Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
34567
CAMBOYA
˜
Uj qhariwarmi Testigosqa, uj senoraman
´
Jehova Diosmanta parlarishanku. Chay
˜
senoraqa wawitanta escuelamanta recoge-
musqa. Umantaj mayt’usqa kashan Cam-
boyaj costumbresninman jina.
KAPUYNIN
4 2 AL 8 DE ABRIL
´
Noe jina, Daniel jina, Job jinataj creeyniyoj kana,
Diostataj kasukuna
16 9 AL 15 DE ABRIL
´
Diosta rejsina Noe jina, Daniel jina, Job jinataj
´
Noe, Daniel, Job ima, noqanchej jinallataj llakiykunapi rikukorqanku.
Paykunaqa llakiykunapi rikukuspapis sinchi creeyniyoj karqanku, Diosta-
taj kasukorqanku. Chantapis Diosta sumajta rejsisqankurayku, payta
mana wasancharqankuchu. Kay yachaqanaspitaj paykunamanta asta-
wan yachakusunchej.
2
WILLAJKUNA 34567 ˙ Febrero de 2018
´
Vol. 139, num. 3 QUECHUA (BOLIVIA)
1.021 ´
Torremanta Qhawaj (ISSN 0043-1087) numero 3, febrero de 2018. Kay
revistataqa orqhon Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania,
Santa Cruz, Bolivia. 5 2017 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsyl-
BIBLIAMANTA vania.
YACHAKOJKUNA
2.524
˜ Kay Torremanta Qhawaj revistaqa, Genesismanta Malaquiaskama
JESUSPA WA NUYNINTA jallpantinpi Bibliamanta yachachinapaj versiculosqa Diosmanta Qhel-
YUYARINAPAJ 2016 orqhokun. Kaytaj runa qolqeta munas- qasqa Bibliamanta orqhokun.
WATAPI TANTAKOJKUNA qanman jina qosqanwan ruwakun. Mana Mateomanta Apocalipsiskama
vendenapajchu. versiculostaj Mosoj jallpapi
2.790 Qolqesituykiwan yanapakuyta munaspa- kausajkunapaj Diospa Pala-
bran Bibliamanta orqhokun.
qa Internetpi jw.org nisqaman yaykuy.
28 16 AL 22 DE ABRIL
Dios jina yuyana
40 23 AL 29 DE ABRIL
Dios jina yuyanapaj kallpachakuna
˜
Naupajtaqa yachakusunchej imaynachus Dios jina yuyaj runa kasqanta.
´
Yachakullasunchejtaj Dios jina yuyaj runasmanta. Chanta yachakusun-
chej imastachus ruwanata Dios jina yuyanallapajpuni. Dios jina yuyay
imaynatachus kausayninchejpi yanapawasqanchejtapis.
52 Kusikuyniyoj kayqa,
Diospa atiyninmanta jamun
60 WAQAYCHAKUSQANMANTA
3
89, 119 ´
TAKIYKUNA Noe jina, Daniel jina,
YUYARIKUNAPAJ Job jinataj
creeyniyoj kana,
¿Imatataj Noemanta
yachakusunman?
Diostataj kasukuna
‘Noe,´ Daniel, Job ima, salvasqa
¿Imatataj Danielmanta
kankuman cheqan runas kasqanku-
yachakusunman? rayku’ (EZE. 14:14).
4
chayri Diosta sirvispapis icha´ llakisqalla kashasunman.
Ajinapi rikukushanchej chayqa, Noemanta, Danielman-
ta, Jobmantawan yachakuy mayta kallpachawasun-
chej. Paykunaqa noqanchej jinallataj llakiykunapi ri-
kukorqanku. Wakin kutitaj wanuy ˜ patapi rikukorqan-
´
ku. Jinapis paykunaqa Jehova Diosta kasukullarqan-
kupuni, sinchi creeyniyojtaj karqanku. Jehova´ Diostaj
munan paykunamanta yachakunanchejta (Ezequiel 14:
12-14 leey).
´
2 Ezequielqa, capıtulo 14 versıculo´ 14 nisqanta, Ba-
´
biloniapi qhelqarqa, 612 watapi Jesus niraj jamushajtin
(Eze. 1:1; 8:1).1 Chaymanta pisi watasninmantaj 607 wata-
pi, Jerusalen´ thunisqa
˜ karqa. Chaypachaqa pisi runaslla
salvakorqanku. Salvakoj runasqa Noe´ jina, Daniel jina,
Job jinataj Jehova´ Diosta kasukojkuna karqanku (Eze.
9:1-6). Salvakoj runasmanta wakenqa, Jeremıas,´ Baruc,
Ebed-melec, recabitas ima karqanku.
3 Jehova´ Diosqa, sajra runasta chinkachishaspa, Noe´
´
2. ¿Maypitaj Ezequiel 14:14 versıculo qhelqakusqa?
3. ¿Imastataj kay yachaqanapi yachakusunchej?
FEBRERO DE 2018 5
ima llakiykunapichus rikukusqankuta, imaynatatajchus
paykuna jina sinchi creeyniyoj kananchejta, Diostataj ka-
sukunanchejta.
˜
NOEQA WANUPUNANKAMA
DIOSTA KASUKULLARQAPUNI
4
Noeqa ashkha llakiykunapi rikukorqa. Noejpa tatan-
pa awelitonqa, Enoc karqa. Enocpa tiemponpitaj, runasqa
manchay sajras karqanku, Jehova´ Diospa “contranpitaj
sajrata” parlaj kanku (Jud. 14, 15). Enocpa tiemponmanta-
pacha Noejpa tiemponkama, runasqa astawan sajrayarqan-
ku. Imajtinchus Noejpa tiemponpi “kay pachaqa imayma-
na juchawan junta karqa”. Sajra angelespis, kay jallpaman
uraykamuspa runasman tukorqanku, warmiswantaj casara-
korqanku. Wawasninkutaj manchay kallpasapas, sajrastaj
karqanku (Gen.´ 6:2-4, 11-13). Chaywanpis Noeqa mana
chay sajra runas jinachu karqa. Bibliaqa nin: “Noeqa Dios-
˜
pa nawpaqempi khuyakuyta tarerqa”, nispa. Arı,´ Noeqa
cheqan kajtapuni ruwarqa, ‘Diosta kasuspapunitaj’ kausa-
´ 6:8, 9).
korqa (Gen.
5
Noeqa niraj Jatun Para chayamushajtin, sajra runas-
pa chaupinpi tiyakuspapis, Diosta kasukorqapuni. Chanta-
pis Noeqa mana 70 chayri 80 watasllatachu sajra runaspa
´
chaupinpi tiyakorqa, manaqa casi 600 watastapuni (Gen.
7:11). Chantapis Noejpa tiemponpi mana karqachu, uj
´
congregacion, nitaj hermanospis payta yanaparinanku-
´
4, 5. 1) ¿Ima llakiykunapitaj Noe rikukusqa? 2) ¿Imaraykutaj Noej-
pa kausaynin tukunapaj jina?
6 TORREMANTA QHAWAJ
paj, kallpacharinankupajpis. Chanta´ nisina hermanosnin-
pis Noeta yanaparqankuchu.1
6 Noeqa mana kacha runallachu karqa. Astawanpis pay-
qa, mana manchachikuspa Jehova´ Diosmanta runasman
willarqa. Chayrayku Biblia nin, Noe´ “cheqan kajta willaj”
´
kasqanta (2 Ped. 2:5). Apostol Pablopis, jinata Noemanta
nerqa: “Creesqannejllatataj Noeqa kay mundota jucha-
charqa”, nispa (Heb. 11:7). Noe,´ Diosmanta willashajtin,
runasqa maytacha´ asikoj kanku, nicha´ uyariytapis munaj-
chu kanku. Astawanpis runasqa icha´ Noeta maqayta mu-
narqanku. Jinapis Noeqa runasta mana manchachikorqa-
chu (Pro. 29:25). Astawanqa Diospi atienekullarqapuni,
Diostaj kallpata qorqa mana manchikunanpaj. Ajinallata-
taj Jehova´ Diosqa sapa ujninchejta kallpachawasunchej,
payta kasukojtillanchejpuni.
7 Jehova´ Diosqa, Noeta nerqa uj arcata ruwananta, 500
˜ kashajtin. Chay arcapitaj runas, anima-
watas kurajniyojna
´ 5:32; 6:14). Noeqa icha-
les ima salvakunanku karqa (Gen.
pis yuyanman karqa, chay jatun arcata ruway, mana atina-
paj jina kasqanta. Chanta´ yuyallanmantajcha´ karqa, arca-
ta ruwashajtin runas paymanta asikunankuta, maytataj
˜
nakarichinankuta. Jinapis Noeqa creesqanrayku Jehova´
´
6. ¿Imatataj Noe ruwasqa mana manchachikusqanrayku?
´
7. ¿Imaspitaj Noe yuyanman kasqa niraj arcata ruwashajtin?
FEBRERO DE 2018 7
Diosta kasukorqa. Arı,´ payqa “Dios imaynatachus payman
nisqanman jina” ruwarqa (Gen.´ 6:22).
8Chantapis Noeqa mayta llankanan karqa, warminta
wawasnintawan uywananpaj. Imajtinchus niraj Jatun Para
chayamushajtin runasqa, mikhunankupaj atin mana atiy-
ta llankananku karqa (Gen. ´ 5:28, 29). Jinapis Noeqa
mana llankayllamanchu astawan qokorqa. Manaqa Diosta
˜
sirviyta naupajman churarqa. Chayrayku Noeqa Diosta
kasukullarqapuni, arcata 40 chayri 50 wataspi ruwayta tu-
kuspapis. Jatun Para pasayta Noeqa, 350 watastawan-
raj kausarqa Diosta kasukuspa (Gen. ´ 9:28). Noqanchejpis
Noe´ jina creeyniyoj kasunman, Diostapis kasukusunman.
9 Noe´ jina sinchi creeyniyoj kana, Diostataj kasukuna.
8 TORREMANTA QHAWAJ
kunchej. Imajtinchus yachanchej Jehova´ Dioslla, winay
˜
kausayta qonawanchejta (Luc. 12:4, 5).
10 Chayrayku Diospi atienekushasqanchejtachus ma-
nachus reparakunapajqa, icha´ tapurikusunman: “¿Dios-
ta kasukullasajpunichu wajkuna asikuwajtinkupis chayri
chejnikuwajtinkupis? ¿Atienekunichu Jehova´ Dios fami-
liayman ni imata faltachinanpi, pisillata ganakojtiypis?”,
nispa. Jehova´ Diospi atienekusun chay, Noe´ jinataj kasu-
kusunchej chayqa, Jehova´ Diosqa tukuy sajra imasmanta
waqaychawasunchej (Fili. 4:6, 7).
FEBRERO DE 2018 9
´
Jehova Diosqa payta kasukojkunata, munasqa kamachinta jina qhawan.
(14, 15 parrafosta qhawariy).
10 TORREMANTA QHAWAJ
paynillanwan tukuy imata ruwasqanta nerqa (Dan. 2:30).
Chayrayku Jehova´ Diosqa judiosta Danielmanta yachaku-
nankuta nerqa, Noemanta, Jobmanta jina. Chay tiempo-
paj Danielqa jovenllaraj kasharqa. Noewan, Jobwanrı´ wa-
˜
nuporqanku ˜ Paykunaqa wanupunankukama
na. ˜ Diosta ka-
sukullarqankupuni. Daniel jovenllaraj kashajtinpis Jehova´
Diosqa cheqan kajta ruwananpi atienekorqa. Ajinapunitaj
˜
karqa, imaraykuchus Danielqa wanupunankama Diosta
kasukorqa. Chantapis Daniel casi 100 watayoj jina kashaj-
tin, Diospa angelnin jinata nerqa: “Daniel, Diospa may
munasqa kamachin”, nispa (Dan. 10:11).
13 Danielqa Jehova´ Diospa yanapayninwan Babiloniapi,
´
13. ¿Imaraykutaj Jehova Dios, Daniel uj sumaj cargoyoj kananta
munanman kasqa?
14. ¿Imastataj kay tiempomanta runas ruwaj kasqanku?
FEBRERO DE 2018 11
˜
enganasqankurayku. Bibliaqa chay llulla religionesta Jatun
Babilonia nispa sutichan. Nillantaj chaypi “tukuy supay-
kuna” pakakusqankuta (Apo. 18:2). Jinapis noqanchej-
qa mana kay sajra mundomanta runas jinachu kanchej.
Chayrayku paykunaqa chejnikuwanchej, asikuwanchejtaj
(Mar. 13:13). Chaywanpis Daniel jina astawan Jehova´ Dios-
man qayllaykuna. Jehova´ Diostaj llampu sonqos kajtin-
chej, paypi atienekojtinchej, kasukojtinchej ima, munasqa
kamachinta jina qhawawasunchej (Hag. 2:7, 8, Traduccion ´
del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras).
15 Tataspis Danielpa tatasninmanta, mayta yachakunku-
man. Daniel juchuysitullaraj kashajtin, casi tukuy judios-
qa Diosmanta karunchasqa kasharqanku. Jinapis Danielqa
Jehova´ Diosman qayllaykorqa, tatasnin yanapasqankuray-
ku (Pro. 22:6). Chantapis Danielpa tatasnin Jehova´ Dios-
ta munakusqankoqa, suti rikukun Danielpa sutinpi. Ima-
raykuchus Daniel suteqa “Diosqa juezniy” niyta munan.
Chayrayku tatas, wawasniykichejman Jehova´ Diosman-
ta yachachillaychejpuni, amataj saykupuychejchu (Efe. 6:
˜
4). Wawasniykichejpaj Diosmanta manapuychejpuni. Kall-
´
pachakuychejtaj Jehova Diospa kamachiykunasninta wa-
wasniykichejman yachachinaykichejpaj. Ajinata ruwajtiyki-
chejqa Jehova´ Dios bendecisonqachej (Sal. 37:5).
12 TORREMANTA QHAWAJ
llojsimuy cheqapi tiyakojkunamanta nisqaqa”, “aswan qha-
paj runa karqa” (Job 1:3). Payqa may rejsisqa karqa, ru-
nastaj respetaj kanku (Job 29:7-16). Jinapis Jobqa mana
umata oqharerqachu, nitaj nerqachu Diosta mana necesi-
tasqanta. Chaytataj ninchej imaraykuchus Jehova´ Diosqa,
Jobta “kamachiy” nispa nerqa. Chanta´ nillarqataj: “Payqa
noqaj kamachisqayta tukuy sonqo ruwan, sumaj cheqanta-
taj kawsan, Diosta manchachikun, ni pitapis sajrata ruwan-
chu”, nispa (Job 1:8).
17 Jinapis Jobqa, ujllata ashkha llakiykunapi rikukorqa.
˜
Tukuy imata pierderqa, chayraykutaj wanullayta ˜ mu-
na
narqa. Jobqa chay jina llakiykunapi rikukorqa, Satanaspa
juchanrayku. Satanasqa Diosta nerqa, Job mana qhasichu
sirvisqanta, manaqa bendecisqanraykulla (Job 1:9, 10
leey). Jehova´ Diostaj ajinata Jobmanta parlasqanta, mana
uyarillarqachu. Manaqa saqerqa Job kausayninwan riku-
chinanta payta munakusqanrayku sirvisqanta, nitaj ben-
decisqanraykullachu.
˜
18 Satanasqa, Jobta mayta nakaricherqa. Payqa Jobta,
´
Jehova Dios castigashasqanta yuyachiyta munaspa, tukuy
imata contranpi ruwarqa (Job 1:13-21). Chanta´ Jobpa
kinsa amigosnin, paypa contranpi sajrata rimarqanku.
Nerqanku manchay sajra kasqanrayku Dios castigashas-
qanta (Job 2:11; 22:1, 5-10). Jinapis Jobqa wakin ku-
tis mana yuyaychakuspalla quejakuspapis, Jehova´ Dios-
ta kasukullarqapuni (Job 6:1-3). Jinapis Jehova´ Diosqa
FEBRERO DE 2018 13
yacharqa, chay imasta Job llakisqa kashasqanrayku par-
lasqanta. Repararqataj payta Job ni imarayku wasancha-
´ kutin kutita Jobta tukuy imata nejtinpis.
nanta, Satanas
Jehova´ Diosqa Jobman chay nakariykunata
˜ aguantasqan-
rayku, kapusqanmanta iskay jinastawanraj qorqa, 140 wa-
˜
tastawantaj kausacherqa (Sant. 5:11). Jobqa wanupunan-
kama Diosta tukuy sonqo sirvillarqapuni. Chaytataj nin-
´
chej Ezequiel 14:14 versıculo Jobmanta parlasqanrayku.
˜
Chay versiculotaj, Job wanupusqanmanta unay watasnin-
manraj qhelqasqa karqa.
19 Job jina sinchi creeyniyoj kana, Diostataj kasuku-
na. Chaypajqa imapi rikukuspapis Jehova´ Diostapuni kasu-
kuna, paypitaj atienekuna. Jehova´ Diosmanta amapuni ka-
runchakunachu. Imajtinchus yachanchejna ˜ ima manasni-
˜
yojchus Satanas´ kasqanta (2 Cor. 2:11). Yachallanchejtaj,
Job libro nisqanman jina, imajtinchus Dios llakiykuna ka-
nanta saqesqanta. Daniel libro nisqanman jinataj, yachan-
chej Diospa Gobiernonpi Jesus ´ kamachishasqantana˜ (Dan.
7:13, 14). Chay Gobiernotaj tumpamantawan tukuy llakiy-
kunata chinkachinanta, jallpatataj kamachimunanta.
20 Jobmanta yachakullasunmantaj, llakiykunapi rikukoj
hermanosninchejmanta khuyakuna kasqanta. Ichapis na- ˜
kariypi rikukoj hermanosninchejqa, Job jina imatapis par-
larpallankuman (Ecl. 7:7). Ajina kajtenqa ama sajra runas-
ta jina qhawanachu, nitaj kamirpanallachu. Astawanqa
paykunawan kachas kana. Kachas kaspaqa Tatanchej Jeho-
14 TORREMANTA QHAWAJ
va´ Dios jina kasunchej, munakuyniyoj, khuyakuyniyojtaj
(Sal. 103:8).
´
JEHOVA DIOS KALLPACHAWASUNCHEJ
21 Noe,´ Daniel, Job imaqa, mana kikin tiempopichu
kausakorqanku, nitaj kikin llakiykunapichu rikukorqanku.
Jinapis llakiykunasninkuta aguantarqanku. Paykuna imas-
´
pichus rikukusqankoqa, apostol Pedroj nisqanta yuyari-
˜
chiwanchej. Pay nerqa: ‘Pisi tiempota nakarisqaykichejta-
wan, tukuy jatun khuyakuyta qoj Diosqa qankunata waki-
chiyta tukuchanqa. Payqa sinchita sayachisonqachej, kall-
pachasonqachej, sumaj cimientopitaj sayachisonqachej’,
nispa (1 Ped. 5:10).
´
22 Kay 1 Pedro 5:10 versıculo nisqanman jina, kay tiem-
´
popipis Jehova Diosqa sinchita sayachishawanchej, kall-
pachashawanchejtaj. Imajtinchus yachan paymanta mana
karunchakunanchejta, nitaj llauchiyananchejta. Chayray-
ku noqanchejqa Jehova´ Diosta mana wasanchayta munan-
chejchu. Astawanqa munanchej kallpata qonawanchejta.
Chaypajqa Noe´ jina, Daniel jina, Job jinataj sinchi creey-
niyoj kanapaj kallpachakuna, Jehova´ Diostataj kasukuna.
Qhepan semanaqa yachakusunchej Noe, ´ Daniel, Job ima,
Jehova´ Diosta sumajta rejsisqankurayku paymanta mana
karunchakusqankuta. Paykunaqa Diosmanta ‘tukuy imas-
ta allinta entienderqanku’ (Pro. 28:5). Noqanchejpis pay-
kuna jina kasunman.
FEBRERO DE 2018 15
126, 150
TAKIYKUNA Diosta rejsina
´
YUYARIKUNAPAJ Noe jina, Daniel jina,
Job jinataj
´
¿Imaynatataj Noe
sinchi creeyniyoj,
yachayniyoj ima
kasqanta rikuchisqa? “Sajra runasqa mana entiendenkuchu
imachus cheqan kajmantaqa; Tata
Diosta maskajkunarı´ chay tukuy
¿Imaynatataj imasta allinta entiendenku”
Daniel sinchi creeyni- (PRO. 28:5).
yoj, yachayniyoj ima
kasqanta rikuchisqa?
KAY tiempopeqa, qhepa punchayku-
naj tukukuyninpi kausakushanchej.
¿Imaynatataj Job
sinchi creeyniyoj, Chayrayku runasqa astawan saj-
yachayniyoj ima
kasqanta rikuchisqa? 1-3. 1) ¿Imatataj Proverbios 28:5 repara-
chiwanchej? 2) ¿Imatataj kay yachaqanapi
yachakusunchej?
16
˜
rayashanku. Paykunaqa “qhora jina winanku” (Sal. 92:
7). Diospa kamachiykunasnintapis qhesachanku. Chay-
´
rayku apostol Pabloqa, cristianosman jinata qhelqarqa:
“Sajra imaspaj wawas jina kaychej, yuyayniykichejpitaj
˜
winay tukusqa runas jina kaychej”, nispa (1 Cor. 14:20).
¿Imaynatataj chayta ruwasunman?
2 Imaynatachus ruwanataqa, Proverbios 28:5 ver-
siculopi tarisunman. Chaypi nin: “Tata Diosta maskajku-
narı´ chay tukuy imasta allinta entiendenku”, nispa. Kay-
qa sutita reparachiwanchej, Jehova´ Diosta maskajkuna-
lla “tukuy imasta allinta” entiendespa Diosta kusichiyta
atisqankuta. Chantapis Proverbios 2:7, 9 versiculosqa ya-
chachiwanchej, Jehova´ Diosqa “sumaj yachayta” qos-
qanta cheqan kajta ruwajkunaman. Ajinamanta entien-
deyta atinku “cheqan kajta, allin kajta, maychus kajta ru-
˜
wayta, tukuy allin nantapis”.
´ Daniel, Job ima sumaj yachayniyoj karqanku
3 Noe,
18 TORREMANTA QHAWAJ
˜
tin wanuporqa (Luc. 3:36, 37).1 Noemanqa paykuna,
warmisninku ima yachachinkuman karqa, runasta Dios
ruwasqanta, wawasniyoj kaspa jallpaman juntanankuta
munasqanta, payllatataj sirvinankuta munasqanta ima.
Chanta´ Noeqa ichapis yachallarqataj, Adanwan Evawan
Diosta mana kasukusqankuta. Chayraykutaj kausayqa
´ 1:28; 3:16-19, 24). Yachakusqanqa
llakiy kasqanta (Gen.
sonqonman chayarqa, chaytaj Diosta sirvinanpaj Noeta
´ 6:9).
yanaparqa (Gen.
6 Diospi suyakusqanchej creeyninchejta sinchiyachin.
Noejpa creeynin maytacha´ sinchiyarqa, sutin imachus
niyta munasqanta yachaspa. Imajtinchus sutenqa ‘Sama-
rikuy’ niyta munan (Gen.´ 5:29). Jehova´ Diostaj tatan La-
mecta yuyaycharqa wawanmanta, jinata ninanta: “Dios
maldecin jallpata, llankananchej tiyan atiy mana atiyta,
chaymanta kay wawa samarichiwasun”, nispa. Chayray-
ku Noeqa, Dios tukuy imata allinchananta suyakorqa.
Noeqa Abel, Enoc jinallataj creerqa warmej ‘miraynin’
katarej umanta paltarparinanta (Gen.´ 3:15).
7Noeqa ichapis mana sutitachu entienderqa, imata-
´
chus Dios Genesis 3:15 versiculopi nisqanta. Jinapis re-
´ ´
pararqacha chay versıculo nisqanman jina, allin kausay
kananta. Chantapis Noeqa maytacha´ Diospi atienekorqa,
FEBRERO DE 2018 19
Enocpa willasqanta yachaspa. Imaraykuchus Enocqa wi-
llarqa, Jehova´ Dios sajra runasta chinkachinanta (Jud.
14, 15). Enocpa willasqantaj, Armagedonpi juntakullan-
qataj.
8 Noeta mayta yanaparqa Diosmanta yachakusqan.
Noeqa, Jehova´ Diosmanta yachakusqanrayku, creeyni-
yoj karqa, kasukojtaj karqa. Chaytaj yanaparqa mana
sajra imasta ruwananpaj. Chantapis Noeqa, mana ma-
sichakorqachu Diosta qhesachajkunawan. Nillataj saj-
ra angeleswan chaukiyachikorqachu, pikunachus runas-
man tukuspa jallpaman uraykamorqanku chaykunawan.
´
Chay tiempomanta runastaj chay sajra angeles atiyniyoj
kasqankuta reparaspa, ichapis paykunata yupaychayta
munarqanku (Gen. ´ 6:1-4, 9). Jinapis Noeqa yacharqa,
´
Jehova Dios runasllaman kamachisqanta miraspa jall-
´ 1:27, 28). Chayrayku Noeqa,
paman juntanankuta (Gen.
chay sajra angelespa ruwasqasninkuta mana allinpaj-
chu qhawarqa. Imajtinchus chay sajra angelesqa warmis-
wan casarakuspa wawasniyoj karqanku. Wawasninkutaj
manchay jatunkaray, kallpasapastaj karqanku. Chayray-
ku Jehova´ Diosqa Noeman nerqa, Jatun Para kananta,
sajra runasta chinkachinanpaj. Noetaj “creesqanrayku
Diosta manchachikorqa, uj arcatataj ruwarqa wasinman-
ta kajkuna salvakunankupaj” (Heb. 11:7).
9 ¿Imaynatataj Noe´ jina sinchi creeyniyoj kasun-
20 TORREMANTA QHAWAJ
man? Bibliata sumajta estudiaspa, yachakusqanchejta
jatunpaj qhawaspa, yachakusqanchejman jinataj kausa-
kuspa (1 Ped. 1:13-15). Chantapis creeyniyoj kaspa su-
maj yachayniyojtaj kaspaqa, Satanasmanta, sajra mun-
donmantawan jarkakusunchej (2 Cor. 2:11). Imajtinchus
Satanasqa runasta tanqan maqanakuyman, khuchicha-
kuyman, sajra kajllata ruwaymantaj (1 Juan 2:15, 16).
Chayrayku runasqa, mana reparankuchu kay mundoj tu-
˜ kasqanta. Creeypi mana sinchi
kukuynin qayllitapina
sayasqa kaspaqa, noqanchejpis paykuna jina ruwayta
qallarisunman. Chayrayku Jesuspa nisqanta ama qon-
qanachu. Payqa kay tiempota Noejpa tiemponwan ki-
kinchashaspa, mana maqanakuymantachu nitaj khuchi-
chakuymantachu astawan parlarqa, manaqa Diosta sirvi-
shaspa waj imaswan musphaymanta (Mateo 24:36-39
leey).
10 Chayrayku Noe´ jinachus chayri manachus Jeho-
FEBRERO DE 2018 21
Paymanqa tatasnin sumajta Diosmanta yachachej kanku.
Yachacherqanku Jehova´ Diosta munakuyta, Diospa Pa-
˜
labranman jinataj kausakuyta. Danielqa, wanupunanka-
ma Diospa Palabranta sumajta estudiarqa (Dan. 9:1, 2).
Danielqa Jehova´ Diosta sumajta rejserqa, imastachus is-
raelitasrayku ruwasqantapis. Chaytataj reparanchej Da-
niel 9:3 al 19 versiculosta leespa. Chaypi Danielqa llam-
pu sonqowan, tukuy sonqowantaj Diosmanta manakor- ˜
˜
qa. Noqanchejqa Danielpa manakuyninta leerisunman,
chaypitaj tukurisunman. Chaytaj yanapawasunchej re-
paranapaj, imatachus Danielmanta yachakuyta atisqan-
chejta.
12 Danieltaqa Diosta rejsisqan yanaparqa. Babi-
loniapeqa llulla diosesta yupaychaj kanku. Chayray-
ku judiospajqa, chaypi kausakuy mana facilchu karqa.
Jehova´ Diostaj, judiosman jinata nerqa: “Maymanchus
presos apasqa karqankichej, chay naciompa allinnim-
paj trabajaychej”, nispa (Jer. 29:7). Chantapis Jehova´
Diosqa payllata tukuy sonqo sirvinankuta kamacherqa
´
(Exo. 34:14). ¿Chay kamachiykunata Daniel juntay-
ta aterqachu? Arı,´ payqa Diosta sumajta rejsisqanray-
ku payllata kasukorqa, nitaj autoridadestachu. Unay
watasninmantaj Jesuspis Diosllata kasukunata nerqa
(Luc. 20:25).
13Uj kuti, Babiloniamanta reyqa, uj kamachiyta or-
qhorqa. Chaypitaj nerqa: “Kinsa chunka punchay junta-
22 TORREMANTA QHAWAJ
˜
ta, ama pipis manakuchunchu ni mayqen diosmanta, ni-
taj mayqen runamantapis”, nispa. Astawanqa reyllaman-
˜
ta manakunanku karqa (Daniel 6:7-10 leey). Daniel-
qa ichapis ninman karqa: “Kinsa chunka punchaylla,
˜
mana winaypajchu”, nispa. Jinapis mana jinatachu yu-
yarqa, chayrayku reypa kamachisqanta mana kasukorqa-
˜
chu. Ichapis Danielqa pakayllapi Diosmanta manakun-
man karqa. Chaywanpis runasqa, yacharqanku Daniel
´ Diosmanta manakusqantapuni.
sapa dıa ˜ Chayrayku kau-
˜
sayninta wanuy pataman churaspapis, Diosmanta mana- ˜
kullarqapuni.
14 Danielqa Jehova´ Diosta kasukullarqapuni, nitaj ru-
FEBRERO DE 2018 23
JOBQA LLAKIYPI RIKUKUSPAPIS
DIOSTA KASUKULLARQAPUNI
16 Jobqa Jehova´ Diosta rejserqa. Job mana israeli-
´
ta kajtinpis, karu familiaresnenqa Abrahan, Isaac, Ja-
´
cob ima karqanku. Paykunamantaj Jehova Diosqa ima-
tachus runaspaj munasqanta rejsicherqa. Job, Diospa
kamachiykunasninta imaynamantachus yachasqantaqa,
mana yachanchejchu (Job 23:12). Jinapis Jobqa Jehova´
Diosman nerqa: “Uyarispalla qantaqa rejserqayki”, nispa
(Job 42:5). Arı,´ Jehova´ Diosqa Job sumajta rejsisqanta
nerqa (Job 42:7, 8).
17 Jobqa Jehova´ Diosta astawan rejserqa, ruwasqas-
24 TORREMANTA QHAWAJ
ta ruwayta munarqa. Diosta munakusqanraykutaj, runa
masintapis munakorqa (Job 6:14). Chanta´ qhapaj kaspa-
pis, mana yuyakorqachu may kasqanta. Astawanqa tu-
kuyta, familianta jina qhawarqa, nerqataj: “Uj kata Dios-
lla sapa ujniykoj mamampa wijsampi ruwawarqayku”,
nispa (Job 31:13-22). Reparanchej jina, Jobqa qhapaj
kaspapis mana jatunchakorqachu, nitaj wajkunata pisipaj
qhawarqachu. Kay tiempomanta qhapajkunarı,´ may kas-
qankuta yuyakunku, wajkunatapis pisipaj qhawanku.
´
Jehova Diospa ruwasqasninta qhawarejtinchejqa,
creeyninchej sinchiyanqa.
(17 parrafota qhawariy).
19 Jobpajqa, Jehova´ Diosta sirviy imamanta nisqa-
˜
pis naupajpipuni kasharqa, nitaj kapuyninchu. Job-
˜
qa yacharqa kapuyninta naupajman churajtin, ‘cielo-
pi kaj Diosta qhesachashanmanpis’ jina kananta (Job
31:24-28 leey). Jobqa qhariwarmi kausaytapis jatunpaj
qhawarqa. Chayrayku sonqonpi nikorqa, ni mayqen war-
mita munapayananta (Job 31:1). Chay tiempopi Jehova´
Diosqa, qharis ashkha warmisniyoj kanankuta saqellaj.
Chayrayku Job munanman karqa chayqa, uj warmitawan
oqharikunman karqa. Jinapis Jobqa, imatachus Jehova´
Dios, Eden ´ huertapi nisqanta kasukorqa. Diosqa ner-
qa uj qhari uj warmillawan casarakunanta (Gen. ´ 2:18,
´
24).1 Chanta 1.600 watasninman jina, Jesuspis imata-
chus Dios, Eden´ huertapi kamachisqanta kasukunata ni-
llarqataj (Mat. 5:28; 19:4, 5).
20 Job jina sinchi creeyniyoj kana. Chaypajqa Jeho-
´
va Diosta, kamachiykunasninta ima sumajta rejsinan-
chej tiyan. Chayman jinataj kausakunanchej tiyan.
Jehova´ Diosqa chejnikun sajrata ruwajta, nitaj munan-
chu “llulla runaswan” masichakunanchejta (Salmo 11:
5; 26:4 leey). Arı,´ Bibliaqa reparachiwanchej Jehova´
Dios sajra ruwaykunata mana allinpajchu qhawasqan-
ta. Chayta yachaspaqa, allinta qhawarikusun Internet-
26 TORREMANTA QHAWAJ
pi imatachus qhawashasqanchejta, pikunawanchus ma-
sichakushasqanchejta, imaswanchus kusirikushasqan-
chejtapis. Chaywantaj rikuchisun Jehova´ Diosta allinta
rejsisqanchejta. Mana kay mundomanta runas jina ka-
napajqa, sapa dıa´ reparananchej tiyan imachus allin,
imatajchus mana allin kasqanta (Heb. 5:14; Efe. 5:
15).
´ Daniel, Job ima Jehova´ Diosta sumajta rejsi-
21 Noe,
FEBRERO DE 2018 27
17, 13
TAKIYKUNA Dios jina yuyana
YUYARIKUNAPAJ ˜
‘Diosmanta manakuni qankunata
CANADAMANTA uj hermana
Dios jina yuyaj nin: “Dios jina yuyayqa, yanapa-
runasmanta, ¿imatataj wan aswan kusisqa kanaypaj, lla-
yachakusunman?
kiykunatapis atipanaypaj”, nis-
pa. Brasilmanta uj hermanotaj
˜ casarasqa kani.
nin: “23 watasna
¿Jesucristo jina yuyay
yanapawasunman- Dios jina yuyasqaykutaj, qha-
chu?
1, 2. 1) ¿Imaynatataj yanaparqa ashkha
cristianosta Dios jina yuyasqanku? 2) ¿Ima-
tataj kay yachaqanapi yachakusunchej?
28
riwarmi kausayniykupi kusisqa kausakunaykupaj
yanapawarqayku”, nispa. Filipinasmanta uj her-
manotaj nin: “Dios jina yuyayqa yanapawan son-
qo tiyasqa kanaypaj, tukuy hermanoswantaj allin-
ta kausakunaypaj”, nispa.
2Reparanchej jina, Dios jina yuyayqa tukuy
imapi yanapawanchej. Jinapis, ¿imatataj ruwa-
sunman Dios jina yuyanallapajpuni? Chaypajqa
sumajta entiendenanchej tiyan, Dios jina yuyaj ru-
nasmanta imatachus Biblia nisqanta. Kay yacha-
qanapitaj yachakusunchej imaynachus Dios jina
yuyaj runa kasqanta, pikunachus Dios jina yuyas-
qankutapis. Chantapis yachakusunchej imaynata-
chus Cristo jina yuyay, Dios jina yuyanapaj yana-
pawasqanchejta.
¿IMAYNATAJ DIOS JINA YUYAJ RUNA?
3 ´
Apostol Pabloqa sutincharqa imaynachus
‘runa jinalla yuyaj’ runa kasqanta, imaynataj-
chus ‘Dios jina yuyaj’ runa kasqanta (1 Corin-
tios 2:14-16 leey). Runa jinalla yuyajqa, “Diospa
atiyninmanta jamoj imasta qhesachan. Imarayku-
chus paypajqa wampoj thautisqan jinalla, manataj
3. Biblia nisqanman jina, ¿runa jinalla yuyajwan, Dios jina yuyajwan
kikinchu kasqanku?
FEBRERO DE 2018 29
chay imasta entiendeyta atinchu”. Jinapis Dios
jina yuyaj runaqa, “tukuy imata allinta reparay-
ta atin”, Cristo jina yuyananpajtaj kallpachakun.
Chayrayku Pabloqa Dios jina yuyanapaj yuyay-
chawarqanchej. Kunantaj astawan yachakunachej,
runa jinalla yuyajwan, Dios jina yuyajwan imaspi-
wanchus mana kikinchu kasqankuta.
4 Runa jinalla yuyajqa, munaynillanta maskan
kay mundomanta runas jina yuyasqanrayku. Pa-
blotaj nerqa: ‘Kay mundoj yuyaynenqa wayra jina
tukuynejpi kashan, mana kasukoj runaspitaj tra-
bajashan’, nispa (Efe. 2:2). Chayrayku runasqa,
sajra imasllata ruwanku allinninkuta maskaspa.
Nitaj kallpachakunkuchu Diospa kamachiykunas-
ninman jina kausakunankupaj. Chantapis runa ji-
nalla yuyajqa, payllapi yuyan, kapuyniyoj kayllata-
taj maskan.
5 Biblia nisqanman jinataj, ‘runaj sajra munay-
ninpa ruwasqasnillanta’ ruwan (Gal. ´ 5:19-21).
´
Chanta Pabloqa Corintomanta cristianosman
˜
naupaj kaj cartanpi nillarqataj, imastawanchus
runa jinalla yuyaj runa ruwasqanta. Chay jina ru-
naqa wajkunaj champayninman satikun, runasta
taqanachin, chajwasta rikhurichin, wajkunawan
4, 5. ¿Imaynataj runa jinalla yuyaj runa kasqa?
30 TORREMANTA QHAWAJ
juzgadoman chayachinakun, autoridadesta mana
respetanchu, mikhuyllaman, ujyayllamantaj qo-
kun. Chanta´ ima juchatapis ruwarpallan (Pro. 7:
21, 22). Judasqa, chay jina runasmanta jinata ner-
qa: “Paykunapeqa Diospa atiynin mana kanchu”,
nispa (Jud. 18, 19).
6 Dios jina yuyaj runaqa, Diosman qayllayku-
nanpaj, pay jina imatapis ruwananpajtaj kallpa-
chakullanpuni (Efe. 5:1). Kallpachakullantaj Jeho-
va´ Diosta astawan rejsinanpaj. Diosta Tatanta jina
qhawasqanraykutaj, kausayninpi kamachiykunas-
ninta kasukunpuni (Sal. 119:33; 143:10). Arı,´
‘Diospa atiyninpa poqoyninman’ jina kausakun,
´ 5:22, 23).
nitaj sajra runas jinachu (Gal.
7 Dios jina yuyajkunaqa, kusisqas kanku. Jesus-
pis jinata nerqa: “Kusisqa kanku Diosmanta ya-
chakuyta munasqankuta reparakojkunaqa, ima-
raykuchus cielopi kaj Gobiernoqa paykunaj-
ta kanqa”, nispa (Mat. 5:3). Romanos 8:6 nin:
“Aychaj munayninpi yuyayqa wanuyman ˜ pu-
´
san. Diospa atiyninpi yuyaytajr ı kausayman
pusan, sonqo tiyaykuymantaj”, nispa. Arı,´ Dios
jina yuyasun chayqa, Dioswan allinpi kasun,
6. ¿Imaynataj Dios jina yuyaj runa kasqa?
7. Biblia nisqanman jina, ¿imaynataj Dios jina yuyaj runa kasqa?
FEBRERO DE 2018 31
˜
sonqo tiyasqa kasun, aswan qhepamantaj winay-
paj kausakusunchej.
8 Sajra runaspa chaupinpi tiyakusqanchejray-
ku, runasqa sajra yuyayninkuta chimpachiwasun-
man. Chayrayku Dios jina yuyanapajqa, kallpa-
chakunallapuni tiyan. Diospa nisqasninta sonqon-
chejman mana churaspaqa, sajra runas jina yu-
yayta qallarisunman. Kunantaj yachakusunchej,
imatachus ruwanata mana sajra runaspa yuyay-
ninkuwan chimpaykuchikunapaj. Yachakullasun-
taj, imatachus ruwanata Dios jina yuyanapaj.
DIOSPA KAMACHISNINMANTA YACHAKUNA
9 Noqanchejqa, Dios jina yuyaj runasmanta allin
imasta yachakusunman, imaynatachus uj wawita
tatanmanta allin imasta yachakun, ajinata. Runa
jinalla yuyaj runasmantapis, yachakullasunmantaj
mana paykuna jina yuyanapaj (1 Cor. 3:1-4). Bi-
bliaqa willawanchej wakin runas Dios jina yuyas-
qankuta, wakintaj runa jinalla yuyasqankuta. Dios
jina yuyajkunamanta wakenqa kaykuna karqanku:
Jacob, Marıa,´ Jesus´ ima. Paykunamantataj qhe-
pan parrafospi yachakusunchej.
8. ¿Imajtintaj Dios jina yuyanapaj kallpachakunanchej kasqa?
9. 1) Dios jina yuyaj runasmanta, ¿imatataj yachakusunman? 2) ¿Pi-
kunamantataj qhepan parrafospi yachakusunchej?
32 TORREMANTA QHAWAJ
10 Jacobqa, noqanchej jinallataj ashkha llakiy-
kunapi rikukorqa. Paytaqa hermanon Esau´ wa-
˜
nurpachiyta munarqa, suegronpis chaukiyarpar-
qa. Jinapis Jacobqa, Dios jina yuyasqanrayku
imatachus Jehova´ Dios Abrahanman nisqan jun-
takunanpi atienekorqa. Jehova´ Diosqa Abrahan-
man nerqa, miraynin jatun nacionman tukunanta.
Chayrayku Jacobqa familianta sajra imasmanta
jarkarqa (Gen.´ 28:10-15). Jacobqa sajra runaspa
chaupinpi tiyakuspapis, Jehova´ Diospa munay-
ninman jinapuni kausakorqa. Uj pacha, Jacobta
˜
Esau´ wanuchiyta munarqa. Chayrayku Jacobqa,
´
Jehova Diosmanta jinata manakorqa:˜ “Libraway
ari wawqey Esaupa makinmanta”, nispa. Chanta´
´
nillarqataj: “Qan niwarqanki allin rinawanta tu-
kuy imapi, mirayniypis mama qocha tiyu chhika
kananta mana yupay atina”, nispa (Gen. ´ 32:6-12).
Arı,´ Jacobqa Jehova´ Diospa nisqasnin juntaku-
nanpi atienekorqapuni.
˜
11 Mariamantanataj parlarina. Mariataqa Jeho-
´
va Dios, Jesuspa maman kananpaj ajllarqa. Imaj-
tinchus Mariaqa Diospa munayninman jinapuni
10. ¿Jacob Diospa nisqasnin juntakunanpi atienekusqachu?
´
11. ¿Imajtintaj nisunman Marıa Diospa munayninman jinapuni kau-
sakusqanta?
FEBRERO DE 2018 33
kausakorqa. Chaytataj reparasunman, imayna-
tachus Jehova´ Diosta jatunchasqanpi Zacarias-
ta, Elisabettawan waturikushajtin (Lucas 1:46-55
leey). Chay kutipi Mariaqa rikucherqa Diospa Pa-
labranta jatunpaj qhawasqanta, sumajtataj rejsis-
qanta (Gen.´ 30:13; 1 Sam. 2:1-10; Mal. 3:12).
´
Chanta Mariaqa, Josewan casarasqana ˜ kaspa-
˜
pis, mana punuykorqachu ´ nacekunankama.
Jesus
Imaraykuchus paykunaqa, Jehova´ Diospa munay-
ninta ruwayta munarqanku (Mat. 1:25). Chantapis
Mariaqa, imastachus Jesus ˜
´ winasqanman jina ru-
wasqanta, yachachisqantapis uyarerqa. Chay uya-
risqantataj Mariaqa ‘sonqonpi sumajta waqay-
charqa’ (Luc. 2:51). Imaraykuchus Mariaqa ya-
charqa Mesıas ´ chayamunanta. Chayrayku allin
kanman Mariamanta yachakunapaj kallpachaku-
nanchej. Pay jinataj Diospa kamachiykunasninta
kasukunanchej, Diospa munaynintataj ruwanan-
chej.
12 Jesusmantanataj˜ parlarina. Payqa, Diospa mu-
nayninta ruwaspapuni kausakorqa. Chayrayku pay-
mantaqa mayta yachakusunman. Jesusqa, Jeho-
va´ Dios jina yuyaj, ruwaj, kamachiykunasninta
´ ´
12. 1) ¿Jehova Dios jinachu imatapis Jesus ruwaj? 2) ¿Imatataj Je-
´
sus jina ruwasunman? (28 paginapi dibujosta qhawariy).
34 TORREMANTA QHAWAJ
¿Imatataj Jacobmanta Mariamanta ima yachakusunman?
(10, 11 parrafosta qhawariy).
kasukoj, wajkunamantapis khuyakoj (Juan 8:29;
14:9; 15:10). Arı,´ Jesusqa Jehova´ Dios jina khu-
yakuyniyoj karqa. Imaraykuchus profeta Isaiasqa
Dios khuyakuyniyoj kasqanta nerqa. Marcostaj Je-
´ 63:9;
suspis khuyakuyniyoj kasqanta nerqa (Isaıas
Marcos 6:34 leey). Chayrayku Jesus ´ jina noqan-
chejpis runasta khuyakuna, yanapanataj. Chanta´
´ jina tukuy sonqo Diosmanta runasman willa-
Jesus
muna, yachachimunataj (Luc. 4:43). Chaykunata
ruwaspaqa, Jehova´ Dios jina yuyasqanchejta riku-
chisunchej.
13Kay tiempopipis ashkha hermanosqa, mayta
kallpachakunku Cristo jina ruwanankupaj. Payku-
naqa sonqo kajaywan Diosmanta willanku, waj-
kunata khuyakunku, wasinkumanpis wajyarikun-
ku. Chanta´ juchasapas kaspapis, mayta kallpa-
chakunku kachas kanankupaj, Jehova´ Dios jina
ruwanankupajtaj. Hermana Raquelmanta parlari-
na. Payqa Brasilmanta, nintaj: “Maytapuni gusta-
waj mundomanta runas jina vestikuy. Chayrayku
mana maychus kajtachu vestikoj kani. Bibliaman-
ta yachakusqaymantapachataj, Dios jina yuyanay-
paj kallpachakorqani. Jinapis kausayniyta cam-
biaytaqa mana atillarqanichu. Chaywanpis repa-
13, 14. 1) ¿Imatataj ashkha hermanos ruwanku? 2) Raquelmanta
chayri Reylenemanta parlariy.
36 TORREMANTA QHAWAJ
rarqani, aswan kusisqa kasqayta Diosmanta ya-
chakuspa, payta kasukuspa ima”, nispa.
˜
14 Filipinasmanta Reylene hermanamantanataj
FEBRERO DE 2018 37
jina yuyananchejta’. Chayrayku Cristo jina yuya-
napajqa, yachananchej tiyan imatachus pay yu-
yasqanta, ruwasqanta ima. Jesusqa kausayninpi,
Jehova´ Diosta sirviyta aswan naupajman
˜ churar-
´
qa. Chayrayku Jesus jina yuyanapaj kallpachaku-
nallapuni, ajinamantataj Jehova´ Diosman asta-
wan qayllaykusunchej.
16 Jesusqa milagrosta ruwarqa, ashkha runas-
man yachacherqa, runasmanta khuyakorqa, Dios-
pa munasqanman jinapunitaj kausakorqa. Yacha-
chisqasnintaj chayta rikorqanku. Chayrayku pay-
kuna nerqanku: ‘Noqaykutaj testigos kayku chay
tukuy imasta ruwasqanmanta’, nispa (Hech. 10:
39). Kay tiempopi Jesusta mana rikuspapis, payta
rejsisunman Mateo, Marcos, Lucas, Juan libros-
ta leespa. Chay librosta sumajta leerispa, chaypi
tukurispataj, Jesus´ jina yuyayta qallarisunchej.
‘Ajinamantataj purisqanta sumajta qhatisunchej’
(1 Ped. 2:21; 4:1).
17 Cristo jina yuyayqa allinninchejpajpuni. Chay-
rayku Jesucristota astawan rejsisun chayqa, pay
jina yuyayta qallarisunchej, jinamantataj astawan
Jehova´ Diosman qayllaykusunchej. Chanta´ ima
˜
llakiypi rikukuspapis, naupajtaqa piensarisunchej
17. ¿Jesucristo jina yuyay yanapawasunmanchu?
38 TORREMANTA QHAWAJ
imatachus Jesus´ chay jina llakiypi rikukuspa ru-
wananpi. Jinamantaqa Diospa munayninman ji-
napuni imatapis ruwasunchej, llimphu sonqoyoj-
˜
taj kasunchej. Chayrayku “Senor Jesucristo jina”
kausakunapaj kallpachakunallapuni (Rom. 13:14).
18Kay yachaqanapeqa, yachakorqanchej imay-
nachus Dios jina yuyaj runa kasqanta. Yacha-
kullarqanchejtaj imaynatachus Jacobwan, Maria-
wan, Jesuswan ima, Diospa munayninman jina
kausakusqankuta. Chanta´ yachakullarqanchejtaj
Jesucristo jina yuyajtinchej, Jehova´ Diosman as-
tawan qayllaykunanchejta, Dios jinataj yuyanan-
chejta. Qhepan semanataj astawan yachakusun-
chej, imaynatachus reparakunata Dios jina yu-
yashasqanchejtachus manachus. Yachakullasuntaj
imastawanchus ruwanata Dios jinallapuni yuya-
napaj. Chantapis yachakusun imaynatachus Dios
jina yuyay, kausayninchejpi yanapawasqanchejta.
18. ¿Imatataj kay yachaqanapi yachakorqanchej?
FEBRERO DE 2018 39
22, 75
TAKIYKUNA Dios jina yuyanapaj
YUYARIKUNAPAJ kallpachakuna
40
2
Robertoqa casarakusparaj reparakorqa, imajtin-
chus mana sonqo juntasqachu kashasqanta. Payqa se-
˜
noranwan Bibliamanta tapunakuspa pujllayta yachaj.
˜
Roberto Bibliamanta tapojtin, senoranqa chay rato ku-
´
tichej. Robertorı mana yachajchu imatachus kutichi-
nanta. Chayrayku Roberto sonqonpi nikusqa: “Kayqa
˜
penqay, ¿imaynatataj qosa jina senorayta yanapasaj-
ri? Bibliata sumajta estudianay tiyan”, nispa. Chayray-
ku Robertoqa Bibliata sumajta estudiarqa. Pay nin:
“Bibliata mayta estudiasqayrayku, sumajtana ˜ entien-
derqani. Jehova´ Diosmanpis astawan qayllaykorqani”,
nispa.
3
Robertoj experiencianmantaqa, mayta yachaku-
sunman. Icha´ noqanchejpis Roberto jina Bibliamanta
wakin imasta yachanchej, tantakuykunaman, predica-
cionmanpis rinchej. Jinapis, icha´ Jehova´ Diosman as-
tawan qayllaykunapaj mana kallpachakushanchejchu.
Chayri icha´ Jehova´ Diosman astawan qayllaykunapaj
tukuy imatana˜ ruwarqanchej. Jinapis icha´ reparakun-
chej wakin cambiosta ruwananchejraj kasqanta (Fili. 3:
16). Chayrayku kay yachaqanapeqa, yachakusunchej
Dios jinachus manachus yuyashasqanchejta. Yachaku-
llasuntaj imastachus ruwanata astawan Diosman qay-
llaykunapaj. Chantapis yachakusunchej, Jehova´ Dios
jina yuyay kausayninchejpi mayta yanapanawanchejta.
FEBRERO DE 2018 41
DIOS JINA YUYASHASQANCHEJTACHUS
MANACHUS REPARAKUNA
4 Diosmanta yachakushaspaqa, naupa˜ kausaynin-
chejta pisimanta pisi saqeporqanchej. Chantataj bauti-
zakorqanchej. Jinapis Bibliaqa niwanchej: “Qankunaqa
yuyayniykichejta mosojyachinallaykichejpuni tiyan”,
nispa (Efe. 4:23, 24). Juchasapa runas kasqanchejray-
ku, kacha runas kanapaj cambiosta ruwanallanchejpu-
ni tiyan. Jehova´ Diosta unaytana
˜ sirvispapis, Diosman
astawan qayllaykunapaj kallpachakunallanchejpuni ti-
yan (Fili. 3:12, 13).
´
5 Jovenes chayri machitus kaspapis, sumajta qhawa-
rikunanchej tiyan, creeypi sumaj sayasqachus mana-
chus kashasqanchejta. Chaypajqa kaykunata tapuriku-
sunman: “¿Imaynatachus kausakusqaypi yachakunchu
Diospa munayninman jina kausakushasqay? ¿Kallpacha-
kushanichu Jesucristo jina yuyanaypaj? ¿Tantakuykuna-
˜
pi kusisqachu kani chayri phinasqallachu? ¿Parlasqaypi
˜
reparakunchu Diospa Gobiernonta naupajman chura-
shasqayta? ¿Bibliata estudianipunichu? Bibliaj nisqan-
man jina, ¿maychus kajtachu vestikuni, kachanchakuni
ima? ¿Pillapis yuyaychariwajtin kasukunichu? Juchaman
tanqasqa kashaspa, ¿imatataj ruwani? ¿Winay ˜ tukusqa
cristiano jinachu imatapis ruwani?”, nispa (Efe. 4:13).
42 TORREMANTA QHAWAJ
6 Wakin kuteqa hermanosninchej yanapawasunman,
Dios jinachus manachus yuyashasqanchejta reparaku-
´
napaj. Apostol Pablo nisqanman jina, runa jinalla yu-
yajqa Diospa atiyninmanta jamoj imasta qhesachan.
Kausayninpis allillan kasqanta yuyan. Dios jina yuyaj
runarı´ tukuy imata allinta reparayta atin. Chantapis
yachan sajra runaspa ruwasqasninkuta Jehova´ Dios
chejnisqanta (1 Cor. 2:14-16; 3:1-3). Mayqen hermano-
chus mana allintachu purishasqantapis, Cristo jina yu-
yaj ancianosqa reparankupacha. Chayrayku ancianos-
qa paykunata yanapankupacha. Noqanchejtapis ancia-
nos yanapawajtinchej, yuyaychariwajtinchej ima, kasu-
kunapacha. Ancianosta kasukuspaqa, Jehova´ Diosman
astawan qayllaykusunchej (Ecl. 7:5, 9).
FEBRERO DE 2018 43
tiyan (Col. 2:6, 7). Kunantaj yachakuna imaynatachus
creeyninchejta sinchiyachinata.
´
8 Apostol Pabloqa, tiemponmanta cristianosman ji-
˜ ˜
nata nerqa: “Naupajman rinallapuni winay tukusqa ru-
˜
nasman tukunapaj”, nispa (Heb. 6:1). Winay tukusqa
cristianos kanapajqa, ‘Diospa munakuyninpi kallaychikpu-
ni’ nisqa librota estudiasunman. Kay libroqa, yanapa-
wasunchej Bibliaj yuyaychaykunasninman jina kausa-
kunapaj. Chay librota estudiarqanchejna ˜ chaytaj, waj
publicacionesta estudiasunman, creeypi sinchita saya-
nallapajpuni (Col. 1:23). Chantapis tukurinanchej ti-
yan imaynatachus yachakusqanchejman jina kausaku-
nanchejpi. Chaypajtaj Jehova´ Diospa yanapayninta ma-
˜
nakuna.
9 Bibliataqa, Diospa munayninta ruwayta munasqan-
chejrayku estudiananchej tiyan (Sal. 40:8; 119:97).
Chayta ruwaspaqa, “Diospa munayninpa contranpi kaj
imasta, kay mundoj sajra imasninta munapayayta ima”
qhesachayta atillasunchej (Tito 2:11, 12).
10 Betelpi sirvej hermanomanta parlarina. Payqa uj
punchaypaj jatun tantakuyman rispa, bautizakunanku-
˜ kashanku chay joveneswan parlariyta yachan.
pajna
Tapuriytataj yachan bautizakuytawan imastachus ru-
˜
8, 9. 1) ¿Imastaj yanapawasunman winay tukusqa cristianos kana-
paj? 2) ¿Ima yuyaywantaj Bibliata estudiananchej kanman? (40 pa-
ginapi fotosta qhawariy).
´
10. ¿Imatataj jovenes tapurikunanku kanman?
44 TORREMANTA QHAWAJ
wayta munasqankuta. Pay nin: “Reparani chay jove- ´
nes bautizakuytawan Jehova´ Diospaj astawan llankay-
ta munasqankuta. Wakenqa precursores kayta munan-
ku. Wakintaj Betelman riyta munanku, wakinrı´ Tan-
takuna Wasista ruwaysikuspa yanapakuyta munanku.
Wakin jovenestaj pisi hermanoslla tiyanku chayman ya-
napakoj ripuyta munanku. Jinapis wakin jovenesqa,
mana yachankuchu imatachus ruwanankuta”, nispa.
´
Chayrayku allin kanman jovenes kayta tapurikunanku:
“¿Tantakuykunaman, predicacionmanpis tatasniyta ku-
sichinayraykullachu rini, chayri Jehova´ Diosta muna-
kusqayraykuchu?”, nispa. Arı,´ jovenes
´ chayri machi-
tus kaspapis, Diospaj astawan llankananchejpaj kallpa-
chakunanchej tiyan. Diospaj astawan llankajtinchejqa,
creeypi sinchi sayasqa kasunchej (Ecl. 12:1, 13).
˜
11 Winay tukusqa cristianos kanapajqa, kallpacha-
kunallanchejpuni tiyan. Imajtinchus Bibliaqa niwan-
˜
chej: “Aychaj munayninpi yuyayqa wanuyman pu-
´
san. Diospa atiyninpi yuyaytajrı kausayman pusan”,
nispa (Rom. 8:6-8). Chayrayku Jehova´ Diosqa atiy-
ninwan sapa ujninchejta yanapawanchej. Nitaj su-
yanchu ni imapi pantananchejta. Jinapis creeypi su-
maj sayasqa kanapajqa, kallpachakunallanchejpuni ti-
yan. Hermanonchej John Barrmanta parlarina. Pay-
qa Diospa Llajtanta Kamachejkunamanta ujnin karqa.
Uj kutipi Lucas 13:24 versiculomanta parlashaspa,
˜
11. 1) Winay tukusqa cristianos kanapaj, ¿imatataj ruwanallanchej-
puni kasqa? 2) ¿Pi jinataj kallpachakunanchej kasqa?
FEBRERO DE 2018 45
jinata nerqa: “Ashkha hermanosqa Diosmanta karun-
chakunku, creeypi sinchi sayasqa kanankupaj mana
kallpachakusqankurayku”, nispa. Chayrayku noqan-
chejqa, Diospa kamachin Jacob jina kallpachakunan-
chej tiyan. Payqa uj angelta mana kacharerqachu ben-
decichikunankama (Gen. ´ 32:26-28). Chantapis Biblia-
taqa, mana cuentota jinallachu leenanchej tiyan. As-
tawanqa Bibliapi sumaj yachachiykunata maskanapaj
kallpachakunanchej tiyan. Chaykunataj yanapawasun-
chej Diospa qayllallanpipuni kanapaj.
˜
12 Winay tukusqa cristianos kanapaj kallpachakojtin-
chejqa, Diospa atiynin yanapawasunchej Cristo jina
yuyanapaj (Rom. 15:5). Diospa atiynenqa, yanapa-
wasunchej sajra munayninchejwan mana atipachiku-
napaj. Yanapallawasunchejtaj Diospa munayninman
jina kausakunanchejpaj (Gal.´ 5:16, 22, 23). Kay mundoj
imasnillanta maskashasqanchejta reparakunchej chay-
qa, Jehova´ Diospa atiyninta manakunapacha
˜ allin
´
imaspi yuyanapaj (Luc. 11:13). Apostol Pedromanta
parlarinachej. Payqa mana Cristo jinapunichu yuyaj
(Mat. 16:22, 23; Luc. 22:34, 54-62; Gal. ´ 2:11-14). Ji-
napis mayta kallpachakorqa Cristo jina yuyananpaj.
Jehova´ Diospa yanapayninwantaj, pisimanta pisi Cris-
to jina yuyayta qallarerqa. Noqanchejpis Cristo jina yu-
yayta atisunman.
46 TORREMANTA QHAWAJ
¿Imatataj ruwasunman astawan
Diosman qayllaykunapaj?
ˇ Diospa Palabranta sumajta estudiana.
ˇ Yachakusqanchejman jina kausakuna.
´
ˇ Jehova Diospa atiyninwan yanapachikuna.
ˇ Wajkunawan yanapachikuspa agradecekuna.
13 ´
Apostol Pedropis nerqa, imastachus ruwanata
Diosman astawan qayllaykunapaj (2 Pedro 1:5-8 leey).
Pay nerqa, tukuy atisqanchejta kallpachakunanchejta,
munayninchejwan mana atipachikunapaj, sinchita saya-
napaj, familia jina munanakunapaj, waj imastawan ruwa-
napaj. Chayrayku sapa dıa´ piensarinanchej tiyan, imas-
tachus ruwananchejpi Diosman astawan qayllaykunapaj.
FEBRERO DE 2018 47
yachakonqa. Tukuy runastaj reparanqanku Jesuspa
yachachisqasnin kasqanchejta. Jesus ´ jina yuyasqan-
chejraykutaj, ni imarayku Jehova´ Diospa contranpi
imatapis ruwasunchu. Juchaman urmanapaj tanqasqa
kashajtinchejpis, mana chay juchapi urmasunchu Je-
´ jina yuyasqanchejrayku. Chanta´ imata ruwanapaj-
sus
˜
pis, naupajtaqa piensarisunchej Bibliaj yuyaychayku-
nasninpi, imatachus Jesus´ ruwananpi, imachus Jehova´
Diosta kusichisqanpipis. Ajinatapuni piensarinanchej
tiyan niraj imata ruwashaspapis. Chayrayku kunan ya-
chakunachej, imaynatachus Bibliaj yuyaychaykunasnin
yanapawasqanchejta imatapis sumajta ruwanapaj.
15 Casarakuyta munajtinchej. Piwanchus casaraku-
´
nata yachanapajqa, 2 Corintios capıtulo ´
6 versıculos
14, 15 yanapawasunchej (2 Corintios 6:14, 15 leey).
Chay versiculospi Pabloqa sutita nerqa, cheqan kajta
ruwajqa mana kikinchu kasqanta Diospi mana creej-
wan. Diospi mana creej runasqa, imatapis ruwarpallan-
ku. Kay yuyaychayta kasukuspaqa, Jehova´ Diosta yu-
paychajllawan casarakusunchej.
16 Amigosninchejta sumajta ajllana. Amigosninchej-
´
ta sumajta ajllanapajqa, 1 Corintios capıtulo ´
15 versıcu-
lo 33 yanapawasunchej (1 Corintios 15:33 leey). Dios
jina yuyasunchej chayqa, allinta purej runawan masicha-
kusunchej. Chantapis kay yuyaychayqa, maytapuni ya-
48 TORREMANTA QHAWAJ
napawasunchej Internetnejta mana pillawanpis masi-
chakunapaj. Nitaj Internetnejta pillawanpis pujllanapaj.
17 Wakin ruwaykunaqa Diosmanta karunchawasun-
´
man. Hebreos capıtulo ´
6 versıculo 1 niwanchej, qhasi
manakaj ruwaykunata amapuni ruwanata (Hebreos 6:
1 leey). Chay qhasi manakaj imasta ruwayqa, Dios-
manta karunchawasunman. Kay yuyaychayqa, repara-
chiwasunchej kusirikunapaj imastachus ruwasqanchej,
allinninchejpajchus manachus kasqanta yachanapaj. Re-
parachillawasunchejtaj ama ima organizacionman sati-
kunapaj chajwasta chinkachiyta munaspa. Chantapis ya-
napawasun ama trabajollaman qokunapaj.
˜
18 Diospaj astawan llankana. Jesusqa nerqa naupaj-
FEBRERO DE 2018 49
´
versıculo 18 yanapawasunchej (Rom. 12:18). Cristo
jina yuyasunchej chayqa, ‘tukuywan allinpi kausa-
kuyta’ maskasunchej. Chayrayku allin kanman pien-
˜
sarinanchej pillawanpis phinanakuspa, allinyakuyta
maskashasqanchejpichus manachus. Chantapis ama
allinnillanchejtachu maskana. Astawanqa wajkunaj
allinninkuta maskanapaj kallpachakuna (Sant. 3:
18).
20 Reparanchej jina, Bibliaj yuyaychaykunasnenqa,
50 TORREMANTA QHAWAJ
mayta yanapawasunchej Diospa munayninman jina-
puni imatapis ruwanapaj. Chayrayku Dios jina yuya-
napaj kallpachakusunchej chayqa, kusisqas, sonqo
juntasqastaj kasunchej. Chaymanta parlaspa, Rober-
to jinata nerqa: “Diosman astawan qayllaykusqayray-
ku, qosa jina, tata jinataj familiayta aswan sumajta
yanapayta atini. Aswan kusisqataj kani”, nispa. Dios
jina yuyanapaj kallpachakullasunpuni chayqa, may
chhika bendicionesta japisunchej. Chantapis kusisqa
kausakusunchej kay tiempopi, jinallataj paraisopipis
(1 Tim. 6:19).
KUSIKUYNIYOJ MUNAKUYNIYOJ KAY
KUSIKUYNIYOJ KAY
KAYQA
SONQO TIYAYKUSQA KAY
PACIENCIAYOJ KAY
KACHA SONQOYOJ KAY
Diospa atiyninmanta KACHA KAY
CREEYNIYOJ KAY
jamun LLAMPU SONQOYOJ KAY
MUNAYNINCHEJWAN
MANA ATIPACHIKOJ KAY
54 TORREMANTA QHAWAJ
´
(Juan 8:56). Noqanchejpis Abrahan jina kusisqalla-
taj kasunman. Chaypajqa ima bendicionestachus pa-
raisopi japinanchejpi tukurinanchej tiyan (Rom. 8:
21).
´
Pablowan Silaswanpis, Abrahan jinallataj ima tin-
katachus japinankupi astawan yuyarqanku. Paykuna-
˜
qa tinkankuta japinankupi creesqankurayku, nakari-
chisqa kashaspapis kusisqallapuni kasharqanku. Uj
kutipi runasqa paykunata mayta seqoykorqanku, car-
celmantaj wisqaykucherqanku. Chay kutimanta par-
laspa, Bibliaqa jinata nin: “Chaupi tutata jinataj Pa-
˜
blowan Silaswanqa Diosmanta manakusharqanku, ta-
kispataj Diosta alabasharqanku”, nispa (Hech. 16:
23 -25). Paykunaqa kusisqa kasharqanku, Jesuspa su-
˜
tinrayku nakarisqankumanta. Chayrayku Pablo jina,
Silas jinataj kayta munanchej chayqa, ima llakiytapis
kusiywan aguantana. Kusiywan aguantaspaqa wajku-
nata yanapasunchej (Fili. 1:12-14).
Kay tiempomanta wakin hermanosqa, sufrispapis
kusisqallapuni kashanku. Hermanonchej Georgeman-
ta parlarina. Payqa Filipinas suyumanta, Tacloban
llajtamantataj. Chay suyupeqa, 2013 watapi, mama
qochamanta yaku wasaykamusqanrayku ashkha wa-
sista apakaporqa. Jehovaj testigosninpis 1.000 kuraj
wasisninkuta pierderqanku. Georgej wasintapis yaku
FEBRERO DE 2018 55
apakapusqa. Pay nerqa: “Llakiypi rikukuspapis her-
manosqa kusisqa kasharqanku. Noqapis imayna ku-
sisqapunichus kashasqaytaqa, mana niyta atiyman-
chu”, nispa. Ima llakiypi kashaspapis kusisqallapu-
ni kana. Chaypajqa yuyarikuna imaynasmantachus
´
Jehova Dios bendeciwasqanchejta. Bendeciwasqan-
chejmantataj agradecekunapuni. Kunantaj qhawarina
kusisqallapuni kanapaj imaspiwanchus yanapawas-
qanchejta.
¿IMASMANTATAJ KUSIKUSUNMAN?
Noqanchejqa mayta kusikunchej, tukuyta Kamachej
Diosman qayllaykusqanchejrayku. Payqa Diosninchej,
Tatanchej, Amigonchejtaj (Sal. 71:17, 18).
Kusikullanchejtaj kausayninchejpi allin imasta ru-
´
waspa (Ecl. 3:12, 13). Chantapis kusikunchej Jehova
Diospa munayninta yachasqanchejrayku, payta ku-
sichiyta atisqanchejrayku ima (Col. 1:9, 10). Chay-
kunata yachaspataj, imapajchus kausashasqanchej-
´
ta sumajta entiendenchej. Mundomanta runastajrı,
mana yachankuchu imapajchus Diosninchej ruwawas-
´
qanchejta. Chaymanta parlaspa apostol Pablo nerqa:
˜
‘Imastachus nawi mana rikorqachu, nitaj ninri uya-
rerqachu, nillataj runas sonqonkupi yuyarqankuchu
chaykunataqa, Dios wakicherqa payta munakojkuna-
56 TORREMANTA QHAWAJ
paj. Chay pakasqa yachaytaqa, Dios atiyninnejta su-
tinchawarqanchej, nispa (1 Cor. 2:9, 10).
´
Chantapis Jehova Diosqa noqanchejrayku allin
imasta ruwarqa. Payqa juchasninchejta perdonawar-
qanchej ( 1 Juan 2:12). Khuyakuwasqanchejrayku-
taj paraisopi kausakunanchejta niwanchej (Rom. 12:
´
12). Chantapis Jehova Diosqa, hermanosta qowanchej
payta, uj familia jina yupaychanapaj (Sal. 133:1). Bi-
´
bliapis niwanchej Jehova Diosqa angelesninwan Dia-
blomanta, sajra angelesmantawan jarkashawasqan-
chejta (Sal. 91:11). Chaykunapi tukurispaqa, aswan
kusisqa kasunchej (Fili. 4:4).
KUSISQALLAPUNI KANA
´
Uj kutipi Jesus nerqa: “Chay imasta niykichej, qan-
kunapis noqa jina kusisqallapuni kanaykichejpaj”,
´ ´
nispa (Juan 15:11). Arı, Jesus jina kusisqallapuni
kayta atisunman. Chayta entiendenapajqa ninamanta
parlarina. Nina lauranallanpajpuneqa llantata enqha-
nallanchejpuni tiyan. Kusisqallapuni kanapajtaj, Dios-
˜
pa atiyninta manakunallapuni, Bibliaj nisqasninpitaj
tukurinallapuni, imajtinchus Bibliaqa Diospa yuyay-
chasqan kashan (Sal. 1:1, 2; Luc. 11:13).
Chantapis kusisqallapuni kanapajqa, Diosta kusi-
chinapaj jina imatapis ruwana (Sal. 35:27; 112:1).
FEBRERO DE 2018 57
´
Imajtinchus Jehova Diosqa munayninta ruwanapaj ru-
wawarqanchej. Bibliapi nin: “Diosta manchachikuy,
kamachisqasnintataj juntay. Kay imasllata runaqa as-
´
tawan ruwanan tiyan”, nispa (Ecl. 12:13). Arı, Diosta
sirvispalla kusisqa kasunman.1
58 TORREMANTA QHAWAJ
Reparanchej jina, manchay sajra punchaykunapi
kausakuspapis, kusisqa kasunman. Kusisqallapuni
˜
kanapajtaj, Diospa atiyninta manakuna, Bibliata estu-
diana, estudiasqanchejpitaj tukurina. Chantapis ima
bendicionestachus japishasqanchejpi tukurina. Dios-
pa kamachisnin jinataj, sinchi creeyniyoj kana, mu-
nayninta ruwanapajtaj kallpachakuna. Chaykunata ru-
´
wajtinchej Salmo 64, versıculo 10 nisqan noqanchej-
pi juntakusqanta reparasunchej. Chaypi nin: “Che-
qan runaqa Diospi kusikonqa, paypitaj atienekonqa”,
nispa.
Irlandapi Diosmanta
yachakunku discursosnejta
MAYO de 1910 watapi, hermano Charles Taze Russellqa,
uj barcopi Irlandaman chayasqa, Belfast nisqa llajtaman.
Paytaqa 12 hermanos suyasqanku. Russellqa chay kutipaj
phishqa kutitana ˜ Irlandaman chayasqa. Chay tiempopaj
Belfast llajtitaj lomasnenqa, qomerlla kasqa. Chay kuti-
pitaj hermano Russellqa, iskay jatuchaj barcosta ruwaku-
shajta rikusqa. Ujninpa sutenqa Titanic karqa, ujninpata-
taj Olympic karqa.1
Hermano Russellqa, julio de 1891 watapi uj barcopi pri-
mera vez Irlandaman chayasqa, Queenstown llajtaman.
Payqa karusta viajaj, jallpantinpi Diosmanta willakunan-
paj. Russellqa Irlandaman chayashaspa, icha´ tatasnin-
manta yuyarikorqa, tatasnin Irlandamanta kasqankuray-
ku. Paykunataj icha´ willarej kanku chay lugares kachitus
kasqanta. Russellwan hermanoswanqa, rikusqanku ajina-
puni kasqanta. Reparallasqankutaj ashkhas Diosmanta
yachakuyta munasqankuta.
60 TORREMANTA QHAWAJ
sonta uyarej risqanku. Kay 1903 watapitaj, ujtawan Irlan-
daman chayasqa. Chay kutipeqa Belfast llajtapi, Dublın ´
llajtapipis tantakuykunata ruwasqanku. Chaypajtaj perio-
dicospi willachikusqa. Russellqa “La promesa bajo jura-
mento”, nisqa discursota qosqa. Sutinchasqataj, Abra-
hanpa creeyninmanta, bendicionesta japinanchejman-
tawan. Chay kutismanta parlaspataj, Russellqa nerqa:
“Tantakuykunaman jamojkunaqa, sumajta uyarisharqan-
ku”, nispa.
Abril de 1908 watapi, Russellqa waj suyusman viajayta-
wan Irlandaman kutillasqataj, runas Bibliamanta astawan
yachakuyta munasqankurayku. Russelltaqa Belfast llajta-
pi 5 hermanos suyasqanku, barcos sayanku chaypi. Chay
tardepachataj uj discursota qosqa. Chay discurso kanan-
˜ Chay discursotaj “La
tataj periodicospi willachikusqana.
´
caıda ´
del imperio de Satanas”, nisqa karqa. Chaymantaj
300 jina risqanku. Paykunamanta ujnintaj, Russellman
churanakuspa tapuykunata ruwasqa. Russelltaj Bibliawan
sutinchasqa. Chanta´ Dublın´ llajtapi, waj tantakuy ru-
wakullasqataj, chaymanqa 1.000 kuraj risqanku. Chay
FEBRERO DE 2018 63
Chay watamanta abril killapitaj, Belfast llajtapi 2.000
runaspuni Russellta uyarej risqanku. Chaypitaj 20 her-
manoslla kasharqanku. Chay discursotaj “¿Maymantaj
˜
wanuspa ripunchej?”, nisqa karqa. Chantapis Russell-
´
qa Dublın llajtapi discursota qollasqataj. Chaymanpis
OConnorqa waj pastorwan rillasqataj. Iskayninkutaj Rus-
sellman churanakuspa mayta tapuykusqanku. Russell-
taj Bibliawan sumajta sutinchasqa. Runastaj Russellpa
sutinchasqanta allinpaj qhawasqanku. Chanta´ Russellqa
˜
octubre, noviembre killaspi waj llajtaspinataj discursosta
qosqa. Chayta uyarejtaj, ashkhas risqanku. Uj kutitaj
Russell Dublın´ llajtapi discursota qoshajtin, OConnorqa
100 runaswan, ujtawan chajwata jatarichiyta munallas-
qankutaj. Jinapis chay tantakuyman rejkunaqa, Russell-
man kutikusqanku.
Irlanda suyupeqa, Russell discursosta qoyta qallarerqa.
Payqa mana jatunchakojchu, astawanpis nej: “Jallpantin-
pi Diospa Gobiernonmanta willakunanqa, mana uj runa-
mantachu kashan. Manaqa Jehova´ Diosllamanta”, nispa.
Jaqay tiempopeqa Irlandapi Russellpa discursosninta pe-
riodicopi willachikoj. Chay discursostaj runasta yanapar-
qa, Bibliata sutita entiendenankupaj. Chayraykutaj her-
manosqa tantakuykunata ruwayta qallarerqanku. Ajina-
mantataj tukuynejpi congregaciones sayarerqa, Irlandan-
tinpitaj Diosmanta willakorqa. (Gran Bretana ˜ sucursalpi
waqaychakusqanmanta).
s
n Kay revistata, waj
p Bibliatapis
Diospa Palabran nisqa Internetpi:
wlp18.02-QUB
jw.org/qu
o
publicacionestapis Internetpi
mana pagaspalla leeriwaj Kay codigowanpis
171109
uraqachikuwaj yaykuwaj