CPM ve PERT

ANALZ
 CPM ve PERT ANALZ

CPM (Critical Path Method Kritik Yol Yntemi) ve PERT

(Program Evalution and Review Technique Program
Deerlendirme ve Gzden Geirme Teknii) projelerin
planlanmas, izelgelenmesi ve kontrolne yardmc olmak
zere tasarlanm ebeke esasl modellerdir.

CPM ve PERTin amac, her birinde zaman ve kaynak

harcanan birbirleriyle ilikili izelgeleme faaliyetlerine
analitik anlamlar kazandrmaktr.
 CPM ve PERT ANALZ
ebeke Zaman izelgesi

Proje ebeke
Faaliyetleri Hesaplamas

1. Adm : Projenin faaliyetleri, faaliyetlerin ncelik ilikileri ve zaman gereksinmeleri

tanmlanr.

2. Adm : Projeler faaliyetler arasnda ncelik ilikilerini gsteren bir ebekeye dntrlr.

3. Adm : Projenin zaman izelgesinin gelitirilmesini salayacak belirli ebeke hesaplar

aratrlr.

4. Adm : Kritik yol ve projenin tamamlanma sresi belirlendikten sonra istenilen kriterlere
gre projenin zaman izelgesi oluturularak proje yrtlr.
 CPM ve PERT ANALZ

Birbirinden bamsz olarak gelitirilmi iki yntem olan CPM

ve PERTte, CPM faaliyet srelerini deterministik (nceden
belirlenmi ve kesin) olarak kabul ederken, PERT bu srelerin
olaslkl olduunu kabul etmektedir.
 EBEKE GSTERM

Projenin her faaliyeti projedeki gelimenin ynn iaret eden

ynl balant (ok) ile gsterilir. ebekenin dmleri (olaylar)
projenin farkl faaliyetleri arasnda ncelik ilikisi kurar.

ebekedeki her faaliyet yalnzca bir okla gsterilir.

Her faaliyet iki ayr dmle (balang ve biti) tanmlanmaldr.

 EBEKE GSTERM

rnein aadaki ekil E faaliyeti balamadan nce D

faaliyetinin bitirilmi olmas gerektiini gstermektedir.

D E

Kukla (Dummy) Faaliyet : Herhangi bir faaliyetin veya

olayn aklanmas iin bazen kukla faaliyetler yaratlr.
Bunlar sre gerektirmeyen faaliyetlerdir.
 EBEKE GSTERM

K
M
1 2 L 3

rnein yukardaki ekil CPM kurallarna uymaz. nk her

faaliyet iki olay dairesiyle zel olarak balanmaldr. Yani ayn iki
olay dairesi ayr iki faaliyeti balayamaz. M faaliyetinin
balamas iin hem K hem de L faaliyetlerinin bitmesi gerektiini
ifade etmek iin sresi sfr olan kukla bir faaliyet oluturulur.
 EBEKE GSTERM
YANLI GSTERM

K
M
1 2 L 3

DORU GSTERM

K M
1 2 4

L 0
Kukla
3
 EBEKE GSTERM
rnek: Bir evin yapmndaki ilk 5 ilem aada verilmitir. ebeke diyagramn iziniz.

lem Tanm
12 Arsann temizlenmesi
23 Projenin arsaya uygulanmas
34 Zemin kata kadar i stunlarn yapm
35 Zemin kata kadar d duvarn rlmesi
56 Zeminin yapm

Zemin kata kadar d duvar rlmeden ve i stunlarn yapm bitmeden zeminin

yapmna geilemez. Yani 3 4 ve 3 5 faaliyetleri tamamlanmadan 5 6 faaliyeti
balayamaz.

1 2 3
Kukla

5 6
 CPM (Critical Path Method = Kritik Yol Yntemi)

CPM, kritik yolun bulunmas iin kullanlan bir yntemdir.

Programn balangcndan sonuna kadar giden ayr yollar
bulunabilir. Bu yollar iinde en uzun olana kritik yol denir ki
bu yolun zerinde oluacak herhangi bir gecikme tm projenin
tamamlanmasn geciktirir.

Balang ve biti zamanlar arasnda geveklik (boluk)

olmayan faaliyete kritik faaliyet ad verilir. Projeyi
gecikmesiz bitirebilmek iin her kritik faaliyet zamannda
balayp bitmek zorundadr.
 CPM

Olay, gerekli hesaplamalar yapabilmek iin, baz

faaliyetlerin bitip bakalarnn balad andaki bir nokta
olarak tanmlanr. ebekede bir olay, bir dme karlk
gelir.

te = olayn en erken gerekleme zaman

ts = olayn en ge gerekleme zaman
D = faaliyetin sresi
 CPM

Kritik yol hesaplamalar, biri ileriye dieri geriye doru olmak

zere iki ynldr. leriye doru hesaplama, olaylarn en erken
gerekleme zamanlarn, geriye doru hesaplama ise en ge
gerekleme zamanlarn belirler.

leriye doru hesaplama: Burada hesaplama birinci dmde

balar ve n. dme kadar yinelenerek ilerler. Balang olarak
projenin sfr zamannda baladn gstermek iin te = 0 alnr.
Daha sonra, takip eden dmlere ulamak iin maksimum sreler
dikkate alnr.
 CPM

Geriye doru hesaplama: leriye doru hesaplama

tamamlandktan sonra, n. dmde geriye doru hesaplama
balar, n. dmde en erken ve en ge gerekleme zamannn
ayn olduunu gsterecek ekilde te = ts olarak belirlenir ve 1.
dme geri dnlrken minimum sreler dikkate alnr. Geriye
doru hesaplama, 1. dmdeki ts hesaplandnda tamamlanr.
 CPM
rnek: Bir yaymc, bir ders kitabnn baslmas iin bir yazarla anlamtr. Kitabn
baslmasyla ilgili basitletirilmi faaliyetler aada verilmitir. ebeke diyagramn
oluturunuz. Kritik yolu ve projenin tamamlanma sresini bulunuz.

Faaliyet Sre
(Gn)
12 Editrn kitap taslanda dzeltme yapmas 3
13 Dizgicinin rnek sayfalar hazrlamas 2
15 Kitaptaki ekillerin hazrlanmas 3
18 Kapak tasarm 4
34 Yazarn dzeltilmi tasla ve rnek sayfay onaylamas 2
46 Kitabn dizilmesi 2
67 Yazarn dizilmi sayfalar kontrol etmesi 2
57 Yazarn ekilleri kontrol etmesi 1
78 Bask kalplarnn hazrlanmas 2
89 Dizgicinin rnek sayfalar hazrlamas 4

Not: 3 4 faaliyetinin balayabilmesi iin 1 2 ve 1 3 faaliyetlerinin tamamlanmas

gerekmektedir.
 CPM

t e= 3 t e= 3 t e= 5 t e= 7
ts= 3 ts= 3 ts= 5 ts= 7
0 2 2
2 3 4 6
t e= 9
t e= 3 ts= 9
ts= 8 1
5 7 te= 11 te= 15
2 ts= 11 ts= 15
4 4
1 8 9

t e= 0
ts= 0
Projenin tamamlanma sresi: 15 gn
Kritik Yol: 1 2 3 4 6 7 8 9
 CPM

rnek:
t e= 3
t e= 7
Sreler ts= 3
lemler (Gn)
ts= 7
12
2
2 3 5
13 3
24 2
6
34 3 1 6 7

1
35 2 te= 14
45 1 t e= 0 2 ts= 14 te= 20
46 3
ts = 0 2 2 4 ts= 20
47 2
56 7
57 5
t e= 2 t e= 6
67 6 ts= 4 ts= 6

Kritik Yol: 1 3 4 5 6 7
 PROJE PLANLAMASINDA ZAMAN MALYET LKS

Bir projenin normal bitirilme sresinden daha ksa zamanda bitirilebilmesi iin
ncelikle kritik faaliyetlerin tamamlanma srelerinin ksaltlmas gerekir. Bu bir
bakma projenin hzlandrlmasdr. Projede yer alan faaliyetleri hzlandrmak
iin ek igc, makine ve tehizat kullanmak yani ek maliyetlere katlanmak
gerekmektedir.
ebekede her bir faaliyet iin iki sre ve iki maliyet vardr. Bunlar normal ve
skk sreler ve normal ve skk maliyetlerdir.

Normal sre faaliyetin bitirilmesi beklenen sredir ve normal maliyet de

faaliyetin normal srede bitirilmesi ile ilgili olan maliyettir.

Skk sre ise faaliyetin en son ksaltlabilecei sredir ve skk maliyet de

projenin tamamlanma sresini drmek iin hzlandrma temelinde yaplan iler
iin gerekli olan maliyettir.
 PROJE PLANLAMASINDA ZAMAN MALYET LKS

rnek: Projenin 26 haftada bitirilme maliyetini bulunuz. Yeni ebekeleri izip kritik
yolu belirleyiniz.
Hafta Olarak Zaman Maliyet TL.
Normal Skk Normal Skk Hzlandrmann
lem
Sre Sre Maliyet Maliyet Haftalk Maliyeti
12 6 2 4.000 12.000 2.000
13 8 3 3.000 6.000 600
24 7 4 2.800 4.000 400
34 12 8 9.000 11.000 500
35 7 3 1.800 5.000 800
46 3 1 10.000 13.000 1.500
56 5 2 4.900 7.000 700
57 11 5 6.600 12.000 900
67 10 6 4.000 8.400 1.100
TOPLAM 46.100 78.400
 PROJE PLANLAMASINDA ZAMAN MALYET LKS

t e= 6 te= 20
ts= 13 ts= 20
7
2 4
te= 23
ts= 23
6
1

t e= 0 7 11
ts= 0 3 5 7

te= 8 te= 15 te= 33

ts= 8 ts= 18 ts= 33

Kritik Yol: 1 3 4 6 7
 PROJE PLANLAMASINDA ZAMAN MALYET LKS

Proje normal sresinde tamamlandnda 33 hafta srecek ve 46.100 pbne

mal olacaktr. Kritik yol zerindeki faaliyetler sktrlarak projenin
tamamlanma sresi ksaltlabilir. ncelikle kritik yol zerindeki faaliyetlerin
haftalk hzlandrma maliyetleri kontrol edilecektir.

Kritik Yol: 1 3 4 6 7

600 500 1.500 1.100

En az maliyetli olan 3 4 faaliyeti ksaltlr. Normal sresi 12 haftadr en

ok 8 haftaya kadar sktrlabilir. Dolaysyla faaliyet 4 hafta
sktrlacaktr. Haftalk hzlandrma maliyeti 500 pb olduundan 500 x 4 =
2.000 pb ek maliyete neden olacaktr. Dolaysyla bir sonraki ebekenin
maliyeti 46.100 + 2.000 = 48.100 pb olacaktr.
 PROJE PLANLAMASINDA ZAMAN MALYET LKS

t e= 6 te= 16
ts= 10 ts= 17
7
2 4
te= 20
ts= 20
6
1

t e= 0 7 11
ts= 0 3 5 7

te= 8 te= 15 te= 30

ts= 8 ts= 15 ts= 30

Kritik Yol: 1 3 5 6 7
 PROJE PLANLAMASINDA ZAMAN MALYET LKS

Kritik Yol: 1 3 5 6 7

600 800 700 1.100

En az maliyetli olan 1 3 faaliyeti ksaltlr. Normal sresi 8 haftadr en ok

3 haftaya kadar sktrlabilir. Dolaysyla faaliyet 5 hafta sktrlacaktr.
Haftalk hzlandrma maliyeti 600 pb olduundan 600 x 5 = 3.000 pb ek
maliyete neden olacaktr. Dolaysyla bir sonraki ebekenin maliyeti 48.100
+ 3.000 = 51.100 pb olacaktr.
 PROJE PLANLAMASINDA ZAMAN MALYET LKS

t e= 6 te= 13
ts= 6 ts= 13
7
2 4
te= 16
ts= 16
6
1

t e= 0 7 11
ts= 0 3 5 7

te= 3 te= 10 te= 26

ts= 4 ts= 11 ts= 26

Kritik Yol: 1 2 4 6 7
 PERT
Uygulamada faaliyetlerin srelerini kesin olarak bilmek zordur. Eer
faaliyetlerin sreleri kesin olarak bilinmezse olaslkl sreler sz konusu
olabilir. te byle durumlarda PERT analizi kullanlr.

Her faaliyet iin ayr sre belirlenir. Bu sreler:

1. En iyimser sre (a): Her ey istenildii gibi gittiinde faaliyetin en
abuk tamamlanaca sredir. Bu sreye sahip faaliyet %99 adan daha
ksa zamanda bitirilemez.

2. En ktmser sre (b): En kt durumlarda faaliyetin bitirilme

sresidir.Bir faaliyet %99 bden daha uzun srmez.

3. En yksek olaslkl sre (m): Bu sre gemi deneyimlere gre

beklenen durumlar altnda faaliyetin bitirilme sresidir.
 PERT
_
x (ortalama) ebekede bir faaliyetin gereklemesi iin ngrlm sre veya
zamandr.
_ Buna beklenen sre ad da verilebilir. Her faaliyetin beklenen sresi
(x) ve varyans (s2 ) aadaki formllerle belirlenir:

a 4m b
Ortalama = x
6
2
b a
Varyans = s 2
6

Eer varyans deeri byk olursa, belirsizlik deeri byk olur; yani faaliyetin o
srede tamamlanmas belirsizlik gsterir. Eer varyans deeri kk ise, ngrlen
iyimser ve ktmser sreler birbirine yakndr.
 PERT
PERT analizinde her faaliyetin ortalama beklenen sresi ( x ) belirlenerek projede
kritik yol saptanabilir. Projenin balangcndan bitimine kadar giden birka yol
olabilir. Bu yollar iinde en yksek ortalama beklenen sre toplamn (M) veren yol
kritik yoldur. Projenin toplam beklenen sresi ve varyans aadaki formller
yardmyla belirlenir:

_ _ _ _
M = x 1 + x 2+ x3 + ....... + x n

2 2 2 2 2
= s + s + s + ....... + s n
1 2 3

En son olay iin bulunacak ( x ) toplam beklenen sre projenin tamamlanmas iin gereken
toplam beklenen sreyi gsterir.
 PERT

rnek: Drt olay ve be faaliyetli bir proje iin PERT analizinin tahmin sreleri
aada verilmitir. Projenin ortalama beklenen sresini ve varyansn bulunuz.

Faaliyetler a m b
12 3 4 6
13 3 6 8
23 1 3 5
24 6 8 10
34 3 7 9
 PERT

Faaliyetlerin beklenen sreleri ve varyanslar:

2
a 4m b b a
x 2
Faaliyetler 6 6

12 4,17 0,250
13 5,83 0,694
23 3,00 0,444
24 8,00 0,444
34 6,67 1,000
Projenin ebeke diyagram:
te = 4,17
ts = 4,17

2 _
_ x = 8,00
x = 4,17

_ te = 13,84
x = 3,00
te = 0 1 4 ts = 13,84
ts = 0
_
_ x = 6,67
x = 5,83
3

te = 7,17
ts = 7,17

Kritik yol: 1 2 3 4
 PERT

Projenin toplam beklenen sresi:

M = 4,17 + 3,0 + 6,67 = 13,84 gn

Varyans:
2
= 0,250 + 0,444 + 1,000 = 1,69

2 = 1,69 = 1,30