad_ ean Couscientia earuin paradisus vol aflueutia gratiarum, et eastis.sanctary virtatuin ; ybi homo incola. para conversalur et supe eu videt, semper ab €0 ¥i: etur,_siepe-cum eo loquitur. ‘Tres autem cardivales sue virlules ubi sunt, ad aliquam similitudinem ‘Trinitatis Det si sbi vigesn eonnexse sunt et, con- junclg, ut sintsinguke in omnibus, et-omnes in sin= tliat Ut quod, et quantum, et quomodo, quis credits hoc etiam, et tantum, et eo modo sperct et amet : sic etiam speret, quod creditet-amat; sieamet, quod credit et sperab/Fides enim nomen viritis est, et magoae et exiniae virtuts, Sed fides quae spem et charitatem nou habet, virtus non est. Sic enim et Mlaanones eredunt, et homines, qui sieut dmones feredunt (Jac. 1), nisi quod pejores esse. videntur {psis demonibus homines quidat in eo quod homi~ thes nee timent, ubi dasrones contreniscunt (bid) Certamnqueesse_fdem oportel, ut ceria sit_spes, teria charitas. Sicut enim reete ered now potest Sie spe, nee sperati nisi precedente fie, sic nee alerius forme spesesse potest quain fides. Gresitumn quippe_honum_sumn spi format_appetitem, eum ‘crodita bonitas_crediti dat fiduciam_sperandi. Ad iwudinem ergo summaTrinitatis siout Ades spem ignit, sic charitas ab_wtroque, ioc est a fide et spe procedit, cum non potest non amari_quod_ereditur 9 utique modo aiuari, quo ere titur et speratur. Sient enim ibi Wes persone cow terna: sibi sunt et cunstbstantiles, ita et hie tides, pes, charitas,non tempore alia prior, alia posterior D GUILLELMI ABDATIS S. THEODORICE 308 antuin ad virluns substantia quodammodo cousubstantiales. licet videantur haber seeundi fornai dillerentis affects itferentias quas- fh prsonalldRationals quip avin vis = orale est recta ratio, enjus tot sunt species quot rationals hominis diewntar virtues [Nam et triam virtutum barum, fie, spet et cha ritats, una virtotis forma, quia tota a fide profeisel- tur, in hae vita, in qua eredimus, speramus, ama rns quod non videmus, fides est, et files nomina- fur: per quam hie ambulamus, quandia a Domino peregrinanvur ota flora et dicenda charitas Tawra vita et gratia Poniinis et merivo perfectionis; ‘eum fide et spe non pereuntibus, sed in res suas transcuntibus, videbltur et habebitur , quod mune creditur ot speratur. Nam et in hae vita, in quan- {wm liquando proticitur in idipsum somone verita- tis, per affeetum sentiendi de Downino in bonitat fides et spes nonnunguam , non tam elaritsti con ormantur, quam waiuntur: adeo ut tribus ipsis in Inmiue vullas Dei proficiendo ambulantibus, leet jicwique maneat species proprietatis, eye 1us-non nisi_una sit seu appareat facies, charitatis. Aseendentibus eniade valle laery aru. ad supernaram celsitudinem promissionvw, charitas hhae, sew dieetio, sou amor bieab jnitio fel in ‘alur, ubi homini primitus ab infidelitatis tenebris jrogredienti continuo sol istejustitieexorivur 5 eum ton solum credi incipit et sperari quod non videtor 5 sei eta diligitur in quantum ereditar et speratur, ‘quamvifin hac vila dilectionis ipsis plenitudo seu perfectio null prorsus, cujascunque rrotectus fue Fit, speranda sit, quousque illus perveniatur whi videntium facie ad faciem tola erit beatitudo a= ere quod diligetur, et omnis virus diligere quod Iabobitur. Interina vero ambulantium per fdem est, 0 niti, €0 suspirare, ubi a fatigatione vis, et tzedio peregrinationis, sperant respirare. Species namaue ‘sunun oni ai_amorem_ suet cognitionem natura: iter _sermper_suscitat et trabit ommem ratfonales {nlelleelum, quo mundiorem, co jam sibi propin~ quiorem, ¢9 ardentiorem ad videndum, quod viden- dx beatis mundicordibus promititue: quod nounisi inuudis cordibus videtur jag quod videndam, wo si file cords mundantur* Cui suspirat, quieung aifeetatdiligere Dominum Dewm suum ex totoeorde suo, eb ex Lota anima sua, et ex own mente st fet prosimum suum ia quaninm pravalet, adjuvat in hoc ipsum, quei diligit sieot semetipsum, Sed qua din ex, peceato primi hominis, et porns peceati ejus, in fills earnis ejus, qui exam sunt Gili grat, tt quod dicit Apostolus de seipso, « Condelector, » fquiens, « legi Dei secundum interioreim hominem, video autem aliam I guantenlegi mentis me, et captivan me ducentem in logem peceati, quae est in membris meis (Rom. vn ef caro concupiseit adversus spirtum, et spl- ritus adversus earuem (Gala, v) ¢ » quand sie est homo, oafam oninibus est, quain non iligat Dowi- 44 440509 ‘num Deum suum, sicut debitor est; scilicet ex toto ‘quod homo est, quod vivit; qui toties tam molt, cearnaliter extra Denm concupiscit, Quand enim hie vivitar, earnalis eoneupiscentia 1n test, frenari potest; exstingui vero ut penitus non si, non potest, ! Quapropter perfveta ila dilectio quie ex toto est, ‘qua secundum preveeptum legis Domino Deo debe- tur, precipitur in hae vita, sed neq m perlicitur, Priveipitur tamen, nos ex= tendere debeamns, non ignoretur, Quae in quantum proficitin nobis, in tantum concupiscentias earuis rminui necesse est, donee ibi perticiatur, ubi extra Deum jam nulla eoncupiscentia est. In quo hie pro- rere, per fidem ambulare est. In quo quicunque aquany a, qi0= a 7 Proficiens invenietur exiens de hac vita, indubitan- © ter de eo ereilendum est et sperandum, ‘perficien- aim eum in futura vita."De fide autem non rectam fide habemus ; si non intelligimas fdeliter ante donam sit, Est autem ites res libert arbitri, sed liberati a gratia. Nequaquam enitn li- Dern potest esse arbitrium hominis. venundati sub peceato, nisi liberante eo, de quo dicitur:e Si vos filus liberaverit:tune vere liberi eritis (Joan. vu)» ‘Ad poccatuin tantum per se liberum est bertate peecant omnes, quicanque delectatione vel amore peeeati peccant. Sed bac sont pecvati, liberi justitiae; null i fructum justitise liberum babentes vel velle vel perficere, ni rante ratia liberari a peecato servi faeti fuerint in Oiliis Adve venientiba eajus vult subveniendo Ubi offert bonam et atem, et accipit filem adjutus, jactat vem desertus et « Quid adhue queritue? ‘Voluntatienim ejus quis resistit?» (Rom. x.) Tremat sperat;-ubisie audet, qui desporat, Non qusrat rationem, sed imploret miserationem : et ex eo qui eprobatur, nisi subveniret gratia, discat quid et ipse sierebatur. Nam, sicut dicit Apostolus : ¢ Non ‘omnia est fides (I Thess. 1m). » Quorum ergo est? « Fundamentum Dei,» ait, « stat : habens si- suum hoe. Novit Dominus, qui sunt ejus: et, Aliscedantab iniquitate omnes qui invocant nomen Domini (IT Tim. 1). » Quicunque enim ab eterno in prescientia Dei sunt precogniti, ipsi sunt qui erediderunt, qui etedunt, qui sunt eredivuti. pst sunt, et extra eos nullus, oves Domini, ovés pases jus, quae vocem elus_audiunt (Joan. x), quas nemo ropit de manu ejns ; populus ejus, scientes quo- n Dominus ipse est Deus. Ipsi sunt vere ereden= (es, veri adoratores in spiritu et veritate : ab mterno presciti, cum non essent; praedestina fessent: vocali, cum aversi essent justiticati, eu eceatores essent ; gloriicandi, ‘cum imuortales flent. + Noti ergo et priecoguit! in Dei presci Feprobotus, Dicit eni ti, noti= SPECULUM FIDE, yertate servi facti> A ficontur etiam sibi in cousvieutia sua, in qua ritus sanetus eonscientiaseorum, quod sunt fii Dei noti etiam unt hominibus, in quantum disceduat ab iniquitate pra exteris honvnibus."Sed in magna domo non solum sunt vasa aurea et argentea, sed et Tignea ac fictiia; et alin quidem sunt in honorem, alia vero in contanceliam (If Tim. 1). Quod quare sil, vel quomodo sit, arbiter est Aigulus : qui habet Potestatem ex eoulem Into facere quod valt, sive in honorem, sive in eontumeliam. Nee habet sn- per hoe respondere fignientum figulo, homo Deo, Tutum plasmanti, ereatura Greatori suo : causa vel ralione, qua ipse novit, m, libere de omnibus, quosd B bonum est in oculis ejus facit; et eerte bonus bene ‘omnia facit. In quo sttut_humilitas eredentis certis- simum est signu qe ponenda est a dextris; sic superba. questio non credentis, signun nisi humilis spirit salvatur ; in ostiam Gite, nist hhumitito eapite, nullus ingreditar. Foranien acus est. fides; non potest per eam intrare camelus enorwis. et tortuosis, nisi ad humititatem et simplicitatem attennalus fuerit et directus. Venit enim ad ostium fidet superbus et elatus, et dam vocatir ad. jatur ad ingrediensdum, stat et di- t contra ostiatium eur, alio aulmisso, alius ex- 10 judicio ostiarii elanditurtet spu eludatne; donee jj ostiuin, et de admissis et exclusis discepta 5 ipsee nvenitur, Dicit enim ad singula qua: nnon capit : « Durus est hie sermo (Joan. v1); » di rior ipse : et abiens et conversus retro, iu eis quee retro sunt ordinatur.*Panper vero spirita, qualivy est reguin Dei, cum timore et tremore salatenr stam operans, nec ponens in eatlum os suum, venit, ler exclusos i Ae plorat; et ut admittatur, orat; et cum adimittivur, adorat; semper pavidus, 4 " iqae reps. ad ai 0 gol quodeunque volar de Tia auo fucks Ingressus eam non est seeurs, quand gras ‘al eutnsensts earns ste; ineedens eum tinore, proflins eum amore, ardons a intligenda qo vide tinens vero seruar qua non debetANon ergo ‘Yolentis, neque currentis, sed_miserentis est Dei 1 (Rom 12), eh. avo bene vis, o homo, et quod eri, Equliem si nom vis eredere won ered ere aus tem, sive ed con vi alla gratia praveniars Auia nemo venta Flin, nish Pater tari e (Goan, w). Quomodo? Uique ereando in 0, et i tira eh Thera voluntatem, qua libre rut id Avod Yl, bee ex, valuta js sit, quod bene Tall, Deo enim ingprante fin nabs volontoring ments sssenais in his qe de ipso sun, et eorde relat ad jstian, are antem confesio ta sae Tuten (Rom, x); et ipa et ies. Sie ergo dle est: 8 is cred, so non vi, vista Pare waharie: ets vis, ideo augue vi, quia Pare Wahers Reo { eosmetipang, ait Apostols, «tena: si ets in fide, ips ¥o8 probate. Au von eognostis voame: 4ws Gp 5,44 su ipsos, quia Ch est? Nisi forte repro! (11 Cor. xm). » Quomodo autem est Christus 2. Utique por Lonam voluntatem, quia pax hominibus bonae voluntatis: volendo seiticet, ut Fhabitet Christus per tidem in cordibus nostris, Vo- Inntas enim hive aliqvantus jam amor Christi est, sine quo fides in Chistom ommino esse non potest. Pin namque files sine spe et charitate esse non potest-¥ Omnimoda ergo bone volanatis absentia va reprobationis, et obdurate infidelitatis, siewt bona eus conscientia testimo- nium est Domini fidelo, quod stunns fii Def et gra tis, Cur enim non eredis, is, quia non diligiss rion diligis, quia non eredis, Neque enim alterus esse potest sine alteros quia alieruim pendet ex al- toro. Incipe ditigere, hoe est, age ut velis; et inci- ples erederes et tantum eredes, quantum voles, hoe est, quantum diliges. Volontas enim iuitium amoris, fest Amor siguidem vehemens voluntas est, Et amor ‘erediti, suggerit facultatem credendi:* A carnali af- feetione accipe si Credit se homo majorom anetoritati, et quot nullo didicit experimento, patris et mateis su Minn se esse indubitanter tenet; quia erediti patris et matris tanii aprid eum est auctoritas, ut eam nec refllere it, quia diliguntur; nee possit, quia digui habentur i igemtis, quibus absque dubitatione ere~ endum videatur. Amploctere et tw gratin divin advptionis, heres Dei et colieres Christi. Flecte genua tua ad Patrem Domini nostri Jesu Christi, a quo omnis paternitas in earlo et in terra nomi niotur, » ut dot tibi secundum divitias glorie suze, tutem corroborari per spititom ejus in interior homine, habitare Christm per fidein in corde ‘hes. an)» tuo, et agnosee generis tui dign nie degewerem te comprobes per incredulitatem, ‘Navn et secundum generationem earnalem, abnegare parentes gravis naturm injuria est. Agnosce matr gratiain ; patieuler sustine ut te nutriat in sinw au- ‘loritatisIaete simplicis historice, et inbia uberibu ut cito creseas* Crescere, proficere ; decrescere vero, Uleficere est. Nee nasci, nee erescere secundum ear- nom, voluntats est; spiritualis vero nativ cerementa spiritwalia voluntatis sunt. Vol n hoe filia grate est Gratia generat, gratia lnetat, gratia nutrit ac pro- et ad perfectum usque perducit; hee est, ut ‘haritas,id-est magna et bene alfecta'voluntas fats tcharitate vero operante multo duleius omni allectu cearnali ef multo eertins, presto fit Spiritas ad testi nonivm perhibendum filis grate, quod sint fli Dei, quam natura filiis hominum, quod sint Gti pa- rentum suorum.* Qui vero eredit, scire debet, quid ‘eredat; quo auctore, quo docente, quod credit ere- lat. Qui enim yere fides est et bons voluntats teirea fidem, nequaquam in eis que fidei sont, quid credat eligt; sed sine omni retractatione et hesita~ tioue, quidauil eredendam indict divina auetoritas, GUILLELML ABBATIS 8. THEODORICE 2 A crit. Nee nova ipse sbi ies coningon, spit a, ae quasi aml js ens mags convtiont fel Semper ex sapere appett qu Nera sunt pss ration et toca eoaplans nes de es hestans humana ea ration djuieanda se ceria babens, eet amare inhxrendo, In quo t= nen fi aliquando, at sat qui fem babe, av Inajorem neino haere posit; In confessions ejus parati dare animas suas, sicut Domino attestante orem nemo chartatem babel, quain wt animain foam oust us (ro. anies ans. Joan. x) gt inerefendotamen, hoe ex in cogitantoea qe Ol sat, eafigant et abnrant Humani autem bge aia raves, e¢ gravis inden, el mira ecient Faclanum quipe ct optaile etiam ane mules, Bi necesitas vel ocasio ingrueit, mori etiam pro= pter fidem : quibus in eredendo, hoc est de eis que fii sunt eogitanido, nou fveile est iosius filet asse~ itatem. in promptissime mo- riantur propter fidem ; quibus dificile nimis est vi- ‘vere secundum fidem. Hine namgue est, quoi exm a quit fidei sunt in Seriptoris, seu historiatiter a diatar, sew moratiter a sanetis doctoribus tradu tur, seu in mysteriis quibusqne vel sacramentis Iraetantur, nonnunquam quidem non consentiente sensi, nonnunquam ¥ero etiam errante eonsensuy plerisque etiam Aelibus tam dificulver et tam sera pulose accipiuntur, ea que dicantur. Infirm quippe ingenii, sed infirmioris filet homines animales, non percipientes, aut vix pereipientes ea quae Dei sunt Ticet repuguante ratione fidei rationi et consnetudint iam nofentes, quasi infnilatem ving potentiae metiuntar de infirmitate sensus bu~ ‘mami, sou fide’ sue, quasi soggerente natura humana cet sensit jus, Deum nil posse, vel esse, vel agere, nisi quod homo de eo videtur sibi posse intlligerey sneramenta lidei, sanetarum mysteria Seripturarum fignenta esse humanarin adinventionum. Porro vie fei et virutis, quicungue ille fwerit ad vitam prie- destinatus, prieveutus a gratia, et sieat Paulus sericordiam consecutas, ut sit fidelis (I Tim. 1), tsi aliquando in eis que fdei sunt patitur aliquem ‘earuis suse sensnin, nullom prorsus prebet’ assen- 1p sum, seu, sicu divine auctoritatis tele mane primo oni studio animi subjieit se diseiptina: se jus quae diseitur; deinde omni pietais affect ambit ad eam que n quamarovelat caro el sanguis deinde ad eam quan non revelat nisi Pater qui est in cclis : primo ad scientiam, quam nox neti indicat; deinde ad verbum quoi 1 diseere non solum quod ra inimiens det fides firmetur ubi est ‘ut quod ereditur, non solum ered et diligento ‘Sic enim exeditus eum Deo spivitas ‘merotur Spiritom sanctum, gratia gratiam, fides vilam etiam moresque coaptans, ad et sperintellectum et affeetum pietatis, et intellect vis, in-eaptivitatem redigentem omnem inn olisequinm Christi (HT Cor. x}, ut secu seriptum est «a itis. non (sai. vt), » qui eredit, amando intelligere mereatur quod credit. Sion enim ofim priusquam veniret fides, sub lege custodielamur conelusi in eam fiden quae revelanda erat, et lux pardagogus noster fuit Christo Jesu, ut ex lide justifiaremur (Gala. at ubi Yeni fides, jam non suinus sub pedagogo, sed recepla ailoplione filiorem inventi sumus flii Det, agcepto in cordibus nostris Spiritu Dei, in quo cla bbs, Pater (Rom. vin) : sic etiam in ipso tempore gratia, priusquam splendescere incipiat in ‘cordibus nostrs illuminatio Evangelii glovise Christi, eustodiri et concludi habewus sul auctoritate ejus- dem Evangel in gratiam revelandam nobis tempore ‘Mlominantis nos misericordie Dei. Sit ergo interin auetoritas predagogus noster in Chiristo Jesa, ut per Dhuwilitatem credendi a gratia mereamur illuminari. Com enim venerit illuminans gratia, jam non su ‘mus sub pedagogo, quia ubi fuerit Spiritus Domini, ‘bi libertas (17 Cor. mt). Aceepto enim Spiritu Filii Dei, ‘elcimur et ipsi fii Deis et sentientes nos patrem habere Deum, ewn omut j Gulucia re ‘wulieri Samaritan dicebant concives sui : ¢ Quia Jam non propter taro loquelam eredimus :ipsi enim audivimus, et seimus, quia bie est vere Salvator sniundi Joan, ceredendo, iil est in + quod is quie fied sunt eogitanlo, intellect locus suus agatur necesse est, tin engi latione detur auetoritati magnus locus. In eo ergo ‘quod nee sensu concipi, nee ulla valet ratione in- terim investiga, obesientissime cedatar et eredatur divine auctoritati, sieuti est de Salvatore humane dlispensationis evangelica historia et gestorum ejus, ‘qe eis qui tune fuerunt, tune facta sunt ad ¥i ‘lum et sl eredendum quod non videbant; nobis au tem credenda indicuntar, quia sic faeta sint, et per ea eredendum est quod ot illieredebant. Sed etsi in corde ebultice incipiant sensuum earnalium ten {ationes, seandala fei, tristes hesitationes, et quie~ stiones tenebrosi, quibus non tam ex placito volun {atis, quam ex incuria neglecta mentis, vel levitate naturalis de rationalitate fervoris,fidelisetiau ani us nonuanquam ealigare sole; nolli melius ao ris regendum se credit et committit, quam divi etortal; setieet qn calming dignitatis consti lo, et vita etn et tant homines Dei, tu qua eum pie et hnuiliter squiesetur, bene ibi et quasi in tuto requiescitur, ouoe per operatiouem saneti Spiritus ips, sieut di- cit propheta, experientia inelleewum ineipiat dare audit’ (Isai. xxvin); donee obtineat fides, ut res ‘eajus pricessit fides, eredents lluceseat de fide Jest Christi fiat in corde ejus et exemplin Dunailitats, et jncentivam amoris, et sacrament in wv divinitas in tam eminenti it; e quam verbo et sert- te sua nobis commendaverunt tot ULLM FIDEL, }e> tnterim vero dum preparatar ¢ . 318 uptionis; ut, sient dicit Apostolus, fiat et Sesus is Doo Patre justtia, sapiontia, et sanetific tio et redemptio (I Cor. 1). Etenim tune jam bene creditur, tune de fide sigue fei cogitatur, qu non jam tam cogitatur, quam agiturs quis quidquid dei est, Spiritus sanctus in anima illa actualiver quodaniodo operatar, cum afleetus filet fervet cconscientia; in intelleets vero fulgetilluminous gras tia, et affectus Loni operis resplenet in elicta vero in initio eredeni auctoritate duce, necesse est perire de via justa ambulantes in sensi carnis sue; nounullos vero etiam de numero tle= lium sepius olfenere : qui etsi non sic olfend ceadant, non tamen sine aliqu saneti in fide profectus deirimento, inveni it enitn insipiens in enrde suo : Non ‘est Deus (Psas. x11). » Alius vero dicit : « Quomoda seit Deus. aut si est scientia in excelso (Psal, uxxi dubitans de providentia Dei. Miratue alius. si pro salute hominis vel debuit Deus homo fri. Et m in une modum. Nam etiam ferventiores in reli- sglone animos, sed teneriores adiate in fide, atten= tare sepe solent hojusmodi de lide tntationes, aon ‘oceurrendo in faciom venientes, sed latenter quasi latere insidiantes, et quasi vestem filet a tergo vel ‘ean, non dicentes:.« Est est, Non non (Jac. ¥); » sed, {forsitan et forsitan susurrantes. Forsitan, inguiunt, sie est; forsitan non est. Forsitan aliter fut, aliter seriptum est; propter aliquid quod eriptum nou est. Et respigiente rationis judicio disparent omnia, et integea quidem licet inveniatur filei vestis, vellicata tamen sentiwur et eoneussa. Siguidem et ratio vide- esse quit impuguat, et ratio que repagnat: illa animals et earnaliter sapiens, hae autem spiritualis ct spiritualiter dijudicans oma ; ila quasi de in ‘experts hiesitando, lure vero auctoritati omuia sul endo + insuper ‘egre ferendo in aliqua sui parte aliquatenus sibi rem venire in dubiun; ent ex aw- ctoritate divina et file non fleta, non. dubium assensum, Sod quid faciat creditus cum Duo tus? Legit sibi evangeliea tam verba Domini ‘miracula, et in onnibus veueratar et adorat sancta vestigia, Requisitus lem : «Tues, » inquit,« Christus Filius Doi (Mat. xv) ; » requisitus 1p amorem: ¢Tuseis, »inguit, equia amo te; etanimam ineam pono pro te (Jour, xxt). » BL eum eaneta que fidei sunt intrepido corde eredat ad justitiam, ore autem confiteatur ack salutem, ex regila auctorita + lis ab aure tamon eordis excutere non potest forsi- an et forsitan, sesurrin leutationis, now ill dix cons sibi, sed molestissime feres ab aliquo anine sue seusu diet sbi. Gemit ergo ad verba Avostoti, ceLninmiun ipse suspectus est sibi- ‘qui, €Lentate si estis in ide; ipsi vos proba ‘engnoscitis vos ipsos, yin Gristus Jesus in vobis cet, nisi forte reprobi estis?» (IU Gor. xii.) Et alibi: ‘Nemo loquens in Spiritu saneto, dicitauatheme Jesu (1 Gor. sn).2Gui eoustontissinne ipse subj sigquis non ditsit Dominus Sesum Christun, sit anae qua veritatis Vosmetipsos, >i Aunoaranatha (J Cor. xvi)-» Et tamen in omnibus A sed tame pungentem; nonuunquam veronee punges- tem, nec amen recedentem.sfultumgue veretur, ne Christus Jesus in aliqua sui parte non sit, si quid sit save, quod contra eum sit: eum hae ipsa timoris et doloris anxietas vere fii manifestnin argumentom sit. Non se isi qui pognat; et qui jam quod eredit« suetudo assentiont, et profes expertus jam aliquid, incipt scire quid dest sii Quid autem timet in hnjusmodi, quid anxiatur, quid dolet nisi fides? Statuit ergo se contra se homo Dei; 8 et ipse semetipsum spiritualiter examinans dlit : Quid est, o anima, in quo eonturbas me? Non fide stas? Non ereiis? Bt duo here proponendo sibi eon- ferens, et agens secum, de utroque sibi respondent ‘cor suv, Diseutit utrumgne quid sit, et invent quia fides voluntarius est assensus ments in eis qa el + eredere vero cum assensu de eis cogitare. terminos fdei sus eircumspiciens, et rom sibi voluniatem jn eorde, et assen confessione, opera etiam fei inveniens in propo silo et professione usyue ad martyrii et mortis necessitaem, si forte ingrueret; interim de fide bene vespondet sib. Cogitus deinde mentis sue statum, qalis sit, eum de fe cogitat, invenit certo qui dlom in ea liberi srbitrit assensum in fide, aliquid tamen in cogitatione contra assensum. Mipsuin vero penes se diseutiens quid sit, quod sibi velit inven nem ex obedienta fei sinph sum et omissa in dubiis naturali via raticinandi, per viam gratir incedentem omnia subere aucto- rita, ‘Camque mens abduetaa via nature in viam grate per aliam viam miratur se reduci in regionem sua, aptans tamen se ad eredendum, hoe est de rebus fide cum simplici assensu cogitandumn, vim ilico patitur recurrents nature, et sce voleos wbi smum ccommodetassensum, etiam contra voluntatem, ratio= inatur contra auctoitatem : Ticet enim simpliiter ire, quo jubetur assent, tansen rationem respiciens, D 4quasi consuetam sii viam requitit. Nam esi possi Dile est eogitando de fide libramine juic omnia subdere auctortati, amen rationalitat eripi non potest vis vel motus naturalis ratiocinandi, Monti siquidem ad inguisitionem veritatis naturaliter semper tendeuti, sient fini sole esse querendi, ine ventio ipsa veritatis, ad quam tenditurs sie via ad Invenienduu solet esse rotioeinaio, qua veritas in- voxitur, Cum ergo files, ei indiciur per auctorita- tein, et a fine se difer videt, quem sperabat, et viam intereladi, per quam incedere sowbat, nisi «quod per bane dilationem promiui sibi gaudet super cemiuentem scientae charitatem ii se certissime inventuram credens quod perfectun est, evacualo GUILLELML ABBATIS 8, THEODORICI quoi eX parte est, enn tamen r et fidem interim sejenti quam certitudini apinionem, et sopientian hhujus mundi stultum Dei: hesitat nonnunquam et, palpitat, sed non usque ad contradietionem; quia ‘non tam ratio voluntatem, quam voluntas trabere videtur rationem ad fidem. Sicque agitur, donee, ite gratia, incipiat aliquando bout sui files ceapere intellectam, spes appetituns, eharitas senst Interim vero flunt hee in homine ad manifestati tiem infirmitati su, wt ostendat et ipse se sibi; si mm ut peceato vitiata natura et nimis prona m carnis sux a servitute carnis liberetur, cl, operante Spiritu sancio, per exercitia pietatis im eogitandis spiritualibus rebus et divi conformetur. Magni quippe exerciti est, nec si magno auxilio gratie Dei ellici potest, on accepta ratione, absque Ixesitatione, quod eredendam indi= citur, eredere et amare, ef amore erediti ipsum eree dere amare : in tantum ut magnitudo amoris tollat serupulom suspicionis, enm in fide etiam certa, six cut certa esse potest es, quaniliu fides est, non possit esse eognitio ce m de qua Apostolus dicit : « Nune © xii). » In quo qui non recipit disciplinam, peri eito ur in viam corrupt natura, thon percipit ea que Doi sunt, et ineipit male eredere, id est de fe male co- gltare. Cujus eogitationibus, cum adwiseet se is qui ¢ teutat, aulert nonnunquam etiam fidem de corde «jus, et abit retro, et fant novissima hominis ins pvjora.prioribns. ‘Fidem etenim in servo Dei ad ‘exanam vel evibrandum , vel etiam, st potest, ad perimendom, maxime impetit inimieus ; qu ignotu habet, devotam Deo eouscieutiam in nullo se poticulosius dejicere , vel gravius conttistare, ‘quam in e0 quod facie’ Det faciem eus couciliat; in quo viam ad Deum habet devotio servi sui, et viam ad cor hominis cousolatio vel gratia Domini Dei sui; ex quo incentivum ei ft onium bonorusn 8 n quo ei est consolatio uniea Iaborum a¢ dolorum suoram, Primus siquidem accessus ad Deum est es, di cente Apostolo : ¢ Accedentes ad Deum credere porte, quia est; et inyuirentibus se remunerator sit lebr. st). » Fes eniun eadix est onium via um, et fandamentam bonorum operun. Nee virtus est, qua ton.est ex fide nee suis sed rina, exira fide} fundamentum. Propter quod antiqui ser~ pentis maltia primo hane radicem inlicere; primo hoe fundamentum semper aggreditur labefactare, ages, si potest, ut fils vel omnino non sty vel perfecta sit, vel ut obscuretur in ea sensos gratie illuminantis, vel subducatur ei adeps pingued spiritualis, leo blasphemus ile coluber etiam nunc poradiso Dei non timet irrepere, fidetiun mesites altentare, insibilare blasphemias, varias ia de su~ spiciones incantare, Sed qui jam in fide profict sciat noxium jus caput, semper meus despciensa7 ‘SPECULUM FIDEL, 518. esse comtereudum, quam ad singula ei respondento A men vitio ipsa consuetutine eollogeitimprobze malitie robur auldenduoy; quia non efagietcontagivm veneni more si non venenati oris pestiferum a se peuitus roster allatnin, Sont ete tationes, se vita ex poons pe lure, concupiscentia carci IMosphemia Spiriins, pareutibus generis humani in ta est a serpente velili cibi eonenpiscentia, et Dilasph Denn, dicente illo ad! mulierem:¢ Cur precepit volis Deus ne comederctis de ligna, quod est in medio parsdisi? Sciebat enim, qui comederitis, eritis sient dii (Gen. us» His enim vorbis et credenti mlieri, Deum in hominem fuisse invidum, facile perstasuo est; et mulier per sexpen= tem, et vir per autierem ad divin pracepti Eressionem per eoncupiscentiam cibi velit impalsus est, In quibus eum tota tune esset, tota peera ‘mana nalura, EL ideirco ex tune conenpiscente carne versus carmen, facts 34 impotens sui homo venundatus sub-peceato, con- eupisceus sepe yire non vull e eogitans etiam spe de Deo, que non Vall; maxime incentoribus maloram hhorum spiritu blasphemie et spivitu fornicationis bus. Fornicatio vero et basphemin inter ‘omnes tentationim pestes hoe insigne mali habere Yidentur, ut rations tantuin judicio, et cogiati exercitio reluctatibns fortins oblueteatur et i ean, facilius vel elfugiantur a fui contemmmentibus superentur. Unde Apostolus : « Fi Bile, sit, fornicationess (I Gor. v1). » Fugiend eni ext, vel contemnenda omnis omnino ejus memoria, ‘tu ne saltem sub oecasione reluctants polluntur eo scientia recordantis, eum ad cogitatus vel levissimi ‘ontactum statin moveatur naturatisille earn’ situs. De blasphemia vero tenta 4 Hive omnia tibi dabo , (Matt, 1), nomnisi seu tis daetor veritatis opposuit, Dominum Deum tuum adorabis, ot illi soli servies (ibid.). » Sed et in fibro Regum eam blasphe ent Domiinum pueri regis Assyriorum, mandavit suis Exechias, dicews : « Ne respondeatis eis (I Keg. xi). Non enim respondendam est aliquatenus sprit Dlasphemiz, vel colloquendam cum eo, sed tintum seulum ei fill opponendum : enjus virulenta malitia Guidguid attuleris polluere nititur; nec agit wt re- sponitendo ei satisfat : ad toe tantum ambit, at vel contristet conscientiam credentis, vel corrumpat in iquo fei puritaten Geminorum vero malorum horum alterum stimu Js carnis est, alterum ante; utrumque civea de- sides quasi naturale commonitorin dictum est, trahens originem, colubri antiqui esse sicut Deus. : Uaditus in concupiseentiam carnis sue, semetipsin erubuit, tegens eas corporis partes quas tegmine non egentes bene ereaverat qui creavit. Usriq Now ‘enim omnibus membris una eonvenit medicina. Now sanat pedem, quod sanat eaput; non vitia carnis, t, et corporates labores; tentatio vero + orationis, lectionis, meditationis, exposcit anxitium ; et siqua sunt alia studs spivitualis, Pram cipwe autem det puritatem non assequitur, nisi vere et profiinta humilitas eordis, et devatio pia, et per- vigilis instantia orationis. Orandum ergo siepe est, ac dicendnm : «Domine, ange nobis tidem (Luc. xvuj. > Nam spe etiam qui in ea proficit, si now hhabeat adjuvantem gratiam, molestamn patitar natu rain, Rationalitas enim, sieut dictum est, in seipsa eta et improba, ubi ratiocinandli babet faculta- tem, fidem sepius aggreditur, etsi non studio co tradicendi ; non utili velit oceurrere sed sibi oecurrere, Nam sieatsoletagere in rebus humana ratio, quasi per mediamn eredendi necessit tem irrumpere nititur in rerum divinarum eognitio= ‘nom: sed tanquamaliundeascendens, offen, impin« git, labitur, donee revertatur ad ostium Fidei ad eum ‘qui dix, ¢ go sum ostium (Joa. x) : » et humiliata sub jugo diving auctoritatis, quanto humilins, tanto securius ingrediatur. Sed in ais non sentit tenta~ tionem negligentie alls ratiouis he: Detudo, in alis illu concepta certtuslo, Negligenti enim et hebeti sulficit interim fides a ane et sanguine revelata, nee tentatur, quia nee spiriwaliter examinatur; quando sullicit ei vel eon- sietulo ass » vel professio eonifitendi, ne~ tique quid sit fies : quod si sciret, daret cerle operam intelligere quod eredit. Altera siqui= dom est fides, quam revelat earo et sanguis; alter: ‘quam revelot Pater qui est in costs. Altera, et now tera. Badem fides, sed alter affectus. lla docet ‘id sit eredendam,; ista fdei suum suggerit intel- Jectum, et plenam intellectos etymologiam, eum qui credit intus in affectu cordis legit quod eredit, Illa pedagogus est, tutor vel auctor humane infirmi- + ista vero ipsa est hereditas et perfect liber- {atis, Ma vero tolerat negligentes, nee excludit he= betes, formam omnibus praterens veritatis; ista tion suscipit nisi spirit ferventes , Domino servien- i p £8, habentes illuminatos oeulos cons. Non autem hhebetes hos dicimus, simplices filios Dei, em quibus cerebro ¢jus sermocinatio sit : quorum proprium est ‘meritum et singularis gratia, qui fdem aceipere me- Tenlur revelante Deo; non eam solain quain revelat ‘caro et sanguis, sed illam etiam ouain revelat Pater ‘qui est in eclis: docibiles Dei et absque omni verbo um, sive cogitationum disceptantium strepitu a san= ‘cto Spirit discentes:ad quoddocendam, siaon wlsit ipse Spiritus et docenti et ai unt por= strepentes rationum ratioeinationes. » Hujusinodi enim non negligentes, sed simpliciter et singulariter strenui sunt i de et pridentes : nee in sileutio suo hebetes zstimandi sunt, sed in €0 quail aecepe~ i singolariter sapientes : quia seutiunt de Dowtino in bonitate, et sentiunt seast amoris quidquid de Deo ereduiit; et sopit ets quod sentiunt : et ubi a Tnsseseuat et deliciunt ratiocinationes, ipsi eurrunt er qui amibulant simpliciter, ambulant eoudienter, ‘humane, sed in nomine Domini, Now in is Domini, et in justtia ejus solius. Nibit enim dijudicances in fide, nihil discer- 5, omne ratiouis suv judivium, Spirit sancto ngiter illuminandum offerentes, et dirigentes om ‘vem suium seusunn in dei assensumy; spirituales eju fructus dulciter eapiuut et eonfidenter. Sentinntque de Domino in bonitate (Sap. th qu ‘cords quaxtant illum ; et invenitur ab his, quia non fentant illum; apparet autem eis, quoniam fide Iunbent in ilun; imploturque in eis qued pro iisei- puis: Patre icit Dozsinus Jesus Christus. unt vere, quia a te exivi, (Joan. xvn). + Quomodo eognoverunt? Sequitur, «Et eral dorunt, quia » Utique ileo cognoverunt vere, quia erediderunt yere, Hebetes vero sit ceirea fidem alii, qui nee intelligere possiut: cilitati comparande dignum piget operant dare, cum possint. Nequaquam vero simplicem simpliviter ere- slontent extollisnus, quasi ad depressionem spivitualis ‘examinatoris: qui si non sit serutator majestats, sed ‘emulator pietatisetimitator simpligitatis, tentatio- ‘num Iaqueos now sotwn illesus evadit, sed et guile ineisevuditus proficit. Quorum alia gratia est. ¢ Aliud enim est habere simplicem fidem, et fruc~ ‘8 ¢jus simpliciter in corde eapore suavitatem + aliud intelligere quod ereditur, et paratum esse seinper au reddendum de fide rationem. Simplex fides sapit, sed non lucet ; et est a teutationibus ew jae autem elsi nonnunquam eum labore sapit, lucet tamen, et est contra tentationes tutior.. Licet enim pedetentim in fide proficiat, habitantem per fdem gerens in corde Christum, quarcun a tenetseientia acclamante cunseies simplicitate eum ei datur, suaviter in ea respirat Pater qui est in eais. Et lieet sa io sepe a simplicl prevenitur, ipse tamen a foute gratie, qui omuibus patel, non repellitor. Aliquando enim de maledietione Adse in doluribus Taborans sibi, in spinis ct wibulis terre swe, in tionibus corrupte nature sux, in sudore /mi- tus sui vescitur pane suo; aliquando dum nescit, enedictiones Domin eons si im inanis esse potest labor exer- ii spiritualis in fide fideliter expensus : nee olor Uilationis suo potest defraudari premio pietati i pensis, Swope enim adest dei Iaboranttilluminans gratia ; et sic quasi in transpuneto infert ei invis Diliuum coguitionem et spom, et in cognitione et spe amorem, ut sine lla wiporis intervallo et sexsits distinetione, continuo et amor ex fide, spe medianie, D GUILLELML ABBATIS S. THEODORICL per eoguitionem oriatur, of fies itidom por enguitionen solidetue: intantam at, siewt jam supra dictum est, fied cognitio, et spes, et anor, licet intelligantur tvia quaedam in ipsa fide dividua, in virtute tamen fide ipsius quodsun coujunetionié argumento ex tvibus una fia, in sensu eredentis, speridarum reram substantia individ, eum quod ereitur credendo etiam eognoseitur ; quod vero cognoscitur , ex coguitione boni sui sporatur; et speratum et eognitum amatur. Quoi! de fide, spe, et charitate, semper debet esse fideli anime in fide tamen jpsi non semper esse possit in intellects, Ist enim specigles sunt anima vietutes, in guibus roar ¢jus omne cousistit. Mace ossa, de quibus crebrius Psalmista commemorat; que’ « eustodit Donsinus.in sanctis suis (Psalm, xxi). » Quee evo ad invieon eonjunguniur fi ex eis. ¢ unm os, qu non eouteretur (Exod. xu; Num. 1x; Joan. xix). » Usec est perfeciv fie’ in hac vita, de quo alibidicit ‘Non est occultatum os men a te, quod fecist in ‘ocentio (Psalm, cxxxviss). > Divisa vero ab insieein facile: contur ant valle 5 et vel confringuntue , etexprobrant nobis in nostri: vel dissipantur, et seeus inte stitunnt, Quibus enm adherent ea exter anime: affectiones; et ips ab ossibus robur, ct ossa ab is trahunt salubris suceum pinguedinis; et fit euerasis, id est bona complexio anime. Si vero solvuntur ab invicem, et carnes defluentes in semotipsis tabeseunt, et morientia ossa, fides sine operibus, spes sine consolatione dilaionis, chavitas sine duleedine pietatis, in semetipsis sient eren arescunt. Cnn ergo carnes ossibus adhaerent, bene et cum ossibus, et cum earnibus agitur, quia et earnes ex ossium robore solidantur, et vssaa earaibus n~ triuntur. Quod si oscarui adbaeret, sieut quod foco idem propheta deplorat dieens, « Adbatsit 05 0 cearni mew (Psain cl); » molest. in earuem, et Aotwim caro fit, Hoe est, si filed conformantur affec~ tiones anime, homo ille spirita vivit, spirit et Ambulat, et quasi totus spirits est; si vero sp tues ile vireutes resolvuntur in alfectiones ear es, totum caro fil, et dicitur de illo homine, ‘Non perimaucbit spiritus meus in homing isto, quia caro est (Genes. 1). [Nutrienda ergo est suis atimentis Ades, spiritual Auie examinstori, et ante onuia spiritu huwiitats eo aflcienla, dose piw devotion’ apparute inei- piat ipsa sperstarum substantia rerum: ut fervor aturalis rationalitatis, sicut jam dictum est, ope- ante gratia verlatur in fervorem amor, et impor: tuna ratiocinatio lliciatur pia contemplato, scientia inven a froendi, Interim vero dum exeree-, F vawura, et docetur quid valeat sine gratia , et si ratione rationalitatis fervoreim naturalem, ne usque ai! contradiclionem ebullist, colibeuus, ut tamen non ferveat quod fervet, vix fics, ut seientie naturals appetitus scrupulose aliquateus nos suspiciat ad eredensim, quo atin=38 SPECULUM FIDEL. 392 gere ei non poris ad discutiendam, Sed ne times, serve Defy how moveantar peiles tui, non elfundantur gressus. ifideles signa petunt; Iesitantes vapiontiam re- quirunt, Ta vero amplectere Christum erucifiswm, ppredestinatis ad ruinam scandatam, sapientibus in ‘oculis sis staltitiam, sed vocatis omnibus et justi- fleandig, Dei sapientiam, et Dei virtutem ; q quod stultum est Dei, sopientins, et quod infirmam, fortius est omnibus hominibus (I Cor. 1). Si sen- sum carnis consulis, stultum videtur et infimum si autem enm Apostolo sensim Christi habueris, elliges Verbum Dei summam esse sapientiam , sed stultitiam hujus sapientie esse earnem Verbi ‘we quia eaenales quique per earnis prudentiam per~ tingere non valebant sul sapien + per stulli= Gam prevdicationis et fei simplicitatem , id est por carvem Verbi, sanentur. Stultns esto, nt sapiens fias , et illuminabitnr tibi dispensatio’ sacramenti absconditi a seculis firmare ad infirmum Dei, et disees quam rreminens magoitudo vietutis ejus in nea et pr- Aervolans trepidatio in eredendo , ent de fite non ‘leest one conscientie, et conscfentia Spiritus jum, si etiom sub examinatione mar- fueta fuer interrogatio. O felis anima, non te dammat insons natura, sed_stupet ad insol won detrectans, aliquid seiro appetens. Vile matrem Domini, speciale fidei signam. Accepto bono nuntio salutis*nostre, et conceptionis sux, et pignore i Spiritus, eertissime matrem Donn faturam 6 credens, aliquid tamen, id est mysteriihujus adimplendi moduay, seire voluit dicens. « Quowodo fiet istud, quoniam virum non coguoseo ? » (Lc. 1.) Vem fide tenebat ; modu seire desiderabat, Rem nplectebatur anima fidelis , confortante eam ipsa jratia qua erat plena, sed modum quo id feret rabutur stopens natura. Sentiehat, seipsa singulariter opezantem Spi sed mirabilia que eredebat nesciebat eum in carne sua sine ausilio carnis operaturum. Gui angelus, «Spi inguit, sanctus. superve Virtus Alvissimi obumbrabit bi (ibid.). » Ae si dliceret : Digitus Dei est hie, Sie de spiritual reg neratione baptismi , modum ejus sciseitanti Nico domo Dominus respondit : Spiritus ubi volt spirat, 4 vocem ejus audis, et nescis unde vewiat, ant quo ‘aulat. Sie est oninis qui natus est ex spirita (Joan. in), » De sacramento quoque corporis et singui- nis sui scaudalizatis , ¢ Spiritos est inquit, qui vi- Vifieat : caro autem non protest quidquam (Joan, Wy)» Onmia enim he operatur unus atque idem Spiritus, sicut volt constituens saeramenta fei , alia ut sint suerse ret signa corporalia et visiilia sicut in baptismo siewt in sacramento corporis et sanguinis Domini ; aiia ut sint tautum sacra recon: quam ubi sit, Nam etsia el in to, et p lores ef jevt sensu aliquo vel rationis vel cor A dita spiritual intelteetu ipso Spiritu saneto privduce jnvestigonda ; de quibus dieit Apostolus. ¢ Ut notin Freeret nobis sacramentum voluntatissus (Kphes. 1: » atis Dei et altissimum est, et ‘innit sacramentorum saeramentum; quod note facit secundum bonmn placitnm suum , quibus valr, et sicut vull : qnod sicut divin est, sic moto quodam divino revelat ei qui donante ipso dignus est. Quin potins non divinum, sed Dens est , quia. ipse est Spiritus sanctus, qui substautialis Dei voluntas est, fee enim est voluntas Dei, qua facit omnia valt Deus, dle quo seriptinm est, « Omnia quae- ccungne voluit Dowinus feeit (Psal. exxxiv). » Ipse ‘ergo Spiritus sanetus , ei eni se infundit , ipsa Det voluntas ei in quo fit innotescit, nec innotescit alibi tats ejus abscondere se: non potest ocul rationis, aon tamen nisi qui eam fait, et in quo tt, volento seiticet , quod vult Deus, particeps potest esse ejus suavitatis, Sicut enim non sentit, ist qui it, quia nonnisi viventis vita est que sentit; sic Ei vero quem sibiallicit, revelat exteriora ser mente cum omninm res saeramentorm siia in eo operatar signidcativa. Ipse enim ea saerat Spiritus sselus, ut sint {ante rei sacrament Lando, fdeli couseientie commendat , ipsam operatur oceulta gratia, Omnibus riovibus nostris interior Deus, in exterioribus nostrisy hhoc est in sensibus corporis exteriors nobis ered sncramenta, per quae interiora nostra ad sua intro dduceret interiora , per eorporalium sacramentorun operationem paulation snseit i spirituslem : qui etiam ad hoe inclinaverat se ad consortium humanitatis nostra, ut participes nos cefliceret diviniatis sue, Meo jubente salitis nostra: auctore in aqua bap= tismi_ caro lavatur exterius sancto operante anima parificatur ; et sic in file i hominis et Fil Dei justificati homines pecea- Dei. Corporatem etiam, sed incorruptibie Diliver ; int 1m carporaliter nobis eongruente quantum ineorruptibliter nos tevant intellectualis rationis sensum Deo conto inquantum gusty amoris illuminati Deo unientesn. ‘Temporalibus enim assueti, temporalibus sums purgandi ; nee purgati merebimur Mala euint conscientia facile patitur naufragium ; nee probe, ee prolubiliter habere se potest cirea fidem; qui concupiseentia earnis vel seeuli cortuptam babue~ B cit mentem. Unde item divit Apostolus de quibus- dam. ¢ Corrupti mente, reprobi circa fidem (1 Tim, 1). » Si quis vero vere fides est, sicut ad r= ‘issimam cordis vel eerebri lesionem, vel earum i corpore partium, in quibus vita eontinetur, (ota re- pente stupescit natura ; sie ad pulsun fel vel levis- m, tola in €0 contremiscit bona: volumtatis su)- stantia, et sicat prudentia serpentis totum corpus bjicere solet pro capite twendo, in quo vita ¢jx ccontinetur , sic homo fides itil agere vel pati reeu- sat, dum fidei sux sna semper maneat sauitas perturbala, Orandus erga nobis est assidue Pater hoster qui estin eais, ut Oem mnostram etsi pro Dandaw, aliquando usque ad tentationem patitur uci, now quasi reprobantam patiatar induc ‘sed prastet euin tentatione proventum, wt possi snus sustinere. Onnibus etiam staiis pitti cont sum carnis et fervorem nature quserendum cst ausiliun gratis ; ne files fatiseat, ne delciat ; sed fructum afferat in patientia , donee paulatim gratia Spititus sancti totam illam nature trepidantis efli~ giem miriflcet in substantiam quanudam perfectas fei; perficiens in ea quod David precatur. « A puta opprobrium mem, quod svepicatus sum (Psal. cxym). > Adsciseat sibi prudens animus pimentumn tei, ad confirmandum cor, ad ilk uandam fide conscientiam, magna Eccleske Iuminna- ria ; sumaios_viros spirituais scientx, stun sa- pientix, sanctitatis probate, doctrinas et scripta D corum,operseorum et martyria, dieatque sibi contra ‘motus tentationum suarum : Tune istis mel.or est, ‘ant sapientior, sanetior, aat perspicacior, qui hoe in mundo docterunt quod a Deo didicerunt, magui- fice prasdicaverunt, luculenter deseripta ad nos trans runt, vita et miraculis conlirmaverun!, morte riyrio saeraverunt? SHujusmodi autem fidei cogitationes, wieutinmgue nutationes et hwsitationes cogitationum, masime eirea humauitatem Solvato- ris agitantur, et ea fidei mysteria que nobis in ea revelantur, Nam de Deo utrutt sit, uirua agoutur ‘omnia per ejus providentiam, quae ereata sunt e condita per ¢jus omnipotentiam, ad omnem con: seientiam, que rationis est capas, sie waturaliter se demonstrat veritas summa essentie, et miani-389 stam se fei, non st, yt a Deo. se esse now ineiigan, qui de seipso seit quod sit; in Lut nee ipse inspiens audeat dlcere nisi 00: « Non est Deus (Psa! x11); >in eorde se cet isipienl et fatuo, In vullo enim hominum quis satis sit compos ments su, sie invenitur depravata Ihuoanitas, ut non ineligat nmi creature ereato- teu esse Dou j qui sit super omnem ereaturom, in quanwun ab ipso omnis ereatuen est; extra fone tempas quod apurt eum mullum est; extra nine locum, qui aput eum mullas est, qué imi tabilis novel omnia: pones quem auetorem onium e¢ motovm et moitian, inlabitanter astinandua est esse jnmobilem,potestatem, et causalem rae tionem oninm, et ereandorum et movendorum, Qui cum ab aterao ceris et immobilibus causis omnia que futura sunt prevestinavit jam secundum proplietam, omnia que futuea sunt, tee. Hee ome nia libere de Deo cogitare faueorum est; ommnem {amen hominem rationalem penes se hee haere awuraliter, hima ratiouis est. Propler quod ex vagine stuune vertstis ae sum honi ab ornni= us hominis veritas etiam non eoguita diligitar , 1 nonuisi quod ereitur vel imeligtur, honunn ap- pelitur, eeruitas et incorruptibilitas amatur. Qi Dropter siquis sibi in hoe moverit- question Cito invenit penes senvetipsum quo compeseat ration cinationem tunultvantem, vel se aecusans tard tatis, ocealtam yeueretar verilatem, De bu veroSalvatoris non aliud docere, now alindab howine, neque per hominem possumus discere, quam, « qui creidoit, salvus eri; qui vero non eredierit, con- ewnabitur (More. xvi). Deum quippe facero vel potisse, vel debuisse, quar fecisse cum astruit evangelca prtdicaio, presto sunt multe et molt- plices, et ipsa causa dignissim raliones; fecisse ero, extn aveloritatem evangslcam apud pis quidem aures et mentes gravissiniam ot reveren Aissinm, api infdetes sive hasitantes, quas affe- renus rationes? Nec ipsum, siowt dicuntore, sub- auurnivrant conde, aecopera wus viderunt, qui dixit: «Si mili non eres, vel operibus credite (Joan. 4) » Non videruntapostolosinnoosine gus faientes riractla; non eos, qui pet es ereidesunt, signa sequentia de quits ipso dixit, « Signa eos qui redidering, have sequentut (Mare. xv). » Quaunis ‘sque hodie now desint signa et miracula in Keel sia De, et publica et privata; sed fant suis loci, suisqne temporibus; non. ad voluntatem sitan- tiuw, ve ad questions ineredulorum, sed in adj- toriuin fielian et consolationem pro fide vel in fide Isborantiam, quar vel in ili, vel pee ill s fiunt, non ut credant, sed quia creduut. Sed errare nit ineredal habentessiores quos uolunt vine cere, et per ills missin errores, quibus non in- Veniunt qua redire. Sed et sensus in eis carnis, qui ti do spivtmalibus nesciteogitare, nisi corpora ito mss de fis, que humane dispensatio- in Domino'Iesu Christo, seit vel potest ¢o- SPECULUM FIDEI, 00 A gitore nisi earnaliter, Nisi evim Spiritus sanctus Wel infirmitatem etiam fidelium pie quieren- n, humilicer petentivm, religiose pulsantium ; facilius multo est homini de Deo seutire divina quam vel divina ine, vel humana in Dew cogitare ; donee ipso Spiritu adjuvante, et Domino osu Christo semetipsun in eordibus eredentium sanctiicante, illuminate fi ipiat in ‘una eademque persona mediators, et divintas, que sunt humtnitatis elaitieans in majestate sua et hu manitas, quae divinitatis sunt el bumili- fate sua, fiat in eis, quod ipse Dominus divebat aliquando orans pro diseipulis suis : « Nune clarifie ‘eatus est filius hominis, et Deus claificatus est in €0. Si Deus elarficatus est in eo, et Deus clarficavit. B eum in semetipso (Joon, xin). » Btenim secundum modunn vet profeetum puritatis interioris bus credentinm, et glorifeatur Ch tudine glorficatze humanitatis, et in gloria divinita- tis apparet piss dei in affeetibus eorum. Non ‘enim omnium est, nee omnibus conceditur in vita, quod speciali quadam pracrogativa gratize ali. quibus in Evangelio Dominus repromiuit, diceus. « Sunt de hie stantibus, qui non gustabunt mortem, once videant filium nominis in regno suo (Math, Xv1)» Aliter eum vidit Stephanus in_ ipso articulo martyrii sui, eum ¢ intuens in eoolum vidit caeios apertos, et Jesnm stantem a destris Dei (Act. vu); » alter eum videbat, eui ipse post resurreetionem sam dicebat, « Noli me tangere : nondom evn ase cendi ad Patrem meu (Joan, xx). » Quem et alter videut per fidem cogitando, qui digai sunt, cum soli sibi sunt; aliter, cum per alficentem gra jam ipse est in ipsis per alectum desotionis, Cum speculatur gloviamm Domini avima sitions ad Deum vivum, ducente gratia, offend in Mediatoren Dei et hominum, hominem et Deum, imaginem Dei invisibitis, Dominum Jesum Christm. Que eum ex, Imagoitudine bonitatis qua pro nobis homo fuetus est, et virwte majestatis qua Deus est. seutit i scipsa splendovem geatise Dei et figuram substantiae jus ft quod dicit Apostolos: « Nos, inquit, reve lata facie gloriam Domini speculantes, in eamdem imagizei trausformamur a claritate in claritstem, P tanquam a Domini Spiritu (LF Gor. m). > Amat enim, et amor suus sensus suus est, quo seutit eum fquein sentit; et quodammodo transformetur in id {quod sentit, non enim eum sentit, nisi in eum trans ormetur, ic est nisi ipse im ipsa, et ipsa in ipso site Etenim sicut se habet sensus exterior corporis aul corpora et corporalia, siv est imterior ad. sini lia sib, idest,rationabilia ac divin, vel spirivualia, Interior vero anime sensus intellectus us est. Major tanien et dignior sensus ees, et purlor in~ tellectus, amor est, si fuerit ipse purus. Hoe enim sous ipse Creator a ereatura sentitur, intellecta intelligitur quantum sentiri vel intelligi potest a featura Deus. Seusus enim yet anima hominis301 ‘eum se movet ail soutien 1 id quod seutit : aliogui tow est sensusy ut puta, sicut physied autumant, vis visblis a ecrebro per ratios ocaloruin egressa offen in formam vel colores visibiinun + quas eum mienti renuntiat, eon forwiatue eis sens ipsa, et Ht visus. Non enim ali- ter videret videns. Quod aigue de ceteris sensibu inelligendaw est, Sic mens pro sensu abet intel 0 sent quiquid seutit, Gin sentitrationa- Fatio inca progreditur: qua renunt ea transformatur, et fit intlleetus, In eis oro qui suut ad Deu, sensu mentis amor est 2 ipso sentit, quiquid de Deo secun te sentt, Spiritus autem vite Spiritus sanetus.est, dle quo amnot quicunque stat quod vere amandun est. Cuan enim wii ametur, Donuuy putatur, dato intligiy quoniany soli summa anor debeiue, eb totus amor: ek ad ip recurrit semper, si non captivus ae vinelus slicubi tenets, ubifalso bono decipitnr, Amori vero nostro, affyerui nostro il uatorali, sicest amor Dei, sieut corpori uostro anima sua est, Sin ipso est, vivit; sin autem, nonnisi mortiei~ ‘num quoddam est, quod. non sentit, quod sentien- ‘dun est. Cun antem vivit homo, 6t sentiens per 1 quod sentiendum est seitit in id quod sentit teansformatur, plus in hoe valente anantis affect, ‘gam vel sensu i corporibus, vel in ratioualibus intellect et unis sictus eflcitur hoino eum Deo, ui afficiwr. Habet enim voluntas anime ad_ copa Jandas res etiam corporess vin tanta, ut sensibus ‘eas admovens tanta noonunguam intentione sensus ipsos in eis formatos detineat, ut voluntas ipsa ef- ficiatue amor, vel cupiditas, vl libido : ferventiore Intentions ve ntantum rebus sensis ine his, ut de eis ipsum corpus jnbioutis vel aman tis sie affeiat vel infciat, ut aliquondo ilud in si- item vel speciom vel colorem transfuudat. Non hoe latuit patriareham Jacob (Gen, xxx), qui olores quos volebat artificial et naturali machina- mento pectibus naseituris indidit ne hominis Darbari nequitia laboris sui mereede defraudare GUILLA 1m sentiondo yenrentia Quod multe potentius digniusque agitur, eum ipse qui est substantialis voluntas Patris et Filii, ‘Spiritus sanetus, voluntatem hominis sic sibi aflieit iDew amans aniina, et amando sentiens, tota re- pentetransmutetur non quidem in naturam divi tats, sed tamen in quamdam supra bumanam, eitra ins, in gaudiows iltumi- Spiritus hominis qui paulo ante vix ia Spiritw ssnecto potorat dicere, « Dominus Jesus, » jaw inter filios adoptionis eonencerclamet « Abba Pater (J Cor. xi; Rom, vm): » nee tanta spiti= tus, sed et caro ejus promise ineorruptionis et glo- rifletionis. sue jam aliquas sentiens primtias, gra tater abueget se sii, alaceiler eurrens post spiri= tos suum, sicut ile post Deum. Bt he est jubiratio MI ABBATIS S. THEODORICL wwtatur 4 beati populi sefentis jubilatfonem, im wumine vultus nisi quia bonum est, aut gj tientia probation 392 Dei ambulantis in nominees exsultantis cexallationis justtia Deus est; et glot rum ipse est. Hee eniuy assumption Domi Israel regis nostri; cum sentinus de € in bon Gui similis factus est nobis ; et seutinus in nobis, quod et in Cristo Jesu Domino nostyo, cum si niles effigimur ei gratanter compatiente wun, poste ‘modu siniles ei faturi couregnando. Nec eui ‘major potest esse suavitas homink in hae vita, qua ‘cut in imagine conditoris in simiitudinesn bonita lis ejus invenit se bene allveta eonseientia. Hane quicunque desiderat suavitatem, nequaqu sau liabeat in exercitio filed Laboriosam necessitar ‘ea: quonian « tribulatio patientiam operatur, pa probatio vero spem :spessute ton confundit (Hone v); » quia post probationes difunditur in eorde ebaritas : et mox per Spirit sanetum ordinator sua pie mienti suavitas, et Gt ef in hoccrebra visitatio Dei, custoiliens, sicut dicit sanctus Job (Job x), spiritam servi sui, Quite potest esse visitatio duleior, consolatio msjor, 1u- men disinius sperantibus, in tenebris hujus vite laborantibus lis lucis, quam vel in transeursa falgoris gratia illuminautis oculis cordis aliquando aliquatenus videre demonstrantem, sentire promit~ {enleu, et quid apud Domioun miserieordie et e0- piost redemptionis, quid propitiationis sit, intel gete; laborantibus in regione mali quid. in regione booni promititur suspicere ; ante revelatam faciem revelatam olere faciem bons couscie tise 1 O ergo quicumnque desideras et allvctas ha- bere iu fide tua, in vita sta, gandiiun, hoe dius- culm Douini Dei tui esto ron dubius, non bae- sivans, sed cerlissimus arbiter cortis twie Hale in fide certa gaudium cerium in fundamento: suo, Fundatum eum conscientia bona ; et hoe twum eri, et nemo tollet illud a te, Deinde postquam eceperis Videre, satage ut erebius videas; eflicatius sen 1 incipins eogroscere, Ex hoe enitnfileli sun jan illucescere incipiet nova quaalam fei facies iv dione Dei, promitiens se tantum in bie vita, pleuissime vero se datura in futura vita, de qua ‘rans Dominus pro discipulis, digebat ad Patrem Haze est vila teria, Wt cognoscant we yeruin Deum, et quem misisti JesumjChristum (Joan. xv). + Goguitio autem hws Dei alia Quei est, alia amoris vel charitatis. Que tei est, hujus vite est; que ero charilatis, vile selerna : vel potivs , sicut Dominus dieit, « hee est vita aterna, » Aliwd quippe ‘est cognoscere Deum sieut cognoscit vir amicum suum , alind cognoseere eum sicus ipse coguoscit seuetipsum. Cognitio communis est cogniti howinis, seu cognitze rei, ex aliquanta visione conceptan penes se in memoria babere phantasiam , qua res ipsa vet absens cogitatur , vel presens cognoscitur. Ize eognitio ia Deo, liek est ; non quod sit simili- tuulo aliqua phantasmatis, sed aliquis alfectus pie- Lats: qui ex fei forma concepts et commendaiusjes redit ad esperientiam recordantis, suaviter alict eonscientiam cogitantis. Ea vero eo eqitio que mutoa est Patrs et Fil, ipsa est unitas qui est Spiritus sauctus; nee slind eis 3 muituo eognoscunt et substa {qua sunt in quod sunt. Hlac vero eogoitione « nemo novi Patrem, isi Filius ; et nemo novit Flin, nist Pater, vel ett isi voluerint revelare (Math. x Yerba hive Domini. sunt. Aliguilus ergo revelant, scilicet quibus volunt, quibus innoteseunt , hoe est, quibus largiuatue Spiritam sanctum , qui communis notitia, vel communis voluntas est amborum. Qu Jus ergo revelat Pater et Filius, hi eognoscunt, sicut Pater et Filius se cognoscunt, quia habeut in semetpsis notiviam muteam eoram, quia habent in semetipsis unitatem amborum, et Yoluntatem vel amorem, quod totum Spiritus sanctus est. Sed alter hoe est in divina substantia, in qua eum Patre et Filio consuhstantialiter ipse unum est, aliter i ine feriore natera ; alter in Creatore, aliter in crea lite in propria natura, alter in gratia; alter in donante ,aliter in aceipiente; aliter in terni- ate, alter in temporali per~ matatione. thi e as, unita, simili- Luo, eognitio, ot 4 me est ambobus raliter et consubstantialiter Spiritus sanctus ; ‘autem fait illud in eo in quo Mit, et faciendo per er ipso est. I Patris et Filiiunitas est hie nes in Epistola sua: est (I Joan. 1) enim ibi esse Deo, videre Dew , sive ‘cognoscere erit : quem in tautum videbit, sive co- ‘guoscet , qui cognaseet vel quantum similis erit : in tantom ert ei similis, in quantum idere namque ii seu et simile i esse, vilere seu coguoscere cum est, Haze cogni- tio perfecta vila erit zeterna, gaudium quod nemo tollet abenti, Nequaquam enim hie plenum esse potest , quod non nisi in plena Dei eognitione im pleri potest, quia que de Deo hie seiuntur vel eo ‘ghoscuntur, nequaquam sciri possunt vel eognosei, sieut in vita ila, ubi facie ad faciem , et steuti est, Qui cognitionis modus non est hie exspe tuominis, quia non potuit auilisel ex ore ipsins Veritatis.. Non quod Dominus non polwerit docere , sed humana infirmitas now posset portare, Nee tamen hic oimaino eum aufert a dileetis dilecoribus suis, ut seiant quid desit sibi. Exenim pauperum spiritu amori indigo et egeno, et al id quodamant anxio, superfertur Spiritus sancts amor Dei, hoe est facit opera sua in eis,-non per indigentia necessitatem, se per abuudantian grnie et henclicentix sus Uoe significahat , un superferebaur super aquas (Gent), quccunque fwerint aque ill ieut enn sol superfe Parnon. CLXXN ur aquis ealefaciens eas SPECULUM FIDEL. videbimus eum sicuti c an A evilluminans, et ealore suo trahens eas ad se quatam natural nt plavias inde subministret terrae sitienti, in loco et tempore misericordise Dei; sic amor Dei amori ielis sui superfortur aspirando et Denefaciendo rapiens eum ad se naturafi quodam appetitu se Sequentem, et instar iguis vim habentem naturalem sursum tentlendi ; et unit eum sibi, mt creditus cum Deo unus cum eo fat spiritus hominis et credentis. Quoilque communiter vocantar Pater et Filius, «Spiritus enim est Deus (Joan. wv), » quodque proprie vocari oportuit Spiritum sanctum, qui non tam est unius eorwm, quam in quo apparet communitas.ambornm , ipsom voeabulum spiritas conmunieat homini ipse Spiritus: sanctus , ut se- ‘eundam Apostolum {1 Cor. v1), sit homo Dei ena B Deo anus spiritns, et gratia nominis, et affectu vir- Autis : non unus tantom bomo , sed mal ‘cor unum abentes in ipso et animam derivatione illus summa charitatis, in cujus.fonte ess, quod est unitas Trinitatis, Et have est mira Creatoris ad creataram dignatio, magna gratia, incogitabilis bonitas, pia crenture. ad Creatorem fiducia, duleis accessus , bonse con- namplexu et osculo Pattis et tus sanctus est, hominem quodam= se inodiom, et ipsa eharitate Deo nisi, qita Pater et Filius unum sunt, “in ipso san- ctificari, qui sanetitas est amborum. Hujus oni sensus, et suavitas experiemtiz, quanta potest esse in hae misera vita et falst, jam quanivis nan plena, vera tamenest vila, et vere beata 5 in futuro Futura plena et plene beata, et ineommutabliter seterna ; scilicet eum eognoscet Paulus sicut et eognitus est (I Cor. xin), cum evacnabitur quo: ex parte est, et veniet quod perfectum est, cum videbitur Deus sicati est. In hae enim vita eognitionis hujus pleni- tudinei promittere periculosa priesumptio est ; et in tujusmodi sicut cirea credenda infdelitas , sic circa inilligenila. temeritas cavenula est. Sed regat interim auctoritas fein , veritas inteligentiam. Tnterim etenim etsi non potest Deus videri, vel cognosci,sicuti est, non parum proficit proficiens , si nil pro Deo suscipit quod ipse non est, ut quid ‘quid corporeum locate oceurrerit, quidquid alicujus D pretulerit formam qualitatis vel dimensionem q tilatis, respuat mens fidelis et improbet : ipsamque ‘erilatem sicut potuerit cogitet et certissime’ eam coguoseat et amet ; que quam vera sit, ex hoe evi- enter dignoscitur , quia etiam non cognita amatur. Me veritas Deus est , qui est quod est ; et ex quo y ef per quem, et in quo, est ome quod est : hoe ipsum summum bonum est, ex quo, et i por quem est bonum , bonam quodcung iiove quecunque ex yeritate vera, quecinque ‘ex bono bona sunt; ipsamque_veritatem, ipsum bonum cogita, si potes. Quis eogitat, et non amat ? Nimiruin Deus est iipstm est, quod cogitare et re idipsmin est. Ipsum ico , non de ipso. De ipso enim multi cogitant qui non amant, ipsum 43398 autem inhiand vest, ut quantum datum fuerit, gustetur quam suavis esi Dominus , cum vero mens pia, fens huuilis, adnsitti non meretur in iam tatem, propler suam imparitatem, vel si admiuivur ad gustandum, non suffcit stare sd fruendum ropter suam imbecillitatem, non sine gemitu amoris ‘etlacrymis doloris , inde pellatur , et amplectatur ‘onitatem Domini ad diseiplinam : bonitatem in eo quod indigna admititur; disciplinam, quod repulsa ceruditur ; feratque patienter, quandia mundatur, fet dignamn se faciat qust erebrius admittatur, diutius jnmoretur : ubi et aliquando in eternum habitare ‘mereatur , ut possit esse in Cliristo , ubi ipse est; jn Patro esse cum ilo, in quo ipse est.‘Quod non est Inujus vite, sed ejus in qua videbitur sict debitur, cognoscetur, non credetur. Usinam geremus que dicimus. Videt hee , intelli ‘beatus populus, qui scit jubitationem, qui ambulat jn Iumine vllus Dei, Non vero verba jactamus , verbis involvimor, et impedimur ab eo quod nullis ‘verbis exprimi potest : ef tamen non nisi verbis de co aliquid dici potest. Suas enim formas verba ha- Dont in significandis rebus in locitione; et eas maginant in loquentis vel auulientis eogitstione, Et cum significant formas et formata, mentem ab interioribus suis foras trahunt ad res, quar ipsa ‘signa sont, Cum vero rerum spiritualium vel di- ‘vinarum signa sunt, intus quidem nos mittunt sed {intro non nisi impediunt, et oc obducunt, Sie enim mentem ad “ginationibus suis, ut vix sine eis cogitari possint spiritnalia vel divina , quaram nulke penitas forme vel imagines sunt. Verbi gratia, Deus quid est? Nomen Dominus quid est? Nomen potestats. Si rei omen requiris, « Ego stm , inguit , qui sum (Exod, m), » Woe nomen, sicut ipse dicit, et est ab inivio, quia ad sigoiicandany rem, nullum ei ali- {quando verbum propius accessit. Nou tamen sient fest exprimil, quia pertransit, quod autem siguiicat, fest wlernun nee plene illud siguifiat, nist ver cowternum. De ipso ergo malta mulls elicere fas cst, ipsum autem evi preter ipsum ? Amor tamen , amor iluminaws, qui intus’Deo loguitur, metius hoo agit ; et humilis devotio, enjus conatns pietas est, accassus oratio, inventio, vel intelloctus , ipsa rei fruitio ubi colloquitur affectus et gratia, respon dent sib fds ef intellects : spes et res conveniunt, tmisericordia et veritas obviant sibi, justia et pax se osculantur, Sed quia files nvtrit amorem , quse sanat ad lave oculum mentis, quod intelliginas, sine cobscuritate eapiamus, quod non inteliginusy si uitaté eredamus nec a verbis omnino receds mus, quandiu neseientibus eorum ministerio inge- ritur nobis quod verbis nobis percipiendum est eb tamen sine omni verborum forma eredendum est nobis, Nam et ideo Verbum Dei in forma hominis apparuit, ut mulifariam moltisque mois oim Deus GUILLELML ABBATIS 8. THEODORICL ono cogitat, eb non amat. Semper vero A locutus patribus in st : vi- B intelligimus, quid nisi idolum pad vn oqueretur nobis in Filio (Hebr. 1) + hoe est eficaci~ ter, sicut in ipso Verbo suo, quia quod temporativer cet corporaliter in eo fiehat, quasi ad suscipiendn ‘manibus fidei porrigebat + ipsum autem Verbs per quod facia sunt omnia, per corporalia et tem- poralia purgandis promittebat : et purgatis in ater heatitudine plenius eontemplandum et habendi servabat, Ubi sient Christus non secundum tominem eognoscetur ; sie et hic a desiderantibns aliquatenus ‘ranseatur. Gum enim dieitur » quia et Filius in Patre est (Joan, xvi), » si verbotonus tive cordibus nostris fabrieamus ? Gum enim locus sit unicwique ubi est, si ex his verbis cogitamus locum vet locale quid is Deo longe a veritate aberramus. Sicut igitur jam dictum est sive in verbis, sive in verborum formis ron parum proficitur si nil in corde cogitatum pro Deo recipitur, quod ipse non est, quandiu now potest cogitari Deus , sicuti est. Sed eum alins sit Pater , alius Filius , hoc est esse Patrem in Filio, id esse (quod est Filius; loc esse Filium in Patre, id esse quod Pater est. Nos vero sumus. in eis per piam aMfectionem , ipsi vero in nobis per misericordissi- mam pietatis ejus operationem. Sed et illa verla Domini, et hie nostra illa exponentia usu vel tione docuimus dicere 08 nostrum , et cogitare cor «Pater it et ipsi in nobis , et nos in ipsis, € qostrum quoties volunms, quae tamen non aliquando imeelligin por affectus experientiam , et in- teriorem sensum amoris illuminati, etsi multum velimus. Ideo ipse Dominus apparcns in carne ho- ini, sicut de mundo abstulit vauitotem idotoram , ‘sic dum cogitationibus Deum proposuit in Trinitate unitatem, Trinitatem in unitate, fulgurans corusea~ tio divinitatis omnem twlit a cogitatione fidei de Deo vanitatem imaginationis. Cum enim divinitatis intelleetum dochit esse supra homines , suo inde modo docuit cogitare homines. Omnia ergo facta vel verba Verbi Dei unum nobis verbum sunt; omnia que de eo legimus, audimus, Joquimur, meditanury sive provocandlo amorem, sive ineutiendo timoren ‘hos voeant, ad anon nos mittunt, de quo toulta dicwatur, et wibil dicitar , quia ad id quod est, non pervenitut, nisi oecurrat ipse qui queritur, ct illaminet vultwin suum super nos, et illustret jem suam, ot in lumine yullus ejus seiamus qua gvadiamur. Valtus eus sensui amantis. innotescens ‘oluntas ejns est, facies ejus cognitio veritatis ejus. Nee unquam bene de Deo semitur, nisi cnn Deus facie bac formatur, vel facied huie conformatur nsus de Deo sentientis : nee de sensis bene judi- ceatur, nisi de yultu illo prodeat jud nee bene quid agitur, nee bene aliquando vivitur , hist inde formentur actus vel vila, secundum Deus vivere volentis; nee inde queritur, nee inde acci pitur nisi ex dono gratis: omne meritum pravve~397 nientis. 0 ergo, q invenit, quippe cum ipsa veritas te querendi in conscientia querentis non suspectum jam habeat responsum aliquatenus invent veritatis ; inveni ios, ut inveniamus.te ; Yeni in nos, ut eamus in tes ‘et vivannus in te, quia vere non est volentis , neuve ENIGMA FIDE, 1m nemo quarit vere, et non A curremtis, sol tui miserentis. Tu prior inspira, ut 308 eredamus ; t conforta , ut speremus ; tu provoca et accende, vt amemus ; tolumque de nebis tuum sit, ut bene nobis in te sit, in quo vivimus, move~ mur et sums, ANIGMA FIDEL. (Bibliotheca Cisterciensis 1. 1V, p. 95.) Humana, infirmitatis religiosa coufessio est, de B Deo hive solum nosse, quod Deus est. Ceterum es- sentiam ejus vel naturam, et seereta illa imperser- tablis.judicit «jus deereta investigare quidem et perserutar pi jm mens terrena non penetret , uscrutabilia et ceonGitendam est. Quorum alter fais est, alteruin imperserutabitis natura. Apostolus, cujus fide how ‘eujus sensus dicta alius.preverqu: now explicant, perscrintando et investigando ea stu~ 0 altitudo divitiarum sapientie et + quam ineomprehensibitia sunt judicia ejus, et investigabiles vie ejus (Kom. 1). » Ubi ‘ergo tanta foritddo tropidat, humane verecundie tmodum religiosa omnipotentiaé Ades conel que se infirmitas intelligentiey nostre ad perscru- anda ea que perspiciendi naturam non babent, ex- tondat, Si enim cerneutibus solis claritatem virtus ‘eontuentis ‘i quando causam radiantis lucis solliciius acies riose contemplationis inquirat, usque ad emortuam viudendi sensum oculorum natura revocetur, accidat- que magis nitendo yiiere ne videat : quid nobis in Dei rebus et sole justitie exspectandam est? Nonne volenti supersapere incumbetstulitia? Nonneipsum acre inteligendi lumen stupor hebetis desipient ‘oceupabit? Non enim causa inferior eausam nature potioris intlligit, nec subjacet humane couceptior ratio czlestis. Nam_intea conditioner infirmitatis crit, quidguid infirmi hominis conscientie subde- tur. Sed in quantum ratio eclestis se permittit in- tellgi in tantum expetenda est; nest eowtenti us ndulgentie moderamine non suaus, amittamus in- dulta, Estne ergo in Deo, quod percipi possit? Est plane, si modo hoe velis, quod possis. Cxterum si ultra quam potes, speres, iil quoque quod potuisti, non poteris. Visio namque facie ad faciem, et plen coguitio nemii hie datur, sed pro merito fide, qua ceredinus bie quod non videmas, in futuro promt tur. Habemus enim interim hic promissoruin bono rm lumen iu fide sin qua tanquam per speeulurn et in enignate felicium rerum, et faturorum bovorum iumaginem intuemur. Si enim queerisur, wtram in 1 vila mortali a mortal homine potest videri Deus, respondemus, potest: sed non corporeis oculis, sic- ‘ut videous une solem; vel mentis obtutn, sicut uunusquisque semelipsum videt aliquid quserentem aut scientem; sed fide, quie canonicarum Scriptu- Farum auetoritate muniatur, Visus est tamen a Patribus a specie quam vo~ Tunas eegit, non natura formavit (AUG. epist. 112). ‘Deum enim nemo Vidit unquam, » ait evangetista Joannes (Joan. 1); utique sient videntur ista {que visibilia dieuntar. Propter quod et continuo subjansit : « Unigenitus qui est in sinu Patri, ipse inarravit, » Deum enim corporeis oculs istis nemo uaquam vidit; sed narrante Unigenito, qui est ia sinu Patris, narratioue inelfaili, ereatura rationa lat, ne- G Ks monda et sancta impletur de visione ineMabili : que sic potest intlligore narrantem, sieuti verbun non sonus auribus strepens, sed imago mentibus notescens, ut illud ei interna et manifesta luce elares- cat, quod dictum est Domino :« Philippe, qui vider ie, Videt et Patrem (Joan. xiv). » Desideriuin enim ‘veraciter piorum, quo videre Deum expiant, non, ut opinor, in eam speciem flagrat contuendam, qua quando volt, sicut vult, apparet quod jpse non est, sed in eam substantia, qua ipse est id quod est. Videri enim hie mundo corde potest, eomprehendi now potest. Sei! in bac quatstione Deum viden plus mibi videtur valere vivendi modus, quam lo- ‘quendi. Nam qui didicerit a Domino Jesu Christo itis esse et humilis corde, plus in hoe cogitando cx. ‘orando proficiet, quam legendo vel auiendo, quar vis uonnunquam et legendo et aniliendo proficia Nemo autem se dicat velle Deum videre, quit mun dando cordi curam tantse rei dignam noluerit iin pondere. Nemo enim valet Deum visere et vivere ; quia necesse est attrahi ab hae vita mentem, que in illius visionis ineffabifitatem assuroitur. Alterius namque et potioris vitae est visi ila, que in futuro 1, sed jam hie in cunctisfilis gratiw in Unigenitus ergo Filius Deltatis naturam stque substantiam ingouabiliter narrans dignis idoneis- que oculis tanto conspectui, etiam in hse: vita in- Visibiliter monstrat : et qui potest Derun invisibili« PL Aso399 tor videre, potest etiam et invisibiliter adhierere. A Deus enim invisibilis et incorruptibilis, ¢ qui solus fabet inmortalitatem, et lucem habitat inaccessibi- fem, quem nemo hhoniinum videt , vel videre potest (1 Tim. v1}, » per kd quod videt homo eorporeus cor ora, per hoe ab hominibus videti now potest. Qui sietmentibus piorum esset inaceessibilis, won di- cerelur + ¢ Accedite ad eum, et illuminamini (Peal, xxxin). » Et si mentibus piorum esse invisi- bilis, von diceretur, ¢ quia videbimus eum sicuti est (J Joon, 11). 9 Perspiciamus votag ips Fpistolam Joannis. Dilectissini, i Filii Dei sunus, et nondum appa Seimus autem, quoniam cun appa crimmus, quoniam vide cst ibid. Jn tantuin ergo cum videbimus, in quantan i erimus + et inde eum videbinns, unde. similes ei cerimas, mente sciliet : quia et nune intantun no ‘videmus, inquantum dissimiles ab eo sumus. Quis utom vel demeutissimus dixerit, eorpore nos simi- les Deo fore? In intefiore ergo howine similitude ista est, qua renovatur homo de die in dieu in agtitione Lei, secundum imaginem ejus qui creavit eum : ubi tanto ei eficimur similiores, quanto ay gis in ejus eognitionem eharitatemque profieimus; fet antantuin eum propinguius a¢ famiiarius vide- rus, inquantum cognoscendo eum ac diligendo ef- ficimiur ei similiores. In quo quantuseunque bie profectus fuert, longe est ab illa perfectione, qua Deus videbitur sicuti est facie ad faciem + ubi tanta crit excellontia, ut sulto plus adipiseatur eharitas, ‘quam vel fides eredidit, vel spes desideravit : plus jnveniat adeptio, quam formabat cogitatio. Regio amque est illa viventium ac videotium, intellec- ‘waliinn et inteligibilium, ubi sine ulla corporis si- tuilitudine veritas cernitur, nullis opinionuon falsa~ ‘rom nebulis offuscator, Ibi enim sicut iw Trinitate {que Deus est, mutuo se vident Pater et Filius, et inutuo se videre, unum eos esse est, et hoe alterum se, quod alter est; sic qui ad hoe predestinati sunt et iu hoe assumpti faerint, videbunt Deus sie~ uti est, et videndo elicieutur sicutipse est, siniles ‘i. Ubi etiam sicut in Patre et Filo, qui visio, ipsa Unitas est; sic in Deo et homine, que visio, ipsa litudo futura est. Spiritus sanctus unitas Patvis ‘et Fill, ipse etiam charitas et similitudo Dei et ho minis sod alter im susna fee riore natura. Ibi enim videbitur claritas Do non per visionein signilicantem, sive corporale sicut visa est in monte Sina (Exod. 1), sive spi tualem sicut vidit Isains (Isai. vl, vel Joanmes in ‘Apocalypsi (Apoe. 1), sed per speciem 5 non perspe- ‘culum el in eniguuate, sicut hic videtur aby howini- ‘bus qui digni sunt hae visione, quantum eam ea ypere potest mens humana secund ‘eration, sed facie ad faciem. Quod quisquis arbi- tratur hownini vitam istam mortalem adhue agent posse comtingere, scilicet ut dimoto atque Jiseusso ‘omni uubily phantasiarum eorporatiuin alque ear- B c cessentia, aliter in assumentis GUILLELMI ABRATIS S. THEODORICL 400 sereniseima incommutabilis veritatis luce potintur, et mente penitus a consuetudine vitse hu- jus alienata, ili constanter et indectinabiliter heo- reat: nequaquam quid quaerat, intlligit, Alterius cenint vite hoe est; et quisguis omnia que ibi ha- enda sunt volt hie habere, ostendit se fidem non Dabere. Sed erodenti colligivur werivum, videwti redditur premium. Gredat ergo potins sublim auetoritatt minimeque fallaci, quandiu stnius in corpore, peregrinati nos 1 Domiiuo, et ambulare nos per fidem, non per spe- ciem (I Gor. ¥); ac sic perseveranter retinens at- {que custoiiens fidem, spem et eharitatem, intendat in speciem, ex piguore Spiritus saneti, quod acce- pimus; qui nos docebit omnem veritatem, eu Deus qui suscitavit Doi esuin Christan a mortuis, vivileabit et mortalia corpora nostra per inhabitantem Spiritem cjus in nobis. Pris ante quam viviticetur, hoe quod mortuum est propter peccatnna, procul dubio corruptbile est, et aggra~ vat animam. Que quando adjuta exeedit hane nebu~ terra, id est hrane caralem cealiginea qua tegi nay tanquant rapida coruscatione perstringitur, et in suam julie- mitatem redit, vivente desweriv quo rursus erg tur, nec sulficiente munditia, qua figatur. Quod quanto quisque magis potest, ‘ano major es! quanto autem minus, tanto minor, Si autem iil adbue tale mens hominis experta est, in qua tam.n habitat Christus per them, insistendum est winue dis et mortificandis concupiscentis carnis et veulo- rum, et superbize vile hujus; et eum morals ac~ tione virtutis omni studio fidei rubur aduenduin, quoadusque perfeete niortiicatas ex motte da qua videbit me homo et dictum est Moysi : « Non eni vivet (Exod. xm) iit, orans Deum Patrem pro + ¢ Thee est autem vila aterna, ut co gnoseant te Deum verum, et quem *misisti Jesum Christum (Joan, xvn). > In quo qui evigilavit jam i cealore exeitatus, atqu viluit sibi; Deuin, Spirits sanett invenitque se et sum agritudinem ilius munulitiv eontemperari non Mere dulee habet, et eum precari, ut et isereatur, donee exuat to alque iam, et precari cum fiducia jam gratuito piguore salutis aécepto per ejus unicuin Salvatorem homi- €t illuminatorem. Hune vero ita egentem et dolentem seientia von inflat, quia charitas auifieat. Preeposuit enim prxposuit scire infirmitatem suam, magis quam scire mundi menia, Fandameuta terraruu et fastigia eoelorum ; ethane apponendo scientiam apposuit dolorem, dolorem peregrinationis sue ex desiderio patrive swe et Conditoris ejus beatt Dei sui. In hoc genere hoi ‘nom, in fuuilia Christi wi, Domine Deus meus, si inter pauperes tuos gemo pauper, da miki de pane4ot ASIGMA FIDEL. tuo: et querentem vattum tuum, Domine; requi- enter et estrientem et sitientem justitiam tuam in contemplatione vultus tui; da mii satiari de ve~ ritate tua, non de phantasmate cordis. mei pellendo tam veritatem, resiliam et re vanitatem meam, Ego certe sentio qi t cor humanum. Quid enim est cor nde mihi quamvisprojeto a faci ocu- Torum tworum, et de fngingud redireconant per ism quam stavisti nobis humanitate Ungent tu, quam tant, Hee Inutbifem, gratanter baurio, Inguantim in ea il tnutaile van; nee tds et tenporibus sent cor- ora; ne sols temporibus, et quasi lcs, seat spl vn nostra egitattones, nec sais emporibus, mull vel imagine loconnn, set quam mention ssirara ravocinaiones. Oxnnino enn exvenin thay qua es quod ed, ill abet mutable, nee in seriate, nein yritate, nec in valntates quia fern ii est seria, et vera il est caries, vera Dernits,o chara ib et ternlas, chara veritas. Tdeireo samgue, quooiam exsulavimus ab Ineom ruta gauio, nee tamen ine preci eumos vel rap, anon etiam in Its motabilibus et Lempo- ralis aterataom, veriatem, beatitudinen, que- Iie esse, quodt querimus; sed illve ab ista esse red~ ceundum unde nisi penderems, hie ea non quiere remus. ¢ Cum» enim « venit plenitudo temporis i Deus Fitinma stam, factum est moliere, fuetum sub lege (Galat. 1 j : 9 vsque adeo parvum, ut faetum 5 et e0 utique missum, quo factuin, Yenit mira do- eens et mirabiliter” en hominibus.persuadens eontemplin eorum que vientur, pre amore eorum que “non videntur; contemptum sui, pre amore Del. Venit incredibilia facions, et incre Aibilins ea hominibus credenda coutradens, Humi- Niatus enim est Dominus Jesus Christus, ut nos b tmiles esse doceret. Coneeptus est continens omnia, nnatus est gignens omnia, mortuus est viviticans om- nia, Post triduum resurrexit et aseendit in euwlum, ef humanam earnem quam assnmpserat ad Patris exteram collocavit, Mirabile hoe est : sed multo smirabitins est totam mundum rem tam ineredibilem cerediisse, Quod et si ipse modus consideretur a nobis, quo credit mundus, etiam ipse vere divinus adver et valde mirabilis invenitar, Ineruditos namque lie Deralibus disciplins, et omnino quantum ad dociei- nas saculi pertinel, impolitos homines, non peritos {grammatica, non armates.dialectica, piscatores Christus cum retius Hhlet ad mare sseculi paveissi- ‘ios misit, duodecim, ex quits anus abit retror- ‘sum, Et tamen sie per €08 omni genere piscium re A plevit Eectesias, ut pl 1s sweuli; quibus videbatur ignominiosa crux Christi, ea” in fronte signentur et de qua erube~ seendum putabant, eam in arce pudoris constituant. Cum ergo zgrotaret totus mundus, hoe mado venit ad eos Verbum Dei carne velatom, ad sanandum eum de interitionibus suis, manibus suis medica ‘menta conficiens, et spargens ea super morbas orbis terrarum, Evangelium regni quot priedicandum erat in nniverso mundo, et Seripturam Yeteris.et Novi Testamenti, que dle ipso est. Tantamque ei dedit vitoritatem in universe mundo, quantam habere oportebat rem per quam Deus innotescere vellet ho- rminitms, et ab honsinibus ere sibi. Cui cum se hhomilitereredunt homines, et ereendo ai subji ciuntur; ipsa est fides per quam mundantar heati mundo core, quibus hoe promittitur videndum, vi sri nonnisi per fidem mundantur, Quia enim ad relerna capessenda idonei non eramus , sordesque peecatoram nos pregravabant temporalium rerum amore contract, et de propagine’mortalitatis tan- ‘quam natoraliter inolite, purgandi eramus. Purgatt autem ut eontemperaremur elernis, nonnisi per temporalia poteramus; quanmlibet jam contemperati tenebamur. Quia nim in temporatia devenimus, et eoram. amore ab zternis impedimur, qusedam nos tempo- ralig medicina suscipit curandos; que non scientes, sed eredentes ad salntem vocal, non nature excel- tia, sod temporis ordine prior. Nam {v quem lo- cum quisque ceeideit, it resurgat. Forme caruales amore suo nos deti- nent, in quem per consensum pevcati cecidim isis ionitendum est, ut surgamus. [deireo Filius Dei qui in forma Dei erat, exinanivit semetipsim formam servi aecipiens, ut homines in homine Deu ‘eredendo recipientes, accepta potestale, efficerentur {ili Det. Non enim ad eum qui ubique preesens est, locis movemur; sed bono studio bonisque moribus. Quod non possemos, nisi ipsa sapientia tante in firmitati wostre congruere dignaretur, et vivendi nobis preberet exemplum, non aliter quam in ho- », quoniam et nus homines suinus. Sed quia vn ad illam venimus, sapienter facimus ipsa 1p cum ad nos venit ab hominibus superbis quasi stulte fecisse putatur. Bt quoniam nos cum ad ilam veni= rns, eonvalescimus; ipsa cum ai! nos venit, quasi Virmata est, Sed quoi stultnm est Del, sapientius est quam homines; et quod infemum, fortis quam hhomines. Cum ergo omnibus modis medeatur Deus pro temporumn opportunitatibus, quae mira sa Pientia ab ipso ordinantur, nullo modo benetieen tins consuluit generi humano, quam cum ipsa Dei ipienta, id est unicus Filius consubstantialis Patci ot eoxteruus, totuin hominem suscipere dignata est, Verbumm earo factum est, et habitavit ta enim demonstravit carnalil bus intueri mente, veritatem, eorporeiag bus deditis, quam excelstm locum. inter eFeaturas, oe eeepc eee eeeul ‘oe me __ Hie 405 GUILLELML ABBAT Iabeat Lumana natura; quod non solum visibiliter, A. nam id poterat et in aliquo zthereo corpore ad nostrorum aspectuum tolerantiam temperato, sed homninibus in vero homine apparuit, Ipsa enim na~ tura suseipienda erat, que liberanda : et ne quis forte sexus a suo Greatore se contemptum patarel, virum suscepit, natus ex femvina est. Ni sed omnia suadendo et m Vetere quippe servitute transaeta, tempus nove ibertatis illuxerat, et opportune jam bomiini stale- atur atque salubriter, quam libero ereatus esset arbitrio. Miraculis conciliavit fidem Deo, qui ipse erat; passione homini, quem gerebat. Satellites vo- luptatum divitias perniciose populi appeteba ‘pauper esse voluit, Honoribus et imperiis iniabant: Rex esse noluit, putabant; tale conjugium prolemque contempsit. Contumelias superbissime horrebant; onine genus eontumeliarum sustinuit. Iujuris intolerabiles ess arbitrabantor : que major Injuria, quam justam in- rnocentemque damnarit Dolores corporis exsecra~ Danturs flagelatus atque eruciates est. Mori me tucbant; morte multatus est, Ignominiosum genus rmortis erucem putabant; erucifixus est, Omnia quie habere cupientes non recte vivebamus, earendo lefecit. Omnia quar vitare cupientes a pictatis st io deviabamus, perpetiendo defect, Nullam enin peccatum committi potest, nisi dum appetontur ea ‘qua: ille contempsit; aut fugiuntur, que ille sus nuit, Tota igitur vita ejus in terris, per hominem ¢ ‘quem suseipere dignatus est, disciplina morum fut, Quee cum incunctanter ereduntar, et cum fe cogi- tantur ad diligendum quod creditur, et videndum sicut ereditur, quid nisi mundator, cor, ad videnium {quod mundis cordibus promittitur? Quoniam vero divina providentia non solum sin gulis hominibus quasi privatim, sed et universo hv ‘mano generi tanquam publice consulit; quid eu ingulis agatur, ipse Deus seit, qui agit, alque ipsi ‘cum quibus agitur sciunt; quid autem agatur ens genere humano per historiam commendari voluit, fel per prophetian, et ad otrumque fides. habenda est, ut unusquisque hominum Sdeliam, et ex eo ‘quod singulariter a Deo aceepit, et ex eo quod cum ndo. ‘genre humano, eredat fideliter cum Deo spiritum py si suum, Temporalium autem rerum fides, sive visi fiom, sive invisibilium, magis eredendo quam in- telligendo valet; ubi nisi credatur quod dicitar , nulla prorsus ratione id persuaderi potest. Hujus ergo religionis sectandze caput est histo phetia temporalis dispensationis divine providen- tie, pro salute generis humani in seternam vitam reformandi atque reparandi. Quie eum eredita fue- rint, mentem purgabit vite modas divinis praeceptis et exemplis. conformatus ; et idoneam faciet spiritualibus pereipiendis, que Wee preterita sont nee futura ; sed eodem modo semper menen- tia, et nulli mutabilitati obnoxia; id est, unum ip- sum Doum, Patrem, et Filiam, et § ales flios magnum bonum B nolo quodam 1S S. THEODONICL 408 tum, Bi vsibiiuny quidem rerum prieteritaram, quae emporatiter transiernnt, sola Ades est; quontum non adhe videnvla sperantur, se facta et transaeta eduulr, sieut est ilad, quod Christus semel pro peceatis nostris mortuus est et resurrexit; quod jam thon speratur futurum, sed tontun diligitur factum, Ea vero qu nondum sunt, sed futura sunt ita ere~ duntur, ub etiam videnda sperentur, et etiam dilie gautur; sient est spiritalinm corporum nostrorum resurrect, lice ostendi modo nulla possint nod. ‘neque preetereant, neque fue eants partim sunt sopientia et Justitia partim visib nortale corpus. Sed inv billa intellecta conspiciuntur, ae per hoe et ipso ceongruo videntuns et eum viden= tur, mullo certiora sunt, quam ea que corporis sensus attingit, Sed ideo dieuntur invisbilia, q cculis ists earnalibus videri omnino non possunt. Avilla que visibilia sunt permanentia, possunt, si oslendantur, etiam his corporalibus oeulis ostendi; sicut Dominus semetipsum diseipulis post resurreee tionem ostendit (Mauth, axyum)s et post ascen= sionem Paulo apostolo (I Cor. xv) et Stephano diaeono (Act. vi), Proinde ista visibilia perma. wentia ita eredimus, wt, etimsi non demoustrentur, speremius ea nos quandoque visuros; nee ea cone- ‘mur ratione intelleetuque comprehendere, nis ut ea quia visibilia sunt, ab invisiblibus quasi distinetius cogiteinus, cogitatione ea sieut oceurrerint imagi- nantes, cum sepius aliter sint, quam quomodo ea imaginamar. Justitia vero ¢t sapientiamn, et quid~ quid ejusmodi est, non aliter imaginamur; aliter conwemur; sed have invisiilia mentis atque ration nis intentione intellecta conspicimus sine uli amis vel molibus corporalibu rneamentisque membrorom, sine ullis loealibus fi bus, sive spatiis infnitis. ” Similiter eontuemur et lun ista diseernimus, speciem scilicet wternse rationis «qua nobis satis apparet, quid eredainus.incogritun quid cognitum teneamus : quam formam sensu cor- poris recordemar, quam cogitatione fingamus; quid ‘corporis sensus attingat, quid imagivetur anim quid certum et omniam corport ntelligentia contempletur. Hoe enim Tkimen, ubi hee euneta dijudicantur, now utique, sieut hujus solis et eujusque eorporet luminis ful- gor, per localia spatia eireumquaque difunditur, mentemque nostram quasi visibili splendore collu- strat; sed invisibliter et inelfabiliter, et tamen in~ telligibiliter, Iucet : tamque uobis certum est, quam nobis eflicit certa, qua secundum ipsum cuneta conspicins. Gum autem tria sint reram genera que num eorporeum, sieut hoe exelumm et terra ista, et ‘quidyuid in eis corporeus sensus eernit et tangits alterum simile eorporalibus, sient sunt ex que spi- vitu cogitata imaginamor, sive recordata vel oblata408 «quasi corpora contnemnur que in somnis vel in aliquo mentis exeessu his quasi localibus quantitatibus ingeruntur; tertivm ab ulroque diseretum, quod neque sit corpus, neque habeat aliquam similimdinem corporis, sicuti est sapientia, que mente intellecta conspicitur, et in cujus luée de his omvibus veraciter judicatur quo istoram generam eredencla est, quam nosse volumus, Trinitas Deus? Profecto aut in aliquo, aut in nullo. Si in aliquo, eo utique quod est iis duobus prastantius, sient est sapientia. Quod si do- ‘num ejus in nobis est, et minus est quam lla sum ma et incommutabilis sapientia, quae Dei supinatia dicitur; puto quod non debemus douo suo inferius cugitare donantem, $i autem aliquis splendor ejus est in nobis, que nostra sapientia dicitur, quantum- ennque ejus per speculum et in nigmste eapere posstumus, oportet ut eum et ab omnibus corpori- Dus, et ab omnibus corporalibus secernamus. Si autem in nollo generum horum pronuntianda est esse Ista Trinilas, et sie est invisiilis, ut nee mente videatur, mullo minus de illa opinionem hu: jjusmodi habere dlebemus, ut eam rebus corporal Dus, vel corporaliom rerum iinaginibus. similem ‘esse credamus. Non enim corpora pulchritudine 1¢ superat, sed dissimilitudine 2c disparillate uature, etsi discreta est a compa~ ratione bonoram anim nostri, qualia sunt justtis, sapientia, eliaritas, et extera talia : que certe non ppendimus mole corporis, nee eoram quasi corporeas formas costatione figuramus; sed ea, quando recte ea intellgimus, sine aliqua corpulentia vel sin tudine eorpulentize in Iuce.mentis aspicimus, quasi ‘tum est ab omnium comparatione qua ium diseretior? Net tamen_ eatn om: leetu nostro abhorrere, Apostolus testis est, hi ‘Invisibiia ejus per ea qua: facta sunt, intel= Jecta conspiciantur; sempiterna quoque ejus virlus se divinitas (Rom. 1). » Quapropter fieet eam, in his quar nostris adjacent sensibus corporalibus, vel quod nos ipsi in interiore homine nostro sumus, tia comprehendere laboreinuis, nec suflciamuss oo tamen impudenter in ea quae supra nos sunt, divina et ineffabilia, pietas fides inardesit : quam non virium suarum arrogantia inflat; sed gratia et p Déo suo, nequaquam vide desiderium ipsius Co fawn toris a¢ Redemptoris ine at. Attend autem homo intellects suo quo Dewim capers desiderat, nil in natura sua esse mee ting; ot wideat utrum ibi videa ullatineamenta for= ‘marum, nltores eolorum, spatiosam granditatom, partum distantiam, molisdistensfoner, aliquas per ocorum intervalla motiones, vel quid. hyjusmoi cert tale invenimus in eo, quo in natura nostra Uibil metins invenimus; hoe est in intellect nostro, 44uo sapientiam ipsam capimus, paces sinus, Quod ergo non invenimus in n stro, nequaquamn admittere debeuus in cogitan- iil quod tam_incomparabliter melius est omni Imeliore nostro. AENIEMA FIDEL. tunde sunt etiam visiones A Sed tanta vis est amoris ut ea que cuin amore B 406 a cogitaverit humanus animus, eisque curs glu- tine inhierescit, attrahat seenm, otiam cum vel ad seipsum redit, sive ad cam que supra ipsum est, naturam divinitatis: et quia illa corpora foris per sensus corporis adamavit, eorumque din turna quadam familiaritate implicatus est, nee sec potest introrsum tanquam in regionem corporea sa- ture ea inferre; imagines eorum secuim trahity vit semetipsum vel naturam, ut dictum est, divinitatis, alin esse imaginans, quam id, sine quo eam cogitare non potest, Ue enim est maledictio, Domine Deus, qua maledixistiterram in opere Adam et filiorum jus: quam cum operat fuerint, non reddit fructum suum, sed spinas ac tribulos germinat eis , ut sudore vultus sui comedant panem suum (Gen. 11). EL quid facient pusili tui, ili: hominis , non tam de terra terreni , quam de costo ewtestis, viri desterse tue quem confirmastt tibi , jam primitias spi hhabentes, etexipsis exspectantes redemptionem cor por sti tra se ingemiscunt , jam lim a peceato liberati, sed nondum a pomna pec- ex pomna primi peecatoris euntes et flentes et ‘ujtlentes semina sua ; eb lieet viventes de-mensa tua ; vix tamen aliquando nisi post lacrymosos su~ ores et spinosas compunctiones. pane suum quo= ‘idianom accipientes de manu tua, Panis enim vivus et vivificans eis est memoria abundant suavitatis: tue, gratia visitationis, et alicujus visionis tue ; sgaudium in sensu amoris tui et bouitatis tue, Mundo namque. gaudente, ipsos permits fere ac lugere y illis desolationem , istis vero promittens consolatio~ nei : vis eos esurire ac silire , sed promittis eis ‘eternam satietatem, Sod facis ditaionem ad exer~ citiom amoris , rursunigue nonnunquam visitation ac visiouis tux aliquam eis copiam facts ad solativmn dilationis. Bt ubi per prevenientem gratian poram invenis voluntatem et intentionem, tu in hora ill Visitationis tue, virtute presente et abundantia gratie tue, perficis in mente fide puritatem ; et puritas pro captu suo meretur visionem , sed sicut Apostolus dicit , « ex parte; per speculum , et in (Cor, xin). » enim peregrinantur in earne a te Domino te fcultatem habent , nisi ex parte, is alhuc ex partes ‘quod ad vivendum te facie ad faciem, et sicuti es , perfecte tendentibus, prius mortifieandum esse tostatur Dominus loquens ad Moysen :« Non enim, » quit, « videbit me homo et vivet (Bod. xxx). » Quod quid ost, nisi corpus in nobis peceati natura liter concretarum nobis coneupiseentiarum carnis ? Hine namque tam anxie et Iaerymabiliter Hberaré. deposcebat, qui dicebat : «Infelix ego homo , quis tne liberabit de corpore mortis hujus? Gratia Dei par Downinum nostra Jesuin Chisum (Rom. vi). ai enim hoc dicebat , wejuaquam per impatientiam hhujus vitw desiderabat corporaliter mori sed a ‘yentibus adbue in eo aliquibus coneupiseentiis eaznisw1 Tiberari, a quibus nemo liberat, nisi ominuth nostram Jesim Christum, charitatem suam dilfundendo in cordibus nostris per Spiricum sanetum, Ggnenw dat nobis (Rom. vin). ipsa nayaque est lex, spiritus vite, liberans, sieut ei Apostolus , a lege peccati et mioriis : concupiscentiis sclicet cearnis, qu sicut sordes interioris oculi hominis , impedientes eum a viendo eo, quod nonuist mando corde videtwr : et a vita tera, de qua Dominus cit: « Hive est autem vita eterna , ut coguoscant to Deum verum, et quem misisti Jesum Cristom (Goon, xv11). » Ut enim ibi videat oculus interior ad Yidendum Deum faetos hie munlatur , ubi inchon- tur visio, qua ibi perfcitur. Inchoatur enim hic sancttate vite, et usu divine contemplation; ubi amor meretur visionem eum ereditur , speratur ac ligitur , quod non videwwr : perficienda ibi. ubi Visio paseet amorem ; cum omnis virus erit, diligere quod habebitur, et tota beatitudo, habere quod di- ligetur, Ideireo dicebat, qui sic erat; et dicunt qui ie sunt t ¢ Cupio dissolvi, et esse eum Christo : rwulto enim melius (I Cor. y). » Sie autem sunt, qui per fidem ambulantes , et si perfeeti sunt lores, nondum tamen sunt perventores : perfect, inquantum ea que retro sunt obit, in interiora se cextendont ; viatores , inquantom adbue in via sunt, Doinine Deus cordis met, et pars mea in zeternum, finis omnis desiderit wei, et destinatom intentionis; inter bos, quamvis longe infra eos, et dissimiliter ab eis, fam olim aggressus viam ad te per fidem ambulandi ad recte vivendum , et disciplinam cordis mundandi ad videndum te et contemplandum ; in hhoe eonsenui , et, nondam ecepi. Sepius. autem eogitanti mihi do communi fide nostra in te, sine’ qua impossbile est placere no Deo nostro, et in qua salutem omniun ideo omnium esse debet , tam pu qham imagnorum ; 4! modo, eum quieritur apud sanctos doctores seientia jus tantis invenitur quiestionum perplexitatibus in- ‘oluts,, tants disputationum enigmatibusobscurata, ‘ut vix & pauelssimis hominibus puritas eus queat appreliendi, visum est aliquando ad felicssima illa et aurea evangelica simplicitatis tempora prima recurrere, el ad. proprium illum stylum Spiritus sancli wi, quo per ministerium eorum , qui unige- ‘ito toum Salvatorem nostrum venturum in carne potwerunt prievidere , seu qui venientem meruerunt Villere, primo caepit inscribi lex sviritus vite in tabulis cordis carnalibus credentium. Ubi cum plan invenio , et rem comnunem tam sapientibu quam simplicibus, et qua sic fortes exereeat , ut infirmos quosque a se non absterreat ; redit ad me amoriam exprobratio ill prophetiea in populum Ju- 4eorum , quod coitempserunt aquas Siloe domes- tieas, decurrentes cum silentio (Isa. vim); ierunt in viam’ Agypti bibere aguas turbidas fuminis ASgyplii (Lerem. 1). Non enim sicut per alium pro- hetain quidam deplorant, cogimur ii aquasnostras GUILLELMI ABBATIS 8. THEODORICL 408. gratia Dei per 4 pecunia comparare, nee dare manus Agyplo et As- syvisy ut saturomar pane (Thren. ¥); sed gratis omnia accipimus, Presto ibi est omnibus. d cloritas, cui contradicere nefas est, dicens : Crede tantum , ft salvus eris; et omnia possi ceredenti (Marc. v). » Audientes ergo ibi , Domine Deus noster, dieentem veritatem : + Ite, baptizate ‘ones gentes in nomine Patris, et ili et Spiritus sancti (Matth, xxvin) : > statim eredimus in te. Patrem, Filiom et Spiritum sanctum ‘Neque enim Veritas hoe dicoret nisi hoe essetis. ‘Nee baptizari nos juberes , Domine Deus, in ejus 10 ‘mine, quinon esset Dominus Deus. Nec in nomine, sed nominibus, nisi vos, Pater, et Filius, et Spiriws sanctus ,essetis unus Deus, Non enim dieeretur vou fia : « Audi, Israel, Dominus Deus taus, Deus tunus est (Deut. v1), » nisi nus Deus essetis, qui Pater , et Filius, et Spiritus sanctus esti, EC si tu Deus Pater , ipse esses Filius tous, Verbum tn Christus ; et ipse esses donum tuum, et donum ili Spiritus sauetus, non legeremus in liters veri is :¢ Misit Dous Filium suum » nec tu, Unigenitey es de Spiritn saneto, qui a Patre et a te pro- cedit: ¢ Quem mittet Pater in nomine meo Joan, xixjjs et: Quom ego mitiam yobis a Patre (oan. xy). » Non ergo ipse Pater, qui Filius; non ipse Filius, qui. Spiritus sanctus. Ad hane regulam filed dirigens omnem intentionem meam , quantum posse ‘me facies, quieram, Domine, vultum tuum ; voltum toum, Domine , reqniram semper. Domine Deus meus, ‘una spes mea, exaudi, ue fatigatus nolim te querere, sed queram le semper ardenter. Da quasrendi vires, ‘qui voluntatem dedisti; et quantum sat ert adauge voluntatem quam dedisti. Me telligan te, diligam w, donee fdeliver reminis- ‘eentem tui , et sobrie intelligentem te, et veraciter diligentem te, 0 Trinitas Dens, justa plenitudinem quam tu sefs, reformes me al imaginem tam, ad . Totum ergo hie habeo de Domino im sine sopiismatum insi pitu disputationum : seilieet quod sit, quod Pater , el Filius , et Spiritus sanctus sil. Hee de Deo est tea fides ; quia ipsa est catholiea fides. Credo eni 1D quod lego vel audio, quia ut eredere, et hoc ipsum preeepit, qui veritatem se nominavit. + Qui erediderit, salvus erit; qui vero non eredi- derit, eondemnabitur (Marc. xvi). » Et euiereditur, si non ereditur veritat Ipse est Dominus Jesus Christus : cui qui credere, eum eredere, noluerit, non est Christianu Ego Christianam me profteor; credo ei in quem credo; et eredo ‘Seriptoris, in-quibus vitam me hhabiturom confido. Hoe enim fundamentum est , quod sapientia Dei ordinavit; Verbum Dei apostoli sicut sapientes architecti posuerunt quicanque superctificare voluerit, videat quid sue peredifcet;de fundamento autem seeurus sit. Fund mentum enim stabit : quod aulem superwifeabitur409 guis probabit (P Cor, 11). De compositione autem fundamenti vider ipse qui composuit. Quid enim anibi quierere?. Quod in bac vita sel Verbi gratia, quid mil bi unitas sit vel tres un stoi, et ante eos prophets , sic esse de Domino Deo nostro.docuerunt , nee amplins aliquid addiderunt ? Quod si Verbum et Sapientia Dei in hac vita nos cire yoluisset, nemo melius quam ipse per semet- stim, se per ayostolos suos in nvundo hoe do~ ceuisset, Nam et sancti Patres nostri doctores Eccle- sie, post apostolos , confienter dco, si amplius dixissent; nee quandiu potuerant , su ioe aliquid aidere voluerunt. Pereurramus omnem. seriem eanonicarum Seripturarum quam NoviTestamenti; nusquam quantum ad nome ‘Trinitatis, Trinitas Deus legivur 5 nusquam salte tres esse , Petre, et Filinm, et Spiritum sanctum, invenitur nisi in Epistola Joannis, ubi dicitur «Tres sunt, qui testimonium perhibent in eco , Pates , Verbum, et Spiritus sanctus : et hi tres unom sunt (I Joan. x). » Quod et ipsuin in antigua trans- Jatione now babeture De nomine tamen et querere quomodo Trinitas uum Domninus: et apo- Imero_tantum hoe non do-senst seu intellect Trinitatis. Sicut eniw jam dietum est, Deum Patrem , et Deum Filium ; et Deum Spiritum sanctum , omnes ithe Scripture ‘lamant unain esse Deum, Nusquam vero ibi pre ‘ear tur in divinitate tres person ; nusquam relativa ‘earum pracdicatio ; pusquam famosa illud homoon ion nomen consubstamtiaitatis, vel saltem nomen implicis substantiae, nusquam ad aliquid, et si qu sunt his similia. Sed eum cepperunt in Ecclesia hee- reses oriti , contra novitatem et yerborum et sen= sium cceperunt hie et hujusmod verbs seu nomina in eausa fidet inveniri : sine immutatione tamen sensuum antiquorum, et eorruptione eanonicarum Seripturarum Propler quod etiam in idipsum aue~ toritatis ae reverentise nomina ipsa apud omnes fideles assuinpta sunt ab antiquo 5 nomina Batis, et Filii of Spiritus sancti, et eatera antiqua nowiua ‘omnia rerum earum, quarum signa et hie et illa tut, fv ioniinibus enim divinis, seu verbis quibus- Tibet, quibus aliquid dicitur de Deo , non tamn signa ipsa nomvinuw vel verborum attendenda sunt, quam J quod per signa ipsa designatur, Instabat enim tempus eribranie Catholic fei, wt purgoretur exercende , ut probaretur. Kt ideo inelfabilis lla natura stmmi boni paulo indulgentins in verba hu= mana passa est seipsam demittere , in adjutorium sint communis rations instrunienta eirea res c rmiunes ; cum in causa fed assumuntur , nonnisi seandala sunt, sinon rationi fdei fieliter coap- {entur. Nee renuit magnus Dominus et sapientia ejus evjus non est numerus, numerorum nowen Tr {atis in eo quod simpliciter dicebatur , Deus Pater , Deus Filius, Deus Spiritus sanctus + nee -novum ANIGMA FIDEL. non potest? oT) ‘A-nomen homoousion in eo quod qui Pater, et Filins, et Spiritus sanctus dieebantar uous Deus alterum secundum quod alterutrom sunt; alterum secunduin quod ad se sunt, et unum sunt. Prios enim quam in Beclesia exsurgeret Sabelliu, inutigebat nomine Trinitatis. Quod ubi in causa filet est, et tres cceperunt diei , Pater, Filius is sanetus, et queri ccepit, quid tres ; nec tune, nee usque nun inventum est , quid respon- deretue, sit oportere et secundum quod res se F, tres persons, alia ratio est. De quo postmodum diestur. B Sic et priusquam insurgeret Arius, qui insqua- i ilitudinem astruendo, conatus est \gerere turham deorum, nomen homoousion orabat, lieet sensum nominis non hhaberet incognitim, quod ab initio predicabat, Nunquid enim ignorare poterant fideles tempori ils, quod Dominus disit : « Ego et Pater unom sumus 2-4 (Zoan. x.) Hoe enim est homoousion itil lind ‘Nomen enim, sicut jam diximus, novum est, et in proedieatione fidei pro tempore necessarium ; sed reseadem est. Sicut ergo contra Sabellium admissum est in causa dei nomen Trinitatis, sie contra Arium homoousion oppositum est nomen consubstantiali ¢ latis, Sieque numerus, si tamen numerus, inventus 34 vel assumptns in illa natura eredirice omnium , ive pondus etiam , et mensuram, et numierum erea- Vit, in quibus disponit cuncta quat ereavit. Quis antera vel qualis numerus ? Nor augens , non "8, non separans, non conjungens; non divisus, im quomodo in Trinitate triumm mt; se tres ib dit esti t. Unum enim ibi sunt qi tres 5 tres, qui unum, Nec Trinitatis ibi pars lertia est unus; nee major pars duo , quam units ; wee mafis aliquid tres simul , quam singuli , quia spiritualis, von eorporalis est magaitudo. Tres ‘ergo Ibi, sieit propter_singulorum perfect partes unius Denon suot sie nee tres dit, seu D perfecti seu imperfecti wstimandi , sou eogitandi sunt, Ubi ergonumerus ? Numerus qui ti est, et umerus est, et numerus non est. Est enim ibi ‘quoddam inetfabide quod verbis explicari non potest. Cam enim dicis, Pater , Filius, Spiritus sanctus, tres hinmerari videntur ; sed nullius ibinumerus est. St ‘vim quiris quid tres, deficit aumerus, Ubi cogitare carperis, incipis numerare ; ubi numeraveris, q niumeraveris sion potes respondere. ii Deus est. Nom tres ail? absit ! ‘We omipotens. Nunquid tres sunt omnipotentes? Minime, Non sunt tres dii, non tres omipotemtes, ‘on tres sapientie, non tres sapientes , non tres raghi, nee ires magnitudines. Substantialiter enim Jee omnia in Deo dicuntor. Et tanta est vis summa ‘mandi vel eomputandisan ilias sobstantie in Patre, et Fi quidquid de singulis ad scipsos dicitr, non pln raliter in summa, sed singulariter_accipiatur, Di cimus enim , Dens Pater, Deus Filius, Deus Spiritus sanetus,sedinsurmma uon tresdieinus Jes, sed unum, Et haze generalis est regula omnium, non solum ‘que, ut dictum est, substantaliter de Deo di sed eoruim etiam qua: ad ereatiram, sieut eum i citur Creator, Dominus, et enters tala. Hu enim, sieut sunt magnitudo, bonitas, et exter rout in rebus sunt, accidentia sunt; non autem in Deo. ln Deo enim cum hive dicuntur, ineligendus est inquantam possumus sine qualita bonus, sine ‘quantitate magnus, si situ prasens, sine habit continens, sin que totus, sine t mutabilia faciens, nibilque patiens. Cam ergo queeritur de Patre, et Filio, et! Spiritu saneto quid tres sint, non hoe yuwritur in 0 quod ad ale lerutrum sunt, sed in eo quod sunt i supradictam regulam n Deo. Sed instat huma- las, numerorwm et reruin numerabilinm ine infecta; et Ome quod relative ad aliquid dicitur, est etiam aliquid ad se, preter id quod relative ad abiquid dicitur, Verbi gratia, tres hiomines sunt pater et (iius, et quilibet amicus eorum. In eo quod ad se sunt, tres homines sunt neo quod ad invicem, pater, et filius, et amicus sunt. Nisi id quod ad se sunt, essent; quod ad invi- ceem sunt, esse non possent. Tria ergo aliqua, seu ‘tres aliqui ad se sunt; qui Pater, et Filius, et Spiri- tus. sanctus adi sunt. Quid tres? Quid tria? lic nisi respondeatur, obtinuit Sabellius id, pro quo. hreticns dicitur. Excedit vero supereminentia iatis omnem communis eloquil facultater Si test perpeniimus, procul dubio est Pater, est Filius, est Spiritus sanctus ; ngc ipse est Filius qui Pater, nee ipse est Spirits sanctus, qu Pater et Filius, Tres ergo sunt. Dices : Nunquid tes essentiv? Absit! Nam secundum supradietam regulam ‘nominun divinorum, essentia est Pater, essentia Filios, essentia Spiritus sanotus; sed tamen sed.na esse non tres esses Deficiunt humana verbaad verba Verbiconfugiatnus, Cum euim loqueretur Dominus Judzis de semetipso, et de Patre suo, dixerunt : « Ubi est Pater tuus? + (Joan, vn.) Ac si dicerent : Duos essedicis, te et Patrem tuum ; te videmus, abi est Pater twus? Re~ spondit Dominus : ¢ Ego et Pater unum sumus (Joan. x). Ac si diceret: Unum, quia unus sum cum Pa- 5 quia ego et Pater duo sumns, Sicut ergo requisitus Dominns se et Patrem dieit ‘esse unum sicet nos ab ep edocti de Trinitate quae Deus est, requirenti quid tria, quid tres, responde- ‘mous, untim, Si improbus est, et adhue pergit qu rere, quid unum, dicimus, unus Deus. Nec tame improbus erit, si homo fidelis est, ut spponat quae GUILLELML ABBATIS S. THEODORICL et Spiritu sancto, A rere, qu Ergo quid tres? D tinctio sew personalis confusio, Non 42 is Deus, Rater, us sauetus : Pater ergo et Filius, ‘non unum est, sicut dicit Sabellias,-sed unum sunt, sicutdieit Dominus. Sanctus quioque Spiritus esset Deus homoousios, hoc est ejslem substantiay cum Patre et Filio, nequaquam Dominus diceret « Spiritus est Deus (Joan. vj. » Et alibi : « Si in spititu Dei ejeio deemonia (we, x1. » lem : « Mix sit me Dominus, et Spiritus ejus (Vea, xuvrt). » Et ‘omnes fu hoe eonveniunt Seri Deum cum Patre et Filio Spi est una, vel hoe est unum, quod petit a Domino David, a¢ requirit ad contemplandum , dice « Unam petii a Domino, hanc requiram (Peal. xxi}. ‘num autem hoe non nomero unum est, sed natura, get solidum idipsum, non habens partes, sed in omni quod est vet habet, habens integrum totum suum; sitamen omne, vel totum, vel integrum dici potest, ubi partee mulle sunt. Ubieunque autem in Scripturis plura aliqua unum dicnntur, et non addi- ur quid unum, sicut additne ubi dicitnr, eor unum et anima una (Act. 1) : eadem natura in nullo dis- similis vel dissentiens signiicatur. Inquantum ergo tria aliqua sie sunt, intantum unum sunt, Sed vere sie tria aliqua esse, solius est Trinitats ius, quae Deus est. Nam etsi sunt aliquando tres homines ‘ejusdem natura, ejusdemgue voluntatis vel consen= sus, certe tres homines tres semper homines sunt; et si aliquandlo in aliquibus consentiunt, in mul Deus , eum non sit nisi et Filius, et. Spit nun esse ¢ Missentiunt. In Trinitate vero que Deus est, qui tres Dous sunt, unius nature, ejusdem essentie. Unins ‘enim essentie predicatio perfeetam eoncluiit uni- tatem. Com ergo queeritur de Patre, etFilio, et Spiritu saneto, si tres, quid tres? ex auetoritate Do i, et secundum rationem fidei, nil melius sew convenientius veritati respondetwr , quam unu Plaeuit tamen Patribus propter disputandi necessi- tatem, seu tractandi vel colloquendi difienliatem, exceptis relativis nominibus, pluralem numerum audinittere et ut uno nomine respondeatur quid tia, dicere tres personas; sie tamen, ut null ibi roles, nulla intervalla cogitentur, nolladistantia ceujuscunque dissimilitudins, nulla separabils dis- 5 ibi eogi+ 1on majus aliquid Trinitas quam ina persona, non minos persoua quam Trinilas toa. 'se invicem determinari videautor, tae at fide inteligh potest, infinita. in se intelli senda sunt tra illa, quae tres persone Wicuntur ; et ngula esse in singuls, et singula in omnibus etomnia in omnibus, et omnia annm. Cum enim ineffibile hoe quod ex sensibus et yerbis sanctorum Patrum pene inelfabiliter fari eonati sumus, eo relur humana! inopia loquendo proferre ad se hhorninum, inquantam iad in seeretar captu tenebat, de Domino Deo suo, sive per piam fidem, sive per quatemeunque inteltigentiam, timait catholica pietas digsre tres essentias, ne in ila tetur vel totutCertissime quippe et de Scripturis cognoscitur, et lum est, et in hoe etiam aspectus mentis ur, esse et enn qui Pater est, et eum qui Wis sanctus est; mec pie erede perstrin Filius est, et evra qu ‘eundlem esse Patrom, qui Filius est; neque ips esse Spiritum sanctum, qui, Filius aut Pater: est. ‘Gun tamaen non auleret tres essentias dicere, quie~ sivit, quid sine offendieulo diceret, et divit tres personas, Quibus nominibus non diversitatem intel- Tigi voluit, sed singularitatem noluit, ne quasi sin~ gulus intelligeretur Deus, seilieet ut non solum telligatar unitas ex eo quod dicuntur tres persone + quod etsi res sicut est, non diceretur, non omning men taceretur, eum quereretur, quid tria, vel quid tes : sed communi etiam modo loquendi ali quid responderetur. Non solum autem, sod et per Tisee nomina trium personarum facta est omnibus, fdelibus fandi de inelfabiti eapia copivsior, et com- pendiosior, et ad respondendum eautius inimicisy wm de Deo, et conferendum ‘eam amicis + et eonfessio fidei formam babet sano~ rum verborum ; et ad tractandum vel disputandum plum verbi instementun jwur autem persona a diffinient modis : sive, rationalis natura individu sive, cujus pro sui fortua certa sit aguitio, Prima iffiitionomen substantive preferens, quose olferal, uobus tium nominum eorum que substantialiter ad se de Deo dicuntur : ut sicut diciur Deus Pater, Deus ssanetus ; et tansen non tres dif, dicatur persona Pater, person Filius, persona Spi- ritus sanctus, fa vero una persona, Et se ceundurn bi mean non magis bi fas est die cere tres personas, quam tres deos. Porro juxia al~ joven requisti quid tres, respondemus as : eum singule carum ex forma prom nuntiationis sux, qua dieitur, sive persona Patris, sive persona Fili, sive persona Spiritus sanet, ‘ertam sui preferentes agnitionein ; ad. responite dun quid tes, aliquam babeant facultatem. Respon- dotur eniwy et-dicitur, res persone communi wo- ine, sicut tres homines sive tres persone, quasi tria propria relativa, ut intelligantur persona Patri, persowa Filil, persona Spiritus saneti. EL cum pro- prium sit “Patris quod genuit; propriuim Fili, quod ‘genitusest; proprium Spiritus sancti, quod aly utro- que procet : in bin propriis wulla intlligitur tune separatio, sed quiedam personalisagnitio. Hee te wonine personae, quod in causa et rativne fei 1 sunctis Patribes appositum est. Non enim injustum ‘visu est Ecelesie Dei, in ondinando doguate filet nnctos Patves magnam habere deere auetoritatem, i magnum pro fide pertuterut taborem, usque a eflisiguem -sangiinis sti, et mortifeationen juny suorum, Gredo ergo et eonfiteur anim in Uribus personis Deuus, tres persouas expressas sub 1p auetoritati per omnia eoicarden ENIGMA FIDEL au ielligeretar diversitas. A proprictate distinetas; non nomina tantuinmoo, sed et nominum proprietates, il est persoias, sive ut Filius aut Spiraus. sanctus ymque recipi; seal Pater semper Wer est, Filius semper Filius, Spirits saneins semper Spiritus sanctus, Haque “substantia unm sunt, persons ac nominibus distinguuminr. Et hee ‘ost men fides; quia have est eatholiea files de Do~ mino Deo nostro. Patre, Filio, et Spiritu saneto : ceujas intellect, qualis in hujusinod rebus intel lectus esse potest, aul cognitionem divinitatis, qualis et ibi eoguitio. esse potest. pertenditur, prinzo de erodeudis nulia infidelitate dubitando , deinde Je intelligencis nna infilelitate dubitanda, deinde de intelligendis nulla temeritate definienlo , postmo- um vero verilati eum apparuerit, fideliter et are domtissime inbavendo. ‘ribs n intelligenti: aseendendum est ad Det - Primus gradus est, diligenter i de Nomsino Deo sno siteredentam 5 sgraufibus. proficeremt sit et loquendem ; tertius, lo de Bo simplicitae est aseen= tum est. Sicut enim Apostolus dieit, ¢ non omnium est files (I Thess. 1). » Seeundus eo lift quo a natura rerum remotior, eorum est, ai ‘vom dicit Apostolus pro cousuetuiline « exercitatos Y)y> quamvis et a curiosis. proesum perfeetorum est, qui de toto corde sito, anima sua, ct ex 0. nt diligere Spiritus habentes, them primus gradu in auetoritate fandatus, fei est, haben for- ram fidei, probate: auetoritatis probabil -moniis fandatam, Secundus rationis est, wor ratio nis humane, sed ejus que propria fie est ; habe et ipse formam sauorum in fide serborun divin Mujus est seire, n eogitare ct loqui de Deo rationabiliter secundum rationem fidei; sed ex quomodo Ges ceulem fat ubi non est, mutriatur ex ajuvet el cos defendatur, Tertius seat, fens Teun, sow potins beatificans in amorein, a fide ad speeiems tra inelwando eognitionem won team qui fet est, et cur file hie mcipit esse in Inuine fideli, sed de qua Apostolus dient : « Nowe gioseo ex parte ; tune autem coguoscam, sicut et ‘egitus stm (Cor, xtu.o lla enim est, quam per feeta charitas inchoat in hae vita pertciendam in nuuras tee vero prssculis temporis Atel res est, seu potivs ipsa fides 2st, per quam Deus coguoseitury ' )aN5 ‘leut per fidem cognosei potest; et inquantam ere tur, intantum cognoscitur. tee enim ii primo intelligent gradu habet exordium ; in secundo in- ‘ereimentum, in tertio quodammoilo defieiendo por- ficitur cum transitur a fide eredentis et speraiitis in cognitionem et gvudium habentis et fruentis, seu habere et frui incipientis. Dawe enim iste eogni- +s tantum ab fuvicem sunt dilferentes, quantim dlifert a Deo in 0 quot ipse in semetipso est, qui quid homo secundam hominem de Deo seu cogitan- do seu loquendo sentire potest. De Deo vero melius posse hominem engitare quam loqui, ipsum autem longe aliter esse, quam possit homo de eo cogitare sive loqui, omnibus vel tenuiter de Deo. sentien Dus manifestum est. Et tamen prima hee ad Deum cognitio est, ationabiliter secundum rationem fei scire de Deo vel cogitare, vel loqui. Quod eum ‘ultis non sient oporteret eredentibus. spe magis, in promptu sit, quam pluribus vere tietibus, reete ‘eredentibus, sed id quod eredant disceruere lfcientibus, manifeste datur intelligi, nequa- ‘quam hane esse perfectam cognitionem veritatis, quae preteriens aliquando veritatis verissimos ama- tores, nor se negat multis amatoribus vanitatis, noi multa sciunt de Deo, vel scire student; seu ut tantumn sciant, curiose agentes sew ut scire vel videantur vel sclantur, glotiam ‘suam quierentes, et non Dei. Ipsa enim est scient xu1y), hoe est homo homini earo et sanguis carni et sanguini, infidelis nonnunquam infideli, longe distans a saptentia illa, et verbo illo, ‘sou ipse per se Spi minis spiritui non sque ho- it, S00 eructat, hoe est, cum sensu quodam divinitatiset sapore summse 3 ita aliqua inspiration insinuat. Que ta- men cum ad exereitinm pietatis plurimum neces ria sit, si studs pietatis delegata pie tractetur, ‘omnibus omnino hominibus appetenda est, et cum ‘omni, studio amplectenda; non inutiis fotura in profectua fide, sisobrie et secundum rationem fidei dispensetur. Sicut enim in his que de Deo sunt, alta sapere perieulosum nimis est; sie sapere ad sobrictatem, laudabile, Scilieat si quis non modo eloquio vel seripto, sed vel sola cogitatione aggre- liendum putaverit omnem de suinma et incommu~ {abili et imperseratabili natura pertractare quiestio- ‘em eompescendus omnino ac reftenandus est om- nis animus humanus a) tam immani et inant prie- ‘sumptione, Ad perscrutanda tamen ea duntavat, ‘quorum facultas homini non negatur, vel que fide Jem hominem prorsus ignorare non lieetadjuvandus potius, et exhortandus est spiritus howinis fel im sicut non posse seire de Domino Deo Creatore nostro, quod supra hominem est, non re~ utatur in peecatnm; sic et qui cum posset scire aliqua, non studet, vel qui nondum potest, ut possit, GUILLELML ABBATIS S. THEODORICI A dignam dare oper ion solam spud Peum ignorantie Dei reus jndicatur, sed etiam in posnam meritis suis debitam ordinator, wt hic qui Sciro vet agerescum potuit, noluit, cum voluerit, non Soil et in eis quee negleeto Deo euriose seeta- Presenti aMigitur; in futuro vero mititur in tenebras exteriores gqusccunque ill sint, de qui- bus in Evangelio legitur, Semel ergo ingressi viam Deum querendi, non laceseamus, non desistatus fidelis est, qui repromisit dicens : ¢ Quarite et venietis (Luc. x1). » Et Apostolus : «Sie currite, ut comprehendatis (I Cor. 1x)» EL de se : « Fratres, inquit, ego me non arbitror comprehen- disse, Unum autem, quie retro sunt oblitus, ad ea ‘ero quie sunt anteriora extendens meipsum, ad B dostinatum persequor, ad palmam supern vocatio- nis; in Christo Jesu Domino nostro. » Et addidit : « Quotquot ergo perfecti sumus, hoe sapiamus. » Quid? Seilicet, « quandia peregrinamar a Domino, per fidem ambulantes (Philipp. 1n),» viatores nos esse, non perventores, Et in via fidei strenuum esse viatorem, perfectio vite hujus est. Perventio autem, alterins vite est. ie ergo et humiliter in via hae qua ambutamus, precedentim Patrum vestigia venerantes procei- ‘moss et prime interim cognitionis Dei, queeper idem, est, enigmata atentantes, ipsum invocemus,i postit tenebras latibulum suum ; non ut non videatur, sed ut diligontivs queeratur, et quo diligentius fuerit queesi- tus, e0 duleiusametur, cum fueritinventus, Atbian cetagarius, psoadjuvante et docente, wtinterim quan tum ipse dederit, per fidem eum eognoscamus deinde ipsins etiam grate ert, ut de fide ad speciem trans ceamus. Cognitionis ergo divine: quae per fidem est, qua per fidem cognoscitur Deus, quasi prima sunt lementa nomina divina, quibi tminatur Deus, et eongrua els forma sanoram in fils verhorum, Nam et a notitia nomina dicuntur. Ut enim gradatim, sient jam supra pralibavimus, se ceundum reetam ordinem ad Deum proficiendi, pro- eedamus, primo cognoscendum est de re cogno- seenda, quid sit, quod nonnisi nomine aliquo desi- fgnatur :deinde quale vel qualiter sit, ut est, sic de ipsa fides captetur. Sicut enim secundum. D rationem litteraturwe prima elementa colliguntur in syllabas, syllabee in dictiones ; illeque copulate ad arbitrium copolatis senstm aliquem elf legentis sie nomina divina, qu nes, dicitur Dens, eooptata sibi secundum formam sano- um in fide verborum et rationem fide, cirea occul- tum illnd divinitatis in corde credemis aliquem fidei eficunt intellectom, Hine Paulus apostolis dilectam discipulum in fide, de quibus oportebat, cerudions : «Formam, inquit, habens sanorum ver= orm, que a me andisti in fe et in ebaritate; in Christo Jesu. Bonum depositum eustodi (I Tim. y Ex quo diseimus, ad custodiendam depositor ct formam ejus, formam sanorum in ea verbo plurimum obscrvandam, Fst quippe forma tide, c fiar ENIGMA et est forma sanorum in ea verborum. Forma fi est, ile Patre, et Filio et Spirit saneto, sicut jam ssepe dictum est, Deum Patrem esse, Deum Filium, Deum Spiritum sanctum; et tamen von tres deos fesse, seu unum Deum, Forma vero ssnorum i ‘erborum est, proprius quidan modus loquendi de Deo, secundum hie ipsa que preemisimus ex auctoritate Christi Domini, et apostolorum et apostoticorum doctorum , jam olin usus Christiane pietatis obtinuit cites nomina divina , et ea que in confessione filed dicuntar de Patre, et Filio, et Spiritu saneto. Modus autem hie foquendi de Dev ropriam quamdam abet diseiplinam regulis ae ferwinis fei munitam; ad docendum loqui de Deo alionabiliter secundum rationen» fidei, et prepa- randos homines ad cogitandum ac sentiendum iuef- B tamen sic est in Deo. Nunquam enim de Deo fabiliter de ineffabili. Idcirco autem dicimus, secun~ dui ratjonem dei, quia modus hie loguendi de Deo habet quaedam propria verba, rationabilia qui dom, sed non intelgibilis, nisi in ralione fei, non autem in ratione sensus humwani. Quod enim paulo ante diximus, quia ¢ Deus est Pater, Deus Filius, Deus Spiritus sanctus, et tamen non tres dil, sed lunus est Deus,» utcungue eapitur, secundum rat nem sensu human In rebus enim homanis hus is vero precedit fides, Sicut fim res est, sic de ea fidem eaptare, et locutionis forma fidei coaptandam esse, reelissima ratio e ‘Amat autem locutio dle Deo, humiles ac simplices in paupertate spiritus Deum queerentes, quos ad inguirendum non curiositas agit, sed. pietas rahi, Amat loqui, non verbis praxcipitationis et alie~ avis; sed ipsis quibus semetipsum et Patrem et Spix Fitum sanctum manifestavit mundo Verbum Dei ipso ocutionis charactere, quo fidem Trinitatis propag, Yerunt in mundo homines Dei. Odit contentiones, ‘animosiates, novitaes, pugnasque verborum et ina ‘nium tormenta qusestionum ; ipsa magis experientia docens credentes, et informans per meritum et usu: fidei pervenire ad premiuin contemplationis. Nomina ‘autem, quae prima ejus elementa esse diximus, sun sive quibus por semetipsumm ipsa se divinitas revela- Vit in mundo, scilicet Patris, et sancti, sive quibus ex diversa cousideratione diverso se modo apud homines nominari fecit. My i siguidem eondito ad is nest appetitus cognitionis Dei et propre 01 Ex e0 enim quod nullus est Animus humanus quau- tuwosis rationis eapax, quem natura ipsa dubitare permittat, quin Deus sit; quin sit Creator omniu ‘1 onium potestas et prosidentia penes ipsum sit; satagit etiam et ambit semper quasi naturaliter hue ‘mana et pietas et curiositas aliquatenns suspicere le ‘60, quid sit. Quapropter: seu invisibilia Dei per ea que facta sunt intelligenda, sen per. naturalem se sum rations, seu per donum gratize revelautis, quot de Deo bi iderationes habuerunt, tot eum jus nuncupaverunt, seilieet potentem, sapien ratio parat sibi fide + in di FIDEL. a3. tem, sapientiam, potentiamn, et alii quanplaribus nontinibus, Quibus eum etiam homines plerumque nuncupen tur, dicuntar enim et ipsi sapientes et potentes; nemo tamen dicitur sapientia sive potenia vel al quid hujusmod; quia nemo eo modo sapiens sive potens est, quomodo Deus; eumn hne sit Deo esse, ‘quod sapere, quot posse; et ipse sua sapientia,ipse sua potenta sit, Sie de vertate, de eharitate, et alis hhyjustmodi nominibus intlligendum es, scitcet qu bus substantialiter Deus diei potest. Disinovam enim nominum non uniformis ratio est, Alia enim de Deo substantaliter digantoes alia alter. Nam in reb Aquoque omue quod est, ut subjectum, aut in subje- co est, hoe est ant substantia, aut acidens. Non tur lens, sed neque semper Dicitur enim et ad ali- ‘bane modum secundum substantiam, quid. Ubi primo seiendum est quoniam priedicamenta Ihnjusmodi aliena a natura fidef sunt, sient substan- tia et aecidens, et quod dicitur ad aliquid, et genus, et species, et cetera tala. Instrumenta quippe ‘nee eommunia et vulgaria rationis et artis bu ad discermendas res communes; rebus autem di prorsus indigna, eta forma sanorum in.fide verbo- sed aissum a sibi, et confor regulis et coaptando , in obse= tem eaptivatum quodammodo i secundum fidei non admititur aliquid secundum ae ‘idens, pradicari substantialiter invéhiuntur. Verbi gratia, cum dieitur Deus sine quantitate magnus, sine qualitate bonus, quid intellgitur, nisi quod ea que hujusmodi sunt, secundum quod accidentia sunt, non admittuntur, eb tamen admittuntne, et se- ccundum hoe quod naturaliter in Deo sunt, quomiodo nnusquam alibi sunt, substantialiter predieantur? Sed et ubi accidens non est, neque substantia est, nee esse potest, que nulls aecidentibus subest, vet subesse potest, Nullorum vero protsus accidentivm susceptrix esse potest summa ila diving: natur simplicitas : quasi susciperet, simplicitas non esset. Mla nempe natura simplex vere dicenda est, cui non sit aliquid habere quod possit amittere : quod sive accedendo, sive decedendo, videri possit mutabile, id quod immutable, sive quie non aliud sit habens, aliudlgue quod habet. Et secunduin hoc summa illa natura vere simplex est, e0 quod now aliud est in ea qualitas vel quantitas, aliud substantia; nee ale participatione est hd quod est, sive patens, sive sa piens, sive Veata. Molius ergo esseutia dicitar quam substantia, sicut in sequemtibus plenius apparebit. Et tamen ipso usu Toquendi, erebrius in Deo nomine substantia: abutk-a9 tur, oes tam liam causiterationent in Theo ei, ut intelligstur {quasi por semetipsum subsistens, sive quod quasi snbsit omnibus quar stint, sicut prineipium et eausa ‘ec rat subsistenli, Alias auteu, inproprie omuino sicitur substantia in Deo. Di ‘cum dicitur ad aliquid, siewt eam dicitur Pater ad Filium, Filius ad’ Patrem, ad wtrumyue Shiritus sanctus, nequaquam secunsium accident telligentum est. Nunquam enim accessit eterno ac sewpiterno Patri Filius, ut Pater feret, quod quasi now fuerit prius, eum semper fuerit, vel potius sem- per sit Pater; semperque de eterno Patre eonsib- stontiats ei et coxternuls sit Fis semper de Patre et Fillo coxeternus cis et consubstantialis Spiritus sanetts. ‘Sed neque secundum genus et speciem intelligenda aliquatenus est Trinitas Deus 5 lieet hoe aliqui eon- fingant perverse de Deo sentientes : qui tres perso- nas quasi tres esse species unius essentie astruere moliuntur, cum et ratio fidet profiteatur, et veritas ‘elamet, nec refell 10 possit, essentiam ipsam nihil aud esse quam tres personas, et (res personas ipsam esse essentiam. Non ergo secundum genus et mi cogitari debet Trinitas Deus. Sed neque re- si secundum fidei mensuram, Rela », Spiritus sancti ad utrumque, faciens Tri ‘cum extra omnem regulam relativorum una substantia suam verissimam ac solidissimam teneat ‘unitatom, Serviant ergo quae bujusmodi sunt in re~ inveniuntur, si rationabifiter secundum rationem filet adil dispensentur. Cum ergo hujusmodi aliquid ad de ipso ratio fide sire, sed omnla ill, Servi ingerant plas quam oportel. In via enim simpli sinpliciter gradiendum est. Secunilum Evangel Toquantur, qui seeundom Evangelium se vivere pro- fiventur, Ut ergo jam de divinis nominibus prosequa- nur, primo deiissollieite observandum est, quomodo ‘estimentur, seilicet communia steut communia 5 ingularia vero sicut singularia. Comnuuia vero di- ‘euntur, quae sceundum substantiam de Deo predi- ‘eantur, stent potentia, sapientia, claritas, Deus singularia vero, quae dieuntur ad aliquid sieut Pa- ter, Filius, Spiritus sanctus. De quibus pricioue hoe temendum est, quod jam supra. dixinnis; quosiam ‘quidquid od s¢-diciuur prostantissina itla et divina quod autem ad aliquid, non que Vina esse eset subst e1 Spi 10, UL quidquid de singulis wl seipsos dlicitur, von plucaliter in summa, sed singuviter GUILELM ABRATIS S. THEODORIC! forsitan nomen hoe secundum A aecipiatur. Propter quod et nowina onnia que bu i est Patris ad Filinm, Filii ad g pp deest, quia totum 420 jusmodi sunt, commania dicuntur, Dieitur ergo Dens Pater, Dons Filius, Deus Spiritus sauetus; et tanven non sint tres ii, sed -unus Deus. Magnus Pater, magnus Filius, magnus. Spiritus sanctus et tamen non tres magni, sed unus magnus. Sieque de poten- tia, de sapientia, de caritate, de veritate, et de om- nibus nominibus divinis sentiendum est : quibus, sieut dictum est, ad s¢ et substantialiter dit divina majestas. Que cu non qualis sit, sed quid sit, pron ‘quomodo ad fnvice referantur, n, Pater et Filius ad Spiritum sanetum, et ad 308 ipse. Hoe ergo modo et ea sume essentiae homing, que ad se sunt; et ea Tri tres ad invieem sunt; et pradics tacent Trinitatem, suo modo si 0 quod tribus communia sunt, personalem mon- strant Trinitatem; in eo quod in summa semper m sunt, oonsubstantialem in €0 quod singulorum propria sunt singula, Trini- {atis veritatem ; in oo autem quod ad el se alteram ad alterum ipso singulaitatis omine referri ostendunt, substantise unitate. scilieet que ab ipsa essen ia essemtalia diet r. Quorum principiom ex eo est, quod Deus famu- Jo suo Moysi sciscitanti nomen suum : « Ego sum, it, qui sum (Exod, m1.) + Sic, ait: Dices fils Israel: ¢ Qui est, misit me ad vos (ibid.). » Sicut im ex e0 quoi! est subsistere, substa ur, sie ab eo quoi est esse, essontia, Substantia enim quomodo non conveniat Deo, lieot hor nomine spe Scripture abutantur, jam supra dictum est. Cué quain verius ae dignins eonveniat essentie nomen, palain omnibus est, Solus quiype vere esse dicendus est, qui ab eterno ineommutabiliter est, et hoe est ci esse, quoi est; et quod est, semper est; et sicut est, sic seimper est, Non in se babet posse non esse, quod est; quia nee in se habet posse esse, quod non est; et quoi! sic est, non initio prevenitur, hon fine elauditur, non temporibus volvitur, non ocis continetur, non atatibus variatur. Nihil ibi eo est; nihil superest, quia n extra cum est, Cut ergo naturaliter est, semper posse esse, quod est;ipse sulas aut pene solus esse, dicen- «lus est, Certissime ergo et deScripturis cogn ce pie eredendum est, hune Patrem esse, hhune Filium esse, une esse Spiritum sanctum : nee eumden esse Patrem, qui Filius, nee ipsum Spiritum san- equim esse, qui Pater est vel Filius. Tres tamen i essentias dicere non ininus devitamus, quam tres leos; cum non sit ibi aliu esse, aliud Deum esse, sed idem est. leo secundum formam saniorus in fide verborum, et priemissam ex ratioue fei resulam de essentiatibus Dei nominibus, dicimus essentia Patrem, essentiam Filium, es ‘lun; et tamer nor tres essentias, sed esseus434 ENIGMA FIDEL. 8 tiam, Hive autem omnia nomina, quae ab essentia A est; non sopientia, qua sapiens sit Pater, eum sit ‘essemtialia dieuntuty originis sus et rei eujus no- rmina sunt, formam quamdam praferentia, sicut tres sunt, ef unum tres, sic ipsa omnia sunt unum, unin ombia, Sie enim uno nominum horn cen selur Geus, sicut omnibus; nec magis omnibus, quam ano eorum. Sic unum bonorum eorain est, (qe tam niulis nominibus significantur, siewt omnia ‘nina sieut unum. Hoe enim ibi est posse, quod vel- Je, quod sapere, quod nosse, et quod ewtera omnia; que, ut dictum est, essentialiter et ad se de Deo predicantur. Non enimtiter potest, alter vult,ali- {er sapit liter novil, qui non alter et aliter hoc et hos est; sed simplicter est, quod est. Non enim cogitandum est aut credendum, quasi feomposivam ex omaibus bonis bis summum bonum, quod won B minus est in. singulis quam in omnibus, sed to- tum in singulis est, et ir omnibus unum. Alioqu non simplex esset Deus noster , sed multiplex. Non soluum autem, sed et omnia haee simul sie sunt sin- gularum in Trinitate personarum; ut sicut in Deo tunom sunt hice omnia, sic haee omnia sit qucliber in Trinitate persona. Dicitur quidem aliquando potentia Pater, Fi sapientia, bonilas Spititus sanctus; sed vigilanter, eum hoe dicitur, debet sensus eatholieus, et pruden- ter animadvertere, eorum qua: tribus eommunia sunt, hoe modo quiedam nonnunquam singulis aseri- bi, ad eontexendum quodammodo et ordinandumm ad hhumanam intelligentiam divine eooperationis. eo sensum, Sed etsicutTrinitatis rium personaram una operatio est, set in his omnibus, quantum in Deo est, ‘una et indissimilis operatio intelligenda est, quam- vis non sie eadem operatio ad ereaturam perveniat, que tamen sic a Deo proficiscitur. Sicut enim non aliter potens est Deus,siliter sapiens, aliter bor sie mec, quantum in ipso est, aliter agit qua: sunt alter qua sunt sapientia, aliter que bouie tatis, Hicet in ereaturis ab invicens dissimilibus dis- similis pareat indissimlisilius operationis effectus, Sed et eum hyjusmodi nominum divinorum que, sicut dictum est, natural unitate personis zeque tri- bus inTrinitate conveniunt, quaedam familiarius a¢ frequentiore usu quibusdam in Trinitate personis ccoaptari videntur; sicut ex que preemisimas, sciliect potemtia Patri, sapientia Filio, bonitas Spirtui sa eto : At hoe ad diseretionem personarum ut discer- nantur, non ut separentur. Exeeptis eniin relativis nnominibus, quibus tieet ad invicem dicautwe Pater et Filius et Spiritus sanctus, tamen” propria sunt singula singulorum : quocunque nominis vocabulo ‘unus eorum nominatur, “omnes pariter nominantur, {quia unum omnes inveniuntur esse in eo quo no- twinantur. Dieitur autem Filius non solu sapi tia Deus, sed et sapientia Dei, et Spiritus sanetus ‘onitas Dei s quod sane et secundum rationew filet inteligendum est, Sapientia quippe Putris Filius (64) Verba Leonis pap. ser. 2 in Pentee. Jpse per se saplentissimus, et summa sapientia, sed in eo sapientia est Patris quod, cum sapientia sit, a Patre hoc ei esse est, a quo est ei omne quod est.’ Est autem Filius de Patre, sapientia de sapientia, ‘una cum Patre sapientia; sicut substantia vel potivs cessentin de essentia, ura cum Patre essentia, Si ‘eni eo modo Filius sapientia Patris dieitur, quasi Pater per eam sapiens sit; jam Fitins non tam Ri- Tus quam qualitas Patris erit. Sed et enm hoc sit Deo sapere, quod esse; et sapientia Patris una cum aire essentia sit; si eo modo Filius sapientia Patris esse, ut nonnisi ea sapientia, quie Filius est, Pater sapiens esset; jam Filius non tam Filius Patris, quam essentia ejus esset, et jam secundum Sabe!- liuin ipse Filius qui Pater esset. Eodem modo et de onitate, quer Spiritus sanctus dicitur, intlligendum est. Sed ne singularitatis hojus pronuntiatione qua Pater dicitur potentia, Filius sapienti Spiritus sanctus bouitas, persona: ips separal modo intelligantur 5 adest continuo ratio dei eadem singula.singulorum eommuniter ‘ritws dicantar, ut non solus Pater dieator poten- tia, sed et Filius, et Spiritas sanctus; nee solus Tius sapientia, sed et Pater, et Spiritus sanctus, nec solus Spiritus sanctus Donitas; sed et Pater, et Filius. Cumque cirea providentiam creaturse predicatur Potentia Pais, s Louitas Spiritus san- ti; non aliud intelligendum est in bis nominibus ‘mnipotentis et tatis, ut in bis qu cooperatio Trintatis (54). De qua euin sanets Scriptura sie loq in fuctis, aut in verbis, aut in hujusinodi aliquid singulis assignet, quod singulis videtur con= Yenire personis, nou perturbetur fides eatholica, sed doceatur, ut per proprictatem aut- voeis aut operis, insinetur nobis veritas Trinitatis; et tamen non dividat intellectus, quod! distinguit auditus. Ob hioe enim quaxtam sive sub Patris, sive sub Fili, sive sub Spiritus saneti appellatione proiuntur, ut confessio credentinm in Trinitate non erret. Que ‘cum sit juseparabilis, nunquam intelligeretur Trini~ 1p 135, si semper inseparabilis diceretur. Bene ergo Wit ficultas loquendi cor nostram ad intelligentiamy tra- Dit: et per inticmitatem nostram eceestis doctrina ios adjuvat, ut quia in Deitate Patris et Filii et Spiritus sancti, net singularitas est mee diversitas cogitanda; vera unitas et vera Triitas possit qui- ‘dem aliquatenus mente sentiri, et si non possi si- tmul ore proferri. Hae interim de essentialibus Det nominibus dicta sint. De quibus nihil est quod dici- ‘mus, quia nihil ad eum est, quidquid de eo dict potest; quoniam vou potest explicari verbis, quod ineffabile est, Deficiunt verba, caligat inteltectus. ‘Tamen qvonidm precipimur faciem Domiui queerete3 semper; et quod divinitus prec promiuitur; nee desperandum est : expediendus est Fntellectus, et verborum conatus erigendus quousqe potest; et ubi defecerit humana possbilitas, res Dei silentio honoranda est. Sciendum autem quoniam summa illa mnajestas, que dicitur Deus, potens, sapiens, et cetera hujus- ‘modi, quibus essentialiter et ad se dicitur: hae etiam ‘omnia al ereaturam dick potest, Eteuim Deus, qu Jn semetipso est qui est, ipse ad creaturam, om- nium qua sunt Deus est; inquantum omniui que non sunt quod ipse, et Conditor, et rectur, et Domi- ‘nus est. Qui potens est in semetipso esse quod est, ipso per omnia ad cmuem ereaturam non solum ppotens, sed et omnipotens est. Cui etiam semetipsum scire vel sapere, esse est; ipsum de semetipso, alia ad creaturam de creaturs, scientia seu sapientia est. Qui in semetipso non tam Donus est, quam ipsum essentiale bonum, quo bor ‘est, quidquid quovis modo bonumm est ipse ad om- nem creaturam suam summuny bonum est, et sun- ne bonus, quo nil melius potest cogitari; et de ‘quo bene est, cuicunque quovis modo ben est. Eo- dem modo et de omnibus pene nominibus divinis, quibus ad se dicitur Deus, intelligendum est, selicet, ipsis etiam dici eum ad creaturam nominibus, qu Dus ad se dicitur non tam relative, quasi a creatu- va habendo esse, quod ad eam dicitur; quam, si sic dici possit, eollative, donando creature, ut sit, ‘ad quam dicatur. Hine magnus dicitur Dens ad eres tram comparatione ipsius creature; magnus in seipso sine omni comparatione; justus ad creatu- fam, juste cuneta disponendo: in €o autem quod :pse est, sicut eum ese, justum est, justissimus in ‘semelipso; et extera in hune modum. Quiecunque autem nominibus hujusmodi Dei ad ereaturam in- telliguntur, sic Deus est, ut steut de. essentialibus jus nominibus dictum est, “si, non quasi fabens fesse suum ex his partibus suis, qui non est loc et hoc particulariters on hoe vel hoc singulsriter = tion est in parte, quod in parte non est; sed est quod GUILLELMI ABBATIS 8. THEODORICK ‘ur, quodammodo A qua: hoc modo dicenda sunt, ba ibi invenientes, ubi nulla apta sunt, dixerunt Deum Creatorem, Dominum, principium. Quie ver~ ba eum in co quod cuneta ereaverit Deus, quodque ‘ommiui Dominus sit ae prineipium, manifesta ac ve- rissima sint; temporaliter tamen tomporalis nomen creature, sicut dictum est, difficile intellect est, quomodo accidens nov sit. Omne vero aceidens, sicut dictum est, sive acvetiento, sive decedendo, necesse est mutare subjertum: quod incommutabili Deo non convenit, Sed tee eb bis similia euun dicuntur in Deo, sie in illa incommita- Dili substantia aceipienda sunt, ut proprio quota divinitatis modo ita dican 1 quamvis temporaliter al quando dici Deus, non tamen hoe ipsi substamise Dei accidisse intelligatur, quae sic dicitur; sod iF rolative ad ereat ili nature ad quam dieite. Undo etiam cum ad cum refugimns, in ipso, sew in natura eus nulla fit mutatiol; nos autem mutmar , eu meliores ex deterioribus eflicinir, Si¢ et eu Pater hoster esse incipil, won mutatur; 10s vero per gra tiam ejus, qui dedit nobis potestatern fiios Dei fri, regencramur et fill Dei ellcimur. Et cum efficimur fii, Dei, nostra quidem substantia in melias ans tmutatur; ille vero incipit esse Paternoster, sine ull mutatione substantia: suc. Et cum justus aliquis incipit fieri amicus Dei , ipse mutatur; Deus autem absit ut mutetue, niullum temporaliter diligit, quasi nova ditect que in ipso ante non fuerit ; qui dilex ‘mundi constitutionem, et apud quem nec praverita transierunt, ot futura jam facta sunt! Quod ¢ temporaliter incipt dict Deus, quod.antea non ei- cebatur, manifestuin est relative dici non tamen secundum accidens Dei quod ei acciderit, sed plane secundum accidens ejus ad quod incipit rela tive diei, Res enim divine eumn hoc modo diewntur equaquam suo modo dieuntur; sed eo modo quo affectu humano uscunque capi possit, quod dieivur. Licireo cum de Deo verbis agitur, rations verbo- test qui omnia hee est, et borum nil ex accifenti run rebus coaptandse sunt; non ile itis. Ration fest, quia he omnia non aliuude motuans, se! €3- enim humane omnis verbosa ratiocinatio nownist sentialiter habens, nil habet in semetipso, nisi quod veritatis esse dlebet investigatio : quae ubicunque se ipse est. EL sieut hec omnia in ipso non aliud et aliu’, p obtulerit , jam ratio non est ratio, si now continue sed simplex boum sunt; sie nec iter etaliter sed sim liciter et uno moto sine omni modo in ipso sunt. Sone sunt aliqua vominum horun, que eum ci ‘cuntur in Deo, speciem videntur praferre acciden~ tiv relativorum, sieut eum dicitur ad creatur.im Greator, Dominus aut prineipium. Sed nequagiam toe modo aceipienda sunt, eum aecidentinnn omnian sitmutare subjeetui; quorom nullum accidere potest jcommutabiti substantiae, Sempiterouin tamen esse Deo Creatoren esse, seu Dominum, seu prineipium, ‘eum non semper fuert ereatura, cujus est Creator, Dominus ac principium + difcils intellects est. Conanies enim bomines fark quovis modo de ielli- Dili, nee valentes nisi verbis, nec ail dieenda ea, abjecta cura verborum, veritati acquiesct. Nibil autem verius ac manifestins , quam nec ereaturain aliquam , nee aliquid prorsus a creatura accidere Incomumstabili Deo. In Creatore enim onmniuss Dro, jn quo tempus omne, et quidguid temporis est, selernitas et vila est, e quid quo tempore fururum sit, jam ab eteruo prasentissimum est, nulio hoe agit lempore creata in tempore creatura, ut Deus aliquando Creator incipiat esse, quod quasi non fuer prius, licet hoe dict iueipiat aliquo tempor Sed Creator creaus ereaturam, hoc agit de ea si tempore, ut quie non erat, sit suo tempore. Neque in hoe tam accidit il, quam, si sie fas est dic, ile iii, Nom quod aecidens lla ratione dict queat WaENIGM. substantia, in qua subsistont qurreunque sunt sed aul digendum quod ce rebus lnjusmoli sentir wt- feungue potest, verba defieiont, oe ergo modo homiva disjna’ ea qu ad creaturam sunt, relative intoltigenda sunt : quae licet sint ad temporalem et ‘matabilom ereaturam , zlernz tamen et incom tabilisessentid nomina. sunt, et suo modo sesti- manda saul. Cam eniun in Deo, in quo quod factumn Lila st, et in quo quidauid est , Deus est, ab :elorno sit principalis essentia omniuin que tempo- roliter sunt , vonnisiexenplumy sumnniillius exem- plaris, et si interionis veritatis est mis hae forensis ereatura ; non ili aecidens, sed inde procedens , et naturali origine , et eausali a= tigne, et ordine providenti«. Ubi cum omnia scieati ‘boo hoe sit esse, quod scire; non ideo, ibi scitur is haze forensis ereatura, quia est; sed quia ib + quae quomoudocunque in semetipsa mortals st, in incommutabili verbo vita est. Cui ergo ste semetipsum est esse non alter scit semetipsum, aliter ereaturam, qui non aliter et alter est. Scit enim tempus sine tempore Creator , fac dispositor mutabi $95 via in ipso vita sunt. Nee vivere vero ali tee potest mort , quidquid in seterni ique ergo illa ereatura sit, seu vivens sea ‘ot vivens, seu intelligens sex non inteligeus, que. 4u Deo vita est, quod omnis ereatura est, quomoulo- ‘unque in semetipsa mutetur vet eorruinpatur , in 5 prima et principalis us essemtia el veritas existendi, qusw in Dev est, et Deus est, fee mutatur nee corrumpitur; omnia uutabilia ejus siutna sapientia imnatabilter ordinavit sieut ipsa suntabitia inmutabititer ereat. Ubi quidquid prin cipiv suo similis est, verius est , minus autem est, {od minus ei simile est. Hoe ergo modo secundum Fatouem et formam fei, et nomen Creatoris de creutura esseutiale Deo est, in eo quod Deus omnis ‘creature principalis esseutia est; et women er tone ad Creatorem relativum est, inquantam ab ipso ereatura ipsa est. Unde quidquid dixinus eo spieclal, ut Jicet nomina ereatune ad Greatorem rolative dieanturs nowing tameu Greatoris ad eres {uta now relative accident sed principalem Deo essentiam creature siguilicantia intllg Dropter quod secundum regula ounuin essen ‘ium in Deo nousivumn y ipsa etiam pronuntianti , cum dicitur, ereator Pater, creator Filius, creator Spititus sanctus, et tamen nom tres sunt ereatore sed unus Creator. Sinilter de nomiine Domini sive brincipi, sive omnibus nominibas, quibus Deus ad eroaturam dicitur,inteigenduin est, ae ergo rae one bis etiam uomiuibns quibu ad ereaturam cltur Deus, cui eis nominibus compatatis , quibus ‘essentialter eta se dicitur, quis in Trinitato. qose Deus est, ad invicem relax live dicumtur Pater, Filius, Spiritus sonetus. Prius CLEXX, Parvo IA FIDE. 438 Actamen dicendam est, quia sient essentia eontinet ‘wsitatem ; sie relatio privtieat Trinitatem. Brrare ‘item in fide anus ilins, de quo Dominus dieit + Ko et Pater wnum sums (Joan, x), nec commi- hem de €0 omnim asa hoe esse files pia iutel” git, atu, nonro) ANIGMA FIDE sed inofabile esse id de quo agitnr intcHigens, ail ‘ognitionem divinitats exc ni igno- rantie magis eruditur. Commonia vero nowina sunt, cum dieitur (res homines; propria, eum dc tur Abraham, Isaac et Jacob. Hicautemnil oeeurrit praternaturam velessentim ssunimi Boni, quod profeeto si sumnum est, won tria sunt, sed unum est; et nomen ejas, « Deus, » quot esl, quia nonnisi_unus Deus unum est, de quo. Dominus dict: ¢ Bgo et Pater unum sumus, » Unum vero illud sofidum ae divin nequaqnam ex differen west, quod neque ex partibus cowstat, neque ‘partes dissolvi potest. Lieet enim ipsa ibi sit Trinitas que unitas, eb unitas que Trinitas 5 nequaqnam {amen significa ibi nomen unitatis sub nomine Tri- ‘nitatis, quasi nnauerosam triplicitatis eonjunetionem, sed inseparabilem divinse essentie simplicitatem. Propter quod etiam tres personas, que in Trinitate separabili dieuntur, a se invicem quovis. modo separabiles dici, fas onmino non est, non magis ‘quam ipsam Trinitatem. Trinitas enim inseparabilis ici non debet, si tres ile persona: aliquatenus va- lent separaris Tres enim persunce etsi ‘Simul dici; ron tanven nisi simul debent imeligh loc enim vere inseparabile dicitur ; quod nullate- ‘nus recepit soparationem. Quod si quisquom separari posse putat tres in ‘Trinitate personas, non Trinitas separabilis dicenda est, sed unitas. Quippe in perso= iscoustat Trinitas, in natura unitas. Natura Trinitatis, que sola est ubique tota, sient ubique hhabet suum esse et unum et totum; sie separatio~ nem non potest recipere personaruin, Nominaniur ‘quippe ibi persons ipse singulariter; sed ita so vo Tut Trinitas ipsa inseparabilem ostomtere in. perso tis, ul nullum ibi nomen sit, quo sie nominctur quelivet persona, ot non avt tribus naturalé unitate conveniat, sient cum dicitur potens, sapiens, bonus, ft exiera hujusmodi; aut alteram ad alierom re- ferri, etiam: in ipso siugularitatis nomine demon- sot, sicut cum dicitur, « Pater, Filius, Spiritus sanctus. » In relativis enim nominibus neguaquam sic una persona singukiriter dicitur, wt non ad {erat ipso suo nomine referatur. Retativo quippe vocally sie una persona singu iturin se, ‘ul now dicatur ail se. Kdeireo relatio ipsa voeabuli ersonalis"personas separari vetat, quas eam sinul nominal, siwul etiam insinnat, Cain enim dicitur «Pater,» intellgitur pastor et Filius, cujus est Pater 5 ‘cn dicitar «Bilis »intligitur es Pater, enjus Rilins ext. Cum vero Spiritus sanctus « down » dicitur, sicut « Verbum Filius ad dicentem, sie et «douum + au donantem inseparabiliter refertur. Seiendam etiam de relativis, quia cum nowina Patris, et Fili, et Spiritus saveti propria eorum sint nomina, singolorum singula : et proprize etiam int quedam singulorum operationes, sient Patris quod genuit, Filii quod genitus est, Spiritus saneti vod ab utroqn we hn er A. tamen propriis mulls est nature il sed porsonalis sguitio, Dieuntur enim singulariter tyes persone, wt cognos: jon ut separenta: in quibas sie wulla est separatio, sicut nulla eis inesse potest eoufusio, Noque,inguam, quisquiam separabiles, in aliquo eas audeat dicere, eu nullam ante aliam, nullam post aliam, nullam sine alia, vel existentem vel operantem valeat invenire, vel debeat cogita Ubi sicut nulla potest esse separabilitas ope ita nataraliter manct unitas incommutabilis. Ver gratia, formam quam unigenitus Deus assumpsit, ota Trinitas fecit qnam tamen eertum est a toto Trinitate fictam ad solam Filii pertinere per~ onan. Neque enim si i ratio; sia ila totius Trinitatis invenitur acceptio. B Etenim proprietss personals, quia non ipse est Pa Aor, qui Filius neque Spiritus sanetus est, qui Pater aut Filius, ostendit aliquid a Patre et Filio factum 4quoil tamen a solo Fillo invenitur aeceptam. Simi ter de voce Patris in baptismo intelligendum est, dlicents :e Tlie est Filius meus dilectas (Mawth. mi): similiter de eolumba et igne, in quorum specie super Dominun et super apostolos Spiritus sanctus visus apparuisse. Cujus ret exemplam nollum in creaturis potest inveniri; quia excepla Trinitate, que Dominus Deus est naturaliter, nulla est natura ‘quae posst in se liabere tres inseparabiles personas. Sic ergo du iste privdicationes, essentalis et re- {ativa, de Deo Patre, et Fili, et Spiritu santo, eum altera se habent cirea ea qui ad se sunt, servaiido Uubique unitatem ; altera cirea id quod ad invicem nt, predicando Trinitatem, contrarie sibi esse Vinlentur, Sei! in hoc magis conveniunt et amiea cliatitate in unitate pacisillius que exsuperat om hem sensi se complectuntur, eum et essentialis predieatio unum Deum dicit, et tres personas non contradict; et rlatio tres personas relative se ha~ Ientes ad invicem dicit, sed tres deos dict omnino contradicit. Sieque semper unaqueque sine alterius prandieat quod su suum est deserat, neque altering est; et ex utroque constet, quod eathotiea lei est, scilicet ratio predicans ui fatem, quam ‘Trinitatem ; ipsam Trinitatem, q 1p whitatem ; unum Deam. Sunt autem et alia nomina lativa, quibus relative dicitur Deus, sient cum Deus Pater prineipini divinitatis relative pri pin dicitur ad Rilium, qui de ipso est; et. simul cum fio ad Spiritum sanctum, qui de ipsis est. Unum enim suit prineipium Spiritus sancti, Pa- ter et Filius, sei prineipaliter Pater, guoniam et hoe Filius a Patre nascendo aecepit, ut cum Patre ‘unum et ipse priueipium Spiritus sancti sit, Ubi ‘ero principaliver hoe esse dicitur Pater, non ante~ Fitas(emparis, won peseessio seu gradus intelligen= dus est diguitatis, non majoritas seu minoritas -majestatis ; sed innuitur quis de quosit, seu quis aud quew, et quid ad quid, in natara ila consubstan tislis Trinitatis, Pater en'm ex ull originem dueot eons, origo divinitatis est, De ipso vero quod riaseenslo ab eo accepit, ut naturali essentin unin com ipso sit, Ab ipso etiam et a Fitio, sed pri 1, ul dictum est, ab ipso Patre est Spiri- tus sanctus : qui procedendo ab utroque, commune hhabet cum utroque ut sit, quod illi sunt, Dicitur ctiam Filius relative « Verbunt » Patris dieentis,sa fetus quoque Spiritus ¢ donum » Dei donantis, Ub sient cum dicitur « Pater et Filius,» nequaquam co- ‘gitanda est posteritas derivativa gignentis et gonit sed celernie nativitatis secretum ; sie nee cnm d ‘uur « Verbuin » Dei, zstimandum est verbnm pro {ativum, sed cousubstantiale dicenti et eoxeternnm ; sie mee eum dicitur Spiritus sanctus ¢ dont tris et Fill, eogitaada est quasi conditio dat ominatio dantivm, sed eoncordia dati et dantiam, ‘Singularis exiin relationis ilius ratio est, at ticot ingoquales ibi videantur relationes, siewt Patris ad Filium, dicenlis ad Verbum, doni ad donantem ; suesma tamen ih aqualitas sit, eum unum sint, ale ter et qui de altero est, et unis quide duobus, et duo de quibus unus est. Ubi eum a recte de Deo scietibus et pie cogitantibus, illud unm, de qi inus dieit:« go et Pater unam susnus (Joa. x), » vel_noviss foportet tamen ut ibi tres distineleWicantar ; ‘quos etiam necesse est prowuntiari suo ordine, ut sauis de quo sit intelligatur. Primoque loco ponitur Pater qui genuit, secundo Filius qui geniuus est, tertio Spiritus sanetas qui ab utroque procedit. Quo ctiam im operatione divinitatis, seu evoperatione "Crimitatis, que enn relatione trium persowarum, iaguam videntor babere cognationem, providentis- sime auimadvertendum est, sicut verbi_ gratia in eo quod Apostolns dict: € Ex quo omnia, per quem. ‘ounia, in quo connia, ipst gloria in ssecula sweulo- run, amen (Ion. x1}. » Ubi cum a Patre per Filium in Spiritw saneto condita omnia commemorati tar, tanen in diversis prcepositionum apposi- Houibus nulla intelligenda est diversitas oper sed simplex cooperatio. AZque enim ex Patee et ex. Spirit sancto sunt omnia, sient ox natura oniniuns eveatrice, wyne per Patrem et per Film, et per Spiritus sanctum, sieut pee Deus oman opie com; aque in Patre et Filio et Spirita sancto, sieut in Deo oumnia continente. 4 hujusmout vero positionibustrinm personarum, vel prepositionam appositionibus ta Wo in- nia est personalis adnotatio Trinitatis; sie omen ut ompia recolligantur ail intelligendam ia Trinitate veritatem divine unitatis, subjangente wo Apostolo ac dicente : « ipsi, inquit, non, ipsis» Qae tamen singula singolis disteibuantur, coun ex Patre tnt coat santur esse on ex quo. pri paliter est omnis creatwra; et per Verbum quo ipsedisit, et omnia facta sual; et in Spirita sanct, 's €U Fill bonitas est, continens omuia, Nan eC quod eomperari diewutur, quorwn, sieat wa hperativ est, cooperani dieuntur in B fact GEILLELM! ARBATIS 8. THEODORICT rabet Pilins, 4 en quod tres st 1; ef na corm oprratia est, i ‘unum sunt, Undert Dominus in Evangel «Non potest Filium a se facere quidquar i quod videritPatrem focientem. Quecunqua enim Pater facit, hiwe et Filius facit, Pater enim diligit Filiom et demonstrat ei omnia qnaseung facit (Joan. v). + Videre enim Fitio Patrem, bine e-t esse, quod ille est est. Hem bon ere operantem, cooperari Omnia per ipsum, » hoe est, per Ve 4+ Taeta sunt (Joan, 1.» Ubi siewt coopera Lelligitur, in eo quod Vater et Verbun duo sits sit simplox intelligitur oporatio, in eo quod dieitur Deum omnia fecisse per Verbum suum, hoe es!, por idquoid unum sunt, ipse et Verbam suum, Quod amen intelligendim est, de eo quod fit, vel quod esi, hoe est ie ereatura, que vel fit ab eo, ut sitquae non erat ; vel aliquid fit eirea eam, at facta sulisistat. Quod enim in Creatore omnium Deo non fil, sed est; secunitun wstimationem eres ture habendim est. Scilieet genuit Pater, quod Fitins now facit ; genitus ost Filius, quod now facit ter, qui gonnit. Sed hoe non est factura, sei fa ientis omnia divinitatis essentia. Nam et, eum Yerbum caro faetum est, ota Trinitas cooperando fecit, id quod solu Verbuin factum est, earuem seilivet, que feta, a solo verbo in unitate personae assumpta est, in quo temporaliter factnm diciter Veriuin, quod Dens apud Deum est, Sed et voces Patris, quae super Dominum andita est, dicons Hie est Fitins mens uileerns (3arth. 1i},9 ota Tei as fecit, quamvis a solo Patre insoruil, et cn uwbam ia qua super Dominun Spiritus sanetns apparait. Hkec enim o.unia temporaliter fyeta sunt; nice aliter de els astimandum est, quam sient stn Disinias que potuimus, de nooinibus divinis, qaee sive secunlam substantian , sive relative in Des dicutur; ete relatione ipsa, qua juxta nominaay ipsorasn proprietatem ad invicem dieuntur Pater, ct Pilius, et Spiritus sanctus, haurientes queen que diximus, non de fontibus: nostris, sed de fonti bus Salvatoris, ex Seripturis sanctis, et eertissimis auetoritatibus sanctorum Pateum, investigances al quam rerne coguitionem ex indielis nominum suo- ram, ipsa recentia quidem sunt apt homines in predicatione fidei; uomina, inquam , ‘How res nominni. Res enim nominam horum, nom tam coseternae Deo, quai Deus sunt, Nam et ipsum rnoien Dei, quid est, vel unde dictum est? Au quis hoe nomen imposuit Deo ? tnferiori enim, abv coqui supra ipsum est, solet imponi nomen, Quid ~ ergo est, quod summa illa-majesias tam communi ust et generali onium sententia ab omnibus pror~ sus hooinibus dicitnr Deus ? Vos quedaa est usturalis in homine timoris, ait snmuam essentiam qua ateunque de ea elicit, quod sil, yolens nee velens edieere, quid st, Nom et a Green uF quod diestur bxds, quod timorem signilcaty di Deus, Siguilicat autem naturalem, ut dictum est, Hiavorent how) is a swims essentism, nomen eb4 impouere non sudemtis, et tamen rem, ei, Tim nomen aptam est, potius queda humane vo- cis usu, quam aliqua noninansli proprietate utewn= que signiticantis. Hine namqus est, quai! eum de co fari volumns, nee valenns, de compenstio inet fabilem nominamus, et invisitilew quem non pos- suons videres et sic de eo qui supra omnen sen et intellectum est, minus dicendo plus ns. Porro cum, sieut jam supra dictum est, omnia no ina diviua sint unum, iotelligendum est nomen Dowini Dei nostri esse aliquam ejus notitiam,, quie omnibus his nominibus uteunque commendatur ie. libus, et qua quando vult, innoteseit quibus vult, et quomado valt, Hoe namque nomen est, quoi! prarce- Missolutaribus monit, et divina instiwutione formati, quotidie a Patre nostro qui est in ccelis oramus, eanetificeri in nobis. Quod vane sanetifieatue in no- tv's, cum ex sensu vite, qui in nomine ipso est, jpse qui nominatur, sanctifcando non insotescit nobis ; cum, seu in loquendo de Deo, sew in orando ‘cum, in Spiritu sancto nominator a nobis eo nonii- ‘hana medo, quod dicit Apostolus: « Dominus Jesis, in Spiritn soncto(f Cor. vi). » Nam et gui ‘modo ¢nomen Domini invoeaverit, salv 3)» ets « Sperant in eo quicunque noverunt hoe ymven ejus (Psal. 1x) : et gloriantur in eo, qu Higunt nomen ejus (Psal. v): et desiderant ju secundum judicium diligentium nomen ejus (Psal xvi). > Quod fit, cum invoeantibus eis qui sie sunt, nomen Domini, gratia interins operate, res ominis duleeseit in eorile, et nomen sapit in ores eum Dominus juvoeatur, qui jam in affect eum in. Spivitu sancto el wseientia sua Lest fperhibet clamanti, quod sit Filius Dei. Quod! et de reliquis Domini nominibus intelligendun est. Nullam quippe nomen Dei est, quod non secundum formam sui similem gratiam spiret invocamti. Hoc eu omen novum, quod in Apocalypsi vielori mundi Ihujus promitiitur, seriptum in esleulo novo; non stylo ferveo, sol digito Dei (Apoc. 1). Calculus quippe totus teres et rotundus eatholiea fides est, quam qui rodere voluerit, non invenis ubi dlontem figat. Huie inseribitur nomen Domini navn, hoe est, innovans fieliter nominantem, eum forn {dei spiritualis Dei notitia informatur. Hoe as St, evn fides incipiens operari per dieetionem, ‘ipit etiam ipsa formari in dileetionem, et per Ui- Aeetionem in intelleetm, et per iutelleetam in dilectionem, seu in intellectum simul et dilectio- new. Didicile enim est homini sie affecto discernere squid de quo, en corde evedentis et inteli- ‘gents et amantis tria bree unum sint, ad siniliuudi- hem quamdam sumone Trinitatis, Sed exteriorem rune fdei rationem de Triitate, et publican ejus Forman investigare suseepinus, quam formatain in ateriore homing nostro post modum ejus erit vivie ficare, se quo logitur, quod ¢ formayit Deus homie gue hoe crit (Rom. ear ANIGMA FIDE! D ror | A nem > primo « ad imagines et simiiuudinem sua (Gon.9}; 9 deine vero « inspiravit iu facie ejus spiracilam vit, eb fetus est in auimam vivensem (Gen, 1). > Atentato ergo et altrectaty paululum, quanta feuit, quantum Dominus dedit, quod de dlivinis vonsinzbus attingere potuimns, non nostri, sed sanetorum Patron sensibus innitentes, eum timore adbuc et tremore procedimus, ut procidams ct ploremus, Trinitas soneta, eorain te Domino Deo nostro, qui feeisti nos, et in boc ipsum efficis nos orantes et obsecrantes, ne nos errare permittss ali- quatenus in contemplation vel fle forms ejus, cui conformari et nos ambimus, et tw priveipis nobis in ‘omnibus Seripturis qu de te sunt : ut sieit res unum esti, ita et nos per viriutem filet qua hoe credlinus, uuum efficiamar in vobis Joan, xvn). Forina ergo fidei cui serviunt omnia, quiecnnque supra diximus, hee est, sicut jum scepe diximn Patrem Deum, Down Filium, Dewm Spiritum ‘clum ; et tamen non tres deos, sed unm Deum. Nes Jineamentis spatisque membrorum hve Trinitatis eC unitatis forma distenditur; nec Pater Filium to- caliter in se suscipit manentem, wee Filius Patrem se habitantom: aut evacuantur Pater et Fil 1m Spiritum sanctum emittunt ad illustrandom ‘omnem ereatneam suam, Tres quippe sunt, sed non dlisinnete; unum sunt, sed non confuse : sed, eum tres sint, unum sunt; cum sint unum, tres sunt: {ros propter Sabellianum, unum propter Arianum. ‘Nec in uno Deo est Trinitas ipsa, sed Trinit Deus est; nec Deus est in Trinitate, sedl Deus ipsa ‘Trinitas est. Neqne enim Deas ampli aliquid quam ‘Trinitas ipsa est; nee Trinitas aliud quazn uns Deus est, Cum ergo ad confitendum Patrem, et Filivins et Spiritun sanetwm aciem mentis intendlins, procs! snimo formas rerum visibilium, etzetates tempo ralinun natucarant; procul loea corporam et corpora locorum repellamus, Diseedat ab anima quo spa tio distenditur, quod fine clauditur, et qu nee semper est ubique, nee ubique totm. Denique ‘cogitatio de Trinitatis Deitate concepta, nilil per distantiam intelligat, nihil per gradus quserat; ae si ‘quid Deo dignum senserit, nulli hoe thi audeat {gare persons. Omnibus enim existentia gradibus ‘exelusis, una est et incommutabilis in Trinitate di- initatis substantia, indivisa in opere, eoncors voluntate, par in omnipotentia, axyualis in ylor siml implens omnia, et eontinens universa. Quie sic in tribus eonfitenda est personis, wt et wnitstem Trinitas. Solus quippe Deus est, Pater, et Filins, et Spiritus sanetus, prieter quem alius Deus non est : sed non est golus aliguando Deus Pater, qui semper fd Piliom est, quod est; nunqvam solus Filius, qui seinper ad Patrem est; munquam solus Spiritus sai tus qui semper ail Patromn et ad Filia est. [Nee tamen triplex dicendus seu aestinandus est ons, qi ewm sit uous im Urihs personis, tus ta435 sen est in singulis. Nibil euiun ibi trip vit, vel unitas confundit; quia divinus quidamy au- rmerus ab omni prorsus nunierali differentia remo- tissinus, sic ib elicit eam, quse ibi est, Trinitatem, tut forma simplicis Deitatis alienam ab ea faciat ‘omnem triplictatis confusionem. Nee alieubi forma hue, nisi ibi est, ubi numerus est super numerum ‘quo tres unum sunt, et anum tres. Nee quacrat homo mortalis humana ratione investigare modum, quo hiwe de Deo supra homanum medum dicantur, cum Domine Deus noster, nutla ratione nulloque mode mndus sive credendus sis subditus esse ulli nodo : sub quo et a quo potivs est omnis modus, ‘quo est quidquid est, seu esse possibile est: tu vero ‘et essentia tua, ipsa Ubi et causa et modus existendi es, Wdcireo qui sic es, investigabile totus profindum & es, et imperserutabile totus autem, non ut per hoc ait modo, sed ut intlligaris, sieut imtelligi potes, in immenso, Videbunt hoe in futura vita te fraendo, quos hie dignos feecris eredendo, ubi'v Aebunt te facie ad faciem sicuti es, et videndo efli- ientur sieuti es, Sic enim promitit nobis dileet apostolus tas Joannes : « Similes, + cerimus ; quoniam videbinius eum siouti est (1 Foun. nu). Ibi qui te videbunt, non mentientur ultra, nee fallentur; nee dubie ultra erunt visiones eorum, nee cogitationes ab alis in alia transeuntes, et euntes, et redeuntes; sed omnem seientiam suam, qe non- nisi de teerit, o veritas Deus, uno simul cernent intuitu, Non enim visio itus contemplationis, sew platio ilius visions, a Patre transibit ad im,a Fito ad Spirituio sauetum; non ia. tres dividetur, nve eolligetue in unum, sed Deata pe tuitate, et perpotua beatitndine sion jam querentes sed fruentes coutemplabantur te unum et verum Deum, Patrem, et Filivm, et Spiritum sanctum vi entem in secula suevlorum, De Deo Patre proprie dictum videntur, quod Doniinus dcit:« Nemo bonus, nisi solus Deus (Laue, xvi), » EL illad : « Ul e0- Gooseant te solum ac verwm Dewan (Joan. ¥¥u!)- » Et quod Apostolus dicit: « Regi autem seeulorum, jnmmortali invisibii, soli Deo hoor et gloria (I Tim. 1). > Hem : « Beatas ac solus potens Rex regum et Dominus dominantivms qui solus habet immortal tate, et ‘nemo hominuns vidi, vel videre potest (J Tim. vi). » Sed ec et hujusmodi sunt, que proprie de Deo dlicuntur; que von ita sunt propria Paws, qua ‘ninus in aliquo propria sin Filet Spiritus saved #tenim consubstantaliter, sunt Pater, Filius et Spi vitus sanctus; sed prineipaliter Pater, now principa~ Tiver quasi precipne, vel principalitate aliqua sew tcmporis seu dignitatis, sed origi Est enim Deus Pater quasi fons quitlam et origo divinitatis, peineipium Filii et Spiritus. sancti, qui ab ipso sunt, ab ipso habentes esse, quod sunt. Sed ‘eum sit Deus Pater principium Fiii, et pri Spiritus sancti, et tres sint pr ure absitvanen ut tria vel qustwor privsiph GUILLELM AbBaTis S. TH ins invol- A credantur Pater, Fitius et ORIEL tus : qui sie ‘unum sunt prineipium, sicut uns Deus. Nequeentny dicentus est Pater_prin in e0 quod Filius, uu ipse prineipium est, principium est cum ipso Spiritus soncti: sed sic ibiintlligendum est esse ipio,sieut Deus deDeo, unus Deus, mn, Pater Filii, et eum illo Spiritus neti, ot cum Filio et Spirita saneto omnis ere ture, Oramus etiam Deum Patrem et adoramus, et Fitio et Spirit lium, sieuwt per mediatore Dei et hominom Donsinam nostrum Jestim Christm, tu saneto Paracleto nostro, et advocato ora- nostrarum apud Denn; sine quo nee quem- alinodam nos oporteat orare, seinius, nee orantes saudimur, Cum autem oramns Patrem pet Filiin in soncto Spirita, sicwt lium per alium in alio, tunum Beum oramus in nullo differentem a Deo, se fiduciam habemus ad! Denim quem oramus, now quasi ex nobis, sel ex justitia quae ext per filem Doinini nostri desu Christi, et exsudibites efficimer per consolantem ac vivificantem nos interius gra~ tiam Spiritus sancti, DoPitio dicitur : ela principio erat Verbum, et Verbom erat apud Deum; et Deus erat Verbum (Joan. 1). » Ubi cum dicitur, « erat, erat, erat, » de e0 quod semper est hoe primo est intelligendum, quia non refert quomodo in Deo tempora pronuntientur, cum null inveniatar tem ‘unum prineipi © PUS, quo congrue signiticari possi, quod diitur, td fest elernitas, Obi cum dieitur :« In principio erat Yerbum, » signatur Patris ot Filli cowternitas, in 9 quod ¢ Verbum erat spnd Deum, ¥ personarunt veritas, in eo quod ¢ Dens erat Verbum, » Verbi ad dicentem eonsubstantilitas, Dicitur quoque Fitivna esse de Patre, quae est divina nativitas, sempiten aque esse Filium de sempiteruo Patre, quar est di nativitatis wternitas. Et natus enim, et semper natus jntelligendus: Dei Filius: natu, ne quiet mo inpertectap tea itanativitass semper, w vita ipsio psa tesa. predict stetnitas, Natis ity pertneL ad perfectionem, semper ad wternitatem, ut quocunque dita exsnta sine tempore tinpral waeat de habitat lucem inaccessibilem : quem 1) signari sermone. Filius est, quia vere natus est Dens: de Deo, vera sed divina et imperserutabili et inenar~ rabili nativitate, © Gencrationem enim ejus quis enarrabic? + (Isa, tan.) Now tamen refuginus pra dicate in Deo verum women generations et nativita- tis, sicnt Manichiv, sive quidam Ariani, qui creatu- rain esse dicunt Filium Dui; sed eredinms et profi~ temmr natwin de Deo Deum ; ammque esse eur q sgenuit, et enm qui geuftus est, Sicat auiem Filius , Filins dicitur gignentis, sie et Verbum dicentis, wt Imultis modis uteunque dicate, quo nutlo elici modo potest, Verbum enim Dei magno oecultogae mysterio wes hu gorit, et al ‘qu sinilitudinem, Pst enia n interior cordis ejus yerbum aliqnod ce spracumpie re eona forma aliqua. jeut autem verbum ho sibus hominum, vox quolam modo fit, assum ‘eam; sie Verbum caro factum est, assumendo eam in qua manifestaretur honinibus, Et sicut verbum hominis At vox, nce mutatur in vocem; ita et Ye ‘bum Dei factum est caro : sed absit a fide fideffum ‘onmnium, uf eredatur motatum in carnem, Pactun ‘caro Verbum Dei factun est nobis et yerbun do- clrine, non humane, sed diving, doceas nos de com pendio implere oumem legen + « Diliges Do- minum Deum tuum in toto corte tuo, et in tota anima tua, et ex tota mente tu: sicut teipsum (Deut, v1). » Deinde : elu his » inguit, inis ut manifestetur ser ilo « duobus mandatis tota tex pendet, et prophete B (Matth, xxu). » Deinde tota vita ejus in tervis per hominem quem suscipere dignaius est, doctrina et iseiplina morum fait, Divitias, honores, voluplates, ‘et omnia quse habere cupientesnon reete vivebamus, ‘carendo et docendo vile fecit; paupertatem, eontu= elias, injurias, dolores, mortemquo corporis, et omnia qua vitare cupiondo a studio bene xivendi solent lomines deviare, perpetiendo dejcit, Dost n carnales homies sensibus earuis deditos, nee valentes mente intueri veritalem, quam excelsunt ocum inter creaturas haberet hnmania natura, in €0 quod bominero assumendo, Verbum Dei ex dbus raturis fctuns est wna persona. Hineenim est, quod dlicit Propheta : « Misit verbum suum, et sanavit €08 ; exipuit eos de interitiouibus eorumn (Psat ou). » fu qua tamen missione duo sunt, qui subti- Tius pensanda sunt, svilicet ne missio Filii a Patre ‘quasi separabilis intlligatar, aut temporalis.. Nam ‘cum hoe a Patre et Filio feret, ut Filins in earne ppareret, congrucnter dictus est missus ille, qui i carne apparuit; misisse autem ille, quiin ea non apparuit, quoniam ea que coram corporis. oculis goruntur foris, ab interiore appari 8 spii- tualis existunt; et propterea convenicnter missa icunturs porro forma ila suscepti onus Filigest non etiam Patris. ‘Quapropter Patorinvisibilis una cum Filio secu visiili eumademn Filia visibilem faciendl, misisse coun dict. Q iodo visibilis flere, ut ein Paire invsibilis esse desineret, id est, substantin invisibilis Verbi in ereaturam visibilem transieus ‘muutaretur; ita missus a Patre Filius intlligoretir, {ul tantum missus et non mittens iaveniretur. Cun vero ita accepta est forina servi, ut maneret incou= rutabilisforina Dei; manifestum est, quod a Batre inypibiliet ab invsibiti Pili, et ab invisibili Spit sancto factum sit, quod appareret in Filio, id est, quod ab ilis invisibilibus yisiblis ipso: miterewr. Servilem enim forman, quam uvigenitus Dens as- ‘sunmpsit, tota Trinitas fect; sed licet si iu ea totins operatio Trinitatis, aeceptio tan solius Pili cst, non totius rinitatis. Quod si in Christo una fuisset facta natura divinitatis et carnis, totius ex JENIGMA FIDEL. ‘eeptio aliqua veritatis, sine voce, sine syllabis, sine A hoe erederelur D 438 ncarnatio Trinitatis, Sed natura in Cliristo est una, quam invenitur unigenitus Dei fn~ soparabifem quidem habere eum Patre et Spiritu santo; prnpriam vero habet humonitatem swam, cum qua divinitas ¢jus non unam naturam, sed tuna invenitue habere personam, Sed) neque ten poralis credenda ‘est _missio Verbi; cum in ipso Verb, in ipsa sapientia Dei ab zeterno sine tempore fucrit tempus, quo itlam in earne apparere oporte- ret. Que plenitude temporis eum venisset, hae rx tione dicitur Deum misisse Fitium suum, ut eum essct Deas et homo, sieut in utroque nasceretur, sie non eoaclus sod sponte moreretur in wiroque. Passa ‘euim est divinitas eoncta quat carnis eraut in carne; quia passibilem carnem eum hnanis affeetibus Deus suscepit; non tamen compassa est ene carne, quia impassibilis semper in sua uatura divinitas permansit, hem enim erat Deus, iden tomo. Nam fet hoc certisinia fide discernendam ac tenendum est; quia, sicut in Trinltate quae Deus est, tres eon fitemur personas, unain naturam ; sie in Domino Jesu Christo duas debemus naturas. intelligere, ct ‘unam personam, EE sicut inseparabiles in natura divinitatis necesse fest ered tres porsonss ; sicY in persona Christi ‘dugs naturas. Credimus ergo Det Filium sine aliquo nativitatis suse initio de Patris substoutia genitnm, Deum de Deo; non ex nihilo, quia de Patre; now rativum, sed nomen habentem ex veri nature, Quid’ enim protest Filic, ut nuncupetne ‘unigeniti nomine; si privatur nominis veritave? Fru stra natgue unigenitus dicitur, si in ejus gonera~ tione non naturatis de Deo generante veritas, sou ex donantelargitas pravdicatur. Et alis enim, quouyuot receperunt eum, eredit potestatem filios Dei fier. Sud in illo sempiterne nativitatis arcano sempiter- hus alque immutabilis Pater altertim genuit, noo dliversum: et quantnm generando protulit, tantusip- se permansit. Personaliter distinsit a se, quem nt- turaliter totum abet in se, Mle igitur inellabi dle Batre sine initio uatus, postquam venit plenitu- lo temporis (Gala, 1y), uk missus a Pato fieret ex ‘uliere, totus reguans in sin Patris, totum sewet- ‘ipsum formans in sivu matris, totus venit in uterumn Virginis. Neque enim pars ejus remansit in Pati et pars clus venit in Virginem, euin totus in Pa tro maneret, quod erat; et tolus in Virgine fe ret quod non erat. Sie ergo verus Deus ve sum ‘mus (olum hominem in se aecepit : et sie plenit do divinitatis veritate ugne substat= tise iveonfasibiliter permanente semetipsan pleno ‘conjunxit homini, ut unitate deinceps manente per~ sone, nee homno Christus a sua divin Dents Chrisins a sua possi enim persone inseparabilis unitas, ia qua Det Thomo natus ost Christus, fecit, ut et homo Christus por gratiam naseeretur ex Doo, salva veritato ac ple- nitudine humane nature, et idem Deus Christus yoluntarie pateretur in care salva impassibiliple= si459 GUILLELMI AnDATIS S. THEODORICL 40 fritudine divine. substantive. Quapropter di tem Christ, quam immutabilem saneta Seriptuca ‘eommenlat, sie passam fatemur in carne, ut tamen ceredamus eam non compassain fuisse eum carne, wleo enim in earne Deus possus est; quia passibilem carnem aceepit. Keo autem earni compassus now est : quia in carne patieus impassibilis divina natura permansit, ¢ Spiritus Deus est, » ait Doininus (Joan, 1¥). Spiritus est Pater, Spiritus Filius, Spiritus qui Aicitur Spiritus sanctus; et tamen non tres Spiritus sunt, sed unns Spicitus, de quo Dominus dicit: quo- us est Deus, » sicut non sunt tres. di, ean nusquisque eorum sit tus, et utique sanetus, Spiritus sanctus qui communis est duorum, et proprie eensetur e0 nom ne, quod commune est amboram, sievt ipse eon ‘est amborum quidquid conmune est eorun, tas corum, charitas, suavitas, beatitudo, et cxtera. Sicut enim’Filius a Patre est naseendo, ste Spr ‘ussanetns a Patre, et Filio procedendo; sed princips Titer a Patre cum et hoe Filius 9 Patre nascemdo seceperit ut Spiritus sanctus preceilendy le ipso que ae de Patre sit, Noscendo quippe Fi Paire hoe aeeepit ut Deus de Deo, unusque eunn Ba- tre Deus sit. Quod tamen reciprocari ad Filiom ratio fidei non permittt :sciliet ut eum similiter Pater et Spiritus sanctus unus sit Deus, similiter etiam de tu sancto eque ac de Patre, Filius ese intelliga- tur. Fieret enima duabus portibus unius Fill natii- ¢ largiens bon, dispom 495 confusio Trinitatis, quod a ratione fei remotis- simum est. Cum ergo sit Spiritus sanctus spiritns » etab utroque procelat, sitque eh rilas et unitas famboram ; manifestum est, quod noo sitaliquis duorum, quo uterque eonjungitur, quo ‘gonitus a gignente diligitur, genitoremque suum di «ut sint non partieipatione aliena sed propria es~ sentia, nee alterius dono sed suo proprio servants, tatem spiritus in viuewo pacis. Iu processione ‘vero qua proceilere_dieitur Spiritus sanctus a Patre et Fillo, divina ejus coessen in eo autem quod etism in ereaturam proved ‘lonum esse Dei declaratur. Dona enim Dei int tum est Spiritus sanctus, nt donorum Dei que ne- ‘mo omnia habet, nemo ullam habeat, qui Spiritw sanctum non habet, quorans quicunque habet ulluna ‘tot nisi in Spirit sanclo abet. Dantur autem dona ta A mulls per Spiritum sanctum, preter charitatom sine ‘qua nibil suntjnihil prosunt, Nam neque proprie diet Ine Spiritus sanctus donum, nisi propter charitatem, de qua dicitur: «Charitas Dei diftasa est in cordibus no- stris per Spiritum sanctum quidatus est nobis (Rom, 1x). > Hoe eaim dono mibil exellentins, quod solum dlividit inter Olios regni et ilias perditionis, solumane, ifmsi ewtera charismata non habeantar, perducit fad regnum, Namn et tides ipsa praster elaritatem ut- ‘eunque potest esse, sell non potest prodesse. Som Ja enim prodest, qua: per ditectionem operatur. San~ ‘lus enim Spiritus charitas est Patris ot Filit ; qua se diligunt, etunitas qua unum sunt. Hie enn datus Fuerit homini, accendit eum in dilecti eroximi. Bt ipsa dileetio est qua Deus elvaritas est; ree habe homo unde diligat Deum nisi ex Deo.Unde eviam dicitur, quoniam «Prior Deus « dilexit nos (Joan, 18}; » et quia nos ideireo eum diligimus , quonian ipse priordilexit nos. Prior enisn Deus dilexit hos, non affect, sed elfectn charitatis, cumante seer Ja ju aoptionen flioram nos priedestinavit; im tem= pore vero hevioplaciti sui charitatem suam per Spiri- ‘bun sanetum diffudit in cordibus nostris. Neminem enim temporaliter diligit sternus, nec elficitur, qu; incommutabilis est, Ipse est Spiritus Dongjni reples ‘ovbem serrarua (Sap.t) omnipotentiae sua bo ti ubertaie superabundantis gra le, ice perfundens el modo singulorum, ut ordines 5 utilia, piis et fidelibus ime pertiens divisiones gratiarum; impits et iafidcltbus siepe pacem tribuens temporum, corporum sanita- tem, prosperitatem rerum, de rore cceli et de i ‘guedine terra abundantiam, et his simil founquam subteahit sanetis ad probationem sa {atis, et seeleratis ea et peceatoribus indnlget, ad yrovocationem et ei grate, payperibus spiritu, in presentis vite exsilio auvocatus est et consolator, virtus in adversis, in tri- Dulationibus* adjotor, Ipse docens orare, quomodo opgtet, hiominemque Deo alliciens, et pla et exauiibilem efficens, illuminat intelleetum, for ‘mat alfectum, faciens perliciens, et solus, si solus esse potest, vel dici debel, sulficiens, sed ideo solus sullicit quia separari a Patre et Filio non potest, fenin quibus inseparabiliter facit eumeta quse facit.a5 ENPOSITIO ALTERA IN CANTIC. — PREF. aa tt, volavit super pennas ventorum, et vosuit lenebras Jatibulum suum (Psat, xvit). Caligo est _namque et ssub_pedibus, quia non ea claritate ab inferioribus ‘eornitur, qua in superioribus dominatur. Ascendit enim super Cherubim et volavit. Cherubim quippe plenituditem scientix dicitur, Proinde super plen tudinem scientie ascendisse perhibetur et volassey quia majestatis ejus celsitadinem scientia nulla eo0- preben Tonge in altam ab in tellectu nostro se rapuit. Volauit super pennas ven- torum, quia seientiam transcendit animaram. Et posuit tencbras (atibulum suum, quia dum ealigine ‘mentisnostrae obsewramur, per ignorantiam nostram nobis absconilitur, ne a nobis modo in mterna et intima elaritate videatur, Majestatis sux potentiam Imortalibs abscondit, nec a nobis in hae vita regni «jus gloria qnanta intrinsecus habetur, agnoscitur; ct sicut est ila ewlestis regni gloria non videtur. Unie, fratres charissimi, oportet ut illuc sequamut Dominum core, ubi eum corpore ascendisse cre dimos, Desideria terrena fugiainus, nibil jam nos ‘Acdcleetet_ in inflmis, qui Patrem habemus in carlis. Ethoe nobis est magnopere perpendendum, quia is qui placidus ascendit, terribilis redibit, et quidquid nobis eum mansuetudine preecepit, hoe a nobis enim istricione exiget. Nemo ergo indulta poe tempora parvipendat, nemo euram sai dam valet agere, nogligal, quia Redemplor noster tanto tune in judicium distrietior veniet, quanto nobis ante Jadicium magoam patientiam prerogavit. thee ita que nobiscam, fratees, agite, hac in mente sedula cogitatione versate , quamvis adhue vivumn pertur= Dationibus animus Auetuet, jam tamen spet nostra: anchoram in eterna patria gite, intentionem men- lis in vera luce solidate, Bece ad ecelum ascendisse ‘eredimus Dominum, hoe ergo servemus in medi B tatione quod eredimus ;etsi adbue hie tenemur n= firmitate comporis, seguamur tamen eum passibus amoris. Non autem deserit desideriam nostrum ipse ‘qui dedit, Jesus Christus Dominns noster, qui vivit exregnat cum Patre in unitate Spiritus saneti Deus per omnia sweula sszeulorum. Amen EXPOSITIO ALTERA SUPER CANTICA CANTICORUM. PRAFATIO AUCTORIS. Domine, Dens noster, qut ai imaginem et similita- dinem tuam ereasti nos, selicet ad te contemplan- dum, teque fruendum ; quem nemo usque ad fren {dum contemplatur, nisi in quantum similis tibi_ efi- itur ; suramiboni species, quaerapis omnem animain rationalem desiderio tui, tanto ad te ardentiorem quanto in se mundiorem, tanto autem mnndiorem quanto a corporalibus ad spiritnalia liheriorem, ra a servitute ¢orruptionis id quod! tibi soli_deser= ire debet in nobis, am m. Amor_enin fest. qui cum liber ¢st,_similes n, in quantum n0s tii alfict sensus vitw, quo vit de spirit vile, qui, sieut dicit Apostolus, « revelata facie, » speevlans gloviain tuam, cin eamdem imaginem » transformatar «a ny sicut a Domini spirit (1 Cor. 1). » Cum enim amawas quamennque creat ram, non ad utendum ad te, sed ad fruendum in sey At amor jan non amor, sed cupiditas vel libido, sive aliquid hujusmodi, cum dainno libertatis per- deus etiam gratiam nominis, et comparatur miser homo jumentis insipientibus et similis eis eictur. Hoc autem est omne peceatum ejusimale frui etmate ‘uti, cum amat vel rem qusmeunque, vel proximum, vel seipsum, non ad ulendam, ut dictum est, ad te, sed ad fruendum in se. Quamvis et proximo et seipso frvendum sit, sed non nisi in te, te vero, 0 vita met honum omninm bonoram, et in te, et in 1, dim per ene in conseientia; per juslitiam vero viget in operis materia. Libera eum, in nobis; ut easte amet Sponsa tua, anima ina, donata sanguine two, pignorata spirita ‘uo, Ut inter vite hujus seramnosas pressuras in tuedio peregrinationis suse a (e et prolongati inco- Jatus in terra aliena eantet tibi amatoria sua, spiret, et levior ei fiat dolor suus, alliciatur tibi, et interim obliviscatur ubi est, accipiat aliqu quod inteligat quod ei deest, Jam tempus D ali, jam vonit tempus, eum lactasti eam, et eduxisti in solitudivem, ut ibi loquereris ad cor ejus. Loquere ergo, el dic ad eam et ad cor ejus: « Sa- Jus tua ego sum (Psal, xxxts), » die ut audiat, in= spira utsentiat, da ut habeat, ut benedicant tb interiora ejus, et dieant ibi omnia o8sa e]us ne, quis similis 1bi (ibid.), » o-adjator ejus eX susceptor, et in alloguio tui solius confusione confundantur multi qui dicount ei ¢ Non est salus ill in Deo ejus (Psal. 1). » Colloquio tuo amor, si hon est, fiat; si est, creseat et invalescat, doveo PL fo