Está en la página 1de 22

PARASITOSIS INTESTINALES

Elevada frecuencia
Aumento de la incidencia: viajes, migraciones,
guarderías, transmisión sexual, agua de consumo,
HIV/SIDA, portadores asintomáticos, polimorfismo
sintomático
Manifestaciones clínicas
Digestivas: náuseas, epigastralgias, cólicos,
diarrea, disentería, constipación
Extradigestivas: cefalea, irritabilidad, sueño intran-
quilo, fiebre o febrícula, prurito nasal o perianal,
dolor en el marco colónico, FID, HD, migraciones
larvarias cutáneas o viscerales, eosinofilia, anemia
hipocrómica o macrocítica
PARASITOSIS INTESTINALES
Diagnóstico
Examen parasitológico de materia fecal
Macroscópico, microscópico directo y previo
enrique-cimiento, Deschiens, Simic, Graham, Brunet,
técnicas de flotación, conteo de huevos, Enterotest o
hilo de nylon, sondeo duodenal, fibrocolonoscopia
Diagnóstico inmunológico
Anticuerpos o antígenos parasitarios, IF, FC, HA
Imágenes
Rx de colon, ecografías, TC
Biopsias
Histología, extendidos, punción aspirativa
CLASIFICACIÓN DE LAS PARASITOSIS INTESTINALES
PROTOZOARIOS
Rizópodos Flagelados
Entamoeba histolytica Giardia lamblia
Entamoeba coli Chilomastix mesnili
Endolimax nana Trichomonas hominis
Iodamoeba bütschlii Enteromonas hominis
Dientamoeba fragilis Retortamonas intestinalis
Blastocystis Microspora
Blastocystis hominis Enterocytozoon bieneusi
Coccidios Encephalitozoon cuniculi
Isospora belli Encephalitozoon hellem
Cryptosporidium parvum Septata intestinalis
Cyclospora cayetanensis Pleistophora
Ciliados
Balantidium coli
Entamoeba histolytica
Ciclo vital. Trofozoito - quiste

Localización. Intestinal, extraintestinal

Manifestaciones clínicas. Disentería. Colitis no disentérica.


Ameboma. Abscesos en hígado, pulmón y cerebro. Úlceras
en piel y mucosas
Diagnóstico. Examen de materia fecal, serología,
endoscopia, histopatología, imágenes
Tratamiento. Yodoquinol. Furoato de diloxanida 500 mg
cada 8 horas (10 días). Metronidazol 500 mg cada 6 – 8 – 12
horas (10 días)
Dientamoeba fragilis
Ciclo vital. Trofozoíto ¿quiste?

Localización. Vive en la luz del colon y en las criptas


glandulares

Manifestaciones clínicas. Hipersecreción mucosa y


aceleración del tránsito intestinal

Diagnóstico. Examen de materia fecal. Histopatología

Tratamiento. Metronidazol 15 mg/kg/día (10 días)


Yodoquinol
Blastocystis hominis
Morfología. Mide 5 a 15 µm, ovalado o redondeado, gran
vacuola central con núcleos periféricos

Localización. Luz del colon ¿patología intestinal?

Manifestaciones clínicas. Portadores asintomáticos,


diarrea, diarrea en HIV/SIDA, a veces síntomas generales

Diagnóstico. Examen de materia fecal

Tratamiento. Metronidazol 15 mg/kg/día (10 días)


Yodoquinol
Isospora belli
Ciclo vital. Ooquiste – esporoquiste con 4 esporozoítos – célula
intestinal – ruptura celular – merozoítos – gametocitos - ooquistes

Localización. Células intestinales

Manifestaciones clínicas. En sujetos normales diarrea


autolimitada y eosinofilia. A veces diarrea crónica, esteatorrea,
anorexia y pérdida de peso. En enfermos de SIDA, diarrea grave

Diagnóstico. Examen de materia fecal. Histopatología

Tratamiento. Cotrimoxazol un comprimido fuerte cada 6 horas


(10 días), luego cada 12 horas (3 semanas)
Cryptosporidium parvum
Ciclo vital. Se completa en el hospedero hombre o animal
con iguales características que Isospora belli

Localización. Células intestinales

Manifestaciones clínicas. En sujetos normales diarrea


autolimitada, diarrea grave en enfermos de SIDA

Diagnóstico. Examen de materia fecal. Histopatología

Tratamiento. Espiramicina 500 mg cada 4 horas. No tiene


tratamiento eficaz
Cyclospora cayetanensis
Ciclo vital. Iguales características que los anteriores
coccidios

Manifestaciones clínicas. Diarrea grave en enfermos de


SIDA

Diagnóstico. Examen de materia fecal

Tratamiento. Cotrimoxazol un comprimido fuerte cada


6 horas
Balantidium coli
Ciclo vital. Trofozoíto - quiste

Localización. Células intestinales, luz del colon

Manifestaciones clínicas. Diarrea grave, síndrome disentérico,


megacolon tóxico, úlceras intestinales, perforación de colon

Diagnóstico. Examen de materia fecal


Endoscopia, Histopatología

Tratamiento. Metronidazol 500 mg cada 6-8-12 horas (10 días)


Alternativas: Tetraciclina o Paromomicina
Giardia lamblia
Ciclo vital. Trofozoíto - quiste

Localización. Adherido a células intestinales

Manifestaciones clínicas. Portación asintomática,


diarrea, esteatorrea, dolor abdominal, cólicos, síndrome
ulceroso, cefalea, nerviosidad

Diagnóstico. Examen de materia fecal

Tratamiento. Quinacrina 100 mg cada 8 h (5 días)


Furazolidona 5 mg/kg/día (8 días)
Metronidazol 15 mg/kg/día (10 días)
CLASIFICACIÓN DE LAS PARASITOSIS INTESTINALES

HELMINTOS

Nematodos Cestodos

Ascaris lumbricoides Taenia saginata


Enterobius vermicularis Taenia solium
Ancylostoma duodenale Diphyllobothrium latum
Necator americanus Hymenolepis nana
Strongyloides stercoralis
Trematodos
Trichuris trichiura
Fasciola hepatica
Ascaris lumbricoides
Ciclo vital. Huevo en la materia fecal humana-suelo-
huevo embrionado-ingestión-intestino-vena porta-
hígado-venas suprahepáticas-corazón derecho-
pulmón-tráquea-deglución-intestino-gusanos adultos

Localización. Intestino. Apéndice. Vía biliar. Erráticas

Diagnóstico. Examen de materia fecal (huevos o adultos),


imágenes, eosinofilia

Tratamiento. Mebendazol 100 mg cada 12 h (3 días).


Albendazol 400 mg en dosis única. Pamoato de pirantel
10 mg/kg en dosis única. Ivermectina 0,2 mg/kg en dosis
única
Enterobius vermicularis

Ciclo vital. Huevos embrionados-ingestión-gusanos adultos

Localización. Colon. Apéndice

Diagnóstico. Hisopado perianal (huevos). Hembras en


zona perianal

Tratamiento. Mebendazol 100 mg en dosis única. Repetir a


los 15 días. Tratar a los convivientes
Necator americanus-Ancylostoma duodenale

Ciclo vital. Huevo-suelo-huevo embrionado-larva


filariforme infestante-piel-sangre-corazón derecho-pulmón-
tráquea-deglución-intestino-gusanos adultos

Localización. Mucosa intestinal

Diagnóstico. Huevos en materia fecal, anemia hipocrómica,


eosinofilia, hipoalbuminemia

Tratamiento. Mebendazol 100 mg cada 12 h (3 días)


Pamoato de pirantel 10-20 mg/kg, hasta 1 g cada 24 h (3 días)
Albendazol 400 mg cada 24 h (3 días)
Strongyloides stercoralis
Ciclo vital. Larva rhabditoide en materia fecal humana,
perros, gatos o monos-suelo-larva filariforme infestante
(o gusanos de vida libre)-piel-sangre-corazón derecho-
pulmón-tráquea-deglución-intestino-gusanos adultos
Localización. Mucosa y submucosa del intestino delgado.
Autoinfestación. Hiperinfestación. Estrongiloidosis
diseminada

Diagnóstico. Examen de materia fecal, anemia hipocrómica,


eosinofilia, larvas en esputo, LCR, otros humores o tejidos

Tratamiento. Tiabendazol 25-50 mg/kg/día, hasta 3 g cada


24 h (5 a 15 días). Ivermectina 0,1-0,2 mg/kg en dosis única
Trichuris trichiura

Ciclo vital. Huevos - suelo - huevo embrionado


-ingestión - gusanos adultos

Localización. Colon. Recto

Diagnóstico. Huevos en materia fecal, eosinofilia, anemia


hipocrómica, disentería, prolapso de la mucosa rectal

Tratamiento. Mebendazol 100 mg cada 12 h (3 días).


Albendazol 400 mg en dosis única. Ivermectina 0,1-0,2
mg/kg en dosis única
Taenia saginata

Ciclo vital. Huevos en materia fecal humana-suelo-ganado


bovino-Cisticercus bovis en los músculos de la vaca-ingestión
de carne cruda-desinvagina el escólex-tenia

Localización. Intestino humano. Hospedero definitivo el


hombre
Diagnóstico. Examen de materia fecal (huevos o proglótides).
Proglótides que trasponen el orificio anal por sus propios
movimientos

Tratamiento. Praziquantel 10-25 mg/kg en dosis única


Alternativas: Niclosamida 1-2 g en dosis única o Albendazol
400 mg cada 24 h (3 días) o Mebendazol 500 mg cada 12 h
(3 días). Recuperar el escólex
Taenia solium
Ciclo vital. Huevos en materia fecal humana-suelo-ganado
porcino-Cisticercus cellulosae en los músculos del cerdo-
ingestión de carne cruda o embutidos-desinvagina en escó-
lex-tenia
Localización. Intestino humano. Hospedero definitivo el hombre
Diagnóstico. Huevos en materia fecal humana
Tratamiento. Praziquantel 10-25 mg/kg en dosis única, dos
horas después administrar un purgante. Metoclopramida o
similares desde el día anterior. Recuperar el escólex
La cisticercosis humana se adquiere por ingerir huevos de
Taenia solium
El hombre se convierte en hospedero intermediario accidental
Diphyllobothrium latum

Ciclo vital. Huevos en materia fecal humana y de otros


mamíferos-agua-embrión ciliado-crustáceos-larva procer-
coide-ingeridos por salmón y trucha-larva plerocercoide-
hombre, gato y otros mamíferos-gusano adulto

Localización. Intestino

Diagnóstico. Huevos en materia fecal. Anemia macrocítica


por déficit de vitamina B12

Tratamiento. Praziquantel 25 mg/kg en dosis única


Hymenolepis nana

Ciclo vital. Huevos en materia fecal humana y de ratas y


ratones-ingestión de alimentos contaminados o gorgojos
(infección exógena)-intestino delgado-embrión
hexacanto-larva cisticercoide (infección endógena)
Localización. Intestino

Diagnóstico. Huevos en materia fecal, eosinofilia, dolor


abdominal

Tratamiento. Niclosamida o Praziquantel


Alternativas: Paromomicina o Albendazol
Fasciola hepatica

Ciclo vital. Huevos en materia fecal humana o de animales


hervíboros-si llegan al agua se embrionan-miracidios-
caracol-cercarias-plantas acuáticas-metacercarias-intestino-
distomas jóvenes-peritoneo-hígado-distoma adulto-huevos

Localización. Conductos biliares. Erráticas

Diagnóstico. Huevos en materia fecal o líquido duodenal,


leucocitosis, eosinofilia, hepatograma alterado, serología
(ELISA)

Tratamiento. Triclabendazol 10 mg/kg en dosis única

También podría gustarte