A ARTE ROMÁNICA

 É considerado o primeiro estilo artístico internacional

da Idade Media.

 Coincidiu no tempo co sistema feudal: séculos XI-XII.

 Estilo baseado en principios herdados da arte

romana.

 Común a toda a Cristiandade: arte vencellada á

Igrexa católica.

 Obradoiros de artistas que traballan de forma

itinerante e de forma anónima.

Características Xerais
A ARQUITECTURA
  Edificios de pouca altura rematados cunha
 A maior parte dos edificios son de bóveda de canon.
carácter relixioso: igrexas, catedrais e
mosteiros.
 Emprego do arco de medio punto.

 O material empregado  Edificios de varias naves, sendo a nave

fundamentalmente é a pedra e tamén a central a principal.
madeira.
 Algunhas igrexas están concebidas cun
 Emprego da pranta de cruz latina que deambulatorio.
remata nunha ábsida semicircular.

 Predominio do muro sobre os vanos.

Características
 Pilastra: piar
achegado a un
muro. A súa
función pode ser
estructural ou
decorativa

 Semicolumna:
columna adosada
a un muro da que
sobresae polo
menos a metade
do seu grosor.

Definicións
Identifica
Arco apuntado Arco de medio punto
Identifica
Bóveda de aresta Bóveda de cruzaría
Catedral de Notre Dame (París)
Arcobotantes
(detalle da cabeceira da catedral de Notre Dame de París)
Plantas de los elementos
sustentantes
 1. Piar 4. Columna
2. Piar con pilastras adosadas 7. Piar con semicolumnas
adosadas

Plantas de los elementos

sustentantes
Elementos sustentantes
Elementos sustentantes
Elementos sustentantes
Elementos dunha portada
 Tímpano: superficie entre o lintel e o arco dunha
porta ou fiestra que normalmente acolle a
decoración.

 Arquivolta: conxunto de molduras que decoran a

parte fronal dun arco, poden acoller decoración
(pequenas figuras, motivos de axedrezado…).

 Parteluz:columna delgada que divide en dúas

partes o oco dunha porta ou fiestra

 Xamba: pezas verticais dispostas nos dous

lados das portas ou fiestras e que sosteñen o
lintel.

Elementos da portada románica

Sinala os elementos arquitectónicos dunha portada
Os Mosterios
A vida monacal xurde na
Idade Media coas
primeiras
comunidades
relixiosas.

A fundación máis
importante foi a Orde
Benedictina por San
Bieito baixo o lema “ORA
ET LABORA”

Acadaron unha gran

importancia na
sociedade feudal
converténdose en
auténticos señoríos.
 O camiño actuou como vía de comunicación entre a Península e Europa
e entre os distintos territorios peninsulares.

 Ao longo dese camiño levantáronse catro edificios que se converteron

en focos difusores do románico por toda Península: Jaca, San Martín de
Frómista, San Isidoro de León e a catedral de Compostela.

 Nestas edificacións vese a influencia e consolidación dun modelo

constructivo similar que evidencia o traballo de obradoiros itinerantes.

A arquitectura do Camiño de Santiago

 É a primeira igrexa construída no camiño francés. Ano 1056

 O seu estilo arquitectónico irase consolidando posteriormente.

Catedral de Jaca
 Construída no século XI na poboación de Frómista (Palencia)
 Esta poboación pertence a unha das etapas do camiño de
Santiago.
 Formaba parte dun mosteiro benedictino, hoxe desaparecido.
 Presenta unha simetría case perfecta, sobriedade e pureza nas
súas lineas.

San Martín de Frómista

 Edificada entre os anos 1063-1100
 Pranta de tres naves e ábsidas semicirculares.
 Fachada sencilla na que destacan os contrafortes e a portada.

San Isidoro de León

 Construída no século XII
 Pranta de cruz latina con tres naves e ábsidas semicirculares.
 Pedra caliza branca.
 Destaca o gran rosetón da fachada: gran ventanal circular na
fachada principal.

Colexiata de Toro, Zamora

 Comezouse a construír no ano 1075 (inscripción unha columna
do deambulatorio) baixo o mandato do Arzobispo Diego Peláez.

 Levantouse sobre a igrexa prerrománica existente para dar

cabida o gran número de peregrinos que chegaban a Compostela.

 A obra románica levouse a cabo durante cen anos.

 O Códice Calixtino e o libro de obras conteñen información

sobre a construción da mesma.

 Comezouse pola cabeceira e cara o ano 1088 realizouse o

cierre da catedral co Pórtico da Gloria do mestre Mateo.

 É un edificio harmónico, pensado para combinar o movemento

de grandes masas de fieis co desenvolvemento paralelo do
culto relixioso.

Catedral de Santiago de Compostela

Pranta da Catedral de Santiago
Alzado románico da Catedral de Compostela
Grabado da fachada principal no século XII
Interior da Catedral de Santiago
Aspecto da catedral no século XII
A escultura románica
 Está ao servizo da Igrexa para transmitir aos fieis a mensaxe de
salvación e a necesidade de arrepentimento para acadar a vida
eterna.

 Finalidade didáctica: “ Biblias en pedra”.

 Os temas máis habituais eran os apocalípticos: o Xuízo Final, os

castigos, a salvación, o peso das almas…

 Aparecían ademáis outros temas relacionados coas Sagradas

escrituras: a Crucifixión, o bautismo de Cristo, a Epifanía (Adoración
Reis Magos)…

 A mensaxe mostrábase nos sitios maís visibles: tímpanos das

portadas, os capiteis das columnas da nave central…

 Debido ao seu carácter instructivo, a escultura adoptou unha serie de

características fácilmente interpretables para as persoas daquel
tempo.

Características
 A figura principal adquiría un tamaño adecuado a súa importancia e
situábase no medio da composición. Ao redor organizábase o resto da
escea: xerarquización

 Pantocrátor: Cristo resucitado aparecía triunfante sentado no seu

trono, coa mano dereita bendecindo e a esquerda sobre os Evanxeos.

 Tetramorfos: representación simbólica dos catro evanxelistas nas

figuras dun home (san Mateo), unha águia (san Xoan), un león (san
Marcos) e un boi (san Lucas)

 Os símbolos do ben e o mal a través dos xestos da cara, o corpo a

vestimenta…

 Concepción antinaturalista das figuras e da realidade.

 Adaptación ao marco arquitectónico.

Características
Pantocrátor rodeado do Tetramorfos
Xuízo Final da catedral de Autun, Francia
Pórtico da Gloria, Santiago de Compostela
Adaptación a
marco qrquitctónico
Pórtico da Gloria, Santiago de Compostela
  É a culminación da obra románica. 1168-1188

 Construido polo Mestre Mateo (inscripción no lintel)

 Elaborou un programa escultórico que fala de Cristo como salvador

do xénero humano.

 Distribúe o tema nas tres arquerías:

◦ Esquerda: Antigo Testamento

◦ Centro: Cristo como redentor do pobo xudío
◦ Dereita: Novo Testamento

 Cristo aparece como un Cristo resucitado, ensinando as feridas da

pasión, o sufrimento humano= Cristo-Home

 Todas as figuras aparecen tratadas cunha gran perfección técnica.

 Elementos da natureza abundantes e moi ben tallados.

Pórtico da Gloria, Santiago de Compostela

Características
Esquema compositivo do Pórtico da Gloria
Detalles do pórtico
  Virxen como trono de Deus.

 Falta de inexpresividade nos

rostros.

 Neno Xesús sen rasgos

infantiles.

 Sen contacto visual nin

maternal entre as figuras.

 Tratamento antinaturalista
das figuras.

 Pintadas con fortes cores.

Outras manifestacións escultóricas

  Representación de Cristo
crucificado.

 Aparece un Cristo vivo.

 Non aparecen as feridas

da pasión.

 Sen expresión de
sufrimento.

 Catro clavos.

 Falta de naturalidade.

 Policromía.

Outras manifestacións escultóricas

A Pintura románica
 Servía para cubrir muros, ábsidas e cúpulas.

 Ilustraban os códices con miniaturas.

 Temas relixiosos.

 Rasgos estilísticos:

◦ Debuxo de liñas grosas: traza de cor negra contorneando as siluetas.

◦ Cor pura, sen mezclas e intensas.

◦ Figuras con forma esquemática e posturas ríxidas

◦ Carencia de profundidade, son figuras planas.

◦ Composición xustaposta: figuras frontais, sen planos secundarios.

◦ Preparación do muro previa á pintura, con cal.

◦ Exemplos máis destacados:

 San Clemente de Tahull

 San Isidoro de León

Características
Ábsida de San Clemente de Tahull
Panteón Real de San Isidoro de León
Patoncrátor cos catro símbolos dos evanxelistas (tetramorfos)
Panteón Real de San Isidoro de León