Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
TOMO VI.
LA SIMBOLICA
Ó EXPOSICION
POR M. MOEIILER,
t r a d n c J d a «1 f r a n c é s d o l a c u a r t a e d i c i ó n
a le m a n a , y d e l fra n c é s a l e sp a ñ o l
P O R E L P R E S B IT E R O D . A N T O L IN M O N E S C IL L O .
T O M O I.
M A D R ID : 1846.
Imprenta de D. José F é l i x P a l a c i o s , editor.
T T & 1 M .&
Pagi.
El traductor español................................................... v
Prólogo del traductor francés.................................... xiv
Prefacio del autor........................... ........................... xxu
INTRODUCCION A LA SIMBOLICA.
LIBRO PRIMERO.
CAPITULO PRIMERO.
CAPITULO II.
Del petado original y de tus consecuencias.
§. Y . Doctrina católica sobre el pecado original.. 65
352
§. VI. Doctrina luterana sobre el pecado original. 92
.§• VIL. Observaciones so.bre el paganismo relati
vamente á las contrariedades en las dos iglesias. 108
§. V lll. Doctrina reformada sobre el pecado ori
ginal.. ■.......................... ........................................... U S
§. IX.. Opinion de Zuinglio sobre el pecado ori
ginal........................................................................... 124.
CAPITULO III,
C ontrariedades *n la d o c tr in a de la justificación.
i.
IJf», objeta y fuíotri de lu S¡ml>6l¡c*. ,
II- i
Símbolos de los católicos y de los protestantes.
S. I-
SíittWoi católico*»
, *
'.'■■■'I' ■ :r / ••'■■ ■ ■ :• ■
CO\TnAU,IEDADE9 D O G M A T IC A S E X T B E
O A T Ó L I fiQ ^ LOS IIlT fiH JV N O S ¥ LOS E ltr
' FORflAtíOS.
«:l -) ■. ! «>* - • - . <•; j :j>- .w
. ;■ l. --1 >«:!,
CAWTCLO PRIM ERO.
• .>••<1:,; MÍ • - ->-m V •: ' * !
foMrhtUáídde* á i fa doctrina sotfe,et piado primitivo
1 del harttbfé, if sobiré d úrfgen del tftai moral. .
-1>?•, t:¡ í;' ’ •’ ,• >"
¿ '1 .:
* É iía jir |inni'í('«t) j r l ham b re't* ¿n n lid o c lr in i i fa ló lk n .
t-;-¡r.I , ' i .<• , .• ; • • !
1/ ' Se^un i^iié sW ex#miiirf lá htalofift de Ia humanidad
b«jt> fel aspecto «rttéAiro rt protestante, ven establecerse
rtirisécüericia^ ehternitiente opuestas deflJe el primer
hombftí tiAistft fe entrad» d<*T gfeirefró'hiitnano cfti la otra
vidní'j ann htá primeros momentos de esta se presentan
A nuesltri Vist*: dé ím modo muy diferente, según qué
kM examlriarrtóft á la luz del cátol teísmo 6 ’i la del i>ro-
tesiantfortm (*).
Al f>tfrrci(tf<5, ea1verdad", no tenían loa partido? en
mañ&a ftTgifóá !ta conciencia de un antagonismo tn^i
com pleto: porque las revolucionéis religiosas como Iris
polftteái ífó áe eoltsuhMn ®’¿un tín sífctema ftmváilrib
( 1 ) . 'f c t l t é t t y t i i :G¿tiéi; éJ m . ’ O p p k :e d ¡ J e n . t o t n . 1.
p . 'Q S V n Q u a r e s t á t n a n i ü s ju e titia m n o n e sse q u o d d a m
d o iiu m , q d o d ’ á b e x t r a '* c c e d e r ¿ t , s e p a r a f c u m q u e k n a
t u r a h ó m itiis lrf o é s a s i c & rn ó s e e x p l i c a b a n l o s e s c o l á s
t i c o ? ) , ? e d T u ii& e V e r é h a t n r á l f i m ; u t n a tu ra » A d e d ilig e r e
l> e u t n , c r é d e r e D e o , c o g u o s c e r e D e u m & c .» 1
LA SIMBÓLICA. 65
le peuélrsdo de á m o r, de tem or de Dio», y sumiso eo
lodo 6 m i voluntad (1). Los teólogo** católicos, al contra
rié, distinguieron cuidadosamente entre estas d o sco w ; f
para precisor bien sil diferencia llamaron imagen de Dio*
A lu Facultad religiosa , y semejanza con Dio» al desarro
llo de esta misqpa facultad (2). Veremos tos consecuencias
Hí,
' -- 5 .: IV. •• *
De U « m ía del m al m o n i. «
§. IX .
C A PITU LO III.
Contrariedades en la doctrina de la justificación.
§. X .
EiposieioD g en e ra l de la m an era con «]'u» el (som bra le ju s tific a Rcgun
la.» di Terenlcs c o o fc iio u e l de fe.
S- XI.
De las rtlatione* «U la a.rti<i<lnJ di vino j <1* la o tfifiJ tJ b«nuoB ffl li
regeneración, legnn pl «i «lema ciilAliro ¡r el InUrano.
S X II.
PBftnni Jfl los rrío rm xloi 10I1M It» r*l«c¡OM« ile In g rácil fon In li
bertad. l’rciLiliiitcion.
§. X III.
*
siluro, etc.» Melanchthon usa de la palabra cor por la
de vo lu n ta s; porque á su parecer el hombre no tiene
propiamente voluntad alguna ,*io tiene sino inclinaciones
y apetitos.
(1 ) Loe. cit. p. 138: «Annon sua q u s ru n t sanctif
Annon in sanctis amor eBt vita», gloTÍffl , securltatis,
tranquillitatis, rerum ?» Asi nuestro doctor coloca en la
misma línea amor gloria e l amor securilatis >tranquilli-
talis ; como si no hubiese diferencia alguna ontre estas
dos cosas. Mas abajo designa todavía el amor de la gloria
bajo el nombre mas -enérgico de x m lo h a : añade que
los parisienses (los doctores de Sorbona como representan
do la teología católica) no tienen consideración alguna
adaffeetus internos, que no consideran mas que lo» actos
exteriores; mas él ha respondido delante de Dios de esta
aserción ó aserto.
(2) Auslegung des Briefes an die Gal. (Comentarla
sobre la epístola á los de G alacia) W itenb. 1556. i. par
te, p. 2 0 2 . b.
(3) Calvin, in stitu í. 1 . m . c. 3. § . 1 0 . fol. 213. Sin-
embargo se expresa con mucha mas m oderadon. <
T. f>. 11
16a LA SIMBÓLICA.
le e x te rio r, y no penetra bastante p ara c u ra r su
coraron.
Sin em bargo seriamos injustos hécia los luteranos
si no añadiésemos q u e , según su d o c trin a , el hombre
justificado debe convertirse, m archar en el camino de*
la justicia y llegar h la santificación. El fiel, A quien su
conciencia da testimonio de estarle perdonados bus pe*
cados, d e b e , por un sentimiento de gratitu d , cumplir
Cada vez con m ayor fidelidad la ley divina. Calvino re
conoce aun (tan to 6e acerca é las Teces el dogma cató
lico) que no pudiendo dividirse Jesucristo,'su unión con
el hom bre produce al inferno tiempo la justificación y la
santificación. Asi el Del reconciliado con el cielo es ad
mitido en el núm ero de los hijos de D ios, y t m f o r -
mado en imágen suya ( 1 }.
No obstante, por consoladora que sea esta doctrina,
queda siempre una enorm e diferencia entre lo s^ató li-
cos y los novadores. E n efecto, el requisito esencial se*
gun los protestantes es q u e el hom bre esté, unido ex te-
riorraentc ñ Jesucristo; ae modo que habiendo llegado
el cristiano á eBte grado de vida espiritual, puede des
cansar tranquilo y detenerse en la senda de la justicia;
ademas debe estar seguro de su salvación etern o , pues*
to que los reform adores, perdonándole sus pecados, le
abren al mismo tiempo la p uerta del cielo (2). M as no
Dt la fé jtíHijiúantt.
§* XV.
Uarlrioa celólici.
§. X V I.
f l o i l r i n u lu te r an o y r e f o r m a d a r n c n i n to I la T*.
£.X.VII.
K iaiiien ilü -l.n pruiibus ss|u ‘f> iU l¡'
(1) TVim. «e;*q. c u tí. art. vi: «Idem est g ratis in-
fusio, et cuIpac remissio, sicut idein est illuminatio et
Itnebrarum expulsio.n
(2) Solid. Deelar. in. de lid. justif. §. 23. p. 659:
«Ñeque contritio, ntqut diltetio, nc<r«« ulia alio virtus
est illud instrumeiitum, quo gratiain Dei, merititm Chri-
st¡ et remissionem peccatorum apprehenderc el accipere
poRsiimus.»
tí. c. — t. v¡. 13
104 LA SIMBÓLICA»
§. XY1II. ' ’
E i í ruco du la s p ru eb an d e ilu e iJn i da tu p r í f l i t a .
* *
m? novit, nisi qui accipit, quia se. ¡11*3 , qui accipit, per
quamrlam expericntiam dulcedinis novit, quam non espe-
ritur ¡lie, qui non accipit. Ista4amen coguitio imperfecta
est. Unde apostolus dicit i. ad Cor. iv : ISibil rnihi Coiis-
ciu» sum, sed non Ln hoc justiUcatus sum etc-v .
(1 ) Calvin, hmiitut. 1. m . c. 2 V. §. 3. fol. 353.....
kE oqite exitialior est hícc tenlatio^ quod ad uu)la<n aJiam
prop«nsiores simus fere oiunes......Qu« si apud qujum-
piam semel invaluit, aut diris formentis raiseruui per
petuo excrutiiit aut reddit penitus attonitum.»
LA SIM BÓ LICA .
su morí da entre los hombree (1). Según ..el oráculo de
san Pablo , es cierto» el espíritu testifica que «omós liih
jos de Dios (-2); pero, esta voz interior-et tan frágil,
tan débil q u e , en et sentimiento de bu indignidad,
apenas se atreve el fiel ó oiría. Ocultarse á 6tw propios
ojos, querer permanecer uplnislerio pora si' misma,
hé ahí el carácter de la verdadera, alegría en el Señor;
y mientras moa humilde es el hombre, y mas se eleva A
ud alto grado d& perfección, menoa,se atrevo á alabar-
las dos partes. Ei* este sentido 110 puede habot cuestión
sobre ci mento, ante Dios, puesto qué nada le ofrecemos
nuestro, natla que;po hoyamos necibido tleól; por cense-
cuencia npnqs yusivo de io suyo en cambio de lo que lo
damos.' Pues si la sagrada Escritura habla recompen
sas reservadas á la virtud ; si dice que cada uno recibirá
según susobriis, Soló se trata >de una jnsticij y mórilo
condicionales. Loe. cit. Q. cxu. art. i: «Mamfestum est
autem, éfuod ínter Déurii et hominem est maxima ¡nre-
qualitas, in ¡nfiuitum enim distant; totum quod est lio—
mini9 bonum, est ií Deo', nnde non potest liOiuiliis a
Deo esse justitia seeundum absolutam ajqualitalem, sed
secimdum proportioiiemqnaitdani , in quantum sciticct
uterque eperatur secundnm inodum suum. Modus auteül
et rnerisnra.humana virtutis tioniini est á Deo, et ideo
meriluiti hominis apud Deum esse non potest, nisi sc-
ctmdum priERuppositioitem divina; ordiiiatlonis: ita se. ut
id homo cónsequatur h Doo, per suam operationem,
qnasi mercedem , ad quod Den9 ei virtutem opernndi de-
putavit. Sicut etiam res naturales hoc consequuptur per
proprios mu tus et operationes, ad quod á Deo sunt órdi-
iiatic. DiITerentertamen, quia creatura rationalisseipaam
ínovel ad agendum per libenlm arbitríum , nnde sua á c -
tio habet ratíoncm ineriti: quod non est in aliis crea-
Uiris.» *
(1) Respondiendo á la cuestión sobre bí podemos lie-
par al cielo sin la gracia , y si nos hacemos dignos de él
con dicho auxilio, el mismo doctor escribo estas palabras.
Q. cxii; a r t.n : «Non potest homo mercri absipie gratia
vitara aeternain per pura- uaturalia, quia scilicet meritum
hominis dependet pneordinationi divina. Actus autem
232 LA 91MBÓ1.ICA.
§. X X III.
D o c lr íu ii p u r j a lo r íu en iq b re la c io n e s eoo lo ito c trio a c a l 6 l¡ n mUj
Iu juiliG eocion.
$. X X IV .
C on ir u r i ?d « d rn la noeion ¿e l e r i i l i t n i i m o ,
(i) Lulhór. A ati eg. dei B rief. <m die Gálat. , lugar
citado, pég. 257: b. comp. U nterricht, wic tíos i» Biicher
211 LA SIM BÓLICA.
La doctrina de M elanchthon no es menos estricta ni
menos sorprendente. En algunos pasajes hace sobresalir
en alto grado la verdadera nocion de la libertad cristia
na. Dice, por ejem p lo , que la ley ceremonial está revo
cada; que el fiel m archa por la recta vía movido libre-:
mente por el espíritu divino; que no cum pliría menos
los preceptos, cuando 110 le fuesen impuestos exterior-
m ente. ¿Q u é es pues la libertad cristiana ? Es la obe
diencia voluntaria á la ley de Dios , es la exención de
las cadenas que el pecado habia echado alrededor del
hombre. Ma9 bien prouto volviendo al dogma protestan
te , el reform ador distingue dos cosas en esta misma
libertad: la p rim era, que el decálogo no puede conde
nar al pecador ; la segunda, que cumplimos la ley por
nuestras propias fuerzas (1). En fio expreeáudose én
§. X X V .
§. X X V I.
$. X X V II.
R e la c io n e ! ilol |ir u ü » ( in li> m o uon p I g i w i li i ’iam o y can a lpuno* s í i Iih iiu
p m L h r iiU s ilc ln r d jiI im 'ilia. [IÍí I í i k Íuu m as pra ci» » o n lr g 1j J n r lr im
Z u in g lio y In L u ti-ro.
C A PIT U L O IV .
S- X X V III.
Dcelrinm ealAlict HJlra loa Mcranuaklot en g e n m l.
§. X X IX .
D o c tr in a lu te r a n a to k r a la s la c r a m e n lo s en g e n e r a l C oD accoeocía d« e a li
d octrina.
(1) Confess. A u ffu st. A rt. x iii : «De usu sacram onto-
m m doceut, quod sacram enta instituía sin t, non modo ut
sint notffi [irofiíssionis intér lio m ines, sed magis ut sint
signa et testimonia voluntalis Dei c ria nos ad excitandam
et conlirnmmlaii fulem in liis, quí uluntiir , proposita,
ltnque utcmlum est sacrámentis, ita u t fide accedat, qua:
credat promissionibus, qure per sacramenta eshibcntnr et
ostenduntur; o A poloy. p. 1 7 8 : «Sacramenta vocamus
fita s , qui liahent mandalum D ei, et quibus addita est
promissio Rratiíe.n p. 20f>: « Sncramentum est ceremonia
vel opus inquo Den* nobis exhibet h o c , quod oflert a n -
nexa ceremoniíe gratia.»
(2) Marheineke confiesa lo que acabónos de d e c ir, y
«Hade que la diferencia en tre las dos iglesias consiste en
que los católicos dicen: Los sacramentos contibnew la
LA SIMBÓLICA. 281
§. X X X .
§, X X X I.
D oclrin t Je Zutnglio ^ de Cnlvino «obro lo# • ic r tm c riíu .
S. X X X II.
$. X X X III.
§. X X X IV .
r e ? , £tn f a r á ‘n a v r ^ v ripw'j. »
El CofOí « R a í Jtórá t¡k>■irvtu/Uirtf tfau. »>
El sacerdote: «avu «xu.kgy raí xapSías.»
El coro: «EKiuív -npeí tw Kúpwv. »
El sacerdote: «Eijoajír™-j /aív Kupíu.»
El coro: « A^nv XjlÍ Sly.o'.ió'j íCTi-Trpas’xcuííy ITaWpa vw» xai
a>J0V líVcOjUi , TpiJlíi* ifMOdlKílO't KCtí CtXÚpcíTSif. ))
El sacerdote: «Aíjrv xaí Stxmw y¿ vjwjv, ffí ivXnií», ere
aí»:Iy, <tíi ii^Tpíor-ty, o"£ 'TTjuo'xw 7y £i» ttol'jtí TÓiru) t5s Sícito-
Tci>.? íflw> ffí1 váo tí 0í¿í áv¿x(fif«íTflf, árrí¡’iyjrtTtfí» «topares, axa-
TÓX«rrT95 a:f ¿w, wcayTi'í gjm, y, t, X.
En la liturgia de san Basilio (Goar Euchológ. p. 162.)
la primera oracion de los fieles está asi concebida:
V J.V KÓj'íi xa-ríS’íga; ñ.uiy t \ tí%ya. t j u t í r?r? er^Tflpíxr fiut7 -
r r íf í w v , c u xam ^iiLK Tas rfpío.f tc-t>5 r a m i v o v í ' x a i ávu£nu<; ^sCXn-jq
324 LA SIMBÓLICA.
davla la victim a de propiciación por los pecados del
mundo. E n efecto, para expresnrnos con In precisión
posible, el Bacriflcio de la cruz no es mas que una porte
de un conjunto o rg án ico : toda ta vida del Salvador*
sus acciones, sus padecimientos y su m uerte no forman
a o j i y í y v í f f & x t \ i i T o ú p y :<j í t ;v x y í:j ero u é j a i a . T T r ’r í t j . itj íx á w
<¡y> íju ¿ s t i rsü ¿ ríjv U v ¿ v ¡j l x t í í f tí i r o S i í i m 'j 'i& v t w -
T fíV , w «)iara.)(pÍTüS tr r á u r íí í ’j w t t i t j r ? $ a y i ¿xf Sáfyis ex j , w pflíá-
y a juív a : t é j 7 í a» « iV tr i u í. 2 u r a p eí 5 r /c ^ u « T a T rávra. ó w án.
A Íi KÚf,í£ m u C ttej t u v í/AfTípwv' b j j . u p r i ' . p i á . T t í v , un i tw v T4V XasEi
á j 7 í 0 ^ á r u v , $ÉXTnn y íy v if fá a j , rrrv Owi'iav. ñ/¿w n, ja ií .e ü w fc s J tK -
ro v Í vú tu Í ') a av . »
Hé aquí la oracion del ofertorio (p. 164-) :
« VÍ'jpLL ó 0 ío 5 n.uüiv 5 « r i j a ! í / z a ? , kou ¿ .y a y u v c ii t t o rv
r a j T n n , 5 Ú TTíítíSa? íi/tí¡» ¿S 'ju í f í í f f « r n f i x v , é % x p t7 & n ív& tydV
oUj-avícow /jLuffTífícov á7roKúcXii}jív. crtj a e é lfir v o ^ íiuíf e¡<¡ rrw Z 'r j i -
§. X X X V .