Está en la página 1de 12

3| Computuseít talispropricdiitus maninlis: íiniftr a íituí-"

tur3cjuia prompnor eft ad Computandum.

lietra Domini- El aurco nume-


cal deíle Ano de ro dcflc Ano de
M.D.LXIX.ha M.D.LXlX.tc
liaras cia prime nemos en cfra
racaíadelpuesá rucda.enla pri-
h «fr. que es b. nicracafadelpu
es dela.+. que
fon XII.

^"Arte dei Computo nueuamente cõpueíta por e] Bacliillcr


Hieronymo de Vale cia, muy vtily neceilan.i a todas las per.
íbnasEccleíiaO:icas,yno menos aios eftudiátes. En laquilfe
cótieue el Áureo numero,Letra Dominical, Fieílasmouibles
cócurrentecólaluiiajQaatrotépoL-aSjVelaciones, Nonas,I-
dus,Calédas301ympias,^Era deCefarcõ las Indiòtiones. Y,
vnatablá^orlaqual^petuaméteíefabi-anlasfieílasmouibles
década vn ano." Agora nucuamétecorregido d muchos erro-
res porei Liccciado Baenauétura Ceruantes de Morales.
LPRESENTE CLa terecra nos dcroucftra lasficfras
tratado tienc qua mouiblcs.y el cor.currcntc con la lu
yjj. tro partes princi na,y la letra feriai.
<j^l $^B$^ piles , diuididas j

Y^é'f^^ylf. Por^llscapítulos. CLa quarta nos declara las quatro par


1
fc?f lffi5|4\' C La primera par tcsdclaiio.cõ las quatro têmporas
Krf^/Q^SSr, te es dela diiiiíiõ Velacioncs,Nonas,ldii$, Calendas
tiepo, y dei circulo lunar. Olympias,Era de Ccf-r: >' 'ss i".di*
CLafegunda dei circulo folar, porei clriones.Con vr.a tnbl.i perpetua pa:
qual fc {'abe Ia letra Dominical. ra ias íicíbs m^-iiWcs,
Ee ? GCAP:
Arte delComputo.
M.O.LXíX. IianpalTadofeysmlt
CCAP.T- Dela diuiGon & fetecienios y ciiicucma y ocho a
dcltiempo. nos.V"dcver. Quingcntos dicies
cumbisccnUimminusvno.Anr.os
CElprimcrmandamientodc nueftra dic abAdam donce ucrhum caro
" ley Euangelica nos obliga a amar a factura cfLE! qualdiuiden los de-
Dios,)' para amar y feruirlc fue na» flores endiez partes, mas fegun cl
tura humana criada, )' para cono- Gen.diuidcfceneftcmodojConuic
cerlcestoda fciencia ordenada, ai neafabcrjcncdadcs, de las quales
qual no podemos bienfetuir.nl co Ja'primcra contiene quafi três mil a
nocer.finb en fu morada, Pfalmifta nos,)' fon fietc,fcgun los antiguos»
teftante.PfaU7.DoiTJÍnusindoini La edad fediuideen AEuo,quefó
busfuis cognofectur. Et in domo milarios.El^uoenfiglo,qíõ. ioo.
domini (tcllc Auguftinojquatuor anos.El figlo c indicliones.uiy o cir
funtneccíTaria.Gramroatica.adver. culofon.15.anos. Yla indiaioncn
baDci cxponenda.Mufica, adlau j.Lnftros,)' cada luftro en.J.anos, y
'des Deicantandas.lus c.-.nonicum» cada anoeni2.mefcs,y cada mesen
'< ad iura ecckfiaftica difeernenda. 4. Semanas, y cada femana cn. 7.
Computus,ad fcfta mobília inueni dias,y cada dia cn.4.Qnadrantes, y
endat cada quadrante cn.fi.Horas. veada
CComputus eftfeientiacertificandi hora en.4.Puntos, y cadapunto en
tempusíecundumfolis&lunxpro 10.Momentos, y cada momento cn
grellum. velelt fciêtia diftinguedi 12.Minutos,}' cada minuto en.28.A
- tempus cerra rationc.&dicitur a có tomos. Átomo es el que no recibe
puta.as.no quia nos doceat côputa en fi diuifion.Y deite modo es el ti
rc.fcdquia computandumdocetur empo diuidido fcgun la diuifíonal
Et eíl duplcx,philofoplialis & vfua cõputoccclcfiaíticoneccíTaria,cu-
lis.fíueccclcfiafticus.philofophalis yoinueutor fue Diony fio Romano
eft,qui miilanidimiiuitioiíern tem abbaddelaorden de fant Benito,
por remediar a los.facerdotes q era
poris aniittit.&cft infullibilis. Vul
gaiis computus íltic cccleíiaíhcusi obrados a faber c! calculo pafeu-
aldctosfieftasmouibles.poneglas
eft feientia temporis, diferctiua fc-
de attrologia.porel decreto dcl pa
cudú ecclefia: vfuni, & cft fallibilis.
CTempusfecundumphilofophupliy pa Viftor,en-cl qual fe cõtcma que
fccelebraíTelaPafciiaeriOomiiigo,
- ficoriini.4,cfl. mcnlura motus fecú-
,. dumptius&pofterius/c\-fccúdum en memoria dela fanfla rcfurre£tio
Moifen. Tempus eftquo mundus dende Jos.14.dias de lunagaíla,"»
incipit: íc quo tnundusfinietur. mudo los vocablos matliemaiicos
CEÍteticmpocontado dendejacria- cn otros ccdcfiafticos, conuienc a
dondcl inundo, hafla çílcaiio de íabcr,en circulo foJary ]unar.fcl j0"
Arte dei Computo.
lar nós enferia la letra dominical. Y ©Laplatica de cflosvcrfoses.quepai
el lunar es dorideíe ha de aíTentac ra faber el Áureo numero has dedi
y Ia conjunftiondc laluna;:.cuyas uidir los anos dende cl ano dei naf
, partes llamamos áureo numero. cimicto de nueftro Seiíor lefu Chri
fto.IiaCta elanoenqueeftamos, o
CC AP. II. Del circulo lunar; quiíiercmos faber dc,20.en,2o.y de
y áureo numero. 20.quítar.io;y tomar.r.y de,4o,2. y
C Eftecomputo.principalmente fuc dc.ioo.y.y deM.D.diezyocho, y
ordenado para faber las fieiras mo- la computacion hechade los anos
uibles.que cada ano fe varian, con • tomaras vno que tenian los Roma-
uiene a faber laScptuagefima.Ceni nos de Áureo numero antes dei na
•s za.Pafcua.LasLedanias. Afcenfiõ* feimiento de nueftro Senor,y ayun
pentecoftes.La T"'nida4 y Corp' tarlo has ai numero facado.
IChrifti. Y porque efta arte ferige Citem que para affentar eflc nu mero
por el Áureo numero y por Ia letra en la mano. como cila pueflo en
Dominical; primeramente fera rà- cada vn mes enelCaIeil^ar:o» 'ias
Zonquccftasdos cofas fc declarcn le de partir en dos numeros.en nu
y prinicro el Áureo numero,que es yorycn menor.El mayoresdc, :?..
cl notificans.el qual ha de preceder hafta.19.Ycl menor cs.u.y deay a«
ai notificado,queesla!ctra Domi- baxo.AI inayor quicaras.n.y ai me
nical. nor darás .8, con nil.cn la cafa fi-
CEl circulo lunar centiencen, fi.io.a guientc.Las catas fõ las .7. jnnturai
no» folares.porquccn tãto ciempo de los dedos.Ios quales fon.y.fcili-
' 'lalunaenfuscoiíiníliones y opofi cct.pollex.Indcx^Viedius.Mcdic','
i^cioneseúplcfus^dincrfidades.ydcf- Anricularis. Y para la letra domini
pues de los.19.anos buelueotra vez cal tomaras otroj de lama nojderc-
. alasmcfmas.y aiifianda encircu- reclia.clqual fc dirá fichis,y comen
. lo.de vno Iufta.19.ydc.r9. a vno, y çarasacontardendclajuntura dc-
no paffa de alli. baxo de la rayz dei pulgar.con.ió".
C rí.y, nil. 13.1. nil.ro,nil.iH.7.nil. if.4.
GDcl Áureo numero. nil.i2.i.ni!.9jni(Ji7.6.nil.i4,3.nil,ir.
nil.i9-8.
xjtureuinumeras hifterfilutefí munifeftut \ CNota efta regia que ai cueto mayor
Ignoras ntimrrum qnilitn*denitAt ortum. quitas n.y ai menor das,8. con mi
FcrYtrenot D mim abortu diuidet annos.- ■ en la cafa figuiente no tienc verdad
f'tjinti\m cètu q«;«j duodenos àà. tibi mi • en I2.h]garesencl Calendario.vn-
Ha m ere finito[ DÍon)fio\(lente itdde~\n'i (lie de per biffenà loca 11011 efi; regula
\nditrttisaMna^mnumsfirmihiturifte, veras
Si numero minori das oíií.maiori toile udeci GLaprirn:ra fallencia es cu la'prime
S«£ raiicc follicis *fío iungere debes, raf.de Febreo.queendpde aunda
£c 4 citar
'Atrelei Computo.
eftarcfpacio immedíat^eflan.ií? 16.) ciimplido cl numero dejos a-
La fcgunda fallcncia,cs enla prime iios.aflentar lo cnios cn las jíífhuas
ra c,dc Abril, que adõdc aui.i de e • de los dedos et la mano íinicfrr.i,'prí
ítarintcruallopr;ecifc,eftan.i6. La cipiando de lapiimt-ra júc"hira;dcl
3.fallcncia.es cu la primera a,de Iu- Índex en la pane àc dentro dela ma
nio,qncadondcauia deeftar efpa- no,con vno ai traues.dando a cada
cio,cftan.ió.La,4, fallcncia.es cn la junaura fn aiio.hafta fenecer cl nu-
• primera d,dc Agofto, que adonde mero dclos anos que tcneys,o quo
' auia deeftar iritcriiallOjcfrao.ifí.La » rcysdel circulo íolar.
5.es cn la primera c,ct Oc"hibvc,'que OTDElitera Dominicali. '
dondeauia de eftar interunllo im- Cs!ertum litcr* dominicaltí feire cupts,
mediate,eft;i.i$.La.<S.es
lllCUIdll)S.LI..I.l}.l~a.v.>-> cn la prime-
w. —r
Ver
*.w.w terdenos dnl.t nátiuitate cópHttt
...... < . annos.
..

ra g.de Deziembrc,que hãde citar guorít\wgiiitiorlodl-pttsjuesrertnebts,


2.numcros : los.13.)' los.í.cn »'»g Dant cento cctolis,&~ niillt Dtctmbris^
Lasotrasó.fallenciasfe házêen Iu Et de mtlle O quingentitMi octo tetiths,
]io, y cn los mefes ílguientes liada gnos in iunetum digitonl frated fituabis.
Dcziembre.cnfinde Josquales bê gomistan)ator.grcgis,tceit.c(cas.dari.cttctui
prcdefpucsdc.:r.immediate fc po J>t>fl aureit numera /itera dominicalêlocaíis
nen.19. QttJAterminm cr^efihnócdebmKtiir codê.
GCAP.III. Dd circulo folar C Litcra Dominicalisàdominicodic
y letra Dominical. appIlatur.Dominicus dies à Domi
CEI circulo folar es cfpacio 3.z2. anos no faluatoris noftri ]-cf«Chrifri_reí«
folares.) no porque el foi cn cfte cf- rrec~h'one à mortuis,nomcaccepit.-
pacio de tiempo cumpleíu circulo Dominirefurrcfliopromifit nobis
, próprio porjcl orbefignifero, paíia ffteriíam diem.qui vocatnr Domi-
' do porlosEquinoclios y Solllici- nicus.ôc ipfc videtur propriè ad Do
os:láluo que la letra folar, aliás Do minumpertincrc,quia co dic Do-
minical,en efpacio de.:S\anos ciim miiins rcfurrexit.l n hac dic mudus
pie todasfus variedades,}'buelue a fumpfit exordium:in hac per refur
íuprifHna forma : y por las partes rcftioncm,& mors interitum,& vi
deite circulo deprendemos los bif- taacccpitprincipium.videdccou-
fcxtos.y la letra dominical de cada fccrationc.diftinftione^VbjIiabc
■ vn afio. tnr.DicDiiicã ob vencrabilcRefur
CY para /aberen claílo quecftamos. reírionc Dni noftri leu. Chtifti.no.
o fi quilieremos faber quantos anos fohím in pafciíacclcbramiis.veru c
fõdclciículo fola-r.anemos^dccõpu tiãperfmgulas licbdomaiUs rnlius
tarlos anos dendcel nafeimictode dieiimaginemficquentamus. _ ^
jjucilro Senor kíu Cliiifto de.50.en CNota q tciieinos.7.1ecras 1 Jomínica
-- 30.Y de^cquitaremós. 28, y toma- Ics:cj firne ardias Ãbfcimna.ypa
icmos.j.y de,ío.4.d.e.po.<),)' de.100 cada dia fu lctra:y pacaa*íc«ra íu
Arte <5cl Computo,
diaio.Las diftiones fo cftas.Bo nus dcniio de lá mano fhucftra, contan
Amator,Gregis,I?ecir, Efcas, Dari. doaltraucs, dando a cada juntura
* Cunftis.dcformaque la primcra 1c- .fnanoliafiala.c.Y dcfpues afsitua-
- tra de cada diflfon es la Dominical raslasdicliones.y la diclion que vir '
> Afsituaraslas diftiones díftc mo- . nicre a la junttna dcl ano cn que e-
doeu la mano.En la primcra juntu ítas.fu primcra letra fera Domini-
ra dcl indkx cn la parte de dentro d cal cn cíTcanOjfacarla lias day,y aísi
i Iamanoafsituaras,boiuis,porla tj.1 tuar la has defpucs dl áureo numero
.' di&ion (c entendera cl-pnmcraiio CCAP.lIll.DcbilTcxto. .
■ • dcl circulo folar»' cn cl medio aiiia- íSExbcíremomentoiumfitbiiTcxtus*
tor.porcl fcgundoano.yafsi dirás & dicitur caufa nominis,quia bis di
acadajuntnra fn diclion por den- • citurfexro Calendas Zvlartij.i.duos
tro y dcfueradcla manojiaílarque r J diesprovnonnncupantesjtuncbi-
acabes la mano.(aluo que cn las jiin i. eflcxtns crit, quãdo ânuos Vjyii per
turas dl articular dexai as dos diclio ; ; .quaiuorptcs.arqualcsdiuidcrcpo-
' iicsacaufa dei biíTcxto que viene teris/vcl quoties annus cycli folaris
dc.4icn.4.anosi Y dcfpues miraras vencrit ad iunfturas auricularis.
. ladiclionqucviriicrcalajunturad? :€1£1 qual viene dc.4.en.4.anos cncla-
•• dcclanodelcirculoícncício-,quefii ■ 'iiodctfo. _fcrabifíexto,ycn todos ci
primcra'lerra fera Dominical cn cf- los otros anos multiplicados, de, 4.'
icafio. facar la has de ay. porque la cn.4.en cl qual ano tienes dos letras
júturacn donde la liallaitenoesfn vna cfpecial que firue de ano íiueuo
cafa,miraras en qual dedo cila afsi- .hafiafaníto Mathia.clqual viene
:
• tuado cl aurco numero dcl ínifroo continuamente a.s^.dcl mes deFc-
-r aiio.yfiiuarasJa letra dcfpues dl au brcro.yotra general que finte para
i ico numero enfu própria cafa mas .todo cl aiio.La primcra diclion de
cercana ai aurco ínnuero.las quales las que das cn cl auricular te decla-
cofas fe declara por el verfo fignicte ra la cfpecial.y la vitima. Ia general.-
•CA.b.c.cxtra.d.e, í, inuis,g,<iiicci;:fti- Notaq afsicuaras primero la letra
právDcmodoqnc los cabos de-los general y dcfpues Ia cfpecial, delate
dedos fon las rafas de la g.y las jun cila gcncral.en Fn própria caía,y por
tuias fíguienres por la parte de fue- la-cfpccial facaras la Septuagcfima,
ra de la mano/on las d la.n.y afsi da y por la general todas las otras lic-
. rasa cada juntura i"ulctra,como vic itas.Lemita la regia,que fi la letra cf
:. porordendelalphabcto. ' pccial eftuuicre íltuada cn los.^.dc»
Citem nota, que pára fabercn.el ano doSjCÕuicucfabcr cn cl index y me
cn q cftaS,o íi quietes faber que letra dio,y mcdio.cm.Õccs facaras la ceni
cs,oferala Dominical, comiença a •za por la cfpecial.De beflemomen
. contar con.i3'-dcndc la primcra jun torú.vidc text.& glof.in,l.ciíbincx:
• fina dcl dedo irjdcx,en la parte de ^lT.d vcibom & mu fignificatfõe.
«iDc fanfto
•Artedei Computo.
«DefanttoMatliía. elaurco numero, que es d/uidir los
anosdende clnafcimicnro de.20.&
tijfexrum fexU Mdrtijtemcre calmX*. 20.y ateimar le.en la mano. Lo.2.fa
■pojlsrioreiieccUbrantur fefia Mdtha car cl circulo folar.que es diuidir los
Saíbatoft yenerir (fednsn alibi) cdebrttui. anos dende el nafeimienro de.30.en
Cld cír.recircrur &iciunetur,in die fc- 3o.yafsiruarlecn la mano^o^.af-
quenti à populo femetur: Iisc cTt iu firuar las diftiones cn la mano,)' la
diftion que viniere a la jnnrura don
ris definitiorvide rcxr.cap.quarííuit.
dcvcrborurn íignificarionc, de el afio dei circulo folar fcnefcio,
CNota cila regia en cuya fubftancia fu primera lctra.fera L)omirrical cn
elTe ano.Yfacaladcaycndondcla
jnuchos folian errar, que cnelaiio
dcIbiíTcxto,eldia quevinierc fan- hallaítc.yafsítualadefpucs dei áu-
fto Mathia, nqueldianolc guarda reo numero.cn fu própria cafa,mas
ras.faluoquclc ayunaras, y clotro cercana ai áureo numero. Lo. 4.1'n-
dia le guardaras yrezaras.vcrbigra quiriraslas ficítas mouibles, )' que
tia.quefiviencenlucucs, digo que es lo principal defterraftado ciando
cu ciíc dia leayunaras: y el Vicmes nos Rneroporla fepruagcfima.ií?.
]e guardaras y rezaras dcl.Nora cila Fcbrerõ para la ceniza.4.Março pa
ra laPafcua.22.Abri!para las Icda-
expoficion, quefi vinicre cnSaba-
do.elmcfino Sábado lcayunaras y nias.z7.y para la Afcenfion.30.Ma-
cl Domingo le guardaras,)'rezaras yo para pentccoftcs.io. y para Cor
deUegunlacolhunbrc dei obifpa- pus Cíiriftíí2l- Y tomaras Io que ca
dorfiescoítumbredcanrcponer, re da mes te da por claue. Y comença
zaras el Sabado.y (1 pofponer.el Lu ras de contar dendcla primera jun
ncs.Y íi vinierc cl Marres de Carne tyra dei dedo índex, cnla parte de
dentro dclaróano.a lalarga.dando
Itollcndas.haras Carncltolleiídas cl
Luncs.y ayunar le has el Marres, >' acadajuntura fu dia, por dentro.y
guardar le has cl Mercoks. Yrcza de fucra dela mano. yacabado el
ras fegun la cofrúbre dei obifpado; mes.tomaras cl orro que dcfpues fe
Citem nora qucel rrafpaiTo de la lerra íiguecontinuando clcueoto.haíta
fchazeel dia de fanfto Marliia.cn quellegucsalajuntura donde Ia le
el qual dia tomaras.t. dias cnvnale tra Dominical eira afsituada.y ay
tra,y procederas por la orden dei ca hallaras Ia fieira mouible que qmfie
lendario.haiTacI Domingo figuien rcs.cn que dia.y a quantos dei mes.
tc.ciiclqual enrra lalerra general, podriaalguno dubdar porque fcne
que fuue hafta cl orro afio. Tò nos da por claue, o rayz. pai a la
Scpruagciíma.iS.y no nos da mas
CLa terecra parte. CAP.V.Dc ni mciios.la cauta es,porqnc miigu
las flertas mouiblcs. naiScpruagelima puede ter de 1 b.
Citem nota,que primero has de fabct abaxo.de ayaribafi. Lamumar3'
Artedel Computo
zon es de todos los otros mefes. juntos fino llcgana.30. quantos di
CNora que los afios que las ficftas pue asfucren, tantos feran dcluna, yíi
den ícr mas altas, o baxas. fon en cl paffan desquitaras los.jo.yquan
de mil y fetecietos. y.trcynta y feys tos dias fobraren, de tantos fera la
< que fon lasmas altas. En cl ano de ' lima cn cíTc dia.y efta manera de cu
M.D.yLXXIII.Íbnmas baxas, ' ento, es para los que grucíTamentc
quicren faberla edad de la luna.poc
CCAP.VI.Deconcur- que aqui no fc ponen las horasni
rcnteyluna. lospuntosni£rados,porqu.irar ma
CConcurrenreesdiftion compuefta. yot inconueniente, y prolixidad.
cuya fignificacion es numero varia Has de notar que la luna es nueua,a
blc.queconcurre con diiierfos nti- • los^o.dias.haíla los.i5»diasescrcf-
mcros.inuentada para faber la luna cicnte,y lo que icfta es menguante»
juictia de cada vn mcs.de qualquicr • aunquèfegunlavcrdad.nicrcfcela
ano.y no paíTa de.50. El qual forma luna,ni mcngua.Y notaras que por
rasdeftcmodo.Enlamano põdras vna bora quctengala luna.conta-
cnla primera junturadel pirlgarde ras vndia,por que eíle es cuento
la parte de fuera.io. y cn la fegunda grucffo.
junttitazo. y enelcabo dei pulgar CAnnus lunaris eíl duplex, magnus,
3o.hcchocfto pondras cl áureo nu &rcguIaris,El magnus tiene.40o.y
mero en cftas três junturas.principi 5j.dias. Él regular es de cada mes.
ando con vno dende la primera jun Efle ano afsi para cl concurrcntc;
tura,y a la fegunda darás dos.y afsi como para laluna.tiene fu princi»
difeurriendo harta acabar cl áureo pio de Março; la qual tienevn dia
- numero dcl ano cn que efras,oqui- menos que el mes, faluo Fcbrero <j
íieres faber, de modo que ft pararc tienc veynte y nucuc dias, y cnel
„ cn la primera jumura, cl áureo nu- aíiode biffexto.treynta.
niero con los.io.que ay fe pufieron, CLuna pauis menfis pridtc triginta ttntUtt
juntando vn numero conotro, tan Stiwpans c({ nièfsjuna triginta hahtlit
to feran de concurrente^quanto mo \llms.iptnfii eíliuoa^ui dátlmatiofini^
- taren ambos numeios.yfipaíTan de
jo.quitalostreynta.y quantos fo- ^"CapituL7. dela letra
braren,tantos feran de concurren-
' te cn cffe aiio;y lo mcfmó liaras cn
Feriai.
lasotraos junruras. CA.dam.de.ge.bat,er.go.cJ.
CNota que para faber la conjunclien fons,ad.de.fe)ix,
dclaluna con el foi, o quantos dias. CNotaquc ellc verfonos enfena, ca
fon de lima, quetomaras vndia de que dia de la fcmana, entra y fale ca
cada mes dei ano, y los dias dcl mif da raes,elqualtiene.i2.di(írioiicsq
fno meSjCon cl concunente,y todos. íiruen a.n.raefeí dçl aúo.. de forma
que
ÀrccJelConiputo.
que 1a primerà letra de cada diótion cl foi fc pone.vndeGencfis.Fiiftt.irri
llrue afus nicfcs, miraras a que dia eft vcfpcrc& manc.dies vmis.Los
dela femana (Irne la tal letra, q cn Romanos lc principian dédc la me
tal dia fera cl ptimero dia dei mes. dia noche, porquccnaquella hora
- Y nota ejeu cl dia q entra el afio cn nafcipclvctdadcro foi de juíricia,
effcmifmocsclpoltccrojfaluocnel ' conuiene a laber nncílro Senor lefu
- ano debiíTexto. Chrifto,}- deílc pri ncipio comença
mos cl dia para leguardar.Los Ma-
CCAP.VIír.Delaiioyfus. thematieps le priucipian dende el
..'mediodia,}'deite principiocomen
4.partes.
çamos cl dia parala hma.defonr.a q
Cf-I afio folar.cs aquclcfpacio detiem clfabado dclpues de médio dia,ya
. po.en el qual cl to! por mowimicto , fecuenta porei Domingo para fa;
• proprio.haze fucmfo porei zodia • berde quantos dias es la luna, fcgu
co.paliando porlos cquinoftios.y tiencn todos los aítrologos.Loscc-
foi.Meios, ybuelueaf» priíheropií clcfiaflicoslcprincipian trilas; vi l-
• todedõJcfalio.cl qualricne.^y;di- • peras.vtcfttcxt.in capií^.dcfxriis,
as.y.6,horasfegii layglefia. ícgúla Avefpcrein vcfpcrá, celebrabms
fabbatavcííra.Ydcfte principio co
opiuion dei Rcy dõ Alfonfo.lcsfal-
tan qnafi.ii.minutos.qes la quinta meneamos cl dia, para rezar, vide
parte dela lioia.d modo qcn.y.anos text.&glof.magifrralem in l.motç
es cl error de.i.hora,en.Tzo.auos,dc Romanojff.dcfenjs,
vn dia natural,)' (íeprefera ycrroha
• íta.q fc corrija.Eftc ano cnricdefccn CDc quatuoranniprincipijs.
dos mancras.o es comun.obiffextil Ver Pttro (Imr.^tfaj, $ inàt faihit» r*
El coniuii ticne.30o.y.tff.dias,y qua mçâatVrbAnui-.^iutumrMSymphinanus
fi.J.lioras.las q tules caufan el biílcx Fej)um clemtntisyHycmii efl caput.crientts.
to. El ano biffextil ticne.300. y, 66.
dias.cl qual fcgíí los quatro putos á CDe quatuortemporibus.
. ]a fphera, qfon dos cquinofiiós y
dosfolfHcins,rienequatro partes.cá CPoS cinercm.Foírpneuma. poíl-fc-
uieneafaber, VcranoiEfHo, Orono ftum fanftsc Crucis Scptembris.'
Iiinicrno.Cada pai te ricne.3,rucfcs. poft fefrnm fanftae Lúcia- Decem-
bris.quarta feria fequcnti.quatnor
cada mes fc diuide cn.3 partcs,cn ca
lcdas,nonas,IdiiS,y tiene.4.fc:íianas têmpora celcbrabis . Iciunanuir
s^ymas dos dias,Y cada femana lienc. inagisin hisdicbns quàm m a"I5.
" 6. dias. veada dia tienc.14.horas.el quia quarta feria Icíi.s Chrifliístra
qual tienc.4.principios.Porquelos dirus fu.tàluda. Infcxta.quiaad
ludios leprincipiandcndccl prin- petitioncliidarorúA-adcx^iiuo-
ncGc'tiHu,Dnspanus.cftmortc,c£
cipio de la nocliCjhatta el otro dia,q palsio;
Arte dei Computo
Grarco.ivoco.toticsrcpetitOjqnot
pafsioncm.Tn Sabbato, quia tnftcs dies inieiclTcntà Cnltdis.ad Nonas
crai.t Apoítoli de moitc. fui Domi- Nam inméhbus,qui habent quinta
itfad hoctex,incap.ieiiinia)c!iOin- nas Nonas,quinquiesveibú repete
aionc.3.& iii cap.Sabbaia.de conte ' batuvcalô.inliisvciò.inqnibustc-
■ crationc.difr.J. ptimarue funt nouar,»fepties repete
CCAP.lX, De miptijs-
batur.Nonx autem dicunturà ne-
yidnentm Deminipnbibct comugwm, osGr.-cco,quòdnou.-e obferuatio-
HiUriuij/rdiixat. nis initium indicerctiir populo, vel
Sebtudgefimayctat. potiús.qnòd omncsno.nx tã quin
OftítHd pdçh* teleudt. tan.x, quàm feptirnansc, diflantab
j^cgatanegunt. idibus.9.diebus. Ncquevcrò nonx
Ctnccdit trina po*tfl<u. . . ânundinisdiciintur. nam punqua
Cci fanftus Andrcasveneritin,'4 jena • nundinx fiebant Npnis,cxinterd»
in Dominica ppeedenti çclcbrabis
ftio Senatus.ne diebns Nonis,plc-
primam Dominicam Aduentustíi bis freqncntia.fcdiliones fierent, vt
in.J.Dominicafequcnti.
CCAPXDcCalgdis,Nonis,Tciibus* docet Macrobius.Idus diax ab idu
ando.i.diuidcdo.quia ditiidit rociv
■ ^nnus (d Aris cx mcnfibui t$ duodcms.
lHnm^frilh.Scmfrcbirfir ifUsnib* fesin duas partes, propemodú ac-
quas, vcl quia dies, qni fequuntur,
' Vant trigtnta dics.teltqtr.s fnpaddtturyn .
1 funt diuiíi denominatique. non à
Pequerum numtrt Fcbruanus exctpiamr.
menfcprxfenti,cuius dies funt, fed
' mm tjHarerftptcm fertm lubertdtes,
àCalendis menhs fequcntis,ctiius
' stdftbiffcxras fuhrir,(upcradáitur\ms.
1
principiam me»(is,™!lndixc\c calendas. Calcndxfunt.
IX fiPongola platich en Romance para
• sex mnuí Mah*tO&btrM»«>^» »> los nueuos cftudiãtes.diuidicdo ca-
muwrin rd^KtcnetXdvfiiUbtt oít*.
davnmesentrespartcs.cnCalcdas,
' Jumeiits tehfW crr.n», iic cjfc cdlmdat,
Nonas.Idus.con três cflremos.El«r.
. xm-tnfntiri debentd mcrftfcftm _
cft remo es el de las Nonas,y es el fe-
^íti diem fritou menjis fupcraddc {efitt*.
cundo dia década mes. Elfcgundo
"CHxctcporisdenominatio de anuo,
cft remo es]d losldus.y es vn dia def
!' • &menfc,fuit prima. Secunda vero
denomiiiaiioàdicb'hebdoinaxJaru pues delas Nonas.El vitimo eftrc-
mo es de las Calcnd as.y es cl dia fi-
ortum fumpfit.Dcniqnc tertia a1K0
'guiente defpues de los ldus. En los
manís magno habita honorc, htp
* ' Calcdas,Nonas,Idiis:&itadicsmc. quatro mefes q fon Março,y Mayo
ylulio.y Oaubre.las Nonas comie
íiumtrifariam.íuic tribus appclla-
tionibusdiftingútur. quorum pnn çan dende los ficte dias deí mes. y;
cipio nuntiabanrur populo fa(ti,or los ldus dende los quinze.Ycn to-
doque faftorú.diftns cft dicsille ca- dos los otros mcfcs.las Nonas pvin
cipio de los cinco dias dd mcs,y los
I2dx ab cuocatioiíc.vcl à calo verbo "" " ldus
Arte dei Computo.
Idiisatrczc.Põgoexfploen cl mes Martij.vel ad idus Martias. Ypor
de Março.porqes cl prímerojfegu el mefmo modo lo boluerss d?Latiu
• , laantigua obferuãcia, verbigratia, en R.omancc,verbigratia:íi quieres
cl primero dia de Março dirás Cale fabcr.y.Idns Maitij, a quantos dias
dis Marti), fine ad CalêdasMartias, • fon dei mes de Março, mira quáros
Eu cl fegundodia miraras quantos dias fon dcrf.haíra.if.quefon.io.y
dias (ou dende dos de Março,bafra con cl niefuio diafon.n. dirás que
íiete,fon cinco, yconel dia mefmo csa.rr.dias dei mes de Março:}'fi
fon'feys:diras fexto Nonas Martij. quinto Idus.es cn los mefes que tic
fexto.i.die Nonas.i.antc Nonas. nen a.4,dcNonas,cuyos Idus 11c-
Del terecrodia hafta clfetcno, ay ganhaita.r?. miraras quantos dias
quatro dias,yconcl incfmo diafõ fon de.y.IdusAprJlishafta.i3,jay.8.
cinco.dirás quinto Nonas Martij. " y con el mefmo dia fon.p.diras que
Del .4,dia hafta cl feteno, fon tres, es a.p.dc Abril. El vitimo eltrcmo
ycõ cl dia mefmo fon4.diras,Quar . es a los.ítf.dias dei mesdeMarço.en
to Nonas Martij. Yé cl quinto dia cl qual entran las Calcdas de Abril.
dirás anfimefmo tertio Nonas Mar GAqui has de notar dos cofas, Lo prx
tijY cn cl fexto miraras quantos di mero faber como Março nene Ias
as fó de fcys hafta fiete,cs vno, y cô • Calcdas de Abril,)' Abiil las de Ma
el mefmo dia fondos.pivas, pridie yo.Lofegundo.qne quando,buel-
Nouas.&nõ fccundo.quia hicpraj ues las.Calcndas de Romãcecn La
cedit numerum.&nonfequitur or tin,has les de dar dos, y quando de
dinem.En cl feptimo dia diras.No- Latin cn Romancc.tambie dos.vcr-
nis Martij, vel ad Nonas Martias. bigratia,a Iosdie2yfeys de Março
CS' quifieresboluerlas, rriefmas No- es poftrcro dia de Ias Calcdas dejA-
nas de Latin en Romance, guarda- bril.miraras quantos fon dedicz,y
ras la nicfma regla,verbi gratia, fex feys de Março, hafta treynta y vno
to Nonas Martij,miraras que de.6. fon quinze, y vnó dei mefmojdia,
hafta.7.csyno,y conel mefmo dia fondiez yfcys, con otro de Abril,
fon dos,dirás que es a dos de Mar» cuyas fon Ias Calendas, fon diez y
ço.EI.i.cftremo es.de los Idus, que fietc:diras.i7.CalcndasApriIis.Bol
es a ocho dias dei mes de Março:dc ueras aí mes que queda atras,que es
ocho harta quinze,ay fietc, y con el cl deMarço,v miraras quantos dias
mefmo dia fon ocho. dirás, 8. Idus . fondc.i7.haíta,3i.fon.i4.a)'»ntado
Martij.Enel.o.dia de ç-.hafta.ij.fon ■ lesdosferan.dicz^yfeys.jdirasque
<j.y cone! mefmo dia fon:7.diras.7 diez yfcys dias dei mes dcMar-
Idus Martij.Enel io.dia,6,IdusMar • ço,y conefreexemplo, fe entende
tii.Euel.u.quaitoldus Martij. En ran todos losjotros mefes.y en to-
el,rj.tcrtio Idus Mattij.Enel.r4.pri • do eftecncntoentcdcrlo has cxclu
dieldusMattij, En los, ij, Idibus fincy no incluliue. _
Arte cícl Computo.
CAP.XI.DclasOlym- €C) Ou;, ind)clionalis,quini?ecim au
pias. nos plocbeos, auttrialuftraconti-
Cil^izenfcOlvmpias fcsííí alçunos.ál nctaRomanis quondam incunde
monte Olympo, qes cnGrccia:yfcr vílirpatns.qui tiibus luftris, tributa,
gunSòlino fedixerõ Olympiasde totó 01 be Romana: rcipubiica: folu
laciudaddcOlympia, queesen el tina indíccbat.& ita indiclio diuifa
peloponcfo, que agora fc dize la cft pcrluftra.quiavciricntibusnun
=^;:=Morea.Eii ios fines de Grccia.cn la tijs.prouinciarum,cum tributo, cu
vegadcftaciudad.inftituyo Hcrcn candclisccieis, & alijsjfumptibus
lescn memoria ctPclopcfu vifabue prctiofis.vrbcm luftrabant. Ratio-
lo,y a honra deIi!piter,vnosjucgos na!isjlib.8,c.dcfeptimana.
Jos qualcsfchazian de quatro cn
quatro anos, de donde Olympias G HAEC cft regula adin
fcdizefcrcfpacio de"quatro anos. ueniendum indiclionc.

CCAP. XII.DcAEra Si per ftindenos domine diuiferis dmtot'.


Carfaris. fíis trtbui acHunftisjndittio certa patehitl
CAEra Cxfaris no dicitur .-erc,hoc cft sinlhd txccdtt ^uindtnz indiãio erir,
ftipCjôc pecunia es. tributo collcíla
ncq^ ab cdiftio,c uius meminit Euã CNecindiftioabcditio Cafaris coe-
gelium. Sedada Cxfaris(/ingulari- pir, cumcdiclum Atigufti eo ip-
ter declinatum nome per prima in- fo anno.quoCliriftus natus cft.indi
ílcxioncm,deduciuir'a plurali Inú- clumeft,cum primum.&caepirin
mero hnius nominis,.-csíeris.ngnifi Iuda;a per Cyrimim 5yria-pra-fide,
cátq3computationem,qua.*fit cal-- teftisjeftLucas cap.3.&Qrofius, &
culis mtmifmatibnfqsanis , vulgo Euícbúis de temporibus. Scd vnde
cuento lo llamamosjic xram Caefa . indiclioínitinmfumpferit, atiarrac
ris dicimus.el cuento de ^fanará curiofVatis fit fignatfè findiófis, in
Mahometi,elcuento de Maboma di<lionisfignatnra"m , âRomanis
diplomatibus.de confuerudineEc»
• CCAP.XIILDeindiaionc. clefía: vfurpari.,

,fRE'GI SECVLORVM IMMÒRTALI,


inuifibili,foli Dco honor Sc gloriain fécula feculo
rum.Amen.i.adTimoth.i.

_._
w
S&Por cftaTabla quefe ^ue^braspcrpêt^^^s^

m u"crc dcfpucs dcl Áureo muncro.facaras las íieíhs mou.blcs\ a «i


?,U Dominicaleílimicreen^ho «W^co»"mci0'f^S"" "
. „s I» ficftas mouiblc* por la letra nus cn baxo,que fe«.i oclio d.as.
Corpus Aduen
•Auf. Letra ScptuaCenhaPafcua. Litania ACcen PcntccoTrini- Chrittij. tus.
num.diV.cgcf.ma FcbioMatço- Abril. fion. ftes. dad.
l-ncrn AMUl Mayo. Mayo. Mayo 19 Noué
Encro lo 17 ai
>o }
16 d
c
18 4 zi
15
17
aS l,Mayo, 11 18 i\ ° ,
1 Dccêb.
15» 5' ia 19 2J
f 10 6 14 29 z n
15' U 20 24
ft ZI 7 ?o 3 • 2f 3
g" 16 i,Mayo 14 21
a7No».
A .22 8 4 12 a6
a; 9 17 2 '5 iS
IO b| 18 3 6, 16 2J 27
c 14 10 ZS 29
xS d a5 11 29 4 7 •7 5° . .
IS *ç 29 iDecéb.
16 ia 3o 5 8
17
? 2-7
aS
ij
14
51.
1.Abril
6
7
9 '
10
'9
10
16
*7
50
3'-
1. Iunio, J
*S g 1
z 21 a.S
4 A z? 8 1 r a Z7N0U1
16 3 9 12 22 , -29 zS
b jo 30 3
4 10 13
IZ c 5i '7 31- 4 29
24 30 •
I d l.Fcbf 18 14 a i.Iunio 5
e z '9 6 ia S 2 6
1 Deccb.
zo 7 ií 16' 26 z
f 3 7
ai 8 «4 »7 2-7 3
g 4 23 4 8
A 5 az 9 is 18
9
i7No'J.
•«7 a?', 10 16 l 19 5 2S
b 6 9 6 10
ií '7 ao 30 Z9 í •
7 14 11
ia iS zi >'• 7 ;o
d S 25 . 8 ia
26 • í? 19 21 )1. Iuriio 1 DccêbJ
c 9 • a 9 13'
f 10 17- 14 IO 13 10 «4 a
3
li g H
ija
aS
i.JVlarç
l
16
5 ZI
za
24
25 4
1( s-
16 Z7 Nou»
A" 12
n- 7 aS r
a. 13 26 5
b *5 17
18 6
l
8 c J4 3 . 14 27 IS 29
7 14
4 19 1? 28 3o .. .
d 1?
io Z6 S . 15 : *9 I De ceO',
c ia 5 29 16 ao
6 H 17 JO 9 ai
f 17
21 zS 10 17
g iS 7 31- 11 18 a:
S 2) 19 1 Iunto.
A ■9
30 12 19 23
28
ao 9 24 2 "
b 20 24
c li 'lo *5 5
d a;

JM

También podría gustarte