Está en la página 1de 39

Iralcontenidoprincipal

www.dramavirtual.com
Dramaturgiadetodoslostiempos.

ELARQUITECTOYELEMPERADORDEASIRIAFernando
ARRABAL

octubre29,2016

ELARQUITECTOYELEMPERADOR
DEASIRIA

FernandoARRABAL

PERSONAJES

ELEMPERADORDEASIRIAVestuariovariado,ropasantiguasymodernas,de
estilobarroco.

ELARQUITECTOCubresudesnudezconunapieldeanimal.
ACTOPRIMERO
(Laaccinsedesarrollaenunpequeocalvero,enunaislaenlaqueelARQUITECTOvive
solo.Decorado:Unacabaayunaespeciedesillarstica.Matorralesalfondo.)

CUADROPRIMERO

(Ruidodeavin.ElARQUITECTO,comounanimalperseguidoyamenazado,buscaun
refugio,corretea,cavalatierra,tiembla,correteadenuevoy,porfin,escondelacabezaen
laarena.Explosinyvivoresplandordellamas.ElARQUITECTO,conlacabezacontrala
arena,setapalosodosconlosdedosytiembladeespanto.Pocosmomentosdespussale
alescenarioel
EMPERADOR.
Llevaunagranmaleta.Tieneunaciertaeleganciaafectada,
intentamantenerlasangrefra.Toca"alotro"conlaextremidaddesubastn,diciendo:)

EMPERADOR.Caballero,aydeme,soyelnicosupervivientedelaccidente.

ARQUITECTO.(Horrorizado.)Fi,fi,figa,figa,fi,fi!
(Lemiraunmomentoaterradoy,porfin,huyecorriendo.Obscuridad.)

CUADROSEGUNDO
(Dosaosdespus.EnescenaelEMPERADORyelARQUITECTO.)

EMPERADOR.Conlosencilloquees.Aver,repite!
ARQUITECTO.(Manifiestaunaciertadificultadparapronunciarla"c".)Ascensor.
EMPERADOR.(Connfasis.)Llevodosaosenestaisla,dosaosdndoteleccionesyan
dudas.HubierasnecesitadoqueelmismsimoAristtelessedignararesucitarparaenseartecunto
sondossillasmsdosmesas.
ARQUITECTO.Yashablarno?
EMPERADOR.Bueno...S.Porlomenossiundaalguiencaeenestaislaperdidapodrsdecirle
AveCsar.
ARQUITECTO.Perohoymetienesqueensear...
EMPERADOR.Ahoramismo.EscuchacmocantamimusalacleradeAquiles...Mitrono!

(ElEMPERADORsesienta.ElARQUITECTOseinclinaantelenunareverencia.)

EMPERADOR.Eso,eso.NoolvidesquesoyelEmperadordeAsiria.
ARQUITECTO.AsirialimitaalnorteconelmarCaspio,alsurconelndico...
EMPERADOR.Bastaya!
ARQUITECTO.Ensamecomomelohabasprometido...
EMPERADOR.Calma,calma!Ah!(Soador.)Lacivilizacin,lacivilizacin!
ARQUITECTO.(Contento)S,s.
EMPERADOR.Cllate!Qusabest,t,quehasvividotodatuvidaenestaislaquelos
mapasolvidaronyqueDioscagenelocanoporequivocacin.
ARQUITECTO.Cuenta,cuenta!
EMPERADOR.Derodillas!(ElARQUITECTOsearrodilla.)Buenonoesnecesario.(Elotrose
levanta.Conmuchonfasis.)Explico.
ARQUITECTO.Oh,s,explica!
EMPERADOR.Cllate!(Enfticodenuevo.)Explicomivida.(Selevantahaciendograndes
gestos.)Melevantabaalasprimeraslucesdelalba,todaslasiglesias,todaslassinagogas,todos
lostemplostocabansustrompetas.Eldacomenzabaaapuntar.Mipadrevena,seguidodeun
regimientodeviolinistasadespertarme.Ah,lamsica!Qumaravilla!(Deprontoinquieto.)
Hascocidolaslentejasconchorizo?
ARQUITECTO.S,Seor.
EMPERADOR.Pordndeiba?Ah!midespertarporelregimientodetrompetistasquevena
porlamaana,losviolinesdelasiglesias...Qumaanas!Qudespertares!Luegoacudanmis
divinasesclavasciegas,quemeenseaban,desnudas,lafilosofa.Ah,lafilosofa!Undate
explicarloquees.
ARQUITECTO.Seor,cmoteexplicabanlafilosofa?
EMPERADOR.Noentremosendetalles.Yminovia...ymimadre...
ARQUITECTO.Mam,mam,mam.
EMPERADOR.(Muyasustado.)Dndehasodoesapalabra?
ARQUITECTO.Erestquienmelahaenseado.
EMPERADOR.Cundo?Dnde?
ARQUITECTO.Elotroda.
EMPERADOR.Qudije?
ARQUITECTO.Dijistequetumamtecogaenbrazos,yquetearrullaba,yquetebesabaenla
frente,y...(ElEMPERADORrevivelaescenaevocada,seacurrucaenlasilla,comosiuna
personainvisiblelearrullara,lebesara,etc.)...ydijisteque,aveces,tepegabaconunltigo,
yquetecogadelamanocuandoibaisporlacalle,yque...
EMPERADOR.Para,para!Estencendidalahoguera?
ARQUITECTOS.
EMPERADOR.Estssegurodequepermaneceencendidadaynoche?
ARQUITECTO.S.Miraelhumo.
EMPERADOR.Bueno,quimporta?
ARQUITECTO.Cmoquequimporta?Hasdichoqueundaunbarcoounavinnosdescubrir
yvendrhacianosotros.
EMPERADOR.Yquharemos?
ARQUITECTO.Puesiremosatupas,dondehaycoches,ydiscos,ytelevisin,ymujeres,yplatos
deconfeti,ykilmetrosdepensamientos,yjuevesdemarcamayor,y...
EMPERADOR.(Desviandolaconversacin.)Haspreparadolacruz?
ARQUITECTO.Aqulatengo.(Sealaalosmatorrales.)Mecrucificasahora?
EMPERADOR.Perocmo?Esatialquehayquecrucificar?Noesam?
ARQUITECTO.Loechamosasuertes,lohasolvidado?
EMPERADOR.(Enfadado.)Cmoesposiblequehayamosechadoasuertesparasaberquiniba
aredimiralaHumanidad?
ARQUITECTO.Maestro,loolvidastodo!
EMPERADOR.Cmohemosechadoasuertes?Conqu?
ARQUITECTO.Conunapaja.(AlEMPERADORledaunataquederisamientrasrepite:Pajas,
pajas!.)Porqures,maestro?
EMPERADOR.Cmo?Ahorametuteas?
ARQUITECTO.Thabasdicho...
EMPERADOR.Nuncatehedicholoquesignificalapalabra"paja","hacerunapaja"?
ARQUITECTO.(Cortndole.)Entonces,puedotutearteono?
EMPERADOR.Mismujeresciegasquemeenseabanlafilosofa,vestidastansloconunatoalla
rosaQumemorialama!Lorecuerdocomosifueraayer.Cmoacariciabanmidivinocuerpo!
Cmolimpiabanmisrinconesmssucios!Cmo...!Acaballo!
ARQUITECTO.Hagoyodecaballo?
EMPERADOR.No,seryo.(ElEMPERADORseponeagatas.ElARQUITECTOlemontacomo
aunacabalgadura.)Dimearre!
ARQUITECTO.Arre,caballo!
EMPERADOR.Aztameconelltigo!
(ElARQUITECTOleazotaconunarama.)

ARQUITECTO.Arre,caballo!Msdeprisa!!QuevamosallegaraBabilonia!Msdeprisa!
Arre!

(Trotan.Danvueltasporlaescena.Depronto,elEMPERADORletiraalsuelo.)

EMPERADOR.(Fuerades.)Cmo?Notehaspuestolasespuelas?
ARQUITECTO.Qusonespuelas?
EMPERADOR.Cmoquieresquelleguemosa...?
ARQUITECTO.ABabilonia.
EMPERADOR.(Conpavor.)
Dedndehassacadoesapalabra?Quintelahaenseado?Quin
vieneavertecuandoyoduermo?

(Seabalanzasobrelycasiloestrangula.)

ARQUITECTO.Erestquienmelahasenseado.
EMPERADOR.Yo?
ARQUITECTO.S.DijistequeeraunadelasciudadesdetuimperiodeAsiria.
EMPERADOR.(Dominndose,connfasis.)Hormigas!(Miraunreguerodehormigasenelsuelo.)
Hormigas!Diminutasesclavas!Traedmeuncuencodeagua!(Sesientaensutronoyespera.
Inquieto.)Nomehabisodo?(Largapausa.)Traedmeuncuencodeagua,hedicho!
(Enfurecido.)Cmo?NoserespetaalEmperadordeAsiria?Serposible?Moridamispies!
(Sedirigerabiosamentehaciaelreguerodehormigasylaspisoteafurioso.Caeagotadoen
sutrono.)
ARQUITECTO.Toma!
EMPERADOR.(Tirandoelcuenco.)Paraququieroyoagua?Slobebovodka.

(Risita.)

ARQUITECTO.Nohabasdichoque...?
EMPERADOR.Ydeminovia.Tehabldeminovia?
ARQUITECTO.(Comosirecitaseunaleccin.)Eramuyguapamuyrubiaconlosojosverdes
y...
EMPERADOR.Teresdem?
ARQUITECTO.Yamehabashabladodeella.
EMPERADOR.Hacesdenovia?
ARQUITECTO.Ahora?
EMPERADOR.Noquiereshacerdenovia?(Enfurecido.)Salvaje!
ARQUITECTO.ltimamentesoyyosiemprelanoviaytdegorra.
EMPERADOR.Tambinteenseelargot.Estoyperdido!
ARQUITECTO.Cundomevasaenseararquitectura?
EMPERADOR.Paraqu?Noeresarquitectoya?
ARQUITECTO.Bueno,hagodenovia.
EMPERADOR.Peronoacabasdedecirqueteensearaarquitectura?Ah!Laarquitectura!
ARQUITECTO.Estbamosenlodehacerdenovia.
EMPERADOR.Estbamosenquetevoyaenseararquitecturahoy...Lasbasesdela
arquitecturason...Bueno,hardenovia,siinsistes.
ARQUITECTO.Culessonlasbasesdelaarquitectura,entonces?
EMPERADOR.(Furioso)Hedichoquehoyhardenovia,sitantoinsistes.
ARQUITECTO.Pontelasfaldasylasenaguas.
EMPERADOR.Nosnidndeestn.Todolopierdes.Todolodejasencualquiersitio.
Pero...esposiblequeignoresculessonlasbasesdelaarquitectura,t,unarquitectodeAsiria?
Esposiblequehayasabusadodemiconfianzadetalmodoquetehayadadoelttulode
ArquitectoSupremodeAsiriacuandoignorashastalosrudimentosdelaarquitectura?!Quvan
adecirlosvecinos!
ARQUITECTO.Erestelquemehasnombrado.Yonotengolaculpa.YonosoyEmperador.
EMPERADOR.Dndeestnesasmalditasenaguas?Hormigas,traedmeinmediatamentelasfaldas
ylasenaguas!
ARQUITECTO.Noteobedecern.
EMPERADOR.Cmoquenomeobedecern?Hormigas,esclavas,traedmelasenaguasquevoy
ahacerdenoviahoy...!Nomeos?...Pero,dndetengolacabeza?Yasemehaolvidadoque
acabodepisotearlasatodas.(Muysuave.)Oye,ssincero,creesquesoyundictador?
ARQUITECTO.Quesundictador?
EMPERADOR.Esverdad,nosoyunmilitar.Decidme,missubditos,ossentsoprimidospor
miyugo?Dmelo,confisalo,soyuntirano?
ARQUITECTO.Teponeslasenaguas,sono?
EMPERADOR.Tepreguntosisoyuntirano.
ARQUITECTO.Noeresuntirano.(Disgustado.)Basta!
EMPERADOR.Hematadoalashormigas!Lostiranos...
ARQUITECTO.Lasfaldas!
EMPERADOR.Peroesquevamosahacerdecurashoy?
ARQUITECTO.Bueno,yaveoquenoquieres.
EMPERADOR.(Sinponerselasfaldassetransformaenmujer.Vozdemujer.)Oh,amormo!
Mequieres?Juntosiremos...
ARQUITECTO.Erestanbella,quecuandopiensoentisientoqueunaflorcreceentremis
piernasyquesucorolatransparentecubremiscaderas...Medejasquetetoquelasrodillas?
EMPERADOR.(Mujer.)Nuncahesidotanfeliz,talalegrameembargaquedemismanosbrotan
manantialesparatusmanos.
ARQUITECTO.Tytusrodillastanblancas,tanredondas,tansuaves...
EMPERADOR.Acarciamelas.
(ElEMPERADORvaasubirselapatadelpantalnparamostrarsusrodillas.Nopuede.)
EMPERADOR.Coo!Lasenaguas!

(Silencio.)

ARQUITECTO.Heconstruidounapiragua.
EMPERADOR.Tevas?Medejassolo?
ARQUITECTO.Remarhastaquellegueaotraisla.
EMPERADOR.(Enftico.)Oh,jovenafortunado,quehastenidoaHomerocomoheraldodetus
virtudes!
ARQUITECTO.Qudices?
EMPERADOR.Ytumadre?
ARQUITECTO.Nohetenidomadre,yalosabes.
EMPERADOR.Ereshijodeunasirenayuncentauro.Launinperfecta!(Muytriste.)Mam.
mam.(Daunospasosparabuscarlabajosutrono.)Dndeestsmam?Soyyo,estoyaqusolo.
Todosmehanolvidado,perot...
ARQUITECTO.(Sehapuestounvelosobrelacabeza,hacedemadre.)Hijomo,qutepasa?
Noestssolo,soyyo,mam.
EMPERADOR.Mam,todosmeodian,mehanabandonadoenestaisla.
ARQUITECTO.(Muymaternalleprotegecubrindoloconsusbrazos.)No,hijomo,aquestoy
yoparaprotegerte.Notesientassolo.Dime,cuntaselotodoatumadre.
EMPERADOR.Mam,elArquitectomequiereabandonar,sehaconstruidounapiraguaparairse
yyoquedaraqusolo.
ARQUITECTO.(Madre.)Noseasas!Yaverscomoesportubien!Irenbuscadeayuda
yvendrnasalvarte.
EMPERADOR.Meloasegurasmam?
ARQUITECTO.S,hijomo.
EMPERADOR.Mam,notemarches.Qudatesiempreconmigo.
ARQUITECTO.(Madre.)
S,hijomo.Aquestarcontigodaynoche.
EMPERADOR.Mamata,bsame.
(ElARQUITECTOseacercaparabesarleyelEMPERADORlerechazaviolentamente.)
EMPERADOR.Apestas!Apestas!Peroqudemoniohascomido?
ARQUITECTO.Lomismoquet.
EMPERADOR.Pidecitaconeldentista,quetepongaunempaste.Despidesunolorftido.
ARQUITECTO.Meprometiste...
EMPERADOR.Tepromet,tepromet...Yqu?Trememicajadepuros!
ARQUITECTO.(Conunareverencia.)QuelavoluntaddeVuestraMajestadsehaga!
(Saleyvuelveconunapiedra.)
EMPERADOR.Cuandodigopuros,merefieroa"GenovevayCasildo".
(ElARQUITECTOsaleunmomento.Vuelveconlamismapiedra.)
ARQUITECTO.Aqulostieneelseor.
EMPERADOR.(Tocalapiedra,fingequeeligeunbuenpuro,lotoma,lohuele,lecortala
punta.)Ah!PerfumedediosesAh,lospuros"GenovevayCasildo"!
ARQUITECTO.(Simulaqueenciendeelpuroconunmechero.)Tomelumbreelseor.
EMPERADOR.Pero,cmo?Conmechero?Yteresuncriadoquehaestudiadoenla
Universidadde...?Quvergenza!Ydndehaspuestolapiragua?
ARQUITECTO.Enlaplaya.
EMPERADOR.(Muytriste.)Ycundolahashecho?(Sindarletiempoaresponder.)Porqu
lahasconstruidosindecirmenipalabra?Jramequenoteirssindecrmelo.
ARQUITECTO.Lojuro.
EMPERADOR.Sobrequ?
ARQUITECTO.Sobreloquequieras.Sobrelomssagrado.
EMPERADOR.Sobrelaconstitucindelaisla?
ARQUITECTO.Noesunamonarquaabsoluta?
EMPERADOR.Silencio!Soyyoquienhabloaquysloyo!
ARQUITECTO.Cundovasaensearmeeso...?
EMPERADOR.Perodequhablas?Llevastodoelsantodarepitindomequeteensee"eso",
queteensee"eso".
ARQUITECTO.Meprometistequehoymeensearascmosehaceparaserfeliz.
EMPERADOR.Ahorano.Mstarde,sinfalta.
ARQUITECTO.Siempremerespondeslomismo.
EMPERADOR.Dudasdemipalabra?
ARQUITECTO.Cuandoseesfelizcmoes?
EMPERADOR.Yatelocontar.Quimpaciencia,quimpaciencia!Ah,lajuventud!
ARQUITECTO.Sabescmomeloimagino?Piensoquecuandoseesfelizseestconalguien
quetienelapielmuyfma,yluegoselebesaenloslabiosytodosecubredehumorosayel
cuerpodelapersonaseconvierteenmultituddepequeosespejosyalmirarla,unoserefleja
millonesdeveces,ysepaseaconellaencebrasyenpanterasalrededordeunlago,yellaletiene
atadoaunoporunacuerda,ycuandoselemiracomienzaalloverplumasdepalomasquealcaer
enelsuelorelinchancomopotrillos,yluegoseentraenunahabitacinyseponeunoconellaa
andarporeltechocogidosdelamano...(Hablaprecipitadamente.)Ylascabezassecubrende
serpientesqueteacarician,ylasserpientessecubrendeerizosdemarqueleshacencosquillas,
yloserizosdemarsecubrendeescarabajosdeorollenosderegalos,ylosescarabajosdeoro...
EMPERADOR.Basta!
ARQUITECTO.Muuuuu,muuuuu!(Seponeacuatropatas.)Loves?Soyunavaca!
EMPERADOR.Calla,insensato!
ARQUITECTO.Memasturbas?
EMPERADOR.Yanomerespetas?
ARQUITECTO.EreselEmperadorilustrsimoysapientsimodelapoderossimaAsiria.
(Hacegrandesreverencias.)
EMPERADOR.Quhassoadohoy?
ARQUITECTO."Asiriaqueeselmayorimperiodelmundooccidentalensuluchacontrala
barbariedelmundooriental..."
EMPERADOR.Bestia!Esalrevs!
ARQUITECTO.Hablodelpeligroamarillo?
EMPERADOR.Tehasvueltoreaccionario?
ARQUITECTO.Noesas?
EMPERADOR.Hagamoslaguerra.
(Sepreparan.Seacurrucan.Cogenametralladoras.Disparan:"Tactactactac".Searrastran
porelsuelo.Seencuentrancaraacara,camuflados,llevancadaunouncascoyuna
bandera.)
ARQUITECTO.(Camuflado,slosevesubandera.)Aqularadiodelosvencedores.(Vozde
locutor.)Soldadosenemigos,noosdejisengaarporlapropagandafalazdevuestrosoficiales.
OshablaelGeneralenjefe.Ayerhemossuprimidoconbombasdehidrgenoalapoblacincivil
delamitaddevuestropas,rendoscomosoldadosytendrisderechoaloshonoresdelaguerra.
Porunmundomejor!
EMPERADOR.(Lomismo.)Aqularadiooficialdelosfuturosvencedores.Oshablael
Mariscalenjefe.Soldadosenemigos,noosdejisseducirporlademagogiadevuestrossuperiores.
Ayernuestroscohetesdestrozaronatodalapoblacincivildevuestranacin,alapoblacincivil
devuestranacin...alapoblacincivildevuestranacin...
(Discorayado.ElARQUITECTOsaledesusector,camuflado,llora.ElEMPERADOR
tambinsalellorando.Mutuamenteambossedanlaespalda,vestidosdesoldadosyarmados,
lloranmirandolasfotografasdesuscivilesmuertos.Depronto,sevuelven,seexaminan,se
encaonanygritan:)
ARQUITECTOYEMPERADOR.Arribalasmanos,traidor!
ARQUITECTO.Esustedunsoldadoenemigo?
EMPERADOR.Nomemate!...
ARQUITECTO.iUstedtampoco!
EMPERADOR.Perobueno,esascomoluchaustedporunmundomejor?
ARQUITECTO.Adecirverdad,laguerramedamuchomiedo.Yoestoyenmitrincherabien
acurrucadoyaguardoconlaesperanzadequeestoterminarpronto.
EMPERADOR.Ymehepuestomanosarribaporsuculpa...Quasco!...Puesvayasoldados
losdelejrcito!
ARQUITECTO.Yusted?
EMPERADOR.Esqueyonosoymuyguerrero...Aquenmisector,todosqueremosqueesto
terminepronto.Peroqumiraenesasfotos?
ARQUITECTO.(Apuntodellorar.)Atodoslosmiembrosdemifamiliaquehanmatadoustedes
conlasbombasesastangordas.
EMPERADOR.(Concondescendencia.)Vamoshombre,nollores!Miralosmos,soisvosotros
quienesloshabismatado.
ARQUITECTO.Tambin?Puesvaya,verdaderamentenotenemossuerte!
(Sedeshaceenllanto.)
EMPERADOR.Mepermitequelloreconusted?
ARQUITECTO.Bueno,peronoserunatrampadeguerra?No?
(Losdoslloranalgrimaviva.)
EMPERADOR.(Conmajestad.Tirasuimpedimentadesoldado.)Quvidaeralama!Todaslas
maanasmipadrevenaadespertarmeconuncortejodebailarinas.Todasbailabanparam.Ah,
ladanza!Undateensearladanza!TodaAsiriaasistaamidespertargraciasalatelevisin.
Luegovenanlasaudiencias.Primero,laaudienciacivil,quedabaenlacamamientrasmis
esclavashermafroditasmepeinabanyvertansobremicuerpotodoslosperfumesdeArabia.
Luego,comenzabalaaudienciamilitar,queconcedadesdeloaltodelatazadelretretey,porn,
laaudienciaeclesistica...(Muyinquieto.)Culestureligin?
ARQUITECTO.Laquemehasenseado.
EMPERADOR.EntoncescreesenDios?
ARQUITECTO.Mebautizas?
EMPERADOR.Cmo,noestsbautizado?Corresatuperdicin.Durantetodalaeternidadte
vasaquemarvivo,daynoche,yseleccionarnlasmsbellasdiablasparaqueteexciten,pero
ellasteintroducirnhierroscandentesporelano.
ARQUITECTO.Mehabasdichoqueiraalcielo.
EMPERADOR.Desgraciado!Qupococonocesdelavida!
ARQUITECTO.Confisame.
(ElEMPERADORsesientaeneltronoyelARQUITECTOsepostraderodillas.)
ARQUITECTO.Padre,meacusode...
EMPERADOR.Peroqufarsarepresentamos?Otravezsoyyoelquehacedeconfesor?Fuera
deaqu,bellaco!Noteconfesar.Morirsabrumadoporelpesodetuspecadosytodalaeternidad
teasarspormiculpa.
ARQUITECTO.Hesoadoque...
EMPERADOR.Quintemandacontarmetussueos?
ARQUITECTO.Meloacabasdepedir.
EMPERADOR.Qumeimportantussueos...Bueno,cuntamelos.
ARQUITECTO.Soquemeencontrabasoloenunaisladesiertayque,depronto,unavincaa,
yosentaverdaderopnicoycorraportodaspartesyhastaquiseenterrarmicabezaenlaarena,
cuandoalguienmellamdesdeatrsy...
EMPERADOR.Nosigas.Quextraosueo!Freud,auxliame!
ARQUITECTO.Esertico,tambin?
EMPERADOR.Ycmonoibaaserertico?
ARQUITECTO.(Traeunltigo.)Mepegas?
EMPERADOR.(Condescendiente.)Bueno,qupapelhagoahora?
ARQUITECTO.Meesigual.
EMPERADOR.Hagodetumadre?
ARQUITECTO.Hala,deprsa,pgame!Noaguantoms.
(Estconlaespaldadesnudayesperandorecibirloslatigazos.)
EMPERADOR.Qusignificaesaprisa?Ahoraalseorhayqueservirleinmediatamente.Dicho
yhecho.
ARQUITECTO.Vamos,pgame!Slodiezlatigazos.(Entonodesiiplica).Vamos,empieza.
EMPERADOR.Slodiezlatigazos!Amiedad!...Peroteimaginasquizquesoyeljoven
Hamletsaltandoporentrelastumbasdesuspodridosantepasados?
ARQUITECTO.Pgame,
pgame!Noresistoms!Medueleaqu.
EMPERADOR.Yavoy,yavoy,notepongashistrico.Teazoto.Perocuntasveces?
ARQUITECTO.Lasquequieras,perohazlodeprisa.Simepegasfuerteunavezbastar.
EMPERADOR.Dndehayquepegaralseor?(Connfasis.)Ensussonrosadasnalgas,en
suespaldadebano,ensusmuslos,columnaselegiacasdelainmortalEsparta?
ARQUITECTO.Pgame,pgame...
EMPERADOR.Bueno,yavoy.
(Congransolemnidadledaunazotemuylentoydeextremadasuavidad.Elltigoapenas
silerozalapiel.ElARQUITECTOsearrojasobreelEMPERADOR,lequitaelltigoy
sefustigadosvecesconmuchaviolencia.Caealsuelocomoloco,luegoselevantayse
marcha.)
ARQUITECTO.Mevoyparasiempre.
(ElEmperadorrecorrelaescenaconmajestad.)
EMPERADOR.Sea!Seamosshakespearianos.Estomebrindalaocasindeunmonlogo.
(Solloza.Sesuenaconungranpauelo.)Oh,alfinsolo!(Sepaseaconagitacin.)Perocmo
harpararedimiralaHumanidadyosolo?(Imitalacrucifixin.Depronto,chillando.)
Arquitecto...!Arquitecto!(Msbajo.)Perdname.(Solloza.Sesuena.Imitalacrucifixin.)Los
pies,s.Lospieslosclavomejorqueuncenturin,pero...(Muestraporgestosladificultadde
clavarselasmanos.)Arquitecto...!Vuelve.Tepegarcuantasvecesquierasytodolofuerteque
desees...(Llora.EntraelARQUITECTO.MuydignoelEMPERADORdejadesollozar.)Cmo!
T,aqu?Escuchastraslaspuertas?Meespas?
ARQUITECTO.Notehasenfadado?
EMPERADOR.Tepego?
ARQUITECTO.Nomerecelapena.
EMPERADOR.Tehehabladoalgunavezdemiscatorcesecretarias?
ARQUITECTO.Lascatorcesecretariassiempredesnudasqueescribanlasobrasmaestrasque
tlesdictabas...
EMPERADOR.Tieneslaaudaciadedudardemiliteratura?HasdesaberquefuiPremio...Pero
cmosellamabaesePremio,hombre?
ARQUITECTO.PremioNobelylorechazasteporque...
EMPERADOR.Cllate,energmeno!Quentiendestdemoral?
ARQUITECTO.LamorallimitaalnorteconelmarCaspio,alsur...
EMPERADOR.Bestia!Lomezclastodo.EsoesAsiria.ConfundirAsiriaconlamoral...Qu
brbaro!Qusalvaje!
ARQUITECTO.Apago?
EMPERADOR.Hazloquequieras.
ARQUITECTO.Lolomilloooooloooo.
(ElcieloseobscurecemientraselARQUITECTOpronunciaestaspalabrasycaelanoche.
Obscuridadtotal.)
VOZDELEMPERADOR.(Enlaobscuridad.)Otravezcontusbromas!Estoyharto...Quevuelva
elda,quevuelvalaluz.Annomehelavadolosdientes.
VOZDELARQUITECTO.Peromehabasdichoquehicieraloquequisiera.
VOZDELEMPERADOR.Todoloquequieras,salvoquehagascaerlanoche.
VOZDELARQUITECTO.Yavoy,hombre.
VOZDELEMPERADOR.Deprsa!
VOZDELARQUITECTO.Mitiriiitiiii.
(Vuelveeldacomosefue.)
EMPERADOR.Nomedesmssustoscomoese.
ARQUITECTO.Crequequerasdormir.
EMPERADOR.Notemetasteneso,yatenemosbastantescosasquehacer.Dejaquela
naturalezaseencarguedelsolydelaluna.
ARQUITECTO.Meenseasporfinlafilosofa?
EMPERADOR.Lafilosofa?Yo?(Sublime.)Lafilosofa...Qumaravilla!Undate
ensearesamaravillahumana.Esedivinofrutodelacivilizacin.(Inquieto.)Perodimecmo
hacesesodehacerlanocheyelda?
ARQUITECTO.Puesnada,esmuysencillo.Niscmolohago.
EMPERADOR.Yesaspalabrasquemurmuras...?
ARQUITECTO.Laspronuncioassinsaberporqu.Perotambinpuedecaerlanochesinellas.
Bastaconquelodesee.
EMPERADOR.(iIntrigado)Yesaspalabras...(Recuperndose.)Bestiaignorante!Nohasvisto
nada!TehehabladodelaTelevisin,delaCocacola,delostanques,delosmuseosdeBabilonia,
denuestrosministros,denuestrosPapas,delainmensidaddelocano,delaprofundidadde
nuestrasteoras...
ARQUITECTO.Cuntame,cuntame.
EMPERADOR.(Majestuosamente,mientrassesientaeneltrono.)Pjaro...,s,t,eldeesa
rama,tremeinmediatamenteunapiernadecorzo.Meoyes?SoyelEmperadordeAsiria.
(Esperaconposedegranseor.Inquieto.)Cmo?Osasrebelartecontramipoderilimitado,
contramicienciaymielocuenciasoberana,contramiverboymisoberbia?Tehedadolaorden
dequemetraigasinmediatamenteunapiernadecorzo.(Espera.ElEMPERADORcogeuna
piedraylalanzaendireccinalarama.)Sea,morirs!Sloreinarsobresbditosobedientes...
ARQUITECTO.QuesearrojarnalospiesdelmspoderosodelosemperadoresdeOccidente.

(SearrodillaalospiesdelEMPERADOR.)

EMPERADOR.DeOccidentedices?DeOccidenteydeOriente.IgnorasqueAsiriayahalanzado
numerosossatliteshabitadosaNeptuno?Dime,hayunahazaaquepuedacompararseaesa?
ARQUITECTO.NadiehaytanpoderosoennuestraamadaTierra.
EMPERADOR.Ay,elcorazn!Lacamilla!

(ElEMPERADORseretuercededolor.Elarquitectovuelveconunacamilla.)

EMPERADOR.Micorazn!...yelo.Mesientomuymal.Ah...estedbilcoraznmo!

(ElARQUITECTOseinclinaparaauscultarelcorazndelEMPERADOR.Escucha.)

ARQUITECTO.Tranquilzate,Emperador!Creoquenoesnada...Reposayeldolorsetepasar
comootrasveces.
EMPERADOR.(Jadeante)No,estavezesgrave.Mesientodesfallecer.Seguroqueesuninfarto
demiocardio.
ARQUITECTO.Elpulsolatecasinormal.
EMPERADOR.Gracias,hijomo.Yasquequierestranquilizarme.
ARQUITECTO.Duermeunmomento,yaverscmosetepasa.
EMPERADOR.(Inquieto)Misltimaspalabras...,lasheolvidado...Dime,dime,rpido,cules
son?
ARQUITECTO."Mueroyestoycontento,abandonounmundoperecederoparaentrarenla
inmortalidad."Peronotepreocupesdeeso.
EMPERADOR.Quieroconfiarteunacosa,unacosaquenuncatehabaconfesado.Quieromorr
disfrazado.(Pausa.)Disfrazadode...(Muysnob.)"BishopofChess".
ARQUITECTO."Bis"...qu?
EMPERADOR."BishopofChess"."Bishop"eselobispo...,elalfildelajedrez...Accedeamis
deseos.Esmuysencillo.Colocasunpaloentrelaspiernasparaquepuedatenermeenpiecomo
unapiezadeajedrezymecubresconuncaparazndeobispoloco.
ARQUITECTO.Tuvoluntadsehar.
EMPERADOR.Ay...memuero...memuero!Hazloquetepido!(ElARQUITECTOtraeelpalo,el
caparaznyunsaco.DisfrazaalEMPERADOR.Haceunaaberturaenelsacoparaquela
caraaparezca.)Ay,mamata,memuero!
ARQUITECTO.Tevasacurar...Clmate.Yaestsvestidode"BishopofChess".
EMPERADOR.B...sa...me...(Sebesan,convozjadeante.)Muerosatisfecho,abandonoeste
mundomortalpara...
(Sucabezacae.ElARQUITECTOlloradesconsoladamente.Letomalamanoydepositaen
ellaunbeso.)
ARQUITECTO.(Llorando.)
Hamuerto...hamuerto!...

(Porfindepositaelcadverdisfrazadode"BishopofChess"enunatad.Cierraelatad.
Comienzaacavarunafosa,llorando.Depronto,latapaselevantaysurgeelEMPERADOR
quitndoseeldisfraz.)

EMPERADOR.Animal,bestia!Ibasaenterrarme.Zampatortas,hermafrodita,ciempis!
ARQUITECTO.Peronoeranesastusrdenes?
EMPERADOR.Enterrarme?Bestia,msquebestia!Yluegomedespiertoenmitumbayquin
mesacadeallf?Contrespiesdetierrasobremiestmago.
ARQUITECTO.Laltimavez...
EMPERADOR.Tehedichoquehayqueincinerarme...(Sublime.)Ymiscenizas...laslanzars
almarcomolasdeByron,lasdeShakespeare,lasdelAveFnix,lasdeNeptunoylasdePlutn.
ARQUITECTO.Elotrodateenfadasteporquequiseincinerarte,dijistequeteibasadespertarcon
elculomedioquemadoydandosaltosygritandoVivalaRepblica!
EMPERADOR.(Seriamente.)Cedoatodostuscaprichos,peroconmimuertetenmuchocuidado.
Niunerror.Yestaveztodohasidounasartadeerrores.Quprofundsimadesgracialama!
ARQUITECTO.Mevoyconlapiragua.
EMPERADOR.(Humildemente.)Adnde?
ARQUITECTO.Alaisladeenfrente.Seguroqueesthabitada.
EMPERADOR.Quisla?Nuncahevistoislaporaqu.
ARQUITECTO.Aquella,laqueestall.
EMPERADOR.Noveonada.
ARQUITECTO.Lamontaateloimpide.Voyaretirarla.(ElARQUITECTOdaunapalmaday
seoyeunruidoenorme.)Lavesahora?
EMPERADOR.Mueveslasmontaas?Tambinmueveslasmontaas?...(Tonodesinceridad.)
Notemarches...Harloquequieras...TenombrarEmperadordeAsiria.Abdicar.
ARQUITECTO.Meiryencontrarunanovia.
EMPERADOR.Notebastaconmigo?
ARQUITECTO.Mepasearporlasciudadesysembrarlascallesdebotellasparaquelos
adolescentesseemborrachen,ycolgarcolumpiosparaquelasabuelasenseeneltrasero,yme
comprarunacebraalaquepondrzapatosdeanteparaquetengaampollas,ysermuyfelizpues
conoceratodoelmundo,yver...
EMPERADOR.Arquitecto,confiesaquemeodias.
ARQUITECTO.No,noteodio.
EMPERADOR.Teregalomissueos,quieres?
ARQUITECTO.Siempresueaslomismo...,siempreelSosco,siempreElJardndelas
Delicias...yyaestoyhartodevermujeresalasqueselesplantarosasenelculo.
EMPERADOR.Noeresunartista,eresunpatn.Ignoraslosublimesolotegustalaescoria.
ARQUITECTO.Quesmejor?Nomelohasdichonunca!
EMPERADOR.Correamiguardarropaimperialycogeeltrajequequieras.
ARQUITECTO.Cuandomemarche,tendrtodoslostrajesquedesee,mevestirconcerillasde
unmodovagoeindefiniible,tendrcalzoncillosdehojalataycorbataselctricas,chaquetashechas
contazasdecafycamisasgrisperlarodeadasdeunacadenainfinitadecamionescargadosde
casas...
EMPERADOR.Tecircuncido?Guardartuprepuciosobreunaltaryharmilagroscomolos
cincuentayseisdeCristo.
ARQUITECTO.Meenseasfilosofa?
EMPERADOR.Ah,lafilosofa...!Lafilosofa!(Bruscamenteseponeacuatropatas.)Soyel
elefantesagrado.SubesobremilomoyvamosaganarelaosantodeBrama.(ElARQUITECTO
subesobrel.)Atalacadenaentornoamitrompa.(Leponelacadena.)Yahoraarrameyreza.
ARQUITECTO.Arreee,elefanteblanco!
EMPERADOR.Soyunelefantesagrado,soyrosa.
ARQUITECTO,Arreee,elefantesagradorosa!VamosenperegrinacinaveraBramaconsus
catorcemanos...Vamosaquenosbendigacatorcevecesporsegundo.VivaDios!
(ElEMPERADORlearrojaalsuelo.)
EMPERADOR.Qupalabrassacrlegashasproferido?
ARQUITECTO.VivaDios!
EMPERADOR.VivaDios?Ah,puesnossiesunsacrilegio!TendriaqueleerlaSumaTeolgica
oporlomenosLaBibliaenvietas.
ARQUITECTO.Antesdeirme,quierohacerteunaconfesin.
EMPERADOR.Cuntamelotodo.Soytupadre,soytumadre...soytodoparati.
(Pausa.)Unmomento,mellamanaitelfonorojo.(Simulaceremoniosamentelaescenadel
telfono.)S,aquelPresidente.(Pausa.)Hable,hable.QueridoPresidente,cmoest?(Pausa.)
Qusimptico,siempretanbromista!(Fingiendoruborizarse.)Unadeclaracin?Presidente,que
yanoestamosenlaescuela.(Pausa.)Noadopteesctono...Nosabaqueeraustedhomosexual...
Hacermeunadeclaracinam,viejoverde...pilln...(Pausa.)Cmo?Unadeclaracinde
guerraamipueblo?(Enfadado.)Desdeloaltodeestosrascacielosdiezmilsigloslecontemplan.
Leextirparcomounamoscaextirpaaunelefantesalvaje.Mipuebloinvadirelsuyoyharcon
l...Cmodice?Queunabombadehidrgenovaaestallarsobrenuestrascabezasdentrode
treintasegundos?Mam,mam...!(Asusecretario:)Unparaguas.(Elarquitectoabreun
paraguasambossecobijanbajosucapota.Altelfono:)Maleducado!...Criminaldeguerra!...
Matasuegras!(AlARQUITECTO.)Ypensarquetodolotenamospreparadoparaenviarles
nuestrasbombasporsorpresamaanaalascinco!MireinoporunAveFnix!

(Imitanelruidodelacadadeunabomba.Muerenvctimasdelbombardeo.Caenentrelos
matorrales.AlospocosinstantessurgenelEMPERADORyelARQUITECTOqueimitan
adosmonos.Serascanlacabeza.Contemplanelestadodedesolacinenquehaquedado
todotraslacadadelasbombas.)

ARQUITECTO.(Mona)Hum,hum!Nohaquedadoniunhombreconvidatrasladeflagracin
atmica!Mm!Mm!
EMPERADOR.(Mono.)Mm!Mm!PapDarwin!
(Losdosmonossebesanapasionadamente.)
ARQUITECTO.(Mono.)Habrquevolveraempezar!
(Serefugianenunrincnpropicioapartado.)
EMPERADOR.(Cambiandodetono,colrico.)Teprohiboquetemarches.Teprohboqueme
hagasunaltimaconfesin.Aqusoyyoquienmandayteordenoquedestruyaslapiragua.
ARQUITECTO.Voy.
EMPERADOR.Porqutantaprisa?Juventuddescerebrada,azogada.Dime,noeresfeliz
conmigo?
ARQUITECTO.Qusignificafeliz?Nuncamelohasenseado.
EMPERADOR.Feliz,felizsignifica...(Enfadado.)Coo,yoqus!(Tierno.)Hasidoyahoy?
ARQUITECTO.S.
EMPERADOR.Ycmolohashecho,durooblando?
ARQUITECTO.Pues...
EMPERADOR.(Inquieto.)Cmo!Nolosabes?Porqunomehasavisado?Experimentotanto
placeralvrtelohacer.
ARQUITECTO.Msbienblandoyola...
EMPERADOR.Nomehablesdeolores.(Conmscalma.)Estoysiempreestreido.(Pausa.)Qu
diferentehubierasidosifuerasbachiller,sihubierashechoestudiosuniversitarios,cualquiercosa.
Nonoscomprendemos.Pertenecemosadosmundosmuydiferentes.
ARQUITECTO.Yo...(Sinceramente.)Tequiero...
EMPERADOR.(Muyemocionadoyapuntodellorar.)Teburlasdem...
ARQUITECTO.No.
EMPERADOR.(Sesuena,daunavueltasobresmismoydiceenunnuevotono.Muyenftico.)
Nopuedesimaginrtelo.TodaslasmaanaslaTelevisindeAsiriatransmitamidespertar.Mi
pueblocontemplabaelespectculocontalemocin,quelasmujeresllorabanyloshombres
repetanminombreenunsusurro.Luegoacudanavermetrescientasadmiradorasmudasy
desnudasquecuidabanmidelicadocuerpoperfumndoloconesenciasderosas...
ARQUITECTO.Cuntamecmoeselmundo.
EMPERADOR.Elmundocivilizadoquieresdecir?Qumaravilla!Durantemillaresdesiglos
elhombrehaalmacenadoconocimientosyenriquecidosuinteligenciahastallegaralamaravillosa
perfeccinquehoyeslavida.Portodasparteslafelicidad,laalegra,latranquilidad,lasrisas,
lacomprensin.Todoestconcebidoparahacerlaexistenciadelhombremssencilla,sufelicidad
msgrandeylapazmsduradera.Elhombrehadescubiertotodoloqueesnecesarioparasu
bienestar,yhoyeselsermsfelizytranquilodetodalacreacin.Uncuencollenodeagua!
ARQUITECTO.(Dirigindoseaunpjaro,queelespectadornopuedever.)Pjaro,tremeun
cuencollenodeagua.(Breveespera.ElARQUITECTOleveecharseavolar.Estiralamanoy
recogeelcuencoqueletiendeelpjaro.)Gracias!
EMPERADOR.(Trashaberbebido.)Pero,cmo?Ahoratedirigesalospjarosenmilengua?
ARQUITECTO.Eslodemenos.Loimportanteesloquepienso,entrenosotroshaytransmisin
delpensamiento.
EMPERADOR.(Amedrentado.)Dimemuyseriamente,leestambinmipensamiento?Loves?
ARQUITECTO.Quieroescribir.Ensameaserescritor.Ttienesquehabersidoungranautor.
EMPERADOR.(Halagado.)Hicefamosossonetosyalgunasobrasdeteatroconsusmonlogos
ysusapartes...Algnescritorfracasalcomparrseme.Losmejoresmecopiaron,Beethovcn,
D'Annunzio,JamesJoyce,CarlosV,elmismsimoShakespeareysusobrinoBernstein.
ARQUITECTO.Dime,cmolamataste?
EMPERADOR.Aquin?
ARQUITECTO.Puesa...
EMPERADOR.Perocundo,cmotehehabladodeeso?
ARQUITECTO.Tehasolvidado?
EMPERADOR.Olvidarmeyo?(Pausa.)Oye,sabes?Meretirodelavida.Quieroconsagrarme
sloalameditacin.Encadname.
ARQUITECTO.Porqutevasaretirarahora?
EMPERADOR.(Conunasolemnidadreligiosa.)yeme,sonmisltimaspalabras.Estoyharto
devivir.Deseoalejarmedetodoloqueanmeataalmundo.Quierosepararmedeti.Y,sobre
todo,nomevuelvasahablar.Quedarsolo,sumidoenmismeditaciones.
ARQUITECTO.Esunnuevojuego?
EMPERADOR.No,eslaverdad.Ademstengoqueacostumbrarmeparacuandotemarchescon
lapiragua.
ARQUITECTO.Nomeir.
EMPERADOR.Nohablemosms.Lacadena.

(ElARQUITECTOtraelacadena.ElEMPERADORponelacadenaalrededordeuntobillo
ydespusseataaunrbol.)

ARQUITECTO.Adndevas?
EMPERADOR.Entroenmicabaa.Nomevuelvasadirigirlapalabra.
ARQUITECTO.Pero...
(ElEMPERADORentraenlacabaa.)
EMPERADOR.(Solemne.)Adis!
(ElEMPERADORdesaparecedentrodelacabaa.)
ARQUITECTO.Bueno,hecomprendidoqueesunjuego.Saldeah.(Silencio.Pocoapoco
aparecenporelventanucolasprendasdelEMPERADOR.Peroporqutedesnudas?Vasa
cogerfro.

(Miraatravsdelventanuco.DesdedentroelEMPERADORlocierra.)

ARQUITECTO.Oye,dejaqueporlomenostevea.Abreelventanuco!(Pausa.ElARQUITECTO
escuchaenlapuerta.)Cmo,estsrezando?AbredeunavezMeoyes?Dejayademurmurar.
Serposiblequerecesahora?Tevasamorir?Voyacontartemisueo.Escucha.Soqueera
unasabinayquevivaenunaciudadmuyantigua.UndavinieronlosguerrerosconCasanova
yDonJuanTenorioalfrenteymeraptaron.Teinteresa?(Miraportodoslados.Haceungesto
endireccinalosmatorrales.)Serpiente,tremeuncochinillo!(Luegopenetraenlosmatorrales
yseinclinahaciaadelante.)Qurapidez!Gracias,gracias!(Vuelveconlapatadeuncochinillo.)
EmperadordeAsiria,tusadmiradorasteacabandetraeruncochinillo.Huelesuaroma.(Loairea
anteelventanuco.)Siesloquemstegustacmoesquenovienesabuscarlo?(Silencio.El
ARQUITECTOabandonalaescenayvuelvevestidodemujerconuntrajesomeroquesepueda
fcilmentequitaroponer.)Miraatravsdelarendija,miraqumujertanbellahallegadoala
isla.

(ElARQUITECTOvayvieneconcoquetera.)

ARQUITECTO.(Mujer.)Emperador,salid,soyvuestrahumildeesclava.Osofrezcocomo
presentetodosloslicores,losmanjaresmsdeliciososymicuerpoesculturalospertenece.
(Pausa.)Arquitecto,qupuedohacerparaqueelhombredemissueossalgaaverme?
ARQUITECTO.Ustedqueesmujerdebesaberlomejorqueyo.Adems,estancelosoqueapenas
meatrevoaestarasulado.
ARQUITECTO.(Mujer.)Emperador,salidunmomento,quemibocarocevuestrosdivinos
labios,quemismanosacaricienvuestrocuerpodebano,quenuestrosvientresseunanenuna
eternaunin.
ARQUITECTO.Ustedqueestanbella,tanparecidaalamadredelEmperador,cmono
sucumbeatantosencantos?
ARQUITECTO.(Mujer.)Emperadorcruelcomolashienasdeldesierto!Simeabandonis
deestamaneratendrquemarcharmeconelArquitecto.
ARQUITECTO.Nomebesetanapasionadamente,elEmperadorescelosocomountigre.
ARQUITECTO.(Mujer.)Oh,jovenapuesto,cierrolosojosyalabrazarlecreoqueestoyentrelos
brazosdelEmperador!Oh,qujoven,quseductores!Qurazntieneelproverbiocuandodice:
"AtalEmperador,talsiervo".Djemequelebesesuvientredefuego.
ARQUITECTO.Oh!Basta,noloresisto!Qubellaes,qufascinante!Aunquesalgael
Emperadorymemateenunaccesodecelos,caigovctimadesusencantos.(Ruidodebesos.
MurmullosapasionadosydeprontoelARQUITECTOsedirigefuriosoalventanuco.)Notehablo
ms.Notehabloms.Ynomedigasluegoquequieressermiamigo.Noquierovolverteaver.
Voyabuscarmipiragua.Memarchoparasiempre.Notedigoniadis,dentrodeunosminutos
bogarhacialaisladeenfrente.

(SaleFuriosoydecidido.Largosilencio.SeoyealEMPERADORmurmurarrezos.Los
murmullosvancreciendo.Lapuertaseabre,apareceelEMPERADORdesnudo,ovestido
conunminsculotaparrabos.)

EMPERADOR.(Entonomeditabundo.)...Ymeconstruirunajaulademaderaymeencerrar
dentro.YdesdeallperdonaralaHumanidadtodoelodioquesiempremostrhaciam.Y
perdonaramipadreyamimadreeldaenquesusbajosvientresseunieronparaengendrarme.
Yperdonaramiciudad,amisamigos,amisfamiliares,elhaberdesconocidosiempremivalor
eignoradoquinsoy.Yperdonar,yperdonar...(Inquietomiraparaunladoyotroymientras
hablaconstruyeunespantapjarosqueponeeneltrono.)Ah,encadenado,yalfinsolo!Nadie
mecontradir,nadiesereirmsdem,nadiesertestigodemisflaquezas.Encadenado!Qu
felicidad!VivanlasCadenas!Miuniverso,unacircunferenciacuyoradiotienelalongituddela
cadena...(Lamide.)Digamos,tresmetros.(Vuelveamedir.)Digamos...dosmetrosymedio...
anoserqueseantresmetrosymedio.Puessielradioesdetresmetros,digamoscuatro,no
quierohacertrampas,lasuperficieserdepierredos,esdecir,tres,uno,cuatro,uno,seis...
etctera.Errequesontres,alcuadrado,nueve,multiplicadoporpi...sonunosdocemetros
cuadrados.Qumsquisieranenlosbarriospopulares!(Mediollora.Sesuena.Consusropas
deEMPERADORcomienzaavestiralespantapjarosmientrascontinasumonlogo.Intenta
treparaunrbol,perosinxito.Salta,quieredivisarlalejana,porfin,grita:)Arquitecto...
Arquitecto,ven...nomedejessolo!Mesientomuysolo.Arquitecto!Arqui....!(Serepone.)
Tendrqueorganizarme,nadadenegligencias.Dianaalasnuevedelamaana.Lavarmeun
poquito.Meditacin.Pensarenlacuadraturadelcrculo.Quizescribirsonetos,ylamaanase
pasarsinquemedecuenta.Alauna,comida,abluciones.Luegounpocodesiesta.Unapaja,
unasolo,peroqueduretrescuartosdehora.QupenanotenerHistoriadeOenlamano!Bueno,
meacordardeesaactriz,cmosellama?,tengosunombreenlapuntadelalengua,consus
piernasarqueadas,tanextraas,tansexyyesacabellerarubia,tanbella,yesevientre
prominente...Sooooo!Traslasiesta...(Cuidadelosdetallesparaqueelespantapjaros
reproduzcaexactamentesupropiasilueta.)Yaestshablandocontigomismo...tevuelves
esquizofrnico.Nopuedeshacereso.Tuequilibrio.(Pausa.)Porlatardeunahorapararecordar
amifamilia,otrapararecordaralArquitecto.Bueno,mejormediahora.Omsbiensemerece
uncuartodehora.Luegolacena,lasablucionesyporfinalacama...Pongamosalasdiez.Tres
ocuatrohorasparaconciliarelsueoymaanaserotroda.Queeconomashar!Nicine,ni
peridicos,niunaCocacola.(Mientras,hablasequitalacadena.Miradeunladoparaotroy
gritatristemente.)Arquitecto,Arquitecto,vuelve!(ImitandolavozdelARQUITECTO.)
Ascensor,ascensor,ascensor.(Humildementealespantapjaros:)Nomerias,yasquellevas
unaoensendomeahablaryannospronunciarla"c"convenientemente.(Lehaceuna
profundareverencia.)Cuntame,Emperador,cmotedespertabasenAsiriaalsondelamsica
quetocabaunalegindeflautistas.LaTelevisinretrasmitatudespertar,noeseso?.Ycienmil
esclavasencadenadasymarcadascontuhierroseafanabanenlavaryfrotarcadacluladetu
divinocuerpoconjarabesdeAfganistn.

(SimulaqueescuchaloquediceelEMPERADOR.)

EMPERADOR.Oh,no,mividanotieneimportancia!(Pausa.)No,noesquemehagaderogar,
peromividanotieneningninters.(Pausa.)Quequera?Miprofesin?Sinimportancia.
(Avergonzado.)Bueno,alfinalyatenaunbuensueldo,nosevayaacreer.Qucontentasepuso
mimujercuandoporfinmeloaumentaron!Dehabercontinuado,hubierapodidosubirporel
ascensorprincipalyhubierallegadoatenerlallavedelosretretesdelosdirectores.(Pausa.Sale.
Vuelveconunosfaldonesdehierbaqueseponeceremoniosamentemientrasprosiguesurelato.)
Quinselohadicho?Cuandoentrestabanlosdosdesnudossobrelacama.ldijo:"Venaver
comovioloatumujer".(Pausa.)Ellaresistacontodassusfuerzasymepareciquelloraba.
Suplicaba:"No,no!".Luegodejdeforcejearyjaderegularmentemientraslebesabael
hombro,soloseleveaelblancodelosojos.Cuandotodoacab,ellasepusoallorarylria
carcajadas.(Pausa.)Lamismaescenaserepitivariasveces.Porfin,lselevantriendoyme
dijo:"Ahtienesatumujer".Entoncesmeacerquaellaquelloraba,leacaricilaespalday,de
repente,sepusoagritar.(Sesientaenelsuelo,secolocaencuclillasyllora.)Peronos
queramos.Eramuybuenaconmigo.Encuantotenaelmenorcatarroyaestabaponindome
cataplasmas.(Pausa.)Ymisjefestambinmequeranyhastamedijeronundaqueme
nombraran...(Pausa.Llora.)Mimadre?(Pausa.)Avecespasbamostodalatardediscutiendo.
(Pausa.)Yanomequeracomocuandoeranio,meodiabaamuerte.Mimujermequerade
verdad.(Pausa.)No,amigossquetuve,pero...claro,metenanenvidia...Menudoscelosde
todolomo!(Intentasubirseaunrbolsinlograrlo.Saltaparaintentardivisarlalejana.Por
fingrita.)Arquitecto...!Arquitecto...!Ven,nomedejessolo,mesientodemasiadosolo.
Arquitectoooo!Arqui...!DeberallamarleArqui,hacemsfino.(Serepone.)Claro,alfinalya
noveaamisamigos.Tambinesquetenamuchotrabajoynopodaatenderles.Cuandose
trabajaochohorasdiariasysetomaeltren,elMetro...Nomedabatiempodenada...Adems,
mehabavueltoindispensable,esloqueafirmabanmisjefes.(Pausa.)Denio,qudiferenteera!
Qusueostena!Unavezquetuveunanoviamepuseavolar,peroellanoselocrey.Ysaba
queundaseraEmperador,comousted.EmperadordeAsiria,esoesperabaquellegaraaser.
Emperadorcomousted.Quinmeibaadecirqueleibaaencontrar?Soabaqueibaaserel
primeroentodo,queescribirayseraungranpoeta,perocrame,sihubieratenidotiempo,si
nohubieratenidoquetrabajartanto,menudopoetahubierasido!Yhubieraescritounlibrocomo
LosCaracteresdelaBruyre,yhubieraajustadocuentascontodosmisenemigosqueme
envidiabantanto.Noseescaparaniuno.(Risitaunpocoboba.)Emperador,ququiereque
haga?Soysusubordinado.Mande.(Pausa.)Seaburre?(Pausa.)Ahoramismolohago,yaver
Comosedivierte.(Saleyvuelveconunorinal.Levantasusfaldasysesientasobrel.Hace
esfuerzos.)Imposible!Estoyestreido.(ElEMPERADORsiempreestsentadoenelorinal.
Transcurreunlargosilencio.ElEMPERADOR,muycompungido,selevantaysemarchaconel
orinal.Vuelvesinl.ElEMPERADORseponeallorar.)Pudehabersidorelojero.Hubierasido
libre.Hubieraganadomuchodinero,yosoloencasa,arreglandorelojes,sinjefe,sinsuperiores,
sinnadiequeserieradem.(Lloriquea.)Denioeradiferente.(Seanima.)Sabe?Faltpoco
paraquetuvieraunaquerida.Quelegantehubierahecho!Yoconunaquerida...Eramuyrubia,
muyguapa...Fuimosmuyfelices.Nosencontramosenelparqueyhablamosmuchotiempo.
muchotiempo,yquedamoscitadosparaeldasiguiente.Mepaslanochedibujndoleuncorazn
atravesadojjorunaflecha.Uncorazngrandecomolosdelasiglesias.Ytodoelrojolodibuj
conmipropiasangre.Vengapicarmeenlosdedos...Eldaoquemehice!(Llora.Miraalolejos
ygritadesconsoladamente.)Arquitecto!(Setranquiliza.)Buenoalomo.Sigo.Pordndeiba?
(Pausa.)Yvengaapensarenella...Eramuyrubia,muyguapa...Cuandolamiraba,todomi
cuerposecubradeescamasymeparecaqueyoenteroeraungranpezquemeescurraentresus
piernas.Resultmuybonitoelcorazn...Quiz,demasiadoredondo.Ydibujunaflechayescrib
minombre.Mientraslodibujaba,meparecaquevolabaconellaporlosairesyquenos
perdamosenelcielo,yquetodosucuerpoeranlabiosymanosparam.Qubonitoquedtodo!
Elcorazn,laflecha,lasgotasquecaan...Eraunsmbolo.Lomaloesqueluegolasangrese
volvinegra.Eratanguapa,tanrubia...Hablamosporlomenosmediahoraenelparque...de
banalidades,esopareca,deltiempo,mepreguntabadndeestabatalcalle,talotra...Peroella
bienveaquedetrsdetodasesaspalabrashablbamosenrealidaddenuestro...amor.Ellame
quera,nocabaduda.Cuandomedeca:"Hacemenosfroqueelaopasado",comprendaque
queradecirme:"Nosmarcharemosjuntosycomeremoserizosdemarmientrascubrotusmanos
ytupubisconcmarasfotogrficas".Ycuandoyoleresponda;"S,elaopasadoporestapoca
hubierasidoimposiblepasearseaestashorasporelparque".Eracomosiledijera:"Erescomo
todaslasgaviotasdelmundoalahoradelasiesta.Duermessobremcomounpjaroentraenuna
botella.Sientoelpalpitardetucoraznyelritmodeturespiracinentodoslosporosdemipiel
ydemicoraznbrotaunsurtidordeaguacristalinaparabaartuspiesblancos"...Yanpensaba
mscosas.Poresomepaslanocheenterahacindoleeldibujo.Ycomonosabasunombre,
decidllamarlaLis.Aldasiguientecorralacita.Quemocionadoestaba!Apenashaba
trabajadoenlaoficina,misjefesmeencontraronraro.Menudodapaspensandoenella!...Me
preguntsilediraalgoamimujer,peronoledijenada.Cuandollegualparque...(Estapunto
dellorar.)Bueno,debiconfundirse,noloentenderabien...Unasemanamepasyendoal
parque...Cincohorascadanocheporlomenos.Seguroquelapilluncoche!Nopodaserde
otromodo.(Cambiandodetono.)Voyabailarparausted.(Ejecutaunadanzagrotesca.)
EMPERADOR.Hubierabailadocomoundios.Quleparece?Seaburreconmigo?(Recita:)
"Pobrebarquillama,
sinvelasdesvelada
yentrelasolas,sola!"
Nodebahabercadoaqu.CundovaarecibirlasaudienciasVuestraMajestad?(Sequitala
faldayquedaconuntaparrabos.)Quierequemevista?(Saleyvuelveconbragasdemujer,
negras,conencaje.)Huelenmuybien!(Lashuele.Seponelasbragas.YluegoDiosysus
criaturas,nosotros.(Miraelefectodelasbragas.)Noestamal,eh.Emperador?...Sabequeme
jugualamquinalaexistenciadeDios?Sidetrespartidasganabauna.Diosexista.Nolopuse
difcilyadems,conlobienquemanejolosflipers...Yeraunamquinaqueconoca.Encenda
lospasillosenunabrirycerrardeojos.Juegolaprimerapartida,seiscientossetentapuntos,y
habaquehacermil.(Saleyentraconunliguero.)Comienzolasegundapartida.Primerabola,
garrafal.Semecuelaentrelaspiernas,diecisispuntos.Unrcord.(SeponeelLigueroyselo
ajustaasumedida.)Sacolasegunda.Sentunainspiracin,digamosdivina.Losclientesdelcaf
estabanall,jadeantes.Hacavibrarlamquinacomounnegrobailandoconunablanca.Responda
atodo,trescientos,cuatrocientos,quinientos,seiscientos,setecientospuntos.Todomesalabien,
elbonus,la"retrovalue",lospuntos,labolagratuita,total,quehice...(Secontempla.Seajusta
mejorelliguero.)Noestmal,eh?Qulepareceelliguero?Ah,sielArquitectoestuviera
aqu!...ConstruiramosdenuevoBabiloniaysusjardinescolgantes.Novecientossetentaytres
puntos,esdecir,siquitolosdiecisispuntosdelaprimera,novecientoscincuentaysiete,que
habahechoconunasolabola.Encuantohicieramil,yaestaba,Diosexista.Estabaimpaciente.
Diosestabaenmimano.Tenalapruebairrefutabledesuexistencia.Adisalgranrelojero,al
arquitectosupremo,algranordenador.Diosexistirayyoloibaademostrardelamanerams
categrica,minombrepasaraatodoslosmanualesdeteologa,seacabaronlosconcilios,las
elucubraciones,losobisposylosdoctores,yosoloibaadescubrirlotodo.Todoslosperidicos
hablarandem.(Saleyentraconunpardemediasnegras.)LasprefieronegrasYusted?(Se
lascolocaconcoquetera,lasata.)Arquitecto...!Arquitecto...,vuelve!Hablarcontigo,nome
volveraencerrarenlacabana.(Lloriquea.)Pjaros,obedecedme,idallamarle,decidlequele
espero.(Enfadado.)Mehabisodo?(Cambiadetono.)Cmodicel?Cluclicliclucli....!
No,noesas.Pensarquehablaconlospjaros...Vayato!Yhastamuevelasmontaas!...
Montaa,camina...(Observasipasaalgoconinquietud.)Nada,niunabrisa.Montaateordeno
quecaigasalmar...(Observa.Silencio.)Yelto...lomismohaceeldaquelanoche...(Sale.
Vuelveconunsostnnegroconencaje.Selopone.Colocadosmelocotonesenlascopasdel
sostn.)Simimadremeviera!...Pordndeiba?Novecientossetentaytrespuntos.Comoaquel
quedice.Diosestabaamimerced.Tanslonecesitabaveintisietepuntosparaganar.Nunca,ni
enmispeoresdashacamenos.Lanzolabolaartsticamenteymecaeexactamenteeneltringulo
delosbonus.Unpuntocadavezquesetocauno,yconmiestilo...Comienzoasacudirlabola
quevayvieneamimerced.Sedacuenta.Emperador,sedacuenta,Majestad?(Depronto
gritando.)Arquitecto,ven,quevoyatenerunhijo,nomedejessolo...,solita!(Seponearezar.)
"...enestevalledelgrimas..."(Elrestonoseentiende.)Emperador,mimadremeodiaba,
crame,selojuro,laculpafuesuya,ellatuvolaculpa.

(Sale.)

VOZDELEMPERADOR.Noloencuentro...Dndelohabrmetidoesteberzas?Miraqueselo
tengodicho.Pontodoenorden.Cadacosaensusitio.Cualquierasabedondedejalascosas.Un
peine.Puf!...Unpreservativoenestaisla.Hastaaquhallegadoelbirthcontrol.Melopongo.
Puesmecaebien.(Gritando.)Arquitecto...!Dndehaspuestoeltraje?Estardalequetepego
remandocomouncondenado,ocomoundegeneradodelosJuegosOlmpicos...!Ah,lajuventud!
Qubestia!Miradondelohapuesto.Untrajetanbonitoenelcajndelasmariposasdisecadas...
(Reflexiona.)Quhabrqueridodecirconesto?Emperador,ahoramismovoy!(Aparececonun
trajebajoelbrazo.)
EMPERADOR.Todoslosclientesdelcafmerodeabanyyosacudalamquinacomoundiablo.
Ellameobedecasumisa.Novecientosochentayocho,novecientosochentaynueve,novecientos
noventa,novecientosnoventayuno...,noventaydos...,noventaytres...,novecientosnoventa
ycuatro.Yslohabaquemarcarmilpuntosylabolaestabaanarriba.Yanopodaperder.Al
caerlaboladaautomticamentediezpuntos.Estabalocodecontento.Diossehabaservidodel
mshumildedelosmortalesparaprobarsuexistencia.(Searreglaconcoqueteralasmedias,
ligueros,bragasysostn.Seponeunoszapatosdetacnaltoycaminaunmomento.)Cmose
lasarreglanparaandarconesto?(Avanzadudando.)Sercuestindeprctica."Cumamicis
deambulare".Menudolatinistahubierapodidoser!Estoysegurodequesimepongoaandarcon
estostacones,mehagoconellosenmenostiempoquecantaungalloymecorrolamaratncon
estoszapatos.EmocionantemillegadaaAtenas!EraaAtenas?Contacnaltoyliguero...
"Atenienses,hemosobtenidolamayorvictoriadelostiemposmodernos".Luegovenderamis
memoriasacualquiersemanario.Arquitecto!(Grita.)yeme,voyasermadre,voyadaraluz
unhijo.Venamilado...(Cambiadetono.)Yesecabrn,consupiragitademarras...Qusabe
ldelavida!(Estiraeltrajeparaponrselo.Esunhbitodemonja.Selopone.)Yigamebien,
nomelovaacreer,conlabolamarqupuntosymsyms,novecientosnoventaysiete,
novecientosnoventayocho,novecientosnoventaynueve,yenesemomento,unborrachopega
ungolpealamquinaytilt!,lamquinasequedas,bloqueada,lapartidaacabada,ycomouna
idiotasealaba:novecientosnoventaynueve,novecientosnoventaynueve.(Semiraconelhbito
demonja.)Menudacarmelitahubierahecho!Perodedescalzanihablar...(Grita.)Novecientos
noventaynueve...Sedacuenta.Emperador?Qupuedopensar?Deboconsiderarcomovlidos
losdiezpuntosganadosautomticamente?Latercerapartidamsvalepasarlaporalto.Menudo
choque,novecientosnoventaynuevepuntos...!(Sepaseaobservndose.)Ysihicieramilagros?
Lascarmelitashacenmilagros.(Cita.)"Lesparecemilagrosoalimentaratodaunamuchedumbre
comoCristolohizocondosmserassardinasyunpedazodepan?Elcapitalismocristianolohizo
muchomejordespus".Quto!Elqueescribiesaslneasesdelosmos.Emperadormeoye?
Estmuycallado.Dgamealgo.Meparecequehabloconlapared.Estenfadadoconmigo?No
legustodecarmelita.(SetiraalospiesdelespantapjarosEMPERADOR.Letomaunapierna.
Laacaricia.)Emperador,leamo.Esustedelmsbello,elmsseductordeloshombres.Poruna
palabradesuslabios...(Selevantayvayviene.)Voyatenerquedaraluzsolo.(Grita.)
Arquitecto,yallega,yallega!(Enefecto,suvientrepareceanormalmenteinflado.)Menudos
inventoslosdelasmonjas!Conunhbitocomosteapenassedaunocuentacuandoestn
preadas.Padre,meacusodehaber...dehabermedejadollevarporlasmalasacciones.
EMPERADOR.(Confesor.)Cmo?Desgraciada!Cmotehasatrevidoacometertamao
sacrilegio?Perramaldita,infame.
EMPERADOR.(Carmelita.)S,Padre,eldiablometenthorriblemente...
EMPERADOR.(Confesor.)Conquinlohiciste,ramera?
EMPERADOR.(Carmelita.)Conelancianitoquevivesoloenelquinto...
EMPERADOR.(Confesor.)Pendn!ClavasanmsespinasenlacarnedeCristoconesepingajo
humano.Cuntasveceslohiciste,perraprofanadora?
EMPERADOR.(Carmelita.)Cmocuntasveces?Cuntasvecesquierequesea?
EMPERADOR.(Confesor.)Esopreguntoyo,pecadora.
EMPERADOR.(Carmelita.)Puesunavez...estmuyviejecitoelpobre.
EMPERADOR.(Confesor.)Nohaypenitenciahumanaquepuedaredimirtuculpa.Infiel!Atea!
EMPERADOR.(Carmelita.)Qupuedohacerpadrepararecibirlaabsolucin?
EMPERADOR.(Confesor.)Sacrlega.Estanochevendrsamihabitacinconciliciosy
ltigos.Tedesnudarypasarlanocheazotndote.Tanabominablessontuspecadosqueyo
tambintendrquepediraDiosqueteconcedaelperdnyparaobtenerlotambinmedesnudar
ytmeazotars,perramaldita.(Cambiandodetono.)Arquitecto,ven,vendeprsa,tenecesito.
(Grita.)Yasientolosltimosdolores.Dndeestlacamilla?

(Seacuestaencima.)

EMPERADOR.Doctor,dgame,voyapadecermucho?

(Pausa.)

EMPERADOR.(Doctor.)Respirecomounperro.

(Jadea.)

EMPERADOR.(Doctor,enfadado.)No.hasaprendidoaparirsindolor?
Respiraas,ah,ah.

(Jadeacomounperro,peromal.)

EMPERADOR.(Doctor.)No,as,no.As,ah,ah.

(Respiramal).

EMPERADOR.(Parturienta.)Doctor,nolograprenderlo.Auxlieme.Estoysola,abandonada
detodos.
EMPERADOR.(Doctor.)Slosabisfornicar.Eslonicoquesabishacersinaprendizaje.Ah,
ah!(Respiracomounperro,perobien.)Novesquefciles.(Respiramal.)Desgraciada.Pensar
queestabasagatascomounaperracachondacontuhombreyahoranosabesladrar!Qu
humanidadsta!Cristotenaquehabersidounperro,lehubierancrucificadosobreunafarolay
todalahumanidadperrficadairaamearenelposte.Respira,perra!Ah,ah!
EMPERADOR.(parturienta.)Doctor,auxlieme.Dmelamano.
EMPERADOR.(Doctor.)Nolimetangere!
EMPERADOR.(Parturienta.)Sientolosltimosdolores.Yaviene!Losientomuybien.
EMPERADOR.(Doctor.)Ah!Aquestlacabeza.Buenacabeza...Aquaparecenloshombros.
Buenoshombros.(Gimeparturienta.Chilla.Babea.)Aquestsupecho.Buenpecho.Unltimo
esfuerzo!Hagaanunltimoesfuerzo.
EMPERADOR.(Parturienta.)Nopuedoms,doctor,durmame...,drgueme.
EMPERADOR.(Doctor.)TecreesThomasdeQuincey?Drogarte!Unesfuerzoyenseguida.
(Chillidoferoz.)Aquest,entero!...Buenespcimendelosterrqueos!(Vozdeparturienta.
Gime,lloraysecalma.)Otronuevoelementodelaraza...Aquest!Austedyanolepodrn
reprocharquenohacolaboradoenladefensadelosvaloresdenuestracivilizacin.Unoms!
EMPERADOR.(Madre.)Esnioonia?
EMPERADOR.(Doctor.)Ququierequesea?Nia...Solohaynias.Unahumanidadenterade
lesbianas.Seacabarnlasguerras,lasreligiones,elproselitismo,losaccidentesdecoches.Una
humanidadfeliz!Elmejordelosmundos.Elnicogastoquehabrserenconsoladores.
EMPERADOR.(Madre.)Doctor,djemeverla.
EMPERADOR.(Doctor.)Ahlatiene.
EMPERADOR.(Madre.)Quguapa...qubonita...quencantadora.Suvivoretrato.Qufeliz
voyaser!Yomismalevoyacoserlospaales.(Serecuestaenlacamillaymecealania.
Canturrea.)Suvivoretrato,tanguapa,tanadorable.Sumismacara.
EMPERADOR.(Doctor.)Qucara?
EMPERADOR.(Madre.)LamismsimacaradelrelojdelaCatedral.Sielrelojriera,reira
comoella.Envistadeello,lallamarGenovevadeBrabante.
EMPERADOR.(Doctor.)Quprofesinvaadarle?
EMPERADOR.(Madre.)Kinesiterapeuta,queeslomsfino.Susmanosdarnmasajealas
espaldas,alosmuslos,alosvientresdeloshombresdelaTierra.SerlareencarnacindeMara
Magdalena.(Brevepausa.DirigindoseenotrotonoalEMPERADORespantapjaros.)
Emperador,Emperador.(Enotrotonoconungritodoloroso.)Arquitecto!!Arquitecto!!Arquiiiii!
(AlEMPERADOR.)Yavecmoes.Meodia!Medejaabandonadoamitristesuerte!Sevaa
buscaraventurasporesasislasenlasqueDiossabeloqueencontrar.(Seponeagatas.)
Emperador,soyuncamello...sagradodeldesierto.Subasobremilomoyleharconocerlosms
fascinantesmercadosdeesclavosmachosyhembrasdetodoelOccidente.Subasobremilomo.
Emperador.Pegemeconsufustaimperialparaquemipasosearigurosoyeficazyparaquesu
divinapersonapuedaprontopurificarsealcontactodelosenhiestoscuerposjvenesyvigorosos
delosmancebosymancebas...(Incorporndose.)Qubestia!...Enpiragua!...ennuestrosiglo
deprogreso,decivilizacin,deplatillosvolantes,viajarenpiragua.Silevantaranlacabezacaro,
LeonardodeVinci,oEinstein...Yparaquhemosinventadoloshelicpteros?(Pausa.)
Novecientosnoventaynuevepuntos.Sinelborracho,automticamentemarcabadiezpuntosms.
Lapartida.Dios.Losngeles,elcieloyelinfierno,losbuenosylosmalos,elsantoprepucioy
susmilagros.Lashostiasquesubenalcieloenclicestiradosporcadenasdeoro.Elconcilio
midiendoeltamaodelasalasdelosngeles.LasimgenesdelaVirgenquelloranlgrimasde
sangre.Laspiscinasylasfuentesmilagrosas.Elburro,lavaca,elpesebre...(Pausa.Citando:)
"Todoloquehaydeatroz,denauseabundo,deftido,devulgar,seencuentraresumidoenuna
palabra.Dios".(Re.)Esetambinesdelosmos!Vayato!(Pausa.)Ustedcree.Emperador,
contodoelrespetoquedeboasupersona,contodalaveneracinquesientoporusted,quun
hombrecomoelArquitecto,entreparntesis.SupremoArquitectodeAsiria,puedaviajaren
piragua?Ynisiquierasehabrhechounaplizadeseguro...Cmoestelmundo!(Grita.)
Escarabajos,traedmeinmediatamenteuncetrodeoroparaelEmperador!(Espera.Noocurre
nada.Buscainquieto).Lestengomuymalenseados.Obranasuantojo.Cmoquiereque
empleeelgatodenuevecolasparacastigarlos?Ah,laeducacinmoderna...!Elprogreso...!La
SociedadProtectoradeanimales!Todoandamangaporhombro.Undabajarnalatierralos
platillosvolantes...(Hablandoaunmarciano.Imitasullegada.)Seormarciano.(Aparte:)Enel
supuestoqueseanmarcianos.Bienvenidosalatierra.
EMPERADOR.(Marciano.)Glutritropiiiii.
EMPERADOR.(EMPERADOREspantapjaros.)Losmarcianoshablanas.(Almarciano.)
Cmodice?
EMPERADOR.(Marciano.)Trutrilooopiiiiii.
EMPERADOR.(AlEMPERADORespantapjaros.)Lovesmehabladelossistemasdeeducacin.
(Almarciano.)S,lecomprendo.Tieneustedrazn,connuestrossistemascorremosalabismo.
EMPERADOR.(Marciano.)Fluflunununujiiiii.
EMPERADOR.Quemequierellevarasuplaneta?(Asustado.)No,no,porfavor,quieroquedarme
aqu.
EMPERADOR.(Marciano.)Triclutriclutri.
EMPERADOR.Quesoyelterrqueoquemsledivierte?(Ruborizndose.)Yo?Pobredem!
Perosisoycomotodoelmundo...
EMPERADOR.(Marciano.)Plupluplugrii.
EMPERADOR.Nomeirnaencerrarenunzoo?
EMPERADOR.(Marciano.)Plipli.
EMPERADOR.Ah,menosmal,felizmente!
EMPERADOR.(Marciano.)Glugliiipoooo.
EMPERADOR.Quelahijadelreydelosmarcianosmeamaam?Meama?
EMPERADOR.(Marciano.)Quiclolooooo.
EMPERADOR.Oh,disclpeme,lehabaentendidomal.S,ustedesmuymona.Unpoco,enfin...
EMPERADOR.(Marciano.)Grigrilreeeee.
EMPERADOR.Qugracioso!Quenosotrosleparecemosaustedrarosyfeos?.Debedehablar
delosotros.Lagenteselavatanpocoennuestrosdas...Peroesintilqueinsista,noirasu
zoo,niasuciudad.(Levantandolavozhastaponerseenclera.)Quieroquedarmeenlatierra,
hacebienendecirmequeenloquetocaalascosasdelespritu,alonicoquehemosllegadoes
asoportare!dolor.PormuybuenoqueseavivirenMarte,estoyseguro,sinhaberpuestojams
lospiesall,quenohaynadatanbuenocomolaTierra.
EMPERADOR.(Marciano.)Tritritritrooooo.
EMPERADOR.Cmoquevoyaperecerenelcursodeunaguerraquemadoporlasradiaciones?
Puesigameatentamente,aunqueniconozconiquieroconocerMarte,prefierounmillndeveces
vivirenlaTierra,apesardenuestrasguerrasynuestrasdincultades,antesqueirmeasuplaneta...
(Irnico.)Deensueo.(AlEMPERADORespantapjaros.Cambiandodetono.)Imagneseque
todaslasmaanasledalamanadelavarseenesafuentetanhelada.Yyoledigo:"Arquitecto,
vasacogerunapulmona...",peroseburlayl,nada,ahest,bajoelchorrodeagua,yacaigan
chuzos,duchndose,rocindoseconeseaguayelcolmoesquequierequeyoleimite.Pasados
loscuarenta...Yanosabecontar,

nocomprendenada...Pasadosloscuarenta...Porcierto,que
nuncamehaconfesadosuedad.Cmopuedesaberlsuedad,lepreguntoyo?Quedad
tendr?Veinticinco,treintaycincoaos?...Estanpoeta!Podrasermiljo?Quizs!Mihijo!
Hubieradebidotenerunhijo.Lehubieraenseadoajugaralajedrezalostresaos,oalos
cuatro,yatocarelpiano.Noshubiramospaseadoporlosparques.Unhijoatraealaschicas.
Menudosflirts!(Separaygrita.)Arquitecto...,vuelve!Paraderemar,esmaloparalos
pulmones...Tendrsasma.(AlEMPERADORespantapjaros.)Hablarledeasma,al.Untipo
queseduchatodoslosdasenlafuentemsfradelaisla,siempreenlamisma,nodigoyoque
enverano,bienabrigado,conunaestufacerca,cuandocalientabienelsolalmedioda,nose
puedapegarunounaducha...Pero,naturalmente,conmuchasprecauciones.lselanzacomo
unloco.Tanjovenyyaconunasmanas...Yluegoesahistoriadecortarseelpelounavezpor
aoalallegadadelaprimavera.Ycmoseapaabaparacalcularlosinmiayuda?(Separaen
elcentrodelaescenaparagritar.)Arquitecto...!Seremosamigos,ven.Construiremosjuntosuna
casa...Levantaremospalaciosconlaberintos,cavaremospiscinasenlasquesebaarnlastortugas
delmar,teregalarunautomvilparaquerecorrastodosmispensamientos...(Muytriste.)Y
pipasdelasquesaldrunhumolquidoycuyasvolutasseconvertirnenrelojesdespertadores,
secarelpantanoparaqueemerjadelfangounanubedeflamencosconcoronasdepapeldeplata,
teprepararlosmsdeliciososmanjaresybeberslicoresdestiladosconlaesenciademissueos.
Arquitecto.(Grita.)Arquitecto!....(Casillorando.)Seremosfelices.(Agachalacabezay
pennaneceasiunbuenrato.Serepone.Diceconnfasis.)Leimagino,Emperador...imaginosu
despertar.LaTelevisindeAsinaretrasmiliendoenprimerplanolosprimerosparpadeosdesus
pestaassobresusojoscerrados.Entodoslospueblosyaldeaslloraranlasmujeresal
contemplarlo!(Cambiadetono.)No,msdetreintaycinconotiene...Treintaycincoeslo
mximoqueledoy.Estannio,tanpoeta...detanaltaespiritualidad.Quidealadenombrarle
arquitecto!(Tieneunaidealuminosa.)Emperador!...Podemossabersuedad,podemos
calcularla...(Sedirigealacabana.)Aqutienesusaco.(Elespectadornoveloquehace.Sale.)
Selovoyaexplicar...verqusencillo.lsecortaelpelounavezporao,pornosqu
supersticionesymaleficios,losenvuelveenunagranhojaylosmeteenunsaco.Notengonada
msquecontarlashojasparasabersuedad.Sedaustedcuenta.Emperador?Quideastan
brillantestengo!Mimadreyalodeca.Quinteligenteesmihijo!

(Entraenlacabaa.)

VOZDELEMPERADOR.Uno,dos,tres...Perohaymuchashojas...(Inquieto.)Cuatro,cinco,
seis,siete...(Separa.Largosilencio.Saleasustado.)Esimposible!Haycientosdehojas...No
serporcasualidadqueesafuente...?Cientosdehojas!...Lomenosmil.Duchndosetodoslo
das.Mil,quiz.(Entraenlacabaa.Largorato.Sale.)Ytodosconpelos,suspelos,algunos
yamediopodridos...Lafuentedelajuventud.(Muyasustado.)Perocmo?...nuncamedijo...
yhereconocidobiensupelo,siempredelmismocolor,delmismotono...Cmoesque...?

(Asustado,salecorriendo.Silencio.EntraelARQUITECTO)

ARQUITECTO.(Grita.)Emperador...!

(ElEMPERADORaparecepronto,amedrentado.Cadaunoseencuentraenunextremodel
escenario.)

EMPERADOR.Dime,cuntosaostienes?
ARQUITECTO.Loignoro.Milquinientos...dosmil...Nosbien.

(Lentamentecaeelteln.)

FINDELACTOPRIMERO

SEGUNDOACTO

PRIMERCUADRO

(Elmismodecorado.EntraenescenaelARQUITECTOconprecaucin,sinhacerruido.Se
dirigealacabaa.)
ARQUITECTO.(Muysuavemente.)Duermes?...Emperador!

(Saledelacabaayabandonalaescenaporlaizquierda.Unmomento.Apareceporla
izquierdaunagranmesa.ElARQUITECTOlaempujahastaelcentro.Sacaunmantelcon
elquecubrelamesa.Preparaungranplato,uncuchilloyuntenedorgigantescos.Sesienta
alamesa.Fingequedescuartizaungigantescoserqueestacostadosobrelamesa.Simula
quecomeunbocado.Porfin,loguardatodoenelcajn.Dalavueltaalmantel.Esun
tapetedeunamesadejuez.Sacadelcajndelamesaunasmscaras,unacampanillayun
librogruesodelomosdorados.Seponeunaespeciedetogasobrelacabezayseajustauna
mscaradejuez.Tocalacampanilla.)

VOZDELEMPERADOR.Qupasa.Arquitecto?

(Saledelacabaa.)

ARQUITECTO.Acusado,acerqeseydiga:Jurodecirlaverdad,todalaverdadyslolaverdad.
EMPERADOR.(Levantandolamanoderecha.)Lojuro.(Enotrotono.)Yparaestome
despiertasaestahora?
ARQVVTECTO.(Quitndoselamscarauninstante.)Notoleroningnaparte,meoyes?(Se
vuelveaponerinmediatamentesumscara.)Acusado,puedesentarsesilodeseayprocure
mostrarseprecisoensusdeclaraciones,aquestamosparaayudaralajusticiayparaquetodala
verdadsehagasobresuvidaysobreeldelitoqueselereprocha.
EMPERADOR.Qudelito?
ARQUITECTO.Elacusadoestcasado?
EMPERADOR.Si,seorjuez.
ARQUITECTO.Cuntotiempohace?
EMPERADOR.Nosbien...diezaos...
ARQUITECTO.Recuerdequetodassusdeclaracionespuedenserutilizadascontrausted.
EMPERADOR.Peroustedesmeacusan...,vamos...hacenalusin...amimadre...
ARQUITECTO.Laspreguntaslashaceeltribunal.
EMPERADOR.Peromimadredesapareci.
ARQUITECTO.Annohemosllegadoah.
EMPERADOR.Pero...tengoyolaculpa,siellasemarchDiossabedonde?.
ARQUITECTO.Tendremosencuentatodaslascircunstanciasatenuantesquepuedapresentarpara
sudefensa.
EMPERADOR.!Eselcolmo!(Enotrotono.)Arquitectonosigasconestejuego,mehacemucho
daoeltonoenquetedirigesam!Sabes?(Conunagranternura.)Yashablarconlospies
comomehasenseado.Mira.(Setumbaenelsueloconlospiesenelaireycomienzaa
agitarlos.)
ARQUITECTO.(Squitalamscarayelbirrete.)Yavuelvesaempezarcontuscochinadas!...
(ElEmperadoragitadenuevoiospies.)Siemprelomismo.
EMPERADOR.Mehasentendido?
ARQUITECTO.Todo.Tereselquenocomprendesnada.
EMPERADOR.Locomprendotodo.

(ElARQUITECTOsetumbaenelsuelotraslamesa.Slosevensuspiesdesnudosquese
mueven.)

ARQUITECTO.Aquenoerescapazdeentenderloquedigo?

(ElEMPERADORsere.)
EMPERADOR.Msdespacio.Vasavercomopuedoleertodo."Aqufaltapoderami
imaginacin,quequiereguardarelrecuerdodetanaltoespectculo".

(ElARQUITECTOcontinamoviendolospies,elEMPERADORtraduce.)

EMPERADOR."Yascomodosruedasobedecenaunamismaaccin,mipensamientoymideseo,
dirigidosconelmismoacuerdovanmslejosporelamorsagradoqueponeenmovimientoalsol
yalasotrasestrellas".

(ElARQUITECTOreaparecefurioso.Seponelamscarayelbirrete.)

ARQUITECTO.Todolosabreltribunal.Elprimertestigoquevamosallamarsersupropia
esposa.
EMPERADOR.Porfavor,nolamezclenenesteasunto.Ellanosabenada.Nadapodr
decirles.
ARQUITECTO.Silencio.Queentreelprimertestigo.(ElEMPERADORsedisfrazadeesposa,
seponeunamscara.)Esustedlaesposadelacusado?
EMPERADOR.(Esposa.)S,seorjuez.
ARQUITECTO.Sequeranustedes?
EMPERADOR.(Esposa.)Oh,sabeusted?Hacemuchosaosquenoshabamoscasado.
ARQUITECTO.Lequeraustedal?
EMPERADOR.(Esposa.)Leveatanpoco...Salamuydemaanayvolvamuytarde,
ltimamentenuncahablbamos.
ARQUITECTO.Siemprefueas?
EMPERADOR.(Esposa.)Oh,no!Alprincipioestabacomoloco.Decaquesabavolar.
Hablabasindescanso.SoabaqueseraEmperador.
ARQUITECTO.Ymstarde?
EMPERADOR.(Esposa.)Yanisiquieramepegaba.
ARQUITECTO.Lepegenalgunapoca?
EMPERADOR.(Esposa.)S.Paraafirmarsuvirilidad.Paravengarsedelasinnumerables
humillacionesquesufra.Alfinal,volvatancansadodelaoficinaqueyanoledabatiempo.
ARQUITECTO.Culesfueronsussentimientoshacial?
EMPERADOR.(Esposa.)Desdeluegonuncafueunamorloco.Lesoportaba.
ARQUITECTO.lsedabacuenta?
EMPERADOR.(Esposa.)Claro,aunquenoesningnlinceyaunquesuentusiasmoleempujaa
cometererroresmonstruosos,creoquenosehacailusionesrespectoam.
ARQUITECTO.Leengaconotroshombres?
EMPERADOR.(Esposa.)Yququierequehicieratodoeldasola?Esperarlo?
ARQUITECTO.Tuvieronhijos?
EMPERADOR.(Esposa.)No.
ARQUITECTO.Erapremeditado?
EMPERADOR.(Esposa.)Msbien,unolvido.
ARQUITECTO.Culhubierasidosudeseosecreto?
EMPERADOR.(Esposa.)Tocarelladcontrajedepocamientrasuncaballerodeestilo
Maquiavelomeacariciara,quizbesaramiespaldadesnuda,quedejaraverporelgranescotede
micorpino.Tambinhubieradeseado,apesardenotenerningunainclinacinporelsafismo,
disponerdeunharndemujeresquemecuidaran...Tambinmehubieragustadotenergallinas
amaestradasymariposasquehubierallevadoconunacinta,quesyo,milcosas.Tambincreo
quemehubieragustadolaciruga.Meimaginooperando,todavestidadeblanco,conunagran
ventanatrasdem.(Brevepausa.)Detodasformaslnoqueramsqueasumadre.
ARQUITECTO.Quinl?
EMPERADOR.(Esposa.)Mimarido...Puedohacerleunarevelacin?
ARQUITECTO.Diga,eltribunalestaquparaorla.
EMPERADOR.(Esposa.)Trasmirarportodasparteshastaasegurarsequenadieleoa.)Estoy
seguradequesecasconmigotansloporcontrariarasumadre.
ARQUITECTO.Laodiaba?
EMPERADOR.(Esposa.)Laodiabaamuerte.Ylaqueracomounngel,slovivaparaella.
Paraunhombredesuedadcreeustedqueesnormalqueestdaynochecolgadodesus
enaguas?Noesunaesposaloquenecesitaba,sinounamadre.Cuandolaodiaba,hacacualquier
cosaparaserledesagradable.Hastacasarse.Yofuilavctimadeesavenganza.
(ElEMPERADORsequitalamscaradeesposa.)
EMPERADOR.Hasperdidolarazn.Tehasvueltoloco!
ARQUITECTO.(SequitaamscaradePresidentedelTribunal.)Peroqutepasa?
EMPERADOR.Tehasvueltolococomol...
ARQUITECTO.Medasmiedo.
EMPERADOR.Yo?
ARQUITECTO.Quin?
EMPERADOR.Quin,quin?
ARQUITECTO.Quinsevolvilococomoyo?
EMPERADOR.Dios.
ARQUITECTO.Ah!
EMPERADOR.Perocundo?Antesodespus?
ARQUITECTO.Antesdequ?
EMPERADOR.Preguntocundosevolviloco.Antesodespusdelacreacin?
ARQUITECTO.Pobreto!
EMPERADOR.Creesqueestenelcentrodelatierra?
ARQUITECTO.Nuncahemosmirado.
EMPERADOR.Seguroqueestall,enelmismsimocentrogeomtrico,mirandotodaslasbragas
delasmujeres.
ARQUITECTO.Nuncahemosmirado.
EMPERADOR.Vamosporsiacaso.Ah!Meloimaginotranquilamenteenelcentro,rodeadopor
todaspartesporlatierra,comoungusano,feliz,completamentelocoytomndoseporun
transistor.
ARQUITECTO.Levantolatierra?
EMPERADOR.S,s.(ElARQUITECTOlevantauntrozodetierracomosisetrataradeuncajn.
Losdosmirandentro.Seacuestanparavermejor.)Voyabuscarlosprismticos.(Vuelveconlos
prismticos.Miranconcuriosidadqupuedendistinguirdelcentrodelatierra.)Nosevenada.
Miraqueestobscuro!(ElARQUITECTOasientemoviendolacabezaysedisponeacerrarla
tierra.Depronto,muyinquieto.)Di,estssegurodequenadienospuedever?
ARQUITECTO.Puesclaro,vamos,segurodeltodo.
EMPERADOR.Creesquelacabaaestbiencamuflada?
ARQUITECTO.Estoyseguro.
EMPERADOR.Noolvideslossatlitesespas,losavionesconcmarasfotoelctricas,elradar,los
radiestesistas...
ARQUITECTO.Notepreocupes,nadienosdescubriraqu.
EMPERADOR.Yelfuego.Lohasapagadobienparaquenoseescapenadadehumo?
ARQUITECTO.Enfin,avecesseelevaunhilillodehumo.
EMPERADOR.Desgraciado!Nosdescubrirn,nosdescubrirn!
ARQUITECTO.Quva,hombre,quva.
EMPERADOR.Nosdescubrirnportuculpayportusnegligencias.Quintemandaaticomer
caliente.Especiedesibaritababilnico.NohasodohablardeSodomayGomorra?Mereceras
queDiosarrasaranuestraislacomoarraslasciudadesqueseentregabanalvicio.Comercaliente,
hacerhumo.Ignoraslasvirtudeshiginicasdelosfiambres!Especiedecalientaplatos,de
hervidordenabos,decomesopasyzampatortas!QuecaigasobretimicleradeAquiles.
ARQUITECTO.Bucno,deacuerdo!(Derodillas.)Di,mequieres?(ElARQUITECTOvuelve
rpidamentealamesaysesienta.SeponelamscaradePresidentedelTribunal.)Quepaseel
segundotestigo.Elhermanodelacusado.

(ElEMPERADORseponelamscaradehermano.)

EMPERADOR.(Hermano.)Yasquedebojurarquedigolaverdad...peroseguramente...usted
sabequeenmiprofesintenemosungranrespetoporlajusticia,noeseso?.Mihermano,elpo
eta...
ARQUITECTO.Hayalgunaironaensuspalabras.
EMPERADOR.(Hermano.)Algunairona?Sifuerapoetalosabramostodos,esunoficiopblico,
no?Selehabravistoenla"tele".Enfin,esomeparece.Elpoeta.Siempreenlaluna.Sabe
suAlteza,osuExcelenciadisclpeme,cmosedivertacuandoeranioelpoeta?
ARQUITECTO.Diga,aquestamosparaquesehagalaluz.
EMPERADOR.(Hermano.)Conperdndelasseoras,perodeborevelarquemihermanotena
untalentoparticularqueejercaenplenaescuela.Beberlaorinadesuscompaerosdeclase.
ARQUITECTO.Aunqueelhechoenspuedepresentarunaciertagravedad,nocreeustedque...?
EMPERADOR.(Hermano.)Disclpemequelecortelapalabra.Siestonoesmuygrave,qu
podrpensardeloqueintenthacerconmigo?Seloexplicar.

(ElEMPERADORsearrancarabiosamentelamscara.)

EMPERADOR.No,esono.Nomezclesamihermanoenestahistoria,teloprohbo.Mihermano
esunpatnquenocomprendenada.Notienesquehacerlehablar,quesemarche.Ests
traicionndome.Adems,ya...nojuegoms.Seacabestejuicio.

(Sesientaenelsueloypataleaderabia.)

ARQUITECTO.(Tocandolacampanilla.)Bastadenieras,alproceso,alproceso.No
tolerarningunainterrupcin.

(ElEMPERADORdejadepatalearyllenodedignidadseincorpora.)

EMPERADOR.(CualCicern,enuntonosolemne.)"QuosquetndemabutersCatilina,
patientianostra",o"patientiamea".S.HastacundoCatilinaabusarsdemipaciencia.Nuestra
patria,Roma...(Interrumpindoseyadoptandountonofamiliar.)Eresuncabrn.Teloconsiento
todo,menosinterrogaramihermano.Mihermanoesunanimalacutico.Prximoalcaimn,al
tiburnyalhipoptamo.Leimaginoenlasverdesregionesnosometidasanalhombre,medio
nadandoenbuscadeunapresa.Yyo,comoelngelexterminador,contemplandosusevoluciones.
Observasucaraylama.(Separa.)Arquitecto,haremosdeAsiriaelpasdevanguardia,a
nuestraimagenysemejanza,lospasessubdesarrolladosvivirnalabrigodelamiseria.
ARQUITECTO.(Quitndoselamscara.)Emperador,piensoque...
EMPERADOR.Calla,desgraciado!Oyelabrisadelossiglosproclamandonuestraobra
imperecedera.(Silencio.)Desdeloaltodeestas...(Duda.)TserselArquitecto,elArquitecto
Supremo,elgranorganizador,undiosdebolsillopordecirloas.Yfrenteati,sostenindote,el
granEmperador,modestamente,yomismo,rigiendoeldestinodeAsiriaydirigiendoala
Humanidadhaciaunporvenirquecanta.
ARQUITECTO.Sientocomosiungranojo...
EMPERADOR.Yotambin...ungranojodemujer...
ARQUITECTO.Nosvigila.
EMPERADOR.Esoes.
ARQUITECTO.Porqu?
EMPERADOR.Mralo.(Miranalcielo.)Velanuestropresente.Miraqupestaastanlargasytan
arqueadas.(Conmuchaviolencia.)CruelDesdmona,cruelcomolashienasdeldesierto,vetelejos
denosotros.(Mirandesesperados.AlARQUITECTO.)Nosemueve.
(ElARQUITECTOtocaviolentamentelacampanillayseponelamscara.ElEMPERADOR
hacelomismo.)

ARQUITECTO.Testigo,decaquenosibaacontarloquehacasuhermanoconusted.
EMPERADOR.(Hermano.)Mihermano,elpoetasediverta,cuandoyotenaslodiezaos
ylquince,enpervertirme,enviolarme,yenobligarmeaviolarleal.
EMPERADOR.(Arrancndoselamscara.)Eranjuegosdeniossinmayorimportancia.
ARQUITECTO.Silencio,queeltestigocontinesurelato.
EMPERADOR.(Hermano.)Comoselodigo,quierequelehagaundibujo?Lecontarcmopasaba.
EMPERADOR.(Furioso.Sinmscara.)Basta,basta,yaessuficiente.
ARQUITECTO.Eltribunalreclamasilencio.Queeltestigocontine.
EMPERADOR.(Hermano.)Esperabaaquemimadresehubieraido.Nosquedbamossolosencasa
ylllenabalamitaddelabaeraconaceitedeolivaycomenzabaeljuego.Luegovenaloms
gracioso.Cuandotodohabaterminado,lseponaatiritaryadarsegolpescontralabaera.
Recuerdoqueundaacaboporcortarseprofundamentelamanoyserociabaelsexoconlasangre,
mientrascanturreabauncnticoysollozaba.(Sequitalamscara,seponeallorarycanturrea:)
Diesirae,diesilla,
elquemuereselaspira.
Diesirae,diesilla.
mecagoenDiosyensusobrina.
ARQUITECTO.(SequitalamscaradePresidentedelTribunalyseponelademadre.)Hijomo,
quhacesahllorandoyblasfemando?
EMPERADOR.Diesirae,diesilla...
ARQUITECTO.(Madre.)Estscubiertodeaceite.Peroquhashecho?
EMPERADOR.Diesirae,diesilla...Losmuertossemueren...declera...
ARQUITECTO.(Madre.)Hijomo,soyyo,mam,nomereconoces?Eresunnio,cmopiensas
enlamuerte?Qutepasa?Siestsensangrentado.Tehashechosangreah.Tenemosquellamar
aunmdico.
EMPERADOR.Mam,quieroquemecompresunpozomuyhondo,quememetasenlyque
todoslosdasvengasuninstanteatraermesloloindispensabledecomidaparaquenomuera.
ARQUlTECTO.(Madre.)Hijomo!Qucosasdices.
EMPERADOR.Slolosdomingosmepondrslaradioparaconocerelresultadodelospartidos
debaseball.Lohars?
ARQUVTECTO.(Madre.)Hijomo,quhashechoparaestartantriste?
EMPERADOR.Mam...hepervertido...
ARQUITECTO.(Madre.)Atuhermano?
EMPERADOR.(Levantndosebrutalmente.)SeorPresidente.Conlaveniadelasala,quiero
aseguraryomismomidefensa.Ungranpoetahadicho:"Canallitasocanallazastodossomos
canallas".Heaqulagranverdad.Quisierasaberennombredequienmejuzgausted.
ARQUITECTO.Somoslajusticia.
EMPERADOR.Lajusticia,iqujusticia?Queslajusticia?Lajusticiaesunciertonmerode
hombres,comoustedyyo,quelamayoradelasvecesescapanaesamismajusticiagraciasala
hipocresaoalaastucia.Juzgaraalguienportentativadecrimen,quinnohadeseadonunca
mataraalguien?Yademsnoquierohacercomolosdems.Olvidotodoslosconsejos.Olvido
quemehanrecomendadoquelloreparacausarunaimpresinfavorable,quetengacarade
arrepentido.Aldiablotodosesosconsejos.Y,endefinitiva,paraqutodosesostrucosde
pretorio?Paraquelagrancomediadelajusticiacontinerepresentndose.Siyolloro,opongo
caradearrepentido,ustedesnosedejarnengaarnipormisllantos,nipormiarrepentimiento,
perohabrncomprendidoqueasumomipapelenesteguiolymelotendrnencuentaalahora
desentenciar.Ustedesestnaquparadarmeunaleccin,perobiensabenqueselapuedendar
acualquiera,austedesmismosparaempezar.Merodesustribunales,desusjuecesdezarzuela,
desuspretoriosdemarionetasydesuscrcelesdevenganzas.

(Depronto,elARQUITECTOsequitalatogayelbirreteydice.)

ARQUITECTO.(Dandopalmadas.)
ConAliciamefui,
conAliciavolv,
alltimoensalir,
(Muylentamentey,almismotiempo,preparndoseparasalir.)
lesaldrncuernos.

(Abandonancorriendoatodavelocidadlaescena.)

VOZDELEMPERADOR.Hacestrampas.Estabaspreparado.

(Seoyendelejosrisitas,ruidodecadas.Alpocotiemposalealescenarioel
ARQUITECTO.)

ARQUITECTO.Aquteespero,comindomeunhuevodedromedario,rociadodesalsadefaisn.
Notengasmiedo,notevoyatorear.Ehtoro!Ehtoro!
VOZDELEMPERADOR.Mummm!Mummmm!
ARQUITECTO.Unbellopardecuernoslesalenhastaalagentebien.

(EntraelEMPERADOR,sucabezaseadornaconunpardecuernos.)

EMPERADOR.(Tonoquejoso.)Pensarquehaceaoserascomounaabuelaparam!Mequeras,
nopodashacernadasinm.Yoteloensetodo.Mehasperdidoelrespeto.Ydequmanera.
Simisantepasadoslevantaranlacabeza.Unpardecuernos.Unpardecuernosquemeha
colocadoelseorenlafrenteporartedebirlibirloqueytodoestoporqu,porquellegutrasl
alabetodelcalvero.

(Mugeyllora.)

ARQUITECTO.Oh!Torodeoro,debronce,toroherederodeTaurus!
EMPERADOR.Eresmivacasagrada?
ARQUITECTO.Soytuvacaytucamella"enrosada"!
EMPERADOR.Entoncesrscamelaspiernas.(Estiraunapierna.ElARQUITECTOlerascaun
instante.)No.Asno.Rascamejor.Pordebajo.

(Lerascamejor.)

ARQUITECTO.Yanoterascoms.Encuantoempiezoteamodorras.
EMPERADOR.Yoamodorrarme?EsascomotratasaunEmperadordeAsiria?UnEmperador
deAsiriaconcuernosporsifuerapoco.Vivalamonarqua!
ARQUITECTO.Porlanochesiempreocurrelomismo:"Rscameunpoco,hastaquemeduerma".
Inmediatamenteteponesaroncarcomoelfuelledeunaforjaperoencuantodejoderascarte,
silencio,abresunojoydices"rscame,annoduermo".
EMPERADOR.Qutameestoscuernos.Noolvidesquetambintengomidignidad.Ademspesa
muchoynopuedomoveragustolacabeza.
ARQUITECTO.Cmoquieresquedesaparezcan,doyunapalmada?
EMPERADOR.Estsloco!Dar...unapalmada!Jams!Sabesloquehesoadoesta
noche?...Meazotabanymequejaba.Unachicaenmisueomedijo:"notequejes".Lerespond:
"noveustedloquesufro,lomuchsimo,losatrocesdoloresquepadezco?"Ellaseroymedijo:
"Cmopuedesufrrsisoloesunsueo?Noeslarealidad".Ledijequeseconfunda.Ellame
respondiqueparaconvencermedequetenaraznnotenanadamsquedarunapalmada.Di
unapalmadaymeencontrconlasmanosjuntasentrelascuatroparedesdelacabana,despierto,
sentadosobrelacamaderepente.
ARQUITECTO.S,yateviyteo.
EMPERADOR.Imaginaquetahoradasunapalmaday...quedespiertodeestesueoquepienso
queeslavida...para...Teimaginasconmigoenotromundo...?Msvalelomaloconocidoque
lobuenoporconocer.(Depronto,lmismoconmuchaostentacinjuntalasmanoscomoparadar
unapalmada.Dudaunosinstantes.Espera.Vaadarlapalmada.Lentamente,separa,volviendo
lacabezahaciaelARQUITECTO.Cundovasahacerquedesaparezcanestosmalditoscuernos,
coo?
ARQUITECTO.Bueno,hombre,notepongaseneseestado.Siesmuysencillo.Frtateconel
troncodeesecocoteroysetecaern.(SalecorriendoelEMPERADOR,No,eseno.S,elotro.
(Pausa.Ruidosconfusos.ElEMPERADORvuelvesincuernosfrotndoseai'mlafrentecon
unahoja.)
EMPERADOR.Noestoymsjovensincuernos?

(ElARQUITECTOfuriososedirigealamesadondepresideelTribunalysecolocalatoga
yseajustalamscaradePresidentemientrasdice.)

ARQUITECTO.Trashaberodoalhermanodelacusado,eltribunalconvocaalsiguientetestigo,
SeorSansn.

(ElEMPERADORseponelamscaradelseorSansn.)

EMPERADOR.(Sansn.)Jurodecirtodalaverdad.
ARQUITECTO.Dndeconocialacusado?
EMPERADOR.(Sansn.)Jugandoalamquina,altilt.
ARQUITECTO.Sloseveanall?
EMPERADOR.(Sansn.)No.Undamepidiqueleayudara.Porfinmeinvitacenaryacept.
ARQUITECTO.Parahacerelqu?
EMPERADOR.(Sansn.)Parahacerelngel.
ARQUITECTO.Parahacerelngel?
EMPERADOR.(Sansn.)S,enunaiglesia.
ARQUITECTO.Cuntenosporfavor.
EMPERADOR.(Sansn.)Cuandolaiglesiaestabavaca,hacialasoncedelanoche,nos
introducamosenelcoro,arriba.lsedesnudabaysepegabaconcolaunasplumasenlaespalda,
diezodoce.Luegoseatabaconunmazodecuerdasyselanzabaalvaco.Sebalanceabadeaqu
paraallcomounngelounarcngelycuandoyaestabahartoleizaba.Siempreperdalamitad
delasplumas.Ymepreguntoqudebapensarelpersonaleclesisticoporlamaanaal
encontrarlasporelsuelo.
ARQUITECTO.Conociasumadre?
EMPERADOR.(Sansn.)S,elacusadomedijoquesimecargabaasumadremeibaadarel
oroyelmoro...
ARQUITECTO.Ustednoacept,claro.
EMPERADOR.(Sansn.)Niqueyofuerauncriminal.Hacerelngeldeacuerdo,unapartida
devezencuandoporquno?Perodeahamatara...Adems,luegohabaqueverles,unda
enelcinelesviporcasualidad,cualquierahubierajuradoqueeraunaparejadeenamorados.
ARQUITECTO.Muchasgraciasporsusprecisiones.Eltribunaldeseaordenuevoalamujer
delacusado.

(ElEMPERADORcambiademscara.)
EMPERADOR.(Esposa.)Annecesitanmitestimonio?
ARQUITECTO.Eltribunaldeseaconocersuconviccinntimaencuantoalanaturalezadelas
relacionesquemantenaelacusadoconsumadre.
EMPERADOR.(Esposa.)Yaselohedicho,seamaban,seodiaban.Tododependadelmomento.
ARQUITECTO.Creeustedquehubieraalgoequvoco,digamosincestuosoentreellos?
EMPERADOR.(Esposa.)Enesosercategrica,nolocreoenabsoluto.
ARQUITECTO.Haodoladeclaracindeltestigoanterior?
EMPERADOR.(Esposa.)Habladuras.Mimaridoeraunserdetemperamentofogoso,impetuoso.
Peronuncatuvoconsumadrerelacionesincestuosas.Laprueba.Pocoantesdesudesaparicin
atravesabanunapocadeodioferoz,entoncessumadresolicitunaentrevistaquemimarido
aceptacondicin:Primero,quesumadreledieraporcadaminutodeentrevistaconcedidouna
sumamuyelevada.Segundo,que"lemasturbaraconsubocamaternal",deca,afindeque
cometieraelmsinfamedelospecados.Esodeca,fuesiempretaninocente!...
ARQUITECTO.Yqupruebaesto?
EMPERADOR.(Esposa.)Pruebaclaramentequenuncahubonadaequvocoentreambos,sino
noleexigiraloqueacabodedecirlecomoalgoexcepcional.Ahorameacuerdodeundetalleque
puedeinteresaraltribunal.
ARQUITECTO.Diga.Porfavor!
EMPERADOR.(Esposa.)Cuandoellalevenaavisitarltimamentemepedaquelecubrieralos
ojosconesparadraposyalgodn.Yenocasionesanaceptabahablarconella,perocadaunoen
unahabitacin.

(ElEMPERADORsearrancalamscara.)

EMPERADOR.Apuestoaqumevasacondenar?Responde.
ARQUITECTO.Ojoporojo,dientepordiente.

(ElEMPERADOR,muytriste,daunavueltaalaescenaysesientaenelsuelovolviendola
espaldaalARQUITECTO.Cogesucabezaentresusmanos.ElARQUITECTOleobserva
deformacontrariada.Luego,envistadequelacosapareceseria,sedirigehacial.Le
examinaminuciosamenteysequita,porfin,lamscara.)

ARQUITECTO.Vamos,clmate,noesparatanto.Quieressonartelosmocos?(ElEMPERADOR
asienteconlacabeza.ElARQUITECTOdirigindosehacialasaltasramasdeunrbolinvisible
paraelespectador.)rboldameunadetushojas.(Enefecto,inmediatamentecaeunadelas
hojas,unahojabastantegrande.ElARQUITECTOlacoge.)Vamos,sunate!(ElEMPERADOR
sesuenaytiraconrabiamuylejoselpauelohoja,luegoseponedemaneraquedamsanla
espaldaalARQUITECTO.;Qumsquiereelseor?(ElEMPERADORgimotea.)Bueno,ya
s.Escierto.EraselEmperador,anereselEmperadordeAsiria,cuandotelevantabasporlas
maanas,todoslostrenesytodaslassirenasmuganparaadvertiralpuebloquetehabas
despertado.

(Despusdehaberdichoestaspalabrasvaaverqupasa.ElEMPERADORsiguesinhacer
caso.)

ARQUITECTO.Diezmilamazonas,concuerpoescultural,desnudasentushabitaciones...

(Depronto,elEMPERADORselevanta,inflasuspulmonescomositrataradeimitaraun
actordemelodrama.Grandilocuenciatotal.)

EMPERADOR.Diezmilamazonas,quemipadreimportabadirectamentedelasIndias
Orientales,acudanporlamaanadesnudasamihabitacinybesabanlayemademisdedos,
mientrasentonabanacorolacancinimperialquetenacomoestribillo:
Vivanuestroemperadorinmortal.
QueDioslelibredetodomal.
Quresonancias.Diezmil...(Enaparte.)Niquemihabitacinfueraunestadio.
(Denuevocon
nfasis.)Mividahallevadosiempreelsellodeundestinonicoenelgrandestinouniversal,fue
unejemploparalasgeneracionesfuturasyporvenir,enunapalabraparalaposteridad.

(Denuevosesientaenlapiedra,deshecho.Pausa.Sesienta.)

EMPERADOR.Tienerazn,intentmataramimadre.Sansnhadicholaverdad.(Levantndose
bruscamentellenodeconviccinydefuerza.)Yqu?Intentmatarla,yqu?Sitecreesqueme
dascomplejoteconfundesdemedioamedio.Metraesincuidado.(Sesientepresodeuna
repentinainquietud.DerodillassearrastrahastaelARQUITECTO.Dime,meseguirs
queriendoapesardeesto?
ARQUITECTO.Nuncamehabashabladodeestatentativadecrimen.
EMPERADOR.(Levantndose,muydigno.)Tengomissecretos.
ARQUITECTO.Yaveo.
EMPERADOR.Siquieressaberlaverdad,queraaunsoloser,amiperrolobo.Ibaa
buscarmetodoslosdas.Nospasebamosjuntoscomounpardeenamorados.PegasoyPars.No
tenanecesidaddedespertadoreralelquetodaslasmaanasacudaalamermelasmanos.Entre
parntesis,estomeevitabaaveceslavrmelas.Fuegraciasalporloqueperdmiconfianzaen
miequipodebillarelctrico.Meeramuyfiel.Nosediceas?

(ElARQUITECTOseponeagatas,pasaunacorreaentornoasucuelloyseponeuna
caperuza.)

ARQUITECTO.Soytuperrolobodelasislas.
EMPERADOR.iEh,Chucho!Busca,busca!(ElARQUITECTOcomienzainmediatamentearascar
enlaarenacomounperrolobo.)Averqumedescubremifidelsimocan.(Mientrasladra,el
ARQUITECTOsiguerascando:"Guau,guau!".Porfinextraedeentrelatierraunaperdizviva
quetomaensusfaucesyselallevacorriendofeliz.Vuelveinmediatamente.ElEMPERADORle
acariciaconcarioyledagolpecitosenellomo.)"Enlaescaladelascriaturas,sloelhombre
puedeinspirarunascocontinuo.Larepugnanciaqueproduceunanimalespasajera".(Elperro
ARQUITECTOapruebafelizyladragozosamente.)Esesqueeradelosmos.Esoes,permanece
amiladoparasiemprecomounperroytequerrdurantetodalaeternidad,juntosrecorreremos
comoelCancerberoyHomerolosreinosabisalesdelOcano.

(Sevuelveciegoyseponegafasdeciego.)

EMPERADOR.(Ciego.Tonosolemne.)"Canta,ohmusama,lacleradeAquiles".Estomeparece
queyalohedicho.Unalimosnitaparaunpobreciegodenacimientoquenopuedeganarsupan.
Unalimosnita.Gracias,seora,esustedmuyamable,queDiosledvidayleconservelavista
muchosaos.UnalimosnitaporamordeDios.PoramordeDios...Atiza,ahoraqueestoyciego
escuandomsclaramenteveoaDios.Oh,Seor!,teveoconlosojosdelafeahoraquemivista
estciega.Oh,Seor,qufelizsoy!Siento,comoSantaTeresadevila,quemeintroducesuna
espadaenelculo.
ARQUITECTO.(Enlenguajecanino.)Enlasentraas.
EMPERADOR.Esoes,enlasentraas,sientoqueintroducesenmisentraasunaespadade
fuegoquemeproduceungozoyundolorsublimes.Oh,Seor!,sientotambin,comolaSanta,
quelosdiablosjueganapelotaconmialma.Oh,Seor!pornheencontradolafe.Quieroque
todalahumanidadseatestigodeesteacontecimiento.Quieroquemiperrotambintengalafe.
Perro,dime,tienesfeenDios?(LadridoincomprensibledelperroloboARQUITECTO.)Especie
desarracenoapstata,nocreesenDios?(Sedisponeapegarle,peroelperroseescapa.l
queda,comounciego,dandobastonazosaderechayaizquierdaconsubastn.)Bestia!Vena
milado.Eslavozdelarevelacin,delafe.(Dabastonazosportodosladosintentandopegaral
perroqueseredel.)Harunacruzadadeciegoscreyentesparairacombatirabayonetazo
limpioatodoslosperrosateosdelatierra.Bestia!Venaqu.Pontederodillasconmigovoya
rezar.(Dabastonazosaderechaeizquierda.Elperrolelomaelpelo,ladra.)Yanteburlasde
m.MalditocoyotedelaPampa.Pobreanimal,nocomprenderjamslasexcelsasvirtudesdel
proselitismo.

(ElARQUITECTOsequitalacaperuzayvuelvealtribunal.)

ARQUITECTO.(Presidente.)Quepaseelsiguientetestigo.

(ElEMPERADORrefunfuandosequitalasgafasdeciego.)

ARQUITECTO.Hedichoquepaseeltestigosiguiente.Doa...OlimpiadeKant.
EMPERADOR.(Olimpia.)Puedoserlestil?
ARQUITECTO.Conociustedalamadredelacusado?
EMPERADOR.(Olimpia.)Cmonoibaaconocerla?Eramimejoramiga.ramosamigasdela
infancia,noshabanexpulsadodelmismocolegio...
ARQUITECTO.Cmolasexpulsaron?
EMPERADOR.(Olimpia.)Historiasdenias.Jugbamosdesnuditasalosmdicos,atomamos
latemperatura,ahacemostodaclasedeoperaciones,aderramarsobrenuestrascabezastinteros,
ylatintacaalentamentehastalospies...enaqueltiempodecostumbrestanviejotas,vayausted
asaberloqueseimaginaron.Claroquenosbesbamos,nonosbamosabesar?Eramosdosnias
quenacanalavida.Elcasoesquenosexpulsarondelcolegio.
ARQUITECTO.Quedadtenan?
EMPERADOR.(Olimpia.)Ellaeraalgomayorqueyo.Dosnias,yaledigo.Juegos,nadams
quejuegosinocentes.Pero,enfin,supongoquenoestamosaquparahablardeeseasunto.
ARQUITECTO.Asuntoquenocarecedeinters.Quedadtenaenelmomentodela
expulsin?
EMPERADOR.(Olimpia.)Quin,yo?...(Muygrave.)Apenasveinteaos.
ARQUITECTO.Oh!(Silenciocrispado.)Conoca,claroest,alacusado.
EMPERADOR.(Olimpia.)Eraelgranamordesumadre,novivanadamsqueparal.Ysiempre
crequellaqueraconelmismofervor.
ARQUITECTO.Nuncarean?
EMPERADOR.(Olimpia.)Todoslosdasestallabanviolentasdisputas.Esoeselamor.Era
corrienteverlescomounaparejadeenamoradospasendoseporunparque,obienriendoa
grandesgritossinpreocuparseparanadadequinpudieraorles.Nuncahubieraimaginadoque
lascosaspudieranllegartanlejos.
ARQUITECTO.Tanlejos?
EMPERADOR.(Olimpia.)Dasantesdequesumadredesaparecieraparasiempre,desaparecie
ra...
ARQUITECTO.Ququieredecirconesetonoirnico?
EMPERADOR.(Olimpia.)Yocreoquenadie"desaparece",sinoqueselehacedesaparecer.
ARQUITECTO.Sedacuentadelagravedaddesuacusacin?
EMPERADOR.(Olimpia.)Yonomemetoennada.Loqueledecaesquedasantesdesu
desaparicinseprodujounsucesoqueellamecontyquevalelapenaquesecuente.Mientras
dorma,suhijoseaproximsinruido,coloccontodocuidadountenedor,salyunaservilleta
juntoalacamayunacuchilladecarnicero,conmuchasprecauciones,lalevantencimadela
gargantadesumadreycuandoleasestelformidablehachazoquehubieradebidodecapitarla,ella
sesepar.Parecequeelacusadoenvezdesentirsemal,fuepresadeunataquederisa.
(ElEMPERADORsepara,sesacudeconunarisahistrica,previamentesehaquitadola
mscaradeOlimpia.)
EMPERADOR.Alaricacarnedemadre!Carniceramodelo.Laofertadelasemana!(Rea
carcajadas.Depronto,sevuelvemuyseriohaciaelARQUITECTO.Conuntonomuytriste.)
Nuncatelohedicho,perosabes?Cuandomevoylejosdeti...(Muyalegre.)Cuandopiensoque
hubierapodidoasestarleunhachazoycortarlaenfiletes.Mimadreenrajitas.(Muytristede
nuevo.)Nuncalohassabido,perosimealejodetiparair...(Muydigno.)alretrete,esporque...
(Re.)Mimadre,qucaso!Nohabrscredo,supongo,niunapalabradeloquehadichoDoa
OlimpiadeKant.(Tristemente.)...Pueshoylosabrs.Tedirlaverdad.Mealejodetipara
blasfemar.
ARQUITECTO.Peroporqu?Noquieresblasfemarconmigo?
EMPERADOR.(Triste.)Nomeobligueshacausarescndalo.Noolvidesestaspalabras
histricas:"Situmanoescausadeescndalomsvalequetelacortes"."Situpie..."Serpor
esemotivoporloquesevetantocojoenestapoca?
ARQUITECTO.Nadadeescndalos.Siquieresahoramismovamosablasfemarjuntos.
EMPERADOR.(Inquieto.)Juntos!Tyyo?Blasfemar?
ARQUITECTO.Claro,sermaravilloso!
EMPERADOR.Oye,yquepiensassiblasfemramosconmsica.
ARQUITECTO.Excelenteidea.
EMPERADOR.CulserlamsicaquemsjodaaDios?
ARQUITECTO.Tsabrsmejorqueyo.
EMPERADOR.Blasfemarconunamarchademsicamilitardebesentarlecomounapatadaenel
culo.(Contristeza.)Sabesloquehagocuandomealejo?Defecodelamaneramsdistinguida
yconelmayorrecogimiento.Luegoconelproducto,quemesirvedepintura,escribo:"Dioses
unhijodeputa...".Creesqueundameconvertirenestatuadesal?
ARQUITECTO.Esqueahoralosconvierteenestatuadesal?
EMPERADOR.(Grandilocuente.)Desgraciado,nohasledoLaBiblia.Esincreble!Qujuventud!
Nolosabas?Dios,lomismoteconvierteenestatuadesal,quehacedescendersobretifuego
delcielo,oqueinundalatierraenmenosquecantaungallo.ndateconojo!
ARQUITECTO.Bueno,blasfemamosjuntos,sono?
EMPERADOR.Cmonotedamiedo?
ARQUITECTO.Perosit...
EMPERADOR.Nomerecuerdesmispecadillosdejuventud!Nosabesnadadelasdebilidades
delacarne.Qusabest?Escchame.(Adoptalaactituddeuntenorycantaconunairede
pera,connfasis.)"MecagoenDiosyensudivinaimagenyensuomniprescncia".(Al
ARQUITECTO.)Aadeporlomenostralalatralala!"OdioaDiosytodossusmilagros".
ARQUITECTO.Tralalatralala.
EMPERADOR.(Furioso.)Bestia!Cmoteatrevesainterrumpirme?
ARQUITECTO.Perosimelohabaspedidot.
EMPERADOR.Calla.Noveasqueseguamiinspiracin?Tecreesqueestanfcilcantar
pera.(Pausa.)Pero,pordndebamosapropsitodeestejuicio?
ARQUITECTO.Ahoraerestelqueteinteresas?
EMPERADOR.Ponteinmediatamenteentusitio.Noseharjamsjusticiaenestapueteraisla?
SiCicernlevantaralacabezaMenudascatiiinarias!

(ElARQUITECTOseponelamscaradePresidentedeTribunal.)

ARQUITECTO.Seharjusticia.Quepaseelsiguientetestigo...Unmomento.Eltribunalconsidera
queyahaescuchadoatodoslostestigos.Pasamosaescucharloqueelacusadotienequedeciren
sudefensa.Quopinadelacartaquehemosencontrado?"Comoelpjarovuelahacialaorilla
sobrelacabezadelospescadoresquereman..."
EMPERADOR.Nomedigams,reconozcoenellaelestilodemimadre.
ARQUITECTO.(Murmorandomientrasleeparas.)...!Ah!...Estoesloqueparecems
interesante."Hesidosiemprecomounaroca,comounabiblioteca,comounaradiestesistapara
mihijo,paral..."
ARQUITECTO.Elcuentodenuncaacabar,lomuchoquemequiere,etctera.
EMPERADOR.(Murmura.Porfinlee.)..."Cuandoeraniohabaquetumbarlesobrelaacera
ycubrirleconunamanta,luegoaparecer,levantarlamantaydecirle:"Hijomo,mitesoro,has
muerto,lejosdemam".
EMPERADOR.(Impaciente.)Juegos,nadamsquejuegosinocentes.Notienenadade
extraordinario.
ARQUITECTO.Noolvidequeestacartalaescribidasantesdesupretendidadesaparicin.
EMPERADOR.Quetengoyoqueverconsudesaparicin.
ARQUITECTO.(Leyendo)"Temo...lopeor,ltimamentesehavueltomuyraro,meriepor
todo.Cuandovamosalbosquelasnochesclarasyanodanzamoslafarandolacomoantes,tengo
laimpresindequemebusca,dequeme..."

(ElEMPERADORsalecorriendo.ElARQUITECTOsequitasuatuendodepresidenteyse
colocalamscarademadre,luego,seenvuelveconunchalconelquecubresucabeza.)El
EMPERADORejecutaunadanzaendiabladamientrascanta.)

EMPERADOR
Enlanochelasestrellas
sellenandezapatosfemeninos
ydeligas.
Enlanochelasestrellas
mellamanalcentrodemicerebro.

(ElARQUITECTOmadredanzaconlunaespeciedefarandola.)

EMPERADOR.(Separabruscamente.)Teecharalperrolobo.
ARQUITECTO.(Madre.)Qudiceshijomo?
EMPERADOR.Temataryteharcomerporelperro.
ARQUITECTO.(Madre.)Hijomo,quecosastanrarasseteocurren,pobrecito,hijodemi
alma!
EMPERADOR.Qudesgraciadosoy,mam!
ARQUITECTO.(Madre.)Hijomo,aquestoyyoparaconsolarte.
EMPERADOR.Meconsolarssiempre?
ARQUITECTO.(Madre.)Cmopuedestenersemejantesideas?Yanomequieres.
EMPERADOR.Oh,s.Mira,soyunpltano,plameycmemesiquieres.
ARQUITECTO.(Madre.)Hijomo,sientaunpocolacabeza.Teestsvolviendoloco.Ests
siempremuysolo.Tienesquesalirunpocoms,irunpocoalcine.
EMPERADOR.Todoelmundomedetesta.
ARQUITECTO.(Madre.)Venquetemezaenmiregazo.(Colocasucabezasobreelregazodel
ArquitectoMadre.)Nollores,hijomo,pobrecitol.Todoelmundoledetestaporquees
mejorquelosotros.Todosletienenenvidia.
EMPERADOR.Mam,djamesentarmeatuspies,comocuandoerapequeo.
ARQUITECTO.(Madre.)S,hijomo.(ElARQUITECTOmadrelevantalospies.El
EMPERADORsentadodeespaldasasumadreapoyasucuellocontralaplantadelospiesdel
ARQUITECTO.Posicinmuydelicadadeadoptarymantener.ElARQUITECTOmadrecanta
unanana.)
Pobrecitominio
elmshermoso,
quenotienequedaarle
nieldiablonielcoco.

(Lamadretararealacancin,mientraselEMPERADORmedioseamodorra.Depronto,se
levantapresadelmsvivofrenes.)

EMPERADOR.Quemeoigantodoslossiglos,esverdad,yomatamimadre.Yomismosin
ayudadenadie.

(ElARQUITECTOcorreaponerseelatuendodePresidentedelTribunal.)

ARQUITECTO.Esconscientedelagravedaddesusconfesiones?
EMPERADOR.Pocoimporta.Quecaigansobremtodosloscastigosdelatierraydelcielo,que
seadevoradopormilplantascarnvoras,quechupelasangredemisvenasunaescuadrillade
abejasgigantes,quemecuelguenporlospiesenlosespaciosinnitosamillonesdeaosluzde
esteplaneta,quelosdragonesdeSatansmetuestenlasnalgashastaquesoloseandospanderos
rojos.
ARQUITECTO.Cmolamat?
EMPERADOR.Leasestunmartillazoenlacabezamientrasdorma.
ARQUITECTO.Murialinstante?
EMPERADOR.Inmediatamente.(Soador.)Quimpresintancuriosa.Desucabezaentreabierta
seescaparoncomounosvaporesycreverunlagartoquesaladelaherida.Secolocsobrela
mesaenfrentedem,moviendoacompasadamentesubofeymirndomefijamente.Almirarle
detenidamente,pudeverquesucaraeramicara.Cuandolofuiacogerdesaparecicomosifuera
tanslounfantasma.
ARQUITECTO.Perocuando...
EMPERADOR.Luego,ignoroporqu,meentraronganasdellorar.Mesentamuydesgraciado.
Besamimadreymismanosymislabiossellenarondesangre.Pormsquelallamabanome
respondaymesentcadavezmstristeymsdesgraciado.(ElEMPERADORbusca.)Mamata,
soyyo.Noquerahacertedao,Qutepasa?Porqunotemueves?Miracomosangras.
Quieresquehagagraciasparati?(Comienzaacontorsionarse,aejecutarfalsaspiruetasmuy
torpes.Recitando:)"LaliebredeMarzoyelsombrererolomabanelt.Unlirnestabasentado
entreellosprofundamentedormidoylosotrosdosapoyaban...(Gime.)...suscodossobrelcomo
sobreunalmohadn."...Mamata,noquerahacertedao,tanslotediunmartillacito,muy
suavemente..."Yhablabanporencimadesucabeza.Quincmodoparaellirn,pensAlicia,
perocomoduerme,supongoqueledarigual".Tehagustadomamataquerida?lohedicho
bien?Habame.(Pausa.)Dimealgo.

(ElARQUITECTOgolpeasobrelamesa.)

ARQUITECTO.(Presidente.)Quhizousteddelcadver?Cmopuedeexplicamosquenunca
hayaaparecido?
EMPERADOR.Pues...(Bajalacabeza,tmidamente.)...Qupocoimporta!
ARQUITECTO.Lajusticiatienequesaberlotodo.
EMPERADOR.Elperroloboquetenamos...elperro...elperro...bueno,secomiel
cadver.
ARQUITECTO.Yustednoseloimpidi?
EMPERADOR.Yo...msbien...quhabademalo?...Tardvariosdas.Cadadacomaun
pedazo...Yomismoleintroducaenlahabitacin.
ARQUITECTO.Lodevortodo,hastaloshuesos?
EMPERADOR.LosquenotriturlostirenlaslatasdebasuradelafacultaddeMedicina.
ARQUITECTO.Eltribunaljuzgarsusactos.
EMPERADOR.(Tonomuyfalso.)"Comounbarcoconsusvelasdesplegadasseparaentodaslas
escalasdesuitinerario,asmidolorconocertodoslosgradosdelmartirio".(Tonosincero.)
Arquitecto,condnameamuerte,squesoyculpable.Squelomerezco.Noquierosoportarni
unminutomsestavidafracasada,llenadereveses.Meimaginoquehubierasidofelizdentrode
unacuarium,sentadoenunasilla,rodeadodeaguaydepecesyvendranlasniasavermelos
domingos.Envezdeeso...Dimequemequieres,Arquitecto,dimequeapesardetodo,nome
rechazarsestanoche.
ARQUITECTO.Aquestamosparajuzgarle.
EMPERADOR.Arquitecto.Dimedeunavezquemehascondenado.(Pausa.)Oye,soytuAve
Fnix.(ImitaelAveFnix.)Mntatesobremiespaldaytellevaralparasodelaslecciones
obscuras.
ARQUITECTO.Nadadehistorias.Estanteuntribunal.
EMPERADOR.Mispiezasdeconviccinsonsuscisnesredondosduranteelltimoperodode
lunallena.
ARQUITECTO.Serjuzgadoconunaextremaseveridad.
EMPERADOR.Puedopreguntarleculsermicastigo?
ARQUITECTO.Lamuerte.
EMPERADOR.Puedoelegirmimuerte?
ARQUITECTO.Diga.
EMPERADOR.Quisieraquememataraustedmismodeunmartillazo.Arquitecto,mematars
tmismo?
ARQUITECTO.Supongoquepodremosaccedersusdeseos.
EMPERADOR.Nodeseo,exijo,eslaltimavoluntaddeuncondenadoamuerte.
ARQUITECTO.Habledeunavezportodas.
EMPERADOR.Trasmimuerte...
ARQUITECTO.(Quitndoselatoga.)Emperador,hablasenserio?
EMPERADOR.(Grave.)Muyenserio,
ARQUITECTO.Todoestoeraunafarsams,tujuicio,tuproceso...peroparecequelotomas
enseo.Emperador,sabesquetequiero.
EMPERADOR.(Emocionado.)Lodicesenserio?
ARQUITECTO.S,muyenserio.
EMPERADOR.(Cambiandodetono.)Perohoynojugbamos.
ARQUITECTO.Hoyeraundacomootros.
EMPERADOR.Eradiferente,hasaprendidomuchascosasquenoqueraconfesarte.
ARQUITECTO.Quimporta?Mebesas?(ElARQUITECTOcierralosojos.ElEMPERADOR
seacercaalymuyceremoniosamentelebesaenlafrente.)Enlafrente?
EMPERADOR.Yoterespeto.Qusabestdeestascosas?
ARQUITECTO.Ensame,comomelohasenseadotodo.
EMPERADOR.Hoymematars,mehascondenadoamuerteytienesqueejecutarlasentencia.
ARQUITECTO.Peromorirnoesunjuegocomolosdems,esirreparable.
EMPERADOR.Loexijo.Eseesmicastigo.Teestabahablandodemisltimasvoluntades.
ARQUITECTO.Habla.
EMPERADOR.Deseoque...deseo...buenoquemecomas...quemecomas...Quieroqueseast
yyoalavez.Mecomesentero...Arquitecto,meoyes?
(Obscuridad.)

SEGUNDOCUADRO

(Unashorasdespus.Sobrelamesaqueantessirviparaeljuicioyaceelcadverdesnudo
delEMPERADOR.Lamesaestpreparadacomoparacomer.Cuandolaluzalumbrala
escena,apareceelARQUITECTOconunagranservilletaanudadaalrededordelcuello.
Progresivamenteyamedidaqueeldesenlaceseaproxima,elARQUITECTOtomalavoz,
eltono,losrasgos,lasexpresionesdelEMPERADOR.Cuandovuelvelaluzel
ARQUITECTOestcortandoelpiedelEMPERADORconuntenedoryuncuchillo).
ARQUITECTO.Qubarbaridad!,quedurotenaeltobillo.(Mediosierraparaterminarde
cortarlo,peroenvano.DirigindosealacabezamuertadelEMPERADOR.)Eh!Emperador,qu
teechabasenloshuesosdelospies,nohaymaneradeserrarlos.

(Entraenlacabaaysaleconunserrucho.Sierraconelserrucho.Elpieresiste.)

ARQUITECTO.Matarle...,comerle...Yyo,aqusolo.QuinvaallevarmeahoraaBabilonia
alomosdeelefante?Quinvaaacariciarmelaespaldaantesdedormirme?Quinmevaapegar
conelltigocuandolodesee?(Sedirigehacialosmatorrales.)Topos,traedmeunhacha,veamos
siporfinlograrrancarestemalditopie.(Estiralamano,noocurrenada.)Pero,qupasa?No
meobedecis.Soyyoquienoshabla,soyelArquitecto,nosoyelEmperador,traedmeunhacha.
(Estiralamano.Esperainquieto.Traslargaesperaporfinapareceentrelosmatorralesun
hacha.)Loquehantardadolosmalditos.Esqueyanomeobedecen?Vamosaver.Quecaigan
elrayoyeltruenoinmediatamente.(Esperaangustiada.)Cmo?Estotampoco.Meencuentro
muyraro.Estoymuyinquieto.Meheduchadoenlafuentedelajuventud,hehechotodoslos
ejercicios...y,sinembargo,nomeobedecen.(Rayoytrueno.)Ah!Bueno,msvaletardeque
nunca.(ConelhachaenlamanosedirigealEMPERADOR.Leasestaenelpieunformidable
hachazoyconsiguecortarlo.Lotomaenlasmanos.Miraelpiedemuycerca.)Suscincodeditos.
Suscallos.Buenpie,msbiengrande,viveDios.Notendrancosquillas.(Lehacecosquillas
enlaplantadelpie.Relmismo.)Comrseloas,apaloseco...Unpocodesalharmaravillas.
(Losala.Muerdeysaboreaelbocado.)Ah,puesnoesttanmal!Meregaloporanticipado.(De
pronto,dejadecomer,amedrentado.)EsperoquehoynoseavigiliaEsviernes?Creoqueno.
Detodasmaneras,culeslareliginqueprohibecomercarnelosviernes?Esaacmilade
Emperador,oh,perdn,nisiquieramelohadicho.Enuna,hayesahistoriadelosviernesyde...
lascruzadasAy,va!Nomeacuerdodenada.Yenotra,ladelosharenes?Menudofollnque
tengoenlacabeza!Sitengobuenamemoriatodasprohbenlamasturbacin...amenosque...
dndeestnesosmalditoslibrospiadosos?Porcierto,culesmireligin...?Bueno,msvale
quelodejeaunlado.(Depronto,muyinquieto.)Elpapel!Dndeestelpapel?(Sale,entraen
lacabaayvuelveconunpapelitoenlamano.Leyendoelpapel.)"Quieroquetevistascomomi
madreparacomerme.Noteolvidessobretododeponerteelgrancorsconcordones".Vamos
bien,semeolvidabaloesencial.(Sedirigealacabaayvuelveconunagranmaletaenlaque
estpintadoconletrasgrandes:"Trajesdemimamitaadorada".Abriendolamaleta.)Quolor!
Qubarbaridad!Peroestaseorasemeabaencima.HuelepeoranqueelEmperador.Ycuando
ledabaporhurgarseelsexoseolaamediokilmetro.Qumanas!Todoeldahurgndoselo,
airendolo,contemplndoselo...(Deprontosereacarcajadas.)Ycuandoseloguardabaentre
laspiernashubiramoscredoquenotena.Eraunchiquillo.(Sacaelcors.Selocoloca.
Comienzaaatrselo.)Peroparaqutantacuerda?Unmomento.Peronohabloyacasicomo
elEmperador?Qumepasa?Tambinhablosolo.Comodecal:"Estoysolo,locualmebrinda
laocasindemostrarmeshakespeariano".Quinlohabrpodidoinventar.Porqumehabr
ordenadoquemedisfraceconlasropasdesumadre.Buenomsvalequenomemetaensus
asuntos.(Paramejorpodertirardelascuerdaslashacepasarporunarama.Tirabrutalmente.)
Meahogo.Cmoselasarreglancontodasestasbagatelasparadejarsemetermano?(Porfinha
terminadodeatarelcors.Seenvuelveenunchalyseponeunsombrerobarroco.)Que
esplndidamadresera!Popeanomellegaalostalones.Misentraasestnpreparadaspara
engendraralmismsimoNern...(Inquieto.)PeronodecaestoelEmperador.Muerala
monarqua!Estoyhastaelgorrodetiydetumadre.Serloltimoquehagaporti,comertu
cadvervestidocomotumadreyluegobogarhaciaotrascostasconmipiragua.Sientobajolas
aguaslallamadadelasdiezmiltrompetasdeJeric.Demivientrenacerlaluzquemeguiar
haciaunpasdondevivirabrumadodefelicidad,dondelosnioscorrernconlasreinasdeSaba
ydondelosancianosgobernarnalasmujeresdemanosacariciadoras.(Estsucintamente
disfrazadodemadre.Sesientaenlamesayconceremoniacomeunnuevobocadodelpiedel
EMPERADOR.Dejademasticaryhabla,llorando,alacabezadelEMPERADOR.;Sabes,lo
sientomucho...mesientomuysolosinti.Mehacasmuchacompaa.Promtemeque
resucitars...Nomedicesnada?Dimealmenosquemequieres.(Esperaunmomento.)Dime
algo,telosuplico.Hazunmilagro.Lossantoshablandespusdemuertos,tmismomelohas
contado...yhacenmilagros.Hazunmilagroparam.Cualquiercosa,quesientatupresenciaes
todoloquepido.Miraestevasodeagua,convirteloenwhisky.(Levantaelvaso.)Vamos,haz
unesfuerzo.Esunvasitodenada.Sitehubierapedidoquefundierasunacampanaquevolviera
fecundasalasmujeresestrilesquelatocaran,podrasquejarte,pero...Sloenwhisky...un
esfuercito.Anmsfcil,vuelveelaguaenvinoblanco.(Espera,noocurrenada.)Envino
blanco.Esmuysencillo...envinoaguado...(Furioso.)Bueno,notehabloms.Notevolvera
hacercaso.Quetepudrasdeasco.(MuerdefuriosamenteelpiedelEMPERADOR.Tomaelvaso
deaguaqueacabadelevantar.Selollevaaloslabiosparabeber.Furiosolotiralejos.)Cabrn!
Berzas,msqueberzas!Melohasconvertidoenleja.Eresunmaricayunsantoderisa.Siesto
esunmilagro,yosoyMaraGuerrero.(Devoraungranpedazodelpie.)Quhabrqueridodecir
coneso?Leja!Luegohayotravida,unmsall.Situvieraunamesadetrespatasentraraen
comunicacinconl.Detodasmanerasanquedauntrozodelomejor.Encuantomecomasu
cerebrocontodoelcidonucleicoquecontiene,ahvaaestarlobueno.Consucidonucleico
enlapanzasoycapazdetodo.(Sedirigealacabaa,provistodeuncinceldeescultoryuna
pajitadehorchata.Mepermites?Voyaabsorberprimerotucidonucleico.Graciasal...Pero
yaveo...Lalejaeraparasumadre...Parasumadre.(Re.)Graciasatucidonucleicoserel
dueodetumemoria,detussueosy,porlotanto,detuspensamientos.(Golpeasobreelcincel
colocadotraslaorejadelEMPERADOR.Haceunagujero.Introducelapaja.Sorbelossesos,
trozosdeunasubstanciaparecidaalyogurcorrenporsusmejillas,loslame.Acabadesorberel
cerebro.)Mesientootrohombre.Bueno,merezcounasiestecita.Gorilasdelaselva,traedmeuna
hamaca.(Esperaconconfianza.)Qupasa?Nomehabisodo?Hepedidounahamaca.(Espera
conimpaciencia.)Pero,cmo?Vaisanegaosaobedecer?(Sedirigealosmatorrales.)Eh,
gorila!S,t.Tremeunahamaca...inmediatamente...(Esperaunmomento.)Noslonome
obedeces,sinoqueteescapascorriendo.Eselcolmo!(Sesientagimiendomuytristemente.)He
perdidotodamiautoridad.

(Obscuridad.)

CUADROTERCERO

(SobrelamesatansloquedanloshuesosdelEMPERADOR.ElARQUITECTOtieneya
lamismaentonacindevozqueelEMPERADOR,lasmismasmaneras.Cuandovuelvela
luzelARQUITECTOestchupandounltimohueso.)
ARQUITECTO.Yahoraquenopuedoyamandaralosanimales,amaestrarunacabra.Cuando
ledigaquepongasufirma,consupezuapondrungarabato,cuandoledigaqueimiteaEinstein
sacarlalengua,cuandoledigaquehagadeobisposepondrderodillas.Emperador,dnde
ests?Cmotehepodidocomertanfcilmente?Polvoeresyenpolvoteconvertirs...Yelsol?
Meobedeceranelsol?Vamosaverlo,qusehagalanoche!(Noocurrenada.Chupandode
nuevoelltimohueso.Lodepositasobrelamesa.)Ahorapuedodecirsinmentirquehe
terminado.(Loshuesospermanecensobrelamesadondeformanunaespeciedeesqueleto
dislocado.)Hablosolocomosiestuvieseconl.Tendraquereprimirme.

(Golpealamesaconlamanoycaealsuelounodeloshuesos.Seagachapararecogerlobajo
lamesa,desaparecetotalmenteaojosdelosespectadores.)

VOZDELARQUITECTO.Dndeestestemalditohueso?

(Cuandoreaparecededebajodelamesa,quiensurgeeselEMPERADOR,vestidocomoel
ARQUITECTO.)

EMPERADORARQUITECTO.Ah!Aquest.Aquestestemalditohuesodemarras.Tengoque
andarconojo,deunmanotazolotirotodoalsuelo.Unacabra.Esoes,unacabraamaestradaque
llegaraaserPrincesadeCaldea,oEmperadora,omonjalasciva.(Empujalamesaenlaque
yacenloshuesosylamesadesapareceporlaizquierda.)Quedesaparezcantodoslosrestosdelos
gapesimperiales.Alfinsolo!Estavezestoysegurodequevoyaserfeliz.Unanuevavida
comienzaparam.Olvidotodolopasado.Mejoran,olvidotodolopasado,peroesparamejor
tenerlopresenteenelespritu,paranovolveracaerenningunodemiserrorespasados.Nadade
sensiblera.Niunalgrimapornadie.(Llora.Reponindose.)Hedichoqueniunalgrimapor
nadie.Sereno.Tranquilo.Feliz.Sincomplicaciones,sinsujecin.Estudiaryllegaradescubrir
soloelmovimientocontinuo.(Estiraunadesuspiernas,miraendireccinopuesta.)Rscamela
pierna.Hazmecosquillas.(Lentamente,conlacaravueltaparaelladoopuesto,resbalaunamano
hastasupierna.Enelmomentoenquesetocalarodillaconlamanodiceconvoluptuosidad.)Eso
es,ah,rascabien,lentamente.Unpocomsabajo.Conlasuas,msfuerte.Conlasuaste
''igo.Msfuerte.Rascamsfuerte.Msfuertean.Msabajo.Msfuerte.Msfuerte.

(Depronto,sevuelvefrentico.Cogelamanoquerascabacomosiestuvierasinvidacon
laotra,lacontemplasorprendido.)

EMPERADOR.Quorgasmepreparo.Perosolo,voyaserelprimero,elnico,elmejor.Tendr
queprestaratencinaquenadiemevea.Daynocheescondido.Ynadadelumbre,nicigarrillos,
lallamadeunacolillasedivisaenunapantalladeradaradiezmilkilmetrosalaredonda.
Tendrquetomarprecauciones.Cantarariasdepera.(Canta.)FigaroFigaroFigaroFigaro
Figaro...Queto!Ycomoestoysololahumanidadnomeenvidiar,nomeperseguir.Nadie
sabrtodoeltalentoqueseencierraenestenicohabitantedeunplaneta,quierodecirdeunaisla
solitaria.Yahoraquenadiemeoye.(Locodealegra.)!Vivayo!!Vivayo!Vivayo...ymierda
paralosdems!Vivayo!Vivayo!Vivayo!

(Danzafeliz,locodealegra.Eneseinstanteseoyeunruidodeavin.ElEMPERADOR
escuchainmviluninstante.LuegoelEMPERADORcomounanimalperseguidoy
amenazado,buscaimrefugio,corretea,cavaenlatierra,tiembla,vuelveacorreryporfin,
escondesucabezaenlaarena.Explosin.Vivoresplandordellamas.ElEMPERADOR,con
lacabezacontralaarena,setapalosodosconlosdedosytiembladeespanto.Pocos
momentosdespussalealescenarioelARQUITECTO.Llevaunagranmaleta.Tieneuna
ciertaeleganciaafectada.Trajesrecinplanchados.Intentarecuperarsusangrefra.Toca
alEMPERADORconlapuntadesubastn,diciendo:)

ARQUITECTO.Caballero,aydeme,soyelnicosupervivientedelaccidente.

EMPERADOR.(Horrorizado.)Fi,fi,figa,figa,fi,fi!

(Lemirauninstanteaterradoyhuyecorriendo.Eltelncaerpido.)

FIN

También podría gustarte