Está en la página 1de 295

Introduccion al Derecho

Introduccin al Derecho
Derecho pblico y privado. Common-Law y derecho
continental europeo
Buenos Aires
2000
FUNDACION DE DERECHO ADMINISTRATIVO
www.gordillo.com
Agustn Gordillo
CoyrIghf by 1undocion de DerecIo AdninicIroIiio
VInnonfo ?49, Iso l0, of. 8, Iuonos AIros, ArgonfInn
Hocho oI doosIfo quo nnrcn In Ioy ll.?23.
Inroso on In ArgonfInn
Ios dorochos nfrInonInIos do nufor or In rosonfo odIcIon orfono-
con oxcIusIvnnonfo n In
1undocion de DerecIo AdninicIroIiio (ICJ n C-?924)
Isfo IIbro uodo consuIfnrso grnfuIfnnonfo on www.govdI!!o.tom u-
dIondoso ufIIIznr su nnforInI con cIfn doI nufor y odIfor, ffuIo do In
obrn, sIfIo on In vvv., cnfuIo y nrgrnfo o nofn ufIIIzndo. II nufor
ngrndocor cunIquIor sugoroncIn o crfIcn n osfn obrn on Ios o-nnII:
gordIIIooIsIfIo.nof; gordIIIonInfovIn.con.nr; ngusfIngordIIIo.con
I. S. B. N. : xxx-xxxx-xx-x
1,1+-
IrofncIo: SIY!IO IIOCA1IS ........................................... l?
odIcnforIn.................................................................... l9
Cupttulo 1
!MBRAL
l. Acorcn doI ffuIo do osfn obrn ................................ l
2. !n IIbro nrn nbogndos y Ios quo no Io son ........... 2
3. Ion snIfondo ........................................................... 2
4. IIIosofn y nofodoIogn.......................................... 3
5. II dorocho o Ios nuobIos do In cnsn ...................... 4
8
INTRODUCCION AL DERECHO
Cupttulo 11
,Q!E ES EL DERECHOr
l. CIoncIn do robIonns ............................................ l
2. IrIncIIos y vnIoros, no concofos ...................... 4
3. II conocInIonfo doI dorocho ................................... 8
4. obIdo rocoso IognI y dorocho sovIofIco. oro-
cho nnfurnI ........................................................... l0
5. Ios concofos y Ios hochos ................................... ll
6. + =M y dorocho confInonfnI ourooo ....... l3
?. II dorocho on Ios frIbunnIos InfornncIonnIos ...... l6
Cupttulo 111
LOS HECHOS DEL CASO. HECHO Y PR!EBA
l. In InorfnncIn doI cnso ........................................ l
2. In InorfnncIn do Ios hochos on oI cnso ............... 3
3. In dIfIcuIfnd do dofornInnr Ios hochos ................ 8
4. AnnIIznr In ruobn quo yn oxIsfo .......................... 9
5. In ruobn ndIcIonnI n roducIr ........................... l3
5.l. Ios nbogndos ................................................ l3
5.2. Ios funcIonnrIos o nngIsfrndos ................... l4
5.3. ObsorvncIonos conunos ............................... l6
6. In nrocIncIon do In ruobn ................................ l8
?. Io nufnbIo do Ios hochos y ruobns.................... l9
8. AIgunos nsocfos osocfIcos ............................... 20
8.l. In rosuncIon do IogIfInIdnd y In ruobn .. 22
8.2. In rnzonnbIIIdnd do fodos Ios oIononfos
on juogo ........................................................ 23
8.3. Inconfrnr Ins nornns nIIcnbIos nI cnso ... 23
9. Ins vns nIfornnfIvns do conorfnnIonfo ......... 25
9
1,1+-
l0. InoxIsfoncIn do rogIns gonornIos nrn soIu-
cIonnr cnsos ........................................................ 28
ll. II dovonIr doI fIono on oI cnso. II InuIso
rocosnI ............................................................... 3l
l2. !nn nyudn nofodoIogIcn ................................... 33
l3. Ins ocIonos n consIdornr .................................. 34
Cupttulo 1V
MAS SOBRE
LA PR!EBA DE LOS DERECHOS
l. InfroduccIon ............................................................ l
2. !nIdnd do In ruobn on Ios dIsfInfos rocosos ... l0
3. CroncIon o nIIcncIon doI dorocho. Vordnd y
ruobn.................................................................. ll
4. In dIsonsn do ruobn ........................................ l2
5. In ruobn on Ins fncuIfndos rogIndns y dIs-
crocIonnIos ........................................................... l4
6. In docfrInn do Ios ncfos roIos y In roIn
ruobn on confrn ................................................. l5
?. In ruobn on sodo judIcInI .................................. l?
8. IroduccIon rIvndn do In ruobn ......................... l9
8.l. 1osfInonIos .................................................. l9
8.2. IorIcIns ......................................................... l9
9. Ins ruobns IIognInonfo obfonIdns. ................... 20
l0. II nIognfo InfornnI ............................................ 2l
ll. Iruobns quo hncon n In rIvncIdnd do In or-
sonn..................................................................... 22
l2. ModIos do ruobn............................................... 24
l2.l. Iofogrnfns y vIdoo ..................................... 25
l2.2. Inx, foIox, ofc. ............................................. 2?
l2.3. CrnbncIonos foIofonIcns ............................. 28
l2.3.l. 1oIofonn conun.............................. 28
l0
INTRODUCCION AL DERECHO
l2.3.2. 1oIofonn coIuInr y ofrns grnbncIo-
nos ................................................... 28
l2.4. Ofros nodIos do ruobn ............................. 29
Cupttulo V
CMO LEER !AA SEATEAC1A
l. Snbor Ioor ............................................................... l
l.l. Snbor Ioor oI conIonzo ................................... 2
l.2. Snbor Ioor oI fInnI ........................................... 2
l.3. In Iofrn chIcn IIogIbIo..................................... 3
l.4. In Iofrn ocuIfn ................................................ 4
l.5. Snbor Ioor Io ovIdonfo..................................... 4
l.6. Snbor Ioor Io quo no osf oscrIfo .................... 4
2. Ins osocIos do snbor Ioor ..................................... 5
2.l. Inrn Ioor unn Ioy ............................................ 5
2.2. Inrn Ioor un confrnfo, nIrnr Ios hochos ........ 6
2.3. Snbor Ioor Ios IIbros ....................................... 6
3. In docIsIon jurdIcn ................................................ ?
3.l. In fornncIon do In hIofosIs InIcInI .............. 8
3.2. II rocoso do fundnnonfncIon ....................... 9
3.3. In oxIIcncIon do In docIsIon ....................... ll
3.4. In oIfIcn jurdIcn do In docIsIon y do su
oxIIcncIon .................................................... l4
3.5. In Iocfurn do un fnIIo ................................... l5
4. IfIcuIfnd do ubIcnr oI objofo doI fnIIo (Io quo oI
juoz rosuoIvo, Io quo hnco) ................................... l6
5. Quo buscnr. Io quo oI fnIIo os o rosuoIvo ............. l?
6. oscubrIr oI fnIIo .................................................. l9
6.l. Snbor Ioor ..................................................... l9
6.2. oscrIcIon y rnzonnnIonfo fcfIco y jur-
dIco ................................................................ 2l
ll
1,1+-
?. Io quo oI fnIIo dIco do ns y do nonos ............... 22
?.l. CIocoIor ....................................................... 24
?.2. IeroIIo........................................................... 26
?.3. AIIetoIo ......................................................... 2?
?.4. Iere,ro .......................................................... 29
8. II Inforos doI fonn o oI Inforos doI fnIIo ............. 30
8.l. DicIun y IoIJing ........................................... 32
8.2. CuosfIon do fornn y cuosfIon do fondo ........ 32
9. II oxcoso do InfornncIon ...................................... 33
9.l. Ins coIoccIonos ofIcInIos do jurIsrudoncIn . 35
9.2. In soIoccIon or IIbros. Sus InIfos ............. 36
9.3. In soIoccIon or sunnrIos do rovIsfns ........ 36
9.4. In soIoccIon orsonnI. Sus robIonns ........ 3?
9.4.l. Infornndoso fodos Ios dns .............. 38
Cupttulo V1
EL LEAC!AJE COMO METODO
l. In nocosIdnd do unn nofodoIogn ......................... l
2. In foxfurn nbIorfn doI Iongunjo ordInnrIo y doI
Iongunjo jurdIco .................................................... 2
3. !so conun .............................................................. 3
4. In foxfurn nbIorfn doI Iongunjo ............................ 4
5. II uso conun y In IIborfnd do osfIuIncIon ........... 6
6. In dofInIcIon do Ins nInbrns doI dorocho cono
robIonn nofodoIogIco ......................................... 8
?. IIononfos n consIdornr nrn osfIuInr Ins do-
fInIcIonos ............................................................. l0
8. ofInIcIon y cInsIfIcncIon...................................... l2
l2
INTRODUCCION AL DERECHO
Cupttulo V11
LA "CERTEZA" Q!E DA DEL PODER
l. CorfIdunbro ........................................................... l
2. AI sorvIcIo doI odor ............................................... 2
3. In corfozn, nrn oI odor do furno......................... 3
4. !n dorocho nI sorvIcIo doI odor ............................ 5
5. II uso onofIvo, oIfIco y nxIoIogIco doI Iongunjo . 6
6. Ins Ioyos quo no son Ioyos ................................. 8
Cupttulo V111
LA CREC1EATE 1ATERAAC1OAAL1ZAC1A
DEL DERECHO
l. InfroduccIon ............................................................ l
2. In ronIIdnd ocononIcn y jurdIcn surnnncIonnI
n conIonzos doI sIgIo XXI ...................................... 2
2.l. Ios dorochos IndIvIdunIos on oI dorocho
surnnncIonnI ................................................. 5
2.2. In nrfIcuIncIon do In IogIsIncIon nncIonnI
con In InfornncIonnI ........................................ ?
2.3. In crocIonfo roguIncIon InfornncIonnI ......... l0
3. IsfInfns fuonfos surnnncIonnIos ..................... l2
3.l. 1rnfndos on gonornI ..................................... l2
3.2. II cnso osocfIco do In ConvoncIon AnorI-
cnnn do orochos Hunnnos ......................... l3
3.3. Ofrns convoncIonos do dorochos hunnnos .. l5
3.4. Ios frnfndos do InfogrncIon ocononIcn ....... l6
3.5. JurIsrudoncIn y oInIonos consuIfIvns
surnnncIonnIos. .......................................... l?
3.6. 1rnnsnccIonos y conronIsos InfornncIo-
nnIos ............................................................. l9
l3
1,1+-
4. Cnrncforos gonornIos ........................................... 22
4.l. orocho Inforno ............................................ 23
4.2. orogncIon ipso jure...................................... 24
4.3. AIIcncIon IogIsInfIvn y jurIsdIccIonnI. ........ 25
4.4. Cnrcfor surnnncIonnI ............................... 26
4.5. o donuncIn unIInfornI ................................ 29
5. In nrfIcuIncIon do In jusfIcIn nncIonnI con In
jusfIcIn surnnncIonnI ........................................ 3l
5.l. In Corfo InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos. ..................................................... 3l
5.2. Ins condIcIonos do vIgoncIn do Ios frn-
fndos ............................................................. 33
5.3. VIgoncIn Infornn do Ins oInIonos con-
suIfIvns ......................................................... 34
5.4. IrovnIoncIn sobro cunIquIor nornn do
dorocho Inforno ............................................. 35
5.5. Su nIIcncIon or In jurIsrudoncIn nn-
cIonnI ............................................................ 35
5.6. ModIdns do ofro cnrcfor .......................... 36
5.?. orocho n sonfoncIn on un Inzo rnzonnbIo 3?
Cupttulo 1X
RESPOASAB1L1DAD DEL ESTADO
EA EL DERECHO 1ATERAAC1OAAL
l. II crocInIonfo cunIIcunnfIvo doI dorocho In-
fornncIonnI ............................................................ l
2. In ovoIucIonInvoIucIon do In rosonsnbIIIdnd .... 2
3. In rosonsnbIIIdnd or In vIoIncIon n Ios doro-
chos hunnnos ........................................................ 3
l4
INTRODUCCION AL DERECHO
4. 1n re BirI ................................................................. 5
5. 1n re VerIiIsl, c. BeIIuscio ...................................... 6
5.l. II orIgon .......................................................... 6
5.2. Su rosuIfndo ................................................... ?
5.3. In InfornncIon ............................................... ?
5.4. Ifocfos rosIdunIos .......................................... 8
6. Mondozn ................................................................. 8
?. Ios convonIos do rofoccIon do InvorsIonos ox-
frnnjorns ................................................................ 9
8. 1rIbunnIos oxfrnnjoros .......................................... 9
9. Ios confrnfos do crodIfo oxforno ........................ l2
l0. Cono cobrnr ncrooncIns ..................................... l3
Cupttulo X
RECAP1T!LAC1A
l. II dorocho ronnno .................................................. l
2. II dobIdo rocoso.................................................... 2
3. II rInor dorocho do gonfos y oI dorocho do Ios
nnros ....................................................................... 3
4. In dognfIcn jurdIcn ............................................ 3
5. Ins InvosfIgncIonos doI Iongunjo ........................... 4
6. II connon Iou ....................................................... 4
?. II hoIocnusfo .......................................................... 4
8. IIrnforn InfornncIonnI, fonn do rohonos, ofc. ..... 5
9. ConocIdIo, forfurn, dosnnrIcIon forzosn do or-
sonns, oporIIeiJ, ofc. .............................................. 6
l0. HncIn unn snfosIs do Ios confIIcfos fIIosofIcos ... 6
Eptlogo
l. Ins ronIsns.......................................................... l
l5
1,1+-
l.l. Sopere teJere ................................................... l
l.2. In IgunIdnd doI connon Iou, oI dorocho
confInonfnI ourooo y oI nuosfro .................. 2
l.3. Ioquonn bIbIIogrnfn ..................................... 2
2. MIs conIonzos........................................................ 4
2.l. In hIofosIs do un fufuro osfudInnfo do
dorocho ........................................................... 4
2.2. Ios osfudIos y In onsonnnzn do dorocho ...... 5
2.3. In rosuosfn nI Inforrognnfo juvonII. In
rInorn IoccIon do In vIdn............................. 6
2.4. IsfudInr, sIonro osfudInr. Ioro no nIcnn-
zn..................................................................... 6
2.5. In sogundn IoccIon: Infonfnr vor In ron-
IIdnd................................................................ 8
3. MI nrondIznjo jurdIco ....................................... ll
3.l. In funcIon ubIIcn ........................................ ll
3.2. InfrocInIo y nsosornnIonfo nI socfor u-
bIIco y rIvndo .............................................. ll
3.3. InfogrncIon do frIbunnIos ndnInIsfrnfIvos
InfornncIonnIos ............................................ l2
3.4. SIoge on oI Consojo do Isfndo do IrnncIn ... l4
3.5. oconcIn o InvosfIgncIon .............................. l4
3.6. Ins IoccIonos do In oxorIoncIn .................... l5
4. Ios onsnyos. Ios fIonos .................................... l6
Isfo oquono IIbro os, croo, Io nojor
quo uodo dnr do n. osdo oI
ovoco, con oI cornzon, In nonorIn
do:
uFNAR0 R. CARRI0
ChARlF3 RFITFl
Honbros quo onsonnron y onsonnn
sIonro n onsnr.
l
Is nIgo quo
osfns gInns quIsIornn onuInr.
l
Hny nuchos ofros, or suuosfo; nonns nIgunos osfn
cIfndos on osfn obrn. InIfnn fnnbIon on osfo hononnjo Ios
grnndos nnosfros vIvIonfos do nuosfro fIono. 1nnbIon do
ofrorn, quo no udo sIno Ioor.
PreIace by
SPYRIDON FLOGATIS
CopiIulo 1
7*4)
l. Acerco Jel IiIulo Je eeIo oIro
IscrIbIr osfo oquono IIbro hn sIdo fcII, on oI
sonfIdo quo Io fonn cnsI fodo oscrIfo n frnvos do
nI vIdn cono nbogndo, funcIonnrIo u ocnsIonnI
nngIsfrndo.
l
Io oco quo no fonn oscrIfo Io fonn
on In cnbozn, ugnnndo or snIIr. Io dIfcII hn
sIdo oI ffuIo. Iodrn sor fnnfo fodo Io quo yo so
sobro oI dorocho, fodo Io quo !d. no doborn Ig-
nornr sobro oI dorocho, oI dorocho on In rcfI-
cn, consojos rcfIcos nrn nbogndos, nonfI-
rns y vordndos sobro oI dorocho. 1nnbIon o-
drn hnbor coIndo o nrnfrnsondo nIguno do Ios
ffuIos do AIIJA!O II1O y IInnnrIo II doro-
cho y oI rovos, o oI dorso nofnIognI doI doro-
l.l
o ho dIcho, uos, cono rofosor.
I - 2
I1!O!CCI AI I!ICHO
cho. Cnno on nI cnbozn un ffuIo cIsIco: Infro-
duccIon nI dorocho, quIzs orquo nI rInor II-
bro so IInno on l962 InfroduccIon nI dorocho
ndnInIsfrnfIvo y osfo os su confrnunfo Iuogo
do ns do cunronfn nnos do rofosIon. 1nnbIon
onso on subfIfuInrIo: Teorio , prcIico. Isfo II-
bro so IInnnrn, sI onfrnrn on In fnn y no quo-
dnrn nnfIosfofIco, nIgo ns cono
I1!O!CCI AI I!ICHO
Inrn nbogndos y no nbogndos
1oorn y rcfIcn.
!nn vorsIon unIfIcndn doI connon lou y
dorocho confInonfnI ourooo.
orocho ubIIco y rIvndo. orocho Inforno,
surnnncIonnI o InfornncIonnI.
1nnbIon Io odrn ngrognr A roosIfo do In
Cnrfn Iuroon do orochos IundnnonfnIos,
2
uos oIIo no hIzo onsnr unn voz ns on In unI-
dnd do fodo oI dorocho.
Iuodo un oquonsIno IIbro sorvIr n fnnfos
oxngorndos fInos
2. Un liIro poro oIogoJoe , loe que no lo eon
Infonfonos oxIIcnr nI nonos uno do Ios subffu-
Ios vIrfunIos. A frnvos do Ios nnos honos Ido nd-
quIrIondo oxorInonfnInonfo unn sorIo do ro-
suuosfos ncorcn do quo os y cono so dobo rnc-
l.2
Cuyo foxfo so oncuonfrn on hff://ouroon.ou.Inf/conn/
jusfIco_hono/unIf/chnrfo/Indox_on.hfnI
I - 3
!MI!AI
fIcnr oI dorocho. Honos vIsfo quo fnIos Idons, on
dIsfInfos nbIfos, son connrfIdns, on sus grnn-
dos Inons, or nuchos do nuosfros coIogns; no,
cInro osf, or fodos.
In Ios cursos do osgrndo, nqu y on oI oxfo-
rIor, oI rIncInI robIonn rcfIco quo oncon-
frnnos nrn In onsonnnzn os quo osfos rosu-
uosfos do nIgunn nnnorn bsIcos no son nrfo
doI conocInIonfo nI In oxorIoncIn do Ios nbogn-
dos quo concurron n fnIos cursos. Son ocns cuos-
fIonos oro suoIon sorrondor n quIon no Ins oyo
nuncn, nxIno sI os nbogndo. II nbogndo rocIbI-
do, on cunIquIor ns doI nundo, Ionsn quo su
ffuIo donosfrnrn quo nI nonos snbo Ios rudI-
nonfos doI dorocho. Conofo nII un rInor orror,
confundIr un ncfo jurdIco cono In corfIfIcncIon
unIvorsIfnrIn o rofosIonnI, con Ios hochos. Iso
fIo do orror Io orsoguIr fodn In vIdn, hnsfn quo
Io corrIjn on su fornncIon.
3. BiIliogrofio Ieico
II dorocho os nnfo fodo unn ncfIvIdnd InfoIoc-
funI. !oquIoro rofIoxIon, cronfIvIdnd, dobnfo.
Aunquo no so connrfn fodo o nrfo do nIgun
frnbnjo crfIco, os IndIsonsnbIo IoorIo nrn nnn-
fonor dosIorfns osns cunIIdndos do In nonfo. !o-
conondnnos nrn oIIo Ios IIbros do AIIJA!O
II1O: 1l orIiIrio juJiciol,
l
1l DerecIo , el re-
3.l
II1O, AIIJA!O, 1l orIiIrio juJiciol, InrcoIonn, ArIoI,
2000; II dorso nofnIognI do Ins rosoIucIonos judIcInIos, on
oI IIbro on hononnjo n JIS!S COZIIZ II!IZ, Lo proIecci6n
juriJico Jel ciuJoJono, f. I, MndrId, CIvIfns, l993.
I - 4
I1!O!CCI AI I!ICHO
tee.
2
In ofrn vonn, Ios IIbros do JHI!IC, CA!!I y
C!I1O !!A quo IndIcnnos on oI 1pilogo.
4. Leo eolIeoJo
Inrn no dnrIo n In ronIIdnd unn cunIIdnd sIsfo-
nfIcn quo oIIn nrn nosofros no fIono,
l
convIono
quo so onfrono on Ioor osfo IIbro on fornn snIfon-
dn. II ordon consIrn confrn In nfoncIon: so osf
ns nfonfo cunndo no so Ioo on fornn IInonI. So
uodo Ioor ns con rovocho durnnfo ns horns.
MI sugoroncIn os quo rofIoxIono con cndn Idon
quo Io nrozcn novodosn, oxfrnnn o sInIononfo
orronon. o os In Iocfurn Io quo onrIquoco, sIno
In roIn rofIoxIon n nrfIr do In Iocfurn. Hny
cosns quo osfn roofIdns y ofrns quo nrocon
IgunIos oro son soInnonfo sonojnnfos. Ins quo
osfn roofIdns os orquo Ins croonos nuy In-
orfnnfos y nos gusfnrn quo Ins rocordnrn. Ins
nrocIdns son nrn quo rosfo nfoncIon n osfos
nnfIcos y dofnIIos.
2
3.2
II1O, AIIJA!O y II!IZ, 1OMS-!AM, 1l DerecIo ,
el retee, InrcoIonn, ArIoI, l998.
4.l
SIn onfrnr on grnndos conIojIdndos fIIosofIcns, nroco
cInro quo In nnfurnIozn uodo o no fonor un sIsfonn nbsoIu-
fnnonfo orfocfo, oro osns cunIIdndos no osfn fcIInonfo
nI nIcnnco do nuosfrn orcocIon sonsIbIo. Is nojor nnno-
jnrso con In snbIn concIoncIn do nuosfrn IInIfncIon, quo onso-
nnrn IIIIIZ.
4.2
Cono oI IIbro os oquono, no corro rIosgo do ordorso.
Iruobo con oI cn. X y Iuogo oI II; snIfoo oI III y oI IV, quo son
nburrIdos (oro nnofoso do IoorIos nIgun dn). o dojo do Ioor
oI V. II IIogo soIo fIono Inforos sI !d. fIono curIosIdnd
ncorcn do cono y or quo oscrIb osfo IIbro, nndn ns.
I - 5
!MI!AI
Hngn ofrns Iocfurns cono Ins sugorIdns nqu y
on oI IIogo, cono nnIno. Cunndo uodn ro-
groso n osfo IIbrIfo, roIon, connro, roIonso.
5. Iiloeofio , neIoJologio
Honos nsndo fodn In vIdn conscIonfos do quo
nIgunn fIIosofn hnbn quo fonor, oro soIo ncor-
fnndo n onconfrnr unn nofodoIogn.
l
In oI cnnI-
no, nos hnn sorrondIdo coIncIdoncIns con oI no-
fodo o In susfnncIn do unn u ofrn fIIosofn: no con
uno sIno con fIIosofns suuosfnnonfo nnfngonI-
cns cono Ios ns IInnndos osIfIvIsno o Iusnnfu-
rnIIsno, frInIIsno, ofc. o consIdornnos hnbor
ofndo or unn fIIosofn,
2
snIvo on In nfIrnncIon
do quo oI dorocho so conono fnnfo do reoliJoJ
cono do toloree y nornoe. Y quo Ios vnIoros o
rIncIIos jurdIcos son ns Inorfnnfos quo Ins
nornns; quo osfns no uodon confrndocIr, on In
soIucIon doI cnso, nquoIIns. Cunndo In nIIcncIon
do In nornn dn un rosuIfndo Injusfo, no os oI do-
rocho quo fnIIn. Is oI juzgndor.
6. Lo experiencio orgenIino Je contitir
einulIneonenIe con el connon Inv , el
JerecIo conIinenIol europeo
In ArgonfInn fIono, dosdo l853, unn ConsfIfu-
cIon fonndn doI nodoIo norfonnorIcnno, on cuyn
5.l
uosfro IIbro 1l neIoJo en JerecIo. AprenJer, eneeor,
eecriIir, creor, Iocer, MndrId, CIvIfns, l988, 4" roInrosIon,
200l.
5.2
Con fodo, no rosIsfInos do sugorIr un bnInnco on oI cn.
X, l0, HncIn unn snfosIs do Ios confIIcfos fIIosofIcos.
I - 6
I1!O!CCI AI I!ICHO
nIIcncIon honos soguIdo sIonro do corcn Ios
rocodonfos do In Corfo Suronn do II.!!.
l
In oI dorocho cIvII, conorcInI, onnI, ofc., ho-
nos soguIdo nI nIsno fIono In IogIsIncIon y doc-
frInn ouroon, no In osfndounIdonso. In oI doro-
cho ndnInIsfrnfIvo honos hocho consfnnfo rofo-
roncIn n In jurIsrudoncIn doI Consojo do Isfndo
do IrnncIn y In docfrInn frnncosn, oro honos
fonndo nofn do Ins coIncIdoncIns, on su cnso, con
oI dorocho osfndounIdonso. Cono fnnbIon honos
ndvorfIdo In crocIonfo InfIuoncIn do oso dorocho
on dIsfInfos nsos do Iuron, n vocos or un Inr-
go cnnIno IndIrocfo (!oIno !nIdo, AIonnnIn, Ifn-
IIn, Isnnn y IrnncIn). II dorocho nrgonfIno y
do ofros nsos InfInonnorIcnnos hn fonndo ns
oI dorocho nngIosnjon nnfos quo nuchos nsos
confInonfnIos ourooos.
uosfrn oxorIoncIn do un sIgIo y nodIo on In
convIvoncIn o InforroIncIon do nnbos sIsfonns
nuosfrn quo oI dorocho os uno soIo y quo Io quo
vnrn on ronIIdnd os oI rIsnn dosdo oI cunI so Io
nIrn y Io quo so oIIgo doscrIbIr cono do nnyor
Inforos. Ioro oI objofo nIsno, In oxorIoncIn doI
dorocho, no cnnbIn. Isfo Io sonnInn con nnyor
onfnsIs Ios quo rncfIcnn oI connon lou o Ios quo
procIicon oI dorocho on gonornI. Ios quo nuos-
frnn o explicon oI dorocho confInonfnI, or Io con-
frnrIo, fIondon n onsnr quo Ins dIforoncIns son
6.l
Inrn dnr un ojonIo, oI fnIIo do In CS do II.!!. sobro
oI cnso Gore-BueI fuo rosonndo oxfonsnnonfo oI nIsno nos
do dIcIonbro on In rovIsfn Lo Le,.
I - ?
!MI!AI
nnyoros, IncIuso susfnncInIos.
2
II rInor onfo-
quo dosfncn Ins sInIIIfudos, oI sogundo Ins dIfo-
roncIns. Anbos onfoquos uodon sor vIIdos:
nuncn hny dos objofos fnn dIsnIIos quo no uo-
dnn hnIInrso sonojnnzns onfro oIIos, nI fnn Igun-
Ios quo no uodnn sonnInrso sus dIforoncIns.
uosfrn oxorIoncIn do un sIgIo y nodIo nos In-
dIcn quo os ns rovochoso nnnIIznr Ins sInIIIfu-
dos quo Ins dIforoncIncIonos. II Iocfor dIr quo Io
rosuIfn ns ufII nrn su frnbnjo rofosIonnI.
Cunndo so Io Innfonnos n un nbogndo, juoz o
rofosor doI nundo doI connon lou,
3
coIncIdo on
quo oIIo os ns.
o fodns nnnorns, sorn Inoxncfo docIr quo osfn
fornn unIfIcndn do orcIbIr oI dorocho son oxcIu-
sIvn do nuosfro ns y ofros nnIogos. 1nnbIon
sorn Inoxncfo docIr quo on nuosfro nodIo fodos
connrfon osfo unfo do vIsfn. Ioro s uodo do-
cIrso quo, nns nII doI InovIfnbIo sosgo orsonnI
do fodn obrn, Io quo nqu so oxono no os unn
novodnd onfro nosofros.
6.2
Ior ojonIo IIISI!S, OIIVI!, VeruolIungerecII unIer Jen
Connon lou, 1ubIngon, Mohr SIobock, l99?, os. IroIogo
o InfroduccIon.
6.3
Y, buono os dosfncnrIo, nuosfros ns dIsfInguIdos jurIs-
fns hnn sIdo fnnbIon, on fornn roguInr y confInun, rofoso-
ros do dorocho on II.!!. os do oIIos nnrocorn nuy cIfn-
dos on osfns gInns: CIA!O CA!!I y J!IIO CISA! C!I1O !!A.
AI nIsno fIono, hny unIvorsIdndos nrgonfInns cono In !nI-
vorsIdnd do InIorno, cuyo cInusfro do orocho so conono
nfogrnnonfo do grndundos on !nIvorsIdndos norfonnorIcn-
nns. 1Ionon rogrnnns conjunfos con In !nIvorsIdnd do YnIo,
con InforcnnbIo ncfIvo do doconfos y nIunnos.
I - 8
I1!O!CCI AI I!ICHO
IncIuso oso dobIo rIsnn, oI doI nundo ncndo-
nIco o In rcfIcn rofosIonnI, so vIvo cono unI-
dnd on In ArgonfInn. A dIforoncIn do Iuron,
dondo In rogIn os quo Ios rofosoros so dodIquon
full Iine n In onsonnnzn y In InvosfIgncIon, on In
ArgonfInn oIIo os nuy rnro. In nnyor nrfo do
Ios rofosoros o InvosfIgndoros, uos, son fnn-
bIon rncfIcnnfos doI dorocho, son on In ndnInIs-
frncIon, In jusfIcIn, o In rofosIon do nbogndo IIfI-
gnnfo, consojoro, ofc.
Isfn oxorIoncIn unIfIcnnfo do dos nodos dIs-
fInfos do ncorcnrso nI dorocho y dos fIos do doro-
cho quo so fundon on uno soIo roduco, cono os
IogIco, unn orcocIon fnnbIon unIfIcnnfo. Ios
rofosoros oscIInnos, os cIorfo, onfro oxIIcnr ro-
foronfononfo uno u ofro onfoquo, oro nuosfrn
orcocIon doI dorocho os, con oI fIono, unn soIn.
?. 1l JerecIo o loe nueIlee Je lo coeo
So hnco unn voz ns cIorfo nquoIIo do quo oI
dorocho os cono Ios nuobIos donfro do unn cnsn:
so uodo roordonnrIos do nuchns nnnorns, oro
son sIonro Ios nIsnos nuobIos y In nIsnn cnsn.
Con osn IInIfncIon, vnyn uos osfn 1nIroJucci6n
ol DerecIo. MI docorncIon do In cnsn conun.
CopiIulo 11
Du E$ EL 0ERE0lD?

l. Ciencio Je proIlenoe
!nn rInorn cuosfIon os sI oI dorocho consIsfo o
no
l
on rogIns gonornIos.
2
1ononos nrfIdo rI-
*
In fornuIncIon do In rogunfn os fnIsn, cono oxIIcnro-
nos on oI cn. VI.
l.l
os ronIfInos nI cn. VI.
l.2
Son Ins fros ofnns doI onsnnIonfo unIvorsnI quo onso-
nn VIIAOVA: rInoro, A!IS11IIIS y su suuosfo do quo hny
osIbIIIdnd do hnIInr ex onIe In nnfurnIozn o osoncIn do Ins
cosns (quo os In jusfIcIn, In vordnd, In boIIozn, oI honbro) y n
nrfIr do nII doducIr su nIIcncIon nI cnso nrfIcuInr (nofodo
nxIonfIco-doducfIvo, o nodcfIco-doducfIvo, o concofunI-
doducfIvo, ofc.); sogundo, oI onIrIsno (IOCII, H!MI, ofc.),
on quo os n frnvos do In roofIcIon do unn soIucIon IndIvIdunI
on nuchos cnsos concrofos quo so uodo InducIr In rogIn
gonornI, nrn Iuogo doducIr su nIIcncIon nI cnso nrfIcuInr:
ns IIIISA docn quo oI dorocho ndnInIsfrnfIvo fonn oI nofo-
INTRODUCCION AL DERECHO
II - 2
dnnonfo y ronIfnnos nI Iocfor n Ins roforoncIns
doI cn. V: no so rofondn hnIInr In corfozn do
In vordndorn soIucIon IndIscufIbIo do un cnso
do dorocho: Ios quo no osfn dIsuosfos n oxo-
nor sus Idons n In nvonfurn do In rofufncIon no
fonnn nrfo on oI juogo do In cIoncIn (IOIII!).
o hny rogIns,
3
hny cnsos IndIvIdunIos y concro-
fos; cono dIco CA!CA I I1I!!A
4
y Io sIguon
nqu osfo nufor y ofros,
5
In CIoncIn jurdIcn hn
sIdo sIonro, os y no uodo dojnr do sor, unn CIon-
cIn do robIonns sInguInros. IuncIonn con hI-
ofosIs o conjofurns n nrfIr do grnndos rIncI-
Ios o vnIoros, no cono doduccIon n nrfIr do ro-
gIns. Ins rogIns hny quo conocorIns y osfudInr-
Ins, uos sIsfonnfIznn y ordonnn In nonfo; oro
no os con juIcIos nxIonfIcododucfIvos cono oI
dorocho os y dobo sor nIIcndo.
do InducfIvo-doducfIvo. II forcor grnn nononfo doI onsn-
nIonfo unIvorsnI sogun VIIAOVA so InIcIn con IOIII! y os oI
ncfunI, nI cunI nos ronIfInos on osfo rInor cn. O sorn
ncorfndo IInnnrIo, cono nIgunos Io hncon, nofodo hIofofIco
doducfIvo, orquo In hIofosIs os sIonro sInguInr on oI cnso
doI dorocho y no oxIsfo Iugnr n doduccIon nIgunn n nrfIr do
oIIn. Vor VIIAOVA, JOSI y ofros, 1nIroJucci6n ol conocinienIo
cienIifico, Iuonos AIros, IA, l985, dIsfrIbuIdor I!IIA.
l.3
Ofrn fornn do oxrosnrIo on C!I1O !!A, J!IIO C., 1l
connon lou, Iuonos AIros, AboIodo-Iorrof, l99?, . 64,
nofn 2? y sus ronIsIonos. In frnnscrIbInos infro, 3, . I-8.
l.4
CA!CA I I1I!!A, I!A!O, roIogo n VIIHWIQ, 1HIOO!,
T6pico , juriepruJencio, MndrId, CIvIfns, l964, . l2.
l.5
IOIAOS, MA!CIIO, Iundnnonfos do In rosonsnbIIIdnd
doI Isfndo on oI nnrco do In rofornn ndnInIsfrnfIvn, 1D,
l8? (2000): l50, l5l y nofns 3 y 4, dondo sonnIn n su voz Ins
fuonfos do oso onsnnIonfo.
II - 3
QUE ES EL DERECHO?
Hny quo nrondor n convIvIr con In IncorfI-
dunbro crondorn, con In nngusfIn do buscnr sIon-
ro unn soIucIon ns jusfn o nojor, quo sor n
su voz consfnnfononfo rovIsIonnI. !ocuordn
CA!OZO quo on sus rInoros nnos Iuscnbn In
corfozn. Isfnbn orInIdo y dosnIonfndo cunndo
onconfrnbn quo In busquodn do oIIn orn fufII,
oro con oI fIono Mo ho roconcIIIndo con In In-
corfIdunbro, orquo ho crocIdo hnsfn vorIn cono
InovIfnbIo. Ho crocIdo nrn vor quo oI rocoso on
sus ns nIfos nIvoIos no os doscubrInIonfo, sIno
croncIon y quo Ins dudns o IncorfIdunbros, Ins
nsIrncIonos y Ios nIodos, son nrfo doI frnbnjo
do In nonfo.
6
o hny rogIns, hny cnsos. Icho do ofrn nnno-
rn, In unIcn rogIn os quo no hny nIngunn rogIn.
O cono dIco oI nIsno CA!OZO,
?
osuos do fo-
do, hny ocns rogIns: hny rIncInInonfo osfn-
dnros y grndos, osfo os, grnndos rIncIIos.
8
Son
Ios hochos, n In Iuz do Ios grnndos juIcIos do vnIor
doI dorocho, Ios quo dnn In soIucIon doI cnso.
9
I
l.6
CA!OZO, IIJAM ., TIe AoIure of IIe JuJiciol Pro-
ceee, YnIo !nIvorsIfy Iross, ov Hnvon, l952, . l66.
l.?
Op. ciI., . l6l.
l.8
IO! IIC, TIe Diecipline of Lou, Iondros, Iuffor-
vorfhs, l9?9, . ?, rofIrIondoso nI dorocho surnnncIonnI.
l.9
Vor oI oxcoIonfo fnIIo TIe ScoIcI WIiel, AeeocioIion,
CIod. CIv. y Con., SnIn II, 2000, LL, 2000-C, 696. II nngIs-
frnI nnIIsIs fcfIco y vnIornfIvo (nrn ns, con un foquo do
eenee of Iunour) doI cons. IV, no dojn Iugnr n dudns do cuI
os In nico soIucIon jueIo y rnzonnbIo. Ios conIofos fundn-
nonfos nornnfIvos do Ios cons. VI y VII no hncon sIno confIr-
nnrIo. Hochos, vnIorncIon, nornns, son Ins fros ofnns nofo-
doIogIcns doI nnIIsIs jurdIco. Vor nuosfro nrf. II nofodo on
INTRODUCCION AL DERECHO
II - 4
sIquIorn un cnso IgunI nnforIor soIucIonn oI
sIguIonfo; no soIo orquo In corroborncIon no os
un vnIor vorIfnfIvo,
l0
sIno orquo hnbr or Io
nonos un fIono dIsfInfo, unn orsonn dIforon-
fo, un osncIo dIvorso, ofc.
ll
2. Principioe , toloree, no concepIoe
JHI!IC
l
nfncn dIvorsns conIojIdndos do In ju-
rIsrudoncIn do concofos do Ios ronnnIsfns do
su oocn (SAVICY, I!CH1A y ofros) y Ios Inufn
no ndocunrso n In ronIIdnd: rovnIocon on oIIn,
sogun JHI!IC, Ios concofos or sobro Ios hochos.
o so frnfn do nognr In oxIsfoncIn y vIgoncIn do
principioe o eIonJorJe do dorocho, nuy nI con-
frnrIo, oro oIIos nndn fIonon quo vor con In cons-
fruccIon doI dorocho n bnso do concofos,
2
on In
un cnso do dorocho: hochos, vnIorncIon, nornns, IAP, 234:
9l, Iuonos AIros, l998.
l.l0
IOIII!: vor Ins roforoncIns infro, cn. II, nofn l.l.
l.ll
CA!!I, CIA!O, C6no eeIuJior , c6no orgunenIor un
coeo. Coneejoe elenenIolee poro oIogoJoe j6tenee, Iuonos
AIros, AboIodo-Iorrof, l989, . 32 y 33, C; . 34, I. In
ofro sonfIdo dIco IIVI, IWA! H., 1nIroJucci6n ol rocono-
nienIo juriJico, Iuonos AIros, I!IIA, l964, . l2, quo
Ins rogIns cnnbInn nIonfrns son nIIcndns; !OMIA!I!, MA!-
JO!II ., Legol ProIlen Solting. Anol,eie, IeeeorcI onJ Wri-
Iing, Wosf IubIIshIng Connny, MInnosofn, Sf. InuI, l984,
. 328; COHI, IIIIX S., 1l neIoJo funcionol en el JerecIo,
Iuonos AIros, AboIodo-Iorrof, l962, . l22.
2.l
ScIerc unJ 1rneI in Jer JuriepruJenc, frnducIdo cono
Bronoe , teroe en lo ciencio juriJico, subfIfuIndo IiJenJo
Jicere terun, MndrId, CIvIfns, l98?.
2.2
Concofos quo, nrn nnyoros, cndn nufor so consIdorn
IIbro nrn fornuInr cono Io Inzcn, n su nrbIfrIo.
II - 5
QUE ES EL DERECHO?
crfIcn do JHI!IC. So Ios crIfIcn on fnnfo so ro-
fondn quo son cono suuosfns rogIns gonornIos
do Ins cunIos so uodn Iuogo doducIr nxIonfIcn-
nonfo consocuoncIns jurdIcns.
So frnbnjn on cnnbIo, nI nnnIIznr Ios hochos
do cndn cnso, con unn orIonfncIon nxIoIogIcn o
InforrofnfIvn, con Ios grnndos rIncIIos doI do-
rocho.
3
II ns Inorfnnfos os oI dobIdo rocoso
IognI
4
y su nrfo susfnnfIvn o gnrnnfn do rnzo-
2.3
Quo nndIo nIogn: IISCA1O!I, III!!I, Asocfos judIcInIos
doI ncorvo conunIfnrIo, IetieIo Je 1neIiIucionee 1uro-
peoe, MndrId, l98l, . 33l y ss.; CA!CA I I1I!!A, Lo ConeIi-
Iuci6n cono norno , el TriIunol ConeIiIucionol, MndrId,
CIvIfns, . 9? n l03; CAA!IS, CIA!S-WIIHIIM, PeneonenIo eie-
IenIico e conceiIo Je eieIeno no ciencio Jo JireiIo, IIsbon,
CuIbonkInn, l989, . ?6 y ss.
2.4
IO! IIC, TIe Due Proceee of Lou, Iondros,
Iufforvorfhs, l980; TIe Diecipline of Lou, op. ciI.; OWAI,
JOH I., !O1!A, !OAI . y YO!C, J. IISO, ConeIiIuIionol
Lou, MInnosofn, Wosf, l986, 3" od., cns. ll y l3 y oI nnyor
dosnrroIIo do su TreoIiee on ConeIiIuIionol Lou. SuIeIonce
onJ ProceJure, Sf. InuI, Wosf, l986; SCHWA!1Z, II!A!,
AJninieIroIite Lou, Iosfon y 1oronfo, IIffIo, Irovn nnd
Connny, l984, 2" od., cns. 6 y ?, . 343 y ss.). II!IIMA,
CHAM, Le roieonnoIle ei le JeroieonnoIle en DroiI, Au-Jelo
Ju poeiIitiene juriJique, Inrs, ICJ, l984; IIA!IS, J!A
I!ACISCO, IoconoIiliJoJ Je loe le,ee. 1l JeIiJo proceeo
cono goronIio innoninoJo en lo ConeIiIuci6n orgenIino,
Iuonos AIros, Asfron, l9?0, 2"od. 1JI, HoupIcollonI
MuncIen-MiIIe (l99l), cIfndo on CHI1I, MA!IO I., DiriIIo
AJnninieIroIito 1uropeo, MIIn, CIuffro, l999, . 3l?. Vor
. oj., nrn oI dorocho nIonn y orfuguos, SI!V!IO CO!!IIA,
JOSI MA!II, LegoliJoJe e ouIononio conIroIuol noe conIro-
Ioe oJninieIroIitoe, CoInbrn, AInodInn, l98?, . 6?0/3 y sus
roforoncIns do Ins nofns 490 y ss. n In docfrInn nIonnnn.
INTRODUCCION AL DERECHO
II - 6
nnbIIIdnd,
5
roorcIonnIIdnd,
6
susfonfo fcfIco su-
fIcIonfo.
?
1nnbIon so Io onuncIn cono jusfIcIn y
oquIdnd, no cono vnIoros subIognIos sIno surn-
IognIos. 1rnfndos InfornnorIcnnos nodornos ngro-
gnn In ofIcncIn y ofIcIoncIn y roIfornn In oquIdnd.
8
A fodos oIIos cnbo ngrognr un Ioxo do rIncI-
Ios do orIgon nnfIguo oro on consfnnfo rooIn-
borncIon: InnrcInIIdnd,
9
nudIoncIn rovIn,
l0
dos-
vIncIon do odor,
ll
dIscrocIonnIIdnd coro o unIcn
soIucIon jusfn,
l2
sogurIdnd jurdIcn,
l3
cIusuIn
2.5
WAI, H. W. !., AJninieIroIite Lou, Oxford, CInrondon
Iross, l982, 5" od., . 353 y ss. (TIe Principle of IeoeonoIle-
neee), cn. l3 (AoIurol JueIice onJ Legol JueIice, . 4l3 y
ss.), . 42l y ss. (JuJiciol onJ AJninieIroIite 1nporIioliI,),
ofc.
2.6
I!AIIA1, C!Y, Io rIncIo do roorfIonnnIIfo, on
Melongee Woline, Inrs, l9?4, . 29? y ss.; CI!AII1!I1IS, CIO!CI,
ProporIionoliI, in AJninieIroIite Lou. JuJiciol Ietieu in
Ironce, Greece, 1nglonJ onJ in IIe 1uropeon ConnuniI,,
Afonns, SnkkouIns, l99?.
2.?
II1O!!I!!, II confroI do Ios hochos or oI Consojo do
Isfndo Irnncos, IAP, ?: 22l (MndrId); COIIII!C, IIO, Le
Coneeil J` 1IoI juge Ju foiI, Inrs, nIIoz, l932, . l92.
2.8
As, In ConvoncIon InfornnorIcnnn Confrn In Corru-
cIon quo oxIIcnnos on nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJni-
nieIroIito, Iuonos AIros, IundncIon do dorocho ndnInIsfrn-
fIvo, 4 fs., 4" y 5" od., l999/2000, cn. XVI.
2.9
IxIIcnnos osfos rIncIIos on oI TroIoJo., op. ciI., f.
2, cn. IX, l3.
2.l0
TroIoJo., op. ciI., f. 2, cn. IX, l0.
2.ll
TroIoJo., op. ciI., f. l, cn. X, l5.3; f. 3, cn. IX, 6.
2.l2
TroIoJo., op. ciI., f. l, cn. X, l5; f. 3, cn. IX, 8; f.
3, cn. VI, nofn ll.?.
2.l3
IAC1A!, II!A!, In socurIfo jurIdIquo, un rIncIo quI
nous nnnquo, AJDA, Inrs, l995, n" osocInI doI cIncuon-
fonnrIo, . l5l.
II - ?
QUE ES EL DERECHO?
reIue eic eIonIiIue,
l4
buonn fo,
l5
confInnzn IogfI-
nn,
l6
ofc. So Ios uodo ngrognr, onnronfndos con
oI rIncIIo do In nolo proxie, oI dobor do ncfunr
con dIIIgoncIn, rudoncIn, cuIdndo, ofIcIoncIn, ofc.,
on oI obrnr nornnI do unn orsonn rosocfo n
ofrns, on oI cunIInIonfo do unn obIIgncIon do-
bIdn n oIIns.
In rnzonnbIIIdnd, rncIonnIIdnd, roorcIonn-
IIdnd, ndocuncIon do nodIo n fIn, ofc., on Ins dIs-
fInfns fornInoIogns do Ios dIsfInfos dorochos, son
rIncIIos unIvorsnIos y nnfIguos. Infro sus nuI-
fIIos nIIcncIonos onconfrnnos, on dorocho o-
nnI, fodo oI dosnrroIIo sobro oI oxcoso on In IogfI-
nn dofonsn.
l?
In rnzonnbIIIdnd nnroco IgunI-
nonfo on dorocho cIvII, conorcInI, InfornncIonnI,
2.l4
IIII!, !AII, Die cloueulo reIue eic eIonIiIue ole
ollgeneiner IecIIegrunJeoIc, Mohr, l99l.
2.l5
COZIIZ II!IZ, JIS!S, 1l principio generol Je lo Iueno
fe en el JerecIo oJninieIroIito, MndrId, !onI AcndonIn do
CIoncIns MornIos y IoIfIcns, l983; WIIACII!, I!AZ, 1l princi-
pio generol Je Iueno fe, MndrId, CIvIfns, l9??; IICO1, I., Lo
Ionne foi en JroiI puIlic, InsIIon, l9??.
2.l6
IIAII, HI!MA-JOSII, VerIroueneecIuIc in JeuIecIen
unJ europoiecIen VeruolIungerecII, 1ubIngon, Mohr
SIobock, 2000; I!IVIO!!O!, I!CIII, Le principe Je confionce
legiIine en JroiI puIlic fronoie, Afonns, SnkkouIns, l998;
I!ISSOCHI1, J.-I., Vous nvoz dIf confInnco IogIfIno, on
Melongee Gu, BroiIonI, Inrs, nIIoz, l996, . 58l; MAIIA,
J., VerIroueneecIuIcee in offenIlicIen IecII, Ionn,
!ohrschoId, l963; M!CIII, S1., KriIerien Jee terfoeeungere-
cIIlicIen VerIroueneecIuIcee Iei GeeeIceonJerungen, Ior-
In, unckor y HunbIof, l990.
2.l?
CIonnI, nrf. 34, Inc. 6"); SOII!, SIIAS1I, TroIoJo Je
JerecIo penol orgenIino, f. I, Iuonos AIros, 1IA, . 359-
36l y 365; JIMIIZ I AS!A, I!IS, TroIoJo Je JerecIo penol, f.
4, Iuonos AIros, Iosndn, 4" od., . 26, l2?, 235. !nIforno.
INTRODUCCION AL DERECHO
II - 8
rocosnI, ofc. Son fodos vordndoros rIncIIos
gonornIos doI dorocho, do vnIIdoz unIvorsnI.
3. 1l conocinienIo Jel JerecIo
!nn nnfIgun nxInn doI dorocho ronnno so hn
vonIdo dofornnndo con Ios sIgIos. So frnfn do quo
nndIo uodo nIognr su IgnornncIn doI dorocho
nrn oxcusnrso do hnborIo IncunIIdo.
IIIo os cInrsIno cunndo so frnfn doI dobor do
obrnr do buonn fo, no ongnnnr n ofro, no dnnnr
n nndIo, no nbusnr doI roIo dorocho, ncfunr co-
horonfononfo, cunIIr con In nInbrn, no nufo-
confrndocIrso, osfnr obIIgndo or Ios roIos nc-
fos, no IncurrIr on nnIn proxie, ncfunr con ru-
doncIn, con rnzonnbIIIdnd, con roorcIonnIIdnd,
no ncfunr dosvIndnnonfo, sor un buon ndro do
fnnIIIn, vIvIr honosfnnonfo, cunIIr Ins rogIns
doI norcndo (lex nercoIorun),
l
sor jusfo, oIr nI
ofro nnfos do rosoIvor, ofc.
SIn onbnrgo, con oI corror do Ios sIgIos hnn
nunonfndo bnsfnnfo Ios principioe oro on cnn-
bIo Io hnn hocho do nnnorn oxononcInI Ins nor-
noe, sobro fodo do cnrcfor ndnInIsfrnfIvo. IIIns
confrndIcon n vocos Ios rIncIIos rocforos doI or-
don jurdIco. In cnsos oxfronos os InosIbIo cun-
IIrIns uos ns osfn dIsonndns.
2
O os nocosnrIo
3.l
Con su nnfIgun rovIsIon, coteoI enpIor, hoy norIgorndn
or oI dorocho doI consunIdor.
3.2
Io oxIIcnnos on Lo oJninieIroci6n porolelo. 1l
poroeieIeno juriJico-oJninieIroIito, MndrId, CIvIfns, roIn-
rosIon l99?; L` onninieIrocione porolelo. 1l poroeieIeno
giuriJico-onninieIroIito, con InfroduccIon do IIIICIAO
IIVI!1I, MIIn, CIuffro, l98?.
II - 9
QUE ES EL DERECHO?
IncunIIrIns uos son dogrndnnfos o vIoInn rIn-
cIIos ofIcos fundnnonfnIos; o nfonfnn confrn oI
crocIonfo ordon ubIIco InfornncIonnI.
Quodnn on oI IInbo nIIIonos do nornns quo
no osfn fonIdns do nnfIjurIdIcIdnd o IrronIIdnd
nnnIfIosfn y quo cnrocon do roIncIon, snIvo
nbsurdIdnd, con Ios grnndos rIncIIos jurdIcos:
cuI fornuInrIo rosonfnr, cono IIonnrIo, cun-
fns coIns hncor, quo fofocoIns ngrognr, cono
nufonfIcnr In fIrnn, ofc.
Is fcII coIogIr quo In IgnornncIn no uodo sIn
ns oxcusnr su IncunIInIonfo. Ioro nrocIorn
quo In IgnornncIn do cono IIonnr un fornuInrIo
ndocundnnonfo no uodo sor juzgndn con In nIs-
nn vnrn quo oI ncfunr doIoso o nnIIcIoso quo or-
judIcn n ofro, IncIuso ns sI os osocfIcnnonfo
or vongnnzn o sInIo nnIIgnIdnd y no or dos-
cuIdo o dosconocInIonfo.
1ocn uos nI Inforrofo ronIIznr unn ondorn-
cIon, on oI cnso,
3
quo no roduzcn nI nbsurdo osfo
IrronI dognn doI conocInIonfo do fodns Ins nor-
nns IognIos o rogInnonfnrIns y rovnIorIco on cnn-
bIo oI nocosnrIo conocInIonfo y rosofo, In Ionn
vIgoncIn ofocfIvn do Ios grnndos rIncIIos doI do-
rocho. In soIucIon dobo nocosnrInnonfo sor KI
J= y, on osn busquodn, os osIbIo quo hnyn nI-
gun cnso on quo quon oxcusnr In IgnornncIn do
3.3
Is Inorfnnfo dosfncnr quo no so frnfn do cnnbInr In
rogIn or ofrn ouosfn quo sorn ndons do nbsurdn, oxfro-
nndnnonfo nocIvn o Injusfn. So frnfn do Iogrnr In ondorn-
cIon cnso or cnso. Isn os In fnron doI Inforrofo.
INTRODUCCION AL DERECHO
II - l0
Ins nornoe socundnrIns,
4
no do Ios rIncIIos.
Cono fnnoco so uodo oxcusnr oI cunIInIonfo
do In nornn grnvononfo Injusfn.
4. DeIiJo proceeo legol , JerecIo eotieIico.
DerecIo noIurol
In fuorzn do osfos rIncIIos y on nrfIcuInr doI
dobIdo rocoso IognI con fodo Io quo oIIo InIIcn
(rnzonnbIIIdnd, roorcIonnIIdnd, foirneee, ofc.), so
dosfncn con unn frnso doI Juoz JACISO, on In Cor-
fo Suronn do Isfndos !nIdos, on Ionn guorrn
frn (l952). Ijo JACISO quo sI fuvIorn quo oIo-
gIr onfro Ins Ioyos doI connon lou nIIcndns or
rocodInIonfos sovIofIcos, o Ioyos sovIofIcns nII-
cndns or oI Jue proceee of lou, no dudnrn on
oIogIr Io sogundo.
WAI rocuordn y onfnfIzn osfn cIfn,
l
uos oIIn
nuosfrn quo Io ns Inorfnnfo on oI dorocho son
osfos grnndos rIncIIos, sfndnros o vnIoros. o
son rogIns do Ins quo so uodn doducIr concIu-
sIonos or un rnzonnnIonfo IogIco, son fornns
do conrondor y hncor funcIonnr oI dorocho nrn
quo son jusfo. In ofrn fornn do oxrosnrIo, dIco
3.4
IncIuso Ins onnIos, cono on oI snbIo fnIIo doI 1SJ do
ouquon, sobro oI dorocho Indgonn fronfo nI CodIgo IonnI,
Puel, l999, quo so uodo Ioor on ff://ff.nIorno.odu.nr/ub/
rod.dI/sfjnouquon.doc. II fnIIo odrn fodnvn fundnrso,
ndIcIonnInonfo, on oI rIncIIo do jusfIcIn (In soIucIon onnI
orn, on oI cnso, Injusfn) y on oI do InfrnscondoncIn (oI hocho
orn hnbor ronovIdo dos osfncns do su forrono.).
4.l
J. JACISO, on SIougIneee, t. UniIeJ SIoIee, 345 !.S.
206 (l953), cIfndo or WAI, AJninieIroIite Lou, op. ciI.,
cn. l3, . 4l4.
II - ll
QUE ES EL DERECHO?
C!I1O !!A quo II juoz so vo sIonro obIIgndo n
docIdIr onfro nornns o InforrofncIonos confrn-
dIcforIns y fnI docIsIon Inorfn un rocoso
vnIornfIvo rovIo sobro oI quo so fundn In soIoc-
cIon en funci6n Je loe IecIoe Jel coeo.
2
Is unn do Ins fornuIncIonos confonornons
do In jusfIcIn nnfurnI, orIundn doI dorocho IngIos.
SI bIon oxIsfon Inorfnnfos dIforoncIns nofodo-
IogIcns, do Iongunjo y fIIosofn do In cIoncIn, do
fodns nnnorns sus rncos fnnbIon so rononfnn
nI dorocho nnfurnI, son on su vorfIonfo roIIgIosn
o InIcn.
3
5. Loe concepIoe , loe IecIoe
JHI!IC sonnIo oI oxcoso do SAVICY do consfruIr
oI dorocho on bnso n concofos sIn nrfIr y con-
frnrso sIonro on Ios hochos doI cnso.
MI obrn 1l fin en el JerecIo fIono or unIcn
fInnIIdnd poner Je reliete lo concepci6n prcIico
Jel JerecIo fronfo n In jurdIcn fornnI y In fIIoso-
fIcn-nrIorsfIcn; nrn oIIo, so fIjo oI objofIvo do
4.2
C!I1O !!A, op. ciI., . 64, nofn 2?. In bnsfnrdIIIn os doI
orIgInnI.
4.3
IOIAOS, op. loc. ciI. y sus roforoncIns. Vor S1A!CI, CH!IS1IA,
1ho !oIIgIous OrIgIns of IubIIc Inv, 1uropeon Ietieu of
PuIlic Lou, voI. l0, n 3, Iondros, IsorIn, l998, . 62l y ss.;
ns ChrIsfonfun und dIo IIrchon In Ihror Iodoufung fur dIo
IdonfIfnf dor IuronIschon !nIon und Ihror MIfgIIodsfnnfon,
l99?, 3l, 1eeener GeeprocIe, 5 n 30; Io chrIsfInnIsno of Ios
IgIIsos dnns Iour sIgnIfIcnfIon our I`!nIon Iurooonno of
sos Ifnfs nonbros, on JO!CI MI!AA, odIfor, PerepecIitoe
coneIiIucionoie, voI. l, CoInbrn, CoInbrn IdIforn, l996, .
?3?-68.
INTRODUCCION AL DERECHO
II - l2
poner ol JeecuIierIo por Joquier loe noIitoe prc-
Iicoe Je loe ineIiIucionee , regloe juriJicoe.
l
CrIfIcn n SAVICY . oj. on oI fonn do In oso-
sIon, or consfruIr unn InsfIfucIon jurdIcn |...]
preecinJienJo en oIeoluIo Je eu tolor prcIico,
IoenJoee exclueitonenIe en loe fuenIee , en el
concepIo.
2
Ico ndons JHI!IC quo In nIIcncIon do In
ueucopio n un objofo IncorornI cono Io os In
HereJiIoe rosuono unn nnduroz y vIrfuosIdnd
do nbsfrnccIon jurdIcn InInngInnbIos on fIonos
rInIfIvos. II nIsno SIICA In consIdorn fodn-
vn unn sufIIozn do Ios jurIsfns. Inrn quo un ju-
rIsfn IIognrn n In Idon do oxfondor oI concofo do
usucnIon do Ios objofos orcofIbIos or Ios son-
fIdos nI objofo sInIononfo InngInndo, bnsndo
on In urn nbsfrnccIon, ofc.,
3
Mo dn vorfIgo sunIrno on osn IIfornfurn y
cunnfo ns Ioo, ns no confundo, n fnI unfo
quo cuonJo Iengo que jucgor un coeo prcIico,
5.l
Op. ciI., . 43. II dosfncndo os nuosfro. In sonfIdo nn-
Iogo, con dIsfInfos ojonIos, . 45, 46, 4?, 53, 54, 55 (!), 62,
63, 64, 65, 66, 6?, 68, 69, ?2 (!), ?9/80, 8l, 8? nofn 2, 88, 92,
l02/3, l04, l05, l0?, l09, l29/l33 (on quo nfncn ofrns fornns
do ueucopi6n do dorochos, donosfrnndo In frngIIIdnd doI Ins-
fIfufo do In usucnIon do dorochos y no cosns); l49/l80 (un
dorocho rocosnI ronnno nrn oI odoroso y ofro nrn oI
dobII); 222, 24?/54, 26?, 269, 2?l, 2?2, 2?3, 2?4, 2?8, 2?9, 284,
286/?.
5.2
Op. ciI., . 2l9. II onfnsIs os nuosfro.
5.3
Op ciI., . l36 y nofn l8: son gInns InordIbIos, hnsfn
In l45; . 245 n 25l.
II - l3
QUE ES EL DERECHO?
e6lo pueJo reeolterlo oltiJnJone por conpleIo
Je IoJo lo que Ie leiJo , oiJo.
4
Iuogo dodIcn ns dnrdos n In dofInIcIon do sor-
vIdunbro, In conrn do In osornnzn, oI dorocho
rondnrIo sobro In osornnzn, ofc.
5
Sogun JHI!IC, os roIo do SAVICY oxIornr
nI nxIno loe concepIoe Je JerecIo; nfIrnn quo
os roIo do oI oxIornr nI nxIno Ios IecIoe.
6. Connon Inv
, JerecIo conIinenIol europeo
l
QuIonos so ncorcnn nI dorocho suoIon fonor unn
do dos grnndos vorfIonfos: o) Ios quo rIncInI-
nonfo Io rncfIcnn o ojorcon, cono nbogndos IIfI-
gnnfos o nngIsfrndos judIcInIos (y fnnbIon fun-
cIonnrIos do In ndnInIsfrncIon); I) Ios quo rIncI-
nInonfo Io onsonnn y ubIIcnn IIbros, frnfndos
o nnnunIos nrn In dIvuIgncIon, In onsonnnzn,
ofc. ndo quo unn u ofrn ocuncIon suoIo sor full
Iine, no os frocuonfo quo hnyn orsonns quo fon-
gnn ol nieno Iienpo, sIn vIvoncIn do confrndIc-
5.4
Op. ciI, . 42. II dosfncndo os nuosfro. Honos odo IgunI
oxrosIon do dIsfInguIdos nngIsfrndos on dIvorsos nsos doI
dorocho confInonfnI ourooo. JHI!IC Io oscrIbo.
5.5
Op. ciI., . 4?.
6.l
SCHWA!1Z, II!A!, IrencI AJninieIroIite Lou onJ
IIe Connon-Lou WorlJ, ov York !nIvorsIfy Iross, l954;
IIOCA1IS, SIY!IO, AJninieIroIite Lou eI DroiI AJninie-
IroIif, rofncIo do JIA !IVI!O, Inrs, I.C..J., l986; VIIIZ
CA!CA, JO!CI, Loe Joe eieIenoe Jel JerecIo oJninieIroIi-
to. 1neo,o Je JerecIo pIlico conporoJo, InsfIfucIon !nI-
vorsIfnrIn SorgIo ArboIodn, Snnfn Io do Iogof, l994; C!I1O
!!A, 1l connon lou, op. ciI.
INTRODUCCION AL DERECHO
II - l4
cIon, onIoe oxorIoncIns. Isn dIsfIncIon ocun-
cIonnI hnco quo Ios rInoros rosfon Inorfnn-
cIn confrnI n Ios IecIoe doI cnso, roIognndo no-
nonfnonnonfo n un Iugnr socundnrIo In Joc-
Irino do Ios IIbros. Ios sogundos, dodIcndos on
nnyor nodIdn n Ins grnndos Inons doI sIsfonn
jurdIco, suoIon rosfnr nnyor nfoncIon n Ios con-
cofos, dofInIcIonos, cInsIfIcncIonos, connrncIo-
nos, ofc. IInnonosIos rosocfIvnnonfo ocuncIon
o) y I).
Inrn rosoIvor un robIonn concrofo ocun-
cIon o) hnco fnIfn, nnfos do onoznr, IoIer ee-
IuJioJo , eeguir eeIuJionJo loe oIroe Je loe ee-
gunJoe. Ioro nI onfrnr nI cnso, Ios hochos son oI
98
2
doI robIonn. !osuoIfn In orcocIon vnIo-
rnfIvn sobro Ios hochos, on bnso nI pretio conoci-
nienIo Jel JerecIo or quIonos Io oscrIbon ocu-
ncIon I) quodn unn cuosfIon do focnIcn jur-
dIcn, do vIncuIncIon y ndocuncIon do In soIucIon
rovIsorIn n I), o do rodnccIon do In soIucIon o)
on bnso nI conocInIonfo do I).
Iuodo ocurrIr quo nIguIon so dodIquo fnnfo n
Io rInoro, quo doscuIdo Io sogundo. AII dIcfnr
sonfoncIns conIro jue, nrbIfrnrIns, nnfIjurdIcns.
Iuodo fnnbIon, n In Invorsn, quo nIguIon so do-
dIquo fnnfo n Io sogundo quo doscuIdo o Ignoro
Io rInoro. Infoncos oscrIbIr obrns nbsfrncfns,
sIn confncfo con In ronIIdnd,
3
ofoncInInonfo In-
ufIIos.
6.2
VIojn fIgurn do Iongunjo o foon Je porler nfrIbuIdn n
WI!I! COISCHMI1 or In frndIcIon ornI do In IrocurncIon doI
1osoro do In ncIon.
6.3
Cono Io crIfIcn JHI!IC ncorbnnonfo n SAVICY.
II - l5
QUE ES EL DERECHO?
ObvInnonfo, on nnbos cnsos no so frnfn sIno
do unn oxngorncIon. 1nnbIon uodo ocurrIr quo
oxIsfnn sInIos preferencioe or unn u ofrn cosn.
Hny quIonos consIdornn quo cuIfurns jurdIcns
onforns odrnn cnIIfIcnrso do osfo nodo, confrn-
onIondo .oj. oI osrIfu foorIco nIonn y oI
onIrIsno y rngnnfIsno frnncos; o oI
onIrIsno nngIosnjon y oI cnrcfor sIsfonfI-
co doI dorocho confInonfnI ourooo. Iodonos
fnnbIon Ir n Ins fronforns do cndn ocuncIon, sIn
oxcodor Ios InIfos: IIbros onforos nnnIIznndo un
soIo cnso, o IIbros fnn nbundnnfos on cnsos quo
un foorIco so fonfnrn do IInnnrIo nndocfIsfn.
In grnn dIforoncIn os quo on o) so Infn o ox-
ono ns oI proIleno; on I) so Infn o oxono
ns oI eieIeno quo Io ongIobn.
Lo que no conIio ee que el proIleno o coeo Je
JerecIo ee IroIojo iguol en IoJoe loe poieee Jel
nunJo, eeo cuol fuere el eieIeno juriJico. Io quo
cnnbInn son Ios IIbros, quo on un nundo oxII-
cnn rIncInInonfo Ios grnndos rIncIIos y on
nrfIcuInr Ios cnsos y robIonns
4
y on oI ofro ox-
IIcnn ns oI sIsfonn, Ins rogIns, Ins nornns, Ins
dofInIcIonos, cInsIfIcncIonos, connrncIonos, fon-
doncIn y ovoIucIon hIsforIcn, concofos, ofc.
5
In
cndn ns, do fodos nodos, convIvon oI nundo
(o) Ios quo rncfIcnn oI dorocho y oI nundo
(I) Ios quo oscrIbon y onsonnn dorocho. !ounI-
6.4
os ronIfInos n Ins cIfns do CA!OZO roforoncIndns on In
. II-3.
6.5
In nnyor nrfo do nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJni-
nieIroIito, 4 voIs., Iuonos AIros, 2000, 4-5" od. frnfn osos
fonns, oro con In orsocfIvn quo nqu oxIIcnnos.
INTRODUCCION AL DERECHO
II - l6
dos quIonos rncfIcnn oI dorocho, do nsos doI
connon lou y doI dorocho confInonfnI ourooo,
coIncIdIrn quo sus oxorIoncIns son nnIogns.
!ounIdos, do nnbos sIsfonns, quIonos oscrIbon y
onsonnn dorocho, oncuonfrnn Ins coIncIdoncIns
onfro Ios grnndos rIncIIos do uno y ofro, nun-
quo unn grnn dIsorsIon fornInoIogIcn. Ins nIs-
nns cosns, n fuorzn do IInnnrIns dIsfInfns, uo-
don IIognr n nrocor dIforonfos; no Io son.
Loe gronJee principioe , lo experiencio Je lo
reeoluci6n Je coeoe, eeo Joe punIoe eon unitereo-
lee. Is unn soIn oxorIoncIn nofodoIogIcn, un soIo
nofodo do rosoIvor cnsos y robIonns, unn soIn
fIIosofn.
?. 1l JerecIo
en loe IriIunolee inIernocionolee
Ios frIbunnIos InfornncIonnIos
l
son Ios quo no-
jor ojonIIfIcnn oI crIforIo. Su InfogrncIon or
juocos do dIsfInfns nncIonnIIdndos InIdo quo
cndn uno Invoquo o nIIquo su roIo dorocho
nncIonnI. Ins rogIns InfornncIonnIos, or su nr-
fo, son ocns y nuy gonornIos. In In soIucIon do
Ios cnsos juognn uos un roI cInro y dIsfInfIvo Ios
grnndos rIncIIos jurdIcos on quo Ios juocos uo-
dnn coIncIdIr n osnr do su dIsfInfn fornncIon y
nncIonnIIdnd y In orcocIon do Ios hochos doI
cnso. Io nIsno ocurro con Ios frIbunnIos ouro-
oos do dorochos hunnnos (Isfrnsburgo) y do
?.l
TroIoJo., op. ciI., f. 2, cn. XVI, In jusfIcIn ndnInIs-
frnfIvn InfornncIonnI. osfncnnos onfro oIIos Ios frIbunnIos
ndnInIsfrnfIvos InfornncIonnIos.
II - l?
QUE ES EL DERECHO?
jusfIcIn (Iuxonburgo), con In Corfo InfornnorI-
cnnn do orochos Hunnnos (Snn Joso), con Ios
frIbunnIos nrbIfrnIos InfornncIonnIos, In Corfo
InfornncIonnI do JusfIcIn (In Hnyn). Iuosfo quo
sus ronuncInnIonfos son suorIoros y obIIgnfo-
rIos nrn Ins jurIsdIccIonos nncIonnIos, nroco no-
cosnrIo onfondor su nofodo.
CopiIulo 111
LD$ lE0lD$ 0EL 0/$D. lE0lD Y PRuE3/
l. Lo inporIoncio Jel coeo
In nocosnrIn conoxIon quo dobo Infonfnrso quo
oxIsfn onfro In foorn y In ronIIdnd so nrocIn nr-
fIcuInrnonfo on oI nnIIsIs do cnsos: nI rosocfo
croonos convonIonfo fornuInr nIgunns rofIoxIo-
nos IInInnros do nofodoIogn do In cIoncIn,
l
vIn-
cuIndns nI fonn doI cnso.
2
l.l
IOIII!, IA!I, Lo l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIifico,
MndrId, 1ocnos, l9?3; 1l Jeeorrollo Jel conocinienIo cienIi-
fico. ConjeIuroe , refuIocionee, Iuonos AIros, InIdos, l96?;
UnenJeJ QueeI, Oon Courf, l9?6; MIIII!, AVI, Popper
SelecIione, IrIncofon, IrIncofon !nIvorsIfy Iross, l985,
l26.
l.2
o hn do confundIrso oI nnIIsIs do cnsos con oI nofodo
do cnsos nrn In onsonnnzn. Vor unn oxosIcIon do Ios dIvor-
sos nofodos do onsonnnzn on 1l neIoJo en JerecIo. Apren-
INTRODUCCION AL DERECHO
III - 2
Is conocIdn hnsfn on oI nundo nngIosnjon,
3
on dIsfInfns vorsIonos
4
y on ofros nsos,
5
In Insn-
fIsfnccIon or oI nodo on quo In IncuIfnd ron-
rn nI fufuro rofosIonnI, son cono nbogndo con-
suIfor, IIfIgnnfo, nogocIndor, funcIonnrIo ubII-
co, nngIsfrndo, funcIonnrIo judIcInI, nrn rosoI-
vor cnsos do dorocho.
6
Jer, eneeor, eecriIir, creor, Iocer, MndrId, CIvIfns, l988 y 4"
roInrosIon, 200l.
l.3
Ios cursos do Ins fncuIfndos do dorocho y IIbros do
foxfo unIvorsIfnrIos nuncn hnn consIdorndo sIsfonfIcnnon-
fo oI rocoso or oI cunI Ios IIfIgnnfos rocoIocfnn, nnnIIznn y
usnn Ios nodIos do ruobn nrn ncrodIfnr Ios hochos: III!,
AVI A. y II!CMA, IA!I, IocI 1nteeIigoIion. Iron H,poIIe-
eie Io Proof, MInnosofn, Sf. InuI, Wosf IubIIshIng Connny,
l984, . XVII.
l.4
Connrnr !OWIIS, JAMIS I., 1ovnrd InInncIng fho ConIs
of IognI IducnfIon, Journol of Legol 1JucoIion, l98l, voI.
3l, . 3?5 y ss, 383, 384 y 389, quo os ns ofInIsfn on oI
nsocfo focnIco, no ns on oI oIfIco-socInI (. 39l y ss.).
l.5
In oI sIgIo nsndo, oI Consojoro !OMII! nconsojnbn n Ios
jovonos nudIforos doI Consojo do Isfndo frnncos: Sobro fodo
nndn do docfrInn, !ds. fnIsonrnn oI osrIfu: IICI!I, III-
!!I, HieIoire Je l`AJninieIroIion Je 170 o noe joure, Inrs,
I!I, l986, . 469. Isfo no sIgnIfIcn, onfro nosofros, Ignornr
doI fodo In docfrInn, sIno dojnrIn nrn dosuos doI nnIIsIs do
Ios hochos, In vnIorncIon y Ins nornns. o so onIozn con Ios
IIbros, so onIozn con Ios hochos.
l.6
Ico CA!!I, CIA!O, C6no eeIuJior , c6no orgunenIor
un coeo. Coneejoe elenenIolee poro oIogoJoe j6tenee, Iuo-
nos AIros, AboIodo-Iorrof, l989, . 56 y ss.: on nuosfrns
fncuIfndos no so onsonn on ronIIdnd nI sIquIorn so conIon-
zn n onsonnr oI ofIcIo o rofosIon do nbogndo. !no fIono
quo nrondor oI ofIcIo soIo, dosuos do grndundo.... Vor fnn-
bIon, doI nIsno nufor, C6no orgunenIor , funJor un recur-
eo. Auetoe coneejoe elenenIolee poro oIogoJoe j6tenee,
AboIodo-Iorrof, roInrosIon, l996.
III - 3
EL CASO EN DERECHO
Isfo os oI objofIvo confrnI do In onsonnnzn doI
dorocho, uos oI soIo so nnforInIIzn n frnvos Je
eu oplicoci6n o un coeo concreIo, son on frnfnfI-
vns rIvndns, gosfIonos, IIfIgIos, sonfoncIns, dIc-
fnonos, ofc.
obo rocordnrso quo oI dorocho os unn cIoncIn
do robIonns sInguInros y concrofos
?
y quo Ios
rIncIIos do vnIorncIon y do ordon quo so oxfrn-
on do In Ioy son sIonro doscubIorfos y confrns-
fndos on unn robIonfIcn concrofn, do nodo quo
os oI robIonn y no oI sIsfonn on sonfIdo rncIo-
nnI, Io quo consfIfuyo oI confro doI onsnnIonfo
jurdIco.
8
Ios IIbros fIonon un Iugnr on oI nron-
dIznjo y In rcfIcn doI dorocho, oro IoorIos o os-
fudInrIos no os oquIvnIonfo n nrondor dorocho,
os unn nrfo: oI dorocho so nrondo IroIojonJo
on rosoIvor cnsos y robIonns sInguInros y con-
crofos; no hny ofrn fornn.
2. Lo inporIoncio Je loe IecIoe en el coeo
QuIz Io fundnnonfnI y Io ns dIfcII son frnns-
nIfIr oxorIoncIns quo ornIfnn nrocInr, con-
rondor y ocIuor conforno n In nxInn do quo
Io docIsIvo os sIonro Iogrnr orcIbIr y roIncIonnr
fodos Ios hochos, soIoccIonnndo In InfornncIon ro-
l.?
CA!CA I I1I!!A, I!A!O, on su roIogo n VIIHWIQ,
1HIOO!, T6pico , juriepruJencio, MndrId, CIvIfns, l964, .
l2: In CIoncIn jurdIcn hn sIdo sIonro, os y no uodo dojnr
do sor, unn CIoncIn do robIonns sInguInros.
l.8
ISSI!, JOSII, Principio , norno en lo eloIoroci6n jurie-
pruJenciol Jel JerecIo pritoJo, InrcoIonn, l96l, . 9; on
IgunI sonfIdo MA!1-!I1O!1IIIO y SAIZ I !OIIIS, Coeoe prc-
Iicoe Je JerecIo AJninieIroIito, VnIIndoIId, l966, . l8.
INTRODUCCION AL DERECHO
III - 4
Iovnnfo y orfInonfo y dIsfInguIondo In quo Io os
on nonor nodIdn, o cnroco or uIfIno do Inor-
fnncIn. Ior oIIo fnI voz quon nbundnr un oco
ns on oI susfonfo foorIco do In nocosIdnd do co-
nocor bIon Ios hochos.
In InorfnncIn dofornInnnfo do Ios hochos hn
sIdo oxuosfn roIforndnnonfo or In docfrInn y
sIn dudn or In oxorIoncIn. Ios jurIsfns do fodo
oI nundo nuncn hnn dojndo do onfnfIznr In cuos-
fIon, dosdo In osIcIon do SAIIIIIIS quo rocuordn
CA!OZO, !no docIdo oI rosuIfndo nI conIonzo;
dosuos oncuonfrn oI rIncIIo; fnI os In gonosIs
do fodn consfruccIon jurdIcn.
l
O ns rocIsn-
nonfo, oI jurIsfn vn fornnndo unn hIofosIs ro-
vIsIonnI n nrfIr do Ios hochos; hIofosIs o conjo-
furns quo Iuogo confroIn
2
con oI dorocho. In son-
fIdo nnIogo so hn dIcho con IgunI ncIorfo quo Ins
nornns no so ncfIvnn or s nIsnns, quo son
Ios hochos Ios quo hncon nIIcnbIo o InnIIcnbIo
unn dofornInndn rogIn susfnnfIvn;
3
quo oI nI-
cnnco do unn rogIn y, or Io fnnfo su sonfIdo, do-
ondo do In dofornInncIon do Ios hochos.
4
Icho
2.l
Vor CA!OZO, IIJAM ., TIe AoIure of IIe JuJiciol
Proceee YnIo !nIvorsIfy Iross, ov Hnvon, roInrosIon l952,
. l?0. So frnfn do In conjofurn cIonffIcn, n quo nos roforIro-
nos ns ndoInnfo: no os quo yn so docIdn, sIno quo so for-
nuIn unn hIofosIs rovIsIonnI, sujofn n nodIfIcncIon.
2.2
In oso confroI osf In IInnndn rofufncIon o fnIsncIon
quo onsonn IOIII!.
2.3
III! y II!CMA, IocI 1nteeIigoIion. Iron H,poIIeeie
Io Proof, op. ciI., . 2.
2.4
IIVI, IWA! H., 1nIroJucci6n ol rocononienIo juriJico,
Iuonos AIros, I!IIA, l964, . l0.
III - 5
EL CASO EN DERECHO
con sInIIcIdnd nngIsfrnI, os oI rIncIIo cnrdI-
nnI do quo 1odo doondo doI nsunfo.
5
In unn
fornuIncIon ns onrIcn nun, quo !nn voz bIon
osfudIndos Ios hochos y oxuosfos ordonndnnon-
fo, osf rosuoIfo oI 98 doI robIonn.
6
II dorocho dobo nsogurnr quo hny ruobn do-
cunonfndn quo roorcIonn unn bnso rncIonnI o
IogIcn nrn In docIsIon |...] (y quo osfn) os ofocfI-
vnnonfo un roducfo doI rnzonnnIonfo n nrfIr
do In ruobn. Isfo quIoro docIr ruobn on oI cnso
y on oI confoxfo doI cnso |.] !nn concIusIon bn-
sndn on |.] ruobn nbsfrncfn uodo sor rncIo-
nnI, oro no os unn docIsIon rncIonnI on oI cn-
so doI cunI so frnfn.
?
Is quo ocurro quo In ronII-
dnd os sIonro unn: no uodo sor y no sor nI nIs-
no fIono o sor sInuIfnonnonfo do unn nnno-
rn y do ofrn |...] In ronIIdnd cono fnI, sI so hn
roducIdo oI hocho o no so hn roducIdo, osfo yn
no uodo sor objofo do unn fncuIfnd dIscrocIonnI,
orquo no uodo quodnr nI nrbIfrIo do In AdnI-
nIsfrncIon (nI do cunIquIor ofro orgnno doI Isfn-
do) dIscornIr sI un hocho so hn cunIIdo o no so
hn cunIIdo, o dofornInnr quo nIgo hn ocurrIdo
sI ronInonfo no hn sIdo ns. II nIIngro, odonos
docIr, no fIono cnbIdn on oI cnno doI orocho.
8
2.5
IO! IIC, TIe Diecipline of Lou, Iondros, Iuffor-
vorfhs, l9?9, . 93 y 9?.
2.6
Sogun In frndIcIon ornI, Io hnbrn dIcho WI!I! COISCH-
MI1 on In IrocurncIon doI 1osoro do In ncIon.
2.?
JAIII, IO!IS, JuJiciol ConIrol of AJninieIroIite AcIion,
Iosfon-1oronfo, IIffIo, Irovn nnd Connny, l965, . 60l.
2.8
CA!CA I I1I!!A, Lo lucIo conIro loe innuniJoJee Jel
poJer, MndrId, CIvIfns, l9?9, . 3l y 32, quIon fnnbIon ro-
INTRODUCCION AL DERECHO
III - 6
In Corfo Suronn Indngn n vocos oxhnus-
fIvnnonfo Ins cIrcunsfnncIns do hocho InII-
cndns on In cnusn sonofIdn n su docIsIon nrn,
on funcIon do oso nnIIsIs, rosoIvor sI nodInbn o
no on oI concrofo suuosfo osn InndocuncIon do
Ios nodIos rovIsfos on In nornn fnchndn do In-
consfIfucIonnI, con Ios fInos quo orsogun y quo
do oxIsfIr nuforIznrn n sosfonor su irroco-
noIiliJoJ.
9
Cnbo nsInIsno rocordnr quo Ins rosoIucIonos
|...] fundndns on unn ruobn InoxIsfonfo |...] for-
nn nrbIfrnrIn In nodIdn dIsuosfn on oIIns,
l0
o
quo no cnbo |.], sIn vIoInr rIncIIos nfInonfos
n In gnrnnfn do In dofonsn on juIcIo, roscIndIr
do osn ruobn con In norn nfIrnncIon dognfIcn
do quo Ios fosfInonIos son InsufIcIonfos o Inndo-
cundos
ll
y quo Ios juocos InforvInIonfos osoon,
ndons, In ofosfnd do rovocnr o nnuInr In docI-
sIon ndnInIsfrnfIvn sobro Ios hochos confrovorfI-
dos, sI oIIn fuorn sufIcIonfononfo IrrnzonnbIo, o
so noynrn fnn soIo on In voIunfnd nrbIfrnrIn o
on oI cnrIcho do Ios funcIonnrIos.
l2
Inrn dofornInnr osn ronIIdnd on oI Inno do-
cunonfnI y doI oxodIonfo, os nocosnrIo on rI-
nor Iugnr oxnnInnr nuy nfonfn y conIofnnon-
cuordn su nrf. Lo inIerJicci6n Je lo orIiIrorieJoJ en lo po-
IeeIoJ reglonenIorio.
2.9
IAIIIA, MIC!II, Leccionee eoIre JerecIoe Iunonoe ,
goronIioe, Iuonos AIros, AboIodo-Iorrof, l986, . ??.
2.l0
I1, DicInenee, 8l:228, 230 y nuosfro f. 4, ProceJi-
nienIo oJninieIroIito, op. ciI., cn. VII.
2.ll
CSJ, Iolloe, 248: 62?, AlJonic, l960.
2.l2
CSJ, Iolloe, 244: 548, 554, Ie,ee, l959.
III - ?
EL CASO EN DERECHO
fo oI conjunfo do In docunonfncIon; so frnfn doI
osfuorzo or hncor hnbInr Ios noIos sogun In
vIojn fornuIn do frnbnjo doI Consojo do Isfndo
frnncos;
l3
os rocIso quo osfn ruobn so InfIorn
do Ins Iozns doI oxodIonfo.
l4
SI oI nocosnrIo rIncIIo do dorocho os quo do-
bo nnnfonorso y nIIcnrso nI nonos unn cIorfn
rncIonnIIdnd donfro do In vIdn;
l5
sI, cono os cIn-
ro, oI quo dobo rosoIvor on rosoncIn do un nsun-
fo, dobo, nnfo fodo, buscnr In soIucIon jusfn, nquo-
IIn quo osfuInn Ins cIrcunsfnncIns nrfIcuInros
do fIono y do Iugnr
l6
y oIIo hn do hncorso n
frnvos do In nnIIfud y nInucIosIdnd do Ins con-
robncIonos;
l?
no quodn sIno oI IndIsonsnbIo cn-
nIno do rocodorso n InvosfIgncIonos do hocho
2.l3
I CO!MII, M., DroiI oJninieIroIif, f. I, Inrs, od.
Ingnorro y Cusfnvo 1hoboI, l840, 5" od., . ll, nofn 3, dosfn-
cn oI frnbnjo concIonzudo y dofnIIIsfn do Ios nudIforos quo
vorIfIcnn, Insfruyon o Infornnn Ios oxodIonfos.
2.l4
II1O!!I!!, M., II confroI do Ios hochos or oI Consojo
do Isfndo frnncos, IAP, ?: 22l (MndrId).
2.l5
COIIII!C, IIO, Le Coneeil J'1IoI juge Ju foiI. 1IuJe
eur l`oJninieIroIion Jee jugee, Inrs, nIIoz, l932, . l92.
Vor fnnbIon !IVI!O, JIA, In dIsfIncfIon du droIf of du fnIf
dnns In jurIsrudonco du ConsoII d Ifnf frnnnIs, on oI IIbro
Le IoiI eI le DroiI. 1IuJee Je Logique JuriJique, IrusoIns,
l96l, . l30 y ss.; II1O!!I!!, op. loc. ciI.
2.l6
Vor !IVI!O, JurIsrudonco of docfrIno dnns I`oInborn-
fIon du droIf ndnInIsfrnfIf, on oI IIbro Pogee Je DocIrine, f. I,
Inrs, ICJ, l980, . ?0; Io huron nu InInIs !oynI ou rofIo-
xIons nnvos sur Io rocours our oxcos du ouvoIr, Pogee Je
JocIrine, f. II, . 329; ouvonux roos nnfs d`un huron sur
Io confonfIoux ndnInIsfrnfIf, 1IuJee eI DocunenIe, nun.
3l, l9?9/l980, . 2? n 30.
2.l?
II1O!!I!!, op. ciI., . 223.
INTRODUCCION AL DERECHO
III - 8
bnsfnnfo doIIcndns,
l8
n rofundns InvosfIgncIo-
nos do hocho,
l9
on fodos Ios cnnos doI snbor y
do In focnIcn quo In sIfuncIon doI cnso y In InngI-
nncIon crondorn do quIonos InforvIonon on oI Io
roquIornn.
3. Lo JificulIoJ Je JeIerninor loe IecIoe
SA1O 1OMS dosfnco In bnso oxorInonfnI doI co-
nocInIonfo hunnno y uodo onconfrnrso on A!IS-
11IIIS In nIsnn Idon.
l
Is un unfo do nrfIdn
vIIdo nunquo frocuonfononfo InnIIcndo. Isn
bnso oxorInonfnI, on dorocho, son y sorn sIon-
ro Ios cnsos. o do ofrn nnnorn so rosonfn oI
dorocho n IIfIgnnfos, funcIonnrIos, juocos.
Inrn nrocInr In ndoIo y dIfIcuIfnd do In fnron
do orcIbIr Ios hochos, quIz convongn rocordnr
quo yn IIIII1Z sonnInbn quo os InngofnbIo oI ro-
orforIo do cnrncforsfIcns dofornInnnfos do ho-
chos onrIcos; Ins roIodndos o rodIcndos quo
cnrncforIznn n Ios objofos do In oxorIoncIn son
InfInIfos y or oIIo, sIondo fInIfn In orcocIon son-
sIbIo nun con fodos Ios nuxIIIos do In cIoncIn
sIonro onconfrnr quo Ios objofos doI nundo,
quo son fonornIos, jnns dosIIognn sus cnrnc-
forsfIcns on fornn Ionn y oxhnusfIvn.
2
2.l8
II1O!!I!!, op. ciI., . 225.
2.l9
II1O!!I!!, op. ciI., . 224.
3.l
COIIIS1O, I.C., 1l peneonienIo Je SonIo Tone, MoxI-
co, Iondo do CuIfurn IcononIcn, l969, . 25 n 30.
3.2
VI!ICO, !OII!1O J., Lo noIuroleco Jel conocinienIo
juriJico, Iuonos AIros, Id. Cooorndorn do orocho y CIon-
cIns SocInIos, l9?3, . l9 n 2l.
III - 9
EL CASO EN DERECHO
SI fodns Ins cIoncIns soIo ndnIfon uos un co-
nocInIonfo confIngonfo do sus objofos, Io nIsno
nsn nI jurIsfn on un cnso do dorocho y nun ns
ngudnnonfo quo n quIonos cuIfIvnn ofrns rnnns
doI conocInIonfo.
Sorn ns, sogun Ios cnsos, IndIsonsnbIos fo-
dos Ios nodIos quo In cIoncIn y In focnoIogn oso-
on nrn In orcocIon do In ronIIdnd: dosdo Ins
nodosfns fofogrnfns, grfIcos, Innos, dnfos nu-
norIcos, osfndsfIcns, royoccIonos ncfunrInIos,
consos, nsnndo or fodos Ios dons nnIIsIs
cunnfIfnfIvos y cunIIfnfIvos do In ronIIdnd, ein ol-
tiJor nunco lo elenenIol oIeertoci6n JirecIo.
3
IxIsfon nIgunns rogIns onrIcns do nvorIgun-
cIon do Ios hochos doI cnso. Infro oIIns osfn Ins
quo oxIIcnnos on Ios unfos sIguIonfos.
4. Anolicor lo prueIo que ,o exieIe
l
II rInor nso n ronIIznr
2
so cunIo con In ruo-
bn rooxIsfonfo y cuI nroco sor sogun oIIn In
ronIIdnd, sIn oIvIdnr on su cnso oI oxodIonfo nd-
nInIsfrnfIvo; oI nnIIsIs nInucIoso do In fofnII-
dnd do In ruobn docunonfnI os IndIsonsnbIo y
dobo hncorso fnnfo IndIvIdunInonfo nrn cndn
docunonfo cono buscnndo Ins corroIncIonos doI
conjunfo do oIIos.
3.3
Inrn un nnIIsIs dofnIIndo do In oxorIoncIn conun on oI
nnIIsIs do un cnso, vor III! y II!CMA, op. ciI., . 94 n 98.
4.l
SoguInos In ufII cInsIfIcncIon do III! y II!CMA, op.
ciI., . 34 y ss.
4.2
Vor nuosfro IIbro 1l neIoJo en JerecIo, op. ciI., cn. I.
INTRODUCCION AL DERECHO
III - l0
ConvIono hncor un IIsfndo
3
do Ios hochos quo
conoconos y do Ins ruobns quo do oIIos fono-
nos, ndvorfIr cuIos son Ins Ingunns do Infornn-
cIon y Ins fnIoncIns do ruobn y cononznr n co-
rroIncIonnr Ios dIvorsos nsocfos fcfIcos nrn vo-
rIfIcnr sI nnrocon dIscronncIns onfro oIIos.
In osfn rInorn ofnn dobo fnnbIon ovnIunr-
so oI odor do convIccIon do Ins ruobns rooxIs-
fonfos, oI grndo do crodIbIIIdnd do Ios fosfIgos, do
confInbIIIdnd do Ins orIcIns o Infornos quo oxIs-
fnn, In vorosInIIIfud do In docunonfncIon, sIn dnr
nndn or cIorfo nI nndn or suuosfo:
4
ns do
unn voz unn oscrIfurn ubIIcn o un Insfrunonfo
ubIIco quo udIorn dnr Ionn fo do sus fornns
oxfrnsocns o do su confonIdo,
5
odr sor rodnr-
guIdo do fnIso.
6
o sor sufIcIonfo con Inforrognr n In nrfo y
fonnr nofn do su vorsIon do Ios hochos, Inforro-
gndoIn nrn nnIInr In InfornncIon y vorIfIcnr
su vorosInIIIfud; no soIo hnbr quo nnnIIznr cuI-
4.3
III! y II!CMA, op. ciI., . 40, roonon on ronIIdnd cInco
IIsfndos do hochos conforno oI cnrcfor do In ruobn quo sus-
fonfn cndn uno do oIIos: un IIsfndo confrnI fofnIIzndor, dos IIsfn-
dos do ruobns concrofns corrosondIonfos n cndn unn do Ins
nrfos, dos IIsfndos do ruobns ofoncInIos conIononfnrIns do
cndn unn do oIIns.
4.4
Sobro fodo Io rocodonfo nos ronIfInos n III! y II!C-
MA, op. ciI., cns. I n VIII.
4.5
Inrn dosIIndnr cuI os oI ofocfo robnforIo on cunnfo nI
fondo y In fornn nos ronIfInos n nuosfro f. 3, 1l ocIo oJni-
nieIroIito, Iuonos AIros, IA, 2000, 5" od., cn. VII.
4.6
Iuos no os oxfrnno quo so conofnn grnvos dosIIcos
docunonfnIos, ronrnnndo oxodIonfos do nnnorn nrfIfIcInI,
dofrnyondoIos Iozns docunonfnIos, ofc.
III - ll
EL CASO EN DERECHO
dndosnnonfo In docunonfncIon quo norfn; hn-
br quo nccodor nI oxodIonfo ndnInIsfrnfIvo con-
Iofo sI oI oxIsfo, consuIfnr Ios IIbros do conorcIo
do In nrfo
?
sI oIIo os orfInonfo n In cuosfIon,
vIsIfnr oI Iugnr do Ios hochos sI nIgo fIono quo vor
con oI robIonn,
8
consuIfnr n Ios focnIcos o oxor-
fos
9
quo conozcnn Ios nsocfos no jurdIcos doI
nsunfo, dIscufIr con oIIos Ios hochos doI cnso fnn-
fo nrn dofornInnr sI uno onfondIo bIon cono
nrn nsogurnrso do quo oIIos Io oxonon ndocun-
dnnonfo. As cono oI nbogndo quo fIono quo hn-
cor o dofondor un juIcIo do nnIn rnxIs nodIcn
dobo conrondor Ios rudInonfos doI robIonn no-
dIco quo dIo Iugnr nI IoIfo, ns fnnbIon dobon
conocorso Ios rudInonfos focnIcos o do hocho do
cunIquIor robIonn ndnInIsfrnfIvo quo uno hnyn
do oncnrnr.
Ior cIorfo, oxIsfon IInIfncIonos nnforInIos do
fIono so vonco un Inzo nrn rocurrIr, hny
quo confosfnr unn donnndn, hny quo dIcfnr son-
4.?
O roquorIr nI cIIonfo In roduccIon do un Inforno sus-
crIfo or un confndor oxforno n In onrosn, corfIfIcndo on
cunnfo n su confonIdo or Ios nudIforos y sIndIcnfurn do In
onrosn, conforno n Ins rogIns usunInonfo nIIcndns on In
nnforIn y corfIfIcndo on cunnfo n In nufonfIcIdnd do Ins fIr-
nns or oI Consojo IrofosIonnI orfInonfo.
4.8
SI so frnfn do nIgo oxIsfonfo fsIcnnonfo on nIgun Iugnr,
conocorIo, terlo pereonolnenIe, fofogrnfInrIo, nodIrIo, ofc. y
obfonor on sunn fodn In InfornncIon cunnfIfnfIvn y cunIIfnfI-
vn quo son orfInonfo sobro dIcho susfrnfo nnforInI.
4.9
Y on su cnso, nI IgunI quo on oI unfo nnforIor, hncor
roducIr Infornos focnIcos oxfornos, dobIdnnonfo rosnIdn-
dos y corfIfIcndos n fIn do susfonfnr su vorosInIIIfud y uIfo-
rIor fuorzn do convIccIon.
INTRODUCCION AL DERECHO
III - l2
foncIn y cosfo, nnon do In no sIonro rodIs-
osIcIon doI Inforosndo, o osIbIIIdnd nnforInI do
hncorIo, oro oI nbogndo dobo snbor nI nonos y
hncorIo conocor on su cnso, cuIos son Ins condI-
cIonos ofInns do InfornncIon y ruobn condu-
confos nI nojor rosuIfndo osIbIo. Iuogo voronos
cono so frnsIndn osfo robIonn n funcIonnrIos y
nngIsfrndos.
o dobo fonorso n In ruobn obfonIdn sobro-
nbundnnfononfo,
l0
uos Iuogo vondr In cnn-
cIdnd do snfosIs y do focnIIzncIon doI rofosIo-
nnI; oro n In Invorsn, In ruobn obfonIdn do no-
nos uodo InIIcnr In ordIdn doI cnso, cunndo
ns ndoInnfo In confrnnrfo ovonfunInonfo In
doscubrn y In norfo nI oxodIonfo, sI oIIn IIogn n
sor ndvorsn y susfnncInI.
SI oI rofosIonnI conoco osn ruobn n fIono,
uodo ndvorfIr => EEJE n su cIIonfo quo no Io
nsIsfo oI dorocho y ordor oI cnso y ovIfnrso ns
oI dIsgusfo y nrcInI doscrodIfo do ordor un IoI-
fo or dofIcIonfo conocInIonfo do Ios hochos do
su roIo cnso, orjudIcnndo su unIco cnIfnI, quo
os su rosfIgIo. IorjudIcnr n un cIIonfo quo or-
dor oI IoIfo Iuogo, or cuIn doI nbogndo, os In
nojor fornn do nufoInnoInrso on In rofosIon.
Con osfos rInoros oIononfos do juIcIo so nro-
xInn oI nononfo do dofornInnr sI oI cnso fIono
hnsfn nII susfonfo fcfIco sufIcIonfo on In ron-
IIdnd, no soIo on Ios noIos y ruobn docunon-
fnI rooxIsfonfo, sI oI fIn orsoguIdo o conjofu-
4.l0
A nonos quo so hngn IncurrIr on gnsfos quo nrozcnn
dosnodIdos o IrroIovnnfos.
III - l3
EL CASO EN DERECHO
rnbIo os congruonfo y roorcIonndo con Ios ho-
chos quo Io susfonfnn.
5. Lo prueIo oJicionol o proJucir
5.l. Loe oIogoJoe
1ornInndn In ofnn nnforIor, oI nbogndo conIonzn
yn n fornnrso nIgunns hIofosIs sobro osIbIos
oncundros o soIucIonos doI cnso y oIIo Io IIovnr
nocosnrInnonfo n ovnIunr sI In ruobn do In cunI
dIsono os sufIcIonfo nrn sosfonor nIgunn o nI-
gunns do oIIns, o sI dobo on cnnbIo InngInnr ofrns
ruobns n roducIr nrn susfonfnrIns sI oIIo os
osIbIo, o nrn InvnIIdnrIns sI no rosuIfnn sufI-
cIonfos. In ofrns nInbrns, quo ruobn os noco-
snrIn nrn sosfonor In nrgunonfncIon.
AII dobo fnnbIon cononznr sorInnonfo n con-
sIdornr Ins osIbIos rofufncIonos n In hIofosIs InI-
cInI quo concIbn, o InngInnr cuIos uodon sor
Ios nodIos do ruobn quo uodnn susfonfnr osn
rofufncIon: on nInbrns do IOIII!, no so frnfn
soInnonfo do buscnr Ins rofufncIonos y no dofon-
dor dognfIcnnonfo unn foorn, sIno nun ns,
do sor ornnnonfononfo nufocrfIco y crfIco do
In nufocrfIcn.
l
Isfn ofnn os rovIn n In InIcIncIon doI nsunfo:
do Io confrnrIo so Incurro on oI rIosgo do ofocfunr
un dofornInndo InnfonnIonfo do In cuosfIon quo
cnIgn or su bnso con In uIforIor roduccIon do
ruobn on confrnrIo quo ronIIzn In confrnnrfo o
ovonfunInonfo oI frIbunnI.
5.l
MIIII!, Popper SelecIione, op. ciI., . l26.
INTRODUCCION AL DERECHO
III - l4
!nn docIsIon rosonsnbIo, or Io fnnfo, dobo
IncIuIr osfn ofnn InfornodIn. In InsfruccIon doI
rocoso onIozn uos fonrnnnnonfo, con In
roduccIon rIvndn do In ruobn or oI nbogndo,
nnfos do InIcInr In confrovorsIn o nI nonos on sus
rInorns ofnns.
5.2. Loe funcionorioe o nogieIroJoe
SI so frnfn do un funcIonnrIo quo dobo dIcfnnI-
nnr o docIdIr un oxodIonfo, In sIfuncIon os nu-
IoIie nuIonJie In nIsnn: oI rIncIIo jurdIco quo
rIgo oI rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo os oI do In
ofIcInIIdnd, Io quo suono no soInnonfo In In-
uIsIon do ofIcIo, sIno fnnbIon In InsfruccIon do
ofIcIo. In cnrgn do In ruobn rocno ns sobro In
ndnInIsfrncIon y sI In ruobn yn norfndn nI ox-
odIonfo no snfIsfnco nI funcIonnrIo, Io corroson-
do roducIr o hncor roducIr Ios Infornos, dIcf-
nonos, orIcIns, ofc., quo n su juIcIo rosuIfon no-
cosnrIos nrn IIognr n In vordnd nnforInI.
2
In oI cnso do Ios nngIsfrndos, usunInonfo oI
frnbnjo robnforIo do Ios nbogndos do nnbns nr-
fos, ns oI oxodIonfo ndnInIsfrnfIvo on su cnso,
hn ornIfIdo nvnnznr bnsfnnfo on In dofornInn-
cIon do Ios hochos. Ioro fnnbIon uodo y dobo oI
juzgndor dIcfnr nodIdns nrn nojor rovoor, uos
no uodo n concIoncIn dIcfnr un ronuncInnIon-
fo conforno n dorocho sI n su juIcIo Ios oIononfos
5.2
IxIIcnnos fnIos rIncIIos on nuosfro TroIoJo Je Jere-
cIo oJninieIroIito, f. 2, Lo Jefeneo Jel ueuorio , Jel oJni-
nieIroJo, Iuonos AIros, IA, 2000, 4" od., cn. I.
III - l5
EL CASO EN DERECHO
robnforIos obrnnfos on nufos Io brIndnn un In-
sufIcIonfo o dofIcIonfo conocInIonfo do Ios hochos.
IIIo os ns on buonos rIncIIos
3
y oxIsfon on
nuosfro ns cnsos on quo In Corfo Suronn nIs-
nn hn dIsuosfo Inorfnnfos nodIdns do ruo-
bn.
4
Hny fnnbIon rnzonos nnforInIos quo uodon
on ocnsIonos IIovnr n oIIo: on oI juIcIo ordInnrIo
Ios hochos uodon hnbor vnrIndo con oI frnns-
curso doI fIono
5
y on oI nnnro In nnfurnIozn
sunnrsInn doI rocodInIonfo uodo hnbor ro-
ducIdo unn onIsIon robnforIn n juIcIo doI quo
dobo docIdIr quo no so uodn nornInonfo sos-
Inynr dIcIondo quo In cuosfIon corrosondo n un
juIcIo ordInnrIo.
6
Is cIorfo quo ns do unn voz oI frIbunnI so
rogunfnr sI dobo dojnr cnor oI nnnfo do juoz
y nsunIr In fogn do nbogndo
?
y fnnbIon Io os
quo cndn InsfnncIn sucosIvn os ns ronuonfo quo
5.3
I. oj. on IrnncIn COISO, JIA-IHIIIIII, L`office Ju juge eI
lo preute Jone le conIenIieux oJninieIroIif, Inrs, ICJ,
l9?0, quo dodIcn fodn unn nrfo do su IIbro n In busquodn do
ruobns ofocfundn or oI juoz, . 9? y ss.
5.4
I. oj. Soguir , DiI, Iolloe, 302: l284, nno l980.
5.5
As on oI cnso Cine Colloo, quo nnnIIznnos on DerecIoe
Hunonoe, Iuonos AIros, IA, l998, 3" od.; oI orror do no vor
In ronIIdnd, cogndo or In onofIvIdnd do un dorocho n In
cuIfurn: oI frIbunnI onIfIo nnnIIznr sI hubo o no un cnnbIo
on In nIogndn sIfuncIon fcfIcn onfro oI nononfo on quo In
Ioy so dIcfo y oI nononfo on quo In Corfo In docInrn consfIfu-
cIonnI.
5.6
Cnso fIco, sI osf on juogo unn vIdn: Iolloe, 302: l284,
l980, Soguir y DiI.
5.?
IO! IIC, TIe Due Proceee of Lou, Iondros, Iuffor-
vorfhs, l980, . 6l.
INTRODUCCION AL DERECHO
III - l6
In nnforIor n ronIIznr nuovns nvorIguncIonos o
dofornInncIonos do hocho.
Ioro nnfo In dIsyunfIvn do fnIInr sIn sufIcIonfo
ruobn, u ordonnr do ofIcIo In roduccIon do In
ruobn quo oI juzgndor osfIno nocosnrIn, no n-
rocIorn quo uodn oxIsfIr ocIon nIgunn: Io con-
frnrIo, ns fongn nnronfo susfonfo on Ins rogIns
do nuosfro dorocho rocosnI fornnI, no Ins fon-
dr on Ins rogIns susfnncInIos doI dobIdo rocoso
consfIfucIonnI.
5.3. OIeertocionee conunee
In bnso n In osfrnfogIn robnforIn quo rosuoIvn
on In ofnn nnforIor, oI nbogndo
8
nsnr n unn
ofnn do InvosfIgncIon:
9
onfrovIsfns con focnIcos,
rofosIonnIos doondIonfos doI roIo cIIonfo on
su cnso, nuovns busquodns do docunonfncIon
quo so suono uodn oxIsfIr, ronrncIon nnfIcI-
ndn do InforrognforIos do fosfIgos, unfos do o-
rIcIn, ofc.
l0
o so nos oscnn quo nuchn do osfn ncfIvIdnd
robnforIn Ios rofosIonnIos n vocos In dojnn n-
rn oI juIcIo nIsno: sIn onbnrgo, oI cosfo do unn
orIcIn os nonor sI so In roduco on fornn rovIn
n In ofnn judIcInI, Ios unfos do orIcIn so ro-
5.8
Y, fnI cono Io oxIIcnnos, oI ndnInIsfrndor o oI nngIs-
frndo, cndn uno do nnnorn docrocIonfo.
5.9
InvosfIgncIon doI roIo nbogndo, o n cnrgo do oxorfos
confrnfndos nI ofocfo: III! y II!CMA, op. ciI., . l6l y ss.,
2ll y ss., 2l8 n 220 y 3l? y ss.
5.l0
Sobro fodo oIIo nos ronIfInos nuovnnonfo n III! y
II!CMA, op. ciI., cns. ll n l?.
III - l?
EL CASO EN DERECHO
nrnn con ns ofIcncIn y oorfunn coInborncIon
doI cIIonfo, ofc. Sobro fodo, so uodo do fnI nodo
Innfonr do nodo ns soguro y ofIcnz oI oncun-
drnnIonfo nornnfIvo y jurdIco doI robIonn.
In nuosfrn oInIon, uos, os roforIbIo ndo-
Innfnrso n concobIr y roducIr, rInoro rIvndn-
nonfo,
ll
In ruobn
l2
ndIcIonnI o confrnrIn
l3
quo ro-
suIfo nocosnrIn.
Con In nnyor InfornncIon y oI nojor Innfon-
nIonfo doI cnso quo rosuIfn do In roduccIon rI-
vndn do In ruobn, corrosondor ns ndoInnfo
norfnr, sI os nocosnrIo, ruobn ndIcIonnI.
A su voz, ns cono os nojor roducIr In ruobn
nnfIcIndnnonfo on fornn rIvndn, onfro ofrns
rnzonos orquo so hnco un nojor frnbnjo robn-
forIo, cnbo fonor rosonfo quo cunnfo ns so fnr-
do on roducIr In ruobn cndn voz sor ns dIf-
cII odor convoncor do In bondnd do In roIn o-
sIcIon.In ofocfo, Ios juocos fIonon on rInorn Ins-
fnncIn unn cIorfn fondoncIn n dnr nIgun vnIor n
In ruobn sorIn roducIdn rovInnonfo on sodo
5.ll
Vor on nuosfro TroIoJo oI f. 4, 1l proceJinienIo oJni-
nieIroIito, Iuonos AIros, IA, 2000, 4" od., cn. VI, l9,
22.8, 26.2 y cn. VII, l0, l0.l, ofc.
5.l2
AnnIIznnos on dIcho f. 4, cn. VI, nIgunos do Ios robIo-
nns quo rosonfnn dIvorsos nodIos do ruobns: Infornos y
ruobn docunonfnI ( l9 n 2l, 23, 26), fosfInonIos ornIos o
oscrIfos ( 22, 24), osIcIonos ( 25), orIcIns ( 26), ofc.
5.l3
o snbonos: soIo odonos ndIvInnr |.] Ioro dononn-
nos cuIdndosn y nusfornnonfo osfns conjofurns o nnfIcIn-
cIonos InngInnfIvns y nudncos, or nodIo do confrnsfncIonos
sIsfonfIcns |.] nuosfro nofodo do InvosfIgncIon no consIs-
fo on dofondorIns nrn donosfrnr quo rnzon fonnnos; sIno
or oI confrnrIo, frnfnnos do dorrIbnrIns (IOIII!, Lo l6gi-
co..., op. ciI., . 259).
INTRODUCCION AL DERECHO
III - l8
rIvndn o ndnInIsfrnfIvn, IncIuso Invocnndo on
nIgunos cnsos un suuosfo cnrcfor do Insfrunon-
fos ubIIcos do Ios oxodIonfos ndnInIsfrnfIvos.
l4
Y n su voz on Ins InsfnncIns suorIoros so ro-
duco unn ncfIfud nnIogn y crocIonfo: Ios frIbu-
nnIos do nIzndn fIonon IncIInncIon n ncofnr In
vorsIon do Ios hochos quo hnn dofornInndo Ios
juocos InforIoros.
l5
o fnI nodo, fodn osforgncIon do In ncfIvIdnd
robnforIn os sIonro rogrosIvnnonfo orjudI-
cInI nrn quIon Incurro on oIIn.
6. Lo oprecioci6n Je lo prueIo
Conforno n Ios rIncIIos nodornos do nrocIn-
cIon do In ruobn, osfo doondo do In confInbIII-
dnd y crodIbIIIdnd o vorosInIIIfud do cndn uno
do Ios oIononfos do ruobn norfndos: oro os In-
orfnnfo nrondor n vnIornr In ruobn dosdo oI
nguIo quo Io hnr In confrnnrfo (onrosn, sIn-
dIcnfo, ofc. o In ndnInIsfrncIon, on oI cnso do In
gosfIon nnfo Ins roIns ronrfIcIonos ubIIcns)
y In jusfIcIn dosuos, sI In cuosfIon IIogn n juIcIo.
In osfo unfo, cono fnI voz on ofros, In oxo-
rIoncIn nrocIorn rosuIfnr InsusfIfuIbIo
l
y dobo
5.l4
Io oxIIcnnos on oI f. 3 do nuosfro TroIoJo, cn. VII.
5.l5
III! y II!CMA, op. ciI., . l34; IIVI, op. ciI., . 5 y sus
roforoncIns. Con. IO! IIC, TIe Due Proceee of Lou,
op. ciI., . 62.
6.l
Io cunI no quIfn quo oxIsfnn fnnbIon oIononfos foorI-
cos obfonIdos n nrfIr do In oxorIoncIn y do ofrns dIscIIInns,
quo nyudnn n vnIornr dofornInndns ruobns. A ffuIo do o-
jonIo, nrn In nrocIncIon do In vorncIdnd do Ios fosfIgos, vor
MI!A Y IIIZ, IMIIIO, Monuol Je peicologio juriJico, Iuonos
AIros, II Afonoo, l980, 6" od., . ll5 n l26.
III - l9
EL CASO EN DERECHO
njusfnrso n Ins cIrcunsfnncIns do fIono y Iugnr,
n Ins orsonns concrofns quo dosononnn, on oI
nononfo do quo so frnfn, Ins funcIonos docIso-
rIns on sodo ndnInIsfrnfIvn o judIcInI.
In osfo uIfIno nsocfo, oI oscrIfo uodo vorso
InfIuoncIndo or Ins cnrncforsfIcns do quIon hn
do docIdIr
2
oro cono oxIsfon sucosIvns Insfnn-
cIns y oI fIono uodo roducIr cnnbIos on In nn-
gIsfrnfurn o In ndnInIsfrncIon, rosuIfn dIfcII oI
nrfo do nrnnr unn nrgunonfncIon quo no con-
frndIgn fronfnInonfo In ncfunI o ofoncInI IdIo-
sIncrncIn do Ios orgnnos do docIsIon.
3
?. Lo nuIoIle Je loe IecIoe , prueIoe
obo nrondorso n roconocor oI cnrcfor dInnI-
co do fodo robIonn y dofornInnr cono oIIo nfoc-
fn oI oncundro y osIbIos soIucIonos doI nIsno n
frnvos doI fIono quo frnnscurrIr dosdo su InI-
cIncIon hnsfn su osIbIo concIusIon:
l
In soIucIon
do fodo cnso jurdIco fIono quo Insorfnrso on oI
fIono y hncorso cnrgo do su frnnscurso.
2
6.2
CA!!I, C6no eeIuJior..., op. ciI., . 49 y ss., 4"), 6"),
l0"), l2") y concordnnfos; . 6l, III; IV on conbInncIon con
oI n. ll) doI II doI nIsno nrf., ofc. Hny nqu nucho nnfo-
rInI nrn In rofIoxIon, quo Ios nbogndos fornndos ronIIznn
cofIdInnnnonfo on su frnbnjo rofosIonnI, nunquo no sIon-
ro Ios nIunnos.
6.3
os ronIfInos n In nofn rocodonfo.
?.l
Isfo fonn Io nnnIIznnos on nuosfro TroIoJo Je Jere-
cIo oJninieIroIito, f. 2, Lo Jefeneo Jel ueuorio , Jel oJni-
nieIroJo, op. ciI., soccIon IV, In rofoccIon do Ios dorochos,
cns. VIII n XIII.
?.2
CA!!I, C6no eeIuJior... op. ciI., . 34, I.
INTRODUCCION AL DERECHO
III - 20
In ofrns nInbrns, dobonos ovIfnr on oI cnso
concobIr nI dorocho cono sIsfonn on quo no hny
rocosos fonornIos, no hny cnusn nI ofocfo, no
hny nsndo nI fufuro.
3
Cnbo osfnr on consocuoncIn sIonro nfonfo n
Ios cnnbIos on Ios hochos quo so roducon n frn-
vos doI fIono,
4
Ios cnnbIos on In orcocIon y
ruobn do oIIos, In InfornncIon ndIcIonnI quo so
roduco, ofc. y ovnIunr sIonro cono nfocfn oIIo
oI cnso.
5
Ioro no soIo uodon rosonfnrso fncforos so-
brovInIonfos quo nodIfIquon:
l") oI suuosfo do hocho InIcInI, sIno quo fnn-
bIon uodon cnnbInr,
2") Ins rogIns nIIcnbIos,
6
3") oI rosuIfndo quo so consIdorn dosonbIo,
?
4") In nuforIdnd docIdonfo,
5") oI onforno jurdIco oIfIco,
6") Ins Idons donInnnfos on In socIodnd o on oI
gobIorno, ofc.
II frnnscurso doI fIono obIIgn ns n un ron-
nIIsIs consfnnfo do fodos Ios fncforos doI cnso.
?.3
COHI, IIIIX S., 1l neIoJo funcionol en el JerecIo, Iuo-
nos AIros, AboIodo-Iorrof, l962, . l22, quIon dosdo Iuogo Io
nfIrnn con crIforIo gonornI.
?.4
!OMIA!I!, MA!JO!II ., Legol ProIlen Solting. Anol,eie,
IeeeorcI onJ WriIing, MInnosofn, Wosf IubIIshIng Connny,
l984, . 328.
?.5
!OMIA!I!, op. ciI., . 329.
?.6
CA!!I, C6no eeIuJior..., op. ciI., . 32 y 33, C. In
ofro sonfIdo dIco IIVI, op. ciI., . l2, quo Ins rogIns cnnbInn
nIonfrns son nIIcndns.
?.?
CA!!I, op. loc. ciI.
III - 2l
EL CASO EN DERECHO
8. Algunoe oepecIoe eepecificoe
Corrosondo IdonfIfIcnr Ios hochos do In ronIIdnd
quo dnn jusfIfIcncIon, nofIvo o cnusn fcfIcn nI
ncfo dIforoncIndoIos do In nofIvncIon doI ncfo o
oxIIcncIon do fnIos hochos oxfornos nI ncfo.
l
Hn
do cuIdnrso no rosfnr unn nfoncIon dosnosurn-
dn n osfn, n unfo fnI quo IIoguo n InodIr In
orcocIon doI objofo nIsno o do In sIfuncIon fc-
fIcn quo Io dn o quIfn susfonfo. In ofrns nIn-
brns, os IndIsonsnbIo quo on oI nnIIsIs do Ios
hochos so orcIbn In ronIIdnd y no soInnonfo oI
foxfo doI docunonfo, frnfndoso do un ncfo os-
crIfo; o Ins nInbrns o cIrcunsfnncIns on quo so Io
oxrosn sI so frnfn do un ncfo vorbnI, o nnbos sI
so suoronon ncfos vorbnIos y oscrIfos.
In ofocfo, oI nnIIsIs doI foxfo dosdo oI unfo
do vIsfn fcfIco conrondo IndIsonsnbIononfo
oI osfudIo do Ios hochos, oxrosndos o no on In
nofIvncIon doI ncfo, do In ronIIdnd oxfornn nI nc-
fo y n In cunI oI nIsno objofIvnnonfo so rofIoro o
roIncIonn Io dIgn o no In nofIvncIon, quo Io
onnnrcn y oncundrn. So frnfn do In ndocundn
orcocIon do In ronIIdnd on In cunI oI ncfo so In-
sorfn, o son, do In cnusn o nofIvo quo oI ncfo
fIono on dIchn ronIIdnd, IndoondIonfononfo do
cuIos sonn sus oxrosIonos do rnzonos, o Invo-
cncIon do nrgunonfos on In nofIvncIon.
Isfo os nbsoIufnnonfo osoncInI nrn onfondor
y nIIcnr oI dorocho: sI uno Ioo Cine Colloo y no
ndvIorfo quo In Corfo no orcIbIo Ios hochos, orrn
8.l
Vor nuosfro TroIoJo..., f. 3, 1l ocIo oJninieIroIito, op.
ciI., cn. X, 6.
INTRODUCCION AL DERECHO
III - 22
oI cnnIno; sI Ioo CIocoIor croyondo quo Ios fun-
dnnonfos oxuosfos son Ios ronIos y no Ios quo
rocogIoron dn n dn fodos Ios dInrIos doI ns, fnn-
bIon so oquIvocn; Io nIsno con MorIur, te.
MoJieon sI dosconoco oI confoxfo oIfIco, no ox-
IIcndo on oI fnIIo y ns sucosIvnnonfo; Io nIsno
vnIo nrn Ioyos, docrofos, sonfoncIns, rogInnon-
fos, ncfos ndnInIsfrnfIvos do cunIquIor osocIo.
QuIon no onfondIo Ios hochos doI cnso, nndn on-
fondor doI dorocho on oI cnso.
8.l. Lo preeunci6n Je legiIiniJoJ , lo prueIo
Hny un orror oIfIco do grnn orsIsfoncIn: In fon-
doncIn n croor cIognnonfo n quIon ojorco oI o-
dor,
2
ubIIco o rIvndo, ocononIco o oIfIco, ho-
nosfo o corrufo.
IIIo os vIIdo no soInnonfo nrn Io oIfIco sIno
fnnbIon nrn Io jurdIco. obo or Io fnnfo ovI-
fnrso oI orror conun do croor quo fodo Io quo In
nuforIdnd cunIquIorn quo oIIn son dIco os cIor-
fo, or oI soIo hocho do quo Io dIgn, confundIondo
onfoncos rosuncIon do IogIfInIdnd
3
con vordnd
IIsn y IInnn, Io quo rosuIfn no soIo IogIcnnonfo
InsosfonIbIo sIno fnnbIon un orror oIfIco sus-
fnncInI on nnforIn do dorocho.
4
8.2
VIono dosdo sIonro. 1nnfo on oI dorocho ronnno cono
confonornonnonfo, oI rIco no dobo rosfnr cnucIon cunn-
do Ido unn nodIdn cnufoInr; oI obro s.
8.3
Vor on nuosfro TroIoJo oI f. 3, op. ciI., cn. V, sogundn
nrfo, 2 n 6.
8.4
In ubIcncIon oIfIcn on In nnforIn os nrquIfocfonIcn. AI
rosocfo vor on osfo nIsno f. l oI cn. III.
III - 23
EL CASO EN DERECHO
8.2. Lo roconoIiliJoJ Je IoJoe loe elenenIoe en
juego
obo fnnbIon nuy osocInInonfo dofornInnrso
In rnzonnbIIIdnd fnnfo doI ncfo cono do Ins nor-
nns on quo oI ncfo so fundn, o quo nIIcn
5
y do
Ios hochos quo Io susfonfnn.
1odo oIIo, sIn IncurrIr on fnIncIns fornnIos o
no fornnIos doI rnzonnnIonfo,
6
dofocfnndo nsI-
nIsno Ins quo so hnynn roducIdo o roduzcnn
on oI docurso do Ins ncfuncIonos.
In fnI sonfIdo, cnbo fnnbIon rocordnr n SA1O
1OMS cunndo onsonnbn quo no so rnzonn con In
fo, nI so fIono fo con In rnzon, nxIonn quo uodo
fnnbIon sor nrnfrnsondo on su nIIcncIon n Ios
nsocfos onofIvos y rncIonnIos quo cndn cnso uo-
dn confonor. II nnnojo rncIonnI do Ins ruobns
do cnrcfor onofIvo os uos uno do Ios roquIsIfos
do un nnIIsIs ofIcnz doI robIonn.
?
8.3. 1nconIror loe nornoe oplicoIlee ol coeo
II nIunno dobo fnnbIon onfronnrso on oncon-
frnr Ins nornns y rIncIIos jurdIcos nIIcnbIos
nI cnso, sonn oIIos:
o) surnnncIonnIos,
8
quo on Ins boIIns nInbrns
do IO! IIC son cndn voz ns cono In nn-
8.5
1. 3, cn. VIII, 8; cn. IX, 8 y 9; cn. X, 6, ofc.
8.6
Vor nIgunns do oIIns on oI f. 3, cn. IX, 9.4.
8.?
Inrn Ins ruobns onofIvns, III! y II!CMA, op. ciI., .
l05 y ss.
8.8
Inrn In dIscusIon do osfo fonn nos ronIfInos nI cn. VI;
nuosfro nrf. In surnnncIonnIIdnd oornfIvn do Ios dorochos
INTRODUCCION AL DERECHO
III - 24
hunnnos on oI dorocho Inforno, LL, l992-I, . l295, roro-
ducIdo on oI cn. III do nuosfro cIfndo IIbro DerecIoe Huno-
noe, op. ciI.
8.9
IO! IIC, TIe Diecipline of Lou, op. ciI., . l8,
quIon ngrogn quo sIn dudn Ins corfos nncIonnIos dobon
soguIr Ios nIsnos rIncIIos quo Ins corfos InfornncIonnIos,
on In nIIcncIon do Ios frnfndos quo confIonon nornns do
dorocho Inforno.
8.l0
ConvIono rocordnr quo oI nrf. ?5 Inc. 22 do In ConsfIfu-
cIon roconoco cono nnIno rnngo coneIiIucionol n Ios frnfn-
dos do dorochos hunnnos, Io nIsno quo oI Inc. 24 n Ios frnfn-
dos do InfogrncIon InfInonnorIcnnos y quo In Corfo IncIuyo
on oIIo In jurIsrudoncIn surnnncIonnI. In rogIn InovIfnbIo-
nonfo so oxnndor.
8.ll
uosfro IIbro Lo oJninieIroci6n porolelo, 1l poroeie-
Ieno juriJico-oJninieIroIito, MndrId, CIvIfns, l982 y 3"
roInrosIon, 200l; L`AnninieIrocione Porollelo. 1l Poroeie-
Ieno GiuriJico-AnninieIroIito, MIIn, CIuffro, l98?. ndn
In consfnnfo nufncIon nornnfIvn, no sIonro os unn fnron
fcII onconfrnr In nornn rogInnonfnrIn nIIcnbIo. Is uno do
Ios robIonns no rosuoIfos do InfornncIon ndnInIsfrnfIvn.
Vor fnnbIon nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f.
l, PorIe generol, Iuonos AIros, IA, 2000, roInrosIon do In
5" od., cn. VII.
8.l2
o fodns nnnorns, dobo fonorso rosonfo In dobIo IInI-
fncIon n In fncuIfnd rogInnonfnrIn quo onorgo do In ConsfI-
fucIon on nnforIn do rogInnonfos doIogndos y do nocosIdnd y
urgoncIn: nrfs. ?6 y 99 Inc. 3.
ron crocIonfo. Ionofrn on Ios osfunrIos y subo or
Ios ros. o uodo sor dofonIdn,
9
I) consfIfucIonnIos,
l0
c) IognIos y or uIfIno
J) rogInnonfnrIns
ll
nIIcnbIos n cndn nsocfo doI
cnso, fonIondo rosonfo quo uno do Ios orroros do
InfornncIon quo uodo conoforso os rocIsnnonfo
oI dosconocInIonfo do nornns ndnInIsfrnfIvns, fnn
nunorosns y cnnbInnfos.
l2
III - 25
EL CASO EN DERECHO
!nn do Ins nnyoros dIfIcuIfndos do In nIIcn-
cIon doI ordonnnIonfo jurdIco ndnInIsfrnfIvo os
nrfIr do Ins nornns y principioe surnnncIonn-
Ios y consfIfucIonnIos y Iuogo Ir subsunIondo on
oIIns Ins nornns do rnngo IogIsInfIvo y rogInnon-
fnrIo con docrocIonfo vnIor nornnfIvo. II no ju-
rIsfn fIondo n InvorfIr oI ordon do jornrqun nor-
nnfIvn y dnr nnyor InorfnncIn nI ns nnIno
rogInnonfo, nunquo confrnvongn Ios rIncIIos
gonornIos doI dorocho, nornns y rIncIIos Iogn-
Ios, consfIfucIonnIos y surnconsfIfucIonnIos, ofc.
II fonn os nnfIguo y no jusfIfIcn dIscusIon jurdI-
cn do nIvoI foorIco sorIo, oro os cofIdInno on In
rcfIcn. As cono so conofon crnonos quo no
sIonro In jusfIcIn IIogn n cnsfIgnr, no os Infro-
cuonfo quo so cunIn unn oquonn rogIn ndnI-
nIsfrnfIvn nbsurdn, Injusfn, nnIIcIosn, IrrncIonnI
y no Ios grnndos rIncIIos doI ordonnnIonfo ju-
rdIco.
9. Loe tioe olIernoIitoe Je conporIonienIo
A confInuncIon, os nocosnrIo InngInnr y rnzonnr
vnrIns vns osIbIos do soIucIon o conorfnnIon-
fo o nbsfoncIon do conorfnnIonfo, conduc-
fn rocosnI judIcInI o oxfrnjudIcInI, nogocIncIon,
ofc., InusIbIos y rnzonnbIos nrn oI cnso, quo no
confrnvongnn dosdo Iuogo oI ordonnnIonfo jur-
dIco nI In ofIcn rofosIonnI y quo n su voz fongnn
fnnbIon vInbIIIdnd rcfIcn dosdo fodo unfo do
vIsfn, on roIncIon n Ios Inforosos on juogo y n In
jusfIcIn objofIvn doI cnso.
INTRODUCCION AL DERECHO
III - 26
AI nIsno fIono, dobo rocordnrso unn voz ns
quo consfIfuyo unn fnIsn quInorn oI onsnr quo
Ios cnsos do dorocho fIonon unn unIcn, nocosn-
rIn, vordndorn y vIIdn soIucIon. o hny cnsos
IgunIos, soInnonfo nrocon sorIo.
As, In hIofosIs do soIucIon quo udo nro-
cor nojor on dofornInndo nononfo, uodo on
dofInIfIvn IIognr n no sorIo or InfInIfns rnzonos:
Inorfocfn nrocIncIon do Ios hochos, InconIofo
conocInIonfo do oIIos, dIfIcuIfndos o frncnsos on
In obfoncIon do In ruobn conduconfo n ncrodI-
fnrIos, In roIn nufncIon do In sIfuncIon fcfIcn,
do Ios Inforosos on juogo, do Ios vnIoros socInIos
nIIcnbIos, IncIuso do Ins nornns IognIos o surn-
nncIonnIos, do In jurIsrudoncIn, ofc.
Ior oIIo, on dorocho nI IgunI quo on cunIquIor
ofrn cIoncIn, In suuosfn soIucIon quo so croo
onconfrnr nI cnso, o In vn do conorfnnIonfo o
conducfn rocosnI quo so rosuoIvo oIogIr y quo
or suuosfo hnbr quo nrguIr y fundnr ndocun-
dn y convInconfononfo, os do fodos nodos sIon-
ro unn hIofosIs o conjofurn, quo Iuogo Ios ho-
chos osforIoros y oI fIono InvnIIdnrn o no.
Is quo In cIoncIn nuncn orsIguo In IIusorIn
nofn do quo sus rosuosfns sonn dofInIfIvns, nI
sIquIorn robnbIos; nnfos bIon |.] In do doscu-
brIr Incosnnfononfo robIonns nuovos, ns ro-
fundos y ns gonornIos y do sujofnr nuosfrns ros-
uosfns (sIonro rovIsIonnIos) n confrnsfncIonos
consfnnfononfo ronovndns y cndn voz ns rIgu-
rosns.
l
9.l
IOIII!, Lo l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIifico, op. ciI.,
. 9.
III - 2?
EL CASO EN DERECHO
In ofIcIon do objofIvIdnd cIonffIcn hnco Ino-
vIfnbIo quo fodo onuncIndo cIonffIco son rovI-
sIonnI nrn sIonro: sIn dudn, cnbo corrobornrIo,
oro fodn corroborncIon os roInfIvn n ofros onun-
cIndos quo son, n su voz, rovIsIonnIos.
2
O, dIcho on Ins nInbrns do M!!OI SMI1H quo
rocuordn CA!OZO, Ins rogIns y rIncIIos no son
soIucIonos fInnIos, sIno hIofosIs do frnbnjo: cndn
nuovo cnso os un oxorInonfo y sI In rogIn quo
nroco nIIcnbIo dn un rosuIfndo Injusfo, oI ro-
suIfndo dobo sor roonsndo.
3
SIn dudn, oI nbogndo quo dobo dnr unn ros-
uosfn n su cIIonfo dobor nI fInnI do su rocoso
nonfnI, o do su fIono, dnr unn oInIon: oI cIIon-
fo quIoro n vocos su oInIon y no sus dudns;
4
n
ns, or cIorfo, do Ins conIofns y nnnIfIcns rn-
zonos y fundnnonfos do su oInIon, quo dobo-
rn Iuogo rosIsfIr o nnoIdnrso nnfo oI IeeI do In
crfIcn.
oI nIsno nodo, oI ndnInIsfrndor o oI juoz o-
drn oxrosnr on In docIsIon Ins dudns quo fon-
gnn, oro nI fInnI doI ncfo do rosoIvor doborn
hncorIo nsorfIvnnonfo, oxonIondo nnfos Ios nr-
gunonfos nocosnrIos nrn susfonfnr fcfIcn y nor-
nnfIvnnonfo su docIsIon.
II nbogndo do In ndnInIsfrncIon odr onvoI-
vor on Iongunjo ofosfnfIvo y dIscrocIonnI Ins con-
9.2
IOIII!, Lo l6gico ..., op. ciI., . 260.
9.3
CA!OZO, op. ciI., . 23; M!!OI SMI1H, JuriepruJence,
CoIunbIn !nIvorsIfy Iross, l909, . 2l. In oI nIsno sonfIdo
CA!OZO rocuordn n !OSCOI IO! y n IOIIOCI: os unn nrocIn-
cIon conun y frndIcIonnI on oI dorocho norfonnorIcnno.
9.4
IO! IIC, TIe Diecipline of Lou, op. ciI., . ?.
INTRODUCCION AL DERECHO
III - 28
9.5
!II ICII!SO, Sone JuriepruJenIiol 1nplicoIione of
1lecIronic DoIo Proceeeing, on In rovIsfn Inv nnd Confon-
ornry IrobIons, op. ciI., . 53 y ss., . 68.
l0.l
O cono dIco CA!OZO, op. ciI., . l6l, osuos do fodo,
hny ocns rogIns: hny rIncInInonfo osfndnros y grndos,
osfo os, grnndos rIncIIos; IO! IIC, TIe Diecipline of
Lou, op. loc. ciI., rofIrIondoso nI dorocho surnnncIonnI.
cIusIonos do su dIcfnnon, oro fnnoco uodo ovI-
fnr consIgnnr cuI os In nIfornnfIvn quo roono
nrn In docIsIon.
Con fodo, osfn nocosIdnd on fodos Ios cnsos Ino-
vIfnbIo do rosoIvor o nconsojnr concrofn y dofInI-
dnnonfo nIgo rnzonndo y fundnnonfndo, quo ox-
roso on fornn ndocundn y sufIcIonfo Ios nrgu-
nonfos do hocho y do dorocho quo Io susfonfnn,
no nIforn quo sIonro Io rosuoIfo o rouosfo os
unn hIofosIs ns, no unn vordnd ofornn.
1nnoco oI hocho do quo Ios dobnfos y dIscu-
sIonos osforIoros n vocos rosfon osocInI nfon-
cIon nI fIo do nrgunonfncIon oxuosfo, o do fun-
dnnonfo jurdIco onIondo, dobo hncor oIvIdnr
quo In roIio do In cuosfIon sIonro osfnr on Ios
hochos y oI nnIIsIs quo do oIIos so hngn. In fnI
sonfIdo, so hn dIcho quo Io quo un juoz hnco os
ns Inorfnnfo quo Io quo dIco quo hnco.
5
l0. 1nexieIencio Je regloe generolee poro
eolucionor coeoe
Ior Io oxuosfo, uodo sor fnnbIon oorfuno ro-
cordnr oI vIojo nforIsno quo nrn In soIucIon do
cnsos In unIcn rogIn os quo no hny nIngunn ro-
gIn
l
y oI nxIonn oorInno do quo uncn so
III - 29
EL CASO EN DERECHO
l0.2
SnIvo, fnI voz, doI donosfrndo orror o In conjofurn
fnIsndn, on su fornInoIogn.
l0.3
IOIII!, Lo l6gico ..., op. ciI., . 26l.
l0.4
IOIII!, Lo l6gico ..., op. loc. ciI.
l0.5
In ofIcIon do objofIvIdnd cIonffIcn hnco InovIfnbIo quo
fodo onuncIndo cIonffIco son protieionol poro eienpre. sIn
dudn, cnbo corrobornrIo, oro fodn corroborncIon os roInfIvn
n ofros onuncIndos quo son, n su voz, rovIsIonnIos: IOIII!,
Lo l6gico..., op. ciI., . 260.
uodo osfnr soguro do nndn.
2
1nI cono yn oxII-
cnnos, no oxIsfon rogIns rovIns do In cunIos do-
ducIr unn soIucIon, nI fnnoco rogIns onrIcns
n nrfIr do Ins cunIos InducIrIn.
Iornfnsonos roofIr quo no so dobo buscnr nI
doIo do In corfIdunbro |...] In ndorncIon do osfo
doIo rorIno In nudncIn do nuosfrns rogunfns
y ono on oIIgro oI rIgor y In InfogrIdnd do nuos-
frns consfnfncIonos. In oInIon oquIvocndn do In
cIoncIn so dofnIIn on su rofonsIon do fonor rn-
zon: uos Io quo hnco nI honbro do cIoncIn no os
su poeeei6n doI conocInIonfo, do In vordnd Irro-
fufnbIo, sIno su inJogoci6n do In vordnd |ronII-
dnd] orsIsfonfo y fonornrInnonfo crfIcn.
3
o so rofondn onfoncos hnIInr In corfozn do
In vordndorn soIucIon IndIscufIbIo do un cnso
do dorocho: Ios quo no osfn dIsuosfos n oxo-
nor sus Idons n In nvonfurn do In rofufncIon no
fonnn nrfo on oI juogo do In cIoncIn.
4
Hny quo nrondor n convIvIr con In IncorfI-
dunbro crondorn, con In nngusfIn do buscnr sIon-
ro unn soIucIon ns jusfn o nojor, quo sor n
su voz sIonro rovIsIonnI.
5
In orsunsIon do
quo In roIn InfnIIbIIIdnd os un nIfo IIovn or
INTRODUCCION AL DERECHO
III - 30
fcIIos ofnns y con nIgo ns do snfIsfnccIon n In
nognfIvn do ndscrIbIr InfnIIbIIIdnd n Ios ofros.
6
!ocuordn CA!OZO quo on sus rInoros nnos
Iuscnbn In corfozn. Isfnbn orInIdo y dosnIon-
fndo cunndo onconfrnbn quo In busquodn do oIIn
orn fufII, oro quo con oI fIono Mo ho roconcI-
IIndo con In IncorfIdunbro, orquo ho crocIdo hns-
fn vorIn cono InovIfnbIo. Ho crocIdo nrn vor quo
oI rocoso on sus ns nIfos nIvoIos no os doscu-
brInIonfo, sIno croncIon y quo Ins dudns o Incor-
fIdunbros, Ins nsIrncIonos y Ios nIodos, son nrfo
doI frnbnjo do In nonfo.
?
I sIquIorn un cnso IgunI nnforIor soIucIo-
nn oI sIguIonfo; no soIo orquo In corroborncIon
no os un vnIor vorIfnfIvo,
8
sIno orquo hnbr or
Io nonos un fIono dIsfInfo, unn orsonn dIfo-
ronfo, un osncIo dIvorso, ofc.
9
o Incurrnnos
uos on oI orror cIonffIco do rofondor InducIr
nrn fufuros cnsos, rogIns gonornIos n nrfIr do
nnforIoros cnsos nrfIcuInros (onIrIsno).
Ior ondo, hny quo Jiferencior cndn cnso do ofro
sonojnnfo o nnIogo quo so hnyn hocho o vIs-
fo rovInnonfo y ovIfnr fnnfo cnor on orroros nn-
forIoros cono on soIucIonos do cnsos rovIos, quo
no os sIno unn vnrInnfo doI nIsno orror nofodo-
IogIco.
l0
l0.6
CA!OZO, op. ciI., . 30.
l0.?
CA!OZO, op. ciI., . l66.
l0.8
IOIII!, Lo l6gico..., op. ciI., . 25?.
l0.9
Inrn docIrIo ofrn voz on Ins nInbrns do CA!OZO, cndn
cnso os un oxorInonfo nuovo: op. ciI., . 23.
l0.l0
In sonfIdo nnIogo CA!!I, C6no eeIuJior... , op. ciI.,
. 53.
III - 3l
EL CASO EN DERECHO
o hny cnsos fIcos; os oI nofodo Io quo do-
bo nrondorso oxorInonfnInonfo, no Ins suuos-
fns soIucIonos y on cndn cnso so dobo buscnr
unn hIofosIs o conjofurn quo son nuovn, cronfI-
vn, InngInnfIvn oro njusfndn n In ronIIdnd doI
cnso y do Ios hochos quo Io sIrvon do cnusn; quo
no son unn norn ndnfncIon do soIucIonos nn-
forIoros on suuosfos sonojnnfos on nnrIoncIn,
oro quo rosuIfnrn sIonro dIforonfos on In nuo-
vn sIfuncIon fcfIcn y or ondo jurdIcn.
Iuogo, sIn dudn, confInun oI rocoso do nro-
xInncIonos sucosIvns on quo nI consfruIr Ios rn-
zonnnIonfos fcfIcos y jurdIcos quo consfIfuIrn
In nofIvncIon o oxIIcncIon do In hIofosIs, so In
rofInn, nodIfIcn, nIforn o susfIfuyo, hnsfn quo IIo-
gn oI nononfo on quo In docIsIon dofInIfIvn os
fonndn on oI sonfIdo do voIcnrIn nI noI, on nI-
gunn do sus sucosIvns vorsIonos do frnbnjo, fIr-
nnrIn y dnrIn n conocor.
AII quodo corrndn unn ofnn do frnbnjo, no
rosuoIfo un robIonn: In cIoncIn Io soguIr dobn-
fIondo sIonro.
ll. 1l Jetenir Jel Iienpo en el coeo. 1l inpuleo
proceeol
Honos rocordndo yn quo Ios hochos y cIrcuns-
fnncIns do un cnso uodon Irso nodIfIcnndo n frn-
vos doI fIono, cono ns fnnbIon Ios Inforosos y
vnIoros on juogo.
Is nocosnrIo or ondo consIdornrIo dInnIcn-
nonfo y on funcIon doI fIono, Io cunI Inono
INTRODUCCION AL DERECHO
III - 32
ll.l
Vor oI f. 4 do nuosfro TroIoJo..., op. ciI., cn. VIII, l.
ll.2
Vor IO! IIC, TIe Diecipline of Lou, op. ciI., . 85.
ll.3
Sobro oI roI crfIco doI doconfo on In nsIsfonnfIcIdnd doI
dorocho vIvIonfo, nos ronIfInos n nuosfrn Teorio generol
Jel JerecIo oJninieIroIito, MndrId, InsfIfufo do IsfudIos do
AdnInIsfrncIon IocnI, l984, . XIV y XV doI roIogo; Dere-
cIoe Iunonoe, op. ciI., cn I, 3.3.
osfInnr no soInnonfo on que fIono
l
so Ionsn
quo ocurrIrn quo cosns, sIno fnnbIon docIdIr c6-
no y quien hnbr do rovoor cunJo oI InuIso
nrn quo so roduzcnn.
SI bIon In foorn jurdIcn n vocos IndIcn In nII-
cncIon doI rIncIIo do In InuIsIon do ofIcIo, In
rcfIcn os on vordnd In InuIsIon dIrocfn or In
gosfIon orsonnI doI nrfIcuInr o Inforosndo.
AI nIsno fIono y no obsfnnfo In oxIsfoncIn
doI rIncIIo do confrndIccIon,

so roduco un dos-
bnInnco quo judIcInInonfo no so doborn on buo-
nos rIncIIos ncofnr; quo cndn nrfo nrguyo su
cnso nnfo oI funcIonnrIo sIn In rosoncIn do In
confrnnrfo y sIn osIbIIIdnd oorfunn do corro-
gIrIn o confrndocIrIn.
2
oI nIsno nodo, oI docurso doI fIono uodo
Ir donosfrnndo quo n osnr doI onfnsIs nrgunon-
fnI uosfo InIcInInonfo on dofornInndos nsoc-
fos, oIIos uodon no rosuIfnr osforIornonfo Ios
ns roIovnnfos o ncfunIos, obIIgnndo onfoncos n
fonor un osrIfu crfIco ornnnonfo
3
y In sufI-
cIonfo ndnfnbIIIdnd nrn rondocunr oI Innfon-
nIonfo doI robIonn. Io cunI, dosdo Iuogo, so uo-
do hncor rIvndnnonfo y on vn ndnInIsfrnfIvn
y nun osfnndo on IIfIgIo, or Ins nogocIncIonos y
ovonfunIos frnnsnccIonos.
III - 33
EL CASO EN DERECHO
obo ns nrondorso n doscubrIr cono so nnn-
IIznn Ios hochos sogun oI nononfo hIsforIco on
quo oI cnso so Innfon, cono so consfruyo un rn-
zonnnIonfo ndocundo n Ios fIonos y sus vnIoros
socInIos, cono so ofocfun un dIscurso hIIvnnndo
y IogIco, cono so roono unn soIucIon convIn-
confo y rnzonnbIo, cono so nrgunonfnn Ios ros
y Ios confrns do Ins dIvorsns nIfornnfIvns quo cn-
dn cnso uodo rosonfnr, fodo oIIo no on un su-
uosfo vnco nfonornI y nosncInI, sIno nI con-
frnrIo ornnnonfononfo bIon confrndo on oI
fIono y on oI osncIo ronI, sIn oorfunIsno oI-
fIco y con osrIfu do jusfIcIn. 1odo oIIo, cInro os-
f, os nucho ns fcII docIrIo quo hncorIo on un
cnso concrofo.
l2. Uno o,uJo neIoJol6gico
In cunIquIor cnso do dorocho oxIsfon unn sorIo
do cuosfIonos jurdIcns quo dobon sor dIIucIdn-
dns or quIon hn do rosoIvorIo. Muchns do oIIns
oI nbogndo onfronndo no nocosIfn n vocos nI sI-
quIorn InnforsoIns, or cunnfo Ins orcIbo nu-
fonfIcnnonfo y on un Insfnnfo. II nbogndo no
fnnIIInrIzndo con In nnforIn, o oI osfudInnfo do
dorocho, uodo on cnnbIo onconfrnr fnI voz nI-
gunn ufIIIdnd on nnnIIznr fnIos nsocfos.
l
o fodos nodos, dobo fonorso rosonfo quo unn
fnI gun nofodoIogIcn dobo sor ndnfndn rogro-
sIvnnonfo or oI osfudInnfo on In nodIdn quo vn
ndquIrIondo dosfrozn on In soIucIon do Ios nsos
l2.l
Inrn un nnyor dosnrroIIo, nuosfro IIbro 1l neIoJo en
JerecIo, op. ciI.
INTRODUCCION AL DERECHO
III - 34
InIcInIos quo oIIn roono. In oI conIonzo doI cur-
so sus oxorIoncIns doborn dosnrroIInr Ins rI-
norns ofnns do In gun y n nrfIr doI sogundo
nos dobor on cnnbIo Irso conconfrnndo on nquo-
IIns quo son fInnInonfo Ins confrnIos nrn rosoI-
vor quo hIofosIs fornuIn nrn oI cnso.
In osfn sogundn y uIfInn ofnn, Iuogo do hn-
bor ndocundnnonfo nnnIIzndo Io nfInonfo n In vn-
IIdoz doI ncfo, fundnnonfnInonfo n su rnzonnbI-
IIdnd fronfo n Ios hochos doI cnso, dorochos quo
nfocfn, ofc., Io ns Inorfnnfo on oI nnIIsIs jur-
dIco os dofornInnr Ins ocIonos osIbIos y Iuogo
oIogIr unn.
l3. Loe opcionee o coneiJeror
Ins rIncInIos ocIonos n consIdornr uodon
ngrunrso onfro Ins sIguIonfos rogunfns quo uno
dobo fornuInrso fronfo nI cnso:
o) cuIos son fodns o nI nonos Ins rIncInIos
vns nIfornnfIvns rnzonnbIos, dosdo Iuogo, no
dIsnrnfndns
l
do conorfnnIonfo jurdIco
2
o
nnforInI, IncIuso do nccIonos u onIsIonos (o son,
no dobo oIvIdnrso In osIbIIIdnd do ronIIznr con-
orfnnIonfos quo ornIfnn nojornr oI oncundro
do Ios hochos quo so nnnIIznn, donfro doI doro-
cho);
l3.l
Iuos os osfn rocIsnnonfo unn do Ins nfIfudos Info-
grndorns o gIobnIIzndorns doI ncfo do croncIon on oI corobro
hunnno, quo Io dIforoncIn do In conufndorn ns sofIsfIcn-
dn.
l3.2
Ior Io quo hnco n Ios rocursos on sodo ndnInIsfrnfIvn y
nI nnnro or norn on sodo judIcInI, nos ronIfInos nI f. 4,
dondo oxIIcnnos Inrgnnonfo osfos nocnnIsnos.
III - 35
EL CASO EN DERECHO
I) y cuIos son fodos Ios nsocfos osIfIvos y
nognfIvos do cndn unn do oIIns.
Icho on ofrns nInbrns, quo fundnnonfos o
rnzonos on ro y on confrn do cndn unn do oIIns
y conjugndos do quo nnnorn, vnn IIovnndo nI n-
bogndo n roforIr o no, rnzonnbIo y fundndnnon-
fo, nIgunn o nIgunns do fnIos vns:
o) onIsIon,
3
I) nogocIncIon,
4
gosfIon, loII,, conorfnnIonfo
nnforInI, ofc.,
5
c) rocurso, rocInno o donuncIn ndnInIsfrnfI-
vn,
6
J) nccIon judIcInI, fonIondo cuIdndo do Infro-
ducIr oI cnso fodornI do nnnorn sufIcIonfo y ndo-
cundn on In rInorn oorfunIdnd rocosnI y nnn-
fonorIo on fornn oxrosn y cInrn on cndn unn do
Ins sucosIvns InsfnncIns, cono ns fnnbIon Infro-
ducIr on su cnso In vIoIncIon n dorochos surnnn-
cIonnIos, n fIn do ocurrIr on In oorfunIdnd ro-
l3.3
Hny sIfuncIonos, sIn dudn, on quo In soIucIon os no
hncor nndn; o no hncor nndn quo Inorfo unn vn jurdIcn do
nccIon, rocurso, ofc., sIno un noro conorfnnIonfo quo uo-
do sor nnforInI o hnsfn InfoIocfunI o IncIuso InfrosocfIvo.
l3.4
Vor .oj. IWA!S y WHI1I, ProIlene, IeoJinge onJ Mo-
Ieriole on IIe Lou,er oe o AegoIioIor, Sf. InuI, Wosf IubIIs-
hIng Connny, l9??; WIIIIAMS, Legol AegoIioIione onJ SeII-
lenenI, nIsnn odIforInI, l983.
l3.5
Isfns nIfornnfIvns no dobo dojnr do consIdornrIns oI
nbogndo quo rocIbo oI cnso on consuIfn y do confInunrIns
ovnIunndo n frnvos doI fIono. A vocos, sor In roIn ndnI-
nIsfrncIon quo Io sugorIr nI ndnInIsfrndo unn vn do con-
orfnnIonfo nnforInI quo, nodIfIcnndo In sIfuncIon do ho-
cho, ornIfn oncnrnr In rosoIucIon do In cuosfIon.
l3.6
Inrn sus dIforoncIns vor on oI f. 4 oI cn. III, 2".
INTRODUCCION AL DERECHO
III - 36
cosnI orfInonfo or nnfo Ios orgnnIsnos y frIbu-
nnIos do cnrcfor InfornncIonnI.
!nn voz rosuoIfo oI fIo do conorfnnIonfo
quo so consIdorn roforIbIo y no frnfndoso doI
cnso do un hocho u onIsIon n ronIIznr, cnbo dos-
do Iuogo dosnrroIInrIo n frnvos do In reJocci6n
doI ncfo jurdIco (rocurso, rocInno, donuncIn, nc-
cIon judIcInI, ofc.) quo on su cnso so consIdorn ro-
forIbIo, soIoccIonnndo
?
y grndunndo
8
Ios nrgunon-
fos quo vn n ufIIIznr, sIn oxcIuIr dosdo Iuogo Ios
hochos y nrgunonfos ndvorsos.
9
In ndocundn y
sufIcIonfo fundnnonfncIon, sobro fodo do hocho,
os dosdo Iuogo fnn IndIsonsnbIo cono fnnbIon
Io os In nocosnrIn fundnnonfncIon sufIcIonfo on
dorocho.
SI so oIIgo oI cnnIno do sugorIr vns do onI-
sIon, gosfIon, nogocIncIon
l0
o conorfnnIonfo quo
l3.?
obon nrguIrso Ins cuosfIonos confrnIos. AnIInr on
!OMIA!I!, op. ciI., . 329 y on In nofn sIguIonfo. Io nIsno
vnIo dosdo Iuogo nrn In rodnccIon do docIsIonos ndnInIsfrn-
fIvns o sonfoncIns judIcInIos, on quo oI quo dobo docIdIr con
frocuoncIn onIfo consIgnnr In fofnIIdnd do sus fundnnonfos.
l3.8
Sogun oI snbIo consojo do MO!IIIO, dobo ovIfnrso ngo-
fnr fodos Ios osIbIos nrgunonfos juriJicoe doI fonn, so o-
nn do dIfIcuIfnrIo In fnron docIsorIn n In nuforIdnd ndnInIsfrn-
fIvn o judIcInI: no dobo hncorsoIo dIfcII In fnron do onconfrnr
fundnnonfos nuetoe quo no sonn roofIcIon do Ios doI ofI-
cIonnnfo, on cnso do onconfrnrIo rnzon.
l3.9
!OMIA!I!, op. ciI., . 329. In nnforIn ndnInIsfrnfIvn Ios
Iofrndos suoIon n vocos fnIInr or no coIocnrso nonfnInonfo
on In sIfuncIon doI funcIonnrIo ubIIco y no odor onfoncos
rovor, robnr y nrgunonfnr conforno n Ios rnzonnnIonfos
quo osfo Iuogo nIIcnr on In docIsIon.
l3.l0
Vor .oj. IWA!S y WHI1I, ProIlene, IeoJinge onJ
MoIeriole on IIe Lou,er oe o AegoIioIor, op. ciI.; WIIIIAMS,
Legol AegoIioIione onJ SeIIlenenIe, op. ciI.
III - 3?
EL CASO EN DERECHO
no suonon In InforosIcIon do ronodIos IognIos,
onfoncos dobo nsnrso n In oxIIcncIon doI con-
orfnnIonfo nnforInI, nogocIncIon u onIsIon quo
so roconIondn.
In oI cnso do unn nuforIdnd ndnInIsfrnfIvn o
judIcInI quo dobo docIdIr unn cuosfIon, Ios nsos
son osoncInInonfo Ios nIsnos; dobo fnnbIon o-
vnIunr Ios hochos, ondornr In rnzonnbIIIdnd, so-
osnr Ins vns nIfornnfIvns do soIucIon, oIogIr nI-
gunn, oscrIbIrIn, fundnrIn sufIcIonfo, ndocundn
y convInconfononfo nrn no IncurrIr on un ncfo
nrbIfrnrIo or fnIfn do sufIcIonfo nofIvncIon o sus-
fonfo fcfIco. IncIuso oI fIono uodo n vocos nn-
nojnrIo y do hocho Io nnnojn.
ll
In Io quo so rofIoro n In oIoccIon do unn soIu-
cIon cronfIvn doI cnso y In rodnccIon doI oscrIfo,
nos ronIfInos n Io oxuosfo on 1l neIoJo en Je-
recIo.
l2
In fodo cnso In rInorn rogIn os cInrn:
enpecor n oscrIbIr, nunquo son oI roInfo doI cnso
y In doscrIcIon do sus hochos o frnnscrIcIon do
sus nornns; oco n oco Ironos consfruyondo y
uIIondo In nrgunonfncIon y In rosoIucIon fInn-
Ios. Is In nIIcncIon doI nforIsno chIno do quo un
cnnIno do dIoz nII nIIIns so InIcIn con oI rInor
nso.
l3.ll
os ronIfInos n ProIlenoe Jel conIrol Je lo oJninie-
Iroci6n pIlico en Anerico LoIino, MndrId, CIvIfns, l98l, .
55 n 58.
l3.l2
Op. ciI., cns. VII n XII, . 99 n l9?.
CopiIulo 1V
V/$ $D3RE
L/ PRuE3/ 0E LD$ 0ERE0lD$
l. 1nIroJucci6n
l
Inrn fonor oxIfo on In dofonsn do un dorocho do
nnnorn rovonfIvn o ronrnforIn, rInoro hny
quo robnr Ios hochos quo Io susfonfnn, uos Ins
nornns no so ncfIvnn or s nIsnns:
2
1odo do-
ondo doI nsunfo
3
y son Ios hochos Ios quo hn-
l.l
Vor, on gonornI, CA!!I, CIA!O, C6no eeIuJior , c6no
orgunenIor un coeo, Iuonos AIros, AboIodo-Iorrof, l995; C!I1O
!!A, J!IIO CISA!, Uno tiei6n reolieIo Jel JerecIo, loe juecee ,
loe oIogoJoe, Iuonos AIros, AboIodo-Iorrof, 2000, . l59 y ss.
l.2
III!, AVI A. y II!CMA, IA!I, IocI 1nteeIigoIion. Iron
H,poIIeeie Io Proof, MInnosofn, Wosf IubIIshIng Connny, Sf.
InuI, l984, . 2.
l.3
IO! IIC, TIe Diecipline of Lou, Iondros, Iuffor-
vorfhs, l9?9, . 93 y 9?.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - 2
con nIIcnbIo o InnIIcnbIo unn dofornInndn ro-
gIn susfnnfIvn;
4
oI nIcnnco do unn rogIn y, or
Io fnnfo su sonfIdo, doondo do In dofornInn-
cIon do Ios hochos.
5
Isfos so dofornInnn n frn-
vos do In ruobn. Corrosondo nI frIbunnI vorI-
fIcnr sI oI hocho Inufndo so robo y consfIfuyo
nIgunn do Ins cnusnIos ndnIfIdns or In Ioy nrn
nuforIznr In nodIdn,
6
uos oI confroI do IognII-
dnd suono quo Ios hochos so confIguron y cInsI-
fIquon ndocundnnonfo y Ins snncIonos so njus-
fon n su foxfo;
?
In jusfIcIn do In soIucIon doI
cnso concrofo dorIvn do In dIIucIdncIon vordndo-
rn do Ios hochos y oI dorocho on oI InvoIucrndos.
8
II dorocho osf concobIdo nrn nsogurnr quo hny
ruobn docunonfndn quo roorcIonn unn bnso
rncIonnI o IogIcn nrn In docIsIon |...] (y quo osfn)
os ofocfIvnnonfo un roducfo doI rnzonnnIonfo
n nrfIr do In ruobn. Isfo quIoro docIr ruobn
on oI cnso y on oI confoxfo doI cnso |...] !nn con-
cIusIon bnsndn on |...] ruobn nbsfrncfn uodo
l.4
III! y II!CMA, op. ciI., . 2.
l.5
IIVI, IWA! H., 1nIroJucci6n ol rocononienIo juriJico,
Iuonos AIros, I!IIA, l964, . l0.
l.6
CIod, Lonoe, LL, l23:l49; Arro,o, LL, l0l: 3.
l.?
CSJ, Iolloe. 26?: ??, ?9, Molinelli; GricIener, 262: 6? y
?l, cons. 5 y sus roforoncIns.
l.8
C!AS1AVIO, IIAS, TroIoJo Je lo jurieJicci6n oJninie-
IroIito , eu retiei6n juJiciol, f. I, Iuonos AIros, AcndonIn
ncIonnI do orocho y CIoncIns SocInIos, l989, 2" od., . 3l; on
In . 32 do su l" od. docn: n In jusfIcIn do Ios confIIcfos so IIogn
soIo nrfIondo doI conocInIonfo do In vordnd do Ios hochos;
1AWII, C!IO S., AJninieIroci6n , jueIicio. Alconce Jel conIrol
juJiciol Je lo ocIitiJoJ oJninieIroIito, Iuonos AIros, onI-
nn, l993, . 400.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - 3
sor rncIonnI, oro no os unn docIsIon rncIonnI
on oI cnso doI cunI so frnfn.
9
Is quo ocurro quo
In ronIIdnd os sIonro unn: no uodo sor y no sor
nI nIsno fIono o sor sInuIfnonnonfo do unn
nnnorn y do ofrn |.] In ronIIdnd cono fnI, sI so
hn roducIdo oI hocho o no so hn roducIdo, osfo
yn no uodo sor objofo do unn fncuIfnd dIscrocIo-
nnI, orquo no uodo quodnr |IIbrndo] nI nrbI-
frIo, dIscornIr sI un hocho so hn cunIIdo o no
so hn cunIIdo, o dofornInnr quo nIgo hn ocurrI-
do sI ronInonfo no hn sIdo ns. II nIIngro, odo-
nos docIr, no fIono cnbIdn on oI cnno doI oro-
cho.
l0
!n buon frIbunnI Indngn n vocos ox-
hnusfIvnnonfo Ins cIrcunsfnncIns do hocho In-
IIcndns on In cnusn sonofIdn n su docIsIon n-
rn, on funcIon do oso nnIIsIs, rosoIvor sI nodIn-
bn o no on oI concrofo suuosfo osn InndocuncIon
do Ios nodIos rovIsfos on In nornn fnchndn do
InconsfIfucIonnI, con Ios fInos quo orsogun y
quo do oxIsfIr nuforIznrn n sosfonor su irro-
conoIiliJoJ.
ll
Inrn dofornInnr osn ronIIdnd os
nocosnrIo on rInor Iugnr oxnnInnr nuy nfon-
fn y conIofnnonfo oI conjunfo do In docunon-
fncIon; so frnfn doI osfuorzo or hncor hnbInr
l.9
JAIII, IO!IS, JuJiciol ConIrol of AJninieIroIite AcIion,
IIffIo, Irovn nnd Connny, Iosfon-1oronfo, l965, . 60l.
l.l0
CA!CA I I1I!!A, I!A!O, Lo lucIo conIro loe innu-
niJoJee Jel poJer, MndrId, CIvIfns, l9?9, . 3l y 32, quIon
rocuordn su nrf. Lo inIerJicci6n Je lo orIiIrorieJoJ en lo poIee-
IoJ reglonenIorio. Isfn fnnosn frnso os fnnbIon frnnscrIfn
or 1AWII, op. ciI., . 392 y 393.
l.ll
IAIIIA, MIC!II, Leccionee eoIre JerecIoe Iunonoe , go-
ronIioe, Iuonos AIros, AboIodo-Iorrof, l986, . ??.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - 4
Ios noIos sogun In vIojn fornuIn do frnbnjo doI
Consojo do Isfndo frnncos;
l2
os rocIso quo osfn
ruobn so InfIorn do Ins Iozns doI oxodIonfo.
l3
SI oI nocosnrIo rIncIIo do dorocho os quo do-
bo nnnfonorso y nIIcnrso nI nonos unn cIorfn
rncIonnIIdnd donfro do In vIdn;
l4
sI, cono os cIn-
ro, oI quo dobo rosoIvor on rosoncIn do un nsun-
fo, dobo, nnfo fodo, buscnr In soIucIon jusfn, nquo-
IIn quo osfuIn Ins cIrcunsfnncIns nrfIcuInros
do fIono y do Iugnr
l5
y oIIo hn do hncorso n
frnvos do In nnIIfud y nInucIosIdnd do Ins con-
robncIonos;
l6
no quodn sIno oI IndIsonsnbIo cn-
l.l2
CO!MII, M. I, DroiI oJninieIroIif, f. I, Inrs, od.
Ingnorro y Cusfnvo 1hoboI, l840, 5" od., . ll, nofn 3, dosfncn-
bn oI frnbnjo concIonzudo y dofnIIIsfn do Ios nudIforos quo vo-
rIfIcnn, Insfruyon o Infornnn Ios oxodIonfos.
l.l3
II1O!!I!!, M., II confroI do Ios hochos or oI Consojo
do Isfndo frnncos, IAP, n" ?, . 22l.
l.l4
COIIII!C, IIO, Le Coneeil J1IoI juge Ju foiI. 1IuJe
eur l`oJninieIroIion Jee jugee, Inrs, nIIoz, l932, . l92. Vor
fnnbIon !IVI!O, JIA, Lo JieIincIion Ju JroiI eI Ju foiI Jone lo
juriepruJence Ju Coneeil J 1IoI fronoie, on oI IIbro Le IoiI eI
le DroiI. 1IuJee Je Logique JuriJique, IrusoIns, l96l, . l30 y
ss.; II1O!!I!!, op. loc. ciI.
l.l5
Vor !IVI!O, JIA, JuriepruJence eI JocIrine Jone l`eloIo-
roIion Ju JroiI oJninieIroIif, on oI IIbro Pogee Je DocIrine, f. I,
Inrs, ICJ, l980, . ?0; Le Iuron ou Poloie Io,ol ou refle-
xione notee eur le recoure pour excee Ju poutoir, Pogee Je Joc-
Irine, f. II, . 329; Aouteoux propoe nofe J`un Iuron eur le con-
IenIieux oJninieIroIif, Ifudos of ocunonfs, n" 3l, l9?9/l980,
. 2? n 30. !AIIO, J!IIO C., 1nIroJuo oo conIecinenIo juriJi-
co, !o do JnnoIro, Ioronso, l983, . l00 y ss., As cIrcunsfnn-
cIns dn condufn. Is In ronIIdnd socInI quo oI nbogndo dobo
conocor, cono sonnIn C!I1O !!A, op. ciI., . l60 y ss., ns cono
su ronIIdnd ocononIcn, . l68 y ss.
l.l6
II1O!!I!!, op. ciI., . 223.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - 5
nIno do rocodorso n InvosfIgncIonos do hocho
bnsfnnfo doIIcndns,
l?
n rofundns InvosfIgncIo-
nos do hocho.
l8
SA1O 1OMS dosfnco In bnso oxorInonfnI doI
conocInIonfo hunnno y uodo onconfrnrso on
A!IS11IIIS In nIsnn Idon;
l9
IIIII1Z sonnInbn
quo os InngofnbIo oI roorforIo do cnrncforsfI-
cns dofornInnnfos do hochos onrIcos; Ins ro-
Iodndos o rodIcndos quo cnrncforIznn n Ios ob-
jofos do In oxorIoncIn son InfInIfos y or oIIo,
sIondo fInIfn In orcocIon sonsIbIo IncIuso con
fodos Ios nuxIIIos do In cIoncIn sIonro oncon-
frnr quo Ios objofos doI nundo, quo son fono-
rnIos, jnns dosIIognn sus cnrncforsfIcns on for-
nn Ionn y oxhnusfIvn.
20
uncn cnfnnos, uos,
In fofnIIdnd do un hocho; sIonro os unn soIoc-
cIon frufo do cndn uno do nosofros, quo nocosn-
rInnonfo dIforIr or sor InfInIfos Ios dnfos do
In ronIIdnd do In quo hngn ofro.
In oI cnso do Ios nngIsfrndos, usunInonfo oI
frnbnjo robnforIo do Ios nbogndos, ns oI oxo-
dIonfo, hn ornIfIdo nvnnznr on In dofornInn-
cIon do Ios hochos. Ioro fnnbIon uodo y dobo oI
juzgndor dIcfnr nodIdns nrn nojor rovoor, sI
onfIondo quo no uodo n concIoncIn dIcfnr un ro-
nuncInnIonfo conforno n dorocho, sI n su juIcIo
Ios oIononfos robnforIos obrnnfos on nufos Io
l.l?
II1O!!I!!, op. ciI., . 225.
l.l8
II1O!!I!!, op. ciI., . 224.
l.l9
COIIIS1O, I. C., 1l peneonienIo Je SonIo Tone, MoxI-
co, Iondo do CuIfurn IcononIcn, l969, . 25 n 30.
l.20
VI!ICO, !OII!1O J., Lo noIuroleco Jel conocinienIo
juriJico, CCS, l9?3, . l9 n 2l.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - 6
brIndnn un InsufIcIonfo o dofIcIonfo conocInIon-
fo do Ios hochos. IIIo os ns on buonos rIncI-
Ios
2l
y oxIsfon on nuosfro ns cnsos on quo In
Corfo Suronn nIsnn hn dIsuosfo Inorfnn-
fos nodIdns do ruobn.
22
Hny fnnbIon rnzonos
nnforInIos quo uodon on ocnsIonos IIovnr n oIIo.
In ofocfo, on oI juIcIo ordInnrIo cuyn oxfronn
IonfIfud os do ubIIco y noforIo conocInIonfo
Ios hochos uodon hnbor vnrIndo con oI frnns-
curso doI fIono. In oI nnnro In nnfurnIozn su-
nnrsInn doI rocodInIonfo uodo hnbor rodu-
cIdo unn onIsIon robnforIn n juIcIo doI quo
dobo docIdIr quo no so uodn nornInonfo sos-
Inynr dIcIondo quo In cuosfIon corrosondo n un
juIcIo ordInnrIo. A In Invorsn, os cIorfo quo ns
do unn voz oI frIbunnI so rogunfnr sI dobo do-
jnr cnor oI nnnfo do juoz y nsunIr In fogn do
nbogndo
23
y fnnbIon Io os quo cndn InsfnncIn
l.2l
Ior ojonIo on IrnncIn COISO, JIA-IHIIIIII, L`office
Ju juge eI lo preute Jone le conIenIieux oJninieIroIif, Inrs,
ICJ, l9?0, quo dodIcn do su IIbro n In busquodn do ruobns
or oI juoz, . 9? y ss. Con fodo, n vocos Ios jusfIcInbIos rovo-
cnn In frusfrncIon doI frIbunnI; nIgo ns so ndvIorfo on CIod.
CA, SnIn IV, AD1CUA c/ 1AAIGAS, LL, l998-I, 338.
l.22
Ior ojonIo on oI cnso Soguir , DiI, Iolloe, 302: l284,
nno l980.
l.23
IO! IIC, TIe Due Proceee of Lou, Iondros, Iuffor-
vorfhs, l980, . 6l. Vor fnnbIon infro, f. 4, 1l proceJinienIo
oJninieIroIito, op. ciI., cn. VII; A!AZI, !OIA, II ocnso do
Ins foorns sobro In cnrgn do In ruobn, LL, 23-II-2000; IIY!AO,
JO!CI W., ocfrInn do Ins cnrgns robnforIns dInnIcns, LL,
l99l-I, l034; uovos runbos do In docfrInn do Ins cnrgns ro-
bnforIns dInnIcns; Ins cnrgns robnforIns sobrovInIonfos, 1D,
l2-V-99; IO!IZI11I, LL, l99l-A, 995; IISI!, LL, l994-C, 846.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - ?
sucosIvn os ns ronuonfo quo In nnforIor n ronII-
znr nuovns nvorIguncIonos o dofornInncIonos do
hocho. Ios frIbunnIos do nIzndn fIonon or Io
gonornI unn cIorfn IncIInncIon, InsfInfIvn y do
rIncIIo n ncofnr In vorsIon do Ios hochos quo
hnn dofornInndo Ios juocos InforIoros. Confnn
ns on oIIos.
24
In dofInIfIvn so frnfn do unn dIforoncIn on
cunnfo nI nodo y nIcnncos do In orcocIon do In
ronIIdnd n frnvos do In ruobn, con quo un
juoz osfo dIsuosfo n fnIInr. Cunnfo nonos osfo
dIsuosfo n Indngnr sobro Ios hochos, nonos
jornrquIzndn sor In sonfoncIn. Cunnfo ns ro-
fundIco on oI nnIIsIs do Ios hochos y In roduc-
cIon do ruobn, IncIuso do ofIcIo, nojor sorvIcIo
do jusfIcIn rosfnr n In socIodnd. Is on In Indn-
gncIon do Ios hochos dondo so ronIIzn oI ns In-
orfnnfo IeeI do cndn cnso do dorocho.
Cnbo ndons fonor rosonfo Ios cnnbIos on
Ios hochos quo so roducon n frnvos doI fIono,
25
Ios cnnbIos on In orcocIon y ruobn do oIIos, In
InfornncIon ndIcIonnI quo so roduco, ofc. y ovn-
Iunr sIonro cono nfocfn oIIo oI cnso. Ios cnsos
son dInnIcos, cono dInnIcn os In ruobn quo
nos vn nosfrnndo oco n oco nuncn conIo-
fnnonfo In ronIIdnd do Ios hochos. AI rodu-
l.24
III! y II!CMA, op. ciI., . l34; IIVI, op. ciI., . 5 y sus
roforoncIns. Connrnr IO! IIC, TIe Due Proceee of Lou,
op. ciI., . 62.
l.25
!OMIA!I!, MA!JO!II ., Legol ProIlen Solting. Anol,-
eie, IeeeorcI onJ WriIing, MInnosofn, Wosf IubIIshIng Con-
nny, Sf. InuI, l984, . 328; C!I1O !!A, op. ciI., . l39 y ss.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - 8
cIrso nuovn ruobn, vnrn nuosfrn orcocIon do
Ios hochos y or ondo doI cnso nIsno.
Ioro no soIo uodon rosonfnrso fncforos so-
brovInIonfos quo nodIfIquon oI suuosfo do ho-
cho InIcInI, sIno quo fnnbIon uodon cnnbInr
Ins rogIns nIIcnbIos,
26
oI rosuIfndo quo so con-
sIdorn dosonbIo, In nuforIdnd docIdonfo, Ins cIr-
cunsfnncIns quo rodonn oI cnso,
2?
oI onforno jur-
dIco oIfIco,
28
Ins Idons donInnnfos on In socIo-
dnd o on oI gobIorno, Ios funcIonnrIos nIsnos,
29
ofc. Adons, Ins rogIns cnnbInn nIonfrns son
nIIcndns;
30
o son, cnnbIn fnnbIon su sonfIdo
cunndo so In nIIcn, ndquIoro nuovns sIgnIfIcn-
cIonos quo no fuoron onsndns or sus nuforos.
3l
AIgunos fnIIos consIdornn quo Ins sonfoncIns
dobon nfondor n In sIfuncIon oxIsfonfo nI nonon-
fo do In docIsIon,
32
Io quo fornn InofIcIoso su frn-
l.26
CA!!I, CIA!O, C6no eeIuJior , c6no orgunenIor un
coeo. Coneejoe elenenIolee poro oIogoJoe j6tenee, Iuonos AI-
ros, AboIodo-Iorrof, l989, . 32 y 33, C.
l.2?
Son Ins cIrcunsfnncIns do In conducfn: !AIIO, op. loc.
ciI.; rocuordn C!I1O !!A, op. ciI., . l60 y ss., In nocosIdnd do
orcIbIr In ronIIdnd socInI y ocononIcn, . l68 y ss. !n onforno
socInI dIsfInfo uodn dnr Iugnr n In rovnIoncIn do un nofodo
InforrofnfIvo or sobro ofro: op. ciI., . 226.
l.28
Is In ronIIdnd oIfIcn, quo oI nbogndo dobo conocor: C!I1O
!!A, op. ciI., . l?0 y ss.
l.29
!oquIoro In cnncIdnd sIcoIogIcn do orcocIon do ofros:
C!I1O !!A, op. ciI., . l65 y ss.
l.30
IIVI, op. ciI., . l2.
l.3l
!n hornoso ojonIo os In frnso on Ins condIcIonos do su
vIgoncIn, quo so ndvIorfo on GirolJi, LL, l995--462.
l.32
Iolloe: 2l6: l4?; 243: l46; 244: 298; 259: ?6; 26?: 499;
308: l08?.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - 9
fnnIonfo nI cnrocor oI Innfoo do objofo ncfunI;
33
nnforIn oInnbIo sI so In fornuIn do fnI nodo
cono rogIn gonorIcn. !ocordonos quo nrn In so-
IucIon do cnsos In unIcn rogIn os quo no hny nIn-
gunn rogIn
34
y oI nxIonn oorInno do quo
uncn so uodo osfnr soguro do nndn. o so
dobo buscnr nI doIo do In corfIdunbro |...] In
ndorncIon do osfo doIo rorIno In nudncIn do
nuosfrns rogunfns y ono on oIIgro oI rIgor y
In InfogrIdnd do nuosfrns consfnfncIonos. In oI-
nIon oquIvocndn do In cIoncIn so dofnIIn on su
rofonsIon do fonor rnzon: uos Io quo hnco nI
honbro do cIoncIn no os su poeeei6n doI conocI-
nIonfo, do In vordnd IrrofufnbIo, sIno su inJogo-
ci6n do In vordnd orsIsfonfo y fonornrInnonfo
crfIcn.
35
!ocuordn CA!OZO quo on sus rIno-
ros nnos Iuscnbn In corfozn. Isfnbn orInIdo y
dosnIonfndo cunndo onconfrnbn quo In busquo-
dn do oIIn orn fufII, oro quo con oI fIono Mo
ho roconcIIIndo con In IncorfIdunbro, orquo ho
crocIdo hnsfn vorIn cono InovIfnbIo. Ho crocIdo
nrn vor quo oI rocoso on sus ns nIfos nIvoIos
l.33
Iolloe: 23l: 288; 253: 346; 30?: 206l; 3l6: 4?9,
BoIononJec; Cojo ConplenenIorio Je Pretiei6n poro lo AcIi-
tiJoJ DocenIe, 30 do nnyo do l995, cons. 2. o ncfun ns In
Corfo do II.!!. on Ioe t. WoJe, 4l0 !.S. ll3, l9?3.
l.34
O cono dIco oI yn rocordndo CA!OZO, IIJAM ., TIe
AoIure of IIe JuJiciol Proceee, YnIo !nIvorsIfy Iross, ov Hn-
von, roInrosIon l952, . l6l, osuos do fodo, hny ocns ro-
gIns: hny rIncInInonfo osfndnros y grndos, osfo os, grnn-
dos rIncIIos; IO! IIC, TIe Diecipline of Lou, op. ciI.
l.35
IOIII!, IA!I, Lo l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIifico,
MndrId, 1ocnos, l9?3, . 26l.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - l0
no os doscubrInIonfo, sIno croncIon y quo Ins du-
dns o IncorfIdunbros, Ins nsIrncIonos y Ios nIo-
dos, son nrfo doI frnbnjo do In nonfo.
36
2. UniJoJ Je lo prueIo en loe JieIinIoe proceeoe
II rogInon do In ruobn os bsIcnnonfo oI nIs-
no on Ins dIsfInfns rnnns doI dorocho rocosnI;
l
no suoIo hnbor sIno oscnsns nornns do dorocho
rocosnI ndnInIsfrnfIvo quo on nnforIn do ruo-
bn dIsongnn nIgo dIforonfo doI dorocho roco-
snI conun.
2
SIn onbnrgo, In dInnIcn robnforIn
os dIsfInfn, rInoro orquo unn nrfo fundnnon-
fnI do In ruobn osf yn roducIdn o hn do sor
roducIdn on oI rocodInIonfo ndnInIsfrnfIvo
rovIo nI judIcInI y sogundo orquo InforfIoron
l.36
CA!OZO, op. ciI., . l66.
2.l
A In Invorsn do Io quo oxononos on oI foxfo, hny nuforos
y jurIsrudoncIn quo consIdornn quo oxIsfon rIncIIos no soIo
dIsfInfos, sIno hnsfn ouosfos, fnIos cono CAIIOS1!A, Lo con-
Iencioeo-oJninieIroIito, MndrId, l88l, . 629, cIfndo or
COZIIZ II!IZ, ConenIorioe o lo le, Je lo juriepruJencio con-
Iencioeo-oJninieIroIito, CIvIfns, MndrId, l9?8, . 932 y nofn ?.
QuIonos osfuInn unn dIforoncIn osfn sosfonIondo, cono dIco
COZIIZ II!IZ, op. ciI., . 953, oI cnrcfor rovIsor do In jusfI-
cIn, con oI nIcnnco do ronIfIrso n In ruobn roducIdn on sodo
ndnInIsfrnfIvn y IInIfnr In roduccIon on sodo judIcInI; oIIo IIo-
vnrn n unn donogncIon do nccoso n In jusfIcIn, uos do oco
sIrvo ncudIr n oIIn sI no so uodo roducIr ruobn ex noto: or
oIIo oI rIncIIo hn do sor oI do nnIIfud do roduccIon do In
ruobn on sodo judIcInI (op. ciI., . 934 y ss.).
2.2
1nnoco fIgurn In ruobn on Ios nnIIsIs sobro osIbIos
rofornns nI rogInon rocosnI ndnInIsfrnfIvo, . oj on COZIIZ
II!IZ, JIS!S, Lo reforno Je lo legieloci6n proceeol oJninieIro-
Iito, MndrId, CIvIfns, l992.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - ll
on In docIsIon, cono voronos, robIonns quo no
son roIos doI rocoso ordInnrIo.
In fodo cnso, os vIIdn on fodo rocoso nquo-
IIn vordnd sonIfornn do quo Ios juIcIos so gn-
nnn o Iordon on In ruobn. Io quo dofornInn In
soIucIon doI cnso os In orcocIon do Ios hochos
or oI frIbunnI n frnvos do In ruobn y su fuorzn
do convIccIon. In ruobn sIguo sIondo oI unfo
vIfnI; os In yuguInr doI juIcIo, do cunIquIor juIcIo.
3. Creoci6n o oplicoci6n Jel JerecIo. VerJoJ ,
prueIo
Sor ornnnonfo In dIscusIon ncorcn do sI oI juoz
nornnonfo nIIcn oI dorocho o on vordnd fnn-
bIon Io cron. SIn orjuIcIo do quo ndhorInos n In
Idon do quo oI juoz cron oI dorocho, cono nnIno
orquo roconoco y dofornInn Ios hochos, os cInro
quo sI hny quo docIdIr vnrIns soIucIonos jurdI-
cns osIbIos nrn un cnso cunIquIorn, oIIo sor
sIonro doondIonfo do cuI os In sIfuncIon do
hocho n In cunI focn nIIcnrIns. Insfn quo oI juoz
dofornIno quo Ios hochos son A o I nrn quo
nrnIoInnonfo In soIucIon jurdIcn nso do A n
I. Sogun oI frIbunnI roconozcn o dofornIno Ios
hochos do uno u ofro nodo, In soIucIon hn cnn-
bIndo. Isfo os ns on oI dorocho vIvIonfo, on cunI-
quIor fIIosofn o nofodo jurdIco, on cunIquIor sIs-
fonn jurdIco, on cunIquIor ns. SoIo on In onso-
nnnzn so dIco n vocos ofrn cosn.
AdnIfInos n nrfIr do IOIII! quo no oxIsfon
vordndos nbsoIufns nI on Ins cIoncIns fsIcns o nn-
furnIos nI nonos fodnvn on oI dorocho; soIo hny
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - l2
conjofurns, o sI so quIoro vordndos con conIIIns,
rovIsorIns. !nn os In vordnd do In ndnInIs-
frncIon, ofrn In vordnd do Ins nrfos on oI juI-
cIo, ofrn os In vordnd on In sonfoncIn doI frIbu-
nnI on cndn InsfnncIn sucosIvn. Cunndo so ngo-
fon Ins InsfnncIns sor In vordnd In do In uIfI-
nn sonfoncIn Cono dIco CA!CA I I1I!!A, Ios
frIbunnIos suorIoros no fIonon In uIfInn nIn-
brn: In fIono In docfrInn; o cono docnn nnfnno
Ios nnrxIsfns, In hIsforIn; o Ios hIsforIndoros y
sus rovIsIonIsnos: os docIr, nndIo.
In dofInIfIvn, nndIo snbo cuI os In vordnd do
un cnso. SIonro vn n sor unn vordnd rovIsorIn,
l
o ns bIon unn norn conjofurn, buonn o nnIn,
oro conjofurn nI fIn, sujofn sIonro n ovonfunI
donosfrncIon do fnIsodnd. Con Io cunI fnnoco
dobonos oxngornr In crfIcn sobro In ovonfunI In-
corfIdunbro do In docIsIon on nIgun nodo subjo-
fIvn doI frIbunnI;
2
oI quo son Inorfocfn no Io quI-
fn vnIIdoz rovIsorIn cono conjofurn o hIofosIs,
nI Io quIfn In osIbIIIdnd do rosoIvor on fornn
3.l
Quo uodo fonor oI cnrcfor do docIsIon con fuorzn do vor-
bnI IognI quo ono fIn n unn confrovorsIn jurIsdIccIonnI do nodo
IrrovIsIbIo. Ioro sor IrrovIsIbIo on cunnfo docIsIon, no IndIscu-
fIbIo on cunnfo rofoncIon do vordnd, osn cunIIdnd quo no no os
conforIdn n Ios soros hunnnos.
3.2
Sobro Ins rnzonos doI juoz vor C!I1O !!A, op. ciI., .
l35 n l54. Cnbo sonnInr quo In docfrInn rocosnI onfnfIzn Ios
doboros doI juoz do dofornInnr In vordnd jurdIcn objofIvn:
CSJ, OIIhor, LL, l98l-C, 6?; I.V.I., 1D, l?3: 59l; A!AZI,
!OIA, II ocnso do Ins foorns sobro In cnrgn do In ruobn,
LL, 23-II-2000 y sus dons roforoncIns; infro, f. 4, 2000, 4" od.,
cn. VI, n
os.
2 y 3.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - l3
dofInIfIvn, on oI nnrco do In IIfIs, unn cuosfIon
confoncIosn.
4. Lo Jiepeneo Je prueIo
Cnbo fnnbIon rocordnr In dIsfIncIon doI dorocho
rocosnI conun onfro hocho ovIdonfo, hocho u-
bIIco y noforIo y conocInIonfo ofIcInI o conocI-
nIonfo rIvndo do juoz.
Hocho ovIdonfo os nquoIIo quo nndIo odrn
dIscufIr nI Ignornr.
l
Quo hny In nocho y oI dn; oI
soI, Ins osfroIIns, oI cnIondnrIo,
2
oI fIono, In vIdn
y In nuorfo. In ovIdoncIn so jusfIfIcn orquo os
nbsoIufn. Iorquo os IrrovorsIbIo IogIcnnonfo.
Hnsfn orquo no fIono donosfrncIon.
3
o fodns
nnnorns no hn do dnrso un nIcnnco oxfrono nI
concofo do hocho ovIdonfo, uos osfos hochos
ovIdonfos, nunquo no nocosIfnn do ruobn or
nrfo do quIon doson jusfIfIcnrIos, uodon noro-
cor y ncofnr In ruobn doI ndvorsnrIo, orquo
cndn dn oI nvnnco do In cIoncIn vn donosfrnndo
quo hochos quo so fonnn or ovIdonfos, cono
cIorfos ncfIcnnonfo, hnn nsndo n In hIsforIn
do Ins Idons cIonffIcns n rnz do ofrns nuovns.
4
4.l
Isfnnos hnbInndo, cInro osf, do nIgun nononfo dofor-
nInndo on oI fIono y oI osncIo.
4.2
SI1S MIIIO, SA1IACO, Teorio , prcIico Jel proceeo,
voI. III, Iuonos AIros, IJIA, l959, . l03.
4.3
CA!IIII, IO!IZO, II hocho noforIo on oI rocoso
dIsofIvo, LL, 3l: 63l, 64l; 1l IecIo noIorio, Iuonos AIros,
l944.
4.4
IISI!, ISIO!O, Lo prueIo en el proceeo citil, Iuonos AI-
ros, l964, . 45.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - l4
Hocho ubIIco y noforIo os nquoIIo quo fodos
snbon on dofornInndo fIono y Iugnr:
5
quo fnI
orsonn os oI rosIdonfo do In !oubIIcn o oI nI-
cnIdo do In cIudnd. Cono dIco C!ASI, o son,
uos, hochos noforIos nquoIIos quo oI orgnno ju-
rIsdIccIonnI uodn conocor ofIcInInonfo o rIvn-
dnnonfo, sIno nquoIIos quo dIsfrufon do un roco-
nocInIonfo gonornI on oI Iugnr y on oI fIono on
quo oI rocoso so dosnrroIIn;
6
Io noforIo os Io
conocIdo or fodos; ns no Io quo conozcn oI fIfu-
Inr doI orgnno on fornn rIvndn, con un nunoro
nnyor o nonor do orsonns.
?
In ofrns nInbrns,
hocho noforIo os nquoI quo nndIo Io ono on
dudn.
8
II conocInIonfo rIvndo doI juoz os nquoIIo quo
oI juoz snbo, oro no osf on oI oxodIonfo: In
soIucIon cIsIcn os quo no uodo usnr su conocI-
nIonfo rIvndo nrn rosoIvor unn cuosfIon, oro
uodo ordonnr nodIdns nrn nojor rovoor, In-
quIsIforIns o do ofIcIo, nrn InfroducIr nI oxo-
dIonfo bnjo oI confrnIor do Ins nrfos su co-
nocInIonfo rIvndo. o osfo y no do ofro nodo
uodo IIovnrIo n In sonfoncIn.
4.5
Ioro ns Io vnIo nI donnndnnfo donosfrnr oI hocho quo
nfIrnn, nunquo n su juIcIo son noforIo, cono rocuordn ISC!I!!A
SAMII!, op. ciI., . 44.
4.6
C!ASI, JAIMI, ConenIorioe o lo le, Je enjuicionienIo ci-
til, f. II, 2" nrfo, MndrId, l94?, . 380.
4.?
IIIZ II1O y MAIIO, I!ACISCO, 1l proceJinienIo oJni-
nieIroIito, InrcoIonn, Iosch, l960, . 825; HIIIIIIC, I!S1 C.,
KonnenIor cu Jen VeruolIungeterfoIrene GeeeIcen, f. I, VIo-
nn, Mnnzscho VorIng, l953, . 2?4.
4.8
AISIA, H!CO, TroIoJo Ie6rico-prcIico Je JerecIo proce-
eol citil , conerciol, f. III, Iuonos AIros, l956, . 249.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - l5
5. Lo prueIo en loe foculIoJee regloJoe ,
Jiecrecionolee
l
Io quo vonInos dIcIondo os nIIcnbIo on rInor
Iugnr on nnforIn do fncuIfndos rogIndns, orquo
hnbr quo dofornInnr, nnfo Ios dIvorsos suuos-
fos do hocho rovIsfos or In Ioy, sI Io quo so ro-
soIvIo oncundrn on uno u ofro suuosfo, o on nIn-
guno. Isn no os fnnfo unn cuosfIon nornnfIvn o
do InforrofncIon jurdIcn, os fundnnonfnInon-
fo do InforrofncIon do Ios hochos n frnvos do In
ruobn roducIdn.
In Ins fncuIfndos dIscrocIonnIos In ruobn fnn-
bIon dofornInn In soIucIon doI cnso. 1odns Ins
focnIcns do confroI do In dIscrocIonnIIdnd rIn-
cIIos jurdIcos IndofornInndos, hochos dofornI-
nnnfos, buonn fo, dosvIncIon do odor, confInnzn
IogfInn, rIncIIos gonornIos doI dorocho, ro-
orcIonnIIdnd, roIncIon cosfo-bonofIcIo, rnzonn-
bIIIdnd, ofc. so ojorcIfnn n frnvos do In orco-
cIon do Ios hochos quo so ronIIzn y ovnIun n frn-
vos do In ruobn. Isfos rIncIIos son roconocI-
dos cono consfIfucIonnIos or oI rIncIIo doI do-
bIdo rocoso IognI y fnnbIon surnnncIonnIos or
In ConvoncIon AnorIcnnn do orochos Hunnnos
o Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn. Son fnnbIon
surnnncIonnIos on Iuron, on quo In Convon-
cIon Iuroon ornIfo consfruIrIos y Io hn hocho
In jurIsrudoncIn dosdo sus conIonzos.
2
5.l
AnIInr on COIIII!C, op. ciI., cns. VI n X, . l48 y ss.
5.2
In oI 1JI oI cnso HoupIcollonI MuncIen-MiIIe (l99l),
cIfndo on CHI1I, MA!IO I., DiriIIo AJnninieIroIito 1uropeo,
MIIn, CIuffro IdIforo, l999, . 3l?. II rIncIIo do rnzonnbIII-
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - l6
6. Lo JocIrino Je loe ocIoe propioe , lo propio
prueIo en conIro
In nojor fornn do Inforrofnr In conducfn y In
InfoncIon do Ins nrfos, cono fnnbIon In vnIIdoz
do su conorfnnIonfo y Ins consocuoncIns jur-
dIcns quo cnbo nIIcnrIo, os vor Io quo hnn hocho
y dIcho, sus ncfos, sus ncfIfudos: os on Ios hochos
y on Ios noIos, Ios roIos noIos dondo so ro-
fIojnn, or Io gonornI, Ios ncfos roIos cndn uno.
l
Ior Io dons y cono Io fIono sosfonIdo In Corfo
Suronn do JusfIcIn do In ncIon, In docfrInn do
Ios ncfos roIos so onnronfn con oI rIncIIo
do In buonn fo y onfro nnbos consfIfuyon rIncI-
Ios cnrdInnIos do nuosfro ordonnnIonfo jurdI-
co. Hn dIcho ns quo !nn do Ins dorIvncIonos doI
rIncIIo cnrdInnI do In buonn fo os In quo uodo
fornuInrso cono oI dorocho do fodo cIudndnno n
In vorncIdnd njonn y nI conorfnnIonfo IonI y
cohoronfo do Ios ofros, sonn osfos Ios nrfIcuIn-
ros o oI roIo Isfndo. 1l ocIuor conIroJicIorio
quo frnsunfn dosIonIfnd reeulIo JeecolificoJo por
el JerecIo, Io quo hn quodndo Insnndo on
brocnrdos cono oI quo oxrosn tenire conIro
dnd, roorcIonnIIdnd, ndocuncIon do nodIo n fIn, ofc., os unI-
vorsnI y do Inrgn dnfn. Ior oIIo In Corfo Iuroon no vIno sIno n
roIfornr nIgo quo yn osfnbn on Ios dorochos nncIonnIos. Vor .
oj, nrn oI dorocho nIonn y orfuguos, SI!V!IO CO!!IIA, JOSI
MA!II, LegoliJoJe e ouIononio conIroIuol noe conIroIoe oJ-
ninieIroIitoe, CoInbrn, AInodInn, l98?, . 6?0/3 y sus rofo-
roncIns do Ins nofns 490 y ss. n In docfrInn nIonnnn.
6.l
Con. In jurIsrudoncIn quo cIfn IIIIMAOVICH, Teorio Je
lo prueIo , neJioe proIoIorioe, Iuonos AIros, AboIodo-Iorrof,
l996, . 338/40.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - l?
focIun propiun non toleI quo sInfofIznn nsoc-
fos do donsn dInonsIon ofIcn doI rIncIIo do
buonn fo.
2
IgunI rIncIIo hn sIdo dosfncndo or In doc-
frInn;
3
y cono hn dIcho fnnbIon In Corfo, rosuI-
fn nocosnrIo oxIgIr n Ins nrfos un conorfnnIon-
fo cohoronfo, njono n Ios cnnbIos do conducfn or-
judIcInIos y dososfInnr fodn ncfuncIon quo In-
IIquo un obrnr InconnfIbIo con In confInnzn quo
so hn suscIfndo on oI ofro.
4
In docunonfncIon
frocuonfononfo rodofornInn, sIn quo Ins nr-
fos Io sonn sIonro cInrnnonfo nI nononfo quo
Io vnn confornnndo con su nccIon o con su sIIon-
cIo, In soIucIon doI juIcIo:
5
sor Iuogo fnrdo, con
frocuoncIn, quoror rovorfIr Io quo so hn ncfundo,
cnIIndo u onIfIdo on fornn consIsfonfo. Ior oso
oI dorocho ronnno nvIsnbn: VigilonIiIue, eI non
JornienIiIue, juro euIteniunI.
?. Lo prueIo en eeJe juJiciol
IxIsfo un unfo rovIo n In donnndn on quo so
uodon roducIr ruobns: fnnfo ruobns rIvn-
6.2
CSJ, Cio. Acucorero Tucunono, JA, l989-IV, 429.
6.3
MAI!AI, HIC1O!, Lo JocIrino Je loe propioe ocIoe , lo oJ-
ninieIroci6n pIlico, Iuonos AIros, onInn, l988.
6.4
CSJ, YocinienIoe PeIroliferoe Iiecolee c. Protincio Je
CorrienIee , oIro, LL-l992-I, 2l6 y ss., cons. 4 in fine. Isfo
rIncIIo fnnbIon so noncIonn cono confInnzn dobIdn, o gn-
rnnfn do rofoccIon do In confInnzn. Vor eupro, cn. II, nofn
2.l6 .
6.5
Vor fnnbIon IACACO!ZO, C!S1AVO, TroIoJo Je JerecIo oJ-
ninieIroIito, f. II, IInn, Cncofn JurdIcn IdIforos, l99?, 2" od.,
. 34 y ss., dondo rocuordn n A!I MA!!OIS on In frnso sobro
oI noI fodo fIono nIro do vordnd.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - l8
dns o oxfrnjudIcInIos n quo Iuogo nos roforI-
nos, cono FHKA>=I K@E?E=AI FHALE=I nI roco-
so nIsno, Io quo on oI dorocho rocosnI IInnn-
nos nodIdns do ruobn nnfIcIndn. In osfo cnso
oI IIfIgnnfo so rosonfn n In jusfIcIn nnfos do InI-
cInr In donnndn y Ido In roduccIon do dofor-
nInndns ruobns, conforno n Ios suuosfos on
quo oI codIgo Io nuforIzn. !n cnso fIco os cunn-
do oI fufuro IIfIgnnfo Ido oI socuosfro doI oxo-
dIonfo, docunonfncIon, IIbros, ofc. In osfo cnso,
quodnr n crIforIo doI frIbunnI sI oxIsfon o no
rnzonos fundndns nrn oI socuosfro: gonornInon-
fo cunndo so uodo nIognr fundndnnonfo quo so
osfn hncIondo nnnIobrns con oso oxodIonfo quo
vnn n dIsforsIonnr su ronIIdnd o su vordnd. 1nn-
bIon so uodo on oso nononfo rovIo n In do-
nnndn roducIr ofrns nodIdns do ruobn. Hny
nc unn sIfuncIon quo In voronos roofIdn nrn
oI nbogndo quo vn n hncor In donnndn: oncuon-
frn oI oxodIonfo, osfudIn oI fonn, quIoro nrnnr
In donnndn y so dn cuonfn quo con Ios oIononfos
robnforIos quo fIono oI juoz fnI voz no Io do unn
nodIdn cnufoInr; nocosIfn ns oIononfos robn-
forIos.
SI so ono n robnrIos on juIcIo, so Io vn n Ir oI
fIono; onfoncos uodo sor doI cnso roducIr rI-
vndnnonfo In ruobn y sogun oI grndo do convIc-
cIon quo osfn fongn, sogun In crodIbIIIdnd do Ios
oxorfos, fosfIgos, orIfos quo consIgn, vor sI con
fodo oso nquofo do ruobns roducIdns nnfIcI-
ndnnonfo, Iogrn o no consoguIr In nodIdn
cnufoInr.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - l9
Ofrn hIofosIs do ruobn os ncudIr n In jusfI-
cIn onnI nrn InvosfIgnr In conducfn do funcIo-
nnrIos ndnInIsfrnfIvos, o do nrfIcuInros roIn-
cIonndos con In ndnInIsfrncIon ubIIcn on vIr-
fud do concosIonos o rIvIIogIos. Ior osn vn ns
dIfcII, dndns Ins nnyoros oxIgoncIns doI dorocho
onnI nrn IncrInInnr unn conducfn, uodon
ncrodIfnrso hochos quo nunquo no jusfIfIquon
cnIIfIcncIon onnI s uodon ornIfIr robnr cIor-
fos hochos quo dosuos sorvIrn do bnso nrn In
donnndn on ofrn sodo.
8. ProJucci6n pritoJo Je lo prueIo
l
8.l. TeeIinonioe
Cunndo hnyn dIfIcuIfnd do roducIr fonrnnn-
nonfo In ruobn on sodo judIcInI, os orfInonfo
ufIIIznr unn vnrInnfo do Io quo on oI dorocho nor-
fonnorIcnno so dononInn offiJotiIe, quo son do-
cInrncIonos quo ronrn unn orsonn on fornn
unIInfornI y rIvndn y so Incororn cono ruobn
docunonfnI.
ndn InIdo on dorocho, sIonro quo so obro
do buonn fo, odIrIo n un fosfIgo quo oscrIbn su
docInrncIon on unn cnrfn oxrosnndo nquoIIo quo
oI conoco: osn ruobn docunonfnI uodo rofor-
znrso con su ofrocInIonfo cono fosfIgo, nrn quo
so Io IInno nrn quo rnfIfIquo su fIrnn y confonI-
do, rorogunfnrIo, ofc. IIIo no Inorfn fnnoco
ndoInnfnr cuI uodo sor In fuorzn do convIccIon
8.l
Vor nuosfro TroIoJo..., f. 4, 1l proceJinienIo oJninieIro-
Iito, op. ciI., cn. VI, ?, l9.2, 22.?, 22.8, 26.2; cn. VIII, l0.l.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - 20
quo osn ruobn fongn Iuogo on sodo judIcInI; nI
IncIuyo In ronIIzncIon do In ncfIvIdnd robnforIn
bnjo confroI do nnbns nrfos cunndo oIIo os nn-
forInInonfo osIbIo.
8.2. Pericioe
Io nIsno so nIIcn n Ins orIcIns, quo uodon
roducIrso rIvndnnonfo o Incorornrso nI ox-
odIonfo ofrocIondo sInuIfnonnonfo nI orIfo
cono fosfIgo, nrn rnfIfIcnr sus dIchos, sor ro-
rogunfndo, ofc.
9. Loe prueIoe ilegolnenIe oIIeniJoe.
Is fundnnonfnI on oI dorocho ndnInIsfrnfIvo oI
rIncIIo rocosnI do quo son InndnIsIbIos Ins
ruobns IIogfInnnonfo obfonIdns.
l
As unn os-
cuchn foIofonIcn hochn or In ndnInIsfrncIon o
forcoros sIn nuforIzncIon judIcInI,
2
un nIInnn-
nIonfo do donIcIIIo sIn nuforIzncIon judIcInI, o
oxcodIondo In nuforIzncIon judIcInI; roduccIon
do ruobn sIn confrnIor do In confrnnrfo, ofc. Y
so nIIcn fnnbIon on cnsos oxfronos, cono Ins
docInrncIonos obfonIdns bnjo forfurn.
9.l
Vor eupro, nofn 3.l0. AnIInr on nuosfro IIbro 1l proceJi-
nienIo oJninieIroIito, op. ciI., cn. VI, l?, InndnIsIbIIIdnd
do Ins ruobns IIogfInnnonfo ndquIrIdns.
9.2
A su voz, IncIuso In nuforIzncIon judIcInI rocodo con crI-
forIo rosfrIcfIvo: Mille, CCrIn. y Corr., SnIn IV, LL, l99?-C,
4l6; IoJriguec, 1OrnI CrInInnI n 9, LL, l99?-, 6l3; Telloe,
CCnsncIon IonnI, SnIn III, LL, l995-I, 63; Del Bogno, 1OrnI
CrInInnI IodornI, Mnr doI IInfn, DJ, l994-2-453; OIAO, I!IS,
Iscuchns foIofonIcns, JA, son. n 6l63 doI l?-XI-99.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - 2l
Isfo rIncIIo gonornI so oxfIondo n In InndnI-
sIbIIIdnd do Ins ruobns rosorvndns o socrofns.
IIIns hnn oxIsfIdo sIonro on In hIsforIn on rog-
nonos nuforIfnrIos, oro do fnnfo on fnnfo ro-
fondon ronnrocor y os onfoncos nocosnrIo quo
Ios frIbunnIos nnnfongnn fIrno oI rIncIIo do
quo Ins ruobns socrofns son InndnIsIbIos on do-
rocho. II rIncIIo rohIbIdo do In ruobn so-
crofn o rosorvndn Infonfn ronnrocor . oj on Ins
doorfncIonos do orsonns, on quo suoIo hnbor
Infornos do Ios orgnnIsnos do sogurIdnd, quo
or sus roIos nocnnIsnos son n vocos do or
s socrofos. (Infornnnfos, ofc.) Ios frIbunnIos do
fodo oI nundo rosuoIvon quo Ios Infornos socro-
fos no son ndnIsIbIos cono ruobn y or Io fnnfo
no ornIfon oxuIsnr n unn orsonn con oso fun-
dnnonfo.
3
l0. 1l olegoIo infornol
Hny unn rcfIcn rocosnI quo con dIforonfos
nonbros y nnfIcos oxIsfo on nIgunos nsos y osf
rohIbIdo on ofros: on nuosfro orgoI foronso so
Io IInnn oI nIognfo do orojn; on oI dorocho nor-
fonnorIcnno son Ins conunIcncIonos ex porIe quo
osfn rohIbIdns onfro oI nngIsfrndo y uno do
9.3
1l proceJinienIo oJninieIroIito, op. ciI., cn. IV, l?,
Iuodon Invocnrso on In docIsIon Ins Iozns rosorvndns

In
nnforIn onnI eIricIo eeneu In IogIsIncIon ndnIfo oI ngonfo on-
cubIorfo, oro con nIgunos rocnudos y nrn doIIfos do osocInI
frnscondoncIn cono oI frfIco susfnncInI do osfuofncIonfos,
cono oxIIcn IAIACIO, IIO I!IQ!I, Lo prueIo en el proceeo
penol, AboIodo-Iorrof, 2000, . 96 n l04, l6.4.4, Agonfos
oncubIorfos.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - 22
Ios IIfIgnnfos, n unfo fnI do rosuIfnr vIrfunInon-
fo InconcobIbIos.
l
Is nIgo quo rncfIcn on nnyor
grndo y con nnyor IIborfnd oI nbogndo do In nd-
nInIsfrncIon. II hnbIn rIvndnnonfo nI juoz o nI
frIbunnI y Io oxono nIgunn sIfuncIon quo no In-
froduco on In IIfIs cono cuosfIon do hocho y ruo-
bn. Iuodo quo osn sIfuncIon do hocho son Io sufI-
cIonfononfo Inorfnnfo cono nrn quo oI juoz
no uodn ovIfnr fonorIn rosonfo in pecIore nI
nononfo do juzgnr (In dInonsIon rosuuosfn-
rIn, InfornncIonnI, oIfIcn o ocononIcn doI ro-
bIonn, sus roorcusIonos nrn oI gobIorno o In
oInIon ubIIcn, ofc.; on sunn, In jurIsrudoncIn
do Inforosos quo nuosfros frIbunnIos fnnfo usnn
y fnn oco oxIIcIfnn). Cunndo oI frIbunnI Io nd-
nIfo, quo os sIonro, do hocho ndnIfo onfoncos
fnnbIon oI nIognfo ex porIe doI nrfIcuInr. Ioro
oI oso do su nrgunonfncIon no os nI ronofn-
nonfo connrnbIo n In doI Isfndo y oI IndIvIduo
so quodn sIn odor robnfIr nI sIquIorn cono-
cor Io quo In ndnInIsfrncIon hn dIcho nI frIbu-
nnI n osnIdns doI rocoso, doI nrfIcuInr, doI or-
don jurdIco. In dosIgunIdnd o InjusfIcIn doI ro-
coso dovIono InconsfIfucIonnI. Inrn soIucIonnr
osfn dIsforsIon rocosnI no cnbo sIno ncudIr n In
ornIIdnd nI nonos on In fnso do nIognfo fInnI, uos
ornIIdnd InIIcn no soIo InnodIncIon o IgunIdnd
onfro Ins nrfos, sIno fnnbIon ubIIcIdnd y con-
froI socInI: quo In socIodnd uodn vor on bnso n
quo ruobns oI frIbunnI rosuoIvo quo cosns.
l0.l
Vor Ins roforoncIns doI cn. XVI, l2, nofn l2.2. Vor fnn-
bIon 1l neIoJo en JerecIo, MndrId, CIvIfns, l988, 4"
roInrosIon, 200l, . 233.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - 23
ll. PrueIoe que Iocen o lo pritociJoJ Je lo
pereono
Ms conIojo os Io nfInonfo n Ins ruobns quo so
rofIoron n In rIvncIdnd do Ins orsonns, . oj su
snIud. IIIo gonornInonfo so consIdorn nnnrn-
do on oI rIncIIo do rIvncIdnd. In Ios frIbunn-
Ios ndnInIsfrnfIvos InfornncIonnIos on nIgunn
ocnsIon so ufIIIzn oI crIforIo do roquorIr osfo fIo
do InfornncIon nrn ufIIIznrIn in conero, sIn In-
corornrIn nocosnrInnonfo nI oxodIonfo.
l
1nn-
bIon so ndnIfo on IrnncIn quo oI frIbunnI uodo
roquorIr dnr nI roquIronfo In InfornncIon ncorcn
do su snIud y quodn IIbrndo n oI sI In sonofo o no
nI frIbunnI.
2
In In cnrrorn oIIcInI y nIIIfnr In
snIud os bsIcn on Ios nsconsos y rofIros. Is fro-
cuonfo onconfrnr fnIIos quo nnnIIznn In rnzonn-
bIIIdnd do Ins consfnncIns nodIcns nI ofocfo. In
osfos y ofros cnsos nrocIorn quo oI quo so on-
cuonfrn on fnI condIcIon no fIono ns ronodIo
quo rosIgnnr su rIvncIdnd nodIcn nrn odor
nccodor nI juzgnnIonfo. o os unn soIucIon sn-
fIsfncforIn oro no fIono ofrn snIIdn quo In ubII-
cncIon doI fnIIo con InIcInIos y no con oI nonbro y
noIIIdo conIofo
3
(unn rocnucIon quo n vocos
ll.l
As, oI 1rIbunnI AdnInIsfrnfIvo doI II. Vor nuosfro
TroIoJo..., op. ciI., f. 2, cn. XVI.
ll.2
CHAI!S, !II, DroiI Ju conIenIieux oJninieIroIif, 4" od.,
MonfchrosfIon, Inrs, l993, . 6l2 y 62l.
ll.3
Ofrn vnrInnfo os In ndofndn or oI 1rIbunnI AdnInIs-
frnfIvo doI IMI, quo nsIgnn n cndn cnso unn sIgIn convoncIonnI
doI osfIIo Mr. A o Ms. I, hncIondo onfoncos dIfcII, o IncIuso
InosIbIo, quo Ios forcoros conozcnn quIonos son Ios ncforos.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - 24
nI sIquIorn In Corfo Suronn hn fonndo).
4
In
Cnnrn fnnbIon hn sncndo fnIIos con nonbro y
noIIIdo do orsonns con SIA, Io quo nrocIorn
unn vIoIncIon doI dorocho n In InfInIdnd on In
IogIsIncIon vIgonfo.
5
II nojornnIonfo do Ins foc-
nIcns do curncIon doI SIA, ns unn nojor fufo-
In confrn In dIscrInInncIon, osfn roorIonfnndo
oI dorocho hncIn rIvIIogInr In InfornncIon y con-
sIguIonfo osIbIIIdnd do curncIon con oI dIngnos-
fIco rocoz, or sobro oI dorocho n In InfInIdnd
doI onforno. Hny on osfo unn consfnnfo doI do-
rocho.
ll.4
IxIsfon ronuncInnIonfos quo nvnInn oxnonos do sIdn
sIn consonfInIonfo, Io cunI rIvIIogIn ofros vnIoros or sobro In
rIvncIdnd. Vor IIMMIIMAJI! I CA!I!CCI, AA, II sIdn on In
jurIsrudoncIn, Iuonos AIros, In Ioy, l999, quIon orIonfn so-
bro Ios rocodonfos: DT, l99?-I, l??9; JA, l99?-V, 329; 1D,
l60: 32?; LL Buenoe Airee, l996-949, ofc. In docfrInn rIvIIo-
gIn In rIvncIdnd, In jurIsrudoncIn no.
ll.5
In Ioy 23.?98, do rovoncIon y Iuchn confrn oI SIA, on
su nrf. 2", dIco quo no so uodo o) Afocfnr In dIgnIdnd do In
orsonn; I) IroducIr cunIquIor ofocfo do nnrgInncIon,
osfIgnnfIzncIon, dogrndncIon o hunIIIncIon; c) Ixcodor oI nnr-
co do Ins oxcocIonos IognIos fnxnfIvns nI socrofo nodIco quo
sIonro so Inforrofnrn on fornn rosfrIcfIvn; J) IncursIonnr
on oI nbIfo do rIvncIdnd do cunIquIor hnbIfnnfo do In ncIon
nrgonfInn; e) IndIvIdunIIznr n Ins orsonns n frnvos do fIchns,
rogIsfros o nInnconnnIonfo do dnfos, Ios cunIos, n fnIos ofoc-
fos, doborn IIovnrso on fornn codIfIcndn. II nrf. 6 dIsono quo
Ios rofosIonnIos quo nsIsfnn n orsonns Infogrnnfos do gru-
os on rIosgo do ndquIrIr oI sndrono do InnunodofIcIoncIn os-
fn obIIgndos n roscrIbIr Ins ruobns dIngnosfIcns ndocundns
nrn In dofoccIon dIrocfn o IndIrocfn do In InfoccIon; oI nrf. 8"
osfnbIoco: Ios rofosIonnIos quo dofocfon oI vIrus do Innuno-
dofIcIoncIn hunnnn (VIH) o osonn rosuncIon fundndn do quo
un IndIvIduo os orfndor, doborn InfornnrIo sobro oI cnrcfor
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - 25
l2. MeJioe Je prueIo
II rIncIIo sIonro os oI do In IIborfnd nrn Ins
nrfos on In oIoccIon do Ios nodos do ruobn, su-
jofo n Ins osIbIIIdndos nnforInIos doI frIbunnI.
l
Ioro hny on oIIo unn grnn IInIfncIon fcfIcn
quo no dInnnn do Ios hochos sIno do In dIscrocIo-
nnIIdnd: uno roono fosfIgos o orIfos y In nd-
nInIsfrncIon no Ios IInnn o dosIgnn hny quo
roducIr ruobn rIvndn; uno Ido nI juoz In
InsoccIon ocuInr o oI roconocInIonfo judIcInI y
no Io ordonn hny quo nconnnnr onIee fofo-
grnfns, vIdoos, ofc. II nrfIcuInr dobo uos ndo-
Innfnrso n roducIr In ruobn quo do nnfonnno
Infuyo quo In ndnInIsfrncIon o oI frIbunnI no or-
donnrn.
l2.l. IoIogrofioe , tiJeo
Cnbo ndnIfIr fodos Ios nodIos do ruobn y don-
fro do oIIos cnbo nonfnr Ins fofogrnfns, quo Ios
nbogndos n vocos no ufIIIznn sufIcIonfononfo. II
snbor vor, eopere teJere, roquIoro In vIsIon dI-
rocfn o IndIrocfn doI objofo.
2
SI no so hnco unn
InsoccIon ocuInr, uodo rosuIfnr Inorfnnfo quo
osfon Ins fofogrnfns o oI vIdoo.
InfocfoconfngIoso doI nIsno, Ios nodIos y fornns do frnnsnI-
fIrIo y su dorocho n rocIbIr nsIsfoncIn ndocundn.
l2.l
COISO, op. ciI., . l66 y ss.
l2.2
CInro quo oI sor hunnno fnnbIon nII so oquIvocn. Ho-
nos vIsfo sonfoncIns do l" InsfnncIn docIdIondo on un sonfIdo
on bnso n quo oI docunonfo rIncInI orn unn fofocoIn y In
cnnrn rovocnndo on bnso n sonnInr quo no orn fofocoIn, sIno
orIgInnI.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - 26
In fofogrnfn fIono unn fuorzn do convIccIon
bnsfnnfo Inorfnnfo, sobro fodo sI son fofogrn-
fns nunorosns, vnrIndns, quo ornIfon nrocInr
nquoIIo quo uno quIoro doscrIbIr. II nbogndo hn
do fonnrso oI frnbnjo do fochnrIns y fIrnnrIns nI
dorso, docInrnndo bnjo jurnnonfo, cono nuxIIInr
do In jusfIcIn, quo hnn sIdo fonndns on oso no-
nonfo y Iugnr. Iuodon fonnrso ns rocnudos
fodnvn y hncorIns nodInnfo un ncfn nofnrInI or
un oscrIbnno ubIIco, or fofogrnfo rofosIonnI y
con fosfIgos, IgunI quo nrn unn grnbncIon foIo-
fonIcn, cnnrn ocuIfn, ofc. Isfos roquIsIfos son
cndn voz ns nocosnrIos n nodIdn quo oI dosn-
rroIIo focnoIogIco ornIfo nodIfIcnr unn fofogrn-
fn con In conufndorn;
3
Io nIsno os nIIcnbIo n
ofros nodIos do nInnconnnIonfo do dnfos quo
Iuogo noncIonnronos. In oI nsndo rocIonfo,
cunndo so Incorornn sufIcIonfos fofogrnfns do
nIgunn cuosfIon dobnfIdn, In rcfIcn os quo oIIn
no suoIo sor cuosfIonndn y n Io suno nsn n sor
unn cuosfIon no roIovnnfo nrn In concIusIon doI
cnso. SI no so norfo In ruobn fofogrfIcn, on-
foncos s, n In Invorsn, uodo IIognr n sor unn
cuosfIon roIovnnfo. Con oI fIono sor IndIson-
snbIo rodonr n osfn ruobn do nnyoros fornnIIs-
nos cono Ios quo oxIIcnnos nnforIornonfo. Io
nIsno os nIIcnbIo nI vIdoo, quo os ndnIsIbIo
l2.3
In fnI sonfIdo vor CII!I1IS, SA1OS, DerecIoe
pereonolieinoe, Iuonos AIros, Asfron, l995, . 656; IrofoccIon
InnodInfn do Ios dnfos rIvndos do In orsonn. Hnbons dnfn
oornfIvo, LL, l995-I, 293 dondo oxIIcn fnnbIon nuchos do
Ios nuovos frucos nrn nIfornr Ingonos, do Io quo rosuIfn In
nocosIdnd oxuosfn on oI foxfo.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - 2?
cono ruobn, oro quo convIono nconnnnr do
unn dosgrnbncIon nrn fncIIIfnr su Iocfurn y ro-
donr IgunInonfo do ofros rocnudos robnforIos.
4
!n unfo dIsfInfo con Ins fofogrnfns y Ios vIdoos
os oI roforonfo n Ios fonndos n dIsfnncIn, sI vIo-
Inn o no In rIvncIdnd do Ins orsonns: sobro osfo
so nIIcn oI rIncIIo do In InndnIsIbIIIdnd do Ins
ruobns IIognInonfo obfonIdns.
l2.2. Iox, Ielex, eIc.
Iuodon sor ndnIfIdos cono ruobn Ios foIox,
fnxos y dons corrosondoncIn onfro Ins nrfos.
SI bIon os nodIo do ruobn ndnIsIbIo soInnonfo
onfro Ins nrfos, oIIo os ns on fnnfo nnbns In
nnnfongnn on rosorvn: sI unn do oIIns hnco u-
bIIcn su corrosondoncIn con ofro, onfoncos In
uodon Invocnr Ios forcoros, orquo hn dojndo do
sor rIvndn; or In nccIon do uno do Ios dos hn
nsndo n sor ubIIcn y quodn un robIonn onfro
Ins nrfos sobro sI unn udo o no hncor ubIIcn
fnI corrosondoncIn rIvndn.
Ios dIskoffos y dIscos rgIdos o C-!OMs,
nenor, eIicle do Ins conufndorns y vIdoogrn-
bndorns o cnnrns do fofo dIgIfnIos, fnnbIon son
ndnIsIbIos cono ruobn. SIn orjuIcIo do fonor
rosonfo unn sIonro osIbIo orIcIn ndvorsn, on
fodo cnso convIono rocnvorso y dosgrnbnr oI fox-
l2.4
Sobro oI vnIor robnforIo doI vIdoo: CIorlin, C1rnb.,
SnIn III, LL, l984-, 40l; DJ, l984-6, l82. Y su conIononfn-
cIon con ncfn nofnrInI, Dioc Je Vitor, Juzg. nc. CIv., n 6?,
LL, l998-C, 88.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - 28
fo o Ingonos y norfnrIos docunonfnInonfo,
rovIn corfIfIcncIon nofnrInI do su nufonfIcIdnd.
Cnbo ndnIfIr fnnbIon oI roconocInIonfo judIcInI,
In InsoccIon ocuInr, nunquo on osfo Ios frIbunn-
Ios son bnsfnnfos rofIconfos n su roduccIon.
5
l2.3. GroIocionee Ielef6nicoe
l2.3.l. Telefonio conn
1nnbIon son ndnIsIbIos Ins grnbncIonos foIofo-
nIcns o orsonnIos, con nIgunns IInIfncIonos. Ins
convorsncIonos foIofonIcns son oquInrnbIos n In
corrosondoncIn. Son rIvndns onfro Ins nrfos;
oro convIono fnnbIon rocordnr quo cunndo uno
oscrIbo os ns cuIdndoso, cunndo uno hnbIn Io
os nonos. II ofro uodo osfnr grnbnndo y os cuos-
fIonnbIo sI unn do Ins nrfos on unn convorsn-
cIon, grnbn Io quo In ofrn dIco; os un unfo oI-
nnbIo.
6
Ioro quo nsn cunndo In orsonn con In
cunI yo hnbIo, no grnbn y usn ubIIcnnonfo In
grnbncIon confrn n Isn InfornncIon nsn nI
donInIo ubIIco, In uodo Invocnr cunIquIorn
cono ruobn
l2.5
SIn dosconocor Ins dIfIcuIfndos rcfIcns quo oIIo roro-
sonfn nrn fodo frIbunnI, no uodo dojnr do oxrosnrso quo In
vorIfIcncIon dIrocfn os unn do Ins nojoros fornns do orcocIon
do In ronIIdnd. Inrn un nnIIsIs do In oxorIoncIn conun on oI
nnIIsIs do un cnso, vor III! y II!CMA, op. ciI., . 9498.
l2.6
In oI rocoso onnI so roquIoro rovIn nuforIzncIon judI-
cInI, oro In rogIn conoco oxcocIonos, cono oxIIcn IAIACIO, Lo
prueIo..., op. ciI., l2.4, InforvoncIon do conunIcncIonos foIo-
fonIcns, . ?2?6.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - 29
l2.3.2. Telefonio celulor , oIroe groIocionee
IxIsfon fnIIos quo nfIrnnn quo In conunIcncIon
or un foIofono coIuInr, nI frnnsnIfIrso or Ins
ondns quo son doI donInIo ubIIco o In IInnndn
bnndn cIudndnnn, no consfIfuyon unn conunIcn-
cIon rIvndn sIno ubIIcn. So oquInrn n unn
frnnsnIsIon rndInI. !nn orsonn quo In fongn sIn-
fonIzndn In uodo grnbnr y usnr cono ruobn.
Ofrn cuosfIon os In grnbncIon do unn convor-
sncIon orsonnI. Isn ruobn, sI bIon os unn grn-
bncIon Ignorndn or oI ofro, suoIo ndnIfIrso cono
vIIdn; no os unn ruobn IIogfInnnonfo obfonI-
dn.
?
Ior Io fnnfo, sI so osf hnbInndo con un fun-
cIonnrIo con un grnbndor oncondIdo on oI boIsI-
IIo, Io quo nquoI dIgn so uodo usnr cono ruo-
bn.
8
In un sunnrIo, sI osfn fonnndo docInrn-
cIon n un fosfIgo y oI sunnrInnfo so nIogn n do-
jnr oxncfn consfnncIn do Io quo oI fosfIgo dIco y
Ins objocIonos no Ins rogIsfrn on oI ncfn, os soncI-
IIo: hny quo IIovnr un grnbndor y Iuogo confroInr
oI foxfo doI sunnrInnfo con In roIn grnbncIon,
cono sI so frnfnrn do unn onfrovIsfn orIodsfI-
cn.
l2.4. OIroe neJioe Je prueIo
o oxIsfo dIsosIcIon quo IInIfo Ios nodIos do
ruobn do quo uodo hncorso uso. Iuodon on-
l2.?
A nonos quo oxIsfn roIncIon do doondoncIn, cnso on oI
cunI so roquIoro quo no son subrofIcIn.
l2.8
Io nIsno on nnforIn onnI on Io quo so rofIoro n In c-
nnrn ocuIfn do 1V. IAIACIO, op. ciI., . ?6/?.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - 30
Ionrso Ios nccosIbIos n frnvos do focnIcns nnfI-
guns o nodornns: ruobns fonogrfIcns
9
o nng-
nofofonIcns, fofogrfIcns sogun yn vInos,
l0
rndIo-
grfIcns,
ll
ofc. 1nnbIon yn rocordnnos Ios vIojos
flopp, Jiele y Ios dIsquofos rgIdos, dIscos duros
(IorJ Jrite) do conufndorn, dIscos Isor o C-
!OMs, Vs y fodo Io dons quo oI dosnrroIIo
focnoIogIco roduzcn on oI fufuro.
II uso do dnfos do In Infornof cono ruobn
fuvo nI conIonzo dIfIcuIfndos do ndnIsIon on vIr-
fud do Ins osIbIIIdndos focnIcns y Ins IncIInncIo-
nos o IncIuso conodIdnd nnforInI doI frIbunnI.
SI so ofroco cono ruobn quo oI frIbunnI consuI-
fo n In Infornof, o on IrnncIn nI MInIfoI, In docI-
sIon sobro In ndnIsIbIIIdnd do In ruobn fuo InI-
cInInonfo ndvorsn.
l2
Con fodo, yn hny sonfoncIns
y frIbunnIos quo Invocnn y nIIcnn InfornncIon
focnIcn obrnnfo on Infornof.
l3
In !ruguny Ins nornns cronn oI rocodInIon-
fo y oI oxodIonfo oIocfronIco, oI cunI fondr
l2.9
COIOMIO, IIOA!O, In ruobn fonogrfIcn do Ios ho-
chos, LL, 5l:ll52.
l2.l0
Vor AZ I C!IJA!!O, I!IQ!I, In fofogrnfn cono ruo-
bn on oI juIcIo cIvII, JA, 23: ll?. II fonn dobo sor roInnfondo,
dosdo Iuogo, n nrfIr do In fofogrnfn dIgIfnI.
l2.ll
!osocfo do Ins Incns do rnyos X uodo vorso oI frn-
bnjo do CHA!IIS C. SCO11, on MicIigon Lou Ietieu, Ann Arbor,
f. 44, n 5, l946, . ??3 y ss.
l2.l2
As on IrnncIn nrn oI MInIfoI: CHAI!S, DroiI Ju
conIenIieux oJninieIroIif, op. ciI., . 60?.
l2.l3
Ior ojonIo, oIeIrocIe do nodIcInn fonndos do
www.medscupemed!Ineubstvuct.com, ufIIIzndo or In
CIodCA, SnIn IV, B. Je P., C. 1. , oIroe c. Policio IeJerol
ArgenIino, LL, 25-I-0l, . 3.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - 3l
In nIsnn vnIIdoz jurdIcn y robnforIn quo oI ox-
odIonfo frndIcIonnI, o frnnIfndo or nodIos
convoncIonnIos.
l4
AII oI ordonnnIonfo os vIgo-
roso on oI nso ndoInnfo, nunquo no hncon fnIfn
nornns oxrosns nrn ndnIfIrIo.
l5
1nnbIon oxIsfo oI dorocho n quo In ndnInIs-
frncIon oInboro, ubIIquo y roorcIono osfndn-
ros do cnIIdnd do Ios sorvIcIos.
l6
IgunInonfo son ndnIsIbIos Ins InsoccIonos
ocuInros, o n frnvos do ofros sonfIdos: ruobn do
gusfo, do oIfnfo, do fncfo, do odo;
l?
con fodo, on
osfos cnsos os ns robnbIo quo In nrocIncIon
do fnIos hochos so ofocfuo or nodIo do orIfos;
l8
o con In coInborncIon do orIfos,
l9
os docIr, ronII-
l2.l4
IIIIAZZO, CA!IOS I., 1l proceJinienIo oJninieIroIito
elecIr6nico , el ocIo oJninieIroIito ouIonIico, !1I, Iecopilo-
ci6n Je conferencioe , expoeicionee reolicoJoe, MonfovIdoo, l999,
. 39 y ss., . 4?.
l2.l5
IIIIAZZO, op. ciI., . 46.
l2.l6
Ico oI docrofo 229/2000 on su nrf. 5", Inc. I), c) y J): I)
ofornInnr Ios nIvoIos o osfndnros do cnIIdnd ncfunIos on In
rovIsIon do Ios sorvIcIos quo so sunInIsfrnn n Ios usunrIos y
Ins nofns cunnfIfIcnbIos nrn su dosonono fufuro, c) Isfn-
bIocor un sIsfonn do nonIforoo y ovnIuncIon doI cunIInIonfo
do Ios osfndnros sobro In bnso do un conjunfo honogonoo do
IndIcndoros, J) !onIIznr unn nnIIn dIfusIon do Ios rosuIfn-
dos, on un Iongunjo cInro y nccosIbIo nrn oI conjunfo do In o-
bIncIon.
l2.l?
HIIIIIIC, op. ciI., . 3ll; Ioy nusfrncn, nrf. 54; on oI
rocoso ordInnrIo vor !OSIII!C, TroIoJo Je JerecIo proceeol
citil, f. II, Iuonos AIros, l955, . 239; IISI!, ISIO!O, Lo prue-
Io en el proceeo citil, l946, . ?4.
l2.l8
Is ns robnbIo y ns frocuonfo on In rcfIcn, oro no
nocosnrIo.
l2.l9
HIIIIIIC, op. ciI., . 3ll; Ioy nusfrncn, nrf. 54.
I1!O!CCI AI I!ICHO
IV - 32
znr In nodIdn robnforIn oI funcIonnrIo orso-
nnInonfo, oro nconnnndo y nconsojndo or oI
orIfo.
20
1nnbIon uodo conbInnrso In ruobn
orIcInI y In ruobn do InsoccIon ocuInr dIso-
nIondo quo oI orgnno osfo rosonfo durnnfo In
ronIIzncIon do In orIcIn, Io quo dn ns InnodIn-
cIon n In ruobn,
2l
sIn susfIfuIr nI nodIo do ruo-
bn.
In InsoccIon ocuInr, fcfII, oIfnfIvn, ofc., uo-
do ronIIznrso no soIo sobro objofos InnnInndos,
sIno fnnbIon on cIorfos cnsos sobro orso-
nns y nnInnIos,
22
udIondo consIsfIr on unn con-
nrncIon, nodIcIon, ofc.; consfIfuyo un nodIo do
ruobn do cIorfo Inforos, on cunnfo oforgn Inno-
dIncIon,
23
oro no oxIsfo unn obIIgncIon IognI do
soorfnr In InsoccIon,
24
rnzon or In cunI sor
nocosnrIo oI consonfInIonfo do In orsonn. o
rocodo on cnnbIo In InsoccIon ocuInr sobro nr-
chIvos, cunndo oIIn uodo sor suIIdn or Infor-
nos o corfIfIcncIonos.
25
II cnno ns roIcIo
l2.20
II nrf. 4?9 doI CICC oxrosn quo oI roconocInIonfo
judIcInI (no so uso nhorn In oxrosIon InsoccIon ocuInr, or
su roconocIdn IInIfncIon n un soIo sonfIdo), odr ordonnrso
fnnbIon con In concurroncIn do orIfos y fosfIgos n dIcho ncfo.
l2.2l
HIIIIIIC, op. ciI., . 3l2.
l2.22
HIIIIIIC, op. loc. ciI.
l2.23
HIIIIIIC, op. ciI., . 3ll.
l2.24
1nnoco on oI dorocho nusfrnco: HIIIIIIC, op. ciI., .
3l2.
l2.25
Corfo Suronn do JusfIcIn do VonozuoIn, SnIn IoIfIco
AdnInIsfrnfIvn, fnIIo doI 2-8-6?, frnnscrIfo on I!IWI!-CA!AS,
AIIA-!AOIIH, JuriepruJencio Je lo CorIe Supreno 1930-74
, 1eIuJioe Je DerecIo AJninieIroIito, f. III, Lo ocIitiJoJ oJ-
ninieIroIito, voI. l, IeglonenIoe, proceJinienIoe , ocIoe oJ-
ninieIroIitoe, Cnrncns, IJV, l9?6, . l60 y l6l.
IA I!!IIA I IOS I!ICHOS
IV - 33
nrn In InsoccIon ocuInr, on In rcfIcn, suoIon
sor Ios cnsos do urbnnIsno y nodIo nnbIonfo.
26
SuoIo cnrncforIznrso n In InsoccIon ocuInr cono
unn ncfIvIdnd quo so dosnrroIIn fuorn do In sodo
doI orgnnIsno,
2?
oro sI bIon oIIo os Io usunI no
consfIfuyo unn rogIn nbsoIufn, yn quo Ins nrfos
uodon frnor n In sodo doI orgnno oI objofo ros-
ocfo doI cunI so roono su conocInIonfo dIroc-
fo or oI frIbunnI, cunndo oIIo os nnforInInonfo
osIbIo.
l2.26
1nI os In oInIon do CHAI!S, DroiI Ju conIenIieux
oJninieIroIif, op.ciI., . 6l4, quIon ngrogn In oxroIncIon. SIn
oIvIdnrso do In onfrovIsfn orsonnI, quo soIonos oIvIdnr cono
oIononfo do convIccIon oro so ufIIIzn on nononfos cInvos, .
oj. nnfos do conforIr un cnrgo o onIoo, ofc.
l2.2?
1I1OIII, O11O!IO, Lo proto onninieIroIito, MIIn,
CIuffro, l950, . l5l.
CopiIulo V
0DVD LEER uh/ $EhTEh0l/
*
l. SoIer leer
Snbor Ioor os ofrn do Ins vorsIonos, on dorocho,
doI Sopere teJere do MIC!II CII. Hny nIgu-
nos cuIdndos quo hny quo fonor quo son cIsIcos
y conocIdos. Ofros no fnnfo.
Inoznronos or Ios rInoros, nnfos do on-
frnr n In Iocfurn do unn sonfoncIn quo os unn
fnron ns conIojn do Io quo nroco.
*
!nn obrn fundnnonfnI quo n su voz ronIfo n grnn nrfo
do In bIbIIogrnfn os II1O, AIIJA!O, 1l orIiIrio juJiciol,
InrcoIonn, ArIoI, 2000. Ior nuosfrn nrfo honos hocho ro-
fIoxIonos sobro In croncIon do unn soIucIon jurdIcn on gono-
rnI, orIonfndn hncIn oI oscrIfo jurdIco, on nuosfro IIbro 1l
neIoJo en JerecIo. AprenJer, eneeor, eecriIir, creor, Iocer,
MndrId, CIvIfns,l988 y 4" roInrosIon 200l.
V-2
I1!O!CCI AI I!ICHO
l.l SoIer leer el conienco
Anfos do frnfnr do In Iocfurn do In sonfoncIn ju-
dIcInI, convIono rocordnr nIgunns rogIns sInIos
or oIIo n vocos oIvIdndns do Iocfurn. 1odos
croonos quo snbonos Ioor bIon un foxfo jurdIco,
oro no suoIo sor ns. Is fundnnonfnI, on In Ioc-
furn, onconfrnr Ios unfos nodnIos o conyunfu-
rnIos, Ios ojos fundnnonfnIos do nquoIIo quo os-
fnnos Ioyondo y rogIsfrnr onrIcnnonfo quo
orroros conofonos con ns frocuoncIn, nrn ovI-
fnr roofIrIos.
Io rInoro, Ios unfos nodnIos, vnrn do un
foxfo n ofro, on fornn nbsoIufnnonfo no rodo-
fornInndn: uodon osfnr nI fInnI, nI conIonzo,
on oI nodIo; dosfncndos y/o nI nsnr, onfro fonns
no Inorfnnfos y /o nburrIdos.
SI oI nufor doI foxfo jurdIco hn quorIdo sor dI-
dcfIco Ios ondr on un Iugnr dosfncndo. As, In
conIsIon rodncforn doI docrofo-Ioy l9.549/?2 uso
Io ns Inorfnnfo nI conIonzo, or InsIrncIon
do quIon fuorn Irocurndor doI 1osoro do In n-
cIon oI r. AAIII!1O COZZI. Injusfnnonfo oIvI-
dndo on su norfo nI foxfo dofInIfIvo; cono os hn-
bIfunI, nuchos Ionsnn quo In nnyor InfIuoncIn
fuo do Ios foorIcos, no do Ios rcfIcos doI doro-
cho. Isn focnIcn Io hnco oco oIognnfo oro no
hny dudn quo nyudn n In conronsIon doI docro-
fo-Ioy: sus rInoros nrfs. son un conondIo doI
dorocho ubIIco yn do nnfos conocIdo.
l
l.l
Y no, cono rofondon nIgunos, do un dorocho ubIIco
quo nncIo nII do In nndn.
V-3
CMO III! !A SI1ICIA
l.2. SoIer leer el finol
In nI cnso, uno do nIs orroros do Iocfurn ns
frocuonfo os quo InconscIonfononfo, sIn dnrno
cuonfn yo nIsno do quo Io hngo, nbnndono In
Iocfurn un rongIon o dos nnfos doI fInnI: son un
confrnfo, un ncfo jurdIco cunIquIorn, unn Ioy, In
nuovn consfIfucIon.Cono nocnnIsno do nufocon-
froI onIozo uos sIonro n Ioor nIgo or oI fInnI,
nrn osfnr soguro do quo no so no oscnnr Io
quo osfo nII.
l.3. Lo leIro cIico ilegiIle
Ofro do Ios orroros conocIdos do Iocfurn do un
confrnfo cunIquIorn os no Ioor bIon Io quo so IIn-
nn In Iofrn chIcn. II nonbro rovIono quIzs
do Ios confrnfos roInrosos on quo Ins cIusu-
Ins ndvorsns nI conrndor fIgurnn fnn oquonns
cono nrn sor nornnInonfo IIogIbIos. Io nIsno
con Ios roducfos quo dobon IognInonfo Infrodu-
cIr ncInrncIonos do Io quo vondon: Ins suoIon o-
nor con un fnnnno fnn dInInufo cono son osI-
bIo (ns Ios nIcrofoIIofos quo nconnnnn fodo
nodIcnnonfo, IndIcnndo sus ofocfos ndvorsos).
Con oI nvnnco do Ios nnos y oI doforIoro do In
vIsIon n vocos no odonos IoorIos nI con unn Iun.
Y n Ios nuy jovonos, quo uodon IoorIos sIn dIfI-
cuIfnd, nornnInonfo no Ios Inforosn su Iocfurn.
oborn nun oquIvocnrso nucho on In vIdn nrn
dnrso cuonfn quo hny quo Ioor In Iofrn chIcn. Con
ns cuIdndo quo In Iofrn nornnI.
V-4
I1!O!CCI AI I!ICHO
Ior fodo oIIo Ins nornns do rofoccIon nI con-
sunIdor suoIon oxIgIr un fnnnno nnIno do Io-
frn, quo no InIdn do hocho su Iocfurn. Ins nd-
vorfoncIns on Ios roducfos nocIvos cono oI fnbn-
co suoIon fonor un fnnnno rodofornInndo or
oI ordon jurdIco.
l.4. Lo leIro oculIo
Ins cIusuIns o nornns con Iofrn chIcn uodon
no sor fnIos on oI fnnnno fsIco, sIno on In dIfIcuI-
fnd do ubIcnrIns. Is unn vIojn frofn do nbogndos
oscrIbIr cosns nburrIdns, InufIIos, roofIfIvns y sIn
InnodInfo y nnronfo sonfIdo rcfIco, quo cnsI
intiIon n snIfonrIns y on oI nodIo do oIIns Incor-
ornr nquoIIns dIsosIcIonos ndvorsns n Ios Info-
rosos do In nrfo confrnrIn, quo so roforIrn quo
no Ioyorn. As Ins oscrIfurns do rosfnno, nncIo-
nnIos o InfornncIonnIos. !nn cIusuIn do croee
JefoulI no IIovn nuncn Iofrns do noIdo, oro on
nuosfrn Iocfurn dobo fonorIns con fIogrnfn fn-
nnno cnfsfrofo.
l.5. SoIer leer lo etiJenIe
!nn fornn sofIsfIcndn do ocuIfnr nIgo os onorIo
bIon ovIdonfo. Iso uodo o no dnr rosuIfndo oro
os nocosnrIo osfnr rovonIdo. Iuodo nIgo sor fnn
ovIdonfo quo no Io vonnos.
2
l.2
In focnIcn Idondn or ICA! AIIA IOI, . oj. on Lo corIo
roIoJo.
V-5
CMO III! !A SI1ICIA
l.6. SoIer leer lo que no eeI eecriIo
Isfn os In vordndorn osndIIIn: Ioor onfro Inons,
InngInnr Io no dIcho y no oquIvocnrso donnsIn-
do. MuIfIIos dosonfondInIonfos ocurron ns on
oI Iongunjo hnbIndo. !no dIco unn cosn y oI ofro
onfIondo nIgo dIsfInfo. Su sIncorn oro n vocos
dobII oxIIcncIon os Yo onso quo ... Y Ios sIco-
Iogos so gnnnn In vIdn Inforrofnndo Io quo unn
orsonn vordndornnonfo quieo docIr, no Io quo
dIjo.
A su voz, on nuosfro rocodInIonfo judIcInI,
cono on oI ndnInIsfrnfIvo, fodo so frnnIfn or
oscrIfo, oro os hnbIfunI convorsnr con oI funcIo-
nnrIo. Anbns nrfos Io hncon y do oso no quodn
rogIsfro oscrIfo nrn quIon, njono n In cnusn, Ion
oI dIcfnnon, oI ncfo, In sonfoncIn. Ior oIIo so hn
dIcho con ngudozn quo nuosfro rocodInIonfo no
os ornI nI oscrIfo, os convorsndo.
3
2. Loe eepeciee Je eoIer leer
2.l. Poro leer uno le,
Inrn Ioor unn le, rInoro hny quo rosfnr nfon-
cIon nI confoxfo oIfIco, socInI y ocononIco doI
l.3
Vor CA!!I, AIIJA!O y ofros, 1n Jefeneo Je loe Jere-
cIoe citilee, Iuonos AIros, AboIodoIorrof, 2000, . ?9, nofn
5. !osocfo n Io dIcho nI conIonzo doI rrnfo rocodonfo do
nuosfro foxfo vor, cono cnso concrofo, oI roInfndo or
IIIIMIA1I, A1IIIO, Ios dIscnncIfndos nofrIcos y oI frnnsor-
fo ubIIco, on CA!!I y ofros, op. ciI., . ?8, ?9, 80 (soxfo
rrnfo, sogundn frnso).
V-6
I1!O!CCI AI I!ICHO
ns y In oocn. Hny quo buscnr on In ronIIdnd
(no on Ios dobnfos) Ins rnzonos vordndorns quo
IIovnn n su dIcfndo. Iuogo, nI cononznr In Iocfu-
rn doI foxfo IognI, no hny quo dofonorso on Ios
nrfcuIos quo fIonon un dInnson concofunI o
dofInIforIo, nI nonos Ir n vor Ios nnfocodonfos Io-
gIsInfIvos: hny quo buscnr on su foxfo Ios unfos
rosoIufIvos do cuosfIonos concrofns. Hny quo
hncor hnbInr n su foxfo. o os cuosfIon do ros-
fnr oxcosIvn nfoncIon nI concofo o dofInIcIon quo
Ios IogIsIndoros uodon Incorornr nI nrfcuIo rI-
noro. In ofocfo, sI oI rosfo doI nrfIcuIndo rocIsn
oI rogInon IognI do dofornInndn nnnorn, no In
hnr ns oxfonsn un nnIIo concofo InIcInI o
vIcovorsn.Von or ojonIo on In Ioy do confIdon-
cInIIdnd 24.?66 In nnIIfud doI nrf. rInoro, con-
Iofnnonfo dojndn do Indo or fodo oI nrfIcuIndo
quo so rofIoro sIonro n sIfuncIonos sunnnonfo
unfunIos, on su cnsI fofnIIdnd roforIdns n In In-
dusfrIn fnrnncoufIcn nncIonnI y no n In dofInI-
cIon concofunI doI nrf. l. Io nIsno nsn on
nnforIn do sorvIdunbro do oIocfroducfos con oI
nrf. l y Ios nrfs. 5 y 8 y ns sucosIvnnonfo.
2.2. Poro leer un conIroIo, niror loe IecIoe
!n confrnfo dobo sor nnnIIzndo nrn buscnr su
nrnonn Infornn y su Iofrn chIcn, conIononfn-
do con Ios IecIoe do Ins nrfos nnfos do coIobrnr-
Io y sobro fodo on In ojocucIon doI confrnfo. !o-
suIfn ns quo nrn osfudInr oI foxfo do un confrn-
fo hny quo osfudInr lo conJucIo Je loe porIee en
V-?
CMO III! !A SI1ICIA
eu ejecuci6n, conforno n Ios nodIos robnforIos
quo oI dorocho ndnIfo.
2.3. SoIer leer loe liIroe
In docfrInn do Ios IIbros y nrfcuIos do rovIsfn
vnIo cono nuxIIIo on oI conocInIonfo y In Infor-
rofncIon doI dorocho, oro no os In fuonfo con In
cunI soIucIonnr un InnfonnIonfo concrofo do
dorocho on un cnso sInguInr. Su oso ronI no os
oI do su nufor sIno oI do sus nrgunonfos.
Ior suuosfo quo Ios nbogndos snbonos osfo.
o obsfnnfo, or un osfIIo roforIco ufIIIznnos In
docfrInn cono nrgunonfo do nuforIdnd, nunquo
son unn fnIncIn no fornnI do rnzonnnIonfo. Iso
on s no osf nnI. Io nnIo os croorsoIo.
3. Lo Jeciei6n juriJico
o hny dIforoncIn onfro oI rocoso do docIsIon
doI nngIsfrndo on un juIcIo, doI nbogndo on un
nsunfo o oI funcIonnrIo on un oxodIonfo.
1nnoco In hny onfro oI oor osIbIo orror do
un nbogndo con su cIIonfo o un nodIco con su
ncIonfo: dosrocInr In cnncIdnd do osfo nrn o-
nofrnr In ronIIdnd y doscrIbIr su cnso. Iuos fodo
so roduco sIonro n Io nIsno, orcIbIr ndocundn-
nonfo In ronIIdnd nrn dofornInnr on quo cnsI-
IIoro doI nundo foorIco oncundrnrIn.
II sIsfonn doI dorocho o oI nundo do In nodI-
cInn no sIrvon nrn nndn sI oI quo Io nIIcn no
Iogrn, on oI dIngnosfIco, IdonfIfIcnr cuI os In ron-
IIdnd quo fIono nnfo s. Isn os In rInorn, quIzs
V-8
I1!O!CCI AI I!ICHO
In unIcn, on fodo cnso In grnn Jeciei6n
l
n fonnr.
Y cono nuosfrn cnncIdnd do orcIbIr In ronIIdnd
os IInIfndn, fronfo n dnfos IIInIfndos do oIIn
(IIIIIZ), osn docIsIon no osf dofndn doI cnrc-
for nbsoIufo do In VerJoJ. Ios honbros no fono-
nos osn nfIfud, soIo Ios. Ios eoIe In Vordnd
do Ios hochos, nosofros JeciJinoe (conjofurnnos)
quo nos nroco sor In vordnd do Io nconfocIdo
on un cnso. o Io eoIenoe, nuncn Io snbronos
con osn orfoccIon do In Vordnd, nunquo dobn-
nos JeciJir y do hocho nocosnrInnonfo Io hngn-
nos.
3.l. Lo fornoci6n Je lo Iip6Ieeie iniciol
In In rInorn ofnn do In fonn do docIsIon IncI-
don fncforos quo n vocos no son rocogIdos or In
sonfoncIn o oI oscrIfo foronso y quo soInnonfo
conocon Ios quo osfuvIoron corcn o ndonfro doI
rocoso do docIsIon. Inrn quIonos no osfuvIoron
donfro doI rocoso docIsorIo on osn rInorn ofn-
n, o no conocon oI cnso do nnnorn dIrocfn, osfn
ofnn os In ns dIfcII, uos oI Inforrofo njono n
In cnusn doondo do Io quo uodn nvorIgunr os-
cuchnndo o rogunfnndo n Ins nrfos o nI frIbu-
nnI, o do Io quo Ios orIodIcos rocojnn cono vor-
sIonos do osn nIsnn dIscusIon o dobnfo Inforno
o, or fIn, do eu propio lecIuro JirecIo Je lo reo-
liJoJ, frnfnndo do rocononor nquoIIo quo on
3.l
o coneIoIon In terJoJ; JeciJen unn Iip6Ieeie o conjo-
furn: sIonro rovIsIonnI, sIonro oxuosfn n rofufncIon.
V-9
CMO III! !A SI1ICIA
su nononfo hnyn odIdo sor oI rocoso Inforno
doI frIbunnI.
Hny nngIsfrndos gonorosos quo cuonfnn nI-
gunns do sus orcocIonos fcfIcns Inorfnnfos,
quo uodon oscnnrso n Ios Iofrndos. In IO!
IIC os oI rInor cn. do su TIe Jiecipline of
Lou,
2
IndIcnndo cono nrnrso fronfo n un frIbu-
nnI. In oI Juoz JACISO, quo ordono dIvIdIr oI
nonooIIo do MicroeofI, nfIrnnr ubIIcnnonfo
quo InfIuyo on su docIsIon lo forno on quo IIII
CA1IS docInro or vIdoo. A nIvoI do rojuIcIos dIs-
crInInnforIos, son Ios orconfnjos on quo Ios juo-
cos fnIInn n fnvor o on confrn do nIgunn nIno-
rn,
3
o Ios nbogndos ncofnn uno u ofro fIo do
cnusns.
3.2. 1l proceeo Je funJonenIoci6n
Mucho so dIco quo oI juoz fonn rInoro su docI-
sIon y Iuogo In dn n oscrIbIr n un nsIsfonfo; on
ofrns vnrInnfos, quo Ios nsIsfonfos hncon rIno-
ro, IIbrononfo, sIn InsfruccIonos, un royocfo quo
oI juoz corrIgo; o quo hncon royocfos nIfornnfI-
vos onfro Ios cunIos oI nngIsfrndo oIIgo. AIgo n-
rocIdo uodo fornuInrso rosocfo doI nbogndo quo
cuonfn con nsIsfonfos on su fnron rofosIonnI, oI
Irocfor do Asunfos JurdIcos do unn ronrfIcIon
ubIIcn rosocfo do Ios nbogndos quo In Infogrnn,
ofc. Is nrocIdo n Io quo hnco oI nodIco cunndo
3.2
Iondros, Iufforvorfhs, l9?9.
3.3
os ronIfInos n nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninie-
IroIito, f. l, PorIe generol, Iuonos AIros, IA, roInrosIon
2000, 5" od., cn. VIII, l5, IrocosnnIonfo osfndsfIco.
V-l0
I1!O!CCI AI I!ICHO
Ido In InforconsuIfn n un coIogn y, fnnbIon, oI
ncIonfo quo buscn unn sogundn oInIon.
Is robnbIo quo on ns do un cnso oIIo son
ns, oro osfns vnrInnfos no consfIfuyon nocosn-
rInnonfo In rogIn. In fodo cnso, fnnbIon hny
cnsos nnornnIos fodnvn ns oxfronos, do frIbu-
nnIos quo so oncuonfrnn fnn sobronsndos do frn-
bnjo quo rocurron n ronodIos horoIcos. As, un
juoz onnI do rInorn InsfnncIn rovIncInI nos
dIjo hnco un cunrfo do sIgIo nIgo quo fnnbIon
docn on ubIIco. A su juzgndo onfrnbnn ocho nII
cnusns or nno: sus nIfornnfIvns ornn ronuncInr,
frnbnjnr hnsfn onfornnrso y norIr, o doIognr jus-
fIcIn. Sus nInbrns fuoron: oIIjo nrn n Ins cnu-
sns do nnrcofrfIco, Ios ooros honIcIdIos, ofc. y
on Io dons frnfo do quo Ios onIondos do nI juz-
gndo hngnn In nojor jusfIcIn quo uodnn.
4
HIs-
forIns nrocIdns so oscuchnn on nIgunos bufofos
do nbogndo.
5
Cunndo fInnInonfo nscondIo n un frIbunnI ns
Inorfnnfo, In sIfuncIon quo dojo nfrs sogun
sIondo In nIsnn. Irn y os un nngIsfrndo sorIo,
honosfo, rosonsnbIo, cnnz, rosondIondo rncIo-
nnInonfo fronfo n un robIonn nrn oI y nrn
3.4
SI confInunnos In connrncIon con In nodIcInn, sornn
Ios nodIcos y nrnnodIcos on oI fronfo do In guorrn, on Ios
hosIfnIos do cnnnnn.
3.5
Ios quo so dodIcnn n rocInnos coIocfIvos do In funcIon
ubIIcn o nI dorocho InbornI, cunndo on Iugnr do hncor unn
nccIon do cInso so hnco unn donnndn conjunfn or un nuno-
ro oIovndo do orsonns: son Ios onIondos doI osfudIo quIo-
nos docIdon cono hncor oI oncundro do cndn IndIvIduo on oI
gruo.
V-ll
CMO III! !A SI1ICIA
cunIquIor ofro quo fonnro su Iugnr InsoIubIo
or Ios cnnInos cIsIcos. 1onn oI odor do condo-
nnr n rIsIon, o docIdIr quo ofro udIorn condo-
nnr, oro no fonn oI odor do cnnbInr su roIn-
cIon onfro horns-honbro do juoz y In cnnfIdnd do
cnusns n rosoIvor on su juzgndo.
In In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon
hny corcn do doscIonfos socrofnrIos y rosocrofn-
rIos Iofrndos, con un nIvoI jorrquIco y rofosIo-
nnI oquIvnIonfo n juoz do rInorn InsfnncIn o cn-
nnrIsfn. Is Io quo so dn on IInnnr In Corfo jo-
von.
6
Su nunoro y oxcoIoncIn rofosIonnI dIco n
Ins cInrns do sus funcIonos ronIos. o os fnn soIo
buscnr jurIsrudoncIn.
?
In osfo ojorcIcIo InfoIoc-
funI, roononos nI Iocfor confInunr con dIsfInfns
nIfornnfIvns do osfo rnzonnnIonfo InconcIuso.
8
3.6
I. oj. CA!!I, AIIJA!O, Lo CorIe Supreno , eu inJepen-
Jencio, Iuonos AIros, AboIodo-Iorrof, l996, . l2.
3.?
In sIfuncIon so roIfo doquIorn quo nIronos, con dIfo-
ronfos fornns do rosoIucIon oro oI nIsno fIo do robIonn.
Honos vIsfo gobornnnfos do nIvoI sorIo fIrnnr oxodIonfos
sIn IoorIos, n vocos sIn sIquIorn nIrnrIos; bnsfnbn con quo un
nuxIIInr Ios dIjorn do quo so frnfnbn. In nIgun cnso rosoncIn-
nos In fIrnn on fnIos condIcIonos do un docrofo, rInoro or
oI nInIsfro y dosuos or oI rosIdonfo, nnbos sIn IoorIo.
Honos snbIdo do rosIdonfos quo fonnn nIguIon quo Ios hn-
cn In fIrnn; do osfudIos on quo In fIrnn do un rofosIonnI In
hnco un onIondo; os oI cnso do In fIrnn dIgIfnIIzndn on In
conufndorn. AIgunos dofnIIos ns on nuosfro TroIoJo Je
JerecIo oJninieIroIito, f. 2, Lo Jefeneo Jel ueuorio , Jel
oJninieIroJo, Iuonos AIros, IA, 2000, 4fn. od., cn. XIV.
IIrnnr or ofro os, n vocos oro no sIonro, docIdIr or ofro.
Hnsfn fIono un nonbro cnsI oIognnfo: JelegoIion Je eignoIure.
3.8
Aun Ins eliIee ncndonIcns roconocon osfo hocho, donfro
do Ios nIsforIos o nrcnnos do In Corfo Suronn: hnbn nu-
V-l2
I1!O!CCI AI I!ICHO
3.3. Lo explicoci6n Je lo Jeciei6n
In sIfuncIonos nornnIos Io quo so oscrIbo on In
sonfoncIn no rofIojn fodo Io ondorndo or oI frI-
bunnI. Ior do ronfo, n nnyor oxorIoncIn doI
nngIsfrndo, ns oscuofn os In fundnnonfncIon
do Io quo rosuoIvo
9
on sus sonfoncIns: nrondo oI
vnIor doI sIIoncIo y oI oIIgro do In vorborrngIn.
l0
Ior suuosfo os un crIforIo onrIco, quo nIngu-
nn nornn oscrIfn consngrn on nrfo nIgunn doI
nundo. o or oIIo nonos ronI y nnfIguo.
ll
chn doIogncIon do Ios juocos on Ios socrofnrIos. SIguo hnbIon-
do doIogncIon, no nos ongnnonos. o ofondo n nndIo dIcIon-
do In vordnd. VAOSSI, JO!CI !IIAIO, In oxfonsIon jurIsru-
doncInI doI confroI do consfIfucIonnIIdnd or obrn do In Corfo
do In ArgonfInn (InInnco do unn docndn do corfIornrI crIo-
IIo), sonrnfnnnfIcIo do AnnIos do In AcndonIn ncIonnI
do orocho y CIoncIns SocInIos do Iuonos AIros (nno XIV, 2"
oocn, n 38), Iuonos AIros, In Ioy, 2000, . 3l.
3.9
A su voz, os cInro quo oI juoz no dobo rosoIvor, on rIn-
cIIo, sIno Io nocosnrIo. Vor S!S1II, CASS, One Coee oI o
Tine. JuJiciol Mininolien on IIe Suprene CourI, CnnbrIdgo
y Iondros, Hnrvnrd !nIvorsIfy Iross, l999.
3.l0
In cunI no Io os fnnfo sI quodn on cInro quo os un
nbnnIco do osIbIIIdndos nrgunonfnIos IIovnndo n unn nIsnn
concIusIon. Quodn, cono os oI dorocho, In snnn IncorfIdun-
bro do cuI fuo oI nrgunonfo convInconfo, on Iugnr do In
fnIsn corfozn doI fundnnonfo fornnI oIogIdo or oI frIbunnI.
Ior oIIo sobrovIvon Ios oscrIfos do CICI! oro no Ios fundn-
nonfos doI frIbunnI nrn dnrIo In rnzon. Io nIsno on In docI-
sIonos judIcInIos nnofndns nI dorso do un oscrIfo judIcInI
(enJoreeJ on IIe Iill). MA!1IIZ-1O!!, JAVII!, DerecIo on-
glonorIeonericono , JerecIo con6nico. Loe roicee con6nicoe
Je lo connon lou, MndrId, CIvIfns, l99l, . ?8.
3.ll
Vor II1O, op. ciI., . l42-53. In In nodIcInn, hny cosns
quo so cononfnn onfro nodIcos y no so dIcon nI ncIonfo.
Son Ios socrofos doI quIrofnno.
V-l3
CMO III! !A SI1ICIA
Ios nbogndos, on cnnbIo, hnbIfunInonfo no
dIsonon do osn snIIdn uos on su objofIvo do con-
voncor nI frIbunnI os osIbIo quo nrgunonfon do
dIvorsns nnnorns su cnso, Infonfnndo donosfrnr
su fosIs dosdo Ios dIvorsos nguIos bnjo Ios cunIos
oI juoz uodn n su voz quoror consIdornrIos.
l2
Ioro oI frIbunnI on oI rocodInIonfo oscrI-
fo n vocos Io soIucIonn Ioyondo soInnonfo Ios
hochos y oI peIiIun do Ios oscrIfos;
l3
ns os cono
cnbo fnnbIon ofocfunr In rInorn Iocfurn do sus
sonfoncIns. II IroiI Junion, oI Inzo nrgunonfnI
do dorocho, Io uodo rovoor fnnfo oI juoz, quo
snbo dorocho, cono In nrfo, quo fnnbIon Io snbo.
Iso os fcII, Io dIfcII os docIdIr cuI os In ronIIdnd
n In quo nIIcnrIo.
II nngIsfrndo on su sonfoncIn soIo fIono quo
onsnr cuIos nrgunonfos JeIe
l4
oxonor nrn
quo un frIbunnI do nIzndn no dIgn quo In son-
foncIn os nrbIfrnrIn or cnrocor do nrgunonfn-
cIon sufIcIonfo. Ior oIIo Ios nojoros frIbunnIos
rosocfo do Ios cunIos no hny nIzndn frocuonfo-
nonfo hncon sonfoncIns ns corfns on cunnfo n
In nrgunonfncIon. Loe IecIoe Je lo coueo que
3.l2
In Ins nudIoncIns ornIos do Ios frIbunnIos osfndounI-
donsos, os oI fIo do rogunfns nrgunonfnfIvns quo Ios juo-
cos fornuInn n Ios Iofrndos.
3.l3
Ior oso hny quo hncorIo vIsIfns do corfosn y convorsnr,
ei noe Jo lo ocoei6n Je Iocerlo.
3.l4
II juoz CHA!IIS I!II1II onn In nonor cnnfIdnd do nr-
gunonfos y n osos Ios frnbnjnbn con suno cuIdndo. Sus son-
foncIns, brovos, no ornn nrn Iocfurn rIdn. !n cuIdndo
nnIogo cuonfn IO! IIC, TIe Diecipline of Lou, op. ciI.,
. ?.
V-l4
I1!O!CCI AI I!ICHO
eon JeIerninonIee (poro el nogieIroJo) eienpre
ee JeIen JeecriIir, dosdo Iuogo.
l5
Iso os Io fun-
dnnonfnI.
Is frocuonfo quo nIguno do Ios nrgunonfos
quo ronInonfo nIIIfnn n fnvor do In docIsIon quo
so ndofn, no so oxIIcIfon on In sonfoncIn or-
quo hnn sIdo borrndos on osfn sogundn ofnn,
on IoIienJo eiJo onIee eecriIoe cono nrfo do
oIIn. II borrndor sobro noI sIguo sIondo uno do
Ios nojoros nuxIIInros do In rofIoxIon.
l6
Ofros, or sor obvIo quo no uodon nI dobon
oscrIbIrso, no nocosIfnn sor borrndos oro IgunI-
nonfo osfnrn rosonfos on In nonfo do Ios juo-
cos nI nononfo do rosoIvor. !ocordnnos ns nrrI-
bn dos ojonIos osfurnIos nuy dIsfInguIdos, dn-
dos or IO! IIC y JACISO, dos rosofnbIos
y rosofndos nngIsfrndos. CnnbInndo do fIo do
ojonIo, os In oxIIcncIon ronI do MorIur, t.
MoJieon.
l?
3.4. Lo poliIico juriJico Je lo Jeciei6n , Je eu
explicoci6n
Hny dIvorsns oIfIcns jurdIcns quo ndofnn dIs-
fInfos frIbunnIos nrn un nIsno fIo do robIo-
3.l5
Ioro no sIonro osfn fodos. Vor Ins gInns rocodon-
fos.
3.l6
Cono oxIIcnnos on 1l neIoJo en JerecIo. AprenJer,
eneeor, eecriIir, creor, Iocer, op. ciI.
3.l?
Quo oxIIcn MIIII!, JOA1HA y ofros, ConeIiIuci6n ,
poJer poliIico. JuriepruJencio Je lo CorIe Supreno , Iecni-
coe poro eu inIerpreIoci6n, Iuonos AIros, Asfron, l98?.
V-l5
CMO III! !A SI1ICIA
nn.
l8
As or ojonIo, cunndo oI frIbunnI rosuoI-
vo nnuInr un ncfo do In ndnInIsfrncIon (or Ios
nofIvos do IIogIfInIdnd quo Io hubIoron IIovndo
n In convIccIon do In nuIIdnd), fIono dos osIbIos
cnnInos, cnsI ouosfos. !no os oIogIr cono fun-
dnnonfo In conIsIon do nIgun vIcIo onofIvnnonfo
noufro.
l9
Ofro os dosIognr In nuIfIIIcIdnd do vIo-
IncIonos nI ordon jurdIco conofIdns or In ndnI-
nIsfrncIon.
20
Io rInoro nroco nosfrnr un frI-
bunnI ns soguro, quo uodo nnuInr un ncfo sIn
frIccIonos, ornIfIondoso In corfosn doI gunnfo
do forcIooIo oro nnuInndo ofocfIvnnonfo oI ncfo.
Io sogundo uodo IndIcnr un frIbunnI quo sIon-
fo quo dobo fundnr nuy bIon In nuIIdnd, cono
nrn donosfrnr nnfo In socIodnd quo no hnbn
ofrn nIfornnfIvn quo nnuInr In docIsIon.
Isfn fnnbIon Ios cnsos on quo oI frIbunnI no
consIdorn quo dobn oxfInguIr oI ncfo, oro no quIo-
3.l8
1nnbIon hny unn oIfIcn fonornI do cundo docIdIr
nIgunns cuosfIonos, cono Io nuosfrn onfro ofros oI Consojo
do Isfndo do IrnncIn. Vor nuosfro IIbro ProIleno Jel conIrol
Je lo oJninieIroci6n pIlico en Anerico LoIino, MndrId,
CIvIfns, l982, . 5?; IOC, M.; WIII, I. y I!AIIA1, C., Lee
gronJe orrIe Je lo juriepruJence oJninieIroIite, Inrs, l9?8,
?
n
od., . 22l-22.
3.l9
As oI Consojo do Isfndo do CrocIn: II1!O!IIAS,
IMOS1HII, ofo sur In nofIvnfIon dos ncfos ndnInIsfrnfIf
on droIf hoIIonIquo, on !I!IS, CIO!CIS, (dIr.), Sur lo forne eI
lo proceJure Je l'ocIe oJninieIroIif, Inrs, IcononIcn, l9?9,
. 3l y ss., . 40, nofn l.
3.20
Is oI sIsfonn do Ios frIbunnIos nrgonfInos, quo oxIIcn-
nos on oI TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. 3, 1l ocIo
oJninieIroIito, Iuonos AIros, IA, 2000, 5" od., cn. IX,
4.?, Ifocfo sInorgIco do Ios vIcIos, . l5.
V-l6
I1!O!CCI AI I!ICHO
ro nnrocor nsunIondo oI roI do cohonosfnr oI-
fIcnnonfo unn docIsIon doI Iodor IjocufIvo u ofro
orgnno doI odor. Iuodo hncorIo do nuchns nn-
norns: consIdornrIo cuosfIon no jusfIcInbIo,
2l
no
onfrnr n consIdornr sIquIorn In cnusn, docInrn-
doso no conofonfo, o no ngofndn In InsfnncIn
ndnInIsfrnfIvn, o ufIIIznndo cunIquIor ofro do Ios
nuchos nrgunonfos y nrgucIns doI dorocho ro-
cosnI nrn no ronuncInrso sobro oI fondo do In
cuosfIon. Is unn fornn do conunIcnr II ncfo os
vIIdo, oro no voy n ngnr oI cosfo oIfIco do
docIrIo oxrosnnonfo.
3.5. Lo lecIuro Je un follo
Io rInoro os conjofurnr cuIos uodon hnbor
sIdo Ios nrgunonfos do In rInorn ofnn, nquo-
IIos quo no onconfrnron dosfIno on In fundnnon-
fncIon quo In sonfoncIn rosonfn.
Inrn oIIo hny quo osfnr or un Indo sIonro
nfonfo n Io quo ocurro on In ronIIdnd, soguIr Ins
novodndos doI nundo ronI, rosfnr nfoncIon n Ins
doscrIcIonos orIodsfIcns sobro Ins dIscusIonos
Infornns doI frIbunnI, ofc. Ior oI ofro, os IndIs-
onsnbIo no quodnr nfrnndo on In Iocfurn do Io
quo quodo on oI fnIIo cono fundnnonfncIon. o
cnor on Ins cnvIIncIonos do Ios IIfIgnnfos sIno
nfonorso n Ins nInbrns docIsorIns.
22
3.2l
In fnIsns cuosfIonos oIfIcns quo rocuordn MAI!AI,
HIC1O! A., ConIrol juJiciol Je lo oJninieIroci6n pIlico, f. I,
Iuonos AIros, onInn, l984, 305, . 5ll n 5l3.
3.22
Sogun Ins snbIns nInbrns do In !onI CoduIn do l?68
quo rocordnnos infro, 4.l.
V-l?
CMO III! !A SI1ICIA
A fIn do rocronr on In roIn nonfo cuI uodo
hnbor sIdo oI osconnrIo nrgunonfnfIvo do osn rI-
norn fnso do fornncIon do In conjofurn rovIsIo-
nnI doI fnIIo, os nocosnrIo rocodor n In Invorsn.
Hny quo vor nIsIndnnonfo, cono con vIsIon do
funoI o nIcroscoIo, no IoJo oI fnIIo sIno fnn soIo
que reeolti6 onIe cul proIleno y n nrfIr do oIIo
frnfnr do onsnr cuI uodo hnbor sIdo oI hIIo
nrgunonfnI do In rInorn ofnn. o oI quo cons-
fn or oscrIfo on In sonfoncIn, quo uodo no sor
conIofo o onfornnonfo fIdodIgno (o IncIuso sor
Inoxncfo, on oI sonfIdo quo Ios fundnnonfos quo
so dnn n vocos no son Ios ronIos or Ios cunIos so
fono In docIsIon),
23
sIno oI quo frnfnnos do ro-
cronr on nuosfrn nonfo n nrfIr do unn orco-
cIon fnn nrocIdn cono son osIbIo do In nIsnn
ronIIdnd. Ior oIIo, cono sonnIbnnos nnfos, so-
brovIvon n vocos Ios oscrIfos nrgunonfnfIvos do
In nrfo frIunfndorn
24
y no In docIsIon quo Io dIo
In rnzon: nquoIIos IncIfnn n onsnr, no rofon-
don congoInr fofogrfIcnnonfo un nrgunonfo do
nuforIdnd.
4. DificulIoJ Je uIicor el oIjeIo Jel follo
(lo que el juec reeuelte, lo que Ioce)
Muchos fnIIos son fnn oxfonsos quo nos odonos
ordor on oIIos, o fnn oscuofos quo odonos n-
snrIos or nIfo, IgnornrIos or su concIsIon, cono
sI fuornn nonos Inorfnnfos cunnfo ns brovos
son. obonos rocnvornos do nnbns cosns, fnn-
3.23
Son Ins nofIvncIonos ex poeI quo oxIIcn II1O.
3.24
II ns IIusfro, CICI!.
V-l8
I1!O!CCI AI I!ICHO
fo do dnr donnsIndo fIono n un fnIIo Inrgo cono
nuy oco n un fnIIo corfo. Ios hny do dos rongIo-
nos quo son fundnnonfnIos. Ios hny do un con-
fonnr do gInns on quo fodo os sobronbundnnfo.
In InorfnncIn do un fnIIo, or cIorfo, no do-
ondo do su oxfonsIon o nfrncfIvo foorIco sIno do
Io quo JeciJe. o son Ios Inrgos consIdornndos, In
nbundnncIn do cIfns, Ins nrduns dIscusIonos quo
ofrocon n Ios Iocforos, on su vofo, Ios nngIsfrndos
IndIvIdunIos o Ios Infogrnnfos do un frIbunnI co-
IogIndo, Ios quo hncon quo un fnIIo son Inor-
fnnfo. Io quo JeciJe Io hnco.
5. Que Iuecor. Lo que el follo ee o reeuelte
Inrn Ioor ufIInonfo fnIIos os Inorfnnfo fonor on
cInro nnfo fodo quo unn sonfoncIn os unn Jeci-
ei6n judIcInI frenIe o uno eiIuoci6n Je IecIo do-
fornInndn. Inrn oIIo, dobo frnfnr on rInor Iu-
gnr do dofornInnr cul ee lo eiIuoci6n Je IecIo
n In cunI oI fnIIo so rofIoro, cuI os oI robIonn
Innfondo, cuI os oI cnso on dofInIfIvn. Y n con-
fInuncIon cul ee lo Jeciei6n que el IriIunol
oJopI6, sI ndnIfIo o rochnzo In donnndn, sI fnIIo
n fnvor do In ncforn o In donnndndn.
In cnnbIo, cono Io dIjo, quo nrgunonfos do
dorocho dIo, quo docfrInn oInboro, ofc., no os on
osfn ofnn do busquodn fnn Inorfnnfo cono sn-
bor que ee reeolti6 en un proIleno JeIerninoJo.
SI oI fnIIo os ordonndo y roIIjo, onconfrnro nI
conIonzo doI fnIIo unn doscrIcIon doI confIIcfo y
nI fInnI, oco nnfos do Ins fIrnns, cono so Io ro-
soIvIo.
V-l9
CMO III! !A SI1ICIA
SI oI fnIIo no os ordonndo y roIIjo on osfo son-
fIdo y hny nuchos quo no Io son (nI fIonon or
quo sorIo), doboro sobrovoInr oI fnIIo nrn dofoc-
fnr In oxIIcncIon do Ios hochos doI cnso n frnvos
do sus dIsfInfos consIdornndos y, dosdo oI fInnI, n
Io nojor rofrocodor nrn onfondor bIon quo so
docIdIo.
Is fundnnonfnI quo no dosvIonos o dIsfrnI-
gnnos nuosfrn nfoncIon InIcInI hncIn cono so fun-
dnnonfo o nrgunonfo In docIsIon. Iso vondr
dosuos, sI oI fnIIo os Inorfnnfo nrn nosofros,
unn voz quo hnynnos conrondIdo on nuosfrn
nonfo cono uodo hnbor sIdo oI InnfonnIonfo
doI frIbunnI fronfo n In ronIIdnd, on nquoIIn rI-
norn ofnn conjofurnI quo nnfos noncIonnnos.
Iuodo ocurrIr quo Ios hochos sonn nuy oIIfn-
cofIcos y IIovon nucho dosnrroIIo; o quo In docI-
sIon nIsnn son conIojn y fongn nuchns vnrIn-
bIos. Isfo uIfIno uodo ocurrIr sI In docIsIon os
fnvornbIo.
l
!nn docIsIon dosfnvornbIo so rosuno,
n Ios ofocfos do su InIcInI conronsIon, on ocns
nInbrns: o hn Iugnr n In donnndn y on C-
nnrn, Confrnnso In sonfoncIn noIndn o !o-
chznso In noIncIon Inforuosfn. Ins sonfoncIns
ndvorsns n In rofonsIon doI ncfor son fcIIos do
soIoccIonnr: o, oso os fodo Io quo rocIsnnos
5.l
In oI fnIIo Angel 1eIroJo, sobro fros vofos oI rInoro
quodn on dIsIdoncIn y oI sogundo y forcoro, sonrndos, hncon
nnyorn IndIcnndo nI Info ncIonnI !oguIndor do In IIocfrI-
cIdnd quo dobo docIdIr nuovnnonfo, nhorn fonIondo on cuon-
fn Io dIsuosfo on In rosonfo rosoIucIon: CIod. CA, SnIn I,
LL, SAJn., 6-X-00, . 34.
V-20
I1!O!CCI AI I!ICHO
snbor InIcInInonfo, fronfo n quo rofonsIon, nrn
fonor unn Idon cInrn do quo fuo rosuoIfo.
6. DeecuIrir el follo
In In docIsIon judIcInI hny uos dos nononfos
dIsfInfos: uno, on oI quo oI juoz vn fornnndo unn
hIofosIs rovIsIonnI do cono rosoIvor oI cnso.
Ofro, osforIor, on quo oI juoz vn nrnnndo Ios
fundnnonfos do In docIsIon quo rovIsIonnInon-
fo confonInbn. In oso rocoso vn njusfnndo,
rovIsnndo o ovonfunInonfo corrIgIondo In hIo-
fosIs InIcInI.
6.l. SoIer leer
!oIfornnos quo hny dos vnrInnfos nnfIguns nrn
nnnIIznr un fnIIo: o) rosfnr nfoncIon n Io quo oI
fnIIo rosuoIvo fronfo n un robIonn dofornInn-
do, o I) rosfnr rInordInI nfoncIon n Ios nrgu-
nonfos quo oI fnIIo dosIIogn, sIn fonor rIorIfn-
rInnonfo on cuonfn Io quo rosuoIvo o oI robIo-
nn fronfo nI cuI Io oxrosn.
In sogundn vnrInnfo os In quo so usn on for-
nn oxcIusIvn nrn ronrnr Ios sunnrIos do Ins
coIoccIonos o ubIIcncIonos do fnIIos; os fnnbIon
In fornn on quo nuchos osfudInnfos do dorocho,
nbogndos y rofosoros do dorocho Ios Ioon.
Son dos cnnInos fnn cIsIcos y dIvorsos quo
hnco ns do dos sIgIos un roy consIdoro nocosn-
rIo, dosdo In snbIdurn onrIcn, rohIbIr nquoIIo
quo hncn quo cundIorn In sogundn fornn do Ioor-
Ios. ocn In !onI CoduIn do 25 do junIo do l?68
V-2l
CMO III! !A SI1ICIA
Inrn ovIfnr Ios orjuIcIos quo rosuIfnn con In
rcfIcn quo so obsorvn on In AudIoncIn do Mn-
IIorcn do nofIvnr sus sonfoncIns, dnndo Iugnr n
cnbIIncIonos do Ios IIfIgnnfos |...] nnndo coso dI-
chn rcfIcn nfonIondoso n Ins nInbrns docIso-
rIns.
l
Ins cnvIIncIonos no hny quo fonorIns con Io
quo oI fnIIo Jice, sIno con In ndocundn conron-
sIon doI coeo o proIleno Je IecIo quo oI juoz fo-
nn fronfo n s y do cuI fuo In dofornInncIon quo
ndofo fronfo n oI, quo JeciJi6.
o IgunI nodo, oI juoz quo Ioo un oscrIfo ro-
sonfndo or Ins nrfos rosfn nfoncIon n cuIos
son Ios hochos quo In nrfo sosfIono (quo or su-
uosfo confrnsfnr con su roIn orcocIon do
In ruobn) y on bnso n oIIos quo Ido. IrInoro os
sIonro nocosnrIo dofornInnr y snbor do quo so
frnfn.
2
In un oscrIfo, snbor cuI os oI oIjeIo y cuI
os oI peIiIorio (quo dobon dosdo Iuogo coIncIdIr);
3
on unn sonfoncIn, quo so hn rosuoIfo fronfo n quo
InnfonnIonfo.
6.l
CIfndo on oI nngnfIco y ox rofoso rovocnfIvo IIbro do
II1O, op. ciI., . l3? y l43-5.
6.2
!fIIIznnos ndrodo In frnso quo In snbIdurn ouInr hn-
brn rocInnndo do vIvn voz fronfo nI CnbIIdo, on Ios nIboros do
In rovoIucIon do Mnyo.
6.3
CIA!O !. CA!!I sonnInbn quo, or oIIo, osns son Ins
nrfos fundnnonfnIos do un oscrIfo jurdIco, n Ins cunIos oI
nbogndo dobo rosfnr nxInn nfoncIon y cuIdndo. MuIoIie
nuIonJie, os oI nIsno nofodo do I!II1II nrn sus sonfon-
cIns.
V-22
I1!O!CCI AI I!ICHO
6.2. Deecripci6n , rocononienIo fcIico ,
juriJico
Cunndo fongo unn soIoccIon Inforosnnfo do fn-
IIos cuyn soIucIon no nroco ufII nrn nquoIIo quo
osfoy nnnIIznndo, onfoncos uodo rofundIznr on
su Iocfurn. oboro fonor on cuonfn rIncInInon-
fo sus nrgunonfos jurdIcos, o rIncInInonfo su
doscrIcIon do Ios hochos
Ios Iocforos yn snbon quo Ios hochos son Io ns
Inorfnnfo on dorocho, quo sI nos oquIvocnnos
on Ios hochos fodo Io dons no sIrvo. Quo son Ios
hochos Ios quo dofornInnn quo unn soIucIon son
jusfn o Injusfn, quo unn conducfn dofornInndn
son nbuso doI dorocho o no, buonn o nnIn fo, nnIn
proxie o no, consfIfuyn o no unn nrbIfrnrIodnd y
ns sucosIvnnonfo con cndn uno do Ios grnndos
rIncIIos doI dorocho.
Io quo dIsfInguo n un buon do un nnI frnbnjo
jurdIco no os fnnfo oI nrgunonfo roInnonfo
nornnfIvo, concofunI, ofc., sIno su rofundIdnd
on oscudrInnr Ins cIrcunsfnncIns do hocho, nrn
rosoIvor sI corrosondo oncundrnrIns on unn u
ofrn do Ins fnnfns cnfogorns quo oI dorocho fIo-
no.
As cono Io ns Inorfnnfo on un cnso do do-
rocho son Ios hochos, ns fnnbIon Io quo ns In-
forosn on unn sonfoncIn os cono orcIbo y nrgu-
nonfn o rnzonn Ios hochos. Ioro no dobonos fnn-
oco suonor quo In doscrIcIon quo oI fnIIo hnco
V-23
CMO III! !A SI1ICIA
os nocosnrInnonfo conIofn o ndocundn. In ron-
IIdnd osf sIonro fuorn doI fnIIo.
4
Iuodo ocurrIr quo hnynn InfIuIdo on In docI-
sIon dofornInndns cuosfIonos do hocho quo no so
oxIIcnn on In sonfoncIn y quo oI Iocfor on conso-
cuoncIn no ndvIorfo do su Iocfurn IIfornI; no or
oIIo son nonos dofornInnnfos nrn In soIucIon
doI robIonn. Ior oso oI Iocfor dobo frnfnr do
ronnnIIznr In ronIIdnd doI confIIcfo y su InsorcIon
on In ronIIdnd do su fIono y do su Iugnr.
?. Lo que el follo Jice Je ne , Je nenoe
SI Ios Iocforos onfrnn on Ins cnbIIncIonos quo
sonnIn In ronI coduIn do l?68, onfoncos os oor
Io quo un fnIIo dIco Je ne quo Io quo dIco Je
nenoe, sI os nuy brovo. Iorquo lo oueencio ol
nenoe Ioce peneor ol lecIor eoIre culee IoIrn
Je eer terJoJeronenIe loe funJonenIoe Je lo een-
Iencio. In rosoncIn oxcosIvn do nrgunonfos, sI
no son Ios confrnIos, dosorIonfn In busquodn y In
IIovn or cnnInos sIn dosfIno. Ofrns vocos ocu-
rron nnbns cosns n In voz: oI fnIIo onIfo Ins rnzo-
nos fundnnonfnIos y dn rnzonos quo no son Ins
quo IIovnron n fonnr In docIsIon oro uodon on
nbsfrncfo, objofIvnnonfo, fundnrIns.
Is quo In rodnccIon fInnI do Ins sonfoncIns no
rocIbo oI nIsno fIo do cuIdndo quo In fonn do
docIsIon, IncIuso rovIsIonnI. Is osIbIo quo so
cuoIon on osn vorsIon fInnI, InsfrunonfnI cnsI,
fnnfo nrgunonfos do ns cono do nonos. o ns,
6.4
Y oI juoz fIono oI nIsno robIonn hunnno quo sonnIo
IIIIIZ.
V-24
I1!O!CCI AI I!ICHO
orquo os cnsI un doorfo do nuosfrn rofosIon
dnr y buscnr nrgunonfos dIvorsos. Is ns quo sI
so uodo ngrognr un buon nrgunonfo nI fnIIo, so
Io ngrogn, nunquo son un nrgunonfo quo no
hnyn fonIdo oso nrn ndofnr In docIsIon quo so
fonn. o oso nodo so nuIfIIIcnn on In sonfoncIn
nrgunonfos InsfrunonfnIos quo no hnn fonIdo
nrfIcIncIon nIgunn on oI rocoso docIsorIo. In
docfrInn quo cononfo oI fnIIo ngrognr ns, quI-
zs fnn IrroIovnnfos oro nonos oIIgrosos
quo Ios quo oI fnIIo ngrogn n Ios ronIos.
1nnbIon hny nrgunonfos ronIos quo no os do
buon osfIIo dnrIos or oscrIfo. II nonfo do In con-
donn os nIgo quo sIonro so fIono on cuonfn.
ndIo quIoro condonnr nI Isfndo n ngnr unn
sunn quo osfo no uodn ngnr. Cono so hn dI-
cho ncorbnnonfo, Cunndo no hny Infn, no hny
dorocho.
l
In unn condonn cIvII or dnnos y or-
juIcIos oI nngIsfrndo fnnbIon fonn on cuonfn In
ronIIdnd do In vcfInn o doI rosonsnbIo (. oj. nI
fIjnr unn ronrncIon, quo son IgunI o suorIor n
In gnnnncIn quo oI rosonsnbIo hnyn obfonIdo con
In conIsIon doI dnno), o do nnbos. A vocos Io dIco,
2
n vocos no.
3
?.l
HnbInnos, cInro osf, do nsos quo nfrnvIosnn or oo-
cns do InsoIvoncIn.
?.2
Io dIco In CSJ on un fnIIo IknokdjInn quo hn dos-
orfndo on osfo y ofros nsocfos oI Inforos do COZIIZ II!IZ,
JIS!S, Lo JegroJoci6n Jel JerecIo ol Ionor (Ionor , liIerIoJ
Je infornoci6n), MndrId, CIvIfns, l993, . 45.
?.3
A vocos Ins nornns Io Inonon. In IInInndIn, Ins nuI-
fns or InfrnccIonos do frnsIfo so grndunn sogun oI nfrIno-
nIo doI Infrncfor. !n nuovo rIco ngn ns, n vocos, ns do cIon
nII doInros or nsnrso IndobIdnnonfo do cnrrII.
V-25
CMO III! !A SI1ICIA
In cnnbIo, sI so frnfn do condonnr nI Isfndo,
nIngunn sonfoncIn hnr In nrgunonfncIon do
cono ondorn cunfo osn on Ins nrcns ubIIcns
In condonn quo so dn u onIfo dnr. o so oquIvo-
quo nndIo on croor quo or oIIo oI nrgunonfo no
hn sIdo cuIdndosnnonfo soosndo.
1onnronos dos cnsos fnnosos y dos no fnn co-
nocIdos, nrn ojonIIfIcnr cono Ios fundnnonfos
do ns o do nonos uodon onforocor nuosfro
nnIIsIs. o sor cuIn doI fnIIo, sIno nuosfrn,
onfondorIos nnI. Cono so vor, nos hn nsndo.
?.l. +D?>=H
"
In Corfo Suronn fonn ns do sofonfn nII cnu-
sns nfrnsndns on nnforIn do jubIIncIon, nIonfrns
ondornbn unn docIsIon quo orn sIn dudn nuy
dIfcII uos Inorfnbn dnr o corconnr un dorocho
do cnrcfor rovIsIonnI, nI cunI sIonro Ios frIbu-
nnIos hnn sIdo sonsIbIos. IIIo os ns or su cnrc-
for nIInonfnrIo y or In ofnn do In vIdn on quo
fIono nIIcncIon (n vocos In InnInonfo nuorfo do
Ios jubIIndos quo rocInnnn quo so Ios nguo Io
quo n su juIcIo In Ioy dofornInn). SI In Corfo dojo
nfrnsnr sofonfn nII cnusns os orquo Ins consIdo-
rnbn on conjunfo, orquo norIfunbn oI oso oco-
nonIco sobro Ins nrcns ubIIcns do In docIsIon gIo-
bnI quo ndofnrn.
5
Cunndo In donorn so hIzo InsosfonIbIo or In
rosonfncIon doI ofonsor doI IuobIo do In n-
?.4
l996, ,l99?-I, 24?.
?.5
Io cunI, cIorfnnonfo, no dIjo on In sonfoncIn.
V-26
I1!O!CCI AI I!ICHO
cIon nnfo In ConIsIon InfornnorIcnnn do oro-
chos Hunnnos,
6
so hIzo ubIIco on Ios orIodIcos
do In oocn (y Io hnn roInfndo ubIIcnnonfo
nIonbros doI frIbunnI) quo sobro nuovo vofos
hnbn dos gruos do cunfro vofos cndn uno: Ios
dInrIos sonnInbnn oI nonfo fofnI quo In docIsIon
rorosonfnbn nrn oI fosoro nncIonnI.
?
Ios dIn-
rIos
8
rocogIoron quo oI novono vofo oscIInbn on-
fro fIrnnr oI vofo quo osfnbIocn oI nnyor or-
confnjo do nunonfo, o Iogrnr quo oI ofro gruo
?.6
Io cunI fuo ubIIco y noforIo y sIn onbnrgo fnnoco In
sonfoncIn rogIsfrn.
?.?
IgunI fonfIcn so rosonfo on l986 in re Zoppo. Ios
dInrIos Io fIfuInbnn InosIbIo ngnr oI 82 or cIonfo; In un
cnIIojon sIn snIIdn. Vor O1IIZA, I!A!O, Lo CorIe Supreno.
1nIre lo jueIicio ein poliIico , lo poliIico ein jueIicio, In
IInfn, III, l994, . l58 y sus roforoncIns do . l5?. AII In
docIsIon fuo fornnInonfo jurdIcn oro IrronI. In sonfoncIn
orn IncunIIbIo y no fuo cunIIdn, cono oxIIcn O1IIZA, op.
loc. ciI.
?.8
ObvInnonfo, fnnoco In sonfoncIn. Is unn rcfIcn co-
nun on Ios frIbunnIos coIogIndos do fodo oI nundo hncor Io
quo so dononInn on Isfndos !nIdos Ioree IroJing: In bus-
quodn do un fornIno nodIo do consonso onfro fodos Ios nn-
gIsfrndos, rosIgnnndo cndn uno nIgo do su osIcIon nrn nI-
cnnznr unn docIsIon conun n fodos. Is nrfo nnfurnI do In
busquodn do consonso on un cuoro coIogIndo y on vordnd
no uodo rofIojnrso on In sonfoncIn. Cnrocorn do osfIIo. Ioro
Ioo nnI un fnIIo quIon onIfo rogunfnrso cono so IIogo n oso
consonso. Aun on Ios frIbunnIos IndIvIdunIos hny Inforcnn-
bIo do Idons onfro oI juoz y sus socrofnrIos u ofros funcIonn-
rIos o onIondos doI frIbunnI. IogIcnnonfo so InfIuoncInn
rocrocnnonfo. Iso rocoso do InforonofrncIon do Idons
on cnnIno n In docIsIon quo oxono In sonfoncIn, fnnoco os
dosdo Iuogo oxIIcndn or osfn, nI odrn sorIo. o or oIIo
Ioor bIon oI fnIIo quIon Ignoro oso rocoso.
V-2?
CMO III! !A SI1ICIA
nunonfnrn oI orconfnjo quo roconocn. So dIco
quo cunndo dosdo oI rInor vofo so Ios dosnfIo n
hncor nnyorn, Ios Infogrnnfos doI sogundo gru-
o dIjoron quo do sor nnyorn no vofnrnn do
IgunI nodo. Ao noe coneIo. In fodo cnso dIjoron
Ios dInrIos quo oI vofo Ivofnnfo consIguIo un
oquono nunonfo doI rInor gruo y so suno
fInnInonfo n oIIos, hncIondo nnyorn.
Cono fundnrIo QuIzs con oI nnnrgo
Cunndo no hny Infn, no hny dorocho In fodo
cnso, nuy brovononfo. II fnIIo fInnI fuvo n o-
snr do oIIo nodIo confonnr do consIdornndos. Isfo
on s no os rorobnbIo. Ioro sI nIguIon Ios Invocn
cono rocodonfo o jurIsrudoncIn, on cnnbIo,
conofo un grnvo orror do orcocIon. Ior oIIo no
ononos osocInI nfoncIon n su foxfo; rosfnnos
on cnnbIo nucIo oIenci6n cunndo onconfrnnos
nIgunn doscrIcIon doI rocoso reol do fonn do
docIsIon doI frIbunnI on oso nIsno cnso.
?.2. PerolIo
9
Mucho so hn ubIIcndo sobro osfo fnIIo. !n Iunos
so ubIIcn un docrofo do nocosIdnd y urgoncIn
quo frnnsfornn fodos Ios doosIfos n Inzo fIjo on
oI sIsfonn fInnncIoro, on un bono n Inrgo Inzo.
So hnn oscrIfo ros do fInfn.
Ioro hny un dnfo do In ronIIdnd do Ios bonos
quo rosuoIvo oI fonn. II vIornos doI fIn do sonn-
nn Inrgo rovIo nI docrofo hubo un brusco y ox-
frono rocnIonfnnIonfo fInnncIoro on In Inzn, on
?.9
CSJ, in re PerolIo, Iolloe, 3l3: l53.
V-28
I1!O!CCI AI I!ICHO
vIrfud doI cunI Ins coIocncIonos bnncnrIns do oso
dn nI cIorro do Ios bnncos, on coll or oso fIn do
sonnnn, so hIcIoron n ns doI 900 nnunI.
l0
CnsI
cunfro dgIfos do Inforosos. Iso soIo dnfo donuos-
frn, sIn ns nrgunonfncIon, quo orn nocosnrIo o
InnodInfnnonfo urgonfo, onfrInr oso rocnIonfn-
nIonfo dIsnrnfndo do In ocononn. uncn ho-
nos sonfIdo In nocosIdnd do Ioor oI ronuncIn-
nIonfo judIcInI, In soIucIon os nufoovIdonfo. 1odo
Io quo so dIgn nI rosocfo osfnr do ns.
?.3. AlletoIo
A vocos Ioo fodo oI fnIIo con dofonInIonfo. Is
cunndo sogurnnonfo no oquIvoco. SIonro fon-
go rosonfo nI cononfnrIo nI cnso AlletoIo, on
quo fodo onconfro orrndo.
ll
In expoeici6n do In
sonfoncIn fonn, on vordnd, dIvorsos orroros do
hocho. Iso no onvnIonfono. Su orgunenIoci6n
do dorocho suscIfo n su voz nI fofnI dIscronncIn
jurdIcn y ns cononfo oI fnIIo. SonnIo fodos Ios
orroros y rouso IogIcnnonfo In soIucIon con-
frnrIn.
?.l0
CIncuonfn vocos ns quo unn nIfnnonfo roocunnfo
fnsn bnncnrIn, on coll, doI l5 o l6 on nuosfros dns.
?.ll
Vor nuosfro IIbro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo,
Iuonos AIros, IA, l996, l" od., nnoxo doI cn. X, . 56-60.
Cnbo dosfncnr quo so frnfn do un oxcoIonfo frIbunnI, quo hn
dIcfndo nngnfIcos fnIIos. !no do oIIos Io honos dndo cono
ojonIo do nnIIsIs fcfIco: TIe ScoIcI WIiel, AeeocioIion
LIJ., CIod. CIv. y Con., SnIn II, 2000, LL, 2000-C, 696, cuyo
nnIIsIs nornnfIvo suononos fnnbIon buono, oro no ho-
nos crodo nocosnrIo Ioor, fnn cInro orn, do In doscrIcIon do
Ios hochos, quo no cnbn sIno unn unIcn soIucIon jusfn.
V-29
CMO III! !A SI1ICIA
Crnso orror. Iuos no hnbn yo ndvorfIdo unn
nrfIcuInrIdnd do hocho quo no eeIoIo en el follo
oro ei en el enIorno Jel proIleno, Io quo or
nIIcncIon do un rnzonnnIonfo Jitereo IonIo Jel
nio cono Jel docIsorIo ornIfn IIognr n In nIs-
nn soIucIon quo oI frIbunnI hnbn dndo. SI bIon
yo onsnbn y Ionso quo oI ronuncInnIonfo no
fonn ndocundos funJonenIoe do hocho y do do-
rocho, su orcocIon do In ronIIdnd y su docIsIon
ornn Ins corrocfns. In nn osfnbn oquIvocndn,
nunquo fuornn buonos nIs nrgunonfos. ObvIn-
nonfo, do nndn sIrvon buonos nrgunonfos sI
son nIIcndos dondo no corrosondo.
!oIforo, In soIucIon ndocundn orn In do In son-
foncIn, nunquo or oIroe roconee y en oIro Jee-
cripci6n fcIico Jel nieno coeo.
Is cInrnnonfo roforIbIo dnr In buonn soIu-
cIon y oxIIcnrIn nnI, quo dnrIn nnI y oxIIcnrIn
bIon, uos Io sogundo, cono so ndvIorfo, os unn
fnIncIn. SI In soIucIon osf nol, no so uodo docIr
quo juriJiconenIe osf bIon: Ios concofos quo
so don sorn nI osfIIo SAVICY, ofoncInInonfo
buonos in tiIro oro InnfInonfos nI robIonn n
rosoIvor, or Io fnnfo noloe en el coeo concreIo,
dofocfuosn nIIcncIon doI dorocho n un suuosfo
quo no oncundrn on oI rnzonnnIonfo nornnfIvo
quo so ronIIzn.
II dorocho no os un ojorcIcIo nbsfrncfo, os In
soIucIon do robIonns concrofos. SI rosuoIvo nnI
Ios robIonns, no os buon dorocho.
V-30
I1!O!CCI AI I!ICHO
?.4. 2AHAOH=
Isfo fnIIo Io honos cononfndo
l2
oxcIusIvnnonfo
nrn nosfrnr oI rocoso do nnIIsIs. o IncIuInos
oxrosnnonfo nuosfrn hIofosIs fundnnfo, nrn
dojnrIn nbIorfn nI Iocfor. o fodos nodos no fono-
nos InfornncIon quo nos ornIfn fundnr o fnIsnr
nuosfrn conjofurn. Ionsnnos quo so frnfn do unn
cuosfIon do sInnfn o nnfInfn confrn Ins cnfo-
gorns do orsonns (nI sIquIorn Ins orsonns con-
crofns do quo so frnfnbn on oI IoIfo) quo Info-
grnbnn Ios dos fIos o gruos hunnnos quo ornn
confrnIos do In cnusn. Ior unn nrfo Ios fosfIgos
do Johov, uno do Ios cunIos so nognbn or su
roIIgIon n sonoforso n Ios sIgnos nfrIos.
l3
Ior ofrn
nrfo oI osfnbIocInIonfo nIIIfnr y donfro do oI Ios
frIbunnIos nIIIfnros quo Io condonnron or Insu-
bordInncIon.
Adons osfn on juogo vnIoros cono In IIbor-
fnd do roIIgIon, oI juIcIo ncfunI do vnIor sobro In
oocn on quo fnIos sonfoncIns nIIIfnros ornn dIc-
fndns, In IIborfnd IndIvIdunI, In dIscrInInncIon on
rnzon do Ins crooncIns. In oI crIforIo ouosfo, In
osoncIn doI sor nncIonnI, oI ordon, In nuforIdnd,
In dofonsn nncIonnI, In dofonsn do In bnndorn y
nuosfro nodo do vIdn occIdonfnI y crIsfInno, oI
hocho do quo In dofoncIon orn bonIgnn y no
sufrn nnIos frnfos, quo so Ios ornIfn snIIr Ios
?.l2
II nofodo on un cnso do dorocho: hochos, vnIorncIon,
nornns, 4)2, 234-9l (Iuonos AIros, l998).
?.l3
o osfuvo nuncn on dudn In sIncorIdnd do sus croon-
cIns.
V-3l
CMO III! !A SI1ICIA
fInos do sonnnn o on nIgun cnso ornocfnr on su
cnsn nun osfnndo on rIsIon,
l4
ofc.
Io usnnos cono bnronofro do Ios sonfInIon-
fos y juIcIos do vnIor rodonInnnfos on nuosfrn
cuIfurn. QuIonos Io nnnIIznn on nuosfros dIvor-
sos cursos do osgrndo suoIon coIncIdIr on unn
soIucIon ndvorsn nI croyonfo. 1nI os nsInIsno In
soIucIon judIcInI, IncIuso do In Corfo Suronn do
JusfIcIn do In ncIon. Cono socIodnd no rIvIIo-
gInnos nI fufoInnos In dIvorsIdnd, roforInos In
unIfornIdnd, In honogonoIdnd.
l5
8. 1l inIeree Jel Ieno o el inIeree Jel follo
Hny fonns quo son do nnsIonnnfo ncfunIIdnd y
novodnd, quo IIovndos n un frIbunnI rocIbon
onoro unn sonfoncIn ndvorsn: oI frIbunnI no
connrfIo oI onfusInsno do In nrfo.
Suongnnos quo oI fnIIo quo so dIcfn, rochn-
znndo In nccIon, hnco con fodo uno nu, Iueno
expoeici6n Jel inIereeonIe plonIeo conIeniJo en
?.l4
1orcorns orsonns nos hnn dndo n onfondor quo osfos
uIfInos nrgunonfos nIIIfnron on In fonn do docIsIon; no fuo-
ron oxuosfos on oI foxfo doI ronuncInnIonfo jurIsdIccIo-
nnI.
?.l5
Inoznnos con oI ordon sInofrIco do Ios bnncos on oI
nuIn y con oI donocrnfIznnfo gunrdnoIvo bInnco. In Ios co-
IogIos ngos, con bonIfos y oIognnfos conjunfos unIfornos do
ron, con Io cunI oI gunrdnoIvo bInnco so vuoIvo dIscrInInn-
forIo. SIonro oI unIforno, nuncn In IIborfnd y In IndIvIdunII-
dnd. Io nIsno uodo docIrso do In rcfIcn do fornnr n Ios
nIunnos nrn snIudnr n In bnndorn. IrcfIcn dosconocIdn on
II.!!., dondo nndIo dIr quo no honrnn y rosofnn In bnn-
dorn, sIn nocosIdnd do hncor unn fornncIon nnrcInI. As so-
guInos ronInndo Io IgunI, hosfIgnndo Io dIsfInfo.
V-32
I1!O!CCI AI I!ICHO
lo JenonJo , IonIien un Iuen rocononienIo
Je loe noIitoe or Ios cunIos oI juoz no ndnIfo
osn rofonsIon.
In osfo cnso In sonfoncIn no os do Inforos en
cuonIo Iol, sIno soInnonfo on cunnfo vohcuIo Ins-
frunonfnI do unn fonfIcn quo fnnbIon odrn
osfnr confonIdn on un nrfcuIo do rovIsfn, on un
cnfuIo do un IIbro, ofc.
II Innfoo orn orIgInnI oro oI juoz onfondIo
con buonns rnzonos quo no cnbn ncogorIo. Hny
on oIIo nIgunn novodnd jurdIcn
o osfrIcfnnonfo, orquo oI dorocho no hn
cnnbIndo con oso fnIIo. Ignnos quo os unn In-
fornncIon quo uodo sor ufII fonor, or sI n nI-
guIon so Io ocurro hncor IgunI Innfoo nnfo IgunI
frIbunnI, o nrn onrIquocor su cuIfurn jurdIcn sI
no fonn on cInro quo osn sIfuncIon so dobn ro-
soIvor do oso nodo. Ioro nndn ns.
II rIncIIo doI cunI so dobo nrfIr nrn oI nn-
IIsIs do fnIIos, or ondo, os quo Io Inorfnnfo on
cunnfo sonfoncIn no os el noIeriol Je lecIuro quo
fongn, cono sI fuorn un nrfcuIo do rovIsfn jur-
dIcn, unn nonogrnfn, unn fosInn.
Io Inorfnnfo on cunnfo fnIIo os lo reeoluci6n
inIereeonIe Je un proIleno y os oIIn In quo dobo
sor nfrncfIvn or nIgun nofIvo. SI In docIsIon os
do Inforos, onfoncos fnnbIon Io sor nnnIIznr cono
oI juoz oxIIcn osn docIsIon. SI no rovIsfo novo-
dnd, or ojonIo or sor obvIn, oI Inforos do su
confonIdo no ee JieIinIo Jel que puJiero Iener
cuolquier oIro puIlicoci6n, no on cunnfo sonfon-
cIn.
V-33
CMO III! !A SI1ICIA
In ncInrncIon fIono InorfnncIn orquo nu-
chos juocos son rocIsnnonfo rofosoros do doro-
cho quo ns cono ubIIcnn nrfcuIos o IIbros, fnn-
bIon IncIuyon on sus fnIIos dosnrroIIos roIos do
fnIos nodIos do dIfusIon. o oxIsfo obIco nIguno,
jurdIco, ofIco nI socInI, n osfo vohcuIo do dosnrroIIo
do Idons do cfodrn, oro os Inorfnnfo sonnInr
quo eeo no Ironeforno ol teIiculo en un follo en
cuonIo fuenIe Je JerecIo, nI n In sunn do Igun-
Ios docunonfos dIcIondo IgunI confonIdo, on ju-
riepruJencio.
Su vnIor doondo do In fuorzn do convIccIon
quo su dosnrroIIo Infrnsocnnonfo fongn, o do In
nuforIdnd quo InsIro quIon Io hn rodncfndo, oro
no so uodo docIr osfrIcfnnonfo quo so osf cI-
fnndo un ronuncInnIonfo jurIsdIccIonnI.
8.l. Icfun , hoIdIng
Isn cuosfIon os nrocIdn n In dIsfIncIon onfro Io
quo so IInnn JicIun y IolJing do un fnIIo. Hol-
Jing os nquoIIo quo osocfIcnnonfo rosuoIvo y
or ondo Ins rnzonos quo dn nrn oIIo. DicIun os
fodo nquoIIo quo dIco n roosIfo doI fonn, o In-
cIuso InfornInonfo y sIn vIncuIncIon con oI IIeno
JeciJenJun, Io cunI no os onfoncos un rocodon-
fo judIcInI.
8.2. CueeIi6n Je forno , cueeIi6n Je fonJo
Hny vocos quo oI InnfonnIonfo doI fnIIo fIono
Inforos nun sIondo ndvorso on cunnfo nI fondo,
V-34
I1!O!CCI AI I!ICHO
or Io quo reeuelte (no, InsIsfInos, or Io quo dIco)
on cunnfo n In fornn y no or Io quo reeuelte on
cunnfo nI fondo. Ior ojonIo, so uodo ndnIfIr In
IogIfInncIon nnIIn do quIon Invocn In soIn con-
dIcIon do cIudndnno nrn Inugnnr dofornInn-
dn ncfIvIdnd osfnfnI, oro rochnznr oI Innfoo on
cunnfo nI fondo or no consIdornr quo In ncfIvI-
dnd Inugnndn son IIogfInn. Io rInoro fIono
Inforos, Io sogundo no, uos rosunIondoso nquo-
IIn IogfInn nndn ngrogn nI conocInIonfo onrI-
co, snIvo oxcocIonos, quo ronInonfo Io son so-
gun dofornInndo frIbunnI.
9. 1l exceeo Je infornoci6n
Honos dIcho vnrIns vocos quo no honos Iodo In
nrgunonfncIon o Ios consIdornndos do dofornI-
nndo fnIIo. A nIgunos uodo nrocor Irrosonsn-
bIo o oco sorIo. Ioro hny rnzonos quo onon nI
robIonn on ofrn orsocfIvn.
Ior do ronfo, ndvIorfnso quo oI fIono dodI-
cndo n ndquIrIr InfornncIon quo no os ufII, os
fIono quo so rIvn n In InvosfIgncIon o oI nron-
dIznjo ufII, o on fodo cnso nI doscnnso. SI nuosfro
fIono os un bIon oscnso o IrroonInznbIo dobo-
nos ndnInIsfrnrIo con nvnrIcIn. Cunndo nIguIon
so rogunfn cono hnconos nrn Ioor fnnfos fn-
IIos y rocordnrIos, In rosuosfn os unn: no sIon-
ro Ios Ioo nfogrnnonfo,
l
sIno soInnonfo on su
9.l
Is unn ocuncIon do hIorro. Cunnfo ns dofnIIndnnonfo
so Ioo cndn fnIIo, nonos fnIIos so Ioon y ns so Iordo In vIsIon
do conjunfo. Ior oIIo son Inorfnnfos Ios nnIIsIs do conjun-
fo, cono Ios cns. 4 y 5 do O1IIZA, op. ciI.
V-35
CMO III! !A SI1ICIA
doscrIcIon doI robIonn y on In docIsIon quo
fronfo n oI ndofnn. Ios coIogns odrn ndvorfIr-
Io: cIfo nuchn jurIsrudoncIn on Ios IIbros,
2
oro
hngo ocns nofns n fnIIo. Cunndo uodo, Ins hngo
nuy oquonns.
3
!nn sogundn rnzon quo no hn IIovndo n Ioor
Ios fnIIos doI nodo quo quodn oxuosfo, fuo In
nocosIdnd do Ioor un grnn voIunon do sonfon-
cIns. Iso osfuorzo orn nrn soIoccIonnr nquoIIns
quo so ubIIcnrnn on oI SuIononfo do jurIs-
rudoncIn do dorocho ndnInIsfrnfIvo, n nI cnr-
go, doI dInrIo Lo Le,. A nnyor cnnfIdnd do son-
foncIns Iodns, nojor soIoccIon.
4
Ioro no os soIn-
nonfo oI fonor n cnrgo unn ubIIcncIon, o oI ob-
vIo robIonn confonornoo quo fIono fodo nquoI
quo so dodIcn nI dorocho: un oxcoso do Infornn-
cIon, osocfIcnnonfo do jurIsrudoncIn. o fo-
dns nnnorns, dofongnonos un nononfo on osfo
nsocfo doI robIonn.
9.2
o on Ios oscrIfos judIcInIos, uos oI frIbunnI In conoco
nucho nojor quo yo. SI Io hngo onforozco su frnbnjo, uos
unn rnzon do osfIIo Io IIovnr n fonor quo buscnr y cIfnr oIroe
rocodonfos quo Ios quo yo Io Invoco.
9.3
Cien noIoe Je AgueIin. AoIoe oeieIenIicoe Je un lue-
Iro Je juriepruJencio en JerecIo oJninieIroIito, Iuonos
AIros, IundncIon do orocho AdnInIsfrnfIvo, l999.
9.4
II nofodo no hn quodndo, osn cnusnI no. In ofocfo,
osforIornonfo ho fonIdo oI rIvIIogIo do quo nuchos fnIIos
no sonn ncorcndos, no bIon nnrocon, or nnIgos o conocI-
dos. AIgunns rodos InfornfIcns do Inforos ubIIco roor-
cIonnn un sorvIcIo sonojnnfo. Ior ojonIo, In do In !nIvorsI-
dnd do InIorno IInnndn !od II, o !od do orocho do Info-
ros IubIIco: ved.dIp"pu!evmo.edu.uv. In InscrIcIon os grn-
fuIfn.
V-36
I1!O!CCI AI I!ICHO
9.l. Loe coleccionee oficiolee Je juriepruJencio
Cndn coIoccIon ofIcInI ngrogn nuchos voIunonos
cndn nno y oIIos no rorosonfnn sIno unn nrfo
doI fofnI ronI.
5
SI so IncIuyon Ios fnIIos do frIbu-
nnIos rovIncInIos y oxfrnnjoros, suornn cInrn-
nonfo In cnncIdnd do Iocfurn nornnI do unn or-
sonn. Suongnnos quo dobo buscnr fnIIos nrn
nIgun fonn quo osfoy InvosfIgnndo.
ObvInnonfo, hny unn rInorn soIoccIon fon-
fIcn on In quo nos guInronos or oI fIo do frIbu-
nnI y do cnusn, IncIuso Ios gIosnrIos o ndIcos quo
hncon Ios IIbros do jurIsrudoncIn. Hochn osn
rInorn soIoccIon gruosn, sIguon quodnndo nu-
chos fnIIos on roIncIon nI fIono do quo dIson-
go.
SI nos dodIcnnos do onfrndn n IoorIos n IoJoe
dofonIdnnonfo, nuosfrn InvorsIon do fIono sor
fnn nIfn quo no nIcnnznronos n Ioor donnsIndos.
Iuodo ocurrIr quo onfro Ios quo no nIrnnos hnyn
nIgunos quo ornn Inorfnnfos nrn nuosfro In-
foros. Inrn quo no no quodon fnIIos Inorfnnfos
sIn vor, uos, dobo Ioor rIdo y bIon. obo fnn-
bIon odor ncunuInr on nI cnbozn, sIn orjuIcIo
do fonnr nofns, unn vIsIon gIobnI do Io quo osfoy
vIondo. o ofrn nnnorn no uodo ordor, no
uodo dosorIonfnr on In busquodn.
9.5
I sIquIorn doI roIo frIbunnI. o ncuordo n Infornn-
cIon oxfrnofIcInI, In CSJ, or ojonIo, no ubIIcn fodns sus
sonfoncIns sIno quo soIoccIonn Ins do nnyor Inforos o nI
rovos oxcIuyo Ins do nonor onfIdnd sogun quIon cInsIfIcn.
V-3?
CMO III! !A SI1ICIA
9.2. Lo eelecci6n por liIroe. Sue liniIee
!nn vnrInnfo os ncorcnrso n In soIoccIon quo hn-
con Ios IIbros y confInr on In busquodn doI nufor.
o osf nnI cono unfo do nrfIdn. II robIonn
os quo Ios IIbros no suoIon fonor oI rocIso ro-
bIonn quo quoronos Indngnr y oI IIbro uodo no
roorcIonnr sIno unn orIonfncIon gonornI oro
no Io quo unfunInonfo buscnnos. Io nIsno ocu-
rro, dosdo Iuogo, con Ios nrfcuIos do rovIsfn, Ins
nonogrnfns, fosInns, frnfndos. Cono cndn cnso
os IndIvIdunI, Ins nroxInncIonos gonornIos orIon-
fnn oro no rosuoIvon oI robIonn. Y uno quIoro
snbor, on osfn rInorn ofnn, sI hny fnIIos quo
rosuoIvon do nIgunn nnnorn oI IIeno JeciJenJun
quo uno fIono nhorn. QuIoro snbor dondo osf
nrndo, nrn onoznr. Muchos nnIgos IInnnn
nrn nvorIgunr sI conozco nIgun rocodonfo on
nIgun fonn.
9.3. Lo eelecci6n por eunorioe Je retieIoe
Ofrn osIbIIIdnd os buscnr on Ios sunnrIos quo
hncon Ins rovIsfns do dorocho y Ios Cs quo con-
IInn fnIos sunnrIos. Su vonfnjn os quo In bus-
quodn so hnco con In conufndorn. Muchos nbo-
gndos jovonos suoIon ns Ioor noJo ne quo oI
sunnrIo do In rovIsfn quo ubIIcn oI fnIIo, oro
oIIo fIono un rInor robIonn y os quo so frnfn
do unn vIsIon njonn quo no nocosnrInnonfo ro-
rosonfn unn buonn Iocfurn do Ins sonfoncIns. SI
In ofrn nrfo ndvIorfo quo uno cIfo sunnrIos do
V-38
I1!O!CCI AI I!ICHO
un C, uno quodn oxuosfo nI oscnrnIo, cunndo
Io roIIquon con oI fnIIo ronI y no Ios sunnrIos do
docfrInn.
9.4. Lo eelecci6n pereonol. Sue proIlenoe
SI quIoro frnfnr do soIoccIonnr ronuncInnIon-
fos quo norfon un dofornInndo unfo do vIsfn,
o Indnguon unn cuosfIon unfunI, no no quodn
ofro ronodIo quo fonnr grnndos cnnfIdndos do
fnIIos y cononznr n frnfnr do buscnr rIdnnon-
fo Io quo no Inforosn. o os sIonro ufII, sI no
fongo nucho fIono dIsonIbIo, Ioor roIIjnnonfo
cndn sonfoncIn quo oncuonfro, uos uodo no sor
oIIn fInnInonfo do nI Inforos. IgunInonfo no sIr-
vo nvnnznr ordonndnnonfo on In Iocfurn, uos
no uodo snbor sI Io rosuoIfo os Inorfnnfo hnsfn
IIognr nI fInnI. obo uos onoznr or Io rosuoI-
fo.
IrInoro nocosIfo dofornInnr sI Io rosuoIfo no
Inforosn, nnfos do, on su cnso, rofundIznr on oIIo.
SI nrn Iogrnr voIocIdnd Ioo suorfIcInInonfo,
uodo nsrsono or nIfo un fnIIo Inorfnnfo y
dofonorno on uno quo no Io os. 1nnbIon so ro-
sonfIr onfoncos In cnIIdnd do nI busquodn. Ioro
sI no Iogro rnIdoz do Iocfurn, quo os nucho ns
quo Iocfurn rIdn, In cnnfIdnd do fnIIos quo o-
dro Ioor sor nonor y In cnIIdnd do nI Infornn-
cIon so vor rosfrIngIdn or un cnno do rofo-
roncIn ns roducIdo. Ofros quo sonn buscnr no-
jor odrn onconfrnr fnIIos quo yo no udo hn-
IInr. obo uos Iogrnr voIocIdnd do Iocfurn oso-
V-39
CMO III! !A SI1ICIA
cfIcnnonfo nrn Iogrnr nI nonos enconIror Ios
rocodonfos roforIdos n In cuosfIon quo fongo quo
rosoIvor o nnnIIznr.
9.4.l. 1nfornnJoee IoJoe loe Jioe
Ofrn oxorIoncIn osIbIo os In Iocfurn cofIdInnn
do Ios dInrIos jurdIcos, nIgo quo or suuosfo fodo
nbogndo dobo hncor. II robIonn os, ofrn voz,
quo In InfornncIon os nuchn y oI fIono no sIon-
ro ornIfo unn Iocfurn dofnIIndn, o oI fonn no
nos Inforosn. Ior suuosfo, unn rInorn soIoc-
cIon os fonfIcn, or grnndos fonns: no nfrnon
Ios fonns do dorocho cIvII o onnI, conorcInI o
ndnInIsfrnfIvo, ofc. Y donfro do cndn nnforIn hny
subfonns quo convocnn y ofros quo no. Ioro ho-
chn osn soIoccIon nrIorsfIcn, quodnn fodnvn
donnsIndns sonfoncIns quo Ioor nrn osfnr ncfun-
IIzndo. II robIonn do In roIncIon do fIono y In
cnIIdnd do In soccIon os oI nIsno quo cunndo so
buscn nIgo on nrfIcuInr.
Isn Iocfurn dInrIn fIono sus dIfIcuIfndos. !nn
do oIIns os In nocosIdnd do nnnfonor In dIsfnncIn
con oI objofo. o so dobo fonnrIo sIn ns,
ncrfIcnnonfo, cono un dnfo concrofo doI doro-
cho vIgonfo, sIno cono unn hIofosIs do conocI-
nIonfo. Iuos In Iocfurn rIdn do fodos Ios dns
InIIcn Iocfurn con InsufIcIonfo rofIoxIon. o os
buono nfIborrnrso donnsIndo do InfornncIon quo
osf dosfInndn n cnnbInr. o ronrn sufIcIonfo-
nonfo nrn oI cnnbIo.
V-40
I1!O!CCI AI I!ICHO
Ior fIn, hny quo ronodInr sIonro In cnnfI-
dnd do horns dodIcndns n In rofIoxIon y n In cron-
cIon, con oI fIono ufIIIzndo on In rococIon do
InfornncIon. II nodo do Iocfurn do fnIIos quo
roononos InIdo confInrso on Ins rosuosfns
oxIsfonfos. ConfrIbuyo n In cronfIvIdnd. MnnfIo-
no In nonfo nIorfn. Ironrn nrn Ios cnnbIos quo
vondrn. Is rofIoxIon, ns quo InfornncIon.
6
9.6
ocn IIIISA: AIgunos osfudInn cInco horns y Ionsnn
unn. Is nI rovos. Hny quo osfudInr unn horn y onsnr cInco.
CopiIulo V1
EL LEhSu/JE 0DVD VTD0D
l. Lo neceeiJoJ Je uno neIoJologio
SIn nIgunos oIononfos do nofodoIogn doI cono-
cInIonfo y do foorn gonornI doI dorocho rosuIfn
ns dIfcII, o n vocos InosIbIo, dosonfrnnnr oI
or quo do Ins dIforoncIns Iuogo unfunIos onfro
dIvorsns obrns.
l
In onIsIon do oxIIcIfnr fnIos
rIncIIos oIononfnIos uodo IIovnr n dIscusIo-
nos InufIIos on Ins quo so hncon jugnr nrgunon-
fos nI nnrgon do fodn cIoncIn. In osfo rInor cn.
l.l
AIgo do osfo odr onconfrnr oI Iocfor on oI nnIIsIs doI
cnso do Ios oxIorndoros do cnvornns quo ubIIcnnos on
nuosfro IIbro DerecIoe Hunonoe, Iuonos AIros, IA, l999,
5" od., nnoxo II nI cn. IV; IgunInonfo on Ios cnsos oI dobor do
no funnr on ubIIco, nnoxo III nI nIsno cn. IV, Cine Co-
lloo, Anoxo nI cn. VI y 1., I.1., cn. VIII, cnso I.
INTRODUCCION AL DERECHO
VI - 2
rofonnronos nIgunos nsocfos do foorn gonornI
quo n nuosfro juIcIo os IndIsonsnbIo fonor ro-
sonfo on oI osfudIo y In nIIcncIon
2
doI dorocho.
SIn un unfo do nrfIdn cInro ncorcn do que ee
uno Jefinici6n on dorocho, cuI os In roIncIon do
Ins poloIroe o Jeeignocionee quo so ufIIIznn on
oI nundo, quo son y nrn quo sIrvon Ins cloeifi-
cocionee, quo os oso do In noIuroleco o In eeen-
cio do unn InsfIfucIon jurdIcn, soIo so uodo os-
crIbIr unn obrn IogonquIcn, os docIr, unn obrn
dodIcndn n In Iuchn do nInbrns. A ns do Ios
robIonns do vnIorncIon ocononIcn o socInI, osn
donnsIndo oI robIonn doI odor y In nuforIdnd
fronfo n In IIborfnd.
3
2. Lo IexIuro oIierIo Jel lenguoje orJinorio
, Jel lenguoje juriJico
l
Cono oxrosn HOSII!S
2
Ins nInbrns no son ns
quo rofuIos do Ins cosns: ononos rofuIos n Ins
cosns nrn hnbInr do oIIns y or ondo Ins nIn-
l.2
Isfn dIcofonn os orronon. Vor oI 1pilogo y nuosfro
IIbro 1l neIoJo en JerecIo. AprenJer, eneeor, eecriIir, Io-
cer, MndrId, CIvIfns, l988, 3" roInrosIon, 200l.
l.3
In IgunI sonfIdo IOIAOS, MA!CIIO, Iundnnonfos do In
rosonsnbIIIdnd doI Isfndo on oI nnrco do In rofornn ndnI-
nIsfrnfIvn, 1D, l8?: 95l, 9??.
2.l
AnIInr on CA!!I, CIA!O !., AoIoe eoIre JerecIo ,
lenguoje, Iuonos AIros, AboIodo-Iorrof, l965, forcorn nrfo,
. 63 y ss., on Ios cunIos uodo onconfrnrso unn bIbIIogrnfn
nnIInforIn; !OIISO, !ICHA!, DefiniIion, Oxford, l9?2.
2.2
In osfo unfo soguIronos n HOSII!S, JOH, 1nIroJuc-
ci6n ol onlieie filoe6fico, f. I, Iuonos AIros, MncchI, l965,
cn. I.
VI - 3
EL LENGUAJE COMO METODO DEL DERECHO
brns no fIonon ns roIncIon con Ins cosns, quo In
quo fIonon Ios rofuIos do Ins bofoIIns con Ins bo-
foIIns nIsnns. CunIquIor rofuIo os convonIonfo,
on In nodIdn on quo nos ongnnos do ncuordo
ncorcn do oI y Io usonos do nnnorn consocuonfo.
In bofoIIn confondr oxncfnnonfo In nIsnn sus-
fnncIn nunquo oguonos on oIIn un rofuIo dIs-
fInfo, ns cono In cosn sorn In nIsnn nunquo uso-
nos unn nInbrn dIforonfo nrn dosIgnnrIn.
3
3. Ueo conn
II Iongunjo no sorn ufIIIznbIo sI no hubIorn nI-
gunos ncuordos convoncIonnIos sobro quo rofu-
Ios onor n quo cosns: hny, or oIIo, un uso co-
nun o convoncIonnI do Ins nInbrns. Ioro oso uso
conun sIrvo do oco on oI Iongunjo cIonffIco, uos
gonornInonfo cnroco do sufIcIonfo rocIsIon, os-
fnndo nfocfndo do vnguodnd y nnbIguodnd, os
docIr quo frocuonfononfo unn nIsnn nInbrn
uodo sor ufIIIzndn on unn grnn dIvorsIdnd do
sonfIdos y quo quIonos In onIonn no sIonro
osfn conscIonfos do cuI os oI sonfIdo on quo In
osfn ufIIIznndo on oI nononfo, nI cuI oI sonfI-
do on quo In osf ufIIIznndo su confondIonfo on
In dIsufn.
l
II uso conun no soIo so onIon on oI
Iongunjo ordInnrIo, sIno fnnbIon on oI IInnndo
Iongunjo focnIco o cIonffIco.
2.3
HOSII!S, op. ciI., . 22; !OSS, AII, T-T, Iuonos AIros,
AboIodo-Iorrof, l96l, . 32 y SoIre el JerecIo , lo jueIicio,
Iuonos AIros, I!IIA, l963, . l09 y ll0.
3.l
CA!!I, AoIoe..., op. ciI., . 23 n 35, 6? n 69.
INTRODUCCION AL DERECHO
VI - 4
4. Lo IexIuro oIierIo Jel lenguoje
Is InosIbIo suornr osn dIfIcuIfnd, uos oI Ion-
gunjo nnfurnI fIono cono sIonro foxfurn nbIor-
fn: no uodo Iogrnrso rocIsIon on Ins dofInIcIo-
nos, nInbrns o snboIos,
l
n nonos quo consfru-
ynnos un Iongunjo nrfIfIcInI.
2
Iso os Io quo hnn hocho Ins cIoncIns oxncfns y
oso os Io quo hnsfn nhorn no uodo hncor oI doro-
cho: on consocuoncIn, no uodo Iogrnr In rocI-
sIon quo cnrncforIzn n Ins IInnndns cIoncIns oxnc-
fns.
3
In cunIquIor cnso, In nIIcncIon do In IogIcn sIn-
boIIcn
4
nI dorocho
5
ornIfo ovIfnr rnzonnnIonfos
InvIIdos,
6
oro no soIucIonn oI robIonn do In
4.l
HOSII!S, op. ciI., . 48 n 58.
4.2
AnIInr on HA!1, H. I. A., DerecIo , norol, Iuonos
AIros, l962, . 24 y ss.; COII, I!VIC M. y CO!I, JAMIS A.,
ConIenporor, IeoJinge in Logicol TIeor,, uovn York,
l96?, . 93 y ss.; !OSS, AII, op. ulI. ciI., . ll0 y lll.
4.3
CA!!I, AoIoe..., op. ciI., . 3? n 39.
4.4
Vor IIACHI, !OII!1O, 1nIroJucIion o lo logique conIen-
poroine, Inrs, l95?, . l4; ACAZZI, IVAIO, Lo l6gico einI6li-
co, InrcoIonn, l96?, . l5l y ss.; COII, I!VIC M. y CO!I, JAMIS
A., ConIenporor, IeoJinge in Logicol TIeor,, uovn York,
l96?.
4.5
Iuodo vorso II!C, !I!ICH, L6gico juriJico, Cnrncns,
l96l, . 4l y ss.; WIIII!CI!, O1A, IecIIelogic, VIonn, SrIngor,
l9?0, . l89 y ss.
4.6
Ico AYI!, AII!I J!IIS, Lenguoje, terJoJ , l6gico, Iuo-
nos AIros, nno l965, . ??, quo In InfroduccIon do snboIos
quo donofnn consfruccIonos IogIcns os un nrfIfIcIo quo nos
ornIfo onuncInr roosIcIonos conIIcndns ncorcn do Ios
oIononfos do dIchns consfruccIonos, on unn fornn roInfIvn-
nonfo sInIo.
VI - 5
EL LENGUAJE COMO METODO DEL DERECHO
InrocIsIon doI Iongunjo y do Ios fornInos jurdI-
cos do quo so nrfo,
?
nI fnnoco su uso onofIvo.
1nnoco soIucIonn, dosdo Iuogo, Ios robIonns
nxIoIogIcos quo os IndIsonsnbIo fonor on cuonfn
on In InforrofncIon y nIIcncIon doI dorocho.
8
Icho on nInbrns do IOIII!, In In cIoncIn,
cuIdnnos do quo Ins nsovorncIonos quo hngnnos
nuncn doondnn doI sIgnIfIcndo do nuosfros for-
nInos |.] Is or oIIo quo nuosfros fornInos nos
dnn fnn ocos robIonns. o Ios rocnrgnnos. 1rn-
fnnos do nsIgnnrIos fnn oco oso cono son osI-
bIo. o fonnnos su sIgnIfIcndo donnsIndo so-
rInnonfo. Isfnnos sIonro conscIonfos do quo
nuosfros fornInos son un oco InrocIsos (dndo
quo honos nrondIdo n usnrIos soInnonfo on nII-
cncIonos rcfIcns) y IIognnos n In rocIsIon no
roducIondo su onunbrn do vnguodnd, sIno ns
bIon nnnfonIondonos bIon donfro do osfn.
9
4.?
In sonfIdo sInIInr HA!1, op. ciI., . 3l; dosdo Iuogo, In
IogIcn sInboIIcn fIono con fodo cInrns vonfnjns: IIACHI, op.
ciI., . l5 y ss. Connrnr COISCHMI1, WI!I!, 1nIroJucci6n
ol JerecIo, Iuonos AIros, l96?, 3" od., . 332 y 333.
4.8
IxIIcnnos nIgunos do oIIos on oI TroIoJo Je Jere-
cIo oJninieIroIito, f. l, PorIe generol, Iuonos AIros, IA,
2000, roInrosIon do In 5" od., cn. III, Insos oIfIcns, cons-
fIfucIonnIos y socInIos doI dorocho ndnInIsfrnfIvo.
4.9
IOIII!, IA!I, Popper SelecIione, foxfos soIoccIonndos
or AVI MIIII!, IrIncofon !nIvorsIfy Iross, IrIncofon, uo-
vn Jorsoy, l985, . 9?; IOIII!, IA!I I., Lo l6gico Je lo intee-
Iigoci6n cienIifico, MndrId, 1ocnos, l9?3, op. ciI., . 260 y
26l; TIe Open Uniteree. An ArgunenI for 1nJeIerninien,
Iondros, !oufIodgo, l99l; 1l Jeeorrollo Jel conocinienIo
cienIifico. ConjeIuroe , refuIocionee, Iuonos AIros, InIdos,
l96?; UnenJeJ QueeI, Oon Courf, l9?6, ofc.
INTRODUCCION AL DERECHO
VI - 6
5. 1l ueo conn , lo liIerIoJ Je eeIipuloci6n
o oxIsfo nIngunn obIIgncIon do nfonorso nI uso
conun, oro cunndo enpleonoe unn nInbrn do
nnnorn dIsfInfn nI uso conun, dobonos Infornnr
n nuosfros oyonfos ncorcn doI sIgnIfIcndo quo Io
dnnos. Invorsnnonfo, cunndo no Infornnnos n
nuosfros oyonfos doI sonfIdo on oI quo osfnnos
usnndo Ins nInbrns, oIIos fIonon fodo oI dorocho
n consIdornr quo Ins osfnnos usnndo on su sonfI-
do convoncIonnI; on ofrns nInbrns, quo soguI-
nos oI uso conun. Icho do ofrn nnnorn: CunI-
quIorn uodo usnr oI ruIdo quo Io Inzcn nrn
roforIrso n cunIquIor cosn, con fnI do quo ncInro
quo os Io quo dosIgnn oI ruIdo on cuosfIon.
l
CInro osf, no sIonro os convonIonfo nnr-
fnrso doI uso conun, uos so corro oI rIosgo do no
sor onfondIdo o sor nnI Inforrofndo. In rogIn do
In IIborfnd do osfIuIncIon hn do fonor nIIcncIon,
rIncInInonfo, on Ios cnsos on quo:
o) no hnyn unn nInbrn nrn nquoIIo do Io cunI
so quIoro hnbInr;
I) nquoIIo do Io quo so quIoro hnbInr ,o Iiene
unn nInbrn quo Io rorosonfn ndocundnnonfo,
oro oI uso conun ufIIIzn oIro nInbrn nrn do-
sIgnnrIo y osfn ofrn nInbrn Induco n confusIon,
os oscurn, o IIovn n concIusIonos sIn fundnnon-
fo;
c) oI cnso ns Inorfnnfo on quo os roconon-
dnbIo nnrfnrso doI uso conun os cunndo In n-
Inbrn onIondn convoncIonnInonfo fIono fnI vn-
5.l
HOSII!S, op. ciI., . l4 y l5; !OSS, AII, op. ciI., . ll0.
VI - ?
EL LENGUAJE COMO METODO DEL DERECHO
guodnd o InrocIsIon quo rosuIfn InsnfIsfncforIo
confInunr usnndo osn nInbrn sIguIondo oI uso
conun.
2
In fnI cnso, sI consIdornnos quo os unn fuon-
fo consfnnfo do confusIon confInunr onIonndo
unn nInbrn do ncuordo con oI uso conun, odo-
nos frnfnr do hncor unn do dos cosns: l) nbnndo-
nnr In nInbrn fofnInonfo;
3
o 2) confInunr usnn-
do In nIsnn nInbrn pero IroIor Je purificorlo
uenJolo en olgn eenIiJo eepeciol , ne lini-
IoJo, por lo generol reeIringienJolo orIiIrorio-
nenIe o olguno porIe eepecifico Jel toeIo Joni-
nio que Iiene.
4
In dorocho ndnInIsfrnfIvo os frocuonfo vor
nnrocor nInbrns do dIfcII conronsIon quo no
ngrognn cInrIdnd nI Iongunjo sIno n In Invorsn.
In fnIos cnsos convIono nIIgornr In cnrgn suor-
fIun, sobro fodo cunndo Ios nuforos dIfIoron nu-
cho onfro s rosocfo n su nIcnnco.
5.2
HOSII!S, op. ciI., . l?.
5.3
Is Io quo honos hocho con Ins nInbrns oIIcn y o-
dor do oIIcn: vor oI f. 2 do nuosfro TroIoJo., op. ciI., Lo
Jefeneo Jel ueuorio , Jel oJninieIroJo, 2000, 4" od., cn. V:
II odor do oIIcn. 1odo so roduco nI IeeI do cInrIdnd: sI
odonos oxIIcnr Ios robIonns doI rogInon jurdIco orfI-
nonfo sIn ufIIIznr fnIos nInbrns nI IncurrIr on oscurIdnd o
InrocIsIon, o sI or oI confrnrIo quIonos Ins ufIIIznn Iogrnn
con oIIo nnyor cInrIdnd oxosIfIvn. In oI rInor cnso hnbro-
nos hocho bIon on onIfIrIns, on oI sogundo fondrn rnzon
quIonos confInunn ufIIIzndoIns.
5.4
HOSII!S, op. ciI., . l? y l8; In bnsfnrdIIIn os nuosfrn;
HAYAIAWA, S.I., Longuoge in TIougII onJ AcIion, Iondros,
l9?0, 2" od., . 2l4 y ss.
INTRODUCCION AL DERECHO
VI - 8
6. Lo Jefinici6n Je loe poloIroe Jel JerecIo
cono proIleno neIoJol6gico
Quodn dIcho con Io oxuosfo quo In dofInIcIon do
Ins nInbrns jurdIcns, sor cnsI sIonro unn cuos-
fIon do IIborfnd do osfIuIncIon: oro osfo no sIg-
nIfIcn quo cnrozcn do InorfnncIn nI quo uodn
hncorso donnsIndo nrbIfrnrInnonfo. 1Iono Inor-
fnncIn, orquo sogun oI uso quo donos n In ox-
rosIon, ns doboronos nIIcnr Iuogo fodns Ins do-
ns consocuoncIns jurdIcns orfInonfos. In cIn-
rIdnd doI concofo quo so osfIuIo os un rorro-
quIsIfo do In cInrIdnd do fodo Io quo Iuogo so ox-
ongn sobro oI fonn. obonos ns ovIfnr, dosdo
oI conIonzo, cnor on Io quo IOIII! IInnn uno do
Ios rojuIcIos quo dobonos n A!IS11IIIS, oI ro-
juIcIo do quo oI Iongunjo uodo sor hocho ns
rocIso or oI uso do dofInIcIonos; !nn dofInI-
cIon no uodo osfnbIocor oI sIgnIfIcndo do un for-
nIno |.] osfos, or nuchns rnzonos, sorn osI-
bIononfo fnn vngos y confusos cono Ios fornI-
nos con Ios cunIos cononzrnnos |.] fodos Ios
fornInos quo ronInonfo son nocosIfndos son for-
nInos IndofInIdos.
l
1nnoco so frnfn do nvorI-
gunr, or suuosfo, In nnfurnIozn o osoncIn
do Ins cosns o Ins InsfIfucIonos. Cono rocuordn
AII !OSS,
2
orfonoco nI nsndo In fornuIncIon do
rogunfns fnIos cono quo os Io quo nIgo ronI-
nonfo os; oIIo so vIncuIn n In crooncIn do quo
Ins nInbrns rorosonfnn objofIvnnonfo conco-
6.l
Popper SelecIione, op. ciI., . 95 n 9?.
6.2
SoIre el JerecIo , lo jueIicio, op. ciI., . lll y sus ronI-
sIonos.
VI - 9
EL LENGUAJE COMO METODO DEL DERECHO
fos o Idons dndos cuyo sIgnIfIcndo dobo sor dos-
cubIorfo y doscrIfo,
3
In quo so rononfn n In foo-
rn do In dofInIcIon do A!IS11IIIS, on In cunI oI
fIIosofo so rogunfn quo son ronInonfo vor-
dnd, boIIozn, bondnd, ofc. y croo osIbIo os-
fnbIocor dofInIcIonos vordndorns.
4
o so frnfn
do quo unn dofInIcIon osfIuInfIvn son fnn buo-
nn cono cunIquIor ofrn, sIno do quo Ios crIforIos
nrn connrnrIns no uodon sor Ios do vordnd o
fnIsodnd, uos osfos fornInos sInIononfo no so
Ios nIIcnn. Ins dofInIcIonos osfIuInfIvns soIn-
nonfo son nrbIfrnrIns on oI sonfIdo osocIfIcndo.
Ioro, oI quo sonn cInrns u oscurns, vonfnjosns o
dosvonfnjosns, ofc., son cuosfIonos do hocho,
5
on
bnso n Ins cunIos hn do doducIrso In convonIon-
cIn o InconvonIoncIn do In dofInIcIon osfIuInfIvn
quo so roongn.
6
Con nuchn nnyor rnzon, onfoncos, cnbr ovI-
fnr Ins dofInIcIonos dognfIcns on Ins cunIos In
nocIon |.] rosondo n unn fondoncIn IrrorInI-
bIo do In rnzon: In busquodn do Io IncondIcIonn-
do. In osfo cnso Io quo so buscn os unn fuonfo
unIcn, IIInIfndn y suronn, do fodn nornncIon
6.3
Op. ciI., . l09, nofn 3.
6.4
Op. loc. ciI.
6.5
COII, I!VIC, 1nIroJucci6n o lo l6gico, Iuonos AIros,
I!IIA, l962, . l03.
6.6
Iuos, dosdo Iuogo, unn dofInIcIon osfIuInfIvn no os
vordndorn nI fnIsn, sIno quo dobo sor consIdorndn cono unn
propueeIo o unn rosoIucIon do usnr oI JefinienJun do nn-
norn quo sIgnIfIquo Io quo oI Jefiniene, o cono un odIdo o
cono unn orJen. In osfo sonfIdo, unn dofInIcIon osfIuInfIvn
fIono un cnrcfor dIrocfIvo ns quo InfornnfIvo (COII, op.
ciI., . l02).
INTRODUCCION AL DERECHO
VI - l0
jurdIcn y do fodn jusfIfIcncIon jurdIcn. 1nI fuon-
fo, sI In hny, osf ns nII do nuosfrns osIbIIIdn-
dos do conocInIonfo y do oxrosIon.
?
AI fornuInr unn dofInIcIon osfIuInfIvn, dobo-
nos buscnr unn IIsfn do Ins cnrncforsfIcns do In
cosn consIdorndn sIn Ins cunIos In nInbrn no o-
drn nIIcrsoIo; osfns sorn Ins cnrncforsfIcns do-
fInIforIns do In nInbrn. Ahorn bIon, In donofn-
cIon no dobo sor donnsIndo nnIIn
8
nI rosfrIngI-
dn;
9
fnnbIon oxIsfo oI oIIgro do quo In donofn-
cIon son donnsIndo nnIIn y rosfrIngIdn.
l0
?. 1lenenIoe o coneiJeror poro eeIipulor
loe Jefinicionee
Ahorn bIon, con quo crIforIo osfnbIocoronos quo
cnrncforsfIcns nos nrocon dofInIforIns, n fIn do
osfIuInr oI uso quo dnronos n Ins nInbrns
Ofrn voz, dobo InsIsfIrso on quo osfo no os unn
cuosfIon dognfIcn nI quo ongn on juogo grnn-
dos rIncIIos jurdIcos, sIno unn cuosfIon nofo-
doIogIcn, rngnfIcn, do norn convonIoncIn u
oorfunIdnd.
6.?
CA!!I, SoIre loe liniIee Jel lenguoje nornoIito, Iuo-
nos AIros, Asfron, l9?3, . 5?.
6.8
COII, op. ciI., . l2l; HOSII!S, op. ciI., . 36; COISCHMI1,
WI!I!, 1nIroJucci6n ol JerecIo, op. ciI., . 326.
6.9
COII, op. ciI.; HOSII!S, op. loc. ciI.; COISCHMI1, op. loc.
ciI.; ocns vocos rosuIfn IIunInndor rocIbIr unn dofInIcIon on
fornn do unn nfIrnncIon brovo y concIsn: S1IIIIC, I. S.,
1nIroJucci6n o lo l6gico noJerno, MoxIco, l965, . l95.
6.l0
HOSII!S, op. ciI., . 3?; ofros roquIsIfos do unn dofInI-
cIon on COII, op. ciI., . l20 y ss.; S1IIIIC, op. ciI., . l99 y ss.
VI - ll
EL LENGUAJE COMO METODO DEL DERECHO
In osfo concuordnn no soIo In foorn gonornI y
In nofodoIogn do In cIoncIn,
l
sIno fnnbIon nu-
chos ndnInIsfrnfIvIsfns:
2
oro no fodos. Isfo os oI
rInor unfo fundnnonfnI do In cuosfIon: sI so
Ionsn quo soIo hny unn dofInIcIon osIbIo nrn
cndn InsfIfucIon, nocosnrInnonfo vIIdn on do-
fornInndo ordonnnIonfo jurdIco y quo fodos Ios
quo no In connrfon Incurron on error, onfoncos
In cuosfIon osf IrronIsIbIononfo dosoncnnInn-
dn.
3
IscufIr sobro osn ronIsn os cono Ir y vonIr
on unn vordndorn vn nuorfn y hncor nonu-
nonfos n In osforIIIdnd, on Ins nInbrns do CA-
!!I.
4
Io quo hnbr quo dIscufIr, on consocuoncIn,
os nnfo fodo cuIos son Ios objofos sobro Ios cun-
Ios dIscurrIronos y do Ios cunIos dIronos sI co-
rrosondo o no ngrunrIos on unn dofInIcIon o
on vnrIns; os docIr, cuI os In ronIIdnd quo on rIn-
cIIo y gIobnInonfo onfrnronos n nnnIIznr. In
sogundo Iugnr y nrfIondo ns doI nnrco gIobnI
?.l
I.oj. CA!!I, op. ciI., . 66 n ?l.
?.2
IO!S1HOII, I!S1, TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito,
MndrId, l958, . 280; VO HIIIII, I!S1, UnIereucIungen cun
proIlen Jee feIlerIofIen SIooIeolIe. BeiIrog cur MeIIoJe
einer IeleologiecIen IecIIeouelegung, IorIn, SrIngor, l960,
2" od., . 2 y ss.; A1OIOIII, WAI1I!, Allgeneinee Veruol-
IungerecII, VIonn, Mnnzscho, l954, . l95.
?.3
Cono dIco HIMIII, op. ciI., . 5, do ncuordo con In IogIcn
frndIcIonnI unn dofInIcIon ronI |.] (os) In fornuIncIon do In
nnfurnIozn osoncInI o do Ios nfrIbufos osoncInIos do nIgu-
nn onfIdnd. SIn onbnrgo, In nocIon do nnfurnIozn osoncInI os
fnn vngn quo hnco n osfn cnrncforIzncIon InufII n Ios fInos do
In InvosfIgncIon rIgurosn.
?.4
CA!!I, op. ciI., . 69.
INTRODUCCION AL DERECHO
VI - l2
(no do un oquono socfor nrbIfrnrInnonfo osfn-
bIocIdo y nonos do unn dofInIcIon rosuuosfn),
dobor nnnIIznrso cuI os oI rogInon jurdIco In-
ornnfo y nIIcnbIo n osn ronIIdnd, n fIn do In-
vosfIgnr quo cosns rocIbon un nIsno frnfnnIon-
fo jurdIco y cuIos rocIbon un frnfnnIonfo dIs-
fInfo. SI un gruo do cuosfIonos rocIbon susfnn-
cInInonfo IgunI rogInon jurdIco, onfoncos sor
convonIonfo ngrunrIns on unn nIsnn dofInIcIon.
In osfo uIfIno unfo osfnr oI confro do In dIs-
cusIon; on dofornInnr quo gruo do hochos rocI-
bo quo frnfo susfnncInInonfo IgunI do nrfo doI
dorocho. CInro osf, osfo os Io quo oI jurIsfn osf
cnncIfndo nrn hncor y osfo os fnnbIon Io quo
vnIo In onn dIscufIr; oro sIonro fonIondo on
cInro quo unn voz IIogndo oI ncuordo sobro cu-
Ios son Ins cosns o nsunfos quo rocIbon cIorfo frn-
fnnIonfo jurdIco, oI ngrunrIos o no bnjo dofor-
nInndn dofInIcIon sor sIonro cuosfIon do con-
vonIoncIn, quo soIo on fornInos do ufIIIdnd, cIn-
rIdnd, oorfunIdnd, ofc., uodo sor dIscufIdn: no
so odr docIr do oIIn quo os vordndorn o fnIsn.
8. Definici6n , cloeificoci6n
Io nnfodIcho dobo roofIrso on Io quo so rofIoro n
Ins cInsIfIcncIonos do fIo jurdIco, quo rosonfnn
Ios nIsnos cnrncforos nofodoIogIcos quo Ins dofI-
nIcIonos; on vordnd, IncIuso uodo nfIrnnrso quo
In dofInIcIon soIo uodo rosuIfnr do unn cInsIfI-
cncIon rovIn do objofos.
Vonnos on quo consIsfo, cIonffIcnnonfo, unn
cInsIfIcncIon: Cunndo onIonnos nInbrns do
VI - l3
EL LENGUAJE COMO METODO DEL DERECHO
cInso, uos, ngrunnos nuchns cosns bnjo unn
nIsnn dononInncIon (nsIgnnnos oI nIsno rofu-
Io Inroso n nuchns bofoIIns) sobro In bnso do
Ins cnrncforsfIcns quo osfns cosns fIonon on co-
nun. AI usnr In nIsnn nInbrn nrn roforIrnos n
nuchns cosns, frnfnnos n osfns (nI nonos or oI
nononfo) cono sI fuoson fodns IgunIos o Ignorn-
nos sus dIforoncIns. In osfo hocho yncon Ins von-
fnjns y dosvonfnjns do Ins nInbrns do cInso.
IosIbIononfo no hny dos cosns on oI unIvorso
quo sonn oxncfnnonfo IgunIos on fodos Ios nsoc-
fos. Ior consIguIonfo, or sonojnnfos quo sonn
dos cosns, odonos usnr Ins cnrncforsfIcns on quo
dIfIoron cono bnso nrn coIocnrIns on cInsos dIs-
fInfns; odonos oIogIr un crIforIo nrn In orfo-
noncIn n unn cInso fnn dofnIIndo y osocfIco quo
on fodo oI unIvorso no hnyn ns quo un nIon-
bro do cndn cInso. In In rcfIcn no Io hnconos
orquo onfoncos oI Iongunjo sorn fnn Inconodo
cono Io sorn sI fodns Ins nInbrns fuornn non-
bros roIos. Io quo hnconos os usnr nInbrns do
cInso nnIIns y Iuogo, sI os nocosnrIo, osfnbIo-
conos dIforoncIns donfro do In cInso cono bnso
nrn uIforIoros dIsfIncIonos dIvIdIondo In cInso
rIncInI on fnnfns subcInsos cono consIdoronos
convonIonfo. o IgunI nodo, robnbIononfo no
hnyn dos cosns on oI unIvorso fnn dIforonfos on-
fro s quo no fongnn nIgunns cnrncforsfIcns co-
nunos, do nnnorn quo consfIfuynn unn bnso n-
rn ubIcnrIns donfro do unn nIsnn cInso.
l
Ior oIIo,
odonos rnzonnbIononfo cInsIfIcnrIns do unn u
8.l
HOSII!S F ?EJ., . 25 y 2?.
INTRODUCCION AL DERECHO
VI - l4
ofrn nnnorn, ngrunrIns do uno u ofro nodo, so-
gun Ins cnrncforsfIcns nsInIInbIos o, nI confrnrIo,
dIforoncInbIos quo no Inforoso dosfncnr.
Ins cnrncforsfIcns conunos quo ndofnnos co-
no crIforIo nrn oI uso do unn nInbrn do cInso
son unn cuosfIon do convonIoncIn. uosfrns cIn-
sIfIcncIonos doondon do nuosfros Inforosos y
nuosfrn nocosIdnd do roconocor fnnfo Ins sono-
jnnzns cono Ins dIforoncIns onfro Ins cosns. Mu-
chns cInsIfIcncIonos dIsfInfns uodon sor IgunI-
nonfo vIIdns. Hny fnnfns cInsos osIbIos on oI
nundo con cnrncforsfIcns conunos o conbInn-
cIonos do osfns quo uodon fonnrso cono bnso
do unn cInsIfIcncIon. II rocodInIonfo quo ndo-
fnnos on cndn cnso nrfIcuInr doondo on grnn
nodIdn quo os Io quo consIdornronos ns Inor-
fnnfo, Ins sonojnnzns o Ins dIforoncIns. o hny
unn nnnorn corrocfn o Incorrocfn do cInsIfIcnr Ins
cosns, doI nIsno nodo quo no hny unn nnnorn
corrocfn o Incorrocfn do nIIcnr nonbros n Ins co-
sns.
2
Cndn nInbrn no cunIo ofrn funcIon quo In
do ordonnr y sIsfonnfIznr Ios conocInIonfos quo
so quIoron frnnsnIfIr, dosdo sus rIncIIos ns
gonornIos hnsfn sus nocIonos ns dofnIIndns;
cunIquIorn son In nnIIfud o In rosfrIccIon quo Io
oforguonos n In dofInIcIon, do fodos nodos oIIn
sor ns o nonos ufII, conodn o Inconodn, so-
gun oI cnso, oro no vordndorn o fnIsn.
3
8.2
HOSII!S F ?EJ, . 28 y 30.
8.3
CA!!I F ?EJ . 65.
VI - l5
EL LENGUAJE COMO METODO DEL DERECHO
Ior oIIo, Ins nInbrns no fIonon ofro sIgnIfIcn-
do quo oI quo so Ios Jo (or quIon Ins usn, o or
Ins convoncIonos IIngusfIcns do In conunIdnd).
o hny, or Io fnnfo, sIgnIfIcndos Infrnsocos,
vordndoros o ronIos, nI nnrgon do fodn osfI-
uIncIon oxrosn o uso IIngusfIco ncofndo.
4
Io nIsno vnIo, dosdo Iuogo, nrn IoJo lo cien-
cio y no soIo nrn oI Iongunjo cIonffIco. uovn-
nonfo on nInbrns do IOIII!, In cIoncIn nuncn
orsIguo In IIusorIn nofn do quo sus rosuosfns
sonn dofInIfIvns, nI sIquIorn robnbIos; nnfos bIon
|.] In do doscubrIr Incosnnfononfo robIonns
nuovos, ns rofundos y ns gonornIos y do su-
jofnr nuosfrns rosuosfns (sIonro rovIsIonnIos)
n confrnsfncIonos consfnnfononfo ronovndns y
cndn voz ns rIgurosns;
5
on In IogIcn do In cIon-
cIn quo ho bosquojndo os osIbIo ovIfnr oI onIoo
do Ios concofos do vordndoro y fnIso: |...] no os
nonosfor quo dIgnnos quo unn foorn os fnIsn,
sIno soInnonfo quo In confrndIco cIorfo conjunfo
do onuncIndos bsIcos ncofndos. Ior consI-
guIonfo, In corroborncIon no os un vnIor vorIfn-
fIvo.
6
Cono dIco CA!!I, concordnnfononfo, Ins cIn-
sIfIcncIonos no son vordndorns nI fnIsns, son eer-
ticiolee o inIilee. sus vonfnjns o dosvonfnjns os-
fn suodIfndns nI Inforos quo gun n quIon Ins
8.4
CA!!I, op. ciI., . 66 y 6?.
8.5
Lo l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIifico, op. ciI., . 262;
TIe Open Uniteree. An ArgunenI for 1nJeIerninien, Ion-
dros, !oufIodgo, l99l.
8.6
Op. ulI. ciI., . 256 y 25?.
INTRODUCCION AL DERECHO
VI - l6
fornuIn y n su focundIdnd nrn rosonfnr un
cnno do conocInIonfo do unn nnnorn ns f-
cIInonfo conronsIbIo o ns rIcn on consocuon-
cIns rcfIcns dosonbIos.
?
In nInbrns doI nIsno nufor, SIonro hny nuI-
fIIos nnnorns do ngrunr o cInsIfIcnr un cnno do
roIncIonos o do fonononos; oI crIforIo nrn docIdIrso
or unn do oIIns no osf dndo sIno or consIdorncIo-
nos do convonIoncIn cIonffIcn, dIdcfIcn o rcfIcn.
ocIdIrso or unn cInsIfIcncIon no os cono roforIr
un nnn fIoI n uno quo no Io os |.] os ns bIon
cono ofnr or oI sIsfonn nofrIco docInnI fronfo nI
sIsfonn do nodIcIon do Ios IngIosos.
8
Io oxuosfo fIono or fInnIIdnd quIfnr dognn-
fIsno n Ins dIscusIonos sobro dofInIcIonos y cInsI-
fIcncIonos y confrnr oI nnIIsIs y dIscusIon sobro
oI rogInon jurdIco concrofo quo hnbr do rogIr
cndn InsfIfucIon: osfo rogInon y su InforrofncIon
os Io quo Inorfn, no Ins dofInIcIonos y cInsIfIcn-
cIonos quo n su rosocfo hngnnos, n nonos quo
oIIns IIovon n confusIon o sonn un Infonfo do sn-
crIfIcnr In IIborfnd fronfo nI odor.
CInsIfIcncIonos sIn donosfrnbIo vnIor do ufIII-
dnd o convonIoncIn, quo no oxIIcnn nndn oorn-
fIvo doI sIsfonn jurdIco sIno quo oxonon dog-
nfIcnnonfo suuosfns osoncIns InnufnbIos, son
no soInnonfo InconronsIbIos sIno ndons dn-
8.?
CA!!I, F ?EJ, . ?2 y ?3.
8.8
CA!!I, F ?EJ, . ?2 y ?3. SI oI rInoro os roforIbIo nI
sogundo no os orquo nquoI son vordndoro y osfo fnIso, sIno
orquo oI rInoro os ns conodo, ns fcII do nnnojnr y
ns nfo nrn snfIsfncor con nonor osfuorzo cIorfns nocosI-
dndos o convonIoncIns hunnnns.
VI - l?
EL LENGUAJE COMO METODO DEL DERECHO
nosns. II orjuIcIo quo cnusnn os oI fIono quo
hncon ordor nI dosrovonIdo Iocfor do buonn fo
quo quIoro onfondorIns o dobo osfudInrIns.
Anfo cndn cInsIfIcncIon quo Ion, rogunfoso oI
Iocfor nrn quo sIrvo Y sI In rosuosfn no os sn-
fIsfncforIn sIgn su cnnIno or ofros runbos, quo
oI nundo doI conocInIonfo os donnsIndo nnIIo
cono nrn fonnr cnnInos sIn snIIdn.
CopiIulo V11
L/ "0ERTEZ/ DuE 0/ 0EL PD0ER
l. CerIiJunIre
IgnosIo cInro do onfrndn, con IOIII!,
l
quo In
cIoncIn suono no ndornr oI doIo do In corfIdun-
bro |.] In ndorncIon do osfo doIo rorIno In nu-
dncIn y ono on oIIgro oI rIgor y In InfogrIdnd
do nuosfrns consfnfncIonos. In oInIon oquIvo-
cndn do In cIoncIn so dofnIIn on su rofonsIon do
fonor rnzon: uos Io quo hnco nI honbro do cIon-
l.l
IOIII!, IA!I, UnenJeJ QueeI, Oon Courf, l9?6; TIe
Open Uniteree. An ArgunenI for 1nJeIerninien, Iondros,
!oufIodgo, l99l; 1l Jeeorrollo Jel conocinienIo cienIifico.
ConjeIuroe , refuIocionee, Iuonos AIros, InIdos, l96?; Lo
l6gico Je lo inteeIigoci6n cienIifico, MndrId, 1ocnos, l9?3,
. 260 y 26l; Popper SelecIione, foxfos soIoccIonndos or
MIIII! AVI, IrIncofon !nIvorsIfy Iross, uovn Jorsoy, IrIn-
cofon, l985, . 9?, ofc.
INTRODUCCION AL DERECHO
VII - 2
cIn no os su poeeei6n doI conocInIonfo, do In vor-
dnd IrrofufnbIo, sIno su inJogoci6n do In vordnd
|ronIIdnd] orsIsfonfo y fonornrInnonfo crfIcn.
In cIoncIn nuncn orsIguo In IIusorIn nofn do
quo sus rosuosfns sonn dofInIfIvns, nI sIquIorn
robnbIos; nnfos bIon |.] In do doscubrIr Inco-
snnfononfo robIonns nuovos, ns rofundos y
ns gonornIos y do sujofnr nuosfrns rosuosfns
(sIonro rovIsIonnIos) n confrnsfncIonos cons-
fnnfononfo ronovndns y cndn voz ns rIguro-
sns;

on In IogIcn do In cIoncIn quo ho bosquojndo
os osIbIo ovIfnr oI onIoo do Ios concofos do vor-
dndoro y fnIso: |.] no os nonosfor quo dIgnnos
quo unn foorn os fnIsn, sIno soInnonfo quo In
confrndIco cIorfo conjunfo do onuncIndos bsIcos
ncofndos.
Ior consIguIonfo, In corroborncIon no os un
vnIor vorIfnfIvo.
1rnsIndndo nI Inno vIfnI, on nInbrns do VIAI
II!OMO, Isfn busquodn dIfcII dosnIIonfn, on
ocnsIonos, n cIorfos osrIfus ns dIsuosfos n Ins
cosns dofornInndns y fIjns, oro osfInuIn onor-
nononfo n quIonos gusfnn do Ins ronovncIonos
y nnnn, sI ns udIorn docIrso, In nvonfurn Info-
IocfunI.
2
2. Al eerticio Jel poJer
Isn fnIfn do nofodoIogn y do ncofncIon do In
IncorfIdunbro quo os In unIcn rogIn do fodn cIon-
l.2
VIAI II!OMO, JAIMI, DerecIo oJninieIroIito, Snnfn Io
do Iogof, 1onIs, l0" od., . 8.
VII - 3
LA CERTEZA DEL PODER
cIn IIovn fnnbIon n In busquodn do In fnIsn corfI-
dunbro do jusfIfIcnr sIonro y do cunIquIor nn-
norn oI odor. Is In rncIonnIIdnd IrrncIonnI doI
odor IIInIfndo, sIn fronos, sIn frncfurns, sIn fI-
surns. Invocnndo In soIn nuforIdnd do In urn
nfIrnncIon dognfIcn so uodo IIognr n quo so
fonon on cndn ocnsIon Ins foorns do Ios dorochos
connrndos quo on oso nononfo osfn nI sorvI-
cIo doI odor, o Io osfuvIoron nnfos, cono oI ncfo
InsfIfucIonnI do Ins dIcfndurns brnsIIonns, In ro-
sorvn do In ndnInIsfrncIon do In ConsfIfucIon
do o CnuIIo, ofc., o quo so sIgnn IrrofIoxIvnnonfo
Ios nuforos nncIonnIos quo nojor dIsorfon n fn-
vor doI odor, Ios IdooIogos doI odor ndnInIsfrn-
dor IIInIfndo. Muchos, In nnyorn, son do buonn
fo.
3. Lo cerIeco, poro el poJer Je Iurno
Isns nfIrnncIonos nun do buonn fo dogn-
fIcns y orrndns no son cnsunIos nI objofIvnnonfo
Inoconfos; rovoon nI Iocfor y nI Inforrofo do dos
nIInonfos fundnnonfnIos: uno, In cerIeco que no
exieIe en lo ciencio; dos, oI eerticio ol poJer Je
Iurno. os consojos o docIsIonos sI do un Juoz
so frnfn do un MAQ!IAVIIO con rons nodor-
nns.
o nII oI oxIfo IrrofronnbIo quo sIonro fIo-
non, nun dosnfInndo In rnzon, o precieonenIe por
ello. SI nnfo In ovIdoncIn consfIfucIonnI do quo In
nsIgnncIon do rocursos soIo rovIono doI Congro-
so y oI IjocufIvo nnI uodo onfoncos cronr un
onfo osfnfnI nrn quo Ios gnsfo sIn dIsosIcIon Io-
INTRODUCCION AL DERECHO
VII - 4
gIsInfIvn, un nufor quo sosfongn con onfnsIs quo
Ins onfIdndos nufrquIcns uodon cronrso or
docrofo voIcnr In bnInnzn doI odor; Iuogo fodn
In docfrInn doI odor y fodo oI odor dIrn y hn-
rn Io nIsno, nunquo nndIo uodn onconfrnrIo
on In ConsfIfucIon. Sus Idons sorn nnyorn
docfrInnrIn,
l
gnnnrn In dIscusIon.
2
Su fundnnonfo, lo IequeJo Je lo inconJi-
cionoJo, Je terJoJee , cerIecoe eIernoe en lo Je-
feneo Jel poJer Jel nonenIo, os In nIsnn bus-
quodn quo fonn COM1I, jusfnnonfo IInnndo so-
cIoIogo do In rohIsforIn, do Ioyos ofornns o In-
nufnbIos, oxncfnnonfo Io confrnrIo do In fIIoso-
fn do IOIII! quo nqu oxIIcnronos; osns nor-
nns ofornns o InnufnbIos, quo COM1I Insno on
Ins nornns do nccIon y ronccIon, fnnbIon hnn
onconfrndo rococIon docfrInnrIn IocnI on In nIs-
nn fuonfo on quo so nufron Ios IdooIogos doI o-
dor, Ios Inoconfos o cuInbIos nnquInvoIos do hoy
y do nnnnnn.
Io vordndornnonfo InrosIonnnfo, Io nfofI-
co, os ns oI oxIfo do osfns concocIonos nuforIfn-
rIns. CnnbIn In ConsfIfucIon, cnnbIn oI ordon In-
3.l
1nnbIon Io os, or cIorfo, oI dorocho cIvII. IIon Io ro-
cuordn IO!IZI11I, !ICA!O I!IS, Loe noIoe funJonenIolee Je
JerecIo pritoJo, Snnfn Io, !ubInznI-CuIzonI, l995, Cn. III,
II dorocho rIvndo cono InIfo doI odor.
3.2
Inrn quIonos hncon cuonfns os onfoncos vIfnI ndnInIs-
frnr Ins cIfns, no son cuosfIon quo Ios quo Ionsnn dIsfInfo
sonn o nrozcnn ns. In un orudIfo nrfcuIo do cIon nofns,
cIfnr or rInorn voz n quIon Ionsn dIsfInfo. cunndo so
osf ncnbnndo oI nrfcuIo! Is In dosnudn Iuchn or oI odor
IIovndn nI cnno ncndonIco, sIn Inorfnr quo oIIo sncrIfI-
quo fodn rofonsIon do objofIvIdnd.
VII - 5
LA CERTEZA DEL PODER
fornncIonnI, cnnbIn oI sonofInIonfo doI ns n
Ios frnfndos InfornncIonnIos do dorochos hunn-
nos, oro oIIos sIguon cIfnndo Ins nIsnns fuonfos
do nnfnno o Ioyondo Ins nornns do hoy con Ios
nrnofros do osns docfrInns nuforIfnrIns doI
nsndo.
4. Un JerecIo ol eerticio Jel poJer
Cunndo so IIogn n docIr quo oI docrofo suIo n In
Ioy yn so hn rocorrIdo oI cnnIno on quo so dosco-
nocon y vIoInn Ios nrfs. 36, 42, 43, ?5 Inc. 22, ?6,
99 Inc. 3, do In ConsfIfucIon; so IncunIon Ios
ncfos y frnfndos InfornncIonnIos do dorochos
hunnnos; so dosnfn n Ios orgnnos surnnncIo-
nnIos do nIIcncIon; so vIoIn o foIorn quo so vIoIo
In ConvoncIon InfornnorIcnnn Confrn In Corru-
cIon, so dosconocon Ios dorochos doI usunrIo nI
onfo do confrnIor IndoondIonfo rovIsfo on oI
nrf. 42 do In ConsfIfucIon, ofc.
SI oso vn n sor oI rosuIfndo doI dorocho y In
docfrInn, no hnco fnIfn fonor rogInon jurdIco
nI frIbunnIos. Is oI dIIonn quo Innfoo JACISO.
II dorocho ndnInIsfrnfIvo os dorocho consfI-
fucIonnI y oIfIco, os Iuchn confrn oI odor
cunIquIor odor on In dofonsn do Ios dorochos
do Ios IndIvIduos y nsocIncIonos do IndIvIduos,
l
os
4.l
In In docfrInn doI dorocho ndnInIsfrnfIvo nrgonfIno os
frocuonfo oI conufo do cunfos hnn dIcho unn cosn y cun-
fos ofrn, on cunIquIor foxfo. Son ns conufndns hnsfn Ins
lecIuroe do un sInIo IIbro do dorocho: quIonos dIcon Ioor
olgo y quIonos dIcon quo eeo no Io dIco dIcho IIbro. Ios dIjInos
unn voz quo n osfo nso hnbr quo IncIuIr on Ios IIbros un
fncsnII do Ins roforoncIns.
INTRODUCCION AL DERECHO
VII - 6
In nvonfurn do onsnr. SI so quIoro hncor un Je-
recIo Je lo oJninieIroci6n, un dorocho IogIfInn-
dor doI ojorcIcIo doI odor, onfoncos so osf ro-
nuncInndo n hncor dorocho.
2
1odo os onfoncos oI odor, Ios corrodoros doI
odor, In InfIuoncIn, In corrucIon.
Ioro oIIo os rofrocodor ocho sIgIos on In hIsfo-
rIn, hnsfn =JAI do In Cnrfn Mngnn do l2l5. Is
cunndo oI !oy JAMIS I o Iuogo CA!IOS I sosfuvIo-
ron quo orn frnIcIon sosfonor quo oI !oy osfnbn
bnjo In Ioy. IO! I!AC1O dIjo onfoncos TIe King
ie unJer no non, IuI unJer GoJ onJ IIe
lou(QuoJ Iex non JeIeI eeee euI Ionine, eeJ
euI Deo eI Lege).
3
CnrIos I sosfuvo on su juIcIo
quo In corfo no fonn conofoncIn nrn juzgnrIo.
Iuo sonfoncIndo n nuorfo.
4
5. 1l ueo enoIito, poliIico , oxiol6gico Jel
lenguoje
Ior Io nnfos oxuosfo, oI dorocho ndnInIsfrnfIvo
osf Ingndo do oIIgrosos usos onofIvos y oIfI-
cos doI Iongunjo. As ocurro n vocos con oxrosIo-
4.2
Yn so osf nII on dIroccIon n IOA!, !OCI!, Le JroiI eI
l`1IoI Jone lo JocIrine noIionole-eociolieIe, Inrs,V l939, 2"
od.; on un ojonIo ns rocIonfo, do dIsfInfo fIno y dosIusfro,
os In ChInn do fin Je eiecle. cono bIon oxIIcn CO!I, II1I!
HOWA!, Ioreign 1nteeInenI in CIino. TIe AJninieIroIite
Legol S,eIen, Hong Iong, Hong Iong !I, l996, fodo os
guonxi, roIncIonos.
4.3
Vor IO! IIC, WIoI AexI in IIe Lou, Iondros,
Iufforvofhs, l989, . 6.
4.4
IO! IIC, op. loc. ciI.
VII - ?
LA CERTEZA DEL PODER
nos y concofos jurdIcos (odor do oIIcn,
l
nc-
fos do gobIorno, ofosfnd rogInnonfnrIn, docro-
fo, ofc.), cono dIjo CIA!O CA!!I rosocfo do In
Idon do odor consfIfuyonfo orIgInnrIo: on ronII-
dnd fodo so orIgInn on oI cnrcfor nnbIguo do In
nInbrn odor y on su uso hbrIdo |.] A vocos
osfn nInbrn quIorn docIr ofosfnd (nfrIbucIon,
conofoncIn, fncuIfnd, cnncIdnd, jurIsdIccIon,
nuforIzncIon, ofc.) y, ofrns vocos, sogun oI con-
foxfo, quIoro docIr fuorzn (ofoncIn, odoro,
donInIo, donInncIon, ofc.). o nII hny un soIo
nso n nfIrnnr quo oI sujofo o onfIdnd on cuos-
fIon fIono Ins nfrIbucIonos orquo dIsono do In
fuorzn.
2
Cono sonnIn oI nIsno nufor, hnbrn quo
Indngnr unn rosuosfn do nIcnnco gonornI quo
oxIIcnrn oI orquo do osfos nsorfos;
3
uodo frn-
fnrso, cono oI nIsno Io dIco, do unn fondoncIn
IrrorInIbIo do In rnzon: In busquodn do Io In-
5.l
Io consurnnos on In crIsIs do In nocIon do odor do
oIIcn, IetieIo ArgenIino Je Ciencio PoliIico, l962, n" 2;
roroducIdo on nuosfro IIbro 1eIuJioe Je JerecIo oJninie-
IroIito, Iuonos AIros, Iorrof, l963 y ubIIcncIonos osforIo-
ros; ncfunInonfo on nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninie-
IroIito, f. 2, Iuonos AIros, IA, 2000, cn. V. CoIncIdon
MA!IIHOII, IIA!1 CAMIOS, IIA!IS y ofros. Ios rocuordn, on
ofrn socuoncIn quo no nIforn oI rosuIfndo, !ASII, A!1!!O IMI-
IIO, In ubIIcIdnd do Ios docunonfos do In ndnInIsfrncIon y
oI rosgunrdo do In rIvncIdnd IndIvIdunI, 1D, l8?: 900, 90?.
Cunndo nIguIon Invocn oI odor do oIcIn no dIncufo unn
cuosfIon ncndonIcn, buscn oI odor IncondIcIonndo.
5.2
CA!!I, CIA!O, SoIre loe liniIee Jel lenguoje nornoIi-
to, Iuonos AIros, Asfron, l9?3, . 50 y 5l.
5.3
CA!!I nonfn dosnfuoros IIngusfIcos sonojnnfos or-
ofrndos or foorIcos doI dorocho, op. ulI. ciI., . 56. In
nnnIogn con JHI!IC-SAVICY os nnnIfIosfn.
INTRODUCCION AL DERECHO
VII - 8
condIcIonndo.
4
IIIo so nrocIn on Ios concofos
doI dorocho ubIIco y rIvndo: In oIonIcn
SAVICY- VO JHI!IC fIono nun hoy vIgoncIn.
5
6. Loe Le,ee que no eon le,ee
oI nIsno nodo, cnbo dudnr sI os quo os osIbIo
corrogIr, on oI Iongunjo do Ios nbogndos, nIgunos
rosnbIos nuforIfnrIos do Ios gobIornos do fncfo: In
onfoncos fornInoIogn ofIcInI do IInnnr Ioy n Io
quo no ornn sIno docrofos Ioyos.
l
!osfnurndn In
donocrncIn y condonndn or oI nrf. 36 do In Cons-
fIfucIon In foorn do Ios gobIornos do fncfo, no os
jurdIcn nI oIfIcnnonfo ndnIsIbIo soguIr IInnnn-
do Ioyos n Io quo do oIIo fuvo soInnonfo oI non-
bro ofIcInI. Is InroscIndIbIo uos yn quo do o-
rocho hnbInnos, dononInnr corrocfnnonfo cono
docrofo-Ioy n Ins ns IInnndns Ioyos onIfIdns on
Ios orodos l966-l9?3 y l9?6-l983. Cono so
ndvIorfo, os nucho Io quo rosfn or hncor nrn
IIognr n un dorocho ndnInIsfrnfIvo consfIfucIo-
nnI, IIbornI, donocrfIco. In Idon do fuorzn y nu-
forIdnd sIn InIfo ornon fodns sus cnns
IIngusfIcns, fodos sus osfrnfos concofunIos.
5.4
Op. ulI. ciI., . 5?. Quo nuosfrn ndnIrncIon or oI nufor
son oxcusn do roofIr In nIsnn brIIInnfo frnso con ocos ron-
gIonos do dIforoncIn. Y ojnI oI Iocfor In rocuordo.
5.5
Vor oI cnso AlletoIo, on Deepuee Je lo reforno Jel 1eIo-
Jo, Iuonos AIros, IA, l996, l" od., cn. X.
6.l
Io dIjInos on DerecIo oJninieIroIito Je lo econonio,
Iuonos AIros, MncchI, l96?, . 44? y 448; AnIIsIs crfIco do
In Ioy do dosnrroIIo, IetieIo Je Legieloci6n ArgenIino, 2: 88
(Iuonos AIros, l966).
VII - 9
LA CERTEZA DEL PODER
A osnr do quo Ios orgnnos InfornncIonnIos do
nIIcncIon do Ios frnfndos quo nos conronofon
nos Io rocuordnn, nc rofondonos IgnornrIo. In
roIn CO!1IIH fIono dIcho quo Ior oIIo, In ro-
foccIon do Ios dorochos hunnnos roquIoro quo Ios
ncfos osfnfnIos quo Ios nfocfon do nnnorn fundn-
nonfnI no quodon nI nrbIfrIo doI odor ubIIco,
sIno quo osfon rodondos do un conjunfo do gn-
rnnfns ondorozndns n nsogurnr quo no so vuI-
noron Ios nfrIbufos InvIoInbIos do In orsonn, don-
fro do Ins cunIos, ncnso In ns roIovnnfo fongn
quo sor quo loe liniIocionee ee eeIoIleccon por
uno le, oJopIoJo por el PoJer LegieloIito, Je
ocuerJo con lo eeIoIleciJo por lo ConeIiIuci6n.
2
In IgunI sonfIdo so ronuncIn In COMISIIH,:
Ior Io fnnfo, cunIquIor nccIon quo nfocfo Ios do-
rochos bsIcos dobo sor roscrIfn or unn Ioy nro-
bndn or oI Iodor IogIsInfIvo y dobo sor congruon-
fo con oI ordon jurdIco Inforno.
3
6.2
Irrnfo 22 do In OC 6/96, on O!CAIZACI I IOS IS1AOS
AMI!ICAOS, 1nforne onuol Je lo Coniei6n 1nIeronericono Je
DerecIoe Hunonoe, l996, WnshIngfon, C, l99?, . 65; In
bnsfnrdIIIn os nuosfrn. Ins oInIonos consuIfIvns do In
CO!1IIH son do obIIgnforIn nIIcncIon on oI dorocho Inforno,
cono Io fIono rosuoIfo In CSJ on GirolJi do l995. Io honos
oxIIcndo on nuosfrn nofn In obIIgnforIn nIIcncIon Infornn
do Ios fnIIos y oInIonos consuIfIvns surnnncIonnIos, on In
IAP, 2l5: l5l (Iuonos AIros, l966). II crIforIo hn sIdo roIfo-
rndo on Bronojo, DJ, l996-l96, cons. ocfnvo y on Arce, LL,
l99?-I, 696 con nuosfrn nofn Ios dorochos hunnnos no son
nrn, sIno confrn oI Isfndo roroducIdn on Cien noIoe Je
AgueIin, Iuonos AIros, IA, l999, . l65, ?6, Ios doro-
chos hunnnos no son nrn, sIno confrn oI Isfndo.
6.3
Op. ulI. ciI., rrnfo 62, . 65;oI dosfncndo os nuosfro.
Vor In ncInrncIon do In nofn nnforIor.
INTRODUCCION AL DERECHO
VII - l0
In CO!1IIH dofIno cono Ioy In nornn jur-
dIcn do cnrcfor gonornI, conIdn nI bIon conun,
enonoJo Je loe 6rgonoe legieloIitoe coneIiIucio-
nolnenIe pretieIoe , JenocrIiconenIe elegiJoe
, eloIoroJo eegn el proceJinienIo eeIoIleciJo
por loe coneIiIucionee Je loe 1eIoJoe porIee poro
lo fornoci6n Je loe le,ee,
4
uos II rIncIIo do
IognIIdnd, Ins InsfIfucIonos donocrfIcns y oI os-
fndo do dorocho son InsonrnbIos;
5
ee lo legielo-
Iuro elecIo , no oIro lo que Iiene lo poIeeIoJ le-
gieloIito.
6
6.4
OInIon ConsuIfIvn n 6, rrnfos 23 y 32.
6.5
OInIon ConsuIfIvn n 8, rrnfo 24.
6.6
OInIon ConsuIfIvn n 8, rrnfos 22 y 23; fodo oIIo
roIforndo on oI vofo concurronfo doI rorosonfnnfo nrgonfI-
no nnfo In CIH, IAIIIAO, OSCA! I!J, cnso l0.843, ChIIo, l5
do ocfubro do l996, Inforno n 36/96, rrnfo 3l, . l9? doI
Inforno do l996 do In COMISI I1I!AMI!ICAA I I!ICHOS
H!MAOS: oI rIncIIo do In buonn fo nos obIIgn n cunIIr on oI
Inno Inforno Io quo sosfononos , noe oIligo on oI Inno
Inforno o InfornncIonnI.
CopiIulo V111
L/ 0RE0lEhTE lhTERh/0lDh/LlZ/0lDh
0EL 0ERE0lD
l. 1nIroJucci6n
SI bIon In nnforIn do Ios dorochos hunnnos os In
rInorn y ns Inorfnnfo nnnIfosfncIon do In
InfornncIonnIIzncIon doI dorocho, no os In unIcn.
Isfo cnfuIo fIono or fInnIIdnd nosfrnrIn on su
confoxfo, nnfos do nsnr nI nnIIsIs dofnIIndo do
ofros nsocfos osocfIcos do In nnforIn.
2. Lo reoliJoJ econ6nico , juriJico
eupronocionol o coniencoe Jel eiglo XX1
Is frocuonfo quo oI osfudIoso doI dorocho IocnI
oncuonfro dIfIcuIfndos nrn ncofnr oI fundnnon-
fo do In suronncn nqu osfuIndn doI dorocho
VIII - 2
I1!O!CCI AI I!ICHO
surnnncIonnI convoncIonnI sobro oI dorocho
consfIfucIonnI Inforno.
l
uosfrn roIn ConsfIfucIon ocn do nnbIvn-
IoncIn cunndo ubIcn n Ios frnfndos or oncInn do
Ins Ioyos y no, nI nonos oxrosnnonfo, do s
nIsnn oro on cnnbIo ncofn oxrosnnonfo In
cosIon do conofoncIn y jurIsdIccIon n orgnnos
surnnncIonnIos (nrf. ?5 Inc. 24), quo dosdo Iuo-
go rovnIocorn or sobro In ConsfIfucIon.
SI bIon os dIfcII quo so rosonfo un confIIcfo
InforrofnfIvo onfro Ins nornns surnnncIonnIos
y In ConsfIfucIon, or sor nnbns do cnrcfor
gnrnnfIsfn sobro fodo on nnforIn do dorochos
hunnnos,
2
on fodo cnso yn honos oxuosfo on
ofro Iugnr cono so rosuoIvo dIchn cuosfIon on nn-
forIn do dorochos fundnnonfnIos.
3
IsfInfn os In
2.l
Con oI ndIfnnonfo doI dononInndo dorocho do gonfos
quo nonfn oI nrf. ll8 do In ConsfIfucIon y oI nrf. 2l do In Ioy
48.
2.2
SonnIn ZAIIA!OI, !A!I, In ConvoncIon AnorIcnnn so-
bro orochos Hunnnos y oI sIsfonn onnI, IetieIo Je Dere-
cIo PIlico, 2: 6l (Iuonos AIros, IA, l98?), quo Ins nornns
consfIfucIonnIos soIo uodon Inforrofnrso on oI fufuro on
oI sonfIdo connfIbIo con oI foxfo do In ConvoncIon, nunquo
nroco frnfnrso do consocuoncIns quo fnnbIon hubIoson
odIdo doducIrso do unn corrocfn y gnrnnfIzndorn oxogosIs
do nuosfros rocofos consfIfucIonnIos.
2.3
!nn do Ins dIscusIonos concrofns In oxIIcnnos on oI
IIbro DerecIoe Hunonoe, Iuonos AIros, IA, l999, 4" od.,
cn. XII, Loe onporoe Je loe orIe. 43 , 7 inc. 22. Cono dIjo
IISCA1O!I: Is on oI nononfo do ronrnrso nrn rnfIfIcnr Ios
frnfndos cunndo cndn Isfndo hn dobIdo o dobor consIdornr y
rosoIvor Ios robIonns do fIo consfIfucIonnI quo so Io Inn-
foon. Cndn uno os duono do In soIucIon quo Ios do; oro unn
voz quo so hn ncofndo oI conronIso InfornncIonnI con fodn
VIII - 3
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
cuosfIon do Ios frnfndos InfornncIonnIos quo In-
onon IInIfncIonos n dorochos do cnrcfor ocono-
nIco. In oI cnso do In IInIfncIonos InfornncIonn-
Ios nI nodIo nnbIonfo dIfcIInonfo uodn hnbor
confIIcfo on vIrfud doI nrf. 4l do nuosfrn ConsfI-
fucIon. In ofros fonns cono nfonfos, CA11 on
gonornI, ofc., Io ns robnbIo os quo con oI fIon-
o rovnIozcn fnnbIon on Ios hochos In nornn
surnnncIonnI.
In fodo cnso, fnI voz nI Iocfor dubIfnfIvo fron-
fo n osfo dIIonn Io rosuIfo roconforfnnfo snbor quo
on oI ns ns Inorfnnfo doI nundo oxIsfon
quIonos oxrosnn sInIInros dudns: Isfndos !nI-
dos, quo nIIcn n sus hnbIfnnfos In jurIsdIccIon
norfonnorIcnnn IncIuso or Ios ncfos do corru-
cIon conofIdos on oI oxfrnnjoro;
4
quo no suscrIbIo
IIborfnd, hny nqu un hocho hIsforIco sobro oI quo yn no os
osIbIo voIvor. JurdIcnnonfo no hny, uos, vuoIfn nfrs on
In ConunIdnd. o osf ornIfIdo onor do nuovo on foIn do
juIcIo Ios conronIsos unn voz nsunIdos; no osf ndnIfIdo
nncIonnIIznr do nuovo Ios socforos quo hnn nsndo yn bnjo In
nuforIdnd do In ConunIdnd. oI nIsno nodo, oI nrf. 2? do In
ConvoncIon do VIonn sobro orocho do Ios 1rnfndos, nrobn-
dn or Ioy l9.865, osfnbIoco quo unn nrfo no odr Invocnr
Ins dIsosIcIonos do su dorocho Inforno cono jusfIfIcncIon doI
IncunIInIonfo do un frnfndo. IISCA1O!I, III!!I, Asocfos
judIcInIos doI ncorvo conunIfnrIo, IetieIo Je 1neIiIucio-
nee 1uropeoe, MndrId, l98l, . 33l y ss., . 336.
2.4
So frnfn do In Ioy sobro rcfIcns corrufns on oI ox-
frnnjoro, Ioreign CorrupI ProcIicee AcI, do l9??, quo con-
Iononfn In Ioy confrn In nnfIn o Ioy sobro orgnnIzncIonos
corrufns y nogocIos IIcIfos, Ioy I1CO, IocleIeer 1nfluenceJ
onJ CorrupI OrgonicoIione, l8. !.S.C. Socs. l962 eI eeq.;
ofrn Ioy confonIn In confIscncIon IIsn y IInnn do fodos Ios
sobornos (l8. !.S.C. Soc. 3666), sIn orjuIcIo do ofrns fIgurns
VIII - 4
I1!O!CCI AI I!ICHO
oI Incfo do Snn Joso nrn no quodnr sonofIdo n
In jurIsdIccIon surnnncIonnI do In Corfo con sodo
on Cosfn !Icn,
5
nI fodnvn In convoncIon sobro oI
dorocho doI nnr, or rnzonos do confonIdo y do
jurIsdIccIon; sIn onbnrgo, hn suscrIfo y rnfIfIcn-
do oI AI1A, quo cono fodo frnfndo do Infogrn-
cIon IIovn n In croncIon do nornns surnnncIonn-
Ios; suscrIbIo IgunInonfo oI CA11, on cuyo orgn-
nIsno surnnncIonnI do nIIcncIon cuonfn con so-
Innonfo un vofo.
In fondoncIn n In InfogrncIon jurdIcn surn-
nncIonnI, nun nrn Isfndos !nIdos, os uos un
buon IndIcndor do quo odonos osornr Ios do-
ns nsos ncorcn doI fufuro. Agroguoso n oIIo In
grnn InfordoondoncIn do Ios nsos, In gIobnII-
zncIon do In ocononn, oI nofnbIo Incrononfo on
fodo oI nundo do Ins onrosns frnnsnncIonnIos
IncIuIdns Ins do cnIfnIos nrgonfInos y nuos-
frn condIcIon do doudoros cronIcos
6
y so conron-
dor quo oI ordon do roIncIon do Ins nornns
surnnncIonnIos convoncIonnIos oscnn on nIgu-
onnIos concurronfos. uosfrn roIn ConsfIfucIon IIbrn n
unn Ioy osocInI oI juzgnnIonfo do Ios doIIfos confrn oI doro-
cho do gonfos conofIdos fuorn do nuosfro forrIforIo (nrf.
ll8).
2.5
HIII, IO!IS, InfornnfIonnI Hunnn !Ighfs nnd !Ighfs
In fho !nIfod Sfnfos, on MI!O, 1HIOO! (conIIndor), Hunon
IigIIe in 1nIernoIionol Lou. Legol onJ Polic, 1eeuee, Oxford,
CInrondon Iross, l992, . 25 y ss., 50 y ss.
2.6
uosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, f. l, PorIe
generol, Iuonos AIros, IA, 2000, roInrosIon do In 5" od.,
cns. IV y XI, 8.3 y sus ronIsIonos; II confrnfo do crodIfo
oxforno, on oI IIbro Deepuee Je lo reforno Jel 1eIoJo, Iuo-
nos AIros, IA, l998, 2" od., cn. IV.
VIII - 5
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
nn nodIdn n nuosfro odor do dofornInncIon. Y
oIIo, sobro fodo, sI quoronos novornos donfro do
In ocononn nundInI. o fodns nnnorns os In fon-
doncIn unIvorsnI y cndn voz quo suscrIbnnos un
frnfndo (nocosIfndos, obIIgndos o convoncIdos),

oI
rIncIIo do In buonn fo quo rIgo on In nnforIn
InIdo oonor osforIornonfo In suuosfn vIoIn-
cIon doI dorocho Inforno, ns son consfIfucIonnI.
SuscrIfo un frnfndo, rnfIfIcndo y doosIfndo, or
dofInIcIon no Io os oonIbIo nornn nIgunn doI
dorocho Inforno do Ios nsos sIgnnfnrIos, IncIu-
sIvo do sus rosocfIvns consfIfucIonos.
?
In fon-
doncIn n In roguIncIon on nnforIn do fondos nn-
rInos, dorocho do nIfnnnr,
8
rofoccIon doI nodIo
nnbIonfo, ofc.,
9
os InoxornbIo.
2.l. Loe JerecIoe inJitiJuolee en el JerecIo
eupronocionol
In ConsfIfucIon fncuIfn nI Congroso n nrobnr
frnfndos InfornncIonnIos con frnnsforoncIn do ju-
rIsdIccIon n orgnnIsnos surnnncIonnIos, sIn In
obIIgncIon fornnI do sonoforIo n consuIfn ou-
Inr (nrf. ?5 Inc. 24). 1nnoco hny dorocho do InI-
cInfIvn ouInr nrn Ios frnfndos InfornncIonn-
Ios (nrf. 39), nunquo no so oxcIuyo In consuIfn
ouInr nI rosocfo (nrf. 40).
2.?
TroIoJo, op. ciI., cn. VI; IISCA1O!I, op. ciI., . 33.
2.8
Vor !OZAIIS, CH!IS1OS I. y S1IIHAO!, COS1A1II A., TIe
Aeu Lou of IIe Seo, Ansfordnn, orfh-HoIInnd, l983; nuos-
fro TroIoJo, f. l, op. ciI., cn. IV, . 54 y ss.
2.9
AMA J!., AII!I C., AJninieIroIite Lou in o GloIol
Areo, Ifhncn, . Y., CornoII !nIvorsIfy Iross, l992.
VIII - 6
I1!O!CCI AI I!ICHO
IIIo hnco quo oI dorocho surnnncIonnI nodI-
fIquo oI ordon consfIfucIonnI sIn InforvoncIon dI-
rocfn doI uobIo, fIfuInr do In sobornnn on oI or-
don Inforno, n nonos quo oI Congroso docIdn so-
noforIo n consuIfn ouInr, quo os Io quo on buo-
nos rIncIIos dobIorn hncor.
In fodo cnso, cnbo dosfncnr quo fnIos frnfndos
InfornncIonnIos, sonn Ios do dorochos hunnnos o
Ios do InfogrncIon, or su roIn nnfurnIozn fIon-
don n IInIfnr Ios odoros doI Isfndo on Io Inforno
o oxforno. !osuIfn do oIIo quo osfo nocnnIsno no
uodo nornnInonfo rosuIfnr on dofrInonfo do Ios
dorochos IndIvIdunIos fronfo nI Isfndo.
In Corfo Suronn do JusfIcIn do In ncIon ro-
soIvIo in re GirolJi, on l995, quo Ins oInIonos
consuIfIvns do In Corfo InfornnorIcnnn do oro-
chos Hunnnos do Snn Joso do Cosfn !Icn son
obIIgnforIns on oI dorocho Inforno do nuosfro ns.
A su voz, dIchn Corfo do Snn Joso docIdIo oI l6
do juIIo do l993, on In oInIon consuIfIvn n l3,
quo In ConIsIon os conofonfo nrn cnIIfIcnr cuol-
quier nornn doI dorocho Inforno do un Isfndo
Inrfo cono vIoInforIn do Ins obIIgncIonos quo osfo
hn nsunIdo nI rnfIfIcnr o ndhorIrso n In Convon-
cIon.
o osfo nodo, yn no bnsfn con quo In ndnInIs-
frncIon osfo sonofIdn n In Ioy y osfn n In ConsfI-
fucIon, sIno quo fodo oI dorocho Inforno osf so-
nofIdo n un dorocho surnnncIonnI on nnforIn
do dorochos hunnnos y IIborfndos ubIIcns.
Ior fnIos rnzonos Ios dorochos IndIvIdunIos ro-
oxIsfon n fodo ncfo osfnfnI: n In ConsfIfucIon, n
VIII - ?
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
Ins sonfoncIns, n Ins Ioyos y n Ios ncfos y rogIn-
nonfos ndnInIsfrnfIvos. Ins Ioyos uodon rogu-
Inr Ios dorochos do Ios IndIvIduos, fIjnndo sus nI-
cnncos y InIfos; oro nunquo nIngunn Ioy son
dIcfndn, oI dorocho IndIvIdunI oxIsfo no obsfnn-
fo, or InorIo do In ConsfIfucIon, In ConvoncIon
AnorIcnnn sobro orochos Hunnnos y dons
ncfos InfornncIonnIos do dorochos hunnnos ro-
vIsfos on oI Inc. 22 doI nrf. ?5 do In ConsfIfucIon.
2.2. Lo orIiculoci6n Je lo legieloci6n nocionol
con lo inIernocionol
o ncuordo con oI nrf. 3l do In ConsfIfucIon, Isfn
ConsfIfucIon, Ins Ioyos do In ncIon quo on su
consocuoncIn so dIcfon y Ios frnfndos con Ins o-
foncIns oxfrnnjorns son In Ioy suronn do In n-
cIon. In consocuoncIn, uodo nfIrnnrso quo, on
rIncIIo, In soIn nrobncIon do Ios frnfndos In-
fornncIonnIos, do ncuordo con oI rocodInIonfo
quo osfnbIoco In nIsnn ConsfIfucIon, Incororn
n osfos nI dorocho Inforno do In ncIon.
l0
In
ConsfIfucIon do l853/60 osfnbIocn un ordon jo-
rrquIco donfro doI nbIfo do su conofoncIn
forrIforInI y on consonnncIn n Ios fIonos do su
dIcfndo; osn nornn, ns do un sIgIo dosuos, dobo
sor onfondIdn on consonnncIn con In jornrqun
ncfunInonfo vIgonfo do nornns.
Io roInfIvo n dofornInnr sI oI confonIdo nor-
nnfIvo doI frnfndo nsn n sor IogIsIncIon Infornn
sIn ofro roquIsIfo quo oI do In nrobncIon or oI
2.l0
I1, DicInenee, 58: 222 (l956).
VIII - 8
I1!O!CCI AI I!ICHO
Congroso, hnbn dndo Iugnr n soIucIonos dIvor-
sns
ll
sogun Ins nrfIcuInrIdndos quo rosonfn In
convoncIon o IncIuso In Ioy do nrobncIon. o-
ns osf docIr quo cunndo unn Ioy rnfIfIcn un
frnfndo or oI cunI so osfnbIocon rogIns do doro-
cho quo so rofIoron oxcIusIvnnonfo n soros hu-
nnnos IndIvIdunIos (dorocho doI frnbnjo, doro-
chos hunnnos, ofc.) cnroco do nsIdoro rofondor
quo In rnfIfIcncIon vnIo soIo fronfo n Ios dons
Isfndos y no nrn Ios hnbIfnnfos doI ns rosoc-
fIvo; In Ioy do rnfIfIcncIon frnnsfornn n osns ro-
osIcIonos on nornns jurdIcns quo fnnbIon son
Infornns.
l2
II fonn do Ios frnfndos so vIncuIn nfInnnon-
fo con In cuosfIon do In oxIsfoncIn y nIcnncos do
un dorocho conunIfnrIo InfInonnorIcnno. In In-
fogrncIon ocononIcn usunInonfo no fornnbn
nrfo do Ins osfrnfogIns nncIonnIos ronIos y orn
conun ncordnr n osfos ncfos oI cnrcfor do un
frnfndonnrco, fnIfndoIo oI ns cInro sonfIdo
dInnIco quo so nfrIbuyo dosdo nnfnno n Ios frn-
fndos do In conunIdnd ouroon. So sIguo do oIIo
2.ll
Icfnnon cIfndo; CSJ, Iolloe, l50: 84; l86: 258; 254:
500, Lo IepIlico, l962.
2.l2
Hn soguIdo Ins nfIrnncIonos rocodonfos AI1AMI!A,
II!O C!IIII!MO, Cureo Je JerecIo oJninieIroIito, Iuonos
AIros, l9?l, . 63. II cnrcfor jurdIco InfornncIonnI do Ios
dorochos hunnnos os IndubIfnbIo: HI11I!S, J!A CA!IOS, Dere-
cIo inIernocionol Je loe JerecIoe Iunonoe, Iuonos AIros,
IIA!, l99l; IIIICH, !ICHA! I., y IWMA, I!AI C., 1nIerno-
Iionol Hunon IigIIe, Iosfon, IIffIo, Irovn nnd Co., l9?9;
I!I!CI1HAI, 1HOMAS, 1nIernoIionol Hunon IigIIe, MInnosofn,
Wosf IubIIshIng Connny, l988 y sus roforoncIns.
VIII - 9
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
quo In Corfo Suronn hnyn Inforrofndo on oI
nsndo quo un frnfndo osforIor do osfn ndoIo
no rovnIocn sobro Ioyos nncIonnIos nnforIoros.
l3
AIgunos Insfrunonfos jurdIcos InfInonnorIcnnos
conunIfnrIos cnrocnn onfoncos do In vIgoncIn
jurdIcn quo nIgunos osfudIos Infonfnbnn dnrIo.
In dIscusIon ouroon
l4
onfro Ios nrfIdnrIos do
Ios dorochos nncIonnIos sobornnos y Ios sosfono-
doros do In fosIs doI cunsI-fodornIIsno IIogn n no-
sofros rosuoIfn do nnfonnno, cono Iuogo voro-
nos, oro fIuyo fnnbIon nnfurnInonfo do In nco-
fncIon on l983 doI Incfo do Snn Joso do Cosfn
!Icn y do Ios rogrosos on nnforIn do Infogrn-
cIon, cono os oI cnso doI MI!COS!!.
2.3. Lo crecienIe reguloci6n inIernocionol
Yn vInos quo oI sIsfonn do dorochos hunnnos os
hoy on dn cInrnnonfo surnnncIonnI y quo oxIs-
2.l3
Iolloe, 254: 500, Lo IepIlico, nno l962.
2.l4
So docn on Iuron quo osfns fosIs o hIofosIs dojnn
roconocor quo so osf nun Iojos do un juIcIo unIforno. Isfo
fIono su fundnnonfo on oI rosonfo osfndo do fIucfuncIon on
quo so oncuonfrnn no soInnonfo oI dorocho conunIfnrIo,
sIno Ins conunIdndos nIsnns. In osfn IncorfIdunbro os con-
ronsIbIo quo nun orsIsfn oI forcojoo onfro Ios ouroforI-
cos, Ios nrfIdnrIos do Ios dorochos sobornnos y Ios ronIIsfns.
In oInIon jurdIcn doondor do sI In rosonfo oocn do os-
fnncnnIonfo on In cuosfIon do In InfogrncIon ouroon so orIon-
fn hncIn un rofrocoso o un dosnrroIIo nnyor. Con osfo nIcnn-
co fIonon oco vnIor nuovos Infonfos do InforrofncIon y do-
born dojnrso In nuIfIIIcIdnd do consfruccIonos hnsfn hoy
frnnsIfndns. III!HA! MIZII, cononfnrIo nnrocIdo on In
rovIsfn Die offenIlicIe VeruolIung, Sfuffgnrf, l969, cundor-
no l5/6, . 5?9 y 580.
VIII - l0
I1!O!CCI AI I!ICHO
fon nIgunos socforos do In ocononn quo osfn
vIrfunInonfo InfornncIonnIIzndos, cono oI sIsfo-
nn fInnncIoro;
l5
hny ofros on quo In roguIncIon
InfornncIonnI os crocIonfo. As, In rofoccIon do
Ios rocursos nnfurnIos,
l6
on quo hny rogrosos ros-
ocfo n In roguIncIon do Ios fondos nnrInos, oI
dorocho doI nnr y dIvorsns cuosfIonos do nodIo
nnbIonfo.
l?
Ioro os osIbIo quo hnyn fodnvn ns dosnrro-
IIo roguInforIo InfornncIonnI. In ofocfo, hny ncfI-
vIdndos quo so dosnrroIInn ncfunInonfo on Ios
nnros InfornncIonnIos, fuorn do In jurIsdIccIon do
fodos Ios nsos. Ios cnsos ns nnfIguos y conocI-
dos fuoron Ios cnsInos fIofnnfos, nIIondo Ins cun-
fro nIIIns do Ins nguns jurIsdIccIonnIos do Isfn-
dos !nIdos. Io sIguIoron Ins rndIos InsfnIndns
fuorn do In jurIsdIccIon nnrfInn, or ojonIo do
2.l5
AIgo do osfo oxIIcnnos on oI cn. IV do In 5" od. doI f.
l do nuosfro TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, op. ciI.
2.l6
Iuodo vorso !OZAIIS y S1IIHAO!, TIe Aeu Lou of IIe
Seo, op. ciI.; AMA J!., AII!I C., AJninieIroIite Lou in o
GloIol Areo, Ifhncn, uovn York, CornoII !nIvorsIfy Iross,
l992. In unn orsocfIvn IdooIogIcn ubIcndn on ofrn ronIIdnd
nncIonnI o InfornncIonnI, yn nnfos so hnbInbn fnnbIon do Le
noutel orJre econonique inIernoIionol e loJninieIroIion
puIlique, IIbro coordInndo or CI!A! 1IMSI1, AIro-sur-In-IYs,
IrnncIn, !nosco-IISA, l983.
2.l?
AIgunos ojonIos: Ioyos l5.802 y 24.2l6, 1rnfndo An-
frfIco; Ioy l8.590, 1rnfndo do In Cuoncn doI IInfn onfro Ar-
gonfInn, IoIIvIn, IrnsII, Inrnguny y !ruguny; Ioyos 2l.836,
23.456 y 24.089, confnnInncIon doI nnr; Ioyos 22.344 y 23.8l5,
conorcIo InfornncIonnI do osocIos nnonnzndns do fnunn y
fIorn sIIvosfro; Ioy 22.502, IrofocoIo do Iondros sobro In so-
gurIdnd do In vIdn on oI nnr; Ioy 23.??8, cnn do ozono.
VIII - ll
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
IngInforrn, nrn oscnnr n Ins roguIncIonos nn-
cIonnIos.
AI nIsno fIono In oscn on nguns InfornncIo-
nnIos so nbnrnfo con Ios buquos fncforns, quo
ronIIznn fodo oI rocoso fnbrII on nguns Infornn-
cIonnIos y fuorn do In jurIsdIccIon do Isfndo nI-
guno, no sIonro rosofnndo Ios convonIos In-
fornncIonnIos sobro InIfos rncIonnIos n In oxIo-
fncIon do Ios rocursos nnrInos.
IxIsfon fnnbIon nI rosonfo buquos fncforns
quo, bnjo bnndorn do convonIoncIn (contenience
flog), consfIfuyon fbrIcns quo roducon ofros
roducfos on nIfnnnr, sIn sujocIon n Ins nornns
InosIfIvns o InbornIos IocnIos, obfonIondo ns
cosfos ns bnjos y quo nI sIquIorn focnn uorfo.
Ofrns nnvos so ncorcnn n rofIrnr In roduccIon,
hncor Ios rocnnbIos do orsonnI, ofc. 1odo osfo
sIsfonn do crocIonfo ncfIvIdnd on nguns Infornn-
cIonnIos uodo IIognr n fonor sufIcIonfo Inor-
fnncIn ocononIcn cono nrn quo Ins nncIonos
quIornn roguInrIo, confroInrIo y or quo no, frI-
bufnrIo.
Cnbo uos, on gonornI, osornr un Ionfo oro
rogrosIvo nvnnco do In roguIncIon InfornncIo-
nnI nI cunI nuosfro ns cono ofros osfnrn fnn-
bIon sonofIdos.
3. DieIinIoe fuenIee eupronocionolee
3.l. TroIoJoe en generol
uosfro ns so hnIIn sonofIdo n vnrIos fIos do
ordon jurdIco surnnncIonnI. Ior nhorn uodo
dIsfInguIrso:
VIII - l2
I1!O!CCI AI I!ICHO
o) nquoIIos ordonnnIonfos quo fIonon un or-
gnno judIcInI surnnncIonnI do nIIcncIon, cono
os oI Incfo do Snn Joso do Cosfn !Icn.
I) Ios dons frnfndos do dorocho hunnnos In-
cororndos or oI nrf. ?5 Inc. 22 do In ConsfIfu-
cIon oro quo cnrocon do frIbunnI surnnncIonnI.
c) Ios IncIIonfos frnfndos do InfogrncIon nu-
forIzndos or oI IncIso 24 doI nIsno nrfcuIo oro
quo fnnoco fIonon frIbunnI surnnncIonnI. Is
osIbIo quo con oI corror doI fIono Ios frnfndos
do InfogrncIon fongnn fnIos frIbunnIos, cono yn
ocurro on Iuron, con Io cunI odrn sor cInsIfI-
cndos junfo nI do Snn Joso cono un dorocho co-
nunIfnrIo ns ofocfIvo or In oxIsfoncIn do frI-
bunnIos do nIIcncIon; osos frIbunnIos sogurn-
nonfo oxfondorn su conofoncIn on oI sIgIo XXI.
J) Ins dons nornns surnnncIonnIos, do Ins
cunIos oI nodIo nnbIonfo os unn buonn nuosfrn,
con 69 convoncIonos suscrIfns or nuosfro ns.
3.2. 1l coeo eepecifico Je lo Contenci6n
Anericono Je DerecIoe Hunonoe
In l983 oI Congroso nrgonfIno snncIono or Ioy
23.054 In sunIsIon doI ns n In ConvoncIon Ano-
rIcnnn sobro orochos Hunnnos y sus rocodI-
nIonfos surnnncIonnIos,
l
on osocInI oI sonofI-
nIonfo n In jurIsdIccIon do In Corfo InfornnorI-
3.l
1!IJOS, CI!A!O, rgnnos y rocodInIonfos do rofoc-
cIon do Ios dorochos hunnnos on In ConvoncIon AnorIcnnn,
on HI!IZ , !!II y 1!IJOS, CI!A!O, Lo IuIelo Je loe Jere-
cIoe Iunonoe, Snn Joso, Cosfn !Icn, JurIconfro, l9??, . 59
y ss.
VIII - l3
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
cnnn do orochos Hunnnos con sodo on Snn Joso
do Cosfn !Icn y Iuogo ronIIzo oI ncfo fornnI do su
doosIfo InfornncIonnI.
2
IosforIornonfo In Cons-
fIfucIon do l994 Ios dIo jornrqun consfIfucIonnI,
nI IgunI quo n ofros frnfndos.
nronos nqu osocInI onfnsIs n dIcho ncfo,
or nhorn, or sor oI unIco quo cuonfn con un
frIbunnI surnnncIonnI. IIIo no cnnbIn In obII-
gnforIodnd quo fodos fIonon on oI dorocho Infor-
no, oro fuorzn os roconocor quo dosdo un unfo
do vIsfn rcfIco no os Io nIsno quo In Inforro-
fncIon doI frnfndo fornIno on oI roIo ns o
uodn confInunrso nnfo un frIbunnI InfornncIo-
nnI o surnnncIonnI.
o os Io nIsno InfroducIr oI cnso fodornI nrn
ocurrIr on su oorfunIdnd or nnfo In Corfo Su-
ronn do JusfIcIn do In ncIon, son or vIoIncIon
n In ConsfIfucIon o n Ios frnfndos, quo InfroducIr
fnnbIon oI cnso surnnncIonnI nrn ocurrIr on
su oorfunIdnd or nnfo In Corfo InfornnorIcn-
nn do orochos Hunnnos.
In cunIquIor cnso y ns cono nuosfrn ConsfI-
fucIon, on unn Iocfurn no oxcosIvnnonfo nfndn
nI nsndo, yn ornIfn Ioor on oIIn Io quo oI Incfo
do Snn Joso so IInIfn n oxIIcIfnr, Io nIsno ocu-
rro con Ios dons ncfos do dorochos hunnnos:
uodon y dobon sor nIIcndos or nuosfros frIbu-
nnIos. In cunnfo n Ios do InfogrncIon, nrocIorn
ovIdonfo quo In nogocIncIon no os sufIcIonfo nodIo
do rosoIucIon do dIforondos. o nvnnznrso on In In-
3.2
Con unn InsoIIfn rosorvn or docrofo: IetieIo Je Dere-
cIo PIlico, op. ciI.
VIII - l4
I1!O!CCI AI I!ICHO
fogrncIon, In croncIon do frIbunnIos IndoondIon-
fos dovIono un conIononfo IndIsonsnbIo nrn su
funcIonnnIonfo y nIIcncIon ofIcncos.
In ConvoncIon confIono unn Inorfnnfo onu-
norncIon do gnrnnfns IndIvIdunIos y IIborfndos
ubIIcns, quo on su grnn nnyorn consfIfuyon un
nvnnco sobro oI osfndo rovIo do nuosfrn IogIsIn-
cIon, y quo ndons dofInon con nnyor nnIIfud
quo nuosfrn ConsfIfucIon nuchos dorochos IndI-
vIdunIos;
3
oIIn fIono on rInor Iugnr unn Inor-
fnncIn rcfIcn cono roosIfo nornnfIvo do ncro-
confnnIonfo nnforInI doI nbIfo do IIborfnd y do
In osforn do dorochos do Ios IndIvIduos.
osdo osfo rInor unfo do vIsfn rcfIco y con
IndoondoncIn do cun ofIcncos
4
sonn o dojon do
sor sus rocodInIonfos do confrnIor jurIsdIccIo-
nnI InfornncIonnI nfonfo oI rocodInIonfo rovIo
nnfo In ConIsIon,
5
oI cnrcfor oxcIuyonfo do In
IogIfInncIon do osfo rosocfo do Ios IndIvIduos
IosIonndos,
6
Io cIorfo os quo nI consfIfuIr un nvnnco
3.3
AnIIndoIos, no roducIondoIos, or Io quo no oxIsfo on
fnI nsocfo confIIcfo nornnfIvo nIguno. IncIuso uodo sosfo-
norso quo In ConvoncIon nornnonfo oxIIcIfn Io quo yn osf
InIcIfo on In ConsfIfucIon.
3.4
Io oxIIcnnos EBH=, cn. VIII.
3.5
Arf. 44.: CunIquIor orsonn o gruo do orsonns, o
onfIdnd no gubornnnonfnI IognInonfo roconocIdn on uno o
ns Isfndos MIonbros do In OrgnnIzncIon, uodo rosonfnr
n In ConIsIon ofIcIonos quo confongnn donuncIns o quojns
do vIoIncIon do osfn convoncIon or un Isfndo nrfo.
3.6
Arf. 5?: In ConIsIon connrocor on fodos Ios cnsos
nnfo In Corfo. Y oI 6l, Inc. l, concIuyo oI rIfunI rosfrIcfIvo:
SoIo Ios Isfndos Inrfos y In ConIsIon fIonon dorocho n so-
nofor un cnso n In docIsIon do In Corfo.
VIII - l5
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
on nnforIn do dorochos IndIvIdunIos, fodn orso-
nn dosoosn do vor nojornr sus dorochos dobo no-
cosnrInnonfo ndvorfIr quo oIIn consfIfuyo un
Inorfnnfo rogroso do nuosfro ordonnnIonfo
jurdIco, o InforrofnrIn y nIIcnrIn on consocuon-
cIn.
3.3. OIroe contencionee Je JerecIoe Iunonoe
In l990 rocodInos n In ConsfIfucIon, on oI or-
don do roIncIon do Ins fuonfos, or In Convon-
cIon AnorIcnnn do orochos Hunnnos.
?
In l992 In Corfo Suronn do JusfIcIn do In
ncIon InIcIo un Inorfnnfo cnnIno,
8
quo confI-
nun dosnrroIInndo,
9
do roconocInIonfo doI ordon
surnnncIonnI on oI dorocho Inforno.
In l994 In ConsfIfucIon Io Infroduco cInrnnon-
fo, nunquo no onIon oxrosnnonfo oI ordon do
jornrqun do Ins nornns quo nosofros ufIIIznnos.
l0
In rogunfn quo oI Iocfor so fornuIn do Inno-
dInfo os or quo surnnncIonnIIdnd o os ncn-
so In ConsfIfucIon In rInorn y ns Inorfnnfo
do Ins fuonfos, In cusIdo doI ordonnnIonfo jur-
3.?
uosfro nrf. In surnnncIonnIIdnd oornfIvn do Ios
dorochos hunnnos on oI dorocho Inforno, on Lo Le, AcIuo-
liJoJ, l? do nbrII do l990.
3.8
1lnelJjion, l992; LL, l992-C, 543; 1D, l48: 338.
3.9
IiIrocco, Iolloe: 3l6: l669; Hogelin, Iolloe: 3l6: 3l?6;
Cofee Lo Virginio, LL, l995--2??; GirolJi, LL, l995--462.
3.l0
!nn do Ins fnnfns dIscusIonos In oxIIcnnos on Loe
onporoe Je loe orIe. 43 , 7 inc. 22, infro, cn. XII doI IIbro
DerecIoe Hunonoe, op. ciI.; f. l do nuosfro TroIoJo..., op.
ciI., cn. VI y VII.
VIII - l6
I1!O!CCI AI I!ICHO
dIco Is unn rogunfn quo so rosondo do n oco,
y snfIsfnr soInnonfo con oI corror doI fIono.
In fodo cnso, oxIIcnnos In nIsnn cuosfIon bnjo
ofro rIsnn infro, cn. VIII.
3.4. Loe IroIoJoe Je inIegroci6n econ6nico
II fonn do Ios frnfndos so vIncuIn nfInnnonfo
con In cuosfIon do In oxIsfoncIn y nIcnncos do un
dorocho conunIfnrIo InfInonnorIcnno, oro fnn-
bIon con In obsorvncIon do quo nsn on In !nIon
Iuroon, uos oIIo nos nuosfrn, cono ofrns vo-
cos, un soguro cnnIno.
In InfogrncIon ocononIcn no hn fornndo nr-
fo do Ins osfrnfogIns nncIonnIos ronIos y or oIIo
hn sIdo conun ncordnr n osfos ncfos oI cnrcfor
do un frnfndonnrco, fnIfndoIo oI sonfIdo dI-
nnIco do Ios frnfndos do In conunIdnd ouroon.
ll
So sIguo do oIIo quo In Corfo Suronn hnyn In-
forrofndo hnco no nucho fIono quo un frnfn-
do osforIor no rovnIocn sobro Ioyos nncIonnIos
nnforIoros.
l2
Isn jurIsrudoncIn hn fonIdo un cnnbIo sus-
fnncInI n nrfIr doI fnIIo do In CSJ on Cofee Lo
Virginio,
l3
nnIIndo or DoIIi
l4
y ofros.
3.ll
COZIIZ, IIO!ICIA: IogIsIncIon y ndnInIsfrncIon on
un sIsfonn do InfogrncIon: oI cnso do In ConunIdnd Iuro-
on, IDA, l4: 455 (Iuonos AIros, l994).
3.l2
Iolloe, 254: 500, Lo IepIlico,l962.
3.l3
CSJ, LL, l995--2??.
3.l4
DoIIi, DJ, l998-3, 233.
VIII - l?
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
3.5. JuriepruJencio , opinionee coneulIitoe
eupronocionolee.
uosfrn Corfo Suronn hn dIcho quo In Infor-
rofncIon do In ConvoncIon AnorIcnnn dobo ofoc-
funrso fnI cono In ConvoncIon cIfndn rIgo on oI
nbIfo InfornncIonnI y consIdornndo nrfIcuInr-
nonfo su ofocfIvn nIIcncIon jurIsrudoncInI or
Ios frIbunnIos InfornncIonos conofonfos nrn su
InforrofncIon y nIIcncIon; o nh quo In nIu-
dIdn jurIsrudoncIn dobn sorvIr do gun nrn In
InforrofncIon do Ios rocofos convoncIonnIos on
In nodIdn on quo oI Isfndo ArgonfIno roconocIo
In conofoncIn do In Corfo InfornnorIcnnn nrn
conocor on fodos Ios cnsos roInfIvos n In Inforro-
fncIon y nIIcncIon do In ConvoncIon AnorIcnnn
(confr. nrfs. ?5 do In ConsfIfucIon ncIonnI, 62 y
64 ConvoncIon AnorIcnnn (nrf. 2 Ioy 23.054),
IncIuyondo Ins oInIonos consuIfIvns doI frIbu-
nnI.
l5
Sobro osfo voIvoronos ns ndoInnfo.
Ior nhorn no son fuonfo cunnfIfnfIvnnonfo In-
orfnnfo Ios fnIIos y oInIonos consuIfIvns do In
Corfo InfornnorIcnnn, oro yn so hn roconocIdo
su cnrcfor do fuonfo on nuosfro ns, IncIuIdns
Ins oInIonos consuIfIvns. Is un nso cunIIfnfI-
vnnonfo fundnnonfnI.
oI nIsno nodo uodon IIognr n nnrocor ofros
orgnnos judIcInIos surnnncIonnIos y, do rogro-
snr Ios frnfndos do InfogrncIon y ofros nuIfIInfo-
rnIos, uodon nnrocor nornns rogInnonfnrIns o
3.l5
1n re GirolJi, LL, l995--462; I!I!CI1HAI, op. ciI., .
l66.
VIII - l8
I1!O!CCI AI I!ICHO
do sogundo rnngo donfro doI ordon jurdIco su-
rnnncIonnI. Is oI cnnIno quo fono In Infogrn-
cIon ouroon, os oI cnnIno quo soguIronos noso-
fros sI nvnnznnos on oI rocoso do InfogrncIon.
Is or nhorn ronnfuro rogunfnrso on dofn-
IIo cono so Insorfnrn rosocfo nI ordonnnIonfo
IocnI, oro nroco prino focie cInro quo oI doro-
cho Inforno, Ioyos IncIuIdns, doborn codor nnfo
oI dorocho surnnncIonnI crondo or Ios orgnnIs-
nos n Ios quo oI ns suscrIbn y quo corrosondo-
r n Ios juocos IocnIos nIIcnr dIcho dorocho su-
rnnncIonnI do nnnorn InnodInfnnonfo oorn-
fIvn y on bnso n In jurIsrudoncIn InfornncIonnI.
3.6. Troneoccionee , conpronieoe
inIernocionolee
o dobo doscuIdnrso In InorfnncIn rcfIcn y ju-
rdIcn do Ios conronIsos y frnnsnccIonos quo oI
ns ronIIzn nnfo In ConIsIon InfornnorIcnnn do
orochos Hunnnos, nrn ovIfnr sor IIovndn n Ios
osfrndos do In Corfo InfornnorIcnnn y quo Iuogo
dobo honrnr cono Ios roIos fnIIos. InnonfnbIo-
nonfo no son conronIsos ubIIcos, oro sIon-
ro so fornInn conocIondoIos cunndo In nrfo
ncforn Invocn oI IncunIInIonfo osfnfnI. Sogu-
rnnonfo os unn nnforIn quo ovoIucIonnr con oI
nso do Ins docndns, n nodIdn quo sIgn nvnn-
znndo oI dorocho surnnncIonnI.
!n ojonIo Io vonos on oI cnso BirI, on quo In
Corfo Suronn so rofIoro nI conufo do In In-
donnIzncIon conforIdn or oI docrofo ?0/9l, no-
VIII - l9
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
dIfIcndo or In Ioy 24.043.
l6
In nnyorn do cInco
vofos rochnzn oI rocurso oxfrnordInnrIo y confIr-
nn In sonfoncIn noIndn; In dIsIdoncIn do fros do
sus nIonbros ndnIfo oI rocurso oxfrnordInnrIo y
fnnbIon confIrnn In sonfoncIn noIndn. Ios nn-
IIsIs do nnbos ronuncInnIonfos, roforIdos nI con-
ufo oscnInfonnrIo, SIAIA, ofc., nrocIornn ro-
forIrso n un fonn do funcIon ubIIcn.
SIn onbnrgo, In dIsIdoncIn doI novono nIon-
bro do In Corfo, quo fnnbIon ndnIfo oI rocurso
oxfrnordInnrIo y confIrnn In sonfoncIn noIndn
(hny, uos, unoniniJoJ IoIol en nonIener lo
eenIencio opeloJo) so fundn, on dofInIfIvn, on
oxonor oI confoxfo doI robIonn in IexIu eI
conIexIu coneiJeroIon,
l?
quo no os un cIcuIo
oscnInfonnrIo on In funcIon ubIIcn.
Isn uIfInn dIsIdoncIn os In quo oxIIcn, on su
cons. 9, quo osns nornns rocurnron ronrnr
ocononIcnnonfo Ios dnnos sufrIdos or quIonos
on un orodo dIfcII do nuosfrn hIsforIn fuo-
3.l6
II Inzo rovIsfo nrn rocInnnr Ins IndonnIzncIonos do
In Ioy 24.043 fuo nnIIndo or In Ioy 24.436 on cIonfo ochonfn
dns n nrfIr do su roIn ronuIgncIon (oI ll-I-95); In Ioy
24.32l do dosnnrIcIon forzndn do orsonns ocurrIdn hnsfn oI
l0 do dIcIonbro do l983 no fIono Inzo nrn oI ojorcIcIo do sus
nccIonos y fnI voz no uodn consIdornrso IInIfndn or In Ioy
24.44?. In IndonnIzncIon do In Ioy 24.4ll or In dosnnrIcIon
forzndn do orsonns fonn cono Inzo l80 dns dosdo su on-
frndn on vIgoncIn (so ubIIco oI 3-I-95); In Ioy 24.499 (B.O.l3-
VII-95) nnIIo n cInco nnos osfo uIfIno Inzo. Isfo dn un
ndIcIonnI fundnnonfo do nnnIogn nrn oxfondor fnnbIon oI
Inzo nrn rocInnnr In IndonnIzncIon do In Ioy 24.043 y nrn
oI ojorcIcIo do Ins nccIonos do In Ioy 24.32l.
3.l?
CoJici 1urie Cononici, nrf. l?.
VIII - 20
I1!O!CCI AI I!ICHO
ron rIvndos do su IIborfnd, sIn Inorfnr quo Ins
nccIonos or rosonsnbIIIdnd oxfrnconfrncfunI
osfuvIornn roscrIfns, nrn suornr sIfuncIo-
nos on quo so hnbn roducIdo In roscrIcIon
do dIchn nccIon, uos nunquo Ins soIucIonos
dndns nI rosocfo on oI nbIfo judIcInI so njusfn-
bnn nI dorocho osIfIvo, no nIcnnznbnn, onoro,
n dnr oquIfnfIvn soIucIon, oIIo, on ordon n Iogrnr
In IonIfud doI dorocho y In jusfIcIn.
l8
Io Inorfnnfo do In dIsIdoncIn do fundnnon-
fos os dosfncnr In IncIdoncIn do Ios ncuordos y
frnnsnccIonos coIobrndos or oI ns nnfo In Co-
nIsIon InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos,
cono dorocho Inforno do nuosfro ns. AI nIsno
fIono so Infonfo |...] dnr cunIInIonfo n In ro-
nosn dndn or oI CobIorno ArgonfIno n In ConI-
sIon InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos, ro-
foronfos nI dIcfndo do unn nornn quo roconocIo-
rn dIchos bonofIcIos n Ins vcfInns, cuosfIon osfn
3.l8
1nI sIfuncIon fuo nnnIIzndn on l9?9 on Ios sIguIonfos
fornInos: AI consIdornr un ncfo nrfIcuInr do vIoIoncIn o
InfInIdncIon donfro do un confoxfo oIfIco gonornI, so fornn
fnnbIon nonos nfIdo oI robIonn do In roscrIcIon do In
nccIon o on su cnso do In cnducIdnd: onsnnos quo In ros-
crIcIon o In cnducIdnd no uodon cononznr n conufnrso
sIno n nrfIr doI nononfo on quo In InfInIdncIon o vIoIoncIn
hnn cosndo. Ahorn bIon, uodo ocurrIr quo coso oI ncfo nrfI-
cuInr do InfInIdncIon, oro subsIsfn oI cIInn gonornI do Inso-
gurIdnd. In oso cnso onfondonos quo dobo ndofnrso un
crIforIo nnIIo, y ncofnr In nccIon o oI rocurso cunIquIorn
son oI fIono frnnscurrIdo dosdo oI ncfo concrofo do InfInI-
dncIon o vIoIoncIn: CO!IIIO, AC!S1, TroIoJo Je JerecIo
oJninieIroIito, f. 3, 1l ocIo oJninieIroIito, Iuonos nIros,
MncchI, l9?9, 3" od., cn. IX, . 50; Iuonos AIros, IA, 2000,
5" od., cn. IX, . 52.
VIII - 2l
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
quo Inorfnbn no soIo hncor honor n un conro-
nIso nsunIdo, sIno fnnbIon unn fornn do ovIfnr
Ins snncIonos InfornncIonnIos quo odrn hnbor
sufrIdo In ncIon.
Ofros cnsos no hnn fonIdo roorcusIon judIcInI
dIrocfn, oro s orIodsfIcn y os osIbIo quo Ins
frnnsnccIonos sonn ns do Ins quo conozcnnos.
l9
4. +=H=?JAHAI CAAH=AI
!nn InforrofncIon =) ronIIsfn y sonsnfn, >) vn-
IIosn o jusfn, ?) foIooIogIcn o fInnIIsfn, @) quo fono
cuonfn do In cIrcunsfnncIn fcfIcn
l
quo dofornI-
no nuosfrn ndhosIon,
2
no uodo sIno buscnr nquo-
IIos nofodos do InforrofncIon quo on cndn cnso
nojor nsoguron In ofocfIvIdnd y vIgoncIn do fnIos
nornns y rIncIIos.
o so frnfn onfoncos do hncor unn suorfo do
noufrn orfobrorn o nIbnnIIorn jurdIcn, un frn-
3.l9
Cunndo hnco oco on oI ns nsono su cnbozn un ro-
yocfo rosfrIcfIvo do In IIborfnd do ronsn, nos onfornnos or
Ios dInrIos quo un conocIdo orIodIsfn, condonndo hnco nIgun
fIono or dosncnfo orIodsfIco n un nIonbro do nuosfrn
Corfo, hnbn fIono nnfos frnnsndo su rocInno on WnshIng-
fon n cnnbIo doI conronIso fornnI doI gobIorno nrgonfIno
do dorognr In fIgurn doI dosncnfo. VIsfo oI royocfo do Ioy do
ronsn oI orIodIsfn so rosonfo nuovnnonfo on WnshIng-
fon, nIognndo quo oI royocfo do Ioy vIoInbn oI foxfo y oI
osrIfu do In frnnsnccIon InfornncIonnI. Anfo In fuorzn obII-
gnforIn do In frnnsnccIon, oI royocfo do Ioy fuo dobIdnnonfo
nbnndonndo. Isfo InIIcnrn quo Ios nocnnIsnos surnnn-
cIonnIos do frnnsnccIon osfn funcIonnndo ns ofIcnznonfo.
4.l
O nrconfIcn, rocforn, dofornInnnfo, quo fuo cnusn on
sunn do In snncIon IogIsInfIvn.
4.2
Quo no os ofrn quo In InsufIcIoncIn rovIn do fnIos doro-
chos on su funcIonnnIonfo o nIIcncIon rcfIcn.
VIII - 22
I1!O!CCI AI I!ICHO
bnjo do dognfIcn o do Iongunjo fornnI do foxfos
osIfIvos on oI cunI busquonos do quo nodo In-
forrofnr cndn nrfcuIo nrn IIovnrIo n su InoxI-
gIbIIIdnd, no vIgoncIn o InnIIcnbIIIdnd.
In unIcn InforrofncIon fInnIIsfn congruonfo
con In cIrcunsfnncIn rocforn doI sonofInIonfo n
In ConvoncIon y nI dorocho InfornncIonnI do do-
rochos hunnnos y conunIfnrIo on gonornI, sor
nquoIIn quo busquo consfrur soIucIonos on oI son-
fIdo do nfIrnnr In vIgoncIn, gnrnnfn y nIIcnbIII-
dnd o oxIgIbIIIdnd InnodInfn do Ios dorochos In-
dIvIdunIos y In InfogrncIon rogIonnI, y no n In
Invorsn, In IndofonsIon do Ios IndIvIduos y su so-
nofInIonfo n In nuforIdnd o gobIorno do furno,
nrn ns nIsIndo doI confoxfo InfornncIonnI.
3
Is cInro or Io dons quo In gIobnIIdnd doI
nundo, on Ins conunIcncIonos y In ocononn,
IncIuso on Ins oIfIcns o IdooIogns donInnnfos,
no dojn Iugnr nrn nsos quo oIIjnn quodnr cono
nrIns do In conunIdnd InfornncIonnI |...] oI ro-
cIo os donnsIndo cnro.
4.l. DerecIo inIerno
!nn do Ins rInorns y nnInns nfIrnncIonos quo
nroco ns InovIfnbIo hncor os quo osfns nornns
consfIfuyon no soInnonfo dorocho surnnncIonnI
sIno IonIien y cunnfo nonos, nI roIo fIono,
dorocho Inforno, vIgonfo, oornfIvo, nIIcnbIo do
4.3
AIgunns do Ins dIfIcuIfndos concrofns do InforrofncIon
uodon vorso on Ios nnnros do Ios nrfs. 43 y ?5 Inc. 22, on
nuosfro IIbro DerecIoe Hunonoe, op. ciI., cn. XII.
VIII - 23
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
Iono dorocho n fodn sIfuncIon quo quon oncun-
drnr on sus nornns, on fnnfo osfns fongnn un
confonIdo quo no son nnnIfIosfn o IndIscufIbIo-
nonfo rogrnnfIco. Isn ndIcIonnI nofn do doro-
cho Inforno os nhorn do nIvoI consfIfucIonnI.
In ConvoncIon y ofrns nornns surnnncIonn-
Ios fIonon ns oI dobIo cnrcfor sonnIndo, quo In-
IIcn In obIIgncIon do Ins nuforIdndos nncIonnIos
do nIIcnrIns, sIn orjuIcIo do In nIIcncIon quo
fnnbIon hnrn do oIIns Ins nuforIdndos judIcIn-
Ios surnnncIonnIos oxIsfonfos sogun oI cnso.
4.2. Derogoci6n Iso juro
o Io oxuosfo surgo quo fodn nornn confrnrIn
rooxIsfonfo hn cosndo nufonfIcnnonfo on su
vIgoncIn. Is obvIo quo fodn ofrn nornn IogIsInfI-
vn nnforIor quo so oongn dIrocfn o IndIrocfn-
nonfo n osfns nornns hn quodndo InnodInfn-
nonfo dorogndn o cnronfo do vIgoncIn, or In-
connfIbIIIdnd con In IogIsIncIon osforIor.
!nn InforrofncIon quo rofondIorn quo osfos
ncfos surnnncIonnIos o nI nonos do rnngo cons-
fIfucIonnI no son sIno unn oxrosIon do dosoos
(snIvo, cInro osf, su unIcn nornn cInrnnonfo
rogrnnfIcn), InsuscofIbIo do nIIcncIon dIroc-
fn or Ios juocos, no InvocnbIo or Ios IndIvIduos,
consfIfuIrn unn burIn nI ordon jurdIco y n Ins
IIborfndos y gnrnnfns ubIIcns.
Is cIorfo quo hubo docfrInn y fnIIos quo Inox-
IIcnbIononfo sosfuvIoron oI cnrcfor rogrnn-
fIco do fodn In ConvoncIon, oro fuoron Ios rI-
VIII - 24
I1!O!CCI AI I!ICHO
noros fIonos do nIIcncIon doI Incfo y orn fodn-
vn nuy rocIonfo oI roforno n In donocrncIn. In
jurIsrudoncIn y docfrInn ncfunIos hnn InIcIndo
Io quo nroco unn fondoncIn sogurn do cnnbIo.
!nn nornn IogIsInfIvn osforIor sorn IgunI-
nonfo InofIcnz nrn nnrfnrso do sus nornns, on
fnnfo oI ns no rofIro su ndhosIon y sonofInIon-
fo nI dorocho surnnncIonnI. SI oI Congroso quIoro
nnrfnrso do Ins nornns surnnncIonnIos n quo
vIIdnnonfo so sonofIo, dobo rovInnonfo rofI-
rnrso do osn conunIdnd jurdIcn InfornncIonnI,
conforno nI rocodInIonfo nII osfnbIocIdo. Sorn
un nso nfrs hncIn In bnrbnrIo, nuy dIfcII do
ronIIznr or nuosfro ns on oI ncfunI confoxfo
InfornncIonnI.
4.3. Aplicoci6n legieloIito , jurieJiccionol.
In oI cnso do In ConvoncIon Ios Isfndos sIgnnfn-
rIos so hnn obIIgndo ipeo jure n rosofnr Ios do-
rochos y IIborfndos roconocIdos on oIIn (nrf. l",
Inc. l"), y n gnrnnfIznr su IIbro y Iono ojorcIcIo
n frnvos do In fufoIn jurIsdIccIonnI y or nIIcn-
cIon dIrocfn do In ConvoncIon y sus rIncIIos;
oIIo, sIn orjuIcIo do In obIIgncIon quo fnnbIon
fIonon do InsfrunonfnrIos con Ios nocnnIsnos
conIononfnrIos quo fuoron convonIonfos,
4
sIn
4.4
Arf. 2": SI oI ojorcIcIo do Ios dorochos y IIborfndos non-
cIonndos on oI nrf. l" no osfuvIoron yn gnrnnfIzndos or dIs-
osIcIonos IogIsInfIvns o do ofro cnrcfor, Ios Isfndos Inrfos
so conronofon n ndofnr, con nrrogIo n sus rocodInIonfos
consfIfucIonnIos y n Ins dIsosIcIonos do osfn convoncIon, Ins
nodIdns IogIsInfIvns o Je oIro corcIer quo fuoron nocosnrIns
VIII - 25
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
odor nIonfrns fnnfo rofondor nognrIos oorn-
fIvIdnd y nIIcncIon dIrocfn o InnodInfn. Isn obII-
gncIon nIcnnzn n Ios orgnnos jurIsdIccIonnIos, quo
dobon nIIcnr fnIos nornns on fornn dIrocfn o
InnodInfn.
o fodos Ios jurIsfns hnn ncofndo o rocofndo
osfn concIusIon, onfro oIIos nIgunos IogIsIndoros,
quo n vocos rohIjnn Ioyos dnndo n onfondor quo
osfn cronndo dofornInndos dorochos quo yn
osfn consngrndos on In ConvoncIon. In oIIo hn
do vorso nndn ns quo unn busquodn do nojor
InsfrunonfncIon y ns ofocfIvn oornfIvIdnd do
In cIusuIn, oro no In nfIrnncIon do quo oIIn cn-
rocn do oxIsfoncIn o vIgoncIn nnfos do In Ioy ro-
gInnonfnrIn orfInonfo.
In dofocfo do Ioy rogInnonfnrIn doI Congroso,
corrosondo Io nIsno quo on nnforIn consfIfu-
cIonnI In nIIcncIon dIrocfn do In ConvoncIon
or Ios juocos.
4.4. CorcIer eupronocionol
In ConvoncIon y dons ncfos sInIInros, cono do-
rocho surnnncIonnI oIInInnn, obvInnonfo, oI
dognn doI odor Inforno do cndn ns o gobIor-
no cono odor IncondIcIonndo o IIInIfndo. II
rocIo do sor nrfo do In conunIdnd cIvIIIzndn os
roconocor oI rosofo n sus nnInns nornns do
nrn hncor ofocfIvos fnIos dorochos y IIborfndos. Is cInro
quo In Corfo do Snn Joso no os oI unIco Inforrofo quo nIIcn
In convoncIon, sIno oI uIfIno on Ios cnsos sonofIdos n su
jurIsdIccIon.
VIII - 26
I1!O!CCI AI I!ICHO
convIvoncIn y conorfnnIonfo on oI Inno inIer-
no. IncIuso Ios nsos con sufIcIonfo odor cono
nrn rofondor nIsInrso doI nundo fornInnn ro-
conocIondo quo no osf on su roIo Inforos hn-
corIo.
o hny ns odoros nncIonnIos IIInIfndos on
un nundo fnn osfrochnnonfo Inforconocfndo
cono oI ncfunI y nonos nun Ios hnbr on oI fufu-
ro. In nuosfro cnso nrfIcuInr, os obvIo quo oI roI
quo nos cnbo os hnrfo nonor.
II ns hn roconocIdo uos on fornn oxrosn
In jurIsdIccIon do un frIbunnI InfornncIonnI do
jusfIcIn, con conofoncIn nrn dIcfnr sonfoncIns
on su confrn on cnso do dosconocInIonfo or osfo
do Ins gnrnnfns IndIvIdunIos nnInns do sus ro-
Ios hnbIfnnfos. IIIo so hn hocho oxfonsIvo n Ins
oInIonos consuIfIvns, y ronfo fonnr fnnbIon
InovIfnbIononfo In jurIsrudoncIn do ofros frIbu-
nnIos, on osocInI oI ourooo do dorochos hunn-
nos. Io nonos quo so uodo docIr onfoncos, on
unn orsocfIvn foIooIogIcn y do rnzonnbIo fufu-
ro, os quo fononos nII un vordndoro dorocho su-
rnnncIonnI, con fodns Ins nofns roIns do un
ordon jurdIco surono.
Ins cnrncforsfIcns quo oxIIcnnos on su Iu-
gnr
5
nrn In ConsfIfucIon cono ordon jurdIco
suorIor on oI dorocho Inforno, son ns on un fodo
nIIcnbIos n Ins nornns do In ConvoncIon on cunn-
fo ordon jurdIco suorIor surnnncIonnI.
Muchos nuforos o Inforrofos so rosIsfIrn n
consIdornrIo dorocho eupronocionol. QuIzs ns
4.5
uosfro TroIoJo, op. ciI., cn. VI.
VIII - 2?
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
quo Ios quo yn so nognbnn nnfos do In rofornn
consfIfucIonnI n consIdornrIo JerecIo inIerno, o
JerecIo n socns.
1nnbIon osfn Ios quo nognbnn n uIfrnnzn n
In nIsnn ConsfIfucIon cono dorocho
6
y no fnIfn-
ron Ios quo do IgunI nodo rnzonnron con Ins Io-
yos. Ioro son osfns conjofurns fnIsns quo no uo-
don onforocor oI rnzonnnIonfo cIonffIco y oI-
fIco doI jurIsfn quo busquo Inforrofnr oI nojor
ordon jurdIco con oI cunI nsogurnr In nz, In jus-
fIcIn, oI ordon, ofc., on su ns.
II cnnIno doI fufuro osf n nuosfro juIcIo cIn-
rnnonfo sonnIndo: or oncInn do Ins vncIIncIo-
nos, confrndIccIonos y hnsfn nogncIonos fornn-
Ios quo osfo nuovo ordon jurdIco surnnncIonnI
fongn quo sufrIr, no sorn on sunn sIno cono In
nIsnn nogncIon quo hnsfn In ConsfIfucIon dobIo
ndocor. IIIo no cnnbIn oI curso doI dosfIno, nI
nonos on oI Inrgo Inzo.
II cnnIno do In ovoIucIon ouroon on nnforIn
do dorochos hunnnos, quo fnnbIon nvnnzo Ion-
fn oro sogurnnonfo on oI sonfIdo do In vIgoncIn
do un ordon jurdIco surnnncIonnI, nnrcn fnn-
bIon oI dorroforo.
Ior Io dons, nroco obvIo quo on Ios cnsos
nborrnnfos yn no oxIsfo Iugnr nrn oI roforno n
In bnrbnrIo nncIonnI, or Io nonos n In bnrbnrIo
bnjo rofondIdo coIor do IognIIdnd. Inso Io quo
4.6
Croonos hnbor robndo oI orror do fnIos concocIonos
n nrfIr do In l" od. do nuosfrn 1nIroJucci6n ol JerecIo oJni-
nieIroIito, Iuonos AIros, Iorrof, l962 y osfInnnos nhorn
oorfuno fornuInr In subsIguIonfo hIofosIs do rogroso ju-
rdIco.
VIII - 28
I1!O!CCI AI I!ICHO
nso on Ios hochos on dofornInndn conunIdnd
nncIonnI, yn no odr ns on dorocho docIrso quo
oI gonocIdIo, In forfurn o oI doIIfo cosroo do un
dosofn consfIfuynn nsunfos oxcIusIvnnonfo In-
fornos, Je jurieJicci6n JoneeIico.
?
Ios dons
nsos y In roIn OrgnnIzncIon do Ins ncIonos
!nIdns odrn no sIonro fonor In voIunfnd o-
IfIcn do InforvoncIon nuIfIInfornI on Ins nnsncros
Infornns, oro nndIo odr rofondor roconocor
oI cnrcfor do jurdIcns n fnIos nborrncIonos.
In ofocfo, hnco nI bIon conun do In hunnnI-
dnd snIvngunrdnr nI honbro on fodns Ins nrfos
doI gIobo, cunIquIorn son In sobornnn doI Isfndo
bnjo In cunI so oncuonfro. In uIfInn InsfnncIn,
In nz nundInI no os In norn nusoncIn do guo-
rrns, nI so roduco nI soIo oquIIIbrIo do fuorzns
ndvorsnrIns, sIno quo os obrn do In jusfIcIn.
8
4.5. Ao Jenuncio uniloIerol
In oI cnso Cofee lo Virginio do l994,
9
In Corfo
Suronn rocordo quo or oI rIncIIo do In buo-
nn fo on In InforrofncIon do Ios frnfndos no os
cohoronfo sosfonor quo un frnfndo soIo consn-
grn un conronIso ofIco oro no jurdIco, sIno
quo cron nufonfIcos dorochos y obIIgncIonos
(cons. 6), con Io cunI In nIIcncIon or Ios orgn-
4.?
O!1IZ IIIIIC!II, MIC!II ACII, 1nIroJucci6n o loe Jere-
cIoe Iunonoe, Iuonos AIros, Id. bnco do !odoIfo onInn,
l984, . 63.
4.8
O!1IZ IIIIIC!II, op. ciI., . 63, quIon cIfn on fnI sonfIdo
GouJiun eI Spee, I. II, c. 5, n" ?8.
4.9
CSJ, LL, l995--2??.
VIII - 29
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
nos doI Isfndo nrgonfIno do unn nornn Infornn
quo frnnsgrodo un frnfndo ndons do consfI-
fuIr oI IncunIInIonfo do unn obIIgncIon Infor-
nncIonnI vuInorn oI rIncIIo do In suronncn
do Ios frnfndos InfornncIonnIos sobro Ins Ioyos
Infornns (cons. 8); unn Ioy quo roscrIbIoso
dIsosIcIonos confrnrIns n un frnfndo o quo hI-
cIoso InosIbIo su cunIInIonfo |...] sorn un ncfo
consfIfucIonnInonfo InvIIdo (cons. l0).
In oso fnIIo, oI vofo do IOCCIAO nvnnzn on
rocordnr n JOH JAY on cunnfo n quo un frnfndo
no uodo sor nIforndo o cnncoIndo unIInfornInon-
fo, sIno quo dobo sorIo do conun ncuordo (cons.
2l y 22) y nIogn o forIiori conofoncIn nI Con-
groso n dorognrIo or Ioy (cons. 23); or Io dons
Ios ncfos so hncon nrn sor cunIIdos; pocIo
eunI eertonJo, con Io cunI cnroco do sonfIdo
osfuInr, cono rIncIIo gonornI, In osIbIIIdnd
do su rovocncIon unIInfornI. Isfn onfrnnn Incun-
IInIonfo doI ncuordo (cons. 26); fnnbIon Invo-
cn In jurIsrudoncIn doI 1rIbunnI do JusfIcIn do
Ins ConunIdndos Iuroons (cons. 29).
In su conjunfo, oI fnIIo sIguo In InovIfnbIo fon-
doncIn do nIIcnr oI nuovo ordon jurdIco y oco-
nonIco nundInI y oI vofo cononfndo nvnnzn un
nso ns; nunquo In fornInoIogn cuosfo, hny un
ordon jurdIco surnnncIonnI.
l0
Ioco n oco dobo-
ronos ncosfunbrnrnos n consuIfnr Ins coIoccIo-
nos do jurIsrudoncIn surnnncIonnIos y no do-
bonos fnnoco oIvIdnr quo Ins oInIonos consuI-
4.l0
In fnI sonfIdo, CO!IIIO, TroIoJo., op. ciI., f. l, IroIo-
go y cns. VI y VII.
VIII - 30
I1!O!CCI AI I!ICHO
fIvns do In Corfo do Snn Joso son IgunInonfo
obIIgnforIns on oI Inno Inforno.
5. Lo orIiculoci6n Je lo jueIicio nocionol con
lo jueIicio eupronocionol
5.l. Lo CorIe 1nIeronericono Je DerecIoe
Hunonoe.
II ns yn so hnbn sonofIdo vIIdnnonfo n In
jurIsdIccIon surnnncIonnI y surnconsfIfucIonnI
do In Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunn-
nos
l
y In Corfo Suronn hnbn docInrndo on l993
In oornfIvIdnd do sus cIusuIns nun on nuson-
cIn do roguIncIon IogIsInfIvn.
2
o obsfnnfo oIIo, oI nrf. ?5 Inc. 22 orfoccIonn
oI unfo nI rovor un nocnnIsno nuy osfrIcfo do
donuncIn do Ios frnfndos do dorochos hunnnos,
ns sovoro quo oI quo osfnbIoco nrn Ios frnfn-
dos do InfogrncIon on oI Inc. 24.
IIIo InIIcn cInrnnonfo quo In subordInncIon
nI orgnnIsno surnnncIonnI y surnconsfIfucIo-
nnI do confroI do dorochos hunnnos os vIrfunI-
nonfo IrrovocnbIo on oI dorocho Inforno, sIn or-
juIcIo do quo os IrrovocnbIo on oI dorocho surn-
nncIonnI.
5.l
uosfro nrf. In surnnncIonnIIdnd oornfIvn do Ios
dorochos hunnnos on oI dorocho Inforno, LL AcIuoliJoJ,
l? do nbrII do l990.
5.2
1lnelJjion, Miguel Angel c. SofoticI, GerorJo , oIroe,
Iolloe, 308:64?, 1D, l48: 338; IiIrocco, Iolloe: 3l6: l669;
Hogelin, Iolloe: 3l6: 3l?9; Cofee Lo Virginio, CSJ, LL,
l995--2??.
VIII - 3l
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
o hn do oIvIdnrso oI consfnnfononfo roofIdo
rIncIIo do In IrrovorsIbIIIdnd do Ios conronI-
sos conunIfnrIos; JurdIcnnonfo no hny, uos,
vuoIfn nfrs on In ConunIdnd. o osf ornIfIdo
onor do nuovo on foIn do juIcIo Ios conronIsos
unn voz nsunIdos; no osf ndnIfIdo nncIonnII-
znr do nuovo Ios socforos quo hnn nsndo yn bnjo
In nuforIdnd do In ConunIdnd.
3
oI nIsno nodo, oI nrf. 2? do In ConvoncIon
do VIonn sobro orocho do Ios 1rnfndos, nrobn-
dn or Ioy l9.865, osfnbIoco quo unn nrfo no
odr Invocnr Ins dIsosIcIonos do su dorocho In-
forno cono jusfIfIcncIon doI IncunIInIonfo do un
frnfndo, Io cunI no uodo rnzonnbIononfo ro-
fondorso nIIcnbIo soIo on Ins roIncIonos Infornn-
cIonnIos doI Isfndo, uos oIIo Inorfnrn unn
duIIcIdnd do InforrofncIon confrnrIn n In IndIs-
onsnbIo unIdnd doI ordon jurdIco; os IgunInonfo
ovIdonfo quo nI roforIrso nI dorocho Inforno cono
InoonIbIo nI frnfndo IncIuyo In ConsfIfucIon. Is
on oI nononfo do ronrnrso nrn rnfIfIcnr Ios
frnfndos cunndo cndn Isfndo hn dobIdo o dobor
consIdornr y rosoIvor Ios robIonns do fIo cons-
fIfucIonnI quo so Io Innfoon. Cndn uno os duono
do In soIucIon quo Ios do; oro unn voz quo so hn
ncofndo oI conronIso InfornncIonnI con fodn
IIborfnd, hny nqu un hocho hIsforIco sobro oI quo
yn no os osIbIo voIvor.
4
Ior oIIo cnroco do sonfI-
do rocurnr, oor nun, Inforrofnr In ConsfIfu-
5.3
IISCA1O!I, Asocfos judIcInIos doI ncorvo conunIfn-
rIo, F ?EJ, . 336.
5.4
IISCA1O!I, F ?EJ., . 348.
VIII - 32
I1!O!CCI AI I!ICHO
cIon do l994 on cunIquIor sonfIdo quo In hngn
suuosfnnonfo nonos gnrnnfIsfn quo oI dorocho
surnnncIonnI.
5.2. Loe conJicionee Je tigencio Je loe
IroIoJoe
Yn vInos quo In Corfo Suronn do JusfIcIn do In
ncIon rosoIvIo on l995, on oI yn rocordndo cnso
GirolJi, quo cunndo In ConsfIfucIon dn jornr-
qun consfIfucIonnI
5
n Ios frnfndos y concordnfos
on Ins condIcIonos do su vIgoncIn,
6
oIIo sIgnIfIcn
quo os Iol cono lo Contenci6n ciIoJo efecIito-
nenIe rige en el nIiIo inIernocionol , coneiJe-
ronJo porIiculornenIe eu efecIito oplicoci6n ju-
riepruJenciol por loe IriIunolee inIernocionolee
conpeIenIee poro eu inIerpreIoci6n , oplicoci6n
(cons. ll, rInor rrnfo), o nh quo In nIudI-
dn jurIsrudoncIn dobn sorvIr do gun nrn In In-
forrofncIon do Ios rocofos convoncIonnIos on
In nodIdn on quo oI Isfndo ArgonfIno roconocIo
In conofoncIn do In Corfo InfornnorIcnnn nrn
5.5
In ConsfIfucIon onIon on oI rInor rrnfo doI nrf. ?5
Inc. 22 In frnso jornrqun suorIor n Ins Ioyos y on oI forcoro
jornrqun consfIfucIonnI. In rInorn oIoccIon sonnfIcn
odrn IndIcnr unn jornrqun InfornodIn onfro In Ioy y In cons-
fIfucIon, In sogundn nIfornnfIvn os ncofnr cono nnIno oI
nIvoI consfIfucIonnI doI frnfndo. In Corfo os oxIcIfn on oIo-
gIr In sogundn vnrInnfo. Ionsnnos quo con oI fIono rocono-
cor fnnbIon In surnconsfIfucIonnIIdnd do fnIos nornns y
rIncIIos, sogun Io oxusInos on In surnnncIonnIIdnd oo-
rnfIvn do Ios dorochos hunnnos on oI dorocho Inforno, op.
ciI.
5.6
Arf. ?5, Inc. 22, 2.
VIII - 33
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
conocor on fodos Ios cnsos roInfIvos n In Inforro-
fncIon y nIIcncIon do In ConvoncIon AnorIcnnn
(confr. nrfs. ?5 do In ConsfIfucIon ncIonnI, 62 y
64 ConvoncIon AnorIcnnn y nrf. 2 Ioy 23.054).
?
5.3. Vigencio inIerno Je loe opinionee
coneulIitoe
o Io cunI rosuIfn quo nuosfrn Corfo dobo nII-
cnr Ios frnfndos on Ios fornInos nnforIornonfo
oxuosfos, yn quo Io confrnrIo odrn InIIcnr ros-
onsnbIIIdnd do In ncIon fronfo n In conunIdnd
InfornncIonnI.
8
uosfro frIbunnI inIegro Iolee
folloe , opinionee coneulIitoe ol IexIo coneIiIu-
cionol or In cIusuIn sogun In cunI Ios frnfndos
so hnn do nIIcnr on Ins condIcIonos do su vI-
goncIn. IIIo IncIuyo In jurIsrudoncIn ncfunI y
fufurn do Ios orgnnIsnos InfornncIonnIos do nII-
cncIon.
II nIsno crIforIo rosuIfn nIIcnbIo nrn Ios frI-
bunnIos quo on oI fufuro so InsfIfuynn nrn frn-
fndos do InfogrncIon cono oI MI!COS!!, o Ios
orgnnIsnos surnnncIonnIos do ofros frnfndos In-
fornncIonnIos suscrIfos y nrobndos or oI ns.
5.4. Pretolencio eoIre cuolquier norno Je
JerecIo inIerno
A su voz, dIchn Corfo do Snn Joso docIdIo on In
oInIon consuIfIvn n l3 do l993, quo In ConI-
5.?
Cons. ll, 2.
5.8
Cons. l2.
VIII - 34
I1!O!CCI AI I!ICHO
sIon os conofonfo nrn cnIIfIcnr cuolquier nor-
nn doI dorocho Inforno do un Isfndo Inrfo cono
vIoInforIn do Ins obIIgncIonos quo osfo hn nsunI-
do nI rnfIfIcnr o ndhorIrso n In ConvoncIon, con
Io cunI nI sIquIorn unn InforrofncIon consfIfu-
cIonnI IocnI odrn oonorso n In jurIsrudoncIn
surnnncIonnI.
5.5. Su oplicoci6n por lo juriepruJencio nocionol
SI so conIononfn Io ncInrndo on oI cIfndo vofo
in re BirI con oI fnIIo do In Corfo in re GirolJi
9
y
In fondoncIn InfornncIonnIIsfn o unIvorsnIIsfn
quo In Corfo osf ndofnndo on Ios uIfInos fIon-
os (1lnelJjion,
l0
IiIrocco,
ll
Hogelin,
l2
Cofee
Lo Virginio
l3
), os cInro quo nuosfrn Corfo Su-
ronn do JusfIcIn do In ncIon quodn corrocfn-
nonfo Incororndn y nrfIcuIndn nI sIsfonn Infor-
nncIonnI quo on rInor Iugnr rorosonfn In Cor-
fo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos do Snn
Joso do Cosfn !Icn con sus fnIIos y oInIonos con-
suIfIvns, sIn orjuIcIo do Ios dons frIbunnIos In-
fornncIonnIos; oIIo, n nIvoI do orgnnIzncIon jorr-
quIcn doI odor judIcInI nncIonnI y surnnncIo-
nnI. In nnforIn do ofrns fuonfos, yn vInos quo
ndons do Ios frnfndos fononos fnnbIon Ios
ncuordos frnnsnccIonnIos coIobrndos or oI ns
nnfo rocInnos fronfo n In ConIsIon InfornnorI-
5.9
LL, l995--462.
5.l0
Iolloe, 308: 64?; LL, l992-C, 543; 1D, l48: 338.
5.ll
Iolloe, 3l6: l669.
5.l2
Iolloe, 3l6: 3l?6.
5.l3
CSJ, LL, l995-, 2??.
VIII - 35
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
5.l4
Y ncfos ndnInIsfrnfIvos, on su cnso.
5.l5
1lnelJjion, Miguel Angel c. SofoticI, GerorJo , oIroe,
Iolloe, 308:64?; 1D, l48: 338.
5.l6
Iolloe, 24l:29l; LL, 92:632.
5.l?
Iolloe, 239:459.
cnnn do orochos Hunnnos: uodo sor unn fuon-
fo crocIonfo do dorocho surnnncIonnI o Inforno.
5.6. MeJiJoe Je oIro corcIer
Ironfo n In cIsIcn cuosfIon do sI Ios Isfndos nr-
fo, cunndo so obIIgnn n ndofnr Ins nodIdns Io-
gIsInfIvns o do ofro cnrcfor (nrf. 2 do In Con-
voncIon AnorIcnnn), so obIIgnn soIo n dIcfnr Io-
yos o fnnbIon n dIcfnr sonfoncIns
l4
quo suInn In
ovonfunI fnIoncIn IogIsInfIvn, osfn Corfo yn fIono
fonndn osIcIon in re 1lnelJjion,
l5
quo rocogo
oI Iojnno rIncIIo rocfor do KoI
l6
y Siri:
l?
lo oIli-
goci6n ee IonIien Je loe juecee, no eolonenIe Jel
legieloJor. Is In Inon nrgunonfnI quo rofonn oI
cons. l2 do GirolJi cunndo nfIrnn quo o eeIo
CorIe, cono 6rgono eupreno Je uno Je loe poJe-
ree Jel GoIierno IeJerol, le correeponJe en lo
neJiJo Je eu jurieJicci6n oplicor loe IroIo-
Joe.... Agrogn nuosfro frIbunnI quo oI nrfcuIo
l do In ConvoncIon on cunnfo oxIgo quo Ios Is-
fndos nrfo dobon no soInnonfo rosofnr Ios
dorochos y IIborfndos roconocIdos on oIIn sIno ndo-
ns gnrnnfIznr su ojorcIcIo, os Inforrofndo or
In Corfo InfornnorIcnnn on oI sonfIdo quo oIIo
InIIcn oI dobor doI Isfndo do fonnr IoJoe loe
neJiJoe neceeorioe nrn ronovor Ios obsfcuIos
quo uodnn oxIsfIr nrn quo Ios IndIvIduos uo-
VIII - 36
I1!O!CCI AI I!ICHO
dnn dIsfrufnr do Ios dorochos quo In ConvoncIon
roconoco.
l8
5.?. DerecIo o eenIencio en un ploco roconoIle
In cuosfIon, onfoncos, os quo hnr In Corfo Su-
ronn on ofros nsunfos on quo oI IogIsIndor hn
sIdo ronIso, or ojonIo on In croncIon do ns
frIbunnIos confoncIoso ndnInIsfrnfIvos nrn quo
no hnyn unn vIoIncIon nI nIsno nrf. 8 on cunn-
fo oforgn on su Inc. l In gnrnnfn do fonor son-
foncIn donfro do un Inzo rnzonnbIo. II 1rIbu-
nnI Iurooo do orochos Hunnnos, nIIcnndo
IgunI cIusuIn do In ConvoncIon ouroon, condo-
no n SuIzn or vIoIncIon nI dorocho n fonor son-
foncIn on un Inzo rnzonnbIo (on oI cnso, oI ro-
coso ndnInIsfrnfIvo fnrdo cnsI fros nnos y nodIo),
no or nogIIgoncIn do sus nngIsfrndos, sIno doI
IogIsIndor on no cronr oorfunnnonfo Ios frIbu-
nnIos n nodIdn quo nunonfnbnn Ins cnusns. 1nI
voz dobn fnnbIon nuosfrn Corfo rocurrIr n In ju-
rIsrudoncIn connrndn europeo, quo no hn ho-
cho sIno Inforrofnr In nieno cIusuIn quo fnn-
bIon fIono In ConvoncIon AnorIcnnn. o fondrn
5.l8
Ofrn nrfIcuInrIdnd do Inforos on oI fnIIo os quo Invocn
oxrosnnonfo no yn unn sonfoncIn do In Corfo InfornnorI-
cnnn sIno In oInIon consuIfIvn n ll/90 dol990, n In quo
ndons frnnscrIbo on cunnfo nfIrnn quo osn dobIdn gnrnnfn
Inorfn oI dobor do Ios osfndos nrfo do orgnnIznr fodo oI
nnrnfo gubornnnonfnI y, on gonornI, fodns Ins osfrucfurns
n frnvos do Ins cunIos so nnnIfIosfn oI ojorcIcIo doI odor
ubIIco (nr. 23 do In oInIon consuIfIvn, cons. l2 In fIno doI
fnIIo nqu cononfndo). In oInIon consuIfIvn vIono n ndquI-
rIr, doI nodo oxuosfo, cnrcfor vIncuInnfo nrn nuosfro ns.
VIII - 3?
I1I!ACIOAIIZACI II I!ICHO
sonfIdo, on vordnd, roconocor In obIIgnforIodnd
do In jurIsrudoncIn surnnncIonnI onericono
cono nqu so hnco y dosconocor Iuogo oI roco-
donfo do In europeo, cunndo In cIusuIn os IgunI
y no oxIsfo rocodonfo dIsfInfo do In Corfo Info-
rnnorIcnnn. Isornnos, uos, In vorsIon nncIo-
nnI do Zinnernon , SIeiner nnfos quo nos con-
dono oxrosnnonfo In Corfo do Snn Joso.
l9
5.l9
Vor nuosfro IIbro DerecIoe Iunonoe, op. ciI., cn. VII.
CopiIulo 1X
RE$PDh$/3lLl0/0 0EL E$T/0D
Eh EL 0ERE0lD lhTERh/0lDh/L
l. 1l crecinienIo cuolicuonIito Jel JerecIo
inIernocionol
l
MI oxorIoncIn orsonnI on osfo fonn hn sIdo do
doscubrInIonfo ornnnonfo. Cunndo osfudIo on
In IncuIfnd, dorocho InfornncIonnI orn unn nn-
forIn fofnInonfo njonn nI nundo do Ios nbogndos
conunos. In sIfuncIon no hn nojorndo uos nun
hoy hny nbogndos quo so rocIbon hnbIondo osfu-
l.l
os ronIfInos n Ios cns. IV y VI do nuosfro TroIoJo Je
DerecIo AJninieIroIito, f. l, Iuonos AIros, IundncIon do
orocho AdnInIsfrnfIvo, l998, 5" od., roInrosIon 2000; y
cn. XX doI f. 2, Lo Jefeneo Jel ueuorio , Jel coneuniJor,
Iuonos AIros, IundncIon do orocho AdnInIsfrnfIvo, 2000,
4" od.
IX-2
INTRODUCCION AL DERECHO
dIndo or oI nIsno IIbro quo yo on In docndn doI
50. Ioro oI dorocho InfornncIonnI hn cnnbIndo,
son quo Io sonnos o Io Ignoronos. Is Io nIsno
quo In IInnndn gIobnIIzncIon do In ocononn: fodo
oI nundo osf onfroInzndo do unn nnnorn nuy
Infonsn. In cnnfIdnd do frnfndos oornfIvos quo
fononos oscnn n nuosfro conocInIonfo hnbIfunI
y no sIonro fononos on cInro quo cunIIfnfIvn-
nonfo hny un snIfo nuy grnndo uos nhorn osos
frnfndos osfn do hocho y do dorocho or oncInn
do nuosfrn ConsfIfucIon.
2. Lo etoluci6n-intoluci6n Je lo
reeponeoIiliJoJ
In oI fonn do In rosonsnbIIIdnd doI Isfndo so
hn roducIdo un dobIo fononono bnsfnnfo curIo-
so. AI nIsno fIono quo dIsnInuyo In rosonsn-
bIIIdnd Infornn doI Isfndo, (confrnrInndo In ovo-
IucIon hIsforIcn quo hn sIdo sIonro crocIonfo
hncIn In rosonsnbIIIdnd doI Isfndo), nunonfn
In rosonsnbIIIdnd InfornncIonnI. IIIo os confrn-
dIcforIo; no os cohoronfo quo on un nbIfo In ros-
onsnbIIIdnd vnyn on consfnnfo nunonfo y on oI
ofro on consfnnfo dIsnInucIon.
In oI Inno Inforno In oxIIcncIon os nrocIdn
n ofnns nnIogns quo hnn vIvIdo dIvorsos n-
sos, nIgunos hnco un nr do sIgIos. In onurIn
fIscnI so onfocn frnfnndo do nunonfnr Ios Inuos-
fos hnsfn quo no so rocnudn ns, roducIondo oI
gnsfo hnsfn quo no nroco osIbIo IInIfnrIo ns,
IdIondo rosfnnos hnsfn quo In cnncIdnd do on-
doudnnIonfo quodn oxcodIdn. Quodn onfoncos oI
IX-3
RESPONSABILIDAD DEL ESTADO
ronodIo horoIco, no ngnr fodns Ins doudns sIno
nIgunns, o donornrIns. Is oI fonn do In bnncn-
rrofn fofnI o nrcInI do Ios Isfndos, cosn quo hn
ocurrIdo nuchns vocos on In hIsforIn. IIbros quo
nrocnn InufIIos or obsoIofos son, do ronfo, fo-
rrIbIononfo vIgonfos. MOSII!! I CO!MII os-
crIbo on l840 su DerecIo AJninieIroIito
l
on dos
voIunonos y cuonfn cono on oI nII sofocIonfos oI
Isfndo frnncos onfro on In nIsnn osIrnI quo
nosofros nhorn, dos sIgIos dosuos. Ah conon-
znron n nnrocor nornns do dIsfInfo rnngo on
Ins quo so docn quo n unn cnfogorn do ncroodo-
ros no so Ios vn n ngnr sus ncrooncIns, Iuogo
ofrn, Iuogo nIgunn oxcIusIon gonornI. In IIsfn do
orsonns oxcIuIdns or oI Isfndo frnncos cubro
Ins rInorns cIncuonfn gInns do nquoI IIbro.
Is nrocIdo n sIfuncIonos quo nosofros vIvInos
hoy on dn, soIo quo on ofro confoxfo, con ofro
Iongunjo, con ofrns oxIIcncIonos.
3. Lo reeponeoIiliJoJ por lo tioloci6n o loe
JerecIoe Iunonoe
ondo rInoro onIozn n nnrocor In rosonsn-
bIIIdnd InfornncIonnI doI Isfndo os on Ios nocn-
nIsnos do dorochos hunnnos, on In ConvoncIon
AnorIcnnn do orochos Hunnnos. Cunndo oI
ns so suscrIbo n oIIn, so fornuIn on In ndhosIon
quo hnco oI gobIorno nrgonfIno, unn rosorvn or
docrofo rosocfo n In fncuIfnd quo fIono In Corfo
do condonnr nI ns. Isn rosorvn no osfnbn on In
2.l
MOSII!! I CO!MII, DroiI oJninieIroIif, f. II, Inrs,
1horoI y Ingnorro, l840, 5" od.
IX-4
INTRODUCCION AL DERECHO
Ioy y nrn n os InoxIsfonfo. o fodns nnnorns,
no os or unn sonfoncIn quo condonn n In !ou-
bIIcn ArgonfInn n ngnr unn sunn do dInoro, quo
funcIonn oI nocnnIsno InfornncIonnI do ronrn-
cIon do orjuIcIos cnusndos or Ios Isfndos. Oo-
rn do unn nnnorn nucho ns InfornnI.
Ios Inforosndos o forcoros, on unn vordndo-
rn nccIon ouInr rocInnnn nnfo In Corfo Info-
rnnorIcnnn do orochos Hunnnos on WnshIng-
fon. AI cuInInnr oI frnIfo so uodo IIognr n unn
soIucIon nnIsfosn, quo os frocuonfo, on In quo oI
gobIorno nrgonfIno so conronofo n cronr Ios no-
cnnIsnos nocosnrIos nrn quo oI Isfndo son ros-
onsnbIo do Ios orjuIcIos or Ios quo so rocInnn;
o n un Inforno condonnforIo. Anbos docunonfos
son rosorvndos InIcInInonfo. II rInoro do ho-
cho, oI sogundo do dorocho. SI oI gobIorno no dn
rosuosfn snfIsfncforIn y no hny unn soIucIon
nnIsfosn, oI docunonfo os ubIIcndo on oI Infor-
no nnunI do In ConIsIon, cuyn fIrndn y cIrcuIn-
cIon os IInIfndn. II ncuordo nnIsfoso, cunndo so
coIobrn, quodn bnjo In jurIsdIccIon do osfn conI-
sIon; sI Io dn or IncunIIdo osf on condIcIonos
do InIcInr In donnndn nnfo In Corfo InfornnorI-
cnnn do orochos Hunnnos.
l
o so suoIo IIognr
hnsfn nh.
3.l
ondo, dosdo Iuogo, nos uodon condonnr. Vor C!!III,
AIICIA, y CII OMC!IZ, A!IS, Corfo InfornnorIcnnn do
orochos Hunnnos: oI rInor fnIIo confrn oI Isfndo nrgonfI-
no, IetieIo JuriJico Jel CenIro Je 1eIuJionIee, n 8, l996,
. 36 y ss. Vor fnnbIon, on gonornI, MA!1IS, AIII H!CO, Loe
TroIoJoe 1nIernocionolee cono fuenIe Jel DerecIo AJninie-
IroIito, on oI IIbro coIocfIvo Honenoje ol Dr. Miguel S.
IX-5
RESPONSABILIDAD DEL ESTADO
!no do Ios robIonns do osfo nocnnIsno os on-
foncos quo osns rosoIucIonos no so ubIIcnn o no
hny fornn soncIIIn do nccodor n oIIn.
4. In ro IIrf
II rInor cnso ns conocIdo os BirI. Is oI non-
bro quo vn on rInor Iugnr on un rocInno coIoc-
fIvo nnfo In Corfo InfornnorIcnnn do orochos
Hunnnos, or In rosonsnbIIIdnd doI Isfndo hn-
cIn quIonos fuoron IIognInonfo rIvndos do su II-
borfnd or oI uIfIno gobIorno nIIIfnr. Io cIorfo os
quo In ArgonfInn dIcfn rInoro unn Ioy, Iuogo
dIcfn docrofos, hny un fnIIo do In Corfo con oI
nIsno nonbro, BirI, nIIcndoIo.
l
In osfo fnIIo,
os Inforosnnfo vor cono oI Iocfor rosofuoso do
Ios fnIIos uodo dosorIonfnrso con In Iocfurn; hny
fros vofos, Ios fros dIcon Io nIsno, oro Io fundnn
dIforonfo. Con Ios dos rInoros vofos, quo fIrnnn
ocho do Ios nIonbros do In Corfo, nroco unn dIs-
cusIon do funcIon ubIIcn, hnbInn doI SIAIA,
do In cunnfn doI suoIdo, hnsfn quo so IIogn nI
uIfIno vofo y os osfo quo dIco quo In vordnd os
quo In ArgonfInn fIono conronofIdn su roson-
snbIIIdnd InfornncIonnI, orquo so hn obIIgndo
MorienIoff, Iuonos AIros, AboIodo-Iorrof, l998, cn. I. Vor
C!!III, Corfo InfornnorIcnnn do orochos Hunnnos: oI cnso
CuIIIorno Joso Mnquodn c. !oubIIcn ArgonfInn, LL, l99?-
I, 5l5.
4.l
CSJ, in re BirI, quo cononfnnos on LL, l995-, 292.
Vor fnnbIon CO!IIIO AC!S1, Cien noIoe Je AgueIin, Iuo-
nos AIros, IundncIon do orocho AdnInIsfrnfIvo, l999, 2,
!nn oxcocIon n In Ioy 24.44?, . 33 n 36.
IX-6
INTRODUCCION AL DERECHO
nnfo In ConIsIon InfornnorIcnnn n rosoIvor os-
fos robIonns y Ios dobo rosoIvor do buonn fo.
In consocuoncIn, hny quo ngnr. Isn os In vor-
dnd, oso os oI vordndoro rnzonnnIonfo.
Iuogo do osfo, nnrocon ns Ioyos quo vuoI-
von n nnIInr Ins roscrIcIonos y ronbrIr Ios In-
zos nrn rocInnnr; nuovos fnIIos do In CSJ. Isfo
sIgnIfIco unn orogncIon no dosrocInbIo nrn oI
Isfndo y no osf corrndn osn cuonfn fodnvn. Aqu
fononos un suuosfo do rosonsnbIIIdnd quo nn-
ronfononfo osf nnnojndo or oI IogIsIndor y Ios
juocos Infornos. SIn onbnrgo, su vordndoro no-
for son Ios nocnnIsnos InfornncIonnIos.
5. In ro VorbIfsky c. IoIIuscIo
5.l. 1l origen
Is nuy Inforosnnfo nrn nrocInr In fuorzn In-
fornnI do osfos rocodInIonfos oI cnso VerIiIel,
c. Belluecio.
l
VI!II1SIY ngrnvIn n IIII!SCIO,
quIon Io quoroIIn or InjurIns. Ioro oI juoz on-
cundrn oI IIcIfo cono dosncnfo y ns condonn n
VI!II1SIY. Icho orIodIsfn ncudo n In ConIsIon
InfornnorIcnnn dondo coIobrn unn soIucIon nnIs-
fosn con oI gobIorno nrgonfIno or In quo osfo so
conronofo n oIInInnr In fIgurn doI dosncnfo. So
hnco oI ncuordo, no so onforn nndIo. Ioro os unn
obIIgncIon nsunIdn InfornncIonnInonfo quo con-
ronofo In rosonsnbIIIdnd doI Isfndo.
5.l
Cnusn ll.0l2 (VerIiIel, c. Belluecio).
IX-?
RESPONSABILIDAD DEL ESTADO
5.2. Su reeulIoJo
1Iono dosuos, sIn nIngunn noncIon n osfo nn-
focodonfo quo rosuIfn vordndornnonfo dofornI-
nnnfo do In docIsIon, oI Congroso nrgonfIno dIcfn
unn Ioy nbrognndo oI dosncnfo. !n buon dn Ioo-
nos on oI dInrIo quo so hn dorogndo. Ioro no hny
nndIo quo so Io nfrIbuyn cono bnndorn oIfIcn.
5.3. Lo infornoci6n
In docfrInn, Ins dIsosIcIonos y Ins frnnsnccIonos
sobro rosonsnbIIIdnd InfornncIonnI doI Isfndo
nrgonfIno on In ConIsIon o on In Corfo no so u-
bIIcnn sIno rnrnnonfo.ondo so osfudIn oI fonn
SoInnonfo on un IIbro do VI!II1SIY: Un nunJo
ein perioJieIoe,
2
do odIforInI IInnofn. Ior su In-
forvoncIon dIrocfn on oI nsunfo os oI unIco quo
uodo roInfnr fodn osfn oxorIoncIn.
1uvo quo osornr quo fuorn SocrofnrIo do Jus-
fIcIn un nnIgo no nrn docIrIo: Yo soy rofosor
do dorochos hunnnos y no fongo Ios ncuordos fIr-
nos doI gobIorno nrgonfIno quo son fuonfo do
dorocho. Ios IdIo ofIcInInonfo, oro ufIIIznndo
n su voz In nnIsfnd con oI socrofnrIo do In ConI-
sIon y no Ios dIo. Ahorn Ios fongo, Ios cIfo, oro n
osnr do su oxfronn sInIIcIdnd do confonIdo no
no nnIno n roroducIrIos foxfunInonfo or fo-
nor n vIoInr InfornncIon confIdoncInI.
5.2
VI!II1SIY, HO!ACIO, Un nunJo ein perioJieIoe, Iuonos
AIros, IInnofn, l99?.
IX-8
INTRODUCCION AL DERECHO
5.4. 1fecIoe reeiJuolee
1Iono dosuos, cunndo cIrcuIn un royocfo do
Ioy quo so IInno Ioy norJoco, VI!II1SIY so ro-
sonfn nuovnnonfo on In ConIsIon y sosfIono quo
so osf vIoInndo oI osrIfu doI ncuordo. In Co-
nIsIon nsIonfo, In ArgonfInn nrchIvn oI royocfo
y oI fonn no so cononfn nuncn ns.
6. MenJoco
Hubo un cnso do dos nondocInos nsosInndos. So
rocInno nnfo In ConIsIon InfornnorIcnnn y In Ar-
gonfInn IIogo n un ncuordo or oI cunI ncofnbn
In rosonsnbIIIdnd y Ins nrfo sonofnn do conun
ncuordo su fIjncIon n un frIbunnI oJ Ioc IocnI.
Cono In cuosfIon so donornbn, fnnbIon so do-
noro uno do Ios crodIfos quo In rovIncIn do
Mondozn frnnIfnbn on ofro orgnnIsno Infornn-
cIonnI quo nndn fonnn quo vor con oI sIsfonn
InfornnorIcnno do dorochos hunnnos. Io Infor-
nnron n Ios rorosonfnnfos rovIncInIos quo orn
onbnrnzoso nrn Ios funcIonnrIos InfornncIonn-
Ios oforgnr oI crodIfo cunndo nun no so hnbn ro-
suoIfo oI fonn do In IndonnIzncIon do Ios
nondocInos nsosInndos; n buon onfondodor...
In conIsIon oJ Ioc fIjo oI nonfo. Isn docIsIon
snIIo ubIIcndn on Ios dInrIos IocnIos, oro no on
Ios dInrIos doI rosfo doI ns y fnnoco on Ins co-
IoccIonos do jurIsrudoncIn, quo conozcnnos. os
onfornnos, uos, do cnsunIIdnd.
IX-9
RESPONSABILIDAD DEL ESTADO
?. Loe contenioe Je proIecci6n Je intereionee
exIronjeroe
l
Hny nIgo ns do cunronfn frnfndos bIInfornIos
do rofoccIon do InvorsIonos oxfrnnjorns, quo
rovon nrbIfrnjos InfornncIonnIos nrn Ins con-
frovorsIns quo uodn hnbor onfro un Invorsor
oxfrnnjoro, dofInIdo do nnnorn nnIsInn, y oI
Isfndo nrgonfIno.
In consfIfucIon y docIsIon do un frIbunnI nrbI-
frnI InfornncIonnI no snIo on nIngunn ubIIcn-
cIon ofIcInI, nI on Ins rovIsfns jurdIcns, n vocos
nonns noroco nIgunn noncIon on Ios dInrIos. SIn
onbnrgo os unn cInrn fuonfo do rosonsnbIIIdnd
InfornncIonnI doI Isfndo.
8. TriIunolee exIronjeroe
OcnsIonnInonfo uno so onforn do ncuordos
frnnsnccIonnIos nnfo frIbunnIos oxfrnnjoros, o do
fnIIos condonnforIos nI Isfndo nrgonfIno. Ioro In
InfornncIon quo so rocIbo os fofnInonfo nsIsfo-
nfIcn y uodo no rorosonfnr cnbnInonfo oI fo-
fnI. QuIonos Ionn roIIjnnonfo oI boIofn ofIcInI
uodon onconfrnr fnI voz un docrofo quo nruo-
bn unn frnnsnccIon or In quo so ngn unn sunn
Inorfnnfo do dInoro: ns oI cnso SiJernon Je
Blole, quo frnnIfo on CnIIfornIn.
l
?.l
IxIIcnnos oI fonn on oI cn. XVIII, 1l orIiIroje oJni-
nieIroIito inIernocionol doI f. 2, Lo Jefeneo..., op. ciI.
8.l
Sueono SiJernon Je Blole, eI ol, t. Lo IepIlico Ar-
genIino, eI ol., frnnsndo on vIrfud doI ocrofo 996/96, B.O. 4-
IX-96, cons. 2, ? y 8.
IX-l0
INTRODUCCION AL DERECHO
Irocuonfononfo ncofnnos In jurIsdIccIon ox-
frnnjorn. In oI B.O. cndn fnnfo so Ioon docrofos
nonbrnndo nI Irocurndor doI 1osoro do In n-
cIon cono nbogndo on un juIcIo quo frnnIfn on oI
oxforIor y fncuIfndoIo n confrnfnr Ios sorvIcIos
IocnIos quo fuornn nocosnrIos.
Isfo os un cnnbIo nuy Inorfnnfo do In frndI-
cIonnI oIfIcn nrgonfInn on In nnforIn. Anfos oI
Isfndo nrgonfIno fonn unn oIfIcn quo hnbn
dIsonndo COISCHMI1. ConsIsfn on nI sIquIorn
confosfnr In donnndn, nI sIquIorn objofnr In ju-
rIsdIccIon, orquo hnbn unn foorn do quo objo-
fnr In jurIsdIccIon orn consonfIrIn. So quojnbn
uos oI ns or In vn dIIonfIcn, oro quodnbn
on roboIdn judIcInI. In oI juIcIo, Io onbnrgnbnn
Ios nvIonos do AoroInons ArgonfInns, Ios bnrcos
do IIMA y, fInnInonfo, so nrrogInbn. Ahorn so
confosfnn Ins donnndns, so ncofn In jurIsdIccIon
2
y, ovonfunInonfo, so IIogn nI SuorIor 1rIbunnI
doI ns do quo so frnfo, son on juIcIos o on nrbI-
frnjos.
In juIcIos hny un fnnoso cnso quo fIono dos
Iocfurns: WelIoter c. IepIlico ArgenIino, rosuoI-
fo or In Corfo Suronn do Isfndos !nIdos, quo
nos condono or IncunIInIonfo do confrnfo. In
nuosfro nodIo oI fnIIo so ubIIco, cono oI cnso
8.2
Con fodo, In dofonsn doI Isfndo on frIbunnIos oxfrnnjo-
ros n nrbIfrnjos InfornncIonnIos os nIfnnonfo dofIcIfnrIo: Ios
nbogndos doI Isfndo no fIonon InsfruccIonos on cunnfo n
cono IIovnr oI fondo doI nsunfo y or oIIo ufIIIznn rIncInI o
oxcIusIvnnonfo dofonsns fornnIos. SI osfns cnon, oI Isfndo
hn quodndo Indofonso.
IX-ll
RESPONSABILIDAD DEL ESTADO
Altorec MocIoin
3
con ncorbns condonns do nuos-
frn docfrInn, IncIuso uno fIfuIndo Lo repIlico
inperiol.
4
!no do Ios nuforos nos rogunfn con
nnIIcIn sI Ios ncforos udIoron ojocufnr In son-
foncIn; oro os quo no funcIonn ns oI sIsfonn. SI
oI ns no cunIo In sonfoncIn nunonfn In cnIIfI-
cncIon do rIosgo ns quo dnn Ins cInco o soIs cnII-
fIcndorns rIvndns InfornncIonnIos y con oIIo so
oIovn In fnsn do Inforos fIofnnfo quo oI ns dobo
or IoJoe sus doudns oxfornns.
5
SI oI Isfndo so
nIzn fornnInonfo confrn unn sonfoncIn rosofn-
bIo, Io snIo onfoncos ns cnro quo ngnr In con-
donn. Iuodo cosfnrIo cIonfos o nIIos do nIIIonos.
8.3
Is oI rIncIIo nole copIue, Iene JeIenIue: oI roo hn sIdo
nnI cnfurndo on su ns do rosIdoncIn (orIogn, IIchnnnn,
ofc.), oro osf bIon dofonIdo on oI ns quo Io cnfuro on oI
oxfrnnjoro y Io nIIcn su roIn jurIsdIccIon: Altorec MocIoin,
l992, ubIIcndo on 1D, l48:l55, con nofns do Z!III, AIII!1O
I!IS, Ios Isfndos !nIdos n confrnnnno: oI vofo do !ohnquIsf
on oI cnso Altorec MocIoin; O!1IA, MAIII ., II fnIIo do In
Corfo Suronn do Ios Isfndos !nIdos cono vIoInforIo do In
InfogrIdnd forrIforInI y do In sobornnn do Ios Isfndos, 1D,
l48:l63; IIA!1 CAMIOS, CI!M J., Socuosfro do rosunfos
doIIncuonfos on un Isfndo oxfrnnjoro y juzgnnIonfo on Is-
fndos !nIdos, 1D, l48:l?0; IIACHI, AIII!1O I., In Corfo do
Ios Isfndos !nIdos Ingrosn n In Iuchn confrn oI nnrcofrfIco.
1D, l48:l?3; IICA!!I, SA1IACO, Is ronInonfo nonsfruosn
In sonfoncIn AIvnroz Mnchnn, 1D, l48:l8?.
8.4
II cnso WelIoter rosuoIfo or In CS do oso ns on l992,
ubIIcndo on LL, l992-, ll24, con nofn do Z!III, In InnunI-
dnd sobornnn do Ios Isfndos y In onIsIon do doudn ubIIcn,
LL, l992-, lll8. uosfrn vIsIon on Deepuee Je lo reforno
Jel 1eIoJo, Iuonos AIros, IA, l998, 2" od., cn. IV.
8.5
Iuos osfn Inforconocfndos n fnsn vnrInbIo y fIonon cIu-
suIn do croee-JefoulI.
IX-l2
INTRODUCCION AL DERECHO
9. Loe conIroIoe Je creJiIo exIerno
l
Hn hnbIdo nuchns vocos IocnIos sosfonIondo In
InconsfIfucIonnIIdnd doI sonofInIonfo doI ns n
In jurIsdIccIon oxfrnnjorn. Ioro Io cIorfo os quo oI
CodIgo CIvII nrgonfIno dIco quo Ios confrnfos so
rIgon or oI dorocho y In jurIsdIccIon doI Iugnr do
ojocucIon. Iuos bIon, nndIo nos rosfn dInoro (snI-
vo Ios roIos Invorsoros IocnIos) sIn quo oI con-
frnfo so coIobro on un ns dosnrroIIndo y Ios dos-
onboIsos so ofocfuon on oI nIsno Iugnr, doosI-
fnndo oI crodIfo on unn ngoncIn IocnI doI Innco
ConfrnI.
1nnbIon nII so fIrnnn Ios ngnros, so ncfn In
jurIsdIccIon doI Iugnr y oI Irocurndor doI 1osoro
do In ncIon concurro nI ncfo, fnnbIon on oI Iu-
gnr, nnnIfosfnndo on un dIcfnnon rnzonndo, oIn-
borndn y convInconfononfo, quo fnI confrnfo os
consfIfucIonnI, IognI, oxIgIbIo y quo oI ns no fIo-
no oxcocIonos quo oonor nI ovonfunI rogroso,
on Ios frIbunnIos doI Iugnr, do In nccIon do In-
cunIInIonfo doI confrnfo on su cnso.
ObvInnonfo or oI rIncIIo do buonn fo oI
Isfndo no uodo Iuogo oonor con oxIfo oxco-
cIon nIgunn nI rogroso do In nccIon sI no cunIo
con oI confrnfo. Cndn voz Ios dIcfnonos son
9.l
IxIIcnnos oI fonn on nuosfro IIbro Deepuee..., op. ciI.,
cn. IV. o soInnonfo oI ns coIobrn oI confrnfo do crodIfo
oxforno on oI oxforIor, rocIbo nII oI dInoro y ncfn nII su
ngo, con Io cunI os IndubIfnbIo In bnso fcfIcn y jurdIcn do In
jurIsdIccIon oxfrnnjorn quo fnnbIon so ncfn. 1nnbIon hnco
ofros ncfos do voIunfnrIo sonofInIonfo n nuforIdndos oxfrnn-
jorns, cono InscrIbIr on In SIC Ios ffuIos do In doudn ubIIcn:
docrofo 395/9?, B.O. ll-IX-9?, . 5, onfro fnnfos.
IX-l3
RESPONSABILIDAD DEL ESTADO
nojoros, orquo cndn voz quo n un ncroodor so Io
ocurro un nrgunonfo nuovo sobro oI fonn, Io I-
don nI ns quo Io ongn on oI roxIno dIcfnnon
nrn In ronovncIon do un crodIfo.
l0. C6no coIror ocreencioe
1odo osfo vn crocIondo y fIono unn sorIo do no-
cnnIsnos do noyo quo no son nbsoIufnnonfo
ubIIcos. osdo sIonro, cunndo nIgun ns fIo-
no Inforosos ocononIcos quo oI Isfndo nrgonfIno
no osf snfIsfncIondo ndocundnnonfo, su onbn-
jndor hnco unn Infonsn gosfIon do loII,.
I sIquIorn hnco fnIfn quo so frnfo do un ns
dosnrroIIndo, donInnnfo.
l
Honos odo do corcn
rosocfo n gosfIonos do onbnjndoros do nsos no
confrnIos nrn nosofros, quo sIn onbnrgo Iogrnn
quo oI gobIorno nrgonfIno, nncIonnI o IocnI so-
gun oI cnso, codn n Io quo nornnInonfo no dobo-
rn codor. Cunfos nodos or Ios cunIos so IIogn
nI rosuIfndo on quo oI Isfndo fIono quo ngnr,
l0.l
Hnsfn fnI unfo so oncuonfrn oxfondIdn In rcfIcn In-
fornncIonnI quo nhorn Ios frnfndos, un oco InufIInonfo, In
rohIbon. Vor Ioy 25.350, convonIo con CunfonnIn, nrf. IX,
Inc. 6: Ins Inrfos Confrnfnnfos so nbsfondrn do frnfnr, or
nodIo do cnnnIos dIIonfIcos, nsunfos roIncIonndos con con-
frovorsIns sonofIdns n rocoso judIcInI o n nrbIfrnjo Infornn-
cIonnI, do confornIdnd n Io dIsuosfo on osfo nrfcuIo, hnsfn
quo Ios rocosos corrosondIonfos osfon concIuIdos, snIvo on
oI cnso on quo In ofrn nrfo on In confrovorsIn no hnyn dndo
cunIInIonfo n In sonfoncIn judIcInI o n In docIsIon doI 1rIbu-
nnI ArbIfrnI, on Ios fornInos osfnbIocIdos on In rosocfIvn
sonfoncIn o docIsIon.
IX-l4
INTRODUCCION AL DERECHO
ns Ios cnsos on quo oI Isfndo no fondrn quo
ngnr y or In rosIon ngn IgunI!
In sunn, on oI confoxfo ncfunI, In rosonsnbI-
IIdnd InfornncIonnI doI Isfndo os bnsfnnfo ro-
nuncIndn, nunquo cuosfo onconfrnrIn on Ins co-
IoccIonos do jurIsrudoncIn. MIonfrns fnnfo, In
rosonsnbIIIdnd Infornn vn dIsnInuyondo. !nn
grnn nrndojn.
CopiIulo X
4-+)2167)+1
l. 1l JerecIo ronono
oI dorocho ronnno nos quodo quo Io rIncInI
ornn Ios rIncIIos y oI cnso. ndn nojor quo
CICI! nrn donosfrnrIo. Ios fornuIIsnos nb-
surdos do nquoI dorocho fuoron rIdnnonfo
nbnndonndos, oro grnn nrfo do su Iogndo or-
sIsfo or doquIor. o fodns nnnorns, nI sIquIorn
fodos Ios fornnIIsnos nurIoron. Ios nbogndos
soguInos usnndo, orquo nos gusfnn, frnsos In-
fInns. uovos rIncIIos doI dorocho rocIbon su
bnufIzo on Infn confonornoo: nole copIue,
Iene JeIenIue.
l
l.l
!SSC, Altorec MocIoin, l992, MMMIKFHAA?KHJKICL,
1D, l48:l55, con nofns do Z!III, AIII!1O I!IS, Ios Isfndos
!nIdos n confrnnnno: oI vofo do !ohnquIsf on oI cnso AIvnroz
X - 2
I1!O!CCI AI I!ICHO
2. 1l JeIiJo proceeo
Con oI fIono In hunnnIdnd rongrogo oI dobIdo
rocoso, Iuogo do vorIo donnsIndo nnncIIIndo. Is
osIbIononfo uno do Ins rInorns grnndos rocu-
orncIonos do Ios rofrocosos osforIoros nI doro-
cho ronnno. !onrondornnos quo no so uodo
sor ncusndor y juoz, nI juoz y nrfo (neno iuJex
in coueo euo): oI juoz dobo sor InnrcInI, njono n
In confIondn, un forcoro dosInforosndo doI roco-
so (CA!III!11I). IIIo no InIIcn dIsfnncIn nI
frInIdnd hIorfIcn, roquIoro coroc6n y sonsIbIII-
dnd.
Ioro no bnsfn con quo oI juoz son njono n In
confIondn. obo fnnbIon sor IndoondIonfo, on
oI sonfIdo do no osfnr osfrucfurndo jorrquIcn-
nonfo, no rocIbIr ordonos nI InsfruccIonos do
nndIo. IIIo roquIoro sor tolienIe.
Mnchnn; O!1IA, MAIII ., II fnIIo do In Corfo Suronn
do Ios Isfndos !nIdos cono vIoInforIo do In InfogrIdnd forrI-
forInI y do In sobornnn do Ios Isfndos, 1D, l48:l63; IIA!1
CAMIOS, CI!M J., Socuosfro do rosunfos doIIncuonfos on
un Isfndo oxfrnnjoro y juzgnnIonfo on Isfndos !nIdos, 1D,
l48:l?0; IIACHI, AIII!1O I., In Corfo do Ios Isfndos !nIdos
Ingrosn n In Iuchn confrn oI nnrcofrfIco, 1D, l48:l?3; IICA!!I,
SA1IACO, Is ronInonfo nonsfruosn In sonfoncIn AIvnroz
Mnchnn, 1D, l48:l8?. Mns nII do In dognfIcn jurdIcn, os
rocIso ndvorfIr In InorfnncIn quo on II!! fIonon Ios ho-
chos noncIonndos on In nofn l doI fnIIo y on oI rInor rrnfo
doI nIsno fnIIo (oI conjunfo sInorgIco do nnrcofrfIco, co-
rrucIon, crInon orgnnIzndo, forfurn y nuorfo, ofc., fodo on
un cnso) y su cofojo con Aoriego on Innnn, o 1icInonn
nrn IsrnoI, ArgouJ nrn IsrnoI y AIonnnIn, ofc. In fodo cnso
In ArgonfInn hnco Io nIsno: Gorriorn Merlo on MoxIco,
Pico y TrotoIo on IrnsII, ofc.
X - 3
!ICAII1!IACI
1nnbIon so unfunIIznrn oI confrndIcforIo, In
IgunIdnd do Ins nrfos on oI rocoso.
3. 1l priner JerecIo Je genIee , el JerecIo Je
loe noree
o In crocIonfo ncfIvIdnd nnrfInn do Ios grnn-
dos nsos nncIo oI dorocho do gonfos, nrn con-
bnfIr In Irnforn (oro oxodIr nfonfo do cor-
so),
l
Iuchnr confrn In oscInvIfud.
In oI sIgIo XIX fodo oIIo nrocIo hnbor quodn-
do oxcIusIvnnonfo cono un cnfuIo Inforosnnfo
on Ios IIbros do hIsforIn doI dorocho y n vocos fo-
dnvn so Io onsonn ns on oI sIgIo XX.
2
4. Lo JognIico juriJico
HncIn fInos doI sIgIo XIX y conIonzos doI sIgIo
XX fIoroco In dognfIcn jurdIcn, con In codIfIcn-
cIon cIvII, conorcInI, ofc. II dorocho IonnI nnco
cono unn odn n In dognfIcn jurdIcn, cono gn-
rnnfn do Ios IndIvIduos fronfo n Ins nnfIguns
orsocucIonos IrrncIonnIos do In vIndIcfn ubII-
cn, quo con sus oxcosos hIcIornn ronncor, nojo-
rndn, In Idon doI dobIdo rocoso.
3.l
Is fcII consfnfnr quo oI ordon InfornncIonnI no orn, nI
sIquIorn on su nncInIonfo, onfro IgunIos. AIIO1, IHIIII, Mnro
osfrun: A ov InfornnfIonnI Inv of fho Son, on Anericon
Journol of 1nIernoIionol Lou, 86: ?64 (Ocfubro do l992).
Vor fnnbIon In nofn sIguIonfo.
3.2
C!!Z IA!IY, SCA!, 1l reginen juriJico Jel coreo nori-
Iino. el nunJo inJiono , el Mexico Jel eiglo X1X, MoxIco,
!AM, l99?; CAIAIII!O J!!IZ, JOSI A1OIO, 1l reginen juri-
Jico Je loe ornoJoe Je lo Correro Je 1nJioe. Sigloe XV1 ,
XV11, MoxIco, !AM, l99?.
X - 4
I1!O!CCI AI I!ICHO
5. Loe inteeIigocionee Jel lenguoje
Ms o nonos or oI nIsno fIono fIorocon Ios
osfudIos do fIIosofn doI Iongunjo, quo on ronII-
dnd hnbrnn do donosfrnr, con oI fIono, In fnIn-
cIn do unn dognfIcn jurdIcn consfruIdn sobro
nInbrns: unn conIroJicIio in Ierninie. o so
uodo hncor dognfIcn ufIIIznndo nInbrns, uno
do Ios Insfrunonfos nonos rocIsos quo onIon
In hunnnIdnd.
6. 1l Connon Inv
In osfns oocns oI connon lou nroco unn cosn
dIforonfo doI dorocho confInonfnI. InfnfIzn oI
cnso, no In consfruccIon dognfIcn. InfnfIzn Ios
vnIoros, no Ins rogIns. In Iuron fIorocon on
cnnbIo Ios codIgos, Ios sIsfonns, In dognfIcn.
?. 1l HolocoueIo
II HoIocnusfo onsonn quo oI dorocho do gonfos
uodo y dobo sor fnnbIon confonornoo. A Ios
rInoros y yn vIojos crnonos doI dorocho do gon-
fos so ngrogn nhorn oI gonocIdIo cono crInon do
Iosn hunnnIdnd, con nornns oJ Ioc, ex poeI
focIo
1
y juocos no nnfurnIos, oro oI unIco nodo
do onconfrnr unn soIucIon jusfn nI crInon ns
horrondo do In hunnnIdnd.
?.l
Vor Z!III, In rohIbIcIon ox osf fncfo y Ios crnonos
confrn In hunnnIdnd, 1D, l3l: ?65.
X - 5
!ICAII1!IACI
Su InIIcnncIn fIIosofIcn In ndvIorfo !AI!!CH
cunndo onsonn quo hny un dorocho or oncInn
do In Ioy y quo In Ioy uodo sor nnfIjurdIcn.
2
o hny nII, on !AI!!CH, jornrqun consfIfu-
cIonnI nI dorocho InfornncIonnI InornfIvo (iue
cogene):
3
os un rnzonnnIonfo fIIosofIco, nun nr-
fIondo cono nrfo do quo on gonornI In sogurI-
dnd rocodo n In jusfIcIn on oI ordon do roIncIon
do Ios vnIoros.
8. PiroIerio inIernocionol, Iono Je reIenee, eIc.
II HoIocnusfo odrn hnbor sIdo un cnso unfunI
on In hIsforIn. SIn onbnrgo, nI ronncor In ronII-
dnd do In Irnforn y oI forrorIsno InfornncIonnI
bnjo In fornn do fonn do rohonos, do nvIonos,
ofc., ronnco cInrnnonfo y so ronuovn, oI dorocho
do gonfos. 1nIeIIe, 1icInonn, oI oporIIeiJ, vnn
donosfrnndo quo oI dorocho do gonfos osf vI-
gonfo y on ovoIucIon. Hny un dorocho or oncI-
nn do Ios forrIforIos nncIonnIos y, ndons, so
nIIcn. In cndn cnso hny oxIIcncIonos unfun-
Ios, cono dobo sor oI dorocho, oro yn no cnbo
hnbInr do oxcocIonos nI do soIo hIsforIn. In hIs-
forIn donuosfrn quo no so In uodo oIvIdnr, quo
oI nsndo osf fnnbIon on oI rosonfo.
?.2
!AI!!CH, C!S1AV, ArIiIrorieJoJ legol , JerecIo eupro-
legol, Iuonos AIros, AboIodo-Iorrof, l962, . 36, frnduccIon
do M. I. AZA!I11O do GeeeIclicIee UnrecII unJ uIergeeeIclicIee
IecII.
?.3
1nnbIon Io hny, dosdo Iuogo: oro oso vIono dosuos.
Vor Z!III, II dorocho InornfIvo (jus cogons) on oI nuovo
ordon InfornncIonnI, 1D, l4?: 863; In nocIon do sobornnn
on oI nuovo ordon InfornncIonnI, 1D, l5l: ?8l.
X - 6
I1!O!CCI AI I!ICHO
9. GenociJio, IorIuro, Jeeoporici6n forcoeo Je
pereonoe, nnrfhoId, eIc.
Ios frnfndos InfornncIonnIos ngrognn n In IIsfn
In frnfn do bInncns, oI gonocIdIo nhorn oxro-
snnonfo, In dosnnrIcIon do orsonns, In for-
furn. Vnn or oI nIsno cnnIno oI nnrcofrfIco
l
y
In corrucIon. So odr docIr cnIcnnonfo quo
fodo oIIo os or oI Inforos do Ios Isfndos donI-
nnnfos, cono on oI vIojo dorocho nnrfIno quo
dIo Iugnr nI rInor dorocho do gonfos. In oxII-
cncIon no cnnbIn Ins soIucIonos.
l0. Hocio uno einIeeie Je loe conflicIoe
filoe6ficoe
IrosIguo, on nnrIoncIn, un fuorfo onfronfnnIon-
fo onfro Ios oxosIforos do In dognfIcn jurdIcn,
oI IusnnfurnIIsno, osIfIvIsno, ofc. y Ins dIvorsns
vnrInnfos do cndn uno. Ios nuforos or Io nonos
dIscronn fuorfononfo onfro s. AIgunos nrocon
rosonfIr quo so hnyn dosnudndo oI uso doI Ion-
gunjo cono Insfrunonfo do odor; ofros quo
IOIII! hnyn donosfrndo quo oI honbro no fIono
oI uso do In VerJoJ (oIIn orfonoco n Ios y n In
roIIgIon, no n Ios honbros do dorocho). II sor
hunnno, con crIsfInnn hunIIdnd, fuorn do su fo
soIo fIono oI uso do In conjeIuro o In Iip6Ieeie y,
fnnbIon, In donosfrncIon do In fnIsodnd do nIgu-
nns do oIIns. Irofondor ns os oI ocndo do so-
9.l
JIMIIZ I A!ICHACA, I!A!O, 1l JerecIo inIernocionol
conIenporneo, MndrId, 1ocnos, l980, . 84: jue cogene eu-
perteniene; IA!II!IS, J!IIO A., Iornoci6n Jel JerecIo inIer-
nocionol, Iuonos AIros, bnco, l994.
X - ?
!ICAII1!IACI
borbIn o, nI nonos, nnI uso doI Iongunjo. Ofros
nrocon crIfIcnr quo nIgunos IusnnfurnIIsfns In-
fonfnn frnnsnIfIr unn concocIon roIIgIosn doI
nundo ndons do unn sorIo do vnIoros or oncI-
nn do In Ioy. Hny or cIorfo socIodndos on quo
roIIgIon y Ioy osIfIvn coIncIdon on nIgunn nodI-
dn, oro no suoIon sor rosonfndns cono nodo-
Ios occIdonfnIos do cono dobo funcIonnr oI doro-
cho on unn socIodnd confonornon. 1nnbIon
hny socIodndos donocrfIcns y nodornns con nI-
gun unfo do unIon onfro roIIgIon y dorocho; oro
no os In rogIn gonornI nI so Io uodo nosfrnr cono
un eieIeno do roIncIonos.
l
Ioro ns nII do Ins orcocIonos do cndn nu-
for, nroco IndubIfnbIo quo In hunnnIdnd, or
Ios fundnnonfos quo fuoro, so hn uosfo do ncuor-
do cono nnIno on quo hny unn sorIo do vnIoros
jurdIcos quo osfn or oncInn do Ios ordonnnIon-
fos nncIonnIos. Is unn suorfo do IusnnfurnIIsno.
So roconoco oI origen ocIosIsfIco doI dorocho u-
bIIco, sIn dudn, oro rIncInInonfo yn cono unn
ofnn hIsforIcn, no cono nodoIo ncfunI.
2
l0.l
Hny, or cIorfo, dIsfInguIdos nuforos quo frnfnn do cons-
fruIr oso sIsfonn, n nrfIr do In docfrInn do In IgIosIn CnfoIIcn.
IIICAI, IA!!A, COVIIIIO, ofc.
l0.2
S1A!CI, CH!IS1IA, 1ho !oIIgIous OrIgIns of IubIIc Inv,
1uropeon Ietieu of PuIlic Lou, voI. l0, n 3, Iondros, IsorIn,
l998, . 62l y ss.; ns ChrIsfonfun und dIo IIrchon In Ihror
Iodoufung fur dIo IdonfIfnf dor IuronIschon !nIon und Ihror
MIfgIIodsfnnfon, l99?, 3l, 1eeener GeeprocIe, 5 n 30; Io
chrIsfInnIsno of Ios IgIIsos dnns Iour sIgnIfIcnfIon our I`!nIon
Iurooonno of sos Ifnfs nonbros, on JO!CI MI!AA, odIfor,
PerepecIitoe coneIiIucionoie, voI. l, CoInbrn, CoInbrn IdI-
forn, l996, . ?3?-68.
X - 8
I1!O!CCI AI I!ICHO
II vIojo dorocho do gonfos os oI nuovo dorocho
InfornncIonnI InornfIvo, con jurIsdIccIon oxfrn-
forrIforInI (hn cnnbIndo In nocIon do juoz nnfu-
rnI), con fuonfos doI dorocho quo yn no son Ins do
Ios codIgos onnIos IocnIos. Son, confrnrInnonfo
nI dorocho onnI quo nrondInos on In !nIvorsI-
dnd, In cosfunbro, In jurIsrudoncIn, In docfrInn.
1nnbIon Ios frnfndos, or cIorfo, oro osfos on
rIgor no cunIon sIno In funcIon do rogIsfrnr or
oscrIfo Io quo rInoro hn sIdo ncordndo y nIIcn-
do or oI concIorfo do Ins nncIonos cIvIIIzndns o
ns dosnrroIIndns.
Iso fononono doI dorocho InfornncIonnI onnI
fIono roIIcns nonoros oro no nonos Inorfnn-
fos. Ior do ronfo, Ios crocIonfos frIbunnIos In-
fornncIonnIos do Ins ns dIvorsns nnforIns (frI-
bunnI do jusfIcIn ourooo, frIbunnIos ourooo y
nnorIcnno do dorochos hunnnos, frIbunnIos nd-
nInIsfrnfIvos InfornncIonnIos, frIbunnIos nrbIfrn-
Ios InfornncIonnIos) or su roIn conosIcIon do
juocos do dIsfInfns nncIonnIIdndos y cuIfurns ju-
rdIcns dIsfInfns, dobon do fodos nodos onorso
do ncuordo on nIgunns cuosfIonos fundnnonfn-
Ios do dorocho. Terninon eienpre eienJo loe gron-
Jee principioe Jel JerecIo, loe gronJee toloree
juriJicoe.
Ios frnfndos InfornncIonnIos no soInnonfo frn-
fnn do doIIfos do Iosn hunnnIdnd. Ios convon-
cIonos do dorochos hunnnos IncIuyon unn
InrgusInn sorIo do dorochos fundnnonfnIos do
In orsonn hunnnn, or oncInn do Ios Isfndos y
rIncIIos jurdIcos confonornnoos cono In no
dIscrInInncIon, ofc.
X - 9
!ICAII1!IACI
Ofros foxfos onIoznn n IncIuIr vnIoros cono
In oquIdnd, In jusfIcIn, In ofIcIoncIn, cono rIncI-
Ios surnnncIonnIos (In ConvoncIon Infornno-
rIcnnn confrn In CorrucIon) y hnsfn snnns rc-
fIcns confnbIos surnnncIonnIos (In convoncIon In-
fornncIonnI confrn oI soborno frnnsnncIonnI). In
ronIIdnd, yn so hnbn ndvorfIdo quo In focnIcn orn
un fncfor do orosIon do In sobornnn.
3
Ins nor-
nns soIo Io confIrnnn.
Irn InosIbIo quo oso rocoso InfornncIonnI no
fuvIorn su rococIon Infornn. Is oI nononfo on
quo Ios nsos onIoznn n ndvorfIr In rInncn
do Ios rIncIIos or sobro Ins nornns y quo no
oxIsfo dIforoncIn onfro oI connon lou y oI vIojo
dorocho confInonfnI ourooo. Quo oI dorocho os
y hn sIdo sIonro, no uodo sor ofrn cosn, quo In
soIucIon do cnsos concrofos o IndIvIdunIos. SoIu-
cIon quo fondr on cndn cnso IIfIgIoso, nI concIuIr,
oI vnIor do fInnIIdnd, do cosn juzgndn, oro nun-
cn oI vnIor do Vordnd. SoIo do conjofurn, n vocos
fnIsndn dosdo su nncInIonfo.
4
Io quo no Io quIfn
l0.3
II!II!I, AIII!1O, Le norne IecInicIe cone foIIore Ji
eroeione e Ji IroneferinenIo Ji eotroniIo, on !IVI!SI1A I
VIIZIA, SIuJi in onore Ji Ieliciono BentenuIi, f. IV, MucchI
IdIforos, Modonn, l996, s. l4l3 y ss.
l0.4
Ios juocos son honbros, or ondo fnIIbIos. Afuorn y
ndonfro do Ios Isfndos !nIdos nuchos no concuordnn con In
docIsIon do su Corfo Suronn nI fnvorocor n I!SH fronfo n
CO!I. II frIbunnI (ns nII do sus nrgunonfos: osfnnos rnzo-
nnndo cono Io roononos on oI cn. V) cInrnnonfo rIvIIo-
gIo In sogurIdnd (dnndo fIn n un rovIsIbIononfo Inrgo ro-
cuonfo do vofos, quo donornrn In docIsIon fornnI ncorcn do
In oIoccIon doI rosIdonfo) or sobro In jusfIcIn (uos obvIn-
nonfo CO!I sorn oI gnnndor, sI fnnbIon so corrognn Ios
X - l0
I1!O!CCI AI I!ICHO
su vnIor do fInnIIdnd, quo os nrfo doI dorocho
on su rInncn do In sogurIdnd jurdIcn.
orroros Incororndos nI sIsfonn on Ios condndos Infogrndos
or nInorns nncIonnIos, quo nII ornn nnyorn). Is quo do
oso so frnfn on In jusfIcIn: un rocoso do fonn do docIsIonos
quo on nIgun nononfo sorn fInnIos, nunquo no osfnrn
dofndns, orquo no uodon osfnrIo, doI vnIor do In Vordnd.
Isn rosoIucIon judIcInI quo cIorrn oI cnso y os ncnfndn, os In
cInvo doI ordon jurdIco. In oso fodos Ios norfonnorIcnnos
osfn unIdos. QuIonos no Io onfIondnn ns no onfIondon fo-
dnvn quo os oI dorocho.
1P1LOGO
l. Loe prenieoe
l.l. Sopere teJere
CoIo oI osfIIo fosfInonInI y hnsfn Ins ofnns y
nIgunns nInbrns do CA!OZO y ofros. Is unn for-
nn do hononnjo. Iroongo nI Iocfor quo frnfo do
IdonfIfIcnr on su nonfo cuIos uodon sor Ins n-
Inbrns njonns y, cunndo IIoguo n su Iugnr, roco-
nocorIns.
1ono do A1AIIIA OC!II!A, rofosor do 1oorn
doI Isfndo on Snn InbIo hnsfn l966 on quo so
jubIIo, In Idon do onfrognr Io ns cInrnnonfo o-
sIbIo un fosfInonIo do fodo Io quo onsono y nron-
dIo n Io Inrgo do su vIdn ncndonIcn. In su cnso
fuo In IoccIon do dosodIdn, oI rofofIco y rovo-
cnfIvo O perecinenIo Jo 1eIoJo (l966). In nuorfo
doI Isfndo fnI cono so Io conocn onfoncos y oI
I1!O!CCI AI I!ICHO
I - 2
nnuncIo nnfIcIndo doI Isfndo fnI cono os hoy.
o so frnfnbn do quo oI Isfndo dosnnrocn, sIno
quo oI roonn vorIo do ofrn nnnorn uos yn so
orfIInbn cono sorn. Irn eopere teJere, In dIfcII
rouosfn do MIC!II CII.
In nI cnso fuo onorno nI fInnI do unn Inrgn
IIsfn do honbros do dorocho do fodo oI nundo
quo hnn cuosfIonndo unn fornn roconcobIdn y
nbsfrncfn, voIunfnrIsfn, do vor oI dorocho, quo
nndn fIono quo vor con In ronIIdnd.
l.2. Lo iguolJoJ Jel connon Inv, el JerecIo
conIinenIol europeo , el nueeIro
Agrogo unn Idon quo fnnoco os nn. II dorocho
funcIonn oxncfnnonfo IgunI fnnfo on oI connon
lou cono on oI dorocho confInonfnI ourooo y on
oI nuosfro. Mo fuo oxIIcndo or CHA!IIS I!II1II,
nI nnosfro on oI 1rIbunnI AdnInIsfrnfIvo doI
II; os unn fornn on quo so uodo Ioor, n nI
juIcIo cInrnnonfo, n ofro grnn jurIsfn do nuosfro
fIono, J!IIO C. C!I1O !!A.
l.3. Pequeo IiIliogrofio
Adons do JHI!IC sus ngudsInns nofns con
soudonIno y ofrns, rounIdns bnjo oI ffuIo Bro-
noe , teroe en lo ciencio juriJico
l
sugIoro Ioor
l
SubfIfuIndo IiJenJo Jicere terun, CIvIfns, MndrId, l98?,
frnduccIon doI nIonn ScIerc unJ 1rneI in Jer JuriepruJenc.
I - 3
IIIOCO
n C!I1O !!A
2
y n CIA!O CA!!I.
3
Son do Iocfurn
IndIsonsnbIo oro no sufIcIonfo, nrn oI quo
quIorn snbor quo os oI dorocho (Io quo or cIorfo
no oxcIuyo n nIngun nbogndo).
SugIoro frnbnjnr y osfudInr. o or obvIo no-
nos cIorfo. o hny rocofns ngIcns nrn nron-
dor. II rosonfo frnbnjo no nIcnnzn, or suuos-
fo. Ioro or nIgun Indo hny quo onoznr. Isfn
obrn os nI rouosfn do cono onoznr, junfo n
1l neIoJo en DerecIo. AprenJer, eneeor, eecri-
Iir, creor, Iocer
4
y Lo AJninieIroci6n Porolelo.
1l poroeieIeno juriJico-oJninieIroIito,
5
frndu-
cIdo nI IfnIInno or oI Irofosor 1IfuInr do oro-
cho AdnInIsfrnfIvo do In !nIvorsIfn dI IoIognn
r. I!CIAO VAIIII y ubIIcndo bnjo oI ffuIo
LAnninieIrocione porollelo. 1l poroeieIeno
giuriJico-onninieIroIito,
6
con InfroduccIon do
IIIICIAO IIVI!11I. Ios ngrogo, nuy Innodos-
fnnonfo, n In IIsfn.
Ho IncIuIdo Ios cns. I do Ios f. l y 2 do nI
TroIoJo Je JerecIo oJninieIroIito, con ngrogn-
dos y nodIfIcncIonos. SIn orjuIcIo do quo Ionso
quo roIoor osfns gInns Io hnbr sIdo ufII fnn-
2
MnInnnonfo sus IIbros Uno tiei6n reolieIo Jel JerecIo,
loe juecee , loe oIogoJoe, Iuonos AIros, AboIodo-Iorrof, 2000
y 1l connon lou, Iuonos AIros, AboIodo-Iorrof, l99?.
3
SugIoro IoJoe sus obrns. A Io Inrgo do osfo IIbrIfo oI Iocfor
hnbr onconfrndo cIfndns soIo nIgunns, orquo no frnfo nqu
fodos Ios fonns quo oI nbnrcn.
4
IubIIcndo on MndrId, l988, or CIvIfns. 2" !oInrosIon
l99?. 1nnbIon dIsonIbIo grnfuIfnnonfo on vvv.gordIIIo.con
5
IubIIcndo on MndrId, l982, or CIvIfns. !oInrosIon l995.
1nnbIon dIsonIbIo grnfuIfnnonfo on vvv.gordIIIo.con
6
Id. CIuffro, MIIn, l98?.
I1!O!CCI AI I!ICHO
I - 4
bIon nI vorsndo on dorocho ndnInIsfrnfIvo,
?
su
fornuIncIon ncfunI uodo sor nfrncfIvn IgunInon-
fo nrn quIon so Inforoso or cunIquIor rnnn doI
dorocho y nrn quIon no conozcn oI dorocho.
2. Mie coniencoe
2.l. Lo Iip6Ieeie Je un fuIuro eeIuJionIe Je
JerecIo
nc oI 22 do ocfubro do l938 on oI uobIIfo As-
consIon, InrfIdo do ConornI AronnIos, IrovIncIn
do Iuonos AIros. AI forcor nno do nI oscuoIn rI-
nnrIn nos nudnnos n AvoIInnodn, on oI Crnn
Iuonos AIros. SucosIvns nudnnzns no IIovnron
nI confro do Iuonos AIros y n unn vIdn nIgo
nonndo. Mo gusfn vInjnr.
In l955 fonn l? nnos y fornInnbn In oscuoIn
socundnrIn;
8
no ronrnbn nrn Ingrosnr n In In-
cuIfnd do orocho do In !nIvorsIdnd do Iuonos
AIros. Io nrn oIIo (nunquo no hnbn oxnnon do
?
o hocho, nhorn cononznnos Ios cursos do osgrndo
ronIfIondonos n osfn bnso.
8
Yn dosdo In InfnncIn fonn unn fondoncIn IIborfnrIn: sIon-
ro JeJique nucIo ne eefuerco o eeIuJior por ni cuenIo
quo on Ios cursos sIsfonfIcos. SIonro frnfo do nrondor
nIgo on cunIquIor cIrcunsfnncIn, on fodo nononfo do In vIdn,
hnsfn doscnnsnndo y nsonndo: In nonfo funcIonn sIonro.
Inoco n osfudInr, n nI odIdo, nnfos do Ingrosnr n In oscuo-
In rInnrIn (no oxIsfn jnrdn do Infnnfos y yo quorn Ioor Ins
fIrns conIcns do Ins rovIsfns y dInrIos: ns fuvo nI rInorn
rofosorn o nnosfrn nrfIcuInr). InfnfIzo osfo orquo fro-
cuonfononfo so no nfrIbuyo, InoxIIcnbIononfo nrn n, quo
sugIoro no osfudInr. Vor In nofn sIguIonfo.
I - 5
IIIOCO
Ingroso) Lo lucIo por el JerecIo do JHI!IC y
nuchns gInns do un IIbro cIsIco do 1nIroJuc-
ci6n ol DerecIo. 1onn unn IIusIon juvonII: Quo
IIndo dobo sor snbor, on cndn sIfuncIon, sI uno
fIono o no dorocho n nIgo!
2.2. Loe eeIuJioe , lo eneeonco Je JerecIo
In dIcIonbro do l958 nrobo In uIfInn nnforIn,
on l959 rond IIbro Ios cursos rcfIcos y obfuvo
nI dIIonn. In l958 y l959 hIco Io quo so dono-
nInnbn oconcIn IIbro on orocho AdnInIsfrn-
fIvo, bsIcnnonfo un onfronnnIonfo on docon-
cIn o InvosfIgncIon, con !AIAII IIIISA; oI docfo-
rndo fornnI Io cononco on l959. In l960 obfu-
vo oI ffuIo do docfor o Ingroso cono rofosor nd-
junfo on In cfodrn do MA!II MA!A IIZ, don-
do onsonnbnn JO!CI 1!IS1 IOSCH y MIC!II S.
MA!IIHOII. In osn cfodrn fuI oI rInoro on
Incorornrso, do unn nuovn cnnndn gonorncIo-
nnI: IIognron sucosIvnnonfo HIC1O! A. MAI!AI,
JO!CI A. SIZ, C!ACIIIA !II!IZ y ofros fufuros
rofosoros fIfuInros do dorocho ndnInIsfrnfIvo.
Irn un nbIfo do InvosfIgncIon y onsonnnzn; cnsI
dIoz nnos dosuos sorn fIfuInr or concurso
(l969), nI IgunI quo, oco ns fnrdo, fodos Ios
dons. AI nno sIguIonfo do nI IncororncIon cono
rofosor ndjunfo on Iuonos AIros Ingroso, on
l96l y or concurso, on In !nIvorsIdnd ncIonnI
do In IInfn, cono ndjunfo do MIC!II S.
MA!IIHOII, n cuyo Indo osfuvo hnsfn nIcnnznr
oI on l968 su InIfo osfnfufnrIo do odnd; nI nsu-
I1!O!CCI AI I!ICHO
I - 6
nIr yo In docnnnfurn on l969, nI rInor ncfo
fuo oIovnr, or ncfo fundndo y con oxIfo, su ro-
uosfn cono Irofosor InorIfo.
2.3. Lo reepueeIo ol inIerrogonIe jutenil. Lo
prinero lecci6n Je lo tiJo
uncn dojo do osfudInr, hnsfn hoy, oro soIo
onoco n frnbnjnr nI Ingrosnr on l96l n In Iro-
curncIon doI 1osoro do In ncIon. AII cononco
ronInonfo n nrondor, uos soIo so nrondo Io-
cienJo.
In ocos nnos ns suo quo nI hIofosIs ju-
vonII orn fnIsn.
Arond quo orn oxncfnnonfo nI rovos, quo
snbor orocho sIgnIfIcnbn quo nunco eeIoIo ee-
guro Je noJo, quo nuncn snbn sI fonn o no do-
rocho n nIgo on unn sIfuncIon dofornInndn, snI-
vo Ins cosns donnsIndo obvIns nrn Ins cunIos
fnnoco hnco fnIfn hnbor osfudIndo dorocho.
Con ns nnos fodnvn, ncofo quo nquoIIn InI-
cInI fnIfn do corfIdunbro orn nornnI, orofun,
InnodIfIcnbIo y hnsfn dosonbIo; quo Io Inorfnn-
fo ornn Ios grnndos vnIoros y rIncIIos, quo no
roorcIonnn unn rogIn docIInnbIo cono un vor-
bo oro s unn orIonfncIon vnIornfIvn. Irn nrn
soros onsnnfos, no nrn nufonnfns.
2.4. 1eIuJior, eienpre eeIuJior. Pero no olconco
!ocuordo oI consojo do un vIojo nbogndo quo on
l955 no vIo osfudInr y no docn, bsIcnnonfo,
I - ?
IIIOCO
quo Io fundnnonfnI orn osfudInr Jeepuee do rocI-
bIdo; no roconondnbn quo dosconfInrn do cunn-
fo no onsonnrnn on In !nIvorsIdnd, oso no orn
In rofosIon do nbogndo. S, no nconsojo osfu-
dInr oco on In !nIvorsIdnd.
Cunndo on In ncfunIIdnd y n odIdo do nIgun
ndro quo quIoro orIonfnr n su hIjo, doy consojos
IndIvIdunIos n un jovon osfudInnfo, oI feeJ Iocl
n frnvos do sus ndros os quo Io dIjo quo no Iocio
folIo eeIuJior.
9
Ior suuosfo quo hnco fnIfn os-
fudInr, nucho y eienpre, nunquo ns no son
orquo oI dorocho nufn consfnnfononfo: sIon-
ro hny nuovns Ioyos, nuovos frnfndos, nuovn
jurIsrudoncIn, nuovn ronIIdnd on quo Insorfnr
oI sIsfonn jurdIco. IgnornrIo os nsogurnr oI ro-
Io frncnso.
ndIo uodo sor buon nbogndo sI no osfudIn oI
sIsfonn jurdIco, Ins nornns, Ios fnIIos, In docfrI-
nn, fodo. SIonro.
Ioro no nIcnnzn. Is condIcIon nocosnrIn, oro
no sufIcIonfo. Y no os quIzs In ns Inorfnnfo,
uos ocurro quo no hncon fnIfn fuforos nrn Ioor
IIbros, oro s nnosfros nrn nrondor un ofIcIo.
1nnbIon hny quo osfudInr In ronIIdnd y Ins
dIscIIInns do nroxInncIon n oIIn.
Iso uIfIno os fnnbIon condIcIon nocosnrIn nun-
quo nnforInInonfo InosIbIo. II honbro no uodo
dofornInnr In vordnd on In ronIIdnd. AII conIon-
9
Ingun nIunno quo hnyn rondIdo un oxnnon connIgo
dIr quo oIIo uodn sor cIorfo. Ioro oso s, jnns fono oxn-
non do IIbros.
I1!O!CCI AI I!ICHO
I - 8
znn Ios grnndos frncnsos do Ios nbogndos, quo son
nrfo InovIfnbIo do su vIdn rofosIonnI. Is Io nIs-
no quo Ios orroros do Ios nodIcos. A su voz, nn-
dIo concobIrn un rofosor quo onsonnrn nodIcI-
nn y no nfondIorn ncIonfos nI Infonfnrn curnr-
Ios, nI nosfrnrn ncIonfos n sus nIunnos; dobo
onsonnr n ovIfnr orroros. Iuos sI no, quo: sI no
Ios orroros quo so hnco vIvoncInr, onfoncos Ios
concofos quo dIcon Ios IIbros ns su roIn oI-
nIon in tiIro (on nbsfrncfo, on bnso n In rnzon)
sobro oIIos, sobro Ios fnIIos, Ins nornns. Ioro oso
no sIrvo nrn quo oI ofro nrondn n IroIojor.
2.5. Lo eegunJo lecci6n. inIenIor ter lo reoliJoJ
Arond on In rofosIon quo os InosIbIo vor bIon
In ronIIdnd, quo uno so oquIvocn consfnnfonon-
fo, quo Ios orroros uodon sor forrIbIos y nnron-
fononfo InordonnbIos. Is Io quo hny quo onso-
nnr y nrondor, nrn nojornr nuosfrn vIsIon.
1ononos cono ojonIo do osfo soInnonfo unn
cuosfIon do noIos: os no vor unn gInn, Ioor
nnI nIgo, confundIr un orIgInnI con unn fofoco-
In, Ioor InconIofn o suorfIcInInonfo, no nd-
vorfIr quo fnIfn unn fIrnn, no onconfrnr Io oson-
cInI, no snbor Ioor In Iofrn chIcn nI onfroInons.
Ms fodos Ios objofos do In ronIIdnd sonsIbIo, ns
In nonfo hunnnn... Ios orroros son InfInIfos y
soIo oI fIono y In oxorIoncIn vn dIsnInuyondo,
oro nuncn oIInInnndo, oI nnrgon do orror.
Con InfoIIgoncIn, so nrondo doI roIo orror.
Con nuchn InfoIIgoncIn, fnnbIon doI orror njo-
I - 9
IIIOCO
no. Hny quo nrondor n vor quo oI orror os nuos-
frn condIcIon hunnnn, no un frncnso orsonnI.
Hny InnunornbIos ojonIos do orror y no dobon
vorso con consurn nI rubor. Hny quo nrondor n
vorso uno nIsno on In sIfuncIon doI ofro y frnfnr
do rogIsfrnrIn nrn no roofIr oI nIsno orror. Yn
quo os InovIfnbIo oquIvocnrso, or Io nonos quo
son un nuovo orror, no oI nIsno.
nnos nqu uno soIo, n ffuIo do ojonIo: so
frnfn do In nornn quo obIIgn on Ios roducfos
Inorfndos n quo In ofIquofn sonnIo oI ns do
orIgon. ornn cInrn y sIn robIonns. II Inor-
fndor do un roducfo fuo nuIfndo or In ndnI-
nIsfrncIon or fonor unn ofIquofn quo no cun-
In oI roquIsIfo. onnndo. II juoz do rInorn
InsfnncIn, vorIfIcnndo quo no so IndIcnbn oI ns
do orIgon, confIrno In nuIfn y rochnzo In nccIon.
In cnnrn rovocn oI fnIIo, sonnInndo quo uosfo
quo In ofIquofn IndIcnbn su rocodoncIn do In
!nIon Iuroon, osfo orn sufIcIonfo IdonfIfIcncIon.
IInboro nrn oIIo unn sorIo do buonos nrgunon-
fos nrn suornr In nornn quo oxIgn In noncIon
rocIsn doI ns. !nn frnbnjosn oro buonn soIu-
cIon jurdIcn, quo on dofInIfIvn hnco docIr n In
nornn Io quo In nornn no dIco, sIn sor oIIn Injus-
fn nI nrbIfrnrIn. In Cnnrn onfondIo, on oso ns-
ocfo bIon, quo = KJ= orn unn soIucIon Injus-
fn y nrbIfrnrIn, no In nornn.
Hnsfn nII, bIon. Ioro ocurro quo oI roIo fn-
IIo frnnscrIbo on fornn nfogrn In ofIquofn. Y In
ofIquofn dIco Iroducfo oInborndo on In ConunI-
dnd IcononIcn Iuroon |...sIguon dos o fros ron-
I1!O!CCI AI I!ICHO
I - l0
gIonos do foxfo...], 1oIodo, Isnnn.
l0
O son, In
ofIquofn sonnInbn oI ns do orIgon y no Io ndvIr-
fIoron In ndnInIsfrncIon quo nuIfo, oI juoz quo
confIrno In nuIfn, In cnnrn quo In rovoco y oI
nbogndo quo IIovo oI cnso (uos do ofro nodo, sI
hubIorn dosfncndo In nrfo orfInonfo doI foxfo
do In ofIquofn, hubIorn gnnndo or osn rnzon y
no or oI nhorn InnocosnrInnonfo nInnbIcndo ro-
coso do roInforrofncIon nornnfIvn).
Cudoso oI Iocfor do consurnr nuy vIvnnonfo
n Ins nrfos y juocos do osfo rocoso. Arondn,
rInoro, quo oI orror, nun oI nnnIfIosfo, os nor-
nnI. Sopere teJere os inIrincoJonenIe Jificil nrn
Ios soros hunnnos. Perfecci6n on oI eopere teJere:
InosIbIo. Cono dIjo IIIIIZ, Ios dnfos do In ron-
IIdnd son InfInIfos; nuosfrn cnncIdnd, fInIfn.
In oI ojonIo, oI nbogndo no dobo onfronnrso
soInnonfo on Ioor In nornn rosocfo n Ins ofIquo-
fns y sus osIbIos roInforrofncIonos on un cnso
Injusfo, JeIe enIrenoree en leer eIiqueIoe. Isfo no
os un chIsfo, os In vordnd. II quo cron quo os un
chIsfo no osf Ioyondo bIon osfo IIbro. Iuos sI no
so Ioo bIon In ofIquofn, fodo Io dons os InufII y
or nnndIdurn oquIvocndo.
ll
l0
CCon., SnIn I, Plon IonIo, 1D, 8-II-2000, . ?, cn.
II.
ll
Hny un cnso oxcoIonfo or dIvorsos nofIvos quo Iuogo
oxIIcnnos, quo fnnbIon IncIuyo In Iocfurn do ofIquofns. Vor
TIe ScoIcI WIiel, AeeocioIion LIJ., CIod. CIv. y Con.,
SnIn II, 2000, LL, 2000-C, 696.
I - ll
IIIOCO
3. Mi oprenJicoje juriJico
3.l. Lo funci6n pIlico
Iornfnsono roofIr nIgo nuy Inorfnnfo nrn
n: Ios rInoros y nojoros fIonos nnos do nI
vIdn rofosIonnI Ios nso on In IrocurncIon doI
1osoro do In ncIon, do l96l n l968, dondo bsI-
cnnonfo oprenJi DerecIo (Ionso uos: no Io
nrond on In !nIvorsIdnd)
l2
frnbnjnndo on ro-
nrnr royocfos do dIcfnonos. Mo Io onsono un
nbogndo nngnfIco: !AIAII CAS1!O VIIIA.
OcurrIoron dosuos ofros nsos nccIdonfnIos
y nccIdonfndos or In funcIon ubIIcn, ojorcIon-
do In docnnnfurn do orocho on l969 (In IInfn)
y l9?3 (Iuonos AIros). 1nnbIon on l983/4 nso
fugnznonfo or oI IrocforIo doI InsfIfufo ncIo-
nnI do AdnInIsfrncIon IubIIcn.
3.2. PoIrocinio , oeeeoronienIo ol eecIor pIlico
, pritoJo
Hubo nnos do nsosornnIonfo nI socfor ubIIco on
oI nbIfo InfornncIonnI. In oI nncIonnI, on oso
Inrgo orodo do ns do cunfro docndns, nsosoro
y nfrocIno nIfornnfIvnnonfo nI socfor ubIIco y
l2
o orquo no hubIorn rofosoros quo onsonnrnn n frn-
bnjnr, sIno orquo nrond orrononnonfo do nIs connno-
ros quo orn nojor ovIfnrIos. onnsIndo frnbnjo, donnsIndn
InsogurIdnd. In sIfuncIon so roIfo hoy on dn, con un ngrn-
vnnfo: In InsorcIon InbornI os ns dIfcII y nrn nojornr sus
chnncos dobon hncor osfgrndos y/o hncor MoeIere on oI ox-
forIor. Cono so ndvIorfo, os ns cnro y IIovn fodnvn ns
fIono quo osfudInr bIon on In cnrrorn dosdo oI vnnos.
I1!O!CCI AI I!ICHO
I - l2
nI rIvndo. Conozco Ios dos Indos doI nosfrndor
y frnfo do nnnfonor sIonro oso dobIo onfoquo
do Ins cosns. Inrn frnbnjnr ofIcnznonfo cono
nbogndo, son do un nrfIcuInr o doI Isfndo, os
inJiepeneoIle onfondor cono os In sIfuncIon y In
osfrnfogIn doI ofro.
3.3. Sfngo en el Coneejo Je 1eIoJo Je Ironcio
In l984 hIco un eIoge on oI Consojo do Isfndo
do IrnncIn, dondo do In nnno do C!Y I!AIIA1
fuvo oI InusIfndo rIvIIogIo do rosoncInr Ios do-
bnfos do unn AeeenIlee IeeIroinIe y do nIgunns
conIsIonos Infornns. Isn oxorIoncIn no confIr-
no unn voz ns quo el JerecIo, en eu ejercicio
concreIo, ee uno experiencio unitereol.
Is n su roIn cosfn, on su roIo orjuIcIo In-
foIocfunI, quo quIonos Ionn rofIoxIonos onrIcns
cronn quo oIIns so dnn soInnonfo on oI nundo
doI connon lou. Crnso orror. Io ho hnbIndo or
doquIor con cunnfo nngIsfrndo o oxorInonfndo
nbogndo IIfIgnnfo ho fonIdo oI Incor do convor-
snr; ho dIcfndo sonInnrIos oxcIusIvnnonfo nrn
nngIsfrndos, dondo Ios nrfIcInnfos nnnIIznbnn
osfo fonn y IIognbnn n Ins nIsnns concIusIonos
nofodoIogIcns conunos.
3.4. 1nIegroci6n Je IriIunolee oJninieIroIitoe
inIernocionolee
!nn do nIs oxorIoncIns onrIquocodorns fuo In-
fogrnr frIbunnIos ndnInIsfrnfIvos InfornncIonn-
I - l3
IIIOCO
Ios: soIs nnos on oI 1rIbunnI AdnInIsfrnfIvo doI
II, cuInInnndo cono su IrosIdonfo, ocho on oI
frIbunnI ndnInIsfrnfIvo doI IMI.
In Ios frIbunnIos InfornncIonnIos, obvInnon-
fo Infogrndos or nngIsfrndos do dIsfInfns nncIo-
nnIIdndos y or ondo dIsfInfns cuIfurns y sIsfo-
nns jurdIcos, doI connon lou o no),
l3
vorIfIquo
nquoIIo quo so Ioo on sus osfnfufos, quo cndn juoz
no JeIe ni pueJe intocor ni oplicor eu propio
JerecIo nocionol.
SI cndn juoz no uodo Invocnr su roIo doro-
cho nncIonnI (consfIfucIon, Ioyos, jurIsrudoncIn,
l3
In osfos frIbunnIos fuvo oI Innonso honor y rIvIIogIo
do frnbnjnr on dIsfInfos nononfos, cInro osf junfo n un
nngIsfrndo do fodn In vIdn, norfonnorIcnno; un dIsfInguIdsI-
no jurIsconsuIfo norfonnorIcnno do dorochos hunnnos; un
rofosor suIzo quo hoy os rosIdonfo doI 1rIbunnI Iurooo
do orochos Hunnnos; oI onfoncos rosIdonfo do In CS do
Inrbndos; oI onfoncos IrosIdonfo do In CS do JnnnIcn; oI
onfoncos rosIdonfo do In Corfo InfornncIonnI do JusfIcIn;
un nngIsfrndo doI Consojo do Isfndo do IrnncIn; un cnfodr-
fIco jnonos; uno ogIcIo; n ns do Ios nngIsfrndos do nuos-
frn ron: un cosfnrrIconso, dos brnsIIonos, un noxIcnno, un
snIvndorono, un vonozoInno. Iuoron IIunInnnfos, ndons
do convorsncIonos n Io Inrgo do fodn In vIdn con rofosoros y
nngIsfrndos IocnIos, oquonns chnrIns InfornnIos con un
nIonbro do In Corfo ConsfIfucIonnI IfnIInnn, uno do In CS do
Isfndos !nIdos, uno do In CS do IrnsII, uno do In Corfo
ConsfIfucIonnI chIIonn y ns sucosIvnnonfo. Sorn nbsurdo
rofondor quo dIrnn Io quo docInos nqu; oro Injusfo no
roconocor quo nucho so Io dobonos n oIIos. In In rofosIon,
cunndo frnbnjnnos con ofros rofosIonnIos do oxorIoncIn,
nrondonos Ins nIsnns IoccIonos vIfnIos. ndIo quo ojorcIo-
rn ncfIvnnonfo In rofosIon dosdo In nbogncn, In funcIon
ubIIcn o In nngIsfrnfurn, nos onsono nIgo quo osfo on dIs-
cronncIn susfnncInI con Io quo nqu oxIIcnnos. Ios coIogns
ncndonIcos no sIonro Ionsnn Io nIsno.
I1!O!CCI AI I!ICHO
I - l4
docfrInn), oI unIco cnno conun do onsnnIonfo
y nccIon do fodos son Ins ocns nornns oxrosns
quo dobnn nnnojnr y nquoIIos grnndos rIncI-
Ios o vnIoros jurdIcos quo conunnonfo nco-
fon. In IIsfn so roIfo con soIo vnrIncIonos do oo-
cn y ns: rnzonnbIIIdnd, roorcIonnIIdnd, dobI-
do rocoso IognI, buonn fo, rudoncIn, no dnnnr
nI ofro, ofc.
Ios ofros frIbunnIos InfornncIonnIos osfn on
IgunI sIfuncIon: Corfo InfornncIonnI do JusfIcIn,
1rIbunnI Iurooo do JusfIcIn, Corfo Iuroon do
orochos Hunnnos, Corfo InfornnorIcnnn do
orochos Hunnnos.
Io nIsno sucodo, or Io gonornI, con Ios frIbu-
nnIos nrbIfrnIos InfornncIonnIos, nunquo Ios frn-
fndos o Ios conronIsos nrbIfrnIos Ios IndIquon
fnIInr sogun un dorocho nncIonnI, uos on fnI cnso
In nngIsfrnfurn funcIonn, sogun voronos, do In
nIsnn nnnorn.
l4
OcurrIr IgunI con In roxInn Corfo IonnI In-
fornncIonnI.
3.5. Docencio e inteeIigoci6n
In osfos ns do cunronfn nnos ojorc con nhnco
In doconcIn, n fIono nrcInI oro confInundn-
nonfo. Io nojor do nIs osfuorzos, con fodo, so Io
l4
A vocos In nornn IndIcn quo oI frIbunnI nIIcnr fnnbIon
Ios rIncIIos doI dorocho InfornncIonnI, cono oI frnfndo bIIn-
fornI ArgonfInn-SudfrIcn (Ioy 25.352), nrf. 9.4 in fine.
I - l5
IIIOCO
dodIquo y dodIco n In InvosfIgncIon IIbro,
l5
n os-
crIbIr y ubIIcnr, n vInjnr n congrosos y confo-
roncIns InfornncIonnIos (uos In dIvorsIdnd onrI-
quoco, In honogonoIdnd no) y n oscuchnr n coIo-
gns (nngIsfrndos, rofosoros, nbogndos, funcIo-
nnrIos) do dIsfInfos nbIfos y nsos. Ho oscu-
chndo n nngIsfrndos confnr on rIvndo Io quo no
confnrnn ubIIcnnonfo, orquo oIIo no os ro-
Io do su rofosIon judIcInI (oI juoz hnbIn or sus
sonfoncIns, no Ins oxIIcn ornInonfo). In cnn-
bIo, on unn vnrInnfo nIgo dIforonfo, sIonro os-
cucho n nIgun coIogn doI nundo ncndonIco
fnnfo do nuosfro ns cono do dIsfInfos nsos
ourooos nrocor nIgo sorrondIdo sI nIgun
nngIsfrndo judIcInI do cunIquIor nrfo doI nun-
do Io hn confndo In sInIo ronIIdnd do cono y or
quo so hn rosuoIfo nIgun cnso.
3.6. Loe leccionee Je lo experiencio
Ho Iodo nquoIIo do quo In donocrncIn o oI Isfn-
do do orocho os no un gobIorno do honbros sIno
do Ioyos y ho Iodo n ofros sonnInr, n In Invorsn,
l5
SnIvo nI fosIs docfornI, quo In hIco on l958/9 con unn
bocn do InIcIncIon CIonffIcn doI hoy COICI1. Hncor unn
InvosfIgncIon on In quo uno snbo quo dobo rondIr cuonfns do
oIIn n ofro no os Io nojor. AI nonos yo no quodo snfIsfocho y
nuncn ubIIquo oI rosuIfndo, un InnocosnrInnonfo voIunI-
noso frnbnjo do 558 gInns (yo quorn JenoeIror nI frnbnjo
noIeriol; doscuIdo In coliJoJ doI rosuIfndo inIelecIuol). In
cnnbIo rofIoro InvosfIgnr IIbrononfo, cnofIcnnonfo. Ios ro-
yocfos Ios onIozo, sIgo o dIsconfInuo, fornIno o no, sIn ron-
dIr cuonfns n nndIo quo no son yo nIsno y, cInro osf, nIs
Iocforos.
I1!O!CCI AI I!ICHO
I - l6
quo unn do Ins cInvos do In donocrncIn os In ofor-
nn vIgIInncIn socInI sobro Ios quo nnndnn y Ios
quo juzgnn, uos Ios honbros sIonro yorrnn y
no sIonro obodocon n Ins Ioyos, nun cunndo oIIns
sonn cInrns.
Arond quo os fundnnonfnI quo Ios quo nnn-
don osfon dIvIdIdos, frncfurndos y quo sonn con-
froIndos or o) nngIsfrndos ojenoe o lo conIien-
Jo (forcoros dosInforosndos doI rocoso), I) inJe-
penJienIee (no sujofos n ordonos o InsfruccIonos
do nndIo rosocfo n cono docIdIr), c) con Insfnn-
cIns rovIsorns (JoIle ineIoncio pleno cono nnI-
no, ns nIgunn InsfnncIn exIroorJinorio) y J)
Iojo conIrol eociol (dobonos vIgIInr quo hncon).
Ayudn un buon Sonndo, un Consojo do In Mn-
gIsfrnfurn, un frIbunnI do onjuIcInnIonfo do nn-
gIsfrndos, un onIJuenon judIcInI.
Mo dI cuonfn quo sI bIon hny quo frnbnjnr cn-
sos concrofos, os orrndo buscnr soIucIonos rodo-
fornInndns y nI sIquIorn ex poeI corforns. Quo
In corfozn no oxIsfo on oI nundo do Ios honbros.
CunIquIor nodIco Io snbo. CunIquIor nbogndo
fnnbIon, nunquo ncofo quo dobo conocor Ios II-
bros. Iuos oprenJer, so nrondo IocienJo.
In oI cnnIno no onconfro nuovnnonfo con
JHI!IC, osfn voz on su oIonIcn vIfnI con SAVICY
(ScIerc unJ 1rneI in Jer JuriepruJenc).
4. Loe eneo,oe. Loe Iienpoe
Iuogo do un conIonzo koIsonInno-nxIoIogIco-on-
rIco on nI 1nIroJucci6n ol JerecIo oJninie-
IroIito do l962, cononco n onsnynr nrfo do os-
I - l?
IIIOCO
fns nuovns oxIIcncIonos, rInoro on In sogundn
odIcIon do 1l ocIo oJninieIroIito, on l969; Iuo-
go n frnvos do Ins sucosIvns odIcIonos doI fono l
do nI TroIoJo, dosdo l9?4 on ndoInnfo. In l984
ubIIquo on MndrId nI Teorio generol Jel Jere-
cIo oJninieIroIito, dondo sogu oInbornndo oI
fonn. Io confInuo on un frnbnjo quo hIco n ro-
osIfo do nI eIoge on oI Consojo do Isfndo do
IrnncIn, InodIfo oro quo oxIIquo, on l985, on
oI ocforndo on orocho AdnInIsfrnfIvo do In
!nIvorsIdnd do Inrs II, or gonfII InvIfncIon do
YVIS CA!IMI1. HIco un nuovo bnInnco hnsfn
l988 on 1l neIoJo en DerecIo. AprenJer, enee-
or, eecriIir, creor, Iocer; confInuo In rofIoxIon
y ngroguo on oI fono 2 doI frnfndo Lo Jefeneo
Jel ueuorio , Jel oJninieIroJo un rInor cn-
fuIo sobro In ruobn: sIn ruobn, no hny doro-
cho.
IornuIo un bnInnco ncfunIIzndo y nnIIndo nI
oxIIcnrIo on un cursIIIo quo IInno 1nIernoIionol
AJninieIroIite Lou. Connon Lou onJ 1uropeon
ConIinenIol Lou, quo dIcfo on oI nno 2000 on Cro-
cIn, on In AcoJen, of 1uropeon PuIlic Lou, grn-
cIns n In InvIfncIon do nI nnIgo y dIsfInguIdo coIo-
gn SIY!IO IIOCA1IS.
Croo quo osf IIsfo nrn ubIIcnrso, no orquo
osfo bIon, sIno orquo os horn do oscuchnr ns
oInIonos y oxorIoncIns, do connrfIr rofIoxIo-
nos on un nbIfo ns oxfondIdo.
CAPITULO XIV
OTROS METODOS
1. Realizacin de experiencias personales
Iu ufIIIdud do quo oI uIunno rouIIco oxorIoncIuo oroonuIoo
quo no ooun roIufIvuo u docunonfoo oIno u vIvoncIuo, donfro o
fuoru do Iu lucuIfud, doondo nucho doI oonfIdo quo oI uIunno
o on ou dofocfo oI doconfo don uI fruLujo, rovIu o ooforIornon-
fo u ou rouIIzucIon.
Iofo oo IIuofrur nojor oonuIundo uIgunuo oxorIoncIuo o-
oILIoo rInoro, y Iuogo quo oLjofIvoo oo uodon orooguIr con
oIIuo, on un Iuno gonoruI: nuovunonfo uquI, ooIo cudu doconfo
uodo ouLor oI uIgunu do oofuo oxorIoncIuo uodo roouIfur do
ufIIIdud, y uru quo. Iu oogundu cuoofIon oI oLjofIvo urfI-
cuIur do Iu oxorIoncIu condIcIonu cIorfunonfo Iu udnIoILI-
IIdud nIonu doI nofodo roforIdo on oofo urgrufo.
2. Posibles experiencias en el mbito de la Facultad
2.1. ITIIVISTA IIOlISIOAI
onfro do oofo gruo odonoo noncIonur Iu oInuIucIon do
roIoo, or ojonIo, oI rofooor on oIfuucIon do cIIonfo y Ioo
uIunnoo on oIfuucIon do oofudIo jurIdIco
1
, o u Iu Invorou, u fIn
do quo oxorInonfon Iu onfrovIofu rofooIonuI.
Io ofIno oorIu confur on fuIoo fruLujoo con rourucIon,
uoooorunIonfo o IncIuoo dIroccIon do oxorfoo on oIcoIogIu,
uoo fodu onfrovIofu concIfu oIononfoo oIcoIogIcoo
2
; o IncIuoo
orgunIzur curooo ooocIuIoo uI ofocfo
3
; oro uun on uuooncIu do
1
Cono oxIIcIfu con no dofuIIoo oI IncIoo I) doI urfIcuIo 4. do Iu
IoooIucIon 16.041/85.
2
IIIOII, Tenos Je psicoIogio, op. ciI., . 9 y oo.; ChurIoo AHOIM,
Lo enIretisIo psicoI6gico, IuoIuoz, Iuonoo AIroo, 1961.
3
Cono oo hu cononzudo u hucor on Hurvurd, oogun roIufu IOWIIS,
op. ciI., . 383.
222
CAP. XIV.OTROS METODOS
oIIu, y conocIonfoo do nuoofruo IInIfucIonoo oxfrurofooIonuIoo,
uIgo odonoo y doLonoo uI nonoo frufur do frunonIfIr oxo-
rInonfuInonfo uI rooocfo. Ioor oo quo fongun quo hucorIo, unu
voz no, ooIoo on Iu rofooIon, oIn huLor rocILIdo un ufIoLo do
rourucIon unIvoroIfurIu.
Inu do Iuo dIfIcuIfudoo rcfIcuo oo quo Ioo uIunnoo, unfo
Iu novodud, Io fonun cono juogo unfoo quo cono fruLujo do
urondIzujo, y no fonun nofuo udocuuduo uun udvIrfIondoIoo
rovIunonfo do oIIo. AI ovuIuur oI fruLujo, ourgon rIdunonfo
Ioo orroroo do InfornucIon on quo hun IncurrIdo or huLor
confIudo Ingonuunonfo on ou nonorIu
4
.
2.2. OTIOS ISIMIIOS I IOIIS
Ioo roIoo uodon oIn dudu nuIfIIIcuroo y dIvIdIroo: uoIgnur
roIoo dIforonfoo u dIofInfoo uIunnoo o gruoo do uIunnoo on un
roLIonu dofornInudo quo oo Iunfou (uLogudo do unu urfo;
uLogudo do Iu confruurfo; dIrocfIvoo do Iuo onroouo, oIndIcu-
foo, ofc., on unu oIfuucIon IIfIgIoou o nogocIudoru; funcIonurIo
quo doLo Infornur, dIcfunInur o docIdIr; nugIofrudo; funcIonu-
rIo judIcIuI; IogIoIudor), cuIdundo do rofur on fuI cuoo Ioo roIoo
onfro Ioo uIunnoo uru quo Iu oxorIoncIu oou no rIcu uru
oIIoo.
2.3. MOOT COIIT
5
o fononoo conocInIonfo dIrocfo doI funcIonunIonfo do oofoo
TrILunuIoo oInuIudoo on Ioo Iofudoo InIdoo, oro oI Infornu-
cIon do quo conofIfuyon unu urfo Inorfunfo doI urondIzujo.
In oofo crIforIo oo conofIfuyo uLIIcunonfo un TrILunuI
conIofo, on oI quo vordudoroo nugIofrudoo dooononun oI
uoI do fuIoo, y Ioo uIunnoo hucon Ioo dIforonfoo roIoo corroo-
ondIonfoo u Iuo urfoo y ouo Iofrudoo. II TrILunuI dIcfu unu
4
SoLro Iu nocooIdud y oI nodo do fonur hunIIdoo nofuo, vor, or
ojonIo, Hurry MAOX, C6no esIuJior, Id. Tuu, IurcoIonu, 1969, .
104 y oo.
5
AnIIur on John T. OAIIATZ, TIe MooI CourI-Bool. A SIuJenI
CuiJe Io AppeIIoIe AJtococ,, Id. MIchIo, VIrgInIu, 19?9, y ouo rofo-
roncIuo.
223
oonfoncIu oInuIudu on oI oonfIdo quo no oo un vordudoro
IoIfo, oro reoI on cuunfo oo Iu oonfoncIu quo oI dIcfurIu cono
juoz unfo fuIoo hochoo y fruLujoo rofooIonuIoo.
Tononoo onfondIdo quo oo IIogu u hucor conofoncIuo
InforfucuIfudoo, y quo on Iuo conofoncIuo fInuIoo oon IncIuoo
Ioo nugIofrudoo do Iu Corfo Suronu Ioo quo LrIndun ou uorfo
conofIfuyondooo on TrILunuI do onoonunzu y urondIzujo.
Ioo nugIofrudoo do Iu Corfo Suronu funLIon oo LrIndun u
vocoo uru ucfuur cono nugIofrudoo on oofo fIo do TrILunuIoo,
oInuIundo InofuncIuo nonoroo. Todo oIIo du unu cIuru Idou do Iu
fruocondoncIu quo oo uoIgnu u oofo rocodInIonfo do onoonunzu.
Ior nuoofru urfo, no conoconoo do ou uIIcucIon on nuoofro
uIo.
3. Experiencias fuera del mbito de la Facultad:
visitas, gestiones, entrevistas
Iuodo funLIon confonIuroo ouofIfuIr un nunoro roducIdo
do horuo do cIuoo doI curoo or vIoIfuo IoIo sensu, conron-
dIondo doodo Iuogo goofIonoo, rooonfucIonoo, y on gonoruI,
ucfIvIdudoo do fodu IndoIo quo uodun oor do urondIzujo ro-
fooIonuI u oofuLIocInIonfoo o InofIfucIonoo quo corrooondun
oogun Iu nuforIu
6
.
IurocIoru ooILIo uoI Iunfouroo oI on orocho onuI, Lujo
dofornInuduo cIrcunofuncIuo y condIcIonoo, unu vIoIfu curcoIu-
rIu o oIIcIuI, o u un Juzgudo onuI, uodo oor convonIonfo; on
orocho rocoouI, unu goofIon o uunquo oou noru rocorrIdu
frILunuIIcIu, o uoIofIr u unu uudIoncIu do foofIgoo, unu uLooIu-
cIon do ooIcIonoo, unu uudIoncIu do concIIIucIon; on orocho
udnInIofrufIvo, unu goofIon udnInIofrufIvu dofornInudu roIu-
fIvu u cuuIquIor oorvIcIo uLIIco con oI cuuI oI uIunno fongu
uIgunu cuoofIon ondIonfo o quo Iunfour cono uouurIo
?
.
Ioo ojonIoo oo uodon nuIfIIIcur: on oI cuoo doI orocho
conorcIuI odr oor u unu onroou, Iu ConIoIon ucIonuI do
6
II IncIoo j) do Iu IoooIucIon 16.041/85 uuforIzu ouofIfuIr huofu
cuufro horuo do cIuoo or curoo.
?
SoLro oofo unIIur on nuoofro IILro Lo oJninisIroci6n poroIeIo,
op. ciI., cu. IV, nuno. 3 y 4.
3. EXPERIENCIAS FUERA DEL AMBITO DE LA FACULTAD
224
CAP. XIV.OTROS METODOS
VuIoroo, Iu IoIou do ConorcIo, oI Iunco ConfruI, ofroo Luncoo
ofIcIuIoo o rIvudoo, ofc.; on nuforIu do orocho uoronufIco
odr oor un uorouorfo y ouo uoronuvoo, Iu forro do confroI,
ofc.; on orocho nurIfIno un uorfo y ouo uncIudoroo o
unurrudoroo, vIuo do uccooo, dIvorouo InofuIucIonoo orfuurIuo,
gruuo, ofc. y Ioo Luquoo.
In orocho do Ioo rocurooo nufuruIoo o ugrurIo y nInoro, un
oofuLIocInIonfo do unu y/u ofru IndoIo, unu uoInu nucIour, unu
roroou, ofc.; on orocho doI fruLujo unu fLrIcu, un oIndIcufo,
oI MInIoforIo doI TruLujo y ouo doIogucIonoo, ofc.; on orocho ud-
nInIofrufIvo, Iu IrocurucIon doI Toooro do Iu ucIon, Iu lIocuIIu
ucIonuI do InvoofIgucIonoo AdnInIofrufIvuo, oI TrILunuI do
Cuonfuo do Iu ucIon, Iu SIndIcufuru do Inroouo IuLIIcuo, ofc.
TunLIon oo uodon Infonfur ofruo oxorIoncIuo oocIuIoo,
cono goofIonoo on dofonou o ronocIon doI nodIo unLIonfo
8
,
confroI oocIuI do Ioo nodIoo do dIfuoIon
9
, ojorcIcIo doI dorocho
do roIIcu, InforvoncIon on uudIoncIuo uLIIcuo cuundo Iuo
huyu
10
, urfIcIucIon on orgunIonoo InfornodIoo, uoIofoncIu u
doLufoo urIunonfurIoo o doI Concojo oIILorunfo, InforvoncIon
on conIoIonoo doI CoIogIo IuLIIco do ALogudoo, rouIIzucIon do
oncuoofuo on oI nLIfo judIcIuI o do Iu roIu lucuIfud oou
rofoooroo o uIunnoo; fodo oIIo oIn orjuIcIo doI cIoIco fruLujo
do cIInIcu jurIdIcu o conouIforIo jurIdIco grufuIfo quo oo
ouoIo hucor on Ioo rcfIcoo do Iu lucuIfud, oro nudu InIdo
cunuIIzur funLIon doodo Iuo nuforIuo concrofuo.
TunLIon uodo roouIfur do ufIIIdud quo Ioo uIunnoo onfro-
vIofon u dofornInudu oroonu ooocIuIIofu, funcIonurIo, nu-
gIofrudo, rofooIonuI do Iu dIocIIInu o do ofruo runuo o cIon-
cIuo uru conforno u un ooquonu rodofornInudo con oI
rofooor, Indugur y urondor u Indugur ooLro oI fonu ooocIfIco
do Iu onfrovIofu.
4. Objetivos particulares de la realizacin de experiencias
Io InroocIndILIo quo Iu vIoIfu o goofIon no quodo doocoI-
gudu doI roofo doI urondIzujo, quo oI uIunno no oou quo
8
Op. uII. ciI., . 139.
9
Op. uII. ciI., . 140 u 145.
10
AI rooocfo unIIur on nuoofro IILro Lo oJninisIroci6n poroIeIo,
op. ciI., cu. IV, unfo 5.
225
urondIo oxorInonfuInonfo con Iu rouIIzucIon do Iu ucfIvIdud.
AcfIvIdudoo do oofu IndoIo doLon oor rocodIduo do uIgunu
orIonfucIon, o on fodo cuoo confInuuduo con Iu dIocuoIon on cIuoo
do ou oIgnIfIcudo cono oxorIoncIu.
Iofo oo roIucIonu onfoncoo con Ioo oLjofIvoo do urondIzujo
quo oroIguo oI doconfo uI IndIcur Iu oxorIoncIu. IIIoo uodon
oor doI oIguIonfo fIo:
1. IdonfIfIcur uIgunoo do Ioo uoocfoo fcfIcoo u Ioo cuuIoo
Iu nuforIu oo rofIoro, y conurur ou vIvoncIu oxorInonfuI con
Iu rocILIdu InfoIocfuuInonfo on fornu urIorIofIcu.
2. Ioconocor on quo nodIdu Iuo oroonuo concrofunonfo In-
voIucruduo, con ou conorfunIonfo y ucfIfudoo, InfIuyon on oI
nodo quo Iu nuforIu o ouo roLIonuo oo rooonfun y roouoIvon
on Iu rouIIdud.
3. IdonfIfIcur quo ooILIoo orroroo do conorfunIonfo o uc-
fIfudoo uodon huLor conofIdo Ioo uIunnoo, on roIucIon u Iuo
oroonuo do Iu InofIfucIon vIoIfudu o unfo Iu cuuI oo hIzo Iu
goofIon, y unuIIzur vIuo uIfornufIvuo do conorfunIonfo o uc-
fIfud (onfro orroroo y uIfornufIvuo: ruogo, oLoocuoncIu, odIdo
rooofuooo, IoLLyIng, rocIuno onorgIco, quoju vIoIonfu, nonoo-
rocIo, connIoorucIon, dooconoIdorucIon, doocorfooIu, Ignorun-
cIu do Iu rouIIdud, nojor o oor urgunonfucIon, oxcooo do ufI-
IIzucIon doI fIono do quIon Io ufIondo, ofc.).
5. El mtodo de casos por enseanza programada
IxIofo un nofodo do urondIzujo quo huLIfuuInonfo oo do-
nonInu onoonunzu rogrunudu
11
. Huy nuIfIIoo vurIodudoo
do oI, unu do Iuo cuuIoo conoIofo on rourur un IILro quo Iun-
fou roLIonuo o cuooo uI uIunno y ofroco un cuoofIonurIo do
roouoofu nuIfIIo con dIforonfoo roouoofuo quo oo ofrocon uI
Iocfor uru ou oIoccIon, y runIfIcun dIvorooo cunInoo oogun Iu
ocIon oIogIdu. Iofu oo Iu onoonunzu rogrunudu runIfIcudu
or oI nofodo do cuooo, on Iu vurIunfo do ocIonoo do roouoofu
nuIfIIo.
11
Iuru un InfroduccIon uI fonu, vor, or ojonIo, WIIIIun A.
ITIIIII, 1nIroJucci6n o Io enseonco progronoJo, TroquoI, Iuonoo
AIroo, 1969, ooocIuInonfo . 53 y oo.
5. EL METODO DE CASOS POR ENSEANZA PROGRAMADA
226
CAP. XIV.OTROS METODOS
Sogun Iu roouoofu quo oI Iocfor oIIgo on oI rInor cuoo, oI
rogrunu Io IndIcu ucudIr u ofru urfo doI IILro, dondo:
o) SI ou roouoofu oo corrocfu Io fornuIu uIgunuo concIu-
oIonoo y Io onvIu uI oIguIonfo roLIonu;
I) SI ou roouoofu oo Incorrocfu, Io roorcIonu Iu Infornu-
cIon udIcIonuI quo ou roouoofu orronou ougIoro Io huco fuIfu,
y oogun oou oI fIo do orror conofIdo:
c) Io huco rofrocodor y oIogIr oIro roouoofu doI nisno
cuoo; o
J) SI oI orror no oo oIno urcIuI, o oI yu hu ugofudo Ioo
roonvIoo uI rInor roLIonu, onfoncoo Io dIrIgo uI oIguIonfo
roLIonu.
In uIgunoo do Ioo roLIonuo ooforIoroo huy roouoofuo
orronouo quo oon confroI do Iu orduruLIIIdud do Iu corroccIon
do unforIoroo oquIvocucIonoo on Ioo rInoroo cuooo: oI oI uIunno
vuoIvo u oquIvocuroo, oo nuovunonfo roonvIudo uI roLIonu quo
ooIo on uurIoncIu huLIu ouorudo.
AoI oo rocodo oucooIvunonfo huofu quo oI Iocfor ugofu fodoo
Ioo roLIonuo y foduo Iuo roouoofuo; oI IILro
12
oo urnu do fuI
nunoru quo no uodo oor IoIdo do corrIdo, nI conouIfudo: oo
forzooo roooIvor Ioo roLIonuo on oI ordon Iunfoudo, roouIfundo
onfoncoo un vordudoro ronocuLozu on oI cuuI oo nocoourIo
InovIfuLIononfo roooIvor Ioo cuooo or oI cunIno nurcudo on oI
IILro, huofu fornInur con fodoo Ioo roLIonuo.
II InconfIvo do uufo-urondIzujo, uoo do oIIo oo frufu, oo
no ooIo oI oofInuIo quo LrIndu, oI nuyor Inforoo do Iu Iocfuru,
ofc., oIno udono quo uno cuuIquIoru do fuIoo roLIonuo uodo
oor nuforIu do oxunon.
Iu Idou oo quo Iu cunfIdud do Iocfuru y fruLujo nonfuI oo
unoIdu u Iuo nocooIdudoo do cudu uIunno, y uoI, or ojonIo
on un fonu do Inforoo gonoruI
13
oo uodo Ioor on nonoo do unu
12
oodo Iuogo, on voz do un IILro uodo oor un rogrunu curgudo
on unu conufudoru, uru Io cuuI no oxIofon dIfIcuIfudoo focnoIogIcuo.
SI Iuo huy rcfIcuo, cono oxIIcunoo con curcfor no gonoruI on oI
cu. VI, nun. 3.
13
In onfrofonIdo IILro do udnInIofrucIon do onroouo onIou oofo
nofodo y uodo oor unu fornu udocuudu y dIvorfIdu do conocorIo:
22?
horu un confonur do gInuo, roooIvIondo udocuudunonfo Ioo
roLIonuo uIII Iunfoudoo; o oI Ioo roLIonuo oo ooIucIonun
oquIvocudunonfo, Iu Iocfuru y ruzonunIonfo uodo InounIr uno
o vurIoo dIuo do fruLujo, oogun oI nuforIuI do quo oo frufo, ou
grudo do conIojIdud, ofc.
Cuoofu nucIisino fruLujo rourur un IILro or onoonunzu
rogrunudu runIfIcudu con nofodo do cuooo, y rouInonfo huy
dooroorcIon onfro oI oofuorzo quo roquIoro y oI roouIfudo quo
LrIndu oI no oo uru gruoo nuy nunoroooo do uIunnoo.
Ioro on fuIoo gruoo nuoIvoo uodo oor un oIononfo ufII. Ior
nuoofru urfo, on un fonu do curcfor gonoruI o InfordIocIIInurIo
hIcInoo unu oLru ufIIIzundo on nonoo do un confonur do gInuo
fuI nocunIono
14
, oro no Io honoo vuoIfo u oxorInonfur uru
fonuo gonoruIoo; funoco Io honoo rouIIzudo uru nuforIuo doI
fInuI do Iu curroru, nI Io roconondunoo uru oIIuo
15
.
SIn onLurgo, on Iuo nuforIuo do Ioo rInoroo unoo, quIonoo
fongun dIfIcuIfudoo con oI curcfor nuoIvo do Iu onoonunzu y
quIorun nojorurIu doodo udonfro, onconfrurn quo oofo nofodo
Ioo ornIfo LrIndur u ouo uIunnoo unu vuIIoou horrunIonfu do
uufo-urondIzujo y nIvoIucIon LoIcu o InfroducforIu, onIoundo
oI nofodo do cuooo. SoIunonfo doLorn fonor rooonfo Iuo
ouIvodudoo gIoLuIoo quo rocordunoo on oI cuIfuIo XVI, oI oIIuo
roouIfurun orfInonfoo.
Anfhony IIITO, A ProgronneJ CuiJe Io Office Worfore, Iunfhor
IooIo, Iondroo, 1969.
14
In Iuo go. 3 u ?2 doI IILro PIonificoci6n, porIicipoci6n , IiIer-
IoJ en eI proceso Je conIio, quo fuoru odIcIon oInuIfnou on IdIcIonoo
MucchI y Iu AIIunzu uru oI Irogrooo, MoxIco y Iuonoo AIroo, 19?3.
IooforIornonfo roodIfunoo Iu oLru, roocIndIondo do Iu InfroduccIon
rogrunudu, Lujo oI fIfuIo do 1nIroJucci6n oI DerecIo Je Io pIonifi-
coci6n, Curucuo, 1982.
15
TunLIon IoLorfo J. VIIIOO hIzo on lIIooofIu doI orocho, huco
no do unu docudu, un IILro oxorInonfuI or InofruccIon rogrunu-
du; uI IguuI quo nooofroo no Io hu vuoIfo u odIfur, nI ufIIIzur Lujo ooo
rocodInIonfo do urondIzujo. Son Ioo doo unIcoo cuooo, unLoo fruo-
frudoo, quo conoconoo on nuoofro nodIo.
5. EL METODO DE CASOS POR ENSEANZA PROGRAMADA
CAPITULO XV
PLAN DE ACTIVIDADES DEL CURSO
1. Programacin previa en equipo
Io nocoourIo rogrunur unfIcIudunonfo quo oo vu u nun-
dur hucor on cudu unu do Iuo cIuooo do un curoo, orquo con-
frILuyo ofocfIvunonfo u un ordonunIonfo do fodu Iu ucfIvIdud
do urondIzujo doI curoo
1
.
Io oofu unu furou on Iu quo doLon fruLujur on oquIo oI ro-
fooor fIfuIur y ouo udjunfoo, o Ioo udjunfoo y Iu dIroccIon doI o-
urfunonfo, ofc., u fIn do urovochur Iuo oxorIoncIuo do cudu
uno y uoogurur conoonoo y cohoroncIu on Iu ojocucIon.
A fIn do odor confInuur ufIIIzundo, con Iuo doLIduo nodI-
fIcucIonoo, Iuo rogrunucIonoo unforIoroo, roouIfu ufII nunorur
oInIononfo Iuo cIuooo y dojur uru unu cuoofIon do uInunuquo
dofornInur quo nunoro corrooondo u cuI cIuoo.
Hucor Iu rogrunucIon gIoLuI unfoo do InIcIur oI curoo fIono
unu grun vonfuju odugogIcu, y oo quo ornIfo dofornInur on
unu ooIu oorfunIdud quo uodon oor oonunuo do fruLujo
rovIo, doodo Iuogo cuI oo oI oquIIILrIo quo oo du u Iuo dIo-
fInfuo ucfIvIdudoo do urondIzujo, cuIoo focnIcuo o nofodoo oo
uoun y cuIoo no, cono oo nozcIun unoo y ofroo cuundo oIIo oo
ooILIo, cono oo gruduu Iu dIfIcuIfud crocIonfo do Ioo fruLujoo
quo oo vun dundo.
2. Programacin de las evaluaciones
Adono, uI rogrunur Iuo ucfIvIdudoo do urondIzujo do Ioo
uIunnoo ouIo nufuruInonfo Iu dofornInucIon do Iuo fochuo
uroxInuduo on quo oo fonurn Ioo oxnonoo urcIuIoo, y Iu
docIoIon do on quo conoIofIrn Ioo nIonoo.
1
Y orquo Io roquIoron Iuo dIoooIcIonoo ucfuuIoo.
230
CAP. XV.PLAN DE ACTIVIDADES DEL CURSO
oodo Iuogo, oI oo hu oxIgIdo Iu rouIIzucIon do fruLujoo do
uIIcucIon u Io Iurgo do fodo oI curoo, no oo cohoronfo fonur
Iuogo un oxunon foorIco; uunquo confoounoo quo on nuchoo
unoo honoo fonudo Ioo urcIuIoo dIvIdIdoo on nIfud foorIcoo y
nIfud rcfIcoo. AcfuuInonfo oofunoo fonundo Ioo urcIuIoo y
fInuI oxcIuoIvunonfo con cuooo rcfIcoo, u IILro uLIorfo, Io quo
no hu rovocudo ofruo dIfIcuIfudoo quo oI uLundono do uIunnoo
u Ioo cuuIoo Iu curgu do furouo durunfo oI curoo Ioo roouIfo
oxcooIvu. TruLujunoo oIonro on Iu Luoquodu doI oquIIILrIo no
udocuudo, doodo Iuogo, y oofo nuovunonfo oo uIgo quo no uodo
roooIvoroo ooLro Iu nurchu oIno on Iu frunquIIu rofIoxIon do
oucooIvuo rounIonoo do cfodru.
3. Prueba annima
In nuchuo InIvoroIdudoo do uIooo doourroIIudoo oo yu coo-
funLro frudIcIonuI quo Iuo ruoLuo oo rIndun on fornu oocrIfu
y unonInu, uru quo oI rofooor uI cuIIfIcur no oo dojo InfIuIr
or ou orcocIon oroonuI doI uIunno, oIno or Iu cuIIdud
oLjofIvu do ou fruLujo.
II nodo rcfIco do rouIIzurIo oo IdonfIfIcur cudu ruoLu,
or ojonIo on oI nguIo ouorIor dorocho, con Ioo dufoo doI
uIunno y un nunoro quo oo roIfo on oI nguIo IzquIordo; oI
nguIo dorocho oo rocorfu y oo guurdun fodoo Ioo rocorfoo on un
ooLro quo oo cIorru y fIrnu on roooncIu do Ioo uIunnoo, IncIuoo
cruzundo Ioo cIorroo con fIrnuo do oIIoo. Cudu ruoLu quodu ooIo
IdonfIfIcudu con un nunoro, oI rofooor dooconoco u quIon co-
rrooondo cudu nunoro, y ooIo doouoo do duduo uLIIcunonfo
Iuo nofuo oo uLro on uLIIco oI ooLro u fIn do dofornInur u quIon
hu corrooondIdo quo nofu.
4. Evaluacin cruzada
Aun nojor noo uroco oI oIofonu on rcfIcu on Iu IocuoIu
ucIonuI do AdnInIofrucIon IuLIIcu do lruncIu, u Iu cuuI oo In-
groou huLIfuuInonfo con doo fIfuIoo unIvoroIfurIoo yu oLfonIdoo,
y udono rovIo rIgurooIoIno oxunon do Ingrooo. Todo oI fru-
Lujo ooforIor do urondIzujo y ovuIuucIon oo IguuI y uIfunonfo
oxIgonfo.
231
Iuoo LIon, Iu rcfIcu on dIchu IocuoIu do uIfIoIno nIvoI oo
quo Ioo rofoooroo quo dun Ioo curooo no son Ios que coIificorn
o Ios oIunnos. Ioo quo cuIIfIcun oon oIonro rofoooroo do curooo
unforIoroo, u ofroo rofoooroo quo no oofn dIcfundo curooo.
In oI cuoo do nuoofru nuforIu, oI oIofonu quo ufIIIzunoo on
Iu ucfuuIIdud oo quo Iuo ruoLuo y Ioo oxodIonfoo con Ioo fru-
Lujoo do urondIzujo do cudu uIunno oon ovuIuudoo oourudu-
nonfo or ofroo doo rofoooroo udjunfoo do Iu cfodru, cudu uno
do Ioo cuuIoo oIuLoru unu IIofu do cuIIfIcucIonoo oIn conocor Iuo
quo hu uoofo oI ofro, nI Iu oInIon IndIvIduuI doI doconfo u
curgo doI curoo.
Inu voz fornInudu oofu furou do doLIo corroccIon do cudu
conIoIon or doo rofoooroo do ofruo conIoIonoo, oo rounon Ioo
udjunfoo con oI fIfuIur y oo conurun Iuo nofuo: Ioo quo hun cu-
IIfIcudo unIfIcun ouo nofuo oI oon roxInuo, y oI huy dIforoncIuo
Inorfunfoo on Iu cuIIfIcucIon Iu ruoLu oo IoIdu or oI fIfuIur
y or Ioo dono rofoooroo, urrILndooo do fuI nodo u unu nofu
fInuI doI oquIo doconfo.
SI oI udjunfo u curgo doI curoo conoIdoru quo Iu nofu roouIfu
Injuofunonfo Luju uru uIgun uIunno quo oI fIono ooocIuInon-
fo cuIIfIcudo, oI cuoo oo dIocufIdo, y ooooundo unLoo oIononfoo
oo IIogu u Iu cuIIfIcucIon fInuI. SoLro oI ooo do uno y ofro uoocfo
noo ronIfInoo uI unfo oIguIonfo.
OLvIunonfo, oofo fIo do cuIIfIcucIon cruzudu donundu un
grun oofuorzo doconfo, oro on cunLIo confrILuyo onornononfo
u uroxInur crIforIoo ooLro Iu rouIIzucIon y fornu do oncurur
Ioo dIvorooo fruLujoo, cuooo, ofc., quo oo vun dundo. IoouIfu uoI
un Inofrunonfo ofonfIoIno do InfogrucIon nofodoIogIcu y fun-
LIon cIonfIfIcu doI gruo.
Iuru ovIfur unu do Iuo quojuo do Ioo uIunnoo, no ucoofun-
Lrudoo u oofoo nofodoo do cuIIfIcucIon, do quo oou uIguIon
unonIno quIon cuIIfIcu, honoo orgunIzudo cruzunIonfoo oIo-
fonfIcoo do fodoo Ioo udjunfoo or foduo Iuo conIoIonoo
oIguIondo doodo Iuogo oI nIono Iun do fruLujo yu noncIonu-
do con Io cuuI Iu noncIonudu crIfIcu oo hu norIgorudo ouofun-
cIuInonfo. oodo Iuogo, nojoru funLIon do fuI nodo Iu vurIodud
do oxorIoncIuo y onfoquoo nofodoIogIcoo quo oI uIunno rocILo
do Ioo dIofInfoo udjunfoo y doI fIfuIur.
4. EVALUACION CRUZADA
232
CAP. XV.PLAN DE ACTIVIDADES DEL CURSO
5. Observaciones comunes
5.1. II AIIOATO I OIIJA
Iuo cIuooo quo honoo fonIdo oorfunIdud do roooncIur on oI
oxforIor, on quo oo doourroIIuLun curooo con oofo oIofonu, duLun
unu roIucIon onfro Ioo uIunnoo y oI rofooor nuy cIuru: nudIo oo
oIonfo urfIcuIurnonfo Inforooudo on coIocuroo on rInoru fIIu,
InforvonIr ucfIvunonfo, donoofrur ouo ufIfudoo o Info-
roo con Ioo nuIfIIoo rocurooo quo fodoo conoconoo; cuuour, on
ounu, Iu nojor InrooIon ooILIo on oI rofooor.
SI Iu InrooIon oroonuI doI rofooor ooLro oI uIunno no
juogu un roI docIoIvo on Iu nofu, Iu roocuucIon doI uIunno
y doI doconfo oo on nuyor nodIdu uun Iu do vordudoru-
nonfo urondor y onoonur u roooIvor on oorIo Ioo roLIo-
nuo, orquo do nudu Io oorvIr oonLIunfour u ou rofooor
uru cuIcuIur cono odr oor Iu ovuIuucIon. Mojor Io convIono
onfronuroo on hucor oI fIo do fruLujoo ooLro cuyu Luoo oo Io
ovuIuur.
AIgo oInIIur Io uou uI rofooor: oon oIonro ofroo Ioo juocoo
doI roouIfudo do ou fruLujo doconfo, con Io cuuI huy unu ouorfo
do ovuIuucIon oLjofIvu ornunonfo do Ioo roouIfudoo do ou
onoonunzu, quo uI oor ofocfuudu on oquIo donfro do unu nIonu
cfodru ornIfo Incrononfur oI urondIzujo rocIroco oIn uoo-
rozuo nI rooonfInIonfoo.
Iu crIfIcu quo foduvIu ouoIo fornuIuroo u uno u ofro do oofoo
oIofonuo, oo quo InIdon vuIorur udocudunonfo oI Inforoo, Iu
urfIcIucIon, dodIcucIon, ofc., doI uIunno. oo uroco unu
crIfIcu orronou. Iu urfIcIucIon, oI Inforoo, Iu dodIcucIon, ofc.,
doI uIunno oo norIfuun orfocfunonfo, junfo con ou cuucIdud,
o Irotes Je Ios IroIojos , cosos que Io iJo enIregonJo en Iienpo
, forno o Irotes Je IoJo eI curso.
Io oofu unu ruoLu cIorfu y oLjofIvu do ou Inforoo, dodIcu-
cIon, fruLujo, urfIcIucIon, cuucIdud, y no doondo do un juIcIo
ouLjofIvo dofornInudo or ou cunfIdud do InforvoncIonoo ooon-
fnouo, conouIfuo InfoIIgonfoo, ofc.
Io cuuI noo IIovu u Iu rcfIcu, or nudIo dooconocIdu, doI
uIogufo do oroju on TrILunuIoo o doI IoII,ing on Iu AdnInIo-
frucIon o on oI Congrooo. In oI Iodor JudIcIuI, uIgunoo juocoo
233
no Iu ucofun oI no oo on roooncIu do unLuo urfoo
2
, ofroo
IncIuoo Iu fononfun orquo fuvoroco Iu InnodIucIon
3
. Ioo uLo-
gudoo IIfIgunfoo frufun do hucorIo
4
. Ioro convongunoo quo on
nuoofro rocodInIonfo oocrIfo no oIonro oI uLogudo fondr Iu
oorfunIdud do hucor oI uIogufo do oroju uI nugIofrudo o
funcIonurIo, o IncIuoo u vocoo dooconocor quo uoooor o funcIo-
nurIo oor oI quo vordudorunonfo rourur, on Luoo uI oxo-
dIonfo, oI royocfo quo fInuInonfo ouocrILu Iu uuforIdud
5
.
Icho on ofruo uIuLruo, oI uIunno cono nInIno IonIien
doLo urondor, o no uun principoInenIe doLo urondor, u oor
juzgudo y ovuIuudo or Iu cuIIdud do ouo oocrIfoo y no or Iu
huLIIIdud do ouo conorfunIonfoo on oI frufo oroonuI.
Ior Io funfo, oI doLor doI doconfo oo onfronurIo u hucor
Luonoo oocrIfoo, y uru oIIo udono do hucorIo rouIIzur fuI fIo
do oxorIoncIuo do urondIzujo, doLo IguuInonfo jucgorIo por Io
coIiJoJ Je sus IroIojos, no or Iu InrooIon quo oroonuInonfo
Io huyu cuuoudo, Luonu o nuIu, uI nonoo cono rogIu gonoruI y
rIncIuI.
5.2. II IVII I IXIOICIA
Ioo rofoooroo u vocoo ocun do InconoocuoncIu on quojuroo
doI oIovudo nunoro do uIunnoo, oro no oor Io oufIcIonfononfo
rIgurooo on Iuo oxIgoncIuo do urondIzujo y on Ioo nIvoIoo do cu-
IIfIcucIon.
CIuro oof, cuuIquIoru ouLo quo uroLur u un uIunno no ocu-
oIonu roLIonuo InnodIufoo uI doconfo
6
, y quo u Iu Invorou no
2
Iord IIO, uru noncIonur uno.
3
Io cuuI oo udnIoILIo oI rocILo o cIfu u onIos urfoo, y Iuo oocuchun
on IguuI nodIdu. Io nojor, doodo Iuogo, oo hucorIo u fruvoo do uudIon-
cIuo uLIIcuo convocuduo or oI roIo TrILunuI cIfundo u unLuo
urfoo, uru unu nIonu oorfunIdud rocoouI. Io frgIco oo quo huy
quIonoo oocuchun oI uIogufo do oroju do unu ooIu do Iuo urfoo, y no
rocILo o oocuchun u Iu ofru...
4
CAIIIO, C6no orgunenIor..., orI. ciI., . 50 y 51, quIon funLIon
oonuIu ouo InconvonIonfo, concIuyondo quo no uodo rocononduroo
ou udocIon unIvorouI, . 51.
5
Io Iu vIoju oLoorvucIon do Suuvy, quo doourroIIunoo on Io oJni-
nisIroci6n poroIeIo, CIvIfuo, MudrId, 1982, . 51 u 53.
6
IxIofon, uunquo oon oxcocIonuIoo, Ioo cuooo do rofoooroo quo
hun doLIdo dojur Iu cfodru or IIou y IIunu IrrooonouLIIIdud on ou
oxcooIvu LonovoIoncIu.
5. OBSERVACIONES COMUNES
234
CAP. XV.PLAN DE ACTIVIDADES DEL CURSO
uroLurIo InIIcu quojuo oroonuIoo, rocIunoo gruuIoo, dIocu-
oIonoo, IIogundo u Ioo oxfronoo do donuncIuo fornuIoo unfo Iuo
uuforIdudoo, ofc.
AIII Ioo focu conurfIr ouorfo funfo u Ioo rofoooroo ur-
LIfrurIoo on oI roroLur (no u Ioo urLIfrurIoo on oI uroLur),
cono u Ioo rofoooroo oxIgonfoo oro ruzonuLIoo o uI nonoo
cohoronfoo on oI nIvoI do oxIgoncIu uIIcudo u ouo dIforonfoo
uIunnoo.
Croonoo quo oo frufu do unu cuoofIon do rooonouLIIIdud doI
rofooor fronfo u ou concIoncIu y u Iu oocIodud: uouno oI on Io-
nIfud do ooIrIfu quo oof roLundo Iu froInfuvu urfo (o Io quo
oou) do un profesionoI Aouno ou rooonouLIIIdud or Iu u-
fIfud o InofIfud rofooIonuI, on oou roorcIon, doI uIunno
fronfo u ouo fufuroo cIIonfoo, ofc.
CunIo oI nIono con oI roI do rooonouLIIIdud oocIuI quo
Io focu donfro do Iu rofooIon, y on quo doLIoru oor uno do Ioo
oLjofIvoo do onoonunzu y urondIzujo do ouo uIunnoo
?
Inoonu
con ou ojonIo oI ojorcIcIo do oou rooonouLIIIdud
u foofInonIo con ouo ucfoo do Iu jusIicio u quo uoIru uru
Iu oocIodud O du foofInonIo do unu oocIodud sin toIores Je
copociJoJ, esfuerco , IroIojo, do ronIoo y cuofIgoo u quIonoo
cunIon o IncunIon rooocfIvunonfo
Iof uroLundo unu urfo do un rofooIonuI ofIcIonfo o
urfo do un IrrooonouLIo, Incuuz, ofc. SI oIIo ocurro, no oo
oI nIono oIgo do uquoIIo quo on oou porIe uruoLu Lujo fuIoo
condIcIonoo Iu IrrooonouLIIIdud o IncuucIdud do uIgunoo
rofooIonuIoo, no oo Iu ounu do Iuo urfoo roorcIonuIoo do
IrrooonouLIIIdud o IncuucIdud do quIonoo fuoron ouo rofooo-
roo
o fodoo nodoo, no doLIoru conurfIr uIgo do oofu rooon-
ouLIIIdud oI CoIogIo IuLIIco do ALogudoo o doLIoru ronovur-
oo Iu vIgoncIu do Iu nufrIcuIu cudu docudu, rovIoo roquorInIon-
foo do ucfuuIIzucIon u cunIIr unfo oI CoIogIo
Ior nuoofru urfo, cudu voz quo onconfrunoo un rofooIonuI
conofonfo quo dIco huLor oIdo uIunno nuoofro, noo onorguIIo-
conoo; y cudu voz quo onconfrunoo un rofooIonuI Inconofonfo
?
Supro, cu. I, unfo 3, nuno. ? in fine y 9.
235
quo dIco Io nIono, noo uvorgonzunoo: oI oo uoI on urfo or
nuoofru cuIu, oofo conofIfuyo un hocho InoocuuLIo.
o crIfIquonoo uoo on oxcooo u Iu InIvoroIdud nuoIvu, nI
oI Ingrooo IrroofrIcfo, uoo no oof nuI quo oofudIon nuchoo
o fodoo: noo conofo u Ioo doconfoo uIIcur un egreso resIricIo
on cudu nuforIu.
Sounoo conocIonfoo quo nuoofru rooonouLIIIdud cono do-
confoo oo quo ofocfIvunonfo esIuJien y oprenJon, no quo cursen
y rinJon; y uI cuIIfIcur, nuoofro doLor no oo vorIfIcur norunonfo
ou uoIofoncIu, Luonu rodIoooIcIon, ufoncIon, roguIurIdud, ofc.,
oIno fundunonfuInonfo ou opIiIuJ uru ojorcor Iu froInfuvu
urfo do Iu rofooIon uru Io cuuI Io uroLunoo. o sus ucfoo
rofooIonuIoo ooronoo nooofroo, on oou roorcIon, noruInonfo
rooonouLIoo.
Y no oo frufu funoco do roducIr nunoroo, oIInInur uIun-
noo, ofc., cono con IngonuIdud croon u vocoo nuoofroo hIjoo o
nuoofroo uIunnoo; nI do crour oIIfoo, roducIr Iu conofoncIu
rofooIonuI, ofc.
SI IoJos esIuJion , oprenJen, , IoJos resuIIon opIos, IoJos
JeIern oproIor. Ioro oI oouo condIcIonoo no oo dun, no toIen
Ios excusos poro oproIorIos: nI oI oocuoo fIono do oIIoo, nI ou
fruLujo, nI ou cunouncIo
8
, uoo uIII ooIo ocuIfunoo nuoofru
roIu doLIIIdud uru uounIr Iu rooonouLIIIdud do no uroLur-
Ioo, do onfronfur Ioo dIoguofoo do fodo rocIuno o rofoofu IndI-
vIduuI o coIocfIvu.
A Iu Invorou, uounInoo Iu rooonouLIIIdud, fronfo u Iu oocIo-
dud, do Ioo dunoo quo ou curoncIu urcIuI
9
do ufIfud rofooIonuI
rovoquo u forcoroo o u oI nIono. o ooo, noruInonfo uI nonoo
y or Io quo huco u nuoofru rooocfIvu nuforIu, nooofroo oonoo
Ioo unIcoo rooonouLIoo, uoofo quo Iu uuforIdud do Iu docIoIon
fuo uoofu on uquoI nononfo on nuoofruo nunoo or Iu oocIodud.
In oI jurunonfo rofooIonuI doI ogrooudo vu funLIon, vor-
dudoro o fuIoo, oI jurunonfo do Ioo rofoooroo quo Io uroLuron.
8
O roxIno nonLrunIonfo, InnInonfo cuounIonfo, vIujo uI InforIor,
onfornodud, duoIo, ofc. Todo ooo juofIfIcu reprogronor fecIos Je exonen,
dur pr6rrogos, ofc., oro oI fInuI oo oI nIono: doLo donoofrur on uIgun
nononfo ou opIiIuJ profesionoI on Iu nuforIu, uru odor oor uroLudo.
9
In Io roforIdo u nuoofru dIocIIInu.
5. OBSERVACIONES COMUNES
236
CAP. XV.PLAN DE ACTIVIDADES DEL CURSO
6. Evaluacin del proceso
AI hucor Iu rogrunucIon oo uodo yu rovor y ununcIur Iuo
ocuoIonoo on quo oo roquorIr u Ioo uIunnoo Iu onfrogu do co-
nonfurIoo unonInoo ooLro oI doourroIIo doI curoo, confonIondo
on ou voroIon no oInIo: = Aoocfoo ooIfIvoo, > Aoocfoo
nogufIvoo, ? ConcIuoIonoo y ougoroncIuo.
II Confro do IorfoccIonunIonfo oconfo do Iu lucuIfud
cuonfu con fornuIurIoo no orfoccIonudoo, y funLIon roofu
ou coIuLorucIon on Iu oIuLorucIon do Ioo roouIfudoo oLfonIdoo.
A oI uodon uoo rocurrIr Ioo doconfoo quo doooon nojoroo
Inofrunonfoo o uyudu on Iu fuLuIucIon, ovuIuucIon, oIn orjuIcIo
do ofroo Inorfunfoo oorvIcIoo quo oI Confro LrIndu u quIonoo
oo Io ooIIcIfon.
Ior ofru urfo, Iu vonfuju doI nofodo oInIIfIcudo oo quo
roquIoro nonoo oIuLorucIon y oo uodo conocor do InnodIufo con
cIorfu cIurIdud Iu ovoIucIon doI curoo, y fonorIo rooonfo uru
Iu corroccIon do fufuruo IunIfIcucIonoo. TunLIon fucIIIfu dovoI-
vor do InnodIufo Iu InfornucIon uI curoo, cononfndoIoo on Iu
cIuoo oIguIonfo cuIoo hun oIdo Ioo roouIfudoo do Iu ovuIuucIon
unonInu.
7. Una prospectiva de integracin metodolgica
Iu quoju no conun, uI conIonzo do Ioo curooo, oo quo oo
Iu rInoru voz quo hucon cuooo on Iu lucuIfud. Iofo uodo oor
cIorfo on cudu uIunno IndIvIduuInonfo conoIdorudo; oro on Iu
lucuIfud do hoy unu urocIuLIo cunfIdud do cfodruo y do
udjunfoo do cfodruo dIcfun ouo curooo onIoundo on grun
nodIdu oI nofodo do cuooo.
TuI voz oorIu do dooour quo oofu InfornucIon oo unIfIcuru,
y oo ofrocIoru u Ioo uIunnoo quo Io doooon Iu ooILIIIdud do
ooguIr oofu ocIon nofodoIogIcu, quo oIn dudu Ioo ouono nuyor
oofuorzo oro fuI voz nojor rourucIon. SI do ooo u ofro nodo
oI uIunno udIoru ooguIr doodo oI conIonzo huofu oI fInuI do
ou curroru uquoIIoo curooo on Ioo cuuIoo oucooIvunonfo oo ro-
fundIco on Iu uIIcucIon do Io quo oor Iuogo oI nofodo do fruLujo
on ou vIdu rofooIonuI, oIn dudu quo Iuo quojuo quo ucfuuInonfo
oo oocuchun no oxIofIrIun on IguuI nodIdu.
23?
& 2AHIFA?JEL=I
o fodoo nodoo, quodu oIonro cono conouoIo y oufIofuccIon
quo uquoIIoo quo fornInun oofo fIo do curooo, Io hucon rocono-
cIondo quo uhoru hun cononzudo u onfondor oxorInonfuInonfo
cono oo uIIcu oI orocho u Ioo hochoo do un cuoo concrofo.
SI, or ofru urfo, cudu voz no doconfoo oxorInonfun con
Iu IndIoonouLIo rudoncIu on Iu uIIcucIon do uIguno o uIgunoo
do oofoo nofodoo, y oo udocuu oI rogInon do concurooo do nodo
quo no orofuo do hocho oI oIofonu do Iu cIuoo nugIofruI cono
nofodo do ronocIon doconfo, nucho oo huLr uvunzudo.
8. PERSPECTIVAS
CAPITULO XVI
SALVEDADES FINALES
A confInuucIon roroducInoo, con IIgoruo corroccIonoo, oI
fruLujo quo hIcIorunoo on 1982
1
roounIondo voInfo unoo do
Infonfoo do uIIcur dIofInfoo nofodoo do onoonunzu. Iuo corroc-
cIonoo quo honoo InfroducIdo oon nInInuo, y hun dojudo Inco-
Iuno oI ouLor do Iuo concIuoIonoo. SI u oour do oIIo Io Incor-
orunoo uquI cuoI InuIforudo, oo or Iuo oIguIonfoo ruzonoo:
o) IrInoro, uru quo no oo concIuyu orronounonfo quo oI
fono no ofInIofu do Ioo cuIfuIoo rocodonfoo rooondo u unu
oxorIoncIu do confInuoo oxIfoo;
I) Sogundo, uru quo cudu uno fongu rooonfo Iu oIfuucIon
do ooucIo y fIono on quo Io focu ucfuur, norIfuo cuI oo oI
grudo do InnovucIon quo ou nodIo Io ornIfo, y u quo coofo, fodo
oIIo uru fonur unu docIoIon conocIonfo y rofIoxIvu;
c) Torcoro, orquo uun rooondIondo u un fIono oIIfIco dI-
foronfo
2
, conofIfuyo do fodoo nodoo urfo do Iu hIoforIu cIorfu
doI onounIonfo do quIon uquI Infonfu oxonor ou vIoIon oxo-
rInonfuI do Iu onoonunzu y oI urondIzujo doI orocho, y uodo
urrojur Iuz ooLro Iu ovoIucIon do ou roouoofu InfoIocfuuI unfo
fuIoo oxorIoncIuo.
d) Cuurfo, orquo on cuuIquIor uIo fodo Infonfo do rofornu
do Iu onoonunzu doI orocho froIozu oIonro con conoIdoruLIoo
rooIofoncIuo y frucuooo
3
.
II foxfo do uquoI roounon do 1982 oo uoo oI oIguIonfo:
1
AJopIoIiIiJoJ Je Ios neIoJos o Ios conJiciones econ6nicos ,
socioIes Je Io UnitersiJoJ ArgenIino. Ixperiencios, orI. ciI.
2
TIono quo unInIcunonfo IIuofru CAIIIO on ou urfIcuIo yu cIfudo,
Iunciones Je Io IocuIIoJes Je DerecIo, on oI cuuI fonu cono ronIou
Iu doouurIcIon doI Iofudo do orocho, y quo fuoru ronuncIudo
cono conforoncIu on Iuo nIonuo Jornuduo ooLro Inoonunzu doI oro-
cho on Iuo cuuIoo nooofroo uorfunoo Iu vIoIon doI rooonfo cuIfuIo.
3
IOWIIS, op. ciI., . 398, rofIrIondooo u Ioo Iofudoo InIdoo.
240
CAP. XVI.SALVEDADES FINALES
1. Introduccin
In oofu conunIcucIon oo Infonfur unuIIzur Iu udufuLIIIdud
do Ioo nofodoo do onoonunzu y urondIzujo u Iuo condIcIonoo
ucfuuIoo do Iuo lucuIfudoo do orocho on Iu InIvoroIdud urgon-
fInu, ooLro Iu Luoo do oxorIoncIuo oroonuIoo y gruuIoo on oI
curoo do Ioo uIfInoo voInfo unoo.
In gonoruI, oofInunoo quo Ioo roLIonuo quo uodon rooon-
furoo y do hocho oo hun rooonfudo no dorIvun fundunonfuInon-
fo do cuoofIonoo ocononIcuo, uI nonoo on fornu dIrocfu. In ofruo
uIuLruo, no huy oIgnIfIcufIvuo orogucIonoo quo doLu hucor un
doconfo, nI funoco un oofudIunfo, y nI oIquIoru Iu InIvoroIdud,
uru Infonfur nuovoo nofodoo oducufIvoo. SIn doorocIur ovon-
fuuIoo uyuduo focnIcuo y hununuo quo uodon IIogur u onIouroo
con ufIIIdud, y quo on cuuIquIor cuoo funoco oon donuoIudo
coofoouo, Io cIorfo oo quo un cunLIo on Ioo nofodoo do onoonunzu
no roquIoro oIno ufIfudoo y dodIcucIon dIofInfuo do fodoo Ioo
ucforoo doI rocooo do onoonunzu y urondIzujo.
A Io ouno odrIu uunfuroo un fucfor ocononIco dIrocfo on
oI nuyor fIono quo unu rouoofu ronovudoru do Iu onoonunzu
roquIoro do urfo doI doconfo, or Io nonoo on ou roIu ofuu
fornufIvu do cunLIo. TunLIon on oI cuoo doI oofudIunfo, oI on
Ioo rInoroo unoo do Iu InIvoroIdud oo Io hu InurfIdo onoo-
nunzu frudIcIonuI y no oo Io hu onoonudo u onour, roooIvor,
conurur, dIocufIr, crour, uodo oonfIr quo oI oofo oo Infonfu do
oI on Ioo uIfInoo unoo, oo Io huco rooIon ooLro ou ofoncIuI
IJ=JKI ocononIco, uI ooforgurIo o conIIcurIo Iu oLfoncIon do
ou dIIonu, on cuunfo oo Io Iunfoun oIfuucIonoo o roLIonuo
quo no oof huLIfuudo u onfronfur.
Croonoo quo Iu nuyor urfo do Ioo roLIonuo oo rooonfun
uI conoIdorur on oonfIdo Iufo Iuo InIIcuncIuo oIcoIogIcuo, oo-
cIoIogIcuo y oIIfIcuo do cuuIquIor oofuorzo oIofonfIco do rono-
vucIon o cunLIo doconfo.
2. Adaptacin del estudiante
2.1. IISISTICIA AI CAMIIO
In nuchoo cuooo oo duLIo onconfrur unu urocIuLIo rooIo-
foncIu uI cunLIo do urfo do Ioo oofudIunfoo on fodo Io no
roforIdo uI fruLujo ucfIvo y urfIcIufIvo on cIuoo.
241
AoI or ojonIo, no oLofunfo quo cuoI fodo rocIon ogrooudo
ouoIo quojuroo do quo on ou fornucIon unIvoroIfurIu no oo Io
onoono u hucor oocrIfoo, cuundo oofo oo Infonfudo on ouo unoo
do oofudIunfo, InvurIuLIononfo rovocu no ou udhooIon oIno ou
rocIuno, or Iu cunfIdud do fIono quo Io Inouno. Io un fIo
do oxorIoncIu do urondIzujo quo ooIo u rogunudIonfoo ojocufu,
y quo rovocu oorIuo rooIofoncIuo oI oo frufu do rofundIzurIu,
or ojonIo u fruvoo do Iu rourucIon y ooguInIonfo IndIvIduuI
do un oxodIonfo. SoIo on dooIo nodoofuo, y roforonfononfo
cono fruLujoo gruuIoo, Io ucofu oIn InconvonIonfo.
oI nIono nodo, Iu ooIucIon do cuooo y roLIonuo rcfIcoo
concrofoo oo vIofu do nuy Luon grudo or oI uIunnudo cono
ucfIvIdud u oor rouIIzudu on cIuoo, oro on cunLIo rovocu ro-
oIofoncIuo cuundo oo Io onconIondu cono fruLujo o oor ojocufudo
on Iu cuou o, oor uun, cuundo oo ufIIIzu oI oIofonu do cuooo cono
nodo do oxunInucIon: on urfIcuIur, oI oo Iunfou uI uIunno oI
rocodInIonfo do oor cuIIfIcudo ooIu y oxcIuoIvunonfo or ou
ufIfud uru roooIvor roLIonuo concrofoo cono Io rooonfur
Iuogo Iu vIdu rofooIonuI, no oo oLfIono ou udhooIon; oo quo Iu
ooILIIIdud do oor onfronfudo doodo yu u un rouI y vordudoro
frucuoo oroonuI, or ooIucIonur nuI un roLIonu, Io rovocu
uI uIunno unu dooIo uuronfononfo donuoIudo grundo do unoIo-
dud o InoogurIdud.
In ounu, oI oofudIunfudo or Io gonoruI ooIo fonu do Luon
grudo unu fornu dIofInfu do hucor Iu cIuoo, oro no unu fornu
dIforonfo InfogruI do urondor. CunLIu guofooo Iu cIuoo uoIvu
or Iu cIuoo ucfIvu y urfIcIufIvu, oro no cunLIu con ugrudo
ouo hLIfoo do rourucIon uru Ioo oxnonoo nI ouo ucfIvIdudoo
do urondIzujo fuoru do Iu lucuIfud. Iuru oI oofudIo on ou cuou
y uru oI oxnon, ou IncIInucIon nufuruI oo oIonro or oI no
frudIcIonuI do Ioo nofodoo.
Con Iuo IInIfucIonoo unfodIchuo ovuIuucIon y fruLujoo u
oor rouIIzudoo fuoru do Iu cIuoo Iu ucofucIon or urfo doI oo-
fudIunfo u cuuIquIor nofodo do cIuoo ucfIvo y urfIcIufIvo oo
Ionu. SIn onLurgo, no oof IILro do confrudIccIonoo, cono, or
ojonIo, rocIunur quo uIgun fonu no fuo dudo, oI oI doconfo
no hu rocodIdo u oxIIcurIo o frufurIo do uIgun nodo oonojunfo
u Iu onoonunzu frudIcIonuI.
Tunoco oof IILro do Iu confrudIccIon fundunonfuI do quo
nuovoo nofodoo do urondIzujo ooIo roouIfun LIon rocILIdoo on
2. ADAPTACION DEL ESTUDIANTE
242
CAP. XVI.SALVEDADES FINALES
Iu nodIdu quo Io fucIIIfun o nojorun ou uoIofoncIu-urfIcIucIon
on cIuoo, oro no on funfo y on cuunfo Io oIgnIfIcun un uufonfIco
oofuorzo nuyor uI frudIcIonuI. o uIII quo oI oIIgro con oI cuuI
oI doconfo oo onfronfu conofunfononfo cuundo Infonfu ronovur
nofodoo do onoonunzu, oo quo Ioo uIunnoo uodun IIogur u
confundIr nuovoo nofodoo oducufIvoo con nonor oofudIo y
nuyor InrovIoucIon, on Iugur do nuyor fruLujo y oofuorzo
croufIvo oorIo.
2.2. ASIIA
SIn unoIodud no oo urondo, y con nuchu, funoco; Io
dooconocIdo oo oIIgrooo (oroocuforIo)
4
.
Iofuo doo fruooo do IIIOII conondIun u nuoofro juIcIo udo-
cuudunonfo Iu rouccIon ooILIo doI oofudIunfo unfo nofodoo quo
Io roouIfun novodoooo; uunquo InfoIocfuuInonfo conrondu y
ucofo quo oon roforILIoo u Ioo nofodoo frudIcIonuIoo, no oLofunfo
Io rovocun unu unoIodud quo uodo dooLordur oI no oo dooIfIcu
rudonfononfo oI grudo do conIojIdud do Ioo roLIonuo.
Iuo furouo quo roouIfun nuovuo o dooconocIduo uodon oor
orcILIduo cono oroocuforIuo, y oI fonunoo on cuonfu quo oI
urgonfIno, cono docIu OITIOA Y OASSIT, ouoIo oor un honLro
u Iu dofonoIvu, fcII oo concIuIr quo oI uIunnudo uodo IIogur
u orcILIr cono unu ugrooIon y unu oroocucIon do urfo doI
doconfo, ou Infonfo do onoonurIo nojor. IIIo oxIIcu u vocoo
rouccIonoo do ugrooIvIdud quo uIgun uIunno o uIunnoo u vocoo
fIonon hucIu rofoooroo o ox-rofoooroo, frufo do huLoroo oonfIdo
ugrodIdoo o orooguIdoo or oofoo on Iu rouIIzucIon do furouo do
urondIzujo.
SI unInoo Io uquI oxuoofo u Io oonuIudo on oI unfo unfo-
rIor, roouIfu yu cIuro quo Iu rInoru dIfIcuIfud quo fIono oI
doconfo quo quIoru nodornIzur ouo nofodoo do onoonunzu doI
orocho on Iu InIvoroIdud urgonfInu, oof rocIounonfo on Ioo
doofInufurIoo y roounfoo LonofIcIurIoo do Iu rofornu. o uIII
quo oou IndIoonouLIo fonor ooocIuI cuIdudo on Iu oxIIcIfucIon
u Ioo oducundoo, doodo oI conIonzo do cudu curoo, do cuIoo oon
Ioo oLjofIvoo quo oI doconfo quIoro conooguIr, cono uoI funLIon
4
IIIOII, op. Ioc. ciI.
243
on oI ooguInIonfo y ovuIuucIon conofunfo do Iu rococIon quo Ioo
uIunnoo fIonon do ouo ucfIvIdudoo do onoonunzu.
2.3. TIAIAJO OIIIAI
2.3.1. In cIose
SI LIon Iu ocu fornucIon o ufIfud doI doconfo uodo u vocoo
InfIuIr udvorounonfo on oI fruLujo gruuI, Io cIorfo oo quo Iuo
oxorIoncIuo y Ioo roofIdoo Infonfoo quo oo hun rouIIzudo y rou-
IIzun on oI nLIfo do orocho oncuonfrun unu roouoofu uro-
cIdu: on gonoruI, unu urfo do Ioo uIunnoo oo rooIofo uoIvunon-
fo u fruLujur on gruoo, Io cuuI oo nunIfIoofu on ou oocuou o nuIu
urfIcIucIon, ou fuIfu do Inforoo on oocuchur oInIonoo do Ioo
conunoroo, ofc. Io cuoI oIonro ooIo unu urfo uquoIIu quo
urfIcIu y fruLuju ucfIvunonfo on cudu gruo (or ojonIo, on
un gruo do oIofo, froo o cuufro). Iuogo do concIuIdoo Ioo fru-
Lujoo gruuIoo, oo ooILIo udvorfIr quo oI roofo, o oou Iu urfo
uoIvu doI gruo, no conoIdoru huLor rouIIzudo unu ucfIvIdud
urfIcuIurnonfo rovochoou.
In cuuIquIor cuoo, on Ioo fruLujoo gruuIoo no oo oLoorvu
huLIfuuInonfo oI fononono do Iu unoIodud unfo oIfuucIonoo
nuovuo u roooIvor, oIno unfoo LIon uI confrurIo, curIooIdud y
huofu Inforoo or vor funcIonur on Iu rcfIcu oI rocodInIonfo
do urondIzujo. IIIo huco quo uun uquoIIoo quo no oon onfuoIuo-
fuo do oofo nofodo do oofudIo, no fIonon con fodo oLjocIonoo
oorIuo quo fornuIur u ou onIoo on cIuoo. Ioo uodo roouIfur
IndIforonfo o Inforoounfo, oogun ouo orcocIonoo, oro no Ioo
roouIfu nogufIvo. Ofru cuoofIon dIvorou oo cono orcILon ofroo
doconfoo oI fruLujo gruuI, fonu quo IncIuInoo on oI unfo 3.3.
2.3.2. ItoIuoci6n JeI IroIojo
lInuInonfo, convIono fonor rooonfo cuundo oo orgunIzun
fruLujoo on gruoo, quo oI LIon oIIoo confrILuyon u doourroIIur
Iu ucfIfud y ufIfud croufIvu quo oI fufuro rofooIonuI doLo
fonor, oon funLIon cuno roIcIo uru Iu ovonfuuI InrovIou-
cIon IIou y IIunu do quIonoo no rouIIzun oI IguuInonfo nocoourIo
fruLujo rovIo y conconIfunfo do InvoofIgucIon y unIIoIo. oodo
oofo unfo do vIofu, y on ufoncIon u Iuo cIrcunofuncIuo on Iuo
2. ADAPTACION DEL ESTUDIANTE
244
CAP. XVI.SALVEDADES FINALES
cuuIoo oo rouIIzu Iu oxorIoncIu oducufIvu on oI nLIfo do
orocho, oofInunoo IndIoonouLIo quo oI doconfo rouIIco unu
dovoIucIon ornunonfo do Iu InfornucIon quo roduco oI gruo,
oonuIundo ooocIfIcunonfo ouo fuIoncIuo do InfornucIon, unII-
oIo, ofc., uru nunfonor conofunfo oI oquIIILrIo onfro oI fruLujo
o unIIoIo do foxfoo, nuforIuIoo, ofc., y Iu IuLor croufIvu.
2.4. IVAIIACIO OIIIAI
Ofro InconvonIonfo quo uodo rooonfur oI fruLujo gruuI,
oI oI doconfo no oxIIcIfo nuy cIurunonfo Ioo nofodoo do ovu-
IuucIon u oor onIoudoo on oI curoo, oo quo uodo gonorur unu
oxocfufIvu y huofu un rocIuno or nofodoo gruuIoo do
ovuIuucIon. Io cIuro quo oofuo oIfuucIonoo oo rodujoron urfI-
cuIurnonfo on unu dofornInudu oocu do Iu InIvoroIdud urgon-
fInu, y no uodo nonoo quo oonuIuroo quo conofIfuyoron oIfuu-
cIonoo do fuIfu do oorIodud on oI funcIonunIonfo doI oIofonu.
Iuru odor onIour nofodoo oonojunfoo do ovuIuucIon oo ro-
quIoron grudoo fuIoo do nuduroz, rooonouLIIIdud, IILorfud,
InfogrucIon oocIuI y gruuI, ofc., cono uru frunofornurIoo on
ufoIcoo on Iuo lucuIfudoo do orocho do Iu InIvoroIdud urgon-
fInu ucfuuI y uun no, oIIgroooo on cuunfo ufonfun confru Iu
oorIodud do Iu onoonunzu y uIInonfun Iuo rouccIonoo no yu ooIo
confru fuI ovuIuucIon, oIno confru fodu rouoofu do ronovur Iu
onoonunzu on cuuIquIor uoocfo.
oodo oI onfoquo do Iu oxorIoncIu concrofu do Iuo lucuIfu-
doo do orocho do Iu InIvoroIdud urgonfInu on Ioo uIfInoo unoo,
no croonoo quo oofon duduo Iuo condIcIonoo uru Infonfur oI-
quIoru oofo fIo do ovuIuucIon. IIIo, doodo Iuogo, oIn orjuIcIo
do quo on curooo IInIfudoo oI doconfo uodo InduduLIononfo
fornuroo un concofo oufIcIonfo u fruvoo do Iu urfIcIucIon do
cudu uIunno on Ioo gruoo: oro on fuI cuoo oofuronoo unfo unu
ovuIuucIon IndIvIduuI y no gruuI.
2.5. lACIIISMO
In unu Luonu urfo doI uIunnudo oxIofon u vocoo urgon-
cIuo oLjofIvuo o ouLjofIvuo on fornInur Iu curroru: on Iuo
nuforIuo do Ioo uIfInoo unoo, uoo, oo dondo oI doconfo oncon-
frur oofo oLofcuIo u Iu InfroduccIon do nofodoo do onoonunzu
245
quo roquIorun un oofuorzo nuyor o or Io nonoo dIofInfo doI
oofudIunfudo.
Ior Io gonoruI, huy unu fondoncIu u no quoror rocILIr cuoI
no nudu do Iu InIvoroIdud ouIvo oI fIfuIo, u oofudIur Io IndIo-
onouLIo uru concIuIr Iu curroru; huy un cunouncIo ucunuIu-
fIvo do Ioo unoo do oofudIo con nofodoo frocuonfononfo frudI-
cIonuIoo, y oofo crou on oI uIunno doI fInuI do Iu curroru unu
rooIofoncIu y huofu unu IndIforoncIu uru fodu rouoofu do
cunLIo quo Io urozcu no fucIIIfur oIno conIIcur Iu oLfoncIon
do ou fIfuIo. Ionounoo or oIIo quo oI oofuorzo fundunonfuI
uru cunLIur Ioo nofodoo do onoonunzu doLo oor rouIIzudo on
Ioo rInoroo unoo do Iu curroru: do Iogruroo onfronIzur un oIo-
fonu do urondIzujo nodorno, no huLr yu nuyoroo rooIofoncIuo
on Ioo uIfInoo unoo u confInuurIo. SI on cunLIo Io huy u Infon-
furIo or rInoru voz, cono ocurro on nuchIoInoo cuooo.
Cuundo Iu fucuIfud fIono dIvoroIdud do cfodruo onfro Iuo
cuuIoo oI uIunno uodo oIogIr, funLIon oo rovIoILIo cuIcuIur
cuI oor oI grudo do ucofucIon quo cudu unu fondr nuyorI-
furIunonfo; uquoIIuo cfodruo on quo huy IILro or oI cuuI
oofudIur, o on quo oo no fcII uroLur, uodon ufruor no
uIunnoo. AquoIIuo cfodruo quo Infonfun nofodoo nuovoo do
onoonunzu y Iunfoun or Io funfo u Ioo uIunnoo dIfIcuIfudoo
y roLIonuo quo Ioo dono no Ioo rooonfun, oLvIunonfo oorn
cuIdudoounonfo ovIfuduo or unu grun roorcIon doI uIunnu-
do, uI nonoo uru Ioo oxnonoo IILroo.
Iofo fIo do dIfIcuIfud oo, oIn dudu, fofuInonfo Infruocon-
donfo on funfo oI doconfo fongu uIgunoo uIunnoo, cIuro oof
y no doLo urrodrur uI rofooor quo doooo concrofur un nofodo
nodorno do onoonunzu. SInIononfo oo frufu do fonur nofu do
Iu oxIofoncIu doI roLIonu, quo ufocfu onfoncoo cuunfIfufIvu-
nonfo uI uIcunco rcfIco quo fondr on oI uIunnudo Iu nuovu
oxorIoncIu quo oo oofo Infonfundo.
3. Adaptacin del docente
3.1. IISISTICIA AI CAMIIO
In Ioo doconfoo oo rooonfun funLIon oIfuucIonoo do rooIo-
foncIu uI cunLIo, uruIoIuo u Iuo quo or ou urfo fIono oI
uIunno, y u vocoo no gruvoo.
3. ADAPTACION DEL DOCENTE
246
CAP. XVI.SALVEDADES FINALES
3.1.1. II JocenIe joten
In oI doconfo jovon, or do ronfo, noo onconfrunoo huLI-
fuuInonfo unfo un uLogudo rocIon ogrooudo quo oof hucIondo
ouo rInoruo urnuo on Iu rofooIon y nocooIfu uun ufIrnur ou
roI rofooIonuI y ou sIoIus: oofu LoIcu InoogurIdud uodo fcII-
nonfo fruducIroo on unu ucfIfud fuIounonfo hIorooguru fronfo
u Ioo uIunnoo, y on unu fozudu fondoncIu u hucor ouo oxorIon-
cIuo doconfoo oIguIondo Iuo ooroo y no frudIcIonuIoo uufuo
doconfoo: cIuoo nugIofruI, uLunduncIu do cIfuo, IInIfudu urfI-
cIucIon oofudIunfII, onIoIon fofuI do IunfounIonfo do cuooo y
roLIonuo concrofoo uru ou roooIucIon or Ioo uIunnoo y do-
Lufo con oI doconfo, ofc. Corrooondo uI doconfo do nuyor
oxorIoncIu, on fuIoo cuooo, frufur do uyudur uI doconfo jovon
u ouorur fuIoo InoogurIdudoo y u oncurur oI rocooo do onoo-
nunzu y urondIzujo con oI onfondInIonfo do quo on Iu dIocuoIon
y roooIucIon do roLIonuo funLIon oI doconfo urondo, y no
nocooIfu or Io funfo coLIjuroo on un fuIoo roI nugIofruI.
Huy funLIon unu gonoruIIzudu ouooIcIon do quo onoonur
u hucor cuooo y fruLujoo rcfIcoo, roooIvor roLIonuo, rourur
oocrIfoo, ofc., oo furou do uyudunfoo do doconcIu: huofu oI curgo
doconfo InfornodIo do Jofo do TruLujoo IrcfIcoo ougIoro quo
Iu rcfIcu oo unu ucfIvIdud doconfo oocundurIu, nonoo onouI-
zudu quo Iu vordudoru cfodru. IIIo huco quo Ioo quo oon vor-
dudorunonfo uyudunfoo do doconcIu, o jofoo do fruLujoo rc-
fIcoo, quIorun hucor do rofoooroo on oorIo, y rofIorun onfon-
coo dur cIuoo nugIofruI cono urondIoron u hucorIo on fodu ou
curroru, do funfo oocuchurIuo uoI.
In fuIoo cuooo oo du u vocoo oI curIooo fononono do quo quIon
no cuooo rcfIcoo du oo oI roIo rofooor fIfuIur, nIonfruo
quo, on cunLIo, dun cIuoo nugIofruI Ioo uyudunfoo do doconcIu.
ono oof docIr quo nuchuo oroonuo quo oo dooononun on
Iu doconcIu, o IncIuoo ooILIononfo unu nuyorIu, conoIdorun
quo oI IunfounIonfo do roLIonuo y fruLujoo rcfIcoo oo furou
oocundurIu y conIononfurIu, do nonor rungo ucudonIco, y quo
Iu cIuoo doLo oor nugIofruI.
3.1.2. II JocenIe fornoJo
SorIu, oIn onLurgo, unu gruoou InjuofIcIu ouonor quo oo oI
doconfo jovon oI quo Iunfou Ioo nuyoroo roLIonuo. TunLIon
24?
oI doconfo fornudo, no oLofunfo huLor rouIIzudo ovonfuuInonfo
curooo do fornucIon y orfoccIonunIonfo doconfo, uodo fonor
rooIofoncIuo u rouoofuo nodornuo do onoonunzu. Huy uru
oofo dIvorouo ruzonoo, uIgunuo nonoo conronoILIoo y ucofu-
LIoo quo ofruo.
In rInor Iugur, oo oLvIo quo Iu rourucIon do unu cIuoo
frudIcIonuI roquIoro nonoo Luoquodu y nonoo rofIoxIon o ro-
urucIon InfogruI quo unu cIuoo ucfIvu. Iu conodIdud o Iu fuIfu
do fIono, oogun Ioo cuooo, uodo oor uno do Ioo rInoroo fuc-
foroo quo conoIro confru unu nodIfIcucIon doI nofodo do on-
oonunzu.
TunLIon oI doconfo fIono quo fonor nuchu oogurIdud InfrIn-
oocu uru oofur dIouoofo u ruzonur y dIocufIr con Ioo uIunnoo,
onoonndoIoo u onour, oIn oonfIr or oIIo unonuzudu ou uufo-
rIdud o Iu dIocIIInu doI gruo.
o fodo oI nundo udnIfo oIonro fcIInonfo Iu dIocuoIon
o oI doLufo, y nonoo rovonIonfo do quIon oof prino focie on
unu oIfuucIon do cIorfu ouLordInucIon jorrquIcu; oI u oIIo Io
ugrogunoo quo no oIonro oI jovon oofudIunfo cojur on ou
urgunonfucIon y oo convoncor, oIno quo u vocoo huofu uodo
do ronfo gunurIo unu urgunonfucIon uI doconfo... oo con-
rondor quo huy uIII oIononfoo dIouuoIvoo, uru oI doconfo, do
Iu udocIon o confInuucIon do fuIoo oofuorzoo.
Ioro, uun ouonIondo quo oI doconfo ouoro LIon fodoo oofoo
oocoIIoo, y Iogro Infogrur unu onoonunzu nodornu y urfIcIu-
fIvu, con oofuorzo, dodIcucIon, oorIodud, ofc., no or oIIo fornI-
nun Ioo roLIonuo.
3.1.3. OIros JocenIes
Io quo oI funcIonunIonfo oxIfooo do un gruo doconfo, o uun
do un ooIo doconfo, quo Iogru hucor rouI un rocodInIonfo do
urondIzujo quo uI roIo fIono hugu onour y urondor u
onour, gonoru u ou voz rooIofoncIuo do ofroo doconfoo, on Iu
nIonu u ofruo nuforIuo, quo oo oIonfon Injuofu o InroIunon-
fo conurudoo. Hugu o no hugu conurucIonoo oI oofudIunfudo,
Iuo hugun o no Ioo Inforooudoo, vIrfuuInonfo Iu conurucIon
oxIofo oIonro: oI nuyor oxIfo y oofuorzo doI uno oon uI roIo
fIono on uIgunu nunoru oI nonor oxIfo doI ofro. Iofo oo unu
3. ADAPTACION DEL DOCENTE
248
CAP. XVI.SALVEDADES FINALES
ugrooIon quo no fodoo fcIInonfo foIorun. In Iugur do Incro-
nonfur oI roIo oofuorzo doconfo y ouorur uoI on Luonu IId
uI quo doodo ofru cfodru Infonfu uIgo dIofInfo, uIguno dodIcur
onfoncoo ou oofuorzo u doofruIr Io quo oI ofro conofruyo: Iu
crIfIcu oo vo fucIIIfudu or oI hocho do quo oI ofro oo dIofInfo
y oIIgrooo, on uquoI oonfIdo do quo Io dooconocIdo oo oII-
grooo (oroocuforIo)
5
.
o oor quIzo uunfur oxcIuoIvunonfo u Iu cuouuIIdud, cuun-
do oo fono nofu do cuoI fodoo Ioo doconfoo quo on oofo nodIo
udofuron vIoILIononfo nofodoo nodornoo do onoonunzu, hun
oufrIdo Iuogo uIgunu ouorfo do hoofIgunIonfo u vocoo gruvo, or
urfo do ouo uroo y conofIdoroo, fornInundo on uIgun cuoo or
Iu oxfoIIucIon y huofu oI oxIIIo. SorIu doodo Iuogo oxugorudo
InIIcur quo huyu doconfoo quo hun fonIdo roLIonuo on Iu
InIvoroIdud urgonfInu oxucfu y rocIounonfo or huLor Infon-
fudo ronovur Ioo nofodoo do onoonunzu, oro funLIon oorIu In-
gonuo dooconocor quo uIgo uodo huLor fonIdo quo vor fuI ucfIfud
fronfo u Iu onoonunzu con ou ooforIor doofIno fuoru do oIIu.
Iu rooIofoncIu uI cunLIo, uoo, hu do ovuIuuroo no ooIo on
oI roIo doconfo quo Infonfu cunLIur ou nofodo do onoonunzu,
oIno funLIon on Ioo dono doconfoo quo no doooun cunLIur oI
ouyo y no quIoron voroo oxuoofoo u unu doovonfujoou conu-
rucIon.
3.2. ISIOIIIA. STATIS
Tononoo uoo unu oIfuucIon do vordudoro dIIonu uru oI
doconfo: oI oo Inooguro InfInunonfo y no dooou Infonfur un
cunLIo, oofur ooguro uI uforruroo uI nofodo frudIcIonuI; ooguro
fornuInonfo, uI no fonor quo onfronfur ovonfuuIoo dIocuoIonoo
y urgunonfucIonoo con oofudIunfoo u vocoo ugudoo y con Luonoo
urgunonfoo uru oI doLufo. Soguro funLIon oxfornu y oLjofIvu-
nonfo, yu quo ou roIo frudIcIonuIIono Io uooguru oofuLIIIdud,
uoo uun quIonoo dIocroon con ou nofodo do onoonunzu no Io
cuoofIonurn ou IJ=JKI doconfo, ouIvuduo quo oofon Iuo Luooo
nInInuo do oofudIo y dodIcucIon.
Vounoo on oI ofro oxfrono quo uodo ocurrIr con oI doconfo
quo, ooguro InfInunonfo, no Io urrodro on uruo u Iogrur un uu-
5
Io Iu nIonu cIfu do IIIOII hochu gInuo unfoo.
249
fonfIco urondIzujo do ouo uIunnoo, dooojuroo do Ioo oIononfoo
oocundurIoo do ou IJ=JKI, y doocondor u dIocufIr con Ioo uIun-
noo, hucor cuooo y roLIonuo, fruLujoo gruuIoo, oxorIoncIuo
doconfoo dIvorouo, ofc. Ioo doconfo oo frunofornu, oogun dIjI-
noo, on unu Inconodu conurucIon: on Iugur do rocILIr oIogIoo,
rocILIr crIfIcuo; on Iugur do forfuIocor ou ooIcIon on Iu docon-
cIu, Iu doLIIIfu. II doconfo ooguro on ou ooIrIfu, uou u oor
Inooguro oLjofIvunonfo on ou funcIon.
oodo Iuogo, uru quIon unu Iu doconcIu, oou or nofodoo
frudIcIonuIoo o nodornoo, ooIo huy unu fornu do ojorcorIu, y oofo
oo con uufonfIcIdud. VuIo uoo Iu onu cIon vocoo onor on juogo
Iu oogurIdud, oI oo frufu do hucor con oIncorIdud y vocucIon
uquoIIo on quo uno croo rofundunonfo; y no huy oogurIdud
uIgunu, on fornInoo do oofuLIIIdud doconfo, quo cononoo Iu
InoufIofuccIon do hucor uIgo quo oo ouLo o oo oIonfo no conofIfuyo
vordudoru onoonunzu.
Ioro, Io cIorfo oo quo on oI nLIfo do unu lucuIfud do
orocho, on Iu InIvoroIdud urgonfInu ucfuuI, no oo fcII Iu
oIfuucIon quo oo rooonfu uI doconfo quo Infonfu ronovur ro-
fundunonfo Ioo nofodoo do ou onoonunzu concrofu.
3.3. OTIAS COOTACIOIS
IurfIcuIurIzundo oI unIIoIo on Ioo ocoo uIfInoo unoo, no
uodo nonoo quo udnIfIroo quo cuundo Iu oocIodud onforu oo huco
nonoo rocIIvo u Iu crIfIcu y uI doLufo, cuundo Ioo nodIoo ofI-
cIuIoo do conunIcucIon do nuouo oon nuchoo y oofn uI oorvIcIo
doI rooocfIvo OoLIorno y no ronuovon on conoocuoncIu oI
doLufo uLIorfo do Iuo Idouo, oIno Iu nuchuconu rougundu ofIcIuI
do cIrcunofuncIu, nucho oor hu do roouIfur onfoncoo un doconfo
o gruo do doconfoo quo, confru Iu corrIonfo oocIuI y oIIfIcu, or-
oIofun on quoror onoonur u onour, doLufIr, cuoofIonur.
Io InnocoourIo docIr quo fodu ouorfo do InvocfIvuo oon f-
cIInonfo IunzuLIoo, doodo Iu oocurIdud, confru oooo doconfoo, y
quo fuIoo InvocfIvuo no ocuo vocoo onconfrurn udocuudo cuuco
InofIfucIonuI. Io oofo un dIIonu quo uI doconfo, ox doconfo o
ofoncIuI doconfo oo Io Iunfou con rILofoo do hIorro: quoror
ronovur Iu onoonunzu oo no do unu voz onozur u undur oI
cunIno hucIu Iu uorfu do ouIIdu do Iu onoonunzu. CIuro oof
3. ADAPTACION DEL DOCENTE
250
CAP. XVI.SALVEDADES FINALES
quo oI fodoo Ioo doconfoo on fodoo Ioo nLIfoo oo dodIcurun, no
u roofIr cIuooo nugIofruIoo fonuduo do IILroo curonfoo do fodo
conronIoo con Iu rouIIdud, oIno u onoonur u ouo uIunnoo u
onour, rofIoxIonur, dIocufIr, roooIvor roLIonuo, ofro odrIu oor
oI uIo quo cono roouIfudo fondrIunoo.
4. Adaptacin de la administracin universitaria
4.1. IIIIIOTICA
Inu lucuIfud oIn Luonu LILIIofocu oo cono Iu cuou o oI
oofudIo do un doconfo oIn Luonu LILIIofocu: oInIononfo unu
uufoconfrudIccIon. o orquo do Iu InfornucIon IILroocu vuyu u
ourgIr Iu croucIon, oIno orquo oIn InfornucIon no huy croucIon
oorIu ooILIo, oIno noru InrovIoucIon. IrocIounonfo uru quo
oducudoroo y oducundoo uodun junfoo rouIIzur nuovuo oxo-
rIoncIuo do urondIzujo, oo fornu IndIoonouLIo confur con unu
nufrIdu y LIon dofudu LILIIofocu, on Iu cuuI oofon funLIon, cono
nInIno, foduo Iuo coIoccIonoo do jurIorudoncIu y foduo Iuo
oLruo nonogrfIcuo uLIIcuduo on cudu unu do Iuo nuforIuo.
ConfrurIunonfo u Ioo uouuIoo roquorInIonfoo do Ioo uouu-
rIoo, quIz u oofo ofocfo Io no IndIoonouLIo no ooun Ioo IILroo
o nunuuIoo con Ioo cuuIoo oI oofudIunfo oofudIu o fruLuju no
u dIurIo: quo Iu InIvoroIdud Io rovou o no huco uI oIofonu
oocIoocononIco gonoruI, no u uno u ofro rocodInIonfo do on-
oonunzu. Ioro, or oI confrurIo, Iu conouIfu oofudIunfII do co-
IoccIonoo do jurIorudoncIu y IogIoIucIon, y do uuforoo dIvorooo,
ooIo uodo ofocfuuroo oIofonfIcunonfo on unu LILIIofocu u-
LIIcu. Iofu oo unu udufucIon quo Iu InIvoroIdud doLo hucor
dondo no Iu fongu uun concrofudu.
4.2. AIOYO ISICOIIAOOOICO
In oogundo uoyo quo Iu InIvoroIdud doLo roofur oo Iu
uoIofoncIu do oquIoo o rofooIonuIoo oxorfoo on oIcoodugo-
gIu: no funfo o no ooIo curooo do orfoccIonunIonfo doconfo, quo
no oIonro LrIndun frufoo udocuudoo, oIno no LIon Iu rovIoIon
do oorvIcIoo do oroonuo quo uodun uoooorur y uyudur u Ioo
gruoo doconfoo do cudu cfodru u rogrunur ou onoonunzu, y
251
u dIoonur ucfIvIdudoo do urondIzujo quo ooun uI nIono fIono
Luonuo or oI nofodo y or oI confonIdo. Con fodo, cuLo unofur
quo on uIgunu oocu on quo unu do Iuo lucuIfudoo do orocho
fuvo un fuI oquIo u dIoooIcIon do Ioo doconfoo, Iu roouoofu
fuo oocuou on fornInoo do Inforoo do oofoo or ufIIIzur fuIoo
oorvIcIoo. CIuro oof, oI oI oorvIcIo no oxIofo oIquIoru, nIngunu
ooILIIIdud huy do quo oo Io ufIIIco.
4.3. COMOIAIS MATIIIAIIS
AquoIIuo InIvoroIdudoo quo uun fIonon Luncoo on ouo uuIuo,
doLorn oorfununonfo cunLIurIoo or oIIIuo o uoIonfoo IndI-
vIduuIoo quo ornIfun oI fruLujo on gruo con nuyor conodI-
dud, y quo fucIIIfon funLIon dIofrILucIonoo fIoIcuo oonIcIrcuIu-
roo do Ioo uIunnoo.
SuIvo oofo, on Io dono no oxIofon dIfIcuIfudoo rcfIcuo
uru Iu udocIon do nuovoo nofodoo do onoonunzu on Iuo lu-
cuIfudoo do orocho do Iu InIvoroIdud urgonfInu. o hocho
juno hu huLIdo cuoofIonunIonfo uIguno orquo un doconfo
roouoIvu oxunInur con cuooo o fruLujoo, IncIuoo ornIfIondo Iu
conouIfu do IILroo y Ioyoo, oIonro quo oxIofu conoonoo do quo
oof hucIondo un oofuorzo oorIo do onIour nuovoo nofodoo do
onoonunzu. Suo roLIonuo odrn oor ofroo, oogun yu vInoo,
oro no Io oorn uI nonoo do curcfor LurocrfIco. Io nIono
cuLo docIr do Iu rouIIzucIon do vIoIfuo u InofIfucIonoo cuundo Iuo
cIrcunofuncIuo y Iu nuforIu Io juofIfIquon, fruLujoo do cuno,
ofc.: Iuo dIfIcuIfudoo odrn rovonIr on fodo cuoo do Ioo uIun-
noo, oro no do Iu udnInIofrucIon.
5. Conclusiones
5.1. ISCIAIICIMIITO Y JISTIlICACIO COSTATI
Surgo do Io oxuoofo quo no oxIofon oorIuo dIfIcuIfudoo nu-
forIuIoo uru Iu udocIon do nuovoo nofodoo, y quo Ioo roLIo-
nuo oo confrun roforonfononfo on Iu rooIofoncIu uI cunLIo ro-
vonIonfo do Ioo uIunnoo y Ioo dono doconfoo. In Io roforonfo
u Ioo uIunnoo, oofInunoo quo Io fundunonfuI oo rouIIzur, doodo
oI rInor dIu do cIuooo, unu furou rovIu y Iuogo conofunfo do
5. CONCLUSIONES
252
CAP. XVI.SALVEDADES FINALES
oocIurocInIonfo, oxIIcundo Ioo oLjofIvoo quo oo rocuru conoo-
guIr, y frufundo do oLfonor oI conoonoo o uI nonoo Iu conron-
oIon do Iu oIncorIdud y rofundIdud doI conronIoo quo oo hu
quorIdo uounIr con unu rouoofu ronovudoru do Iu onoonunzu.
Iu juvonfud oIonro urocIu Iu honoofIdud y oorIodud do Iuo
convIccIonoo, uun cuundo no Iuo conurfu, y oofo oo InduduLIo-
nonfo un oIononfo do ooo uru Iu nojor rocofIvIdud do Ioo
nuovoo nofodoo.
IunonfuLIononfo, no oofn duduo Iuo cIrcunofuncIuo uru
ofocfuur oIn fornuI uoyo do Iu roIu InIvoroIdud oInIIur IuLor
do oocIurocInIonfo con Ioo dono doconfoo, uoo or Io gonoruI
oo ucorcun u oofo fIo do oncuonfroo, jornuduo, ofc., Iuo oroonuo
quo oofn Inforoouduo on uvorIguur un oco no uI rooocfo, o
quo yu oofn convoncIduo do unfonuno do ou Londud. Ioo quo
oofn on confru do fodu ougoroncIu do ronovur Iu onoonunzu u
vocoo oo ufrInchorun on ou nogufIvu, ou dooconfIunzu o ouo
rojuIcIoo, y quodun uoI InornouLIoo y ujonoo u Iu oxIIcucIon,
Io quo no Ioo rIvu on uLooIufo do voIvor uI ufuquo y u Iu crIfIcu
fodu voz quo Iu oorfunIdud oo Ioo rooonfu.
5.2. AAITACIO IIOOIISIVA Y IAIIATIA
I IIVOS MITOOS
Iu oogundu concIuoIon quo oLfononoo do Io huofu uquI ox-
uoofo oo quo fodo Infonfo do ronovur Ioo nofodoo do onoonunzu
doI orocho on Iu InIvoroIdud urgonfInu ucfuuI doLo nocoourIu-
nonfo oor gruduuI y rogrooIvo.
oLo oor gruduuI, on rInor Iugur, on roIucIon u Ioo roIoo
uIunnoo, uru no gonorur on oIIoo unoIodudoo o InoogurIdudoo
oxfronuo quo, uI no odor nunojur udocuudunonfo, Ioo Ino-
dIrn urondor funLIon con Ioo nuovoo nofodoo y rovocurn
or ofru vIu un frucuoo do oofoo. In Luoo u nuoofru oxorIoncIu,
croonoo quo on Iuo oIfuucIonoo concrofuo roforIduo Iu nojor
ucfIfud ooILIo oo Iu conLInucIon do nofodoo nodornoo y fru-
dIcIonuIoo, funfo uru Iu onoonunzu cono uru Iu ovuIuucIon. Vu
do ouyo quo on Iu nodIdu quo oo uodun gonoruIIzur nofodoo
nodornoo, oo odrn Ir uLundonundo rogrooIvunonfo Iu onoo-
nunzu nugIofruI y IILroocu no unfIguu.
Iu udocIon do nuovoo nofodoo doLo oor gruduuI funLIon
on conurucIon u ofroo doconfoo y uI nodIo oIIfIco y oocIuI on
253
oI cuuI oI doconfo oof Inoorfo, oro no doLo oorIo u coofu do no
InIcIur cunLIo uIguno. Quo do funfo gruduuIIono oI cunLIo no
oou InorcofILIo. Io IdouI oorIu quo no fuorun ocuo cfodruo
do Ioo uIfInoo unoo Iuo quo fonon oofo conronIoo con Iu
onoonunzu. SI udIoru fornuroo un gruo no o nonoo unIogo
do cfodruo on Ioo rInoroo unoo do Iu lucuIfud, quo onoonurun
corrocfunonfo u Ioo uIunnoo u roooIvor, crour, onour, doLufIr,
onfoncoo oI roofo doI cunIno oofurIu nurcudo uru Ioo rofoooroo
do Ioo unoo oIguIonfoo.
In funfo fuIoo ooIucIonoo concorfuduo no oo don, quodu oIon-
ro Iu cuoofIon Iunfoudu on oI Iuno do Iu concIoncIu IndIvIduuI,
do Io quo cudu uno oIonfu quo doLo hucor doodo Iu onoonunzu,
urfIondo do Io quo onfIondu quo oo onoonur. Ior nuoofru urfo,
onounoo quo oIn un cunLIo on Iu oducucIon y on Ioo nodIoo
nuoIvoo do conunIcucIon
6
oI urgonfIno no IIogur u rouIIzur
oIquIoru oI conoojo do IInduro quo noo dIoru OITIOA Y OASSIT
huco no do nodIo oIgIo: IIogu u oor oI quo oroo
?
.
SIn nonfoo rouruduo uru oI doLufo, Iu croucIon, Iu rooo-
IucIon do roLIonuo, no odronoo vor nuoofru rouIIdud nI fun-
oco ufIoLur ouo roLIonuo y ouo ooIucIonoo. Iu rourucIon doI
Luon rofooIonuI, on oofu oroocfIvu, oo urfo do Iu rourucIon
doI Luon cIududuno, quo oou cunIIr con ouo doLoroo uru con
Iu oocIodud, ojorcIondo ouo dorochoo y hucIondoIoo rooofur on
Iu nodIdu do ouo fuorzuo.
6
Tonuo oofoo quo honoo frufudo on oI IILro IroIIenos JeI conIroI
Je AJninisIroci6n pIIico en Anerico IoIino, Id. CIvIfuo, MudrId,
1981, cu. I, y funLIon on IorIicipoIion in IoIin Anerico, Vunfugo
Irooo, uovu YorI, 1982, cu. 5.
?
Iuru un doourroIIo do oofu roLIonfIcu vor nuoofro IILro Io
oJninisIroci6n poroIeIo. II porosisIeno juriJico-oJninisIroIito, Id.
CIvIfuo, MudrId, 1982, ooocIuInonfo cuo. II y III. Iu roforoncIu do
OITIOA Y OASSIT oof fonudu do ou urfIcuIo uLIIcudo on Iu ucIon
oI 13 do uLrII do 1930, y roroducIdo on ouo OIros ConpIeIos, f. II,
IovIofu do OccIdonfo, MudrId, 1943, . 642 y oo.
5. CONCLUSIONES
RESOLUCION 16.041/85
VISTO:
Iu nocosIdud do ucfuuIIzur y fIoxILIIIzur nornufIvunonfo Ios
nofodos do onsonunzu quo so onIoun on Iu IucuIfud do orocho
y CIoncIus SocIuIos; y
CO^SIIIA^O:
Quo rosuIfu convonIonfo InurfIr orIonfucIonos do curcfor
rogrunfIco fondIonfos u Iogrur rogrosIvunonfo, y on Iu nodIdu
do Io osILIo, Iu udocIon do nofodos uIfornufIvos do onsonunzu,
quo InIIquon Iu urfIcIucIon ucfIvu doI uIunno on Iu rouIIzucIon
do furous do urondIzujo dIsonudus y dIrIgIdus or Ios rofosoros.
Quo ufonfo Iu vurIodud do nofodos y furous do urondIzujo
oxIsfonfos, rosuIfu do osfo nodo onrIquocIdu Iu osILIIIdud doI do-
confo do concoLIr y rogrunur do uno u ofro nodo fuIos furous do
urondIzujo.
Quo Iu rofornu do Ios nofodos do onsonunzu os u su voz oI
nocunIsno Idonoo uru coudyuvur u Iu nuyor ofIcucIu doI Iun do
osfudIos.
IOI IIIO:
II ICA^O ^OIMAIIZAOI I IA
IACIITA I IIICHO Y CII^CIAS SOCIAIIS
IosuoIvo:
I. Mtodos de enseanza
A) ActitiJoJes Je oprenJicoje
ArfIcuIo 1. Ios sonoros rofosoros fIfuIuros, usocIudos y ud-
junfos rocururn on Iu nodIdu do Io osILIo roducIr oI dIcfudo do
cIusos nugIsfruIos, onfondIdus osfus cono Iu oxosIcIon unIIuforuI
y oxcIusIvu doI doconfo durunfo Iu cIuso, udofundo nofodos do
onsonunzu ucfIvu con rovIo dIsono do fruLujos u sor rouIIzudos or
Ios uIunnos on cIuso cono furous do urondIzujo, y Lujo Iu ro-
256
RFSOLUCION 16.041/85
grunucIon, oI confroI y dIroccIon doI doconfo, conforno so oxIIcIfu
u fIfuIo onuncIufIvo on Ios urfIcuIo 2. y 3. sIguIonfos.
ArfIcuIo 2. In oI cuso do Ios Jofos do TruLujos IrcfIcos, Ayu-
dunfos IrInoros y Sogundos, o cuuIquIoru ofru jorurquIu quo
udIoro crourso donfro do Iu curroru doconfo, Ios doconfos rocodo-
rn on Iu nIsnu fornu quo so IndIcu uru Ios rofosoros fIfuIuros,
usocIudos y udjunfos, con Iu dIforoncIu do quo cono rogIu gonoruI
fodus sus ucfIvIdudos doconfos doLorn cunuIIzurso or uIguno do
Ios nofodos quo so dofornInun on oI urfIcuIo 4.. SuIvo oxcocIonos
quo Io jusfIfIquon sufIcIonfononfo on cusos concrofos, no ufIIIzurn
oI sIsfonu do oxosIcIon nugIsfruI fronfo u Ios uIunnos.
ArfIcuIo 3. Ios fruLujos o furous do urondIzujo u sor rouII-
zudos or Ios uIunnos odrn sorIos onconondudos or oI doconfo
uru su rouIIzucIon on cIuso o on fornu rovIu u Iu cIuso, quodundo
on oI sogundo cuso dosfInudu osfu u Iu dIscusIon y ovuIuucIon do
Ios rosuIfudos rosocfIvos.
ArfIcuIo 4. sIn orjuIcIo do ofros nofodos doconfos quo on su
cuso uodun dosurroIIurso, on sus cIusos Ios sonoros rofosoros
odrn conforno Io oxuosfo on oI urfIcuIo 1.:
= Icfur cIusos ucfIvus, on Ius cuuIos ronuovun Iu urfIcI-
ucIon y dIscusIon do Ios uIunnos;
> OrgunIzur gruos do fruLujo, sogun Ius dIforonfos nofodoIo-
gIus oxIsfonfos on nuforIu do dInnIcu do gruos, vurIundo u su voz
Ios rosocfIvos nofodos gruuIos, uru rouIIzur, durunfo Iu horu do
cIuso, Ius furous quo Io onconIondon, cuyus concIusIonos sorn dIs-
cufIdus on Iu nIsnu cIuso o cIusos sIguIonfos, conforno uI nofodo
osocIfIco ufIIIzudo on cudu cuso;
? Irourur y onfrogur u Ios uIunnos cusos rcfIcos uru su
rosoIucIon, sou IndIvIduuI o gruuI. Ios cusos rcfIcos odrn
consIsfIr funfo on cusos rouIos, o udufudos do Iu rouIIdud, cono on
cusos dIsonudos oxrosunonfo or oI rofosor uru oI fruLujo do Ios
uIunnos. In fodos Ios cusos so rocurur Iu gruduucIon rogrosIvu
do Ius dIfIcuIfudos o roLIonus do hocho y do dorocho quo rosonfon,
cononzundo or Ios ns sInIos dosdo oI InIcIo doI curso;
@ TunLIon odrn rourur y onfrogur oxodIonfos sInuIu-
dos, o coIu do oxodIonfo rouIos, o IIovur oxodIonfos rouIos, on
Ios cuuIos Ios uIunnos uodun rouIIzur furous do roconocInIonfo
y nunojo do Ios nIsnos, y sus dIvorsos confonIdos docunonfuIos,
y on su cuso rocodun u Iu orfInonfo rourucIon doI oscrIfo,
rosoIucIon, dIcfunon, Inforno, ucfo InforIocuforIo o sonfoncIu, ofc.,
sogun corrosondu;
25? RFSOLUCION 16.041/85
A AsInIsno odrn onconondur o onfrogur cusos do jurIsru-
doncIu, dIcfnonos, foxfos nornufIvos, docunonfos, ofc., uru su
unIIsIs y dIscusIon on cIuso;
B IguuInonfo odrn fornur gruos do doLufos uru quo, rovIu
rourucIon, sosfongun on cIuso dIforonfos osIcIonos soLro un
nIsno fonu, conforno Ius InsfruccIonos quo uru oI nIsno dIsongu
oI doconfo;
C In Ius nuforIus on Ius cuuIos oxIsfun, on Iu vIdu rofosIonuI,
foxfos o roforonfos docunonfuIos onIrIcos (choquos, Iofrus do cun-
LIo, uguros, dIsfInfos fIos do osfufufos, dIsfInfos fIos do confrufos
cIvIIos, conorcIuIos o udnInIsfrufIvos, IIogos do IIcIfucIonos uLIIcus,
oIofIn OfIcIuI do Iu ^ucIon, frufudos o convonIos InfornucIonuIos,
ucfos jurIdIcos do fodo fIo, ucfos udnInIsfrufIvos, rogIunonfos, ofc.)
Ios doconfos rocururn quo Ios uIunnos rouIIcon do nunoru dIrocfu
fruLujos on cIuso soLro fuIos nuforIus, sou unuIIzundo su uIcunco on
oI cuso concrofo, confoccIonndoIos o nodIfIcndoIos, unuIIzundo su
vuIIdoz o InvuIIdos, dofocfundo orroros o vIcIos, ovuIuundo cursos
osILIos do uccIon fronfo u Ios nIsnos, ofc.;
D Iu sInuIucIon do onfrovIsfus, on Ius cuuIos oI doconfo so
rosonfo unfo Iu cIuso cono cIIonfo quo Iunfou unu consuIfu, con-
fIrIondo u Ios uIunnos oI roI do uLogudo on oI cuso, uru quo
uodun ojorcIfur, y Iuogo doLufIr, oI nodo do rouIIzur Iu onfrovIsfu,
rogunfus fornuIudus y su orfInoncIu, rogunfus onIfIdus, ofc.;
on un sogundu ofuu, Ios uIunnos on su roI do uLogudos odrn
dur su consojo uI cIIonfo, oxIIcIfundo Ius dIvorsus vIus o uIfornu-
fIvus do soIucIon quo oI cuso Iunfou, cono ovuIuun sus ros y sus
confrus on cudu cuso y quo consojo concrofo y fInuI so du. In unu
forcoru ofuu, oI rofosor on su roI do cIIonfo uodo u su voz
dIscufIr con oI uLogudo Iu convonIoncIu y oorfunIdud doI consojo,
dosdo su unfo do vIsfu do cIIonfo, y Ios usocfos on quo oI nIsno
Io sufIsfuco o no, IncIuyondo osfInucIon do fIono, honorurIos,
osILIIIdudos do oxIfo, ofc. In unu cuurfu ofuu uodo fInuInonfo
dIscufIrso on conjunfo Iu ofIcu rofosIonuI udofudu on oI cuso or
oI rofosIonuI. Ius ofuus y usocfos roforIdos son norunonfo
onuncIufIvos, y cudu doconfo odr dosdo Iuogo, udufurIos doI
nodo quo consIdoro ns udocuudo, uru oI suuosfo do quo rosuoI-
vu onIour osfo rocodInIonfo odugogIco;
E In fornu unIogu uI IncIso unforIor, Iu sInuIucIon do ofro
fIo do onfrovIsfus rofosIonuIos on Ius dIforonfos sIfuucIonos quo
so uodon rosonfur on oI nLIfo do Iu jusfIcIu y/o Iu udnInIsfru-
cIon, y usIgnudo roIos vurIuLIos y rofufIvos u dIsfInfos uIunnos o
gruos do uIunnos;
Ios sonoros rofosoros odrn susfIfuIr husfu cuufro horus
do cIuso or curso, or vIsIfus u osfuLIocInIonfos o InsfIfucIonos
258
RFSOLUCION 16.041/85
quo corrosondun u Iu nuforIu. Ius vIsIfus usI orgunIzudus odrn
sorIo funfo u orgunIsnos jurIsdIccIonuIos o udnInIsfrufIvos con
conofoncIu docIsorIu, cono u InsfIfucIonos uLIIcus o rIvudus
quo ojorzun funcIonos vIncuIudus dIrocfunonfo uI oLjofo do Iu
nuforIu y Iun do onsonunzu. In Ios cusos on quo oI rofosor
susfIfuyu cIusos or vIsIfus u InsfIfucIonos conforno uI rosonfo
IncIso, rocodor u dojur consfuncIu on oI IILro do usIsfoncIu u cIuso
do cuI os Iu vIsIfu do quo so frufu.
B) Irogronoci6n futuro Je Ios toreos Je oprenJicoje
ArfIcuIo 5. SIn orjuIcIo do Ios rogrunus IIunudos do onsonun-
zu y do oxunon yu uroLudos o quo so uruoLon on oI fufuro, Ios
sonoros rofosoros fIfuIuros doLorn, con Iu coIuLorucIon quo uI
ofocfo roquorIrn do fodos Ios nIonLros do Iu cfodru o oquIo
doconfo do quo so frufo, rocodor u Iu uuIufInu y rogrosIvu
rogrunucIon do Iu onsonunzu, conforno u Ios crIforIos quo ns
udoIunfo so IndIcun y corroIufIvunonfo u Ios rIncIIos onuncIudos
on Ios urfIcuIo 1., 3. y 4. do Iu rosonfo rosoIucIon, IncIuyondo
Ios nofodos do ovuIuucIon u quo so rofIoro oI cuIfuIo C).
ArfIcuIo 6. IIjuso cono fochu fonfufIvu do onfrogu do fuIos
rogrunus conIononfurIos do onsonunzu oI 1 do nurzo do 198?,
sIn orjuIcIo do Ius rorrogus quo on su cuso uodun soIIcIfurso
or cuusu fundudu. Iu IucuIfud rocurur or su urfo confInuur
LrIndundo uyudu nofodoIogIcu u Ios rofosoros quo Io roquIorun
uru Iu oIuLorucIon do fuIos rogrunus do onsonunzu, u fruvos do
orsonuI osocIuIIzudo uI ofocfo.
ArfIcuIo ?. In Ios roforIdos rogrunus do onsonunzu y uron-
dIzujo doLorn IncIuIrso:
o) Ios oLjofIvos gonoruIos do Iu nuforIu y urfIcuIuros do cudu
soccIon, cuIfuIo o LoIIIIu, sogun corrosondu, fornuIudos on for-
nInos do ufIfudos quo Ios uIunnos huLrn do udquIrIr cono
rosuIfudo do cudu soccIon, ofc., y do Iu nuforIu.
I) Iu fornuIucIon doI roLIonu confruI, Lujo Iu fornu do ro-
gunfu, quo doLo guIur oI fruLujo do urondIzujo doI uIunno on cudu
cIuso o gruo do cIusos sogun corrosondu.
c) Iu fornuIucIon do Ios roLIonus urfIcuIuros, funLIon ox-
rosudos cono rogunfus, u fruvos do Ios cuuIos so dosurroIIu o
uodo dosurroIIur oI roforIdo roLIonu confruI.
J) Iu IndIcucIon do cuIos sorn Ius furous do urondIzujo, con-
forno u Ios urfIcuIo 3. y 4. do osfu rosoIucIon, quo oI rofosor
259 RFSOLUCION 16.041/85
hu dIsonudo uru sor rouIIzudus or Ios uIunnos u fIn do odor,
nodIunfo fuIos fruLujos, rosoIvor Ios roLIonus urfIcuIuros y
confruIos do cudu cIuso o gruo do cIusos o soccIon, on funcIon do
Ios oLjofIvos u quo so rofIoro oI IncIso u) doI rosonfo urfIcuIo.
C) MetoJos correIotitos Je etoIuoci6n
ArfIcuIo 8. In Iu nIsnu nodIdu on quo Ios sonoros rofosoros
vuyun gruduuInonfo udufundo sus nofodos do onsonunzu u Ios
crIforIos gonoruIos oxuosfos on osfu rosoIucIon, odrn funLIon
sInuIfnounonfo udufur Ios nofodos do ovuIuucIon, Incororundo
rogrosIvunonfo u Ius ovuIuucIonos urcIuIos y/o fInuIos quo fonon
u Ios uIunnos Iu soIucIon do cusos, roLIonus, rouIIzucIon do
fruLujos, ofc., con ufIIIzucIon do Ios nuforIuIos do IogIsIucIon,
docfrInu, ofcoforu, orfInonfos.
ArfIcuIo 9. In fuIos cusos Ios sonoros doconfos ovuIuurn rIn-
cIuInonfo oI nofodo do unIIsIs y Iu ufIfud donosfrudu or oI
uIunno uru oncurur oI cuso, dofocfur sus rIncIuIos roLIonus,
udvorfIr Ius curoncIus do InfornucIon quo oI cuso uodu rosonfur
y sonuIur cono InfIuyon sogun Ius uIfornufIvus on quo uodun ro-
sonfurso, ruzonur, ofc. Iu coIncIdoncIu on Iu ovonfuuI soIucIon doI
cuso no so do or sI oI oIononfo dofornInunfo do Iu ovuIuucIon,
sIno quo Io sor Iu ufIfud donosfrudu or oI uIunno uru ruzonur
y oncurur oI roLIonu, funfo on su fuz foorIcu cono rcfIcu, on
cuunfo fufuro rofosIonuI.
ArfIcuIo 10. In osfo fIo do ovuIuucIon y on ufoncIon u quo oI
uIunno odr dIsonor durunfo oI oxunon do Ios foxfos nornufIvos,
IILros y nuforIuIos orfInonfos, oI crIforIo do ovuIuucIon fondr
usInIsno on cuonfu:
o) Iu nuyor gruvodud quo suono Iu no uIIcucIon do unu nornu
o rIncIIo jurIdIco orfInonfo, on funcIon do quo cuonfu con Iu In-
fornucIon uroIudu y no roquIoro rouIIzur osfuorzo nnonofocnIco
uIguno.
I) Iu curoncIu do vuIIdoz, u Ios ofocfos do Iu nofu, do Iu noru
roofIcIon do nornus o rIncIIos confonIdos on Ios IILros cuyo con-
fonIdo fIono u su dIsosIcIon.
ArfIcuIo 11. In cuso do onIourso oI nofodo do ovuIuucIon
confonIudo on oI rosonfo cuIfuIo, os condIcIon sIno quo nono,
do Iu vuIIdoz doI oxunon, quo oI nIsno sou rondIdo on fornu In-
dIvIduuI, on Iu roIu IucuIfudo y Lujo Iu vIgIIuncIu do Ios doconfos
do Iu cfodru, quIonos u su voz so uLsfondrn do orIonfur u Ios oxu-
nInudoros on Iu rosoIucIon doI cuso o roLIonu.
260
RFSOLUCION 16.041/85
ArfIcuIo 12. Cuundo oI rofosor huyu ofudo fofuI o urcIuInon-
fo or oI sIsfonu do ovuIuucIon rovIsfo on oI rosonfo cuIfuIo,
odr u su voz ofur or conLInurIo do uIgunu do Ius sIguIonfos
nunorus:
o) Tonur soIunonfo oI oxunon do fIo rcfIco.
I) Tonur oI oxunon do fIo rcfIco y ornIfIr rocuoruforIo doI
nIsno, frufndoso do oxnonos urcIuIos, u fruvos do unu nuovu
ovuIuucIon, sor foorIcu o rcfIcu.
c) IvIdIr oI oxunon, sou on oI nIsno dIu o on dIus o cIusos
dIforonfos, on unu urfo foorIcu do fIo frudIcIonuI y unu urfo
rcfIcu conforno uI rosonfo cuIfuIo, ronodIundo unLus nofus
conforno uI crIforIo quo dofornIno.
In fodos Ios suuosfos roforIdos sor IguuInonfo do uIIcucIon
Io dIsuosfo on oI urfIcuIo 10.
D) Infornoci6n y etoIuci6n JeI proceso Je enseonco y etoIuoci6n
ArfIcuIo 13. AnuuInonfo oI rofosor fIfuIur o oncurgudo quo
corrosondu oIovur uI ourfunonfo rosocfIvo uI 30 do novIon-
Lro do cudu uno, su Inforno rosocfo uI cunIInIonfo do Iu ro-
sonfo rosoIucIon, sonuIundo Ius dIfIcuIfudos onconfrudus, osILIos
soIucIonos y dofuIIundo Ios uvuncos o rogrosos rouIIzudos on su cuso
conforno u Ios cuIfuIos A), ) y C) rocodonfos.
ArfIcuIo 14. II dIrocfor doI rosocfIvo ourfunonfo confoc-
cIonur u su voz un Inforno ucorcu do Iu ovoIucIon doI sIsfonu
y su rogrosIvu udufucIon, quo oIovur uI docuno do Iu IucuIfud
oI 1 do nurzo doI uno sIguIonfo. onfro do Ios quInco (15) dIus
suLsIguIonfos fodos Ios dIrocforos do ourfunonfo so rounIrn
con oI sonor docuno u fIn do ovuIuur oI conjunfo do Ios Infornos
y on su cuso fornuIur Ius concIusIonos quo soun orfInonfos, In-
fornundo do oIIo, sI usI corrosondIoro, uI Consojo.
ArfIcuIo 15. II Confro do osurroIIo oconfo do Iu IucuIfud do
orocho y CIoncIus SocIuIos, rosfur su uoyo, usosorunIonfo y
coIuLorucIon con Ios sonoros rofosoros quo docIdun udofur Ius
rocononducIonos do Iu rosonfo rosoIucIon.
ArfIcuIo 16. IogIsfroso. SIgu u Iu SuLsocrofurIu AcudonIcu,
SocrofurIu TocnIcu, Confro do osurroIIo oconfo, IroccIon do
Consojo AcudonIco, do Cursos, Acfus y Ixnonos, do Oruduudos,
sIgu Iu Cusu, cunIIdo, urchIvoso.

También podría gustarte

  • Co U3 Ev Jovf
    Co U3 Ev Jovf
    Documento16 páginas
    Co U3 Ev Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Adm U3 Eu
    Adm U3 Eu
    Documento1 página
    Adm U3 Eu
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Coa U1 A1 Jovf
    Coa U1 A1 Jovf
    Documento3 páginas
    Coa U1 A1 Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Act 3 - Unid 3
    Act 3 - Unid 3
    Documento9 páginas
    Act 3 - Unid 3
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Eb U3 MTC Jovf
    Eb U3 MTC Jovf
    Documento7 páginas
    Eb U3 MTC Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Ide U3 A2 Jovf-1
    Ide U3 A2 Jovf-1
    Documento1 página
    Ide U3 A2 Jovf-1
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Atr U3 Jovf
    Atr U3 Jovf
    Documento1 página
    Atr U3 Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Adm U3 Eu
    Adm U3 Eu
    Documento1 página
    Adm U3 Eu
    Estela Amador
    Aún no hay calificaciones
  • Int Der Gordillo
    Int Der Gordillo
    Documento295 páginas
    Int Der Gordillo
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • CSM U4 A2 Jovf
    CSM U4 A2 Jovf
    Documento5 páginas
    CSM U4 A2 Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Ic U2 Eu Jovf
    Ic U2 Eu Jovf
    Documento32 páginas
    Ic U2 Eu Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Ética Unidad 1
    Ética Unidad 1
    Documento12 páginas
    Ética Unidad 1
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Libro Completo de Etica
    Libro Completo de Etica
    Documento105 páginas
    Libro Completo de Etica
    Javier Garcia
    100% (6)
  • Actividad 2
    Actividad 2
    Documento1 página
    Actividad 2
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Actividad 3 Estructura Socieconomica de Mexico
    Actividad 3 Estructura Socieconomica de Mexico
    Documento1 página
    Actividad 3 Estructura Socieconomica de Mexico
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • DH U2 A5 Jovf
    DH U2 A5 Jovf
    Documento2 páginas
    DH U2 A5 Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • DH U2 A5 Jovf
    DH U2 A5 Jovf
    Documento2 páginas
    DH U2 A5 Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Eb U2 Ea Jovf
    Eb U2 Ea Jovf
    Documento2 páginas
    Eb U2 Ea Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Co U1 A2 Jovf
    Co U1 A2 Jovf
    Documento2 páginas
    Co U1 A2 Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Eb U3 PR Jovf
    Eb U3 PR Jovf
    Documento2 páginas
    Eb U3 PR Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Atr U3 Jovf
    Atr U3 Jovf
    Documento1 página
    Atr U3 Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Eb U3 MTC Jovf
    Eb U3 MTC Jovf
    Documento7 páginas
    Eb U3 MTC Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Fi U1 Eu Jovf
    Fi U1 Eu Jovf
    Documento4 páginas
    Fi U1 Eu Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Fi U1 Eu Jovf
    Fi U1 Eu Jovf
    Documento4 páginas
    Fi U1 Eu Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • CP U3 A2 Jovf
    CP U3 A2 Jovf
    Documento21 páginas
    CP U3 A2 Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Eb U2 Ea Jovf
    Eb U2 Ea Jovf
    Documento2 páginas
    Eb U2 Ea Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • CP U3 A2 Jovf
    CP U3 A2 Jovf
    Documento21 páginas
    CP U3 A2 Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • Ea U3 Jovf
    Ea U3 Jovf
    Documento4 páginas
    Ea U3 Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones
  • CP U3 A5 Jovf
    CP U3 A5 Jovf
    Documento3 páginas
    CP U3 A5 Jovf
    zabo20
    Aún no hay calificaciones