Está en la página 1de 104

Mª Dolores Rincón González

Universidad de Jaén
Presentación
Razones para la realización de este curso
curso::

 Situación del estudio de las lenguas clásicas en el


actual sistema educativo español
español..
 Trascendencia de su conocimiento como paso obligado
hacia una formación filológica y humanística
posterior..
posterior
 Necesidad de proporcionar unos conocimientos
básicos a los universitarios que carecen de ellos o
necesitan reforzarlos
reforzarlos..
 Facilitar la posibilidad de acceder al conocimiento del
latín a cualquier estudiante interesado a través de este
primer contacto
contacto..
Introducción al estudio del latín

El indoeuropeo
Peculiaridades de la lengua latina.
Formación y variantes
Extensión del latín
El alfabeto latino: su pronunciación
El acento y la cantidad
Vocales y consonantes
El INDOEUROPEO

 Hipótesis científica basada en el estudio comparativo de


diferentes lenguas antiguas a partir de la Gramática Histórica.

 Ramas:
a) Grupo germánico (inglés, alemán, sueco...)
b) Grupo griego
c) Grupo itálico ( osco-umbro, LATÍN )
d) Grupo céltico (galo, irlandés, bretón)
e) Grupo báltico (lituano, letón)
f) Grupo asiático (sánscrito, antiguo indio, veda, persa,
hitita, tocario)
Procesos migratorios de los pueblos indoeuropeos
Extensión de las lenguas indoeuropeas
II.- PECULIARIDADES DE LA LENGUA LATINA

a) Lengua indoeuropea
b) Lengua flexiva (fusionante)
c) Orden de palabras
d) Carencia de artículo
e) Carácter fonológico de la cantidad frente al acento.
III.- FORMACIÓN DE LA LENGUA LATINA

 sustrato: pueblos mediterráneos (ciprés, higuera, rosa,


golondrina, asno...)
 superestrato: etrusco (términos del teatro y la
adivinación)
 adstrato: osco-umbro; griego

 Su léxico es propio de agricultores.


 Muy influenciada por el griego como modelo de lengua
literaria.
VARIANTES

Etapas (diacronía): Latín arcaico, Latín


preclásico, Latín clásico, Latín tardío.
Latín medieval, Latín renacentista.

Diferentes registros (sincronía)): literario,


familiar, vulgar o coloquial.
ROMA ANTIGUA Y SUS FOROS
Maqueta de la Roma Imperial
EXPANSIÓN DE ROMA EN ITALIA
ROMA Y CARTAGO
ETAPAS DE LA EXPANSIÓN ROMANA
IMPERIO ROMANO
LENGUAS NEOLATINAS O ROMANCES
V.-- EL ALFABETO
V.

 23 signos tomados del alfabeto griego de


Cumas a través de los etruscos.
 Tiene un destacado carácter fonológico.
 ABCDEFGHIKLMNOPQRSTV
XYZ
 Las letras X, Y, Z, se introdujeron más tarde con
la finalidad de transcribir nombres griegos.
 Las letra J y V (letras ramistas) fueron
introducidas por el humanista Petrus Ramus.
VI.-PRONUNCIACIÓN DEL LATÍN

 Pronunciaciones nacionales
 Pronunciación eclesiástica (-ae; -ti-; ce,
ci, cae; ge, gi...)
 Pronunciación clásica. Justificación
 Casos concretos: - ae, c, v, g, ph, th, ch,
qu, gn.
 Geminadas.
VII.- VOCALISMO

Las vocales

 cantidad vocálica: largas ( ˉ ) / breves ( ˘ )


 diptongos: ae, au, oe, eu

Sistema vocálico:

 cerradas: i (anterior) u (posterior)


 medias: e (anterior) o (posterior)
 abierta: a
VIII.- EL ACENTO

 No tiene carácter fonemático


 No hay tilde
 No hay palabras agudas

 Palabras llanas, penúltima sílaba larga


 Palabras esdrújulas, penúltima sílaba
breve
VIII.a.- SISTEMA CONSONÁNTICO

labiales dentales velares Labio-


velares
O sonoras B D G GU
C
L ORALES
sordas P T C/K QU
U
S
I
V NASALES
M N
A
S
VIII.b.- SISTEMA CONSONÁNTICO

C Labio-dental Linguo-alveolar
O
N Fricativos- F S
T aspirados
I
Fricativo- R
N Vibrante
U
O Lateral L
S
I.-- EL LATÍN LENGUA FLEXIVA
I.

Lengua flexiva: Aquella que indica la función, o


precisa el significado de los términos, por
medio de morfemas que se añaden a un lexema
o tema.

Clases de palabras:
o variables: nombre, pronombre y verbo.
o invariables: adverbio, preposición, conjunción
e interjección.
II.-- FLEXIÓN NOMINAL y PRONOMINAL
II.
 Género
 Número
 Caso.

Forma y función de los casos:


Nominativo, Vocativo, Acusativo, Genitivo,
Dativo, Ablativo, Instrumental - Sociativo,
Locativo.
III.- FUNCIÓN DE LOS CASOS

NOMINATIVO: Sujeto, predicado nominal

VOCATIVO: Función impresiva

ACUSATIVO: Objeto directo / (complemento circunstancial)

GENITIVO: Complemento del nombre

DATIVO: Objeto indirecto

ABLATIVO: Complemento circunstancial

LOCATIVO: Lugar en donde

INSTRUMENTAL-SOCIATIVO: Instrumento / lugar por donde


/ circunstancias acompañantes
IV.- ORIGEN DE LA DESINENCIAS
singular plural

NOMINATIVO -S / - // -M - D (neutros) - S - I //- A (neutros)

VOCATIVO - -

ACUSATIVO -M - NS // - A (neutros)

GENITIVO - S /- ES /- OS / - I - IUS - OM / - SOM

DATIVO - EI / - I - EIS - BHOS

ABLATIVO -D - EIS - BHOS

LOCATIVO -I
FLEXIÓN NOMINAL
V.- FLEXIÓN NOMINAL: DECLINACIONES

 Nombre: sustantivo y adjetivo

 5 declinaciones:
1ª temas en - a (Gn. sing.- ae)

2ª temas en - o /- e (Gn. sing.- i)

3ª - temas en consonante (Gn. sing.- is; Gn. pl. um)


- temas en - i (Gn. sing.- is; Gn. pl. -ium).

4ª temas en - u (Gn. - us)

5ª temas en - e (Gn. - ei)


V.1.a- TEMAS EN – a
(Primera declinación. Genitivo - ae)

o Sustantivos y adjetivos (primer tipo)


o Género masculino y femenino

o Casos especiales:
- Pluralia tantum (angustiae, divitiae, Kalendae, Athenae)
- Cambio de significado (littera /litterae; copia / copiae)
- Dativo y ablativo plural en -abus (deabus)
V. 1, b.- TEMAS EN –a
sustantivos (masculinos y femeninos)
adjetivos (femeninos)
Desinencias:

SINGULAR PLURAL
N. - ă (*-) - ae (*-i)
V. - ă - ae
Ac. - am (*-m) - as (*-ns)
G. - ae (* -i) - arum (*-som)
D. - ae (*-i) - is (*-eis)
Abl. - ā (*-d) - is (*eis)
V. 2, a.- SEGUNDA DECLINACIÓN TEMAS EN -
o / - e (- i)

• Sustantivos y adjetivos (primer tipo).


• Género masculino, femenino (árboles, algunas
ciudades y países: Corinthus, Aegyptus) y
neutro.
• Casos especiales:
- neutros en -us (pelagus, vulgus, virus)
- pluralia tantum (castra, loci / loca)
- Vir - i
- Deus (dei / dii; deis / diis / dis)
V. 2, b.- SEGUNDA DECLINACIÓN
(- i). Desinencias
SINGULAR PLURAL

N. - us / er (*
(*--s) //-- um (*
(*--m) -i (*
(*--i) // - a (*
(*--a)

V. - e

Ac. - um (*
(*--m) - os (*
(*--ns
ns)) // - a (*
(*--a)

G. - i (* -i) - orum (*
(*--som
som)) / -um (*
(*--om
om))
D. - o (*
(*--i) - is (*
(*--eis
eis))

Abl.. - o (*
Abl (*--d) - is (*
(*eis
eis))

Loc. - i
V. 3, a.- ADJETIVOS DEL PRIMER TIPO (tres
terminaciones)

SINGULAR PLURAL
masc. fem. neutro masc. fem. neutro
N.– bonuus bonaa bonumum bonii bonaeae bonaa
V.– bone bonaa bonum
um - - -
A.– bonum
um bonam
am bonum
um bonos
os bonas
as bonaa
G.– bonii bonae
ae bonii bonorum
orum -arum
arum -orum
orum
D.– bonoo bonae
ae bono
o bonis
is bonis
is bonis
is
Ab– bonoo bonaa bonoo bonisis bonis
is bonis
is
V. 3, b.- ADJETIVOS DEL PRIMER TIPO

SINGULAR PLURAL
masc. fem. neutro masc. fem. neutro
N.- pulcher pulchraa pulchrum
um pulchrii -ae ae -aa
V.– pulcher pulchraa pulchrum
um - - -
A.– pulchrum
um -am
am -um
um pulchrosos -as
as -aa
G.– pulchr-ii -ae
ae -ii pulchr-orum
orum /-arum
arum /-orum
orum

D.– pulchr-oo -ae


ae -o
o pulchr-is
is -is
is -is
is
Ab.– pulchr-oo -aa -o
o pulchr-is
is -is
is -is
is
VI.1.-TERCERA DECLINACIÓN (Gn. -IS
IS)

• Sustantivos masculinos, femeninos y neutros.


• Adjetivos de una, dos y tres terminaciones
• Temas: en consonante (-um) / en –i (-ium)
• Temas dobles / nombres especiales:
vis-vis (vires)
iter-itineris
Iuppiter /Iovis
senex- senis
VI. 2.- TERCERA DECLINACIÓN: Desinencias
Temas en consonante: gn. pl. -um
um // Temas en i: gn. pl. -ium
SINGULAR PLURAL
casos animado inanimado animado inanimado
cons. -i cons. -i cons. -i cons. -i
Nom -s -s (is) - - (e) -es -es -a -ia
Voc. - - - - -es -es -a -ia
Ac. -em -em/im - - (e) -es -es /-is -a -ia
Gn. -is -um ium -um -um
Dat. -i -ibus
Abl. -e -e /-i -ibus
Loc. -i (ruri)
VI. 3.- TEMAS EN CONSONANTE (Gn. -um)

Género animado (masculinos y femeninos)


1) En oclusiva (b, d, g, p, t, c)
N. sing: b + s > bs plebs /plebis
d+s>s pes /pedis
g+s>x rex / regis
p + s > ps princeps / principis
t+s> s miles / militis
c+s>x dux /ducis
VI. 3.- TEMAS EN CONSONANTE (Gn.-um
um)

N. singular:
2) en sonante (líquida: l, r; nasal: m, n)
m + s > ms hiems /hiemis
n + s > n / (n) homo /hominis
l +s>l consul /consulis
r +s>r mater /matris
3) en silbante (s)
s +s>s/r vetus / veteris
honor / honoris
VI. 3. TERCERA DECLINACIÓN. Temas en consonante (Gn. Pl.-um)
SINGULAR
casos masculino femenino neutro
Nom./Voc Rex (g-s) Mater (r-s) Flumen (-)
Ac. Regem Matrem Flumen (-)
Gn. Regis Matris Fluminis
Dat. Regi Matri Flumini
Abl. Rege Matre Flumine
PLURAL

Nom./Voc Reges Matres Flumina


Ac. Reges Matres Flumina
Gn. Regum Matrum Fluminum
Dat. Regibus Matribus Fluminibus
Abl. Regibus Matribus Fluminibus
VI. 3b.- Tercera declinación. Temas en consonante (Gn. Pl. -um

Peculiaridades:
• Nombres de flexión especial:

Bos-bovis (gn. pl. boum, dat y abl. pl. bobus /bubus)


Iter-itineris; Iuppiter-Iovis; senex-senis.

• Cambio de declinación:
Vas-vasis (pl. vasa-orum)

• Nombres griegos:
Ac. sing –a; -en (aetherem / aethera; Socratem
/Socraten)
Ac. pl. -as (crateres/ crateras)
Gen. –os (Thetidis /Thetidos)
VI.- Tercera declinación (Temas en - i). Peculiaridades

Desinencias:
Los acusativos en -im -is han desaparecido casi por completo
sustituidos por -em y -es.
El ablativo -i ha sido sustituido por -e en la mayoría de los
sustantivos.

Supervivencias:
Acusativos:: vim, tussim, sitim, Neapolim, turrim, puppim
Ablativo singular::
Neutros:: mari, animali
Neutros animali..
Adjetivos de dos y tres terminaciones:
terminaciones: forti
forti,, acri
acri..
Participios:: -i (empleo como adjetivo) / -e (empleo como
Participios
sustantivo)
VI. 4.- TERCERA DECLINACIÓN. Temas en -i (g. plural -ium)

singular plural singular plural

n. hostis hostes urbs urbes


ac. hostem hostes urbem urbes
g hostis hostium urbis urbium
d hosti hostibus urbi urbibus
ab hoste hostibus urbe urbibus
VI. 4.- TERCERA DECLINACIÓN (-IS)

Cambios semánticos:
aedes-is (templo) aedes-ium (casa)
parens-ntis (padre o madre) parentes-ium (padres)
finis-is (fin, frontera) fines-ium (territorios))

Pluralia tantum::
Alpes-ium; altaria-altarium; fauces-ium; Manes-ium,
moenia-ium, Penates-ium
VI.-TERCERA DECLINACIÓN (-is).
Neutros (Gn. pl. –um / -ium)
temas en consonante temas en -i
singular plural singular plural

n. caput capita mare maria


a. caput capita mare maria
g. capitis capitum maris marium
d. capiti capitibus mari maribus
Ab capite capitibus mari maribus
VI.- TERCERA DECLINACIÓN. Adjetivos del
segundo tipo: de dos terminaciones.

singular plural
Masc / fem. neutro Masc / fem. neutro

n omnis omne omnes omnia


a omnem omne omnes omnia
g omnis omnium
d omni omnibus
ab omni omnibus
VI.- TERCERA DECLINACIÓN. Adjetivos de tres
terminaciones.

singular plural
masc. fem. neutro masc. fem. neutro

n acer acris acre acres acria


a acrem acre acres acria
g acris acrium
d acri acribus
ab acri acribus
VI.- TERCERA DECLINACIÓN. Adjetivos de una
terminación.
Participios de presente (amans-ntis); -ax, -ix, -ox
gentilicios (-as, -atis, -is,-itis)
par-paris, simplex, duplex .
singular plural
masc. / fem. neutro masc. / fem. neutro

n ingens ingentes ingentia


a ingentem ingens ingentes ingentia
g ingentis ingentium
d ingenti ingentibus
ab ingenti ingentibus
VII.- CUARTA DECLINACIÓN
- Sustantivos masculinos, femeninos y neutros
- Carece de adjetivos
- Interferencias con la 2ª declinación
Masc /fem neutro
singular plural singular plural

n manus manus genu genua


a manum manus genu genua
g manus manuum genus genuum
d manui(-u) manibus genui genibus
ab manu manibus genu genibus

Dat. pl. –ubus: lacubus, arcubus, artubus, partubus, acubus,


quercubus.
VII.- DOMUS -I / DOMUS -US

singular plural

n domus domus
a domum (domus) domos
g domus domi (domuum) domorum
d domui (domo) domibus
ab domo domibus
loc domi
VIII.- QUINTA DECLINACIÓN
Sustantivos femeninos. Sólo masculinos: dies (a veces
femenino) y meridies
Interferencias con la 1ª y 2ª declinación

singular plural singular plural

n res res dies dies


a rem res diem dies
g rei rerum diei dierum
d rei rebus diei diebus
ab re rebus die diebus
FLEXIÓN PRONOMINAL
I.- Flexión pronominal

a) Personales Demostrativos // indefinido- interrogativo


/ relativo.

Peculiaridades:
•Funciones específicas (morfemática, enfática, deíctica, fórica).
•Relación con el verbo: persona
•Desinencias: ac. neutro – d / gen. - ius / dat. - i
•Tendencia a reforzarse (egomet,, me ipsum,, hic)
II.1.- Pronombres personales

• Dentro del sistema pronominal forman un grupo


muy definido.
• Tienen elementos comunes con el verbo: persona
• No presentan oposición de género
• Ofrecen politematismo: sujeto / resto de la
funciones; singular / plural
• El de tercera persona está representado por un
reflexivo: carece de nominativo y se halla
neutralizada la oposición singular / plural..
SINGULAR PLURAL
II.2.- PRONOMBRES
II.2.-
PERSONALES N. Tu Vos
Ac. Te Vos
G. Tui Vestrum /
SINGULAR PLURAL
Vestri
N. Ego Nos Dat Tibi Vobis
Ac. Me Nos Abl. Te Vobis /
G. Mei Nostrum Tecum Vobiscum
/ Nostri

Dat. Mihi Nobis


Abl. Me, Nobis, Ac. Se
Mecum Nobiscum G. Sui
Dat. Sibi
Abl. Se, Secum
III.1.-PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS

singular singular

HIC HAEC HOC ISTE ISTA ISTUD


HUNC HANC HOC ISTUM ISTAM ISTUD

HUIUS ISTIUS
HUIC ISTI
HOC HAC HOC ISTO ISTA ISTO
plural plural

HI HAE HAEC ISTI ISTAE ISTA


HOS HAS HAEC ISTOS ISTAS ISTA
HORUM HARUM HORUM ISTORUM ISTARUM ISTORUM
HIS ISTIS
HIS ISTIS
III.2.- DEMOSTRATIVOS

SINGULAR

ILLE ILLA ILLUD


ILLUM ILLAM ILLUD

ILLIUS
ILLI
ILLO ILLA ILLO

PLURAL

ILLI ILLAE ILLA


ILLOS ILLAS ILLA
ILLORUM -ARUM -ORUM
ILLIS
ILLIS
III.3.- PRONOMBRE FÓRICO
SINGULAR

IS EA ID
EUM EAM ID
EIUS
EI
EO EA EO

PLURAL

II (EI / I) EAE EA
EOS EAS EA
EORUM EARUM EORUM
IIS (EIS / IS)
IIS (EIS /IS)
III.4.- PRONOMBRE ENFÁTICO
Su uso con función adjetiva establece la analogía con los
adjetivos de 3 terminaciones. En el neutro (nom., ac. sing.)
no se usa la desinencia -d

casos SINGULAR PLURAL


Masc. Fem. Neutro Masc. Fem. Neutro
Nom ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsa
Ac. ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsa
Gn. ipsius ipsorum ipsarum ipsorum
Dat. ipsi ipsis
Abl ipso ipsa ipsum ipsis
III.5.- PRONOMBRE FÓRICO-ENFÁTICO
IS + DEM

SINGULAR PLURAL
caso Masc. Fem. neutro Masc. Fem. neutro
N. idem eadem idem iidem / eaedem eadem
eidem
Ac. eundem eandem idem eosdem easdem eadem
Gen eiusdem eorundem earundem eorundem
.
Dat. eidem iisdem / eisdem
Abl. eodem eadem eodem iisdem / eisdem
IV.1.- PRONOMBRE RELATIVO
SINGULAR PLURAL
casos masc fem neutro masc fem neutro
N. qui quae quod qui quae quae
Ac. quem quam quod quos quas quae
Gn. cuius quorum quarum quorum
Dat. cui quibus
Abl. quo qua quo quibus
IV.2.- Pronombre interrogativo-indefinido

casos SINGULAR PLURAL


masc fem neutro masc fem neutro
N. quis / qui quae quid / quod qui quae quae
Ac. quem quam quod quos quas quae
Gn. cuius quorum quarum quorum
Dat. cui quibus
Abl. quo qua quo quibus
IV.3.- PRONOMBRES INDEFINIDOS

A) Relativo de valor indefinido:


Quicumque quaecumque quodcumque
B) Compuestos de quis:
Ecquis / ecqui, ecquae / ecqua, ecquid / ecquod
Quisnam / quinam, quaenam, quidnam / quodnam
quispiam; quisquis; quivis; quilibet; quisque….
B) Uter utra utrum (utrius, utri)
C) Alius alia aliud (alius alii)
FLEXIÓN VERBAL
I.- FLEXIÓN VERBAL
1.- Conjugaciones: -are1ª, -ere2ª, -ere3ª, -ire4ª, -eremixta.
2.-Temas: Presente, Perfecto, Supino.
3.- Voces: activa, pasiva y deponente.
4.- Personas: 3
4.- Números: 2
5.-Tiempos: Presente, Pretérito Imperfecto, Pretérito
Perfecto, Pretérito Pluscuamperfecto, Futuro I, Futuro
II
6.- Modos: Indicativo, Subjuntivo, Imperativo.
7.- Formas no-personales: Sustantivos y adjetivos
II.- ¿Cómo se enuncia un verbo?
SUM –ES- ESSE - FUI
1ª AMO - AMAS – AM ARE - AMAVI - AMATUM
2ª HABEO - HABES - HAB ERE - HABUI - HABITUM
3ª REGO -REGIS - REG ERE - REXI - RECTUM
4ª AUDIO - AUDIS - AUD IRE - AUDIVI - AUDITUM
Mixta CAPIO - CAPIS - CAP ERE - CEPI – CAPTUM

 1ª persona sing.. presente de indicativo: sum / amo …


 (2º persona sing
sing.. presente de indicativo: es / amas …)
 Infinitivo presente: esse / amare …
 1ª persona del sing
sing.. pretérito perfecto de indicativo
indicativo:: fui / amavi …
 supino: amatum …
III. 1. - TEMA DE PRESENTE
Sum-es-esse / amo-as-āre / habeo-habes-habēre /
rego-is- ĕre / capio-is-ĕre /audio-is-īre

s- es- s es- se
ama- ama- s amā- re
habe- habe-s habē- re
reg- reg- (i) s reg (ĕ)- re
audi- audi- s audī- re
capi- capi-s cap(i)ĕ- re
III. 2.- TIEMPOS DEL TEMA DE PRESENTE

INDICATIVO: presente, pretérito imperfecto, futuro I

SUBJUNTIVO: presente, pretérito imperfecto

IMPERATIVO: presente, futuro

FORMAS NOMINALES: infinitivo presente, participio


presente, gerundio, gerundivo.
IV.1.- TEMA DE PERFECTO
SUM – ES – ESSE – FU I
AMO - AMAS – AM ĀĔRE - AMAV I – AMATUM
HABEO - HABES - HAB ĒRE - HABU I – HABITUM
REGO -REGIS - REG ĔRE - REX I – RECTU
AUDIO - AUDIS - AUD - ĪRE - AUDIV I – AUDITUM
CAPIO - CAPIS - CAP ĔRE - CEP I – CAPTUM

FU -I
AMAV -I
HABU -I
REX -I
AUDIV -I
CEP -I
IV. 2.- TIEMPOS DEL TEMA DE PERFECTO

 INDICATIVO: Pretérito perfecto; pretérito


pluscuamperfecto, futuro II.

 SUBJUNTIVO: Pretérito perfecto; pretérito


pluscuamperfecto.

 FORMAS NOMINALES: Infinitivo perfecto


V.- TEMA DE SUPINO

amatum / habitum / rectum / auditum / captum


amat- um
habit- um
rect-um
audit- um
capt- um

FORMAS NOMINALES: Supino, participio perfecto y


participio futuro.
*Con el participio de perfecto y el verbo SUM se forman los
tiempos de perfecto en voz pasiva (pasiva perifrástica)
VI.- VOCES

DESINENCIAS VOZ ACTIVA DESINENCIAS VOZ PASIVA

-o /-m - mus - or / -r - mur


-s - tis - ris / -re - mini
-t - nt - tur -ntur

Voz deponente: *desinencias pasivas


* significado activo
VI.I.- La voz pasiva
Tema de presente: Pasiva sintética (con
desinencias)

Ejemplo:
am- or
ama- ris / - re
ama- tur
ama- mur
ama- mini
ama- ntur
VI. 2.- La voz pasiva
Tema de perfecto: Pasiva perifrástica
Participio de perfecto del verbo que se conjuga +
verbo SUM en el tiempo simple o compuesto del modo
correspondiente.
Ejemplo:
amatus-a-um sum / (fui) amati-ae-a sumus / (fuimus)
“ “ “ es / fuisti “ “ “ estis / (fuistis)
“ “ “ est / fuit “ “ “ sunt / (fuerunt /
fuere)

puella amata est / puer amatus est


puellae amatae sunt / pueri amati sunt
VII.- VERBO SUM. Tema de presente

MODO INDICATIVO

Presente Pret. Imperf. Fut Imperf

SUM ERAM ERO


ES ERAS ERIS
EST ERAT ERIT
SUMUS ERĀMUS ERIMUS
ESTIS ERĀTIS ERITIS
SUNT ERANT ERUNT
VII. a.1.- Tema de presente:: Modo Indicativo
Indicativo.
PRESENTE (voz activa)
Tema de presente + desinencias personales (activas)

am-o habe-o reg-o audi-o capi-o


ama-s habe-s reg-i-s* audi-s capi-s
ama-t habe-t reg-i-t* audi-t capi-t
ama-mus habe-mus reg-i-mus* audi-mus capi-mus
ama-tis habetis reg-i-tis* audi-tis capi-tis
ama-nt habent reg-u-nt* audi-u-nt* capi-u-nt* *

* En las conjugaciones en –ere (3ª) / -īre (4ª) / -ere (mixta) se


intercala una vocal de unión -ee- (ii) / -oo- (u
u) entre el tema y la
desinencia.
VII. a.2.- Tema de presente: Modo Indicativo
PRESENTE (voz pasiva)
Tema de presente + desinencias personales (pasivas)

am - or habe - or
ama - ris / re habe – ris / -re
ama - tur habe - tur
ama - mur habe - mur
ama - mini habe - mini
ama - ntur habe – ntur

reg-or audi-or capi-or


reg-e- ris /-re audi-ris/re cape-ris/re
reg-i-tur audi-tur capi-tur
reg-i-mur audi-mur capi-mur
reg-i-mini audi-mini capi-mini
reg-u-ntur audi-u-ntur capi-u-ntur
VII. b.1.- Tema de presente: Modo Indicativo
PRETÉRITO IMPERFECTO (activa).
Tema de presente + b ā + desinencias personales activas.

ama-ba-m habe-ba-m reg -e- ba m audi -e- ba m


ama-ba-s habe-ba-s reg -e- ba s audi -e- ba s
ama-ba-t habe-ba-t reg -e- ba t audi -e- ba t
ama-bā-mus habe-bā- mus reg -e- bā mus audi -e- bā- mus
ama-bā-tis habe-bā-tis reg -e- bā- tis audi -e- bā- tis
ama-ba-nt habe-ba-nt reg -e- ba nt audi -e- ba nt

Capi -e- ba- m capi -e- bā- mus


Capi -e- ba- s capi -e- bā - tis
Capi -e- ba- t capi -e- ba- nt

* En las conjugaciones en –ere (3ª) / -īre (4ª) /-ere (mixta) se intercala una
vocal de unión -ee- entre el tema y el morfema temporal -baba-.
VII. b. 2.- Tema de presente: Modo Indicativo
PRETÉRITO IMPERFECTO (pasiva)
Tema de presente + ba + desinencias personales (pasiva)

ama-ba-r habe-ba-r reg-e-ba-r audi-e-ba-r


ama-ba-ris /re habe-ba-ris /re reg-e-ba-ris /re audi-e-ba-ris/re
ama-ba-tur habe-ba-tur reg-e-ba-tur audi-e-ba-tur
ama-bā-mur habe-bā-mur reg-e-bā-mur audi-e-bā-mur
ama-bā-mini habe-bā-mini reg-e-bā-mini audi-e-bā-mini
ama-ba-ntur habe-ba-ntur reg-e-ba-ntur audi-e-ba-ntur

Capi-e-ba-r capi-e-bā-mur
Capi-e-ba-ris / -re capi-e-bā-mini
Capi-e-ba-tur capi-e-ba-ntur
VII. c. 1.- Tema de presente: Modo Indicativo
FUTURO I (activo y pasivo))

1ª y 2ª conjugación (-are, -ere): Tema de presente + bo,,


bi,, bu + desinencias personales (activas y pasivas)

ACTIVA PASIVA

ama-bo habe-bo ama-bor habe-bor


ama-bi-s habe-bi-s ama-be-ris /re habe-be-ris
ama-bi-t habe-bi-t ama-bi-tur habe-bi-tur
amā-bi-mus habē-bi-mus amā-bi-mur habē-bi-mur
amā-bi-tis habē-bi-tis amā-bi-mini habē-bi-mini
ama-bu-nt habe-bu-nt ama-bu-ntur habe-bu-ntur
VII. c. 2.- Tema de presente: Modo Indicativo
FUTURO I (activo y pasivo))
3ª, 4ª y mixta (-ere, -ere, -ire, -ere) .Tema de presente + a (1ª
persona sing.) / e + desinencias personales (activas, pasivas)
reg-a-m audi-a-m capi-a-m
reg-e-s audi-e-s capi-e-s
reg-e-t audi-e-t capi-e-t ACTIVA
reg-e –mur audi-e –mur capi-e-mur
reg-e –mini audi-e –mini capi-e-mini
reg-e-ntur audi-e-ntur capi-e-ntur
reg-a-r audi-a-r capi-a-r
reg-e-ris /re audi-e-ris/ re capi-e-ris/re
reg-e-tur audi-e-tur capi-e-tur PASIVA
reg-e –mur audi-e –mur capi-e-mur
reg-e –mini audi-e –mini capi-e-mini
reg-e-ntur audi-e-ntur capi-e-ntur
VIII.- TEMA DE PRESENTE. VERBO SUM
SUM.

Modo Subjuntivo

Presente Pretérito Imperfecto

si-m
si- es--se
es se--m
si--s
si es-se
es- se--s
si--t
si es-se
es- se--t
si--mus
si es-se
es- se--mus
si--tis
si es--se
es se--tis
si--nt
si es--se
es se--nt
VIII. a.1- Tema de presente: Modo Subjuntivo.
PRESENTE (activo y pasivo)

1ª conjugación (-are) .- Radical + e + desinencias personales


(activas y pasivas)

ACTIVA PASIVA
am-e-m am-e-r
am-e-s am-e-ris / re
am-e-t am-e-tur
am-e-mus am-e-mur
am-e- tis am-e- mini
am-e- nt am-e- ntur
VIII.a.2.- Tema de presente: Modo Subjuntivo.
PRESENTE (activa y pasiva): 2ª, 3ª, 4ª y mixta (-ere, -ere, -ire, -
ere) .- Tema de presente + a + desinencias personales (activas y
pasivas)
habe-a-m leg-a-m audi-a-m capi-a-m
habe-a-s leg-a-s audi-a-s capi-a-s
habe-a-t leg-a-t audi-a-t capi-a-t
habe-a-mus leg-a-mus audi-a-mus capi-a-mus
habe-a-tis leg-a-tis audi-aatis capi-a-tis
habe-a-nt leg-a-nt audi-a-nt capi-a-nt
habe-a-r leg-a-r audi-a-r capi-a-r
habe-a-ris / re leg-a-ris/re audi-a-ris / re capi-a-ris / re
habe-a-t ur leg-a-tur audi-a-tur capi-a-tur
habe-a-mur leg-a-mur audi-a-mur capi-a-mur
habe-a-mini leg-a-mini audi-a-mini capi-a-mini
habe-a-ntur leg-a-ntur audi-a-ntur capi-a-ntur
VIII.b.- Tema de presente:Modo Subjuntivo
PRETÉRITO IMPERFECTO (activo y pasivo)
Tema de presente + re + desinencias personales (activas y
pasivas)
ama-re-m habe-re-m reg-ee-re-m audi-re-m cape-re-m
ama-re-s habe-re-s reg-ee-re-s audi-re-s cape-re-s
ama-re-t habe-re-t reg-ee-re-t audi-re-t cape-re-t
ama-re-mus habe-re-mus reg-ee-re-mus audi-re-mus cape-re-mus
ama-re-tis habe-re-tis reg-ee-re-tis audi-re-tis cape-re-tis
ama-re-nt habe-re-nt reg-ee-re-nt audi-re-nt cape-re-nt

ama-re-r habe-re-r reg-ee-re-r audi-re-r cape-re-m


ama-re-ris /re habe-re-ris /re reg-ee-re-ris/re audi-re-ris/re cape-re-ris/re
ama-re-tur habe-re-tur reg-ee-re-tur audi-re-t ur cape-re-tur
ama-re-mur habe-re-mur reg-ee-re-mur audi-re-mur cape-re-mur
ama-re-mini habe-re-mini reg-ee-re-mini audi-re-mini cape-re-mini
ama-re-nt ur habe-re-ntur reg-ee-re-ntur audi-re-nt ur cape-re-ntur
VIII. Tema de presente. SUM

Modo Imperativo

Presente Futuro
2ª pers. sing es es-to
3ª pers. sing - es-to
2ª`pers. pl. es-te es-tote
3ª pers. Pl. -
VIII. c.1- Tema de presente. Modo Imperativo
• Sólo tiene dos tiempos: presente y futuro
• Carecen de la primera persona (singular y plural)
• Tienen tercera persona (singular y plural) cuando la orden no es
de ejecución simultánea (futuro)
PRESENTE (activo y pasivo)). Sólo segundas personas. Tema de
presente + desinencias especiales: - , -te; -re, -mini
ACTIVA
2ª pers. sing. ama habe rege (fac) audi capi
2ª pers. pl. ama-te habete regite audite capite

PASIVA
2ª pers. sing. ama-re habe-re regee-re audi-re cape-re
2ª pers. pl. ama-mini habe-mini regee-mini audi-mini capi-mini
VIII.c.2.- Tema de presente. Modo Imperativo
FUTURO (activo y pasivo). Sólo segundas y terceras personas.
Tema de presente + desinencias especiales:
Activas: -to , - to, -tote, -nto.
Pasivas :-tor, -tor, -ntor (no hay forma para la 2ª pl.
2ª / 3ª p. sing. ama-to habe-to regi-to audi-to capi-to

2ª pers. pl. ama-tote habe-tote regi-tote audi-tote capi-tote

3ª pers. pl. ama-nto habe-nto regu-nto audiu-nto capiu-nto


2ª / 3ª p. sing
sing.. ama--tor
ama habe--tor
habe regii-tor audi
reg audi--tor capi--tor
capi

2ª p. sing. - - - - -
3ª p. pl
pl.. ama--ntor
ama habe--ntor
habe reguu-ntor audi
reg audiuu-ntor capi
capiuu-ntor
Verbo SUM.. Formas nominales

Tema de presente
Infinitivo presente: es-se

Tema de perfecto
Infinitivo perfecto: fu-isse

Tema de supino
Infinitivo futuro: fut-urum-am-um (esse)/ (fore)
VIII.c.1.- Tema de presente. Formas nominales.
Sustantivos

Gerundio (sólo singular)


Tema de presente + -nd-
ac. ama-nd-um, gen. ama-nd-i
dat. ama-nd-o, abl. ama-nd
nd-o

Infinitivo presente
- Activo: tema de presente + re
- Pasivo: tema de presente + -ri, -i (3ª y conjugación mixta -
ere): ama-ri, reg-i, cap-i
VIII.c.3.- Tema de presente. Formas nominales.
Adjetivos:
Participio de presente:
Tema de presente + -nt-
Adjetivo del segundo tipo
ama - nt -s / - ntis  amans / amantis
habe-ns / habe-ntis; rege-ns / rege-ntis, audie-ns /audie-
ntis; capie-ns /capie-ntis
Gerundivo:
Tema de presente + -nd-
Adjetivo del primer tipo
Ama-nd-us-a-um / habendus-a-um / regendus-a-um /
audiendus-a-um / capiendus-a-um
IX.1- Tema de perfecto. Verbo SUM

Modo Indicativo
Pretérito Perfecto Pretérito Pluscuamperfecto Futuro II
Fu-i Fu-era-m Fu-ero
Fu-isti Fu-era-s Fu-eri-s
Fu-it Fu-era-t Fu-eri-t
Fu-imus Fu-erā -mus Fu-eri-mus
Fu-istis Fu-erā-tis Fu-eri-tis
Fu-erunt /ēre Fu-era-nt Fu-eri-nt
IX.2- Tema de perfecto. Verbo SUM

MODO SUBJUNTIVO

Pretérito Perfecto Pretérito Pluscuamperfecto

Fu-eri
Fu- eri--m Fu-isse
Fu- isse--m
Fu--eri -s
Fu Fu-- isse
Fu isse--s
Fu--eri -t
Fu Fu-- isse
Fu isse--t
Fu--eri
Fu eri--mus Fu--isse -mus
Fu
Fu--eri
Fu eri--tis Fu--isse
Fu isse--tis
Fu--eri
Fu eri--nt Fu--isse
Fu isse--nt
IX.a.- Tema de perfecto: Modo Indicativo

PRETÉRITO PERFECTO: Tema de perfecto + desinencias


especiales:
-i - imus
- isti - istis
- it - erunt

Ejemplo:
amav-i amav-imus
amav-isti amav-istis
amav-it amav-erunt
XI. b.- Tema de perfecto: Modo Indicativo

PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO: Tema de perfecto + era +


desinencias personales (activas)

Ejemplo:
habu-era
era-m habu-era
era-mus
habu-era
era-s habu-era
era-tis
habu-era
era-t habu-era
era-nt
XI.c.- Tema de perfecto: Modo Indicativo.

FUTURO II: Tema de perfecto + ero


ero,, eri + desinencias
personales (activas)
Ejemplo:
rex-ero rex-eri-mus
rex-eri-s rex-eri-tis
rex-eri-t rex-eri-nt
XII.a.- Tema de perfecto. Modo Subjuntivo

PRETÉRITO PERFECTO: Tema de perfecto + eri + desinencias


personales (activas)

Ejemplo:
cepi-eri-m cepi-eri-mus
cepi-eri-s cepi-eri-tis
cepi-eri-t cepi-eri-nt
XI.b.- Tema de perfecto. Modo Subjuntivo

PRETÉRITO PLUSCUAMPERFECTO: Tema de perfecto + isse +


desinencias personales (activas)

Ejemplo:
audiv-isse
isse-m audiv-isse
isse-mus
audiv-isse
isse-s audiv-isse
isse-tis
audiv-isse
isse-t audiv-isse
isse-nt
XI.c.- Tema de perfecto. Formas
nominales (sustantivo).

Infinitivo perfecto
Tema de perfecto activo + isse

Ejemplos:
Fu- isse
amav- isse
XII.a.- Tema de supino. Formas nominales
(sustantivos y adjetivos).

 Supino
- 1º (acusativo): amatum
- 2º (dativo/ablativo): amatu

 Participio perfecto (pasado / pasivo), adjetivo del primer


tipo
amatus
tus-aa-um
um

 Participio de futuro (activo), adjetivo del primer tipo


amaturus
turus-aa-um
um
CONSTRUCCIONES PERIFRÁSTICAS
1. ACTIVA

Participio de futuro + SUM


Amaturus- a- um sum / es / est
Amaturi-ae-a sumus / estis /sunt
Auditurus-a-um sum / es /est
Audituri-ae-a sumus /estis /sunt
Iudices audituri sunt (están dispuestos a oír / van a oír /
oirán…)
2. PASIVA DE OBLIGACIÓN
Gerundivo + SUM
Habendus-a-um sum / es / est
Legendi- ae-a sumus / estis /sunt
Carmina legenda sunt (los poemas deben ser leídos / se
han de leer los poemas / se tiene que leer los poemas /
tenemos (tenéis, tienen) que leer los poemas)

También podría gustarte