Strpl<:rlaerrto

rr.r .l

d(.

rpd
Direitor Literario

BOTETIN ENSUAt
da

CUTTURA

G ALEGA

Direitor Artfstico

Vicente Risco
t

AfonsoR. Castelao

Adcministrador

ANXET
D I R E I C T E N REDAUCIN:
Sto. Donfngo, 4?-OIIBENSB

CASAT I ao-nlisrnar,
I Ad.3S t.'-r eRUl

SUMARIO
I ' n l : s . \ S r l c [ i , , s ; r l ; trl , . t l r : t r - t , .

ooeor

.-<D<D-

--

rDrD--OO

--.--(----<Da)

----

o-

Agasallo de

!ooc

0alegas I lmprr N0S, Puhrisacins 30, ltlinsiru iliso i P.ilAL,

\
\ J

l I

afvavirvrv:ltilfrrnIl
VERBAS AXEITADAS
Gal^go. Jl cib.lade ou da ca-mpa' da culrr oo de blLlr'rc. scou inrlefrcotc: cr otl porc! si''t'rc Jtr ,lrnttrrirr ru t'nri:rantc, rclilfo uc ihc vou tlecire. E nrn chc pesari. ' ,'rfr!199* qrc Ea Utcruto toa Crrc&to N,,n coirles _imporr i suA manr.iradr oUhl-a8 coutas, a sur Ykltdc o :l cbif.lur. c! Fctlo. f\ n;,|.'ii,, un tr.,no rihunlclo c oene de oradr- !lc. O de lemprr tr,r, rn,,rtus, godcn peosalo todos os que adlq*'o qDflio ocosidero gut' suilu co-ista f e istf Fr ir nen{rrqn no probrionr. teho dereito cbe flarc. rit' do teu cilReciblchcs rrtcere un e*no (h rra quc F' t te difaitc meml'rtr Juntr eaf,oidJ._dcarlcsfrs rqcter indlvidul qrupos imrtot{glcrtfcPqcstnnar h()mes. de ourros dos iiencl, ::aiego' Si o i;";;; trahailes r.,r t sc<'nJerc ou disidep F-:t*g lclscs.l'r mundo rrlor. tris. 13S un ehegaras a e(,nqttr'l'ic sc'l.i\ .uc btelitent. d sun'pidoeas e nun cbe dcixit, .- ,f ,i"*"f" F oclo dilimuladu o, ,, t',',resforz, cbegarc s. lt, c C'oc'spr"iroaT pra r.ir.i:,ilcos. As 16 oll()s tlus leu f e dF scrt ri.liculo somentcs guiare Jt'i\tc re'n oobr(',: leclafrisr.ic 1'. .i:-t quc ctrt Cfillllp. confiado pol-o cspriro que alenta en tL -\tttr'u prrlertas unhe lfp4r io ise rspn.u i.rihiche n . i l . . , ; . -f , t r l i s i m u l l r r t . ,p O l . ; ' l n , J a f a l a n J , t ' ) u t r a l i n g o t - O E t t F G , u 8 : r l ( i c ' r L ' r i : t m r r l - a sf r . r . , ' ) . i r i i n n r o ( m u n d o q u c n 8 r ' i c b c s F t ' mor t e()n . l - u r | , ' : f t f l t t o s o f a l a r t ' t : t t r l ' : n o i ? ' s . r l G ! Itr lingtt:1 dcdft os teus nie:i: tua, a s.ct-a {t-Flc' i,.,,.i ] riirrelra.rlc!'c p f C C f O S O S ' 0 s m a l s l l t l \ -' f n t l I1 ( " \;.. irhts n'unh terraque todot dbcr l(i fermt'- 1 r' Snsalei' ra. .\in.ia .tr.' O n()n firsc, pra tf ten que s*e_t prirt'ira lt I., '1,,-t1,O. . i * * u , , * o , , i . , t x " s e s t n n r l t r i l r r l m n e n t u a i l l m n : sp : r i s a r t ' ' ! r t 1r ' l ; r ' Si-.ruixcia- l.,rtlila rIc ti sOfrirs a ltcnrcPUrl. tq.ir'r.ne;i m9l'te. d* s{u m!it't ncntr} Frl qut' r r ' . r . 1 , 'T . rlhalla porclri pl? *trt un .t, s,. rllr nrndo a ua .rrfl' c-teu esf,,rzo ch, -:rr { ' l"tlll)o:i sc're ardrcira plfv{hiCanlo llopcs cousas lnols r'(,rllu tll adr.rtt.rl.l t iol ra llnrites lGIa guiado iribrta p, desiou tl;rs. u t( u ' \l(trzu scr ltraiFC|rG t ' u h i z r ' : ' e r.ol-oteu csprito de tillt' :rL'r'lJcst'i.lo I l l ' n o m u n d o , n ( i ; . r l i z ae f c r : l. l ' , ' l : t .u n ' l i i i ' r ' ' \ l l l ( ) r l r ( ' sq u c - ; l:' il t'ttt: [-n'i t c c o m e s m o e s p r i t o , l l n : u a c t ( ' r t ' i q t l e t : ' S ' r ' t r r s .l - r l . t t t \ l I . l n ! . l ) | l ' p o U t ' r li n t c l i X C n t e \ . I n O i t O a i n f t . l i X t ' n t e SO : Utr()s loi natural dO 13u corazun pfa c)tlqucflfc conen o interi"r c rl\'ilJirl'c\ rt .t'irmin, rrrir Jc lmitares oi, ntrl\cnt( \. n,n ,l(.\ilniro.a ii'rrig,i -cr'i nlill,r qu'irraaa. pouct, intelixentes,xntilte cos bcb mris inJ:t iiio.ur"., .iu.o ruins deixen dc s(.Is, sin rcr'der t 1.sfrD.tJe. crn-.luet'ir-ivirc tlt- rclacin prcs teu n,, e in diticulratle O iJirn,.: dc nlngunha olngunha r':ti.l:.lt' sinOn ensando n rcJenci,rn d(iai"irlttr"an ""a li realizaJa en todol-o scus lillos. Como vrrs ists verblls s()n Sefteozlt-qre. st' li r:urrtn i' hottle (" lnengi estu'lO. e de me61spensamentg. Sl ft tiX:r- un f\xrco &t(tpirirs ycc-ts s.n qe nO teuCorzun cstin escrita-s.Ilais rptr-Atego J.r riJ:t ls (lsl rl.uencidal e prtr ito. como un lt'ln&n' el crs rct(x'rr) \eguro de porquc fon.l,r rlo do e colt(rto sutisfeito rego fiears ".lJiiiot,Hsi 1,,; r; iorrrart'nba voz que e hc tlir: ertou contentt de i. mt'u lillt.

Surrerixro GnnrurroDENS
FA S C C U LO V

P@IESAS de

Rosala Gastro
I
I

, ires A i r i o sA , i r i o sA
Airios, airi fios, Aires, Airios da mitt ferru Airi iios, ai ri os, aires, -4it'iitt,s, Ie'z,dimee ela. Sin ela virir non podo, Non podo vivir contenta, Qu'adoncle queira que vair, Crbeme unha sombra espesa, Crbeme unha esfesa nube, 'fal preacla de tormentas, Tal cle soicls preflada, m i rv i c l ae n v e n e n a . Qtr'zr

c- u.
.:'-t

-r.-__

Ler ' iir n e ,Ie .,' ri n l e a,i ri c , ( - - or n' un h a fo i l i a s e c a . Q ue s ec a ta m n n te p u ro A callentura que qucima.\i! Si non me ler-s proDro, - A ir ios d a m i a re rra Q uiz is -\a n o n n e c o n e z a n ' Qu'a fl'ebe que de nrin come \ ainr e c o n s u min d o l e n ta . B no m eu c o ra z o n c i o T am n t ra i d o ra s e c e i l ra . F un n' ou tro te m p o e n c a rn a d . Com ' a c o l o r d a c i re i x a , S on ox e d e s c o l o ri d a Com a os c i ri o s d a s i g re -ra s ; Cal s i unh a m e i g a c h u c h o n a O m eu s a n g u e m e b e l " ' e ra . \oume quedando ntuuhirla Com'unira rosa qu'inverna; \onme sin forzas quedando, Vounle quedando norelta Cal unha m o u ri a mo u ra . F illa de rn o u ra ra l e a .
JVVVVVV?V VV?VVVVV?t rlV? .,.a,..\.r,.a,-4,.4,.1,^,-^.-ta!.4..1.a.t-a.,.,^.a.-a,a,.\.a,.^ Vrv? t ?= -' = e i

Lcvl i i me, Ler.i i nl eai ri os Ler-i rne a doncl c nl .csfl eran L-rha nai quc por nri,.,.lr,,rn, Un pai que sin min n.alcltta, U n i rmn por qun C ar O sangue cl as rnj as \-ents. E un anroriilo a quen alma E vida lle prometL,ra. Si pronto non me ler.acles A i ! morrerei cl etri steza, S oi tn' unha terra extrana, l )oncl e extrana m' al onrean, J)oncletodo canto nriro, ' focl o me di z: ;cstranxei ra! A i mi a probe casi r-ra! A i mi a vaca bermel i a! A os que bal s nos montes, l"ombas qu'arrullis ntseiras, -\Iozo.s q u'atruxs bailando, RcciroL,re<jascastaetas,. Xascorraschs das cunchias, Xurre xurre das pandeiras, Tambor do tamborileiro,

ConttooleGuerra
por CamiloDaz. Arte e literatura,

aaaaaaaafoaataaaf aaaaaaaaaaa
P o e m a sd e v a n g u a r d a

DeCatroa Catro
p o r M a n u e lA n t o n i o .

-U

-.-i-F

galega. g,irita Caitir, Ia nc,n m'alegras .iiciode: \luieira, muiflcira! iAi quen fora par:rriflo De lev es alas l i rc i ra s ! A i c on que p ri s a \-o a ra T oli rdc t an c o n te n ta , F ar a c ant ar a a l h o ra d a Nos c allpos d a n i a te rra ! , \ g, r r a nlc s m o l ' ta n i ra , P ar t ir a c or n' u n h a rre c h a . Sin meil,,s sonibras da n,-'irc. S in m eJ o da n o i te n e g ra . . u v e n ta ra , E que c h, lr - rflo i h o v e ra . I J que \ - c iit al ' ,)u \-oaria e voarir Has t r a qu' alc a n z a s ea v e l a . P r o non s on p a x a ri o , B irei rnt-rrendo de pena, \ r en liigr ima s c o n v e rti d a , X a en s us pir i o s r,l e s te i ta . Doc es , galeg u i o s a i re s , Q uit ac loir io sd a s p e n a s ,
vvvvvvvvYv'vvtvvtv?tvt a ^ l -... l ^. .t .,., ^, 1 .^. L.t .t .,...L., 1.a... t?t?v ^ a v?v?a, a -a. L., .a.

l l ncmtadores rl ts au {l s! -\mantes das arbt,l ' c.l :l s, \l si ct das vcrcl es .' l nas. D o m i l l o d a s n o s a sv r , ' i r l r r s A l egres comraei ri os, R un l ' un de todal -as fesas. Leviinre tas !'osas alas C om' unha fol l i a seca. N on permi ti i s qu' aqui morra, A i ri os da mi a terra. Qu'ancllr penso que de morta E i de sospi rar por el a. A i nda penso, ai ri os. ai res, Qne di rnroi sque mot' tA seA , E al pol -o campo santo Onde enterrada me teri an Pass na calada noite R unxi ndo antre a fol l a seca, On nrurmuxrnclonreclrosos : \ n t r ' l s l r ra n c a s c a l i v e r a s , Incla dimpois de mortia, A i ri os da mi a terra, Eivos de berrar: Airios, A i ri os l evai m' a el a! .4. l.E l.. r.e. t.6' l.:, t.. t.e\

Amado oo'Tf"de 0 Galo :.'" Libro-homenaxe,

3ptas.

Tnlptf,eoTeatra[
por A ntn V i l l ar P onte .
T r o v l s l n s :o c a c i q u i s m o ,a c m l g r a c i n l - a e s u p o r s t i c i n s

jt
t-'D

lr

- i

C a s t e l l a n od se C a s t ! l l a
Casle II n,ri 6l Casi i/lct 7'rulade btu 6s gei:gr_t5; Ct t nrl o I' t!n , .tl n C t ti : rOs o s , ( - c t t d o ti tt, z . uc u ,;;c ,ttg r.()s . Cancio fci iba sur-indo, Candti ven, r-ia rnr)rrendo A luc ' ia c losrn e u s o l l o s . O am ant io r1 omc u p e i ro . Aquel, niai.sque neye tnanr.o, r\quel, de dozuraselreio, , \ quel por qu e n c u r-i r-i a E sn quelt vivir norr QUCrr_-r. F oi a Cas t illa p o r p a n I l x ar am agos l l e d e ro n ; l) r ' or r lleI el p o r b c l .i .l r, P e r iaspor a l i me u to . Dr onlle, en f i n , c a n tc ra m a rg o T en a r - ic lano s e u s e o ,..

'

siel lanos, ; C'astellaltos,r.'..] Tendes corazn .le ferro! ,\il No tnetl corazo1.'i'r haber r):rtcl l tu: X a non P < i " l e (Jue est cl e dol or feri do, Que est de l oi to cot' erto. IIc' rreu aqttel qtt' eu quera l i P tni n n' hai cotl sttel o. hai para tni tt, C asti l l a, S ttl < :\ nral a l ei qtte che teo. l )renri ta L)i u:, t' astel l attos, quc aborrezo, C tstcl l artos Que entes os gal egos morran Que ir a Pidirlos stlstellt('. tercl esP oi s tan mal cortzti St:cos fillos tlo cleserto(Juc si tlnarll-o Pan vos ganan D desl l o envol to en veneno. r\l ti van, rnltlPocaclios, 'l-oclos d'esperanzas cheios,

'f !
:. rt (

I ) ,
I I i
I

,l , tl'
t '

,l
I

l
l rt
a l

ir1

il

n
,t
i7

tI
II

lt r u
rt
^.r ^-

li

aaaaaaa.a.aaaaaaaaaaaaaa-aaae Xa apareceu

- 7t f - v vr i ^ . ^ . ^ r

tr v vvvY? ? vvv Y1!'YYvV?VYYYYtT a a r-a .r' ^- .'.^' ' ^.^'^ I .' 'l r r.

TII{TIAS I TENBA$ AO AN Poesias por

Xulio Sigtienaa

SEGUNDOLIBRO DE

rl
t\

s
lt: tli tl ./ t'/

{_lt6AS

FOR CASTEI-AO

5 FESETAS.

r,;l ,
a' ,1.

:K

r,\*r

 a g a r a n t ad a s u a s a d e f f s i c a e m o r a l n o d f a d e m a

A hixiene nosnenos
\,r .liario aseo dos seus neno.semplee o

tuu" -.u.t Qu'aincla c".tittn

\/al era deci r i nfern,r. Por que al foches. meu ltcn? N unca tal houberas fei t,:! Trocar campios frolicios Por tristes campos -sinrego! Trocar tan craras fontias, Ros tan murmuradeiros Por seco polt'o, que nunca Ilollan as bgoas do ceo! Mai s ai ! D e onde mi n te foches Sin tlr clo meu sentimento. Y al a vida che quitaron A l a morte che deron. Nlorreches, meu queridio, Ii para mi n n' hai consuel o, Que ond' antes te r' a, agora Xa solo unha tomba \exo. Triste comta mesmrnoite, Farto de dolor o peito,
altltlalraatt.l aaarlaatar alalatrala llllll.allalla

JabnSales de Ia Toja
nico que s suasaltas calidades meicis xunta toda rfinura e prefume d'un xabn
t

criaturas I ilfl.i :'::::':'::i: o1' i evita o perigo da esc:rf ui Pastilla r rt!r!r

I

it1....t.

de tocador.Contribuie per_

1".or..".1

la e o raqtritismo.
_ _

r f E r E E q -t -r; r - -E S t r-r l rr t r ! -r - rr Er- r rrr

i[ 9 : ) t-./r(o -

i )/

-)

JAtsw
(r

E
r

uJg

fT\,atri Gf
rr!r-aroo"r!

irrrrlrrrlrrrrrrrrr

: Unneoea e[ maundoi -r

!t?Tt-e^

t vlla! -v -v :

\ \
I I I

O "Xabnda Toxa,, ademais Oe lel" o mellor un producto galego que nos honra no mundo enteiro

Adequira

t t

Ya,,osilrzeircr
novela por Gonzalo Lpez Abente.

!,/ t/
--..P

r\

-r1%

l .l Atre sor-risascle mofa, Anr ue m im o. safi .a i ti a ' Toque al Jr.orada-cle groria, Ett. poclo de7:irche.lbn csnle, que chora. III Falas , i o m eu p c n s a m e n to r\,lrf?pasar temerosas A s s om br A s d' e s e s (.e n p o rto s Qu' pe das on d i a s md ,.a n . ! pogco a pouco marchtndo I?r x iles , t iis t e s e s o i a s , yagar as naves soberr.as Al n-unha mar traiclora. I_ut_! comg n-elas na".gun Os fillos das nosas coss Con rumbo Americ-infancla. Que a morte g.opan ffei-A-ona,-' I)esnucios pedino en ur,o Aa patria risericordia, +nque contento a gaitia tJ probe gaiteiro toca, Eu podo deciiche: tyon canta, que chora. Que E spatl a de [ s' ol t,i 11a C ando eres i ri !tar hennosa. Cal si na infania nareras, Torpe, de ti s' avergt.rnzi t: I a nai qu'uu fillo des'czr, se l]()rlra, Nai sin c:or.tztt Naicle por qne te ler-attes C h' :i l arga a rnan bondaci osa: N ai de os teus prantos en\ul a. I humi l de choras e choras. patria, G 'fa l i c i a , t i n o n t e s r'iyes no nrunclo soia. I i r prol e f ecuncl atua S ' espal l a en erral l tes hordas, i l fentras tri ste e sol i tari a, Jendicla na verdc alfrnrbra O nrar esperanzas pi des, D e D i os a esi )eranzai mpl orl s. Por eso, anque en son tle festa A l egrc a gai ti a s' oi A . Eu Podo decirche: l'on canta, que cltota.

v
, , E s p e r a .G a l i . ' i a , e s p e r a . > Canto este grito consola! Pguecho Dios, bon poeta, Mais e unha esperanza louca. Que antes de que os tempos cheguen

IV ProbeGalicial Non debes Chamarte nunca espaola, 3lrant3ft.oGAO rGro.)orraSrlro

af aaeaaraaaaaaaararaaaoaaaa
mercando Todos poden conocero noso pasado,

DEMINPRA VS
Gontos do pobo, por Ricardo Carbalfal

HistoriaSinttica de Galicia
por R . V i l l arP onte.

) ,/
I

^--.t

- --.J

16De dicha tan venturosa, Antes que Galicia suba Ca craz que o seu lombo agobia Aquel dificil camio Qu'Op dos abismostoca, Quizais cansadae sedenta Quizais que d'angustiamorra. PguecheDios, bon poeta, Esa esperanzade groria Que cloteu peito surxinclo A virxen mrtir coroa, I esta recompensasea D'amargaspenastan fondas. Pguech'este cantar triste Que as nosastristezascorlta, Que soio t... Ti entre tantos! Das nosasmgoas s'acorda. Dina volunt d'un xenio, Alma pura e xenerosat E cando a gaita galega {l nas Castillas oias, O teu coraznpregunta, Vers que che d en resposta Que a gata galega tYon csnta, que chora.

-BANCO PASTOR
(Casa Fandad& en 1??6)

l'tts.17.000.00q Capital suscrito , I 1.000.c)c)0 Id. desembolsado D F-ondode reserva

--t

I mUlt 0errtn[ Casa

('n: Sucursales |.\RCO DE V.\I-DI1()RR'\S, C'\RBALLIO' C , \ l i l ] . \ l - l . t ) . O F E R R O L ' - \ E S T R A D T \ 'L U ' (,(}, \llal-lDIl, Ilu\D()EDo, MONI"ORTE, ' A} I L ' N i . \ , \ t - I I . \ , O U R E N S E .U R . T I G U E I R i \ P PoNTEcARt\ll^\L, bRr,\, Ptlo^r Do D E U \ I E , I T I \ ' . \ D . \ T ] I A , R T T ] . \ D E O 'S A R R I A , 't'U\'. \-tlltl\. \-tGt-. \-ILL-\LBA e VIVEIRO'
htcttses qtg sc abonatt t'tt cttaflta cot'ricttle

-:: i:o mais trpico o"jii?,llHi$:?11"," prada.

c:3:a:a:o:a:o

de pesclds:

D i sponi bl e a l a vi stt. a tres llleses a seis mescs t clocemese:i .

t/ii; anuar

3 li:p/o
to/oD

Grabados enLinoleum

Pl$10[ Ielryenas: