PATOFIZIOLOGIJA RESPIRACIJE

Hana Mahmutefendi
hana.mahmutefendic@uniri.hr
FUNKCIJE RESPIRATORNOG SUSTAVA
1. Pluna ventilacija
2. Difuzija O2 i CO2 izmeu alveola i tkiva
3. Prijenos O2 i CO2 krvlju i tjelesnim tekuinama
4. Regulacija respiracije
POREMEAJI DISANJA
1. Poremeaji ventilacije alveola

2. Poremeaji difuzije plinova

3. Poremeaji prometa tekuine i krvotoka

4. Poremeaji ritma disanja

5. Poremeaji metabolikih funkcija plua

POREMEAJI VENTILACIJE ALVEOLA

I. Hipoventilacija
II. Hiperventilacija
III. Opstrukcijski poremeaji ventilacije
IV. Restrikcijski poremeaji ventilacije
V. Poremeaji ventilacijsko-perfuzijskog
odnosa
Udisaj i izdisaj

Pasivan Aktivan
Respiracijski tlakovi

Pleuralni tlak tlak u uskom

prostoru izmeu plune pleure
i pleure prsne stijenke.
Iznosi od -0,5 (- 0,75) kPa.

Alveolarni tlak tlak unutar

plunih alveola (-0.1 (+0.1
kPa)).
Transpulmonalni tlak =
Pleuralni tlak Alveolarni
tlak
Pluna popustljivost (1)

Omjer promjena plunog volumena i transpulmonalnog

tlaka.

Volumen
V
Palv
P
Vo

Pvani Transmuralni
tlak

V
Popustljivost (C) = P
Pluna popustljivost (2)

Ovisnost promjene
plunog volumena o
pleuralnom tlaku se
razlikuje tijekom
udisaja i izdisaja
(HISTEREZA).
Plua su manje
popustljiva na
poetku promjene
volumena.
Faktori koji odreuju plunu popustljivost

Tkivne elastine sile

Elastina vlakna
Kolagenska vlakna
elastina i kolagenska vlakna se geometrijski rasporeuju

Povrinska napetost tekuine koja oblae

alveole
Pluna popustljivost utjee na plunu ventilaciju
Kod poviene plune popustljivosti
za stvaranje veeg negativnog
tlaka u plunim odjeljcima
BRONH (bronhi, alveole) potrebni su
negativniji intrapleuralni tlakovi.

Normalna popustljivost Poveana popustljivost

Jaina intrapleuralnog tlaka

Povrinska napetost
Na dodirnoj povrini plina i tekuine razvija se
povrinska napetost.
Povrinska napetost osobina je tekuine.

LaPlaceov zakon: P unutra =

2 x Povrinska napetost (T)
Radijus (r)

T
P1 P1 r1 P2 r2
r1
T
2 2
Ako r 1 > r 2 P 2 > P1
T
P2
r2 Mali mjehur e kolabirati i isprazniti se u vei
Pluni minutni volumeni
Respiracijski minutni volumen ukupna koliina novog zraka koja
svake minute ulazi u dine puteve (= RV x frekvencija respiracije
~ 6L/min).
Alveolarna ventilacija koliina novog zraka u podruju
respiracijskog sustava u kojem se odvija izmjena plinova (alveole,
alveolarni sakuli, alveolarni duktusi i respiracijski bronhioli).

Mrtvi prostor podruje u respiracijskom sustavu u kojem se ne

odvija izmjena pilinova 150 ml.

Minutna alveolarna ventilacija

VA = frekvencija x (VT VD) ~ 4200 ml/min
HIPOVENTILACIJA
Stanje u kojem se alveolarni prostori ne pune s dovoljno svjeeg
zraka, to za posljedicu ima smanjenu oksigenaciju krvi u plunim
kapilarama (hipoksemija (PaO2 < 8kPa) i smanjeno odstranjivanje
ugljinog dioksida (hiperkapnija (PaCO2 > 6kPa)).

normoventilacija

hipoventilacija

-Prava ili globalna

- neosjetljivost respiracijskog centra na hiperkapniju
- CO2 narkoza
-Podruna ili parcijalna
- ovisnost o omjeru hipo- i hiperventiliranih podruja
Hipoksemija

1. Udisanje zraka s niskim parcijalnim tlakom kisika

2. Hipoventilacija
3. Poremeaji odnosa ventilacije i perfuzije
4. Poremeaji difuzije
5. Desno-lijevi spoj

Posljedice hipoksemije:
hipoksija tkiva hipoenergoza
pluna vazokonstrikcija pluna hipertenzija
optereenje desne strane srca COR PULMONALE
HIPERVENTILACIJA
Stanje ubrzanog disanja u kojem se iz normalnih alveola
uklanja vie CO2 nego obino.
Nastaje kao posljedica poremeaja u CNSu, vruice,
infektivnih bolesti i sl. (posljedica je hipokapnija (pCO2 < 4,7
kPa glavobolja, vrtoglavica, alkaloza, opasnost od
tetanije),
ali nalazimo i KOMPENZACIJSKU HIPERVENTILACIJU proces
kojim se kompenzira hipoventilacija odreenih dijelova
plua (konaan uinak moe biti hipokapnija, i
normokapnija, ali i hiperkapnija).
Poremeaji ventilacije alveola
- OPSTRUKTIVNI (suavanje promjera traheobronhalnog stabla-
astma, emfizem, kronini opstruktivni bronhitis)
- RESTRIKTIVNI (smanjena rastegljivost plua ili prsne stijenke)
Protok zraka u pluima

Dunik
Bronhi
Bronhioli
Smanjenje protoka zraka u pluima (1)
Smanjenje protoka zraka u pluima (2)
Opstrukcijski poremeaji ventilacije
Opstrukcijski poremeaji ventilacije bolesti koje suavaju
promjer traheobronhalnog stabla (hipersekrecija sluzi,
otok sluznice i bronhospazam) i time oteavaju protok
zraka.
Opstruktivne bolesti plua

1. Astma dominantno
endobronhalna
2. Kronini opstruktivni bronhitis opstrukcija
3. Emfizem dominantno egzobronhalna opstrukcija
Intrapleuralni tlak kod opstruktivnih bolesti plua (1)

Na kraju ekspirija
Pip(kPa)
p1a p2a -

0
+

-0.981

-1.961
p1b p2b -
Na kraju inspirija

-2.942 +

-3.923
Raw 0.490 0.981 1.471 1.961
Stupanj opstrukcije
Intrapleuralni tlak
Intrapleuralni kod
tlak opstruktivnih
kod bolesti
opstruktivnih plua (2)
bolesti plua
p1a p2a -
0,5
Pluni volumen (l)

Normalno
+

Opstrukcija
izdisaj udisaj

0
0 -1
p1b p2b -
Pleuralni tlak (kPa)

- Udisaj relativno normalan, izdisaj otean +

- Dio udahnutog zraka ostaje zarobljeno u pluima (air
trapping) kao posljedica nastaje EMFIZEM
- Dodatno pogoranje opstrukcije

Pleuralni tlak postaje vie negativan u inspiriju, odnosno manje

negativan u ekspiriju u odnosu na zdrava plua
Alveolarni tlak kod opstruktivnih bolesti plua
Openito, alveolarni tlak postaje vie negativan u inspiriju,
odnosno vie pozitivan u ekspiriju u odnosu na zdrava plua

+1 Opstruktivna
bolest plua
Alveolarni tlak (kPa)

udisaj
Normalno
0
Primarni emfizem
izdisaj
(samostalna
egzobronhalna
-1 opstrukcija)
Vrijeme

Potrebna je vea razlika izmeu alveolarnog i atmosferskog zraka kako bi se

svladala opstrukcija
kod astme i kroninog opstruktivnog bronhitisa (endobronhalna opstrukcija)
preteito otean izdisaj, a kod primarnog emfizema (egzobronhalna opstrukcija) i
udisaj i izdisaj.
Bronhalna astma (1)

KLJUNI ELEMENTI:
UPALA
HIPERIRITABILNOST
BRONHOOPSTRUKCIJA
(sluz, otok, spazam)

KLINIKA OITOVANJA:
ZADUHA
KAALJ
STEZANJE U PRSIMA
SIPNJA ili PISKANJE

VRSTE:
ALERGIJSKA (EKSTRINZIKA)
ENDOGENA (INTRINZIKA ILI IDIOPATSKA)
Bronhalna astma (2)
Bronhi najee
zahvaeni astmom
mali i srednji
Bronhalna astma (3)
Bronhalna astma - alergijska (ekstrinzika) - (1)
Bronhalna astma - alergijska (ekstrinzika) -(2)
Bronhalna astma - endogena (intrinzika)
Simptomi astme
KOBP - Kronini bronhitis i emfizem (1)
KOBP - Kronini bronhitis i emfizem (2)

Kronini bronhitis i emfizem se u poetku javljaju u

istom obliku, a napredovanjem se nadovezuju jedan
na drugi

KOBP = suenje dinih puteva zbog bronhitisa ili/i

emfizema
Patogeneza kroninog bronhitisa i emfizema
EGZOGENI IMBENICI ENDOGENI IMBENICI
- Puenje - Porast proteaza
- Aerozagaenje - Manjak antiproteaza
- Ostali imbenici (genetski i steeni)

primarno oteenje mukocilijarne primarno destrukcija alveola i kapilara

funkcije bronha

Upala

Opstrukcija

Destrukcija respiratornih bronhiola

KRONINI BRONHITIS + PRIMARNI EMFIZEM

KRONINI
SEKUNDARNI EMFIZEM (CAE) (PAE)
BRONHITIS
Kronini bronhitis
obiljeen kaljem sa iskaljajem 3 mjeseca godinje 2 uzastopne
godine
PODJELA:
1. kronini neopstruktivni
2. kronini opstruktivni
3. kronini opstruktivni sa sekundarnim centriacinarnim
emfizemom
ETIOLOGIJA:
vanjski imbenici (oneienje, puenje, resp. infekcije)
unutarnji imbenici (sindrom nepokretnih cilija)

'Blue Bloater'
Emfizem
Emfizem je stanje trajnog proirenja zranih prostora distalno od
terminalnog bronhiola, udrueno s destrukcijom alveolarnih
septuma.
Etiologija i posljedice emfizema (1)
ETIOLOGIJA: Kronina infekcija - poremeaj ravnotee proteaza i
antiproteaza
1. poveana aktivnost proteaza upala
2. smanjena aktivnost inhibitora proteaza uroeni ili steeni
manjak 1-antitripsina
Uroeni ili
INHIBITORI steeni
PROTEAZE PROTEAZA manjak

POSLJEDICE:
1. opstrukcija
2. smanjenje difuzijskog kapaciteta
3. poremeen ventilacijsko-perfuzijski odnos (fizioloki ant+fizioloki mrtvi
prostor)
4. pluna hipertenzija COR PULMONALE
Etiologija i posljedice emfizema (2)
Restrikcijski poremeaji ventilacije

Restricijski poremeaji ventilacije nastaju u sluaju smanjene

rastegljivosti plunog tkiva ili prsne stijenke.

1. Bolesti prsnog koa i poplunice

- skolioza, pneumotoraks, hematotoraks, hidrotoraks, fibroza pleure
2. Bolesti respiracijskih miia
- oteenje oita, miastenia gravis...
3. Bolesti plunog parenhima
- atelektaze, fibroza plua, razne profesionalne plune bolesti....
Posljedice restriktivnih bolesti plua

difuzijske povrine Gubitak parenhima popreni presjek

krvnih ila

popustljivosti
poremeaj difuzije otpora u krvnim ilama

rada disanja

Hipoksemija Dispneja Pluna hipertenzija

Testovi plune ventilacije (1)
1. STATIKI TESTOVI

3000 ml
3500 ml

4600 ml

5800 ml

1100 ml

2300 ml

1200 ml
Testovi plune ventilacije (2)
2. DINAMIKI TESTOVI
Tiffneauov test
Pluni kapaciteti u bolestima
FEV1/FVC = 0.8 dinog sustava
FVC <VC
125
IRV

100 TV
VC
% Normalnog TLC

IRV ERV
75 VC
TV IRV
50 FRC VC
ERV RV TV
25 FRC ERV
RV FRC
RV
0
Normalno Opstruktivne Restriktivne
Testovi plune ventilacije (3)
Diferencijalna dijagnostika opstrukcije/restrikcije (1)

Odrediti Nizak Odrediti Normalan/visok Odrediti

FVC FEV1/FVC FVC

Normalan/
Normalan

Nizak

visok
Nizak

Opstrukcija Normalna
Mogue
ili Opstrukcija pluna
Restrikcija
Mijeano mehanika
Diferencijalna dijagnostika opstrukcije/restrikcije (2)

Odrediti Nizak Odrediti Normalan/visok Odrediti

FVC FEV1/FVC FVC
Nizak

Nizak
Normalan/
Odrediti Odrediti
visok
TLC TLC
Normalan/

Normalan/
Nizak

visok

Nizak

visok
Mijeani Normalna
Opstrukcija Razliite
oblik Restrikcija pluna
mogunosti
mehanika
Poremeaji ventilacijsko perfuzijskog omjera (1)
Omjer ventilacije i perfuzije u zdravim pluima

VA/Q
Odnos ventilacije i perfuzije

pojedinim dijelovima plua

Ventilacija ili perfuzija u
VA
~ 0,8
Q

FIZIOLOKI ANT
vrh baza
Omjer VA/Q manji je od
normalnog (donji dijelovi plua)
FIZIOLOKI MRTAV PROSTOR
Omjer VA/Q vei od normalnog (gornji dijelovi plua)
Poremeaji VA/Q omjera (2)
KOBP
Edem intersticija
Hiperventilacija Emfizem
Restriktivne bolesti plua
Atelektaza

pO2
pCO2 , ili

ant (funkcionalni
desno-lijevi spoj)

Pluna embolija
Preusmjeravanje Emfizem
krvotoka Nekroza ili fibroza plunih ila
difuzijski Ateroskleroza u pluima
kapacitet
pO2
pCO2 , ili
Preusmjeravanje krvotoka
povean protok krvi kroz
ostale dijelove plua
HIPOKSEMIJA (nedovoljna
oksigenacija)
Poremeaji ventilacijsko perfuzijskog omjera (3)
a. Alveole s niskim ventilacijsko-perfuzijskim odnosom
(opstruktivne bolesti plua, atelektaza...)
b. Alveole s visokim ventilacijsko-perfuzijskim odnosom (pluna
embolija...)
c. Hiperventilirane i primjereno perfundirane alveole
(kompenzacijska hiperventilacija)

a<c a=c a>c

PaO2

PaCO2 n

Ovisno o stupnju zastupljenosti hiperventiliranih i primjereno

perfundiranih alveola uz hipoksemiju biti e prisutna hipokapnija,
normokapnija ili hiperkapnija.
POREMEAJI DIFUZIJE PLINOVA

1. ZADEBLJANJE ALVEOKAPILARNE MEMBRANE (difuzna intersticijska

bolest plua, intersticijski edem, pneumonija)

2. SMANJENJE DIFUZIJSKE POVRINE

a) Smanjenje alveolarnog prostora
(edem, pneumonija, atelektaza)
b) Smanjenje povrine kapilara (embolija, emfizem,
aterosklerotski procesi i ostale destrukcije krvnih ila..)

Hipoksemija, te hipo-, normo- ili hiperkapnija ovisno o stupnju

kompenzacije
Respiracijska membrana

Endotelna membrana kapilare

Sloj tekuine koji oblae membranu

i sadri surfaktant

Alveolarni epitel

Bazalna membrana epitela Bazalna membrana kapilare

Uski meustanini prostor

Faktori koji odreuju brzinu prolaska kroz RM

1) Debljina membrane
2) Povrina membrane
3) Difuzijski koeficijent plina u samoj membrani (za CO2 je
20x vei nego za O2)
4) Razlika tlakova izmeu suprotnih strana membrane
Bolesti s poremeajem difuzije plinova kroz RM

ATELEKTAZA
IRDS
- koaps alveola
-Posljedica potpune
plune embolije,
nedostatka
surfaktanta

PNEUMONIJA

-Smanjena povrina respiracijske membrane

-Smanjen ventilacijsko-perfuzijski odnos
POREMEAJI PLUNE CIRKULACIJE

PLUNI EDEM (kardiogeni i nekardiogeni)

PLUNA HIPERTENZIJA

PLUNA EMBOLIJA
Mikrocirkulacija
Pluni edem (1)
KARDIOGENI PLUNI EDEM:
Uzroci:
1. tlaka na kraju dijastole u LV
2. tlaka na kraju dijastole u LA
3. Okluzivne bolesti plunih vena

Intersticijski edem (pre-edem)

Kardiogeni edem plua

Smanjeni pluni volumeni

Hipoksemija ( hiperkapnija)
Pluni edem (2)
Pluni edem (3)

NEKARDIOGENI PLUNI EDEM (ARDS):

Uzroci:
1. Oteenja alveolarnog epitela
2. Oteenja kapilarnog endotela

Infekcija (sepsa, ozljeda, kemijske tvari.)

Restriktivni poremeaji (smanjena pluna popustljivost)

Smanjenje ventilacijsko-perfuzijskog omjera
Hipoksemijahiperkapnija
Pluni edem (4)
Pluna hipertenzija

- Vazokonstrikcija hipoksija
acidoza

- Strukturne promjene krvnih ila

- Zatajenje desne polovice srca
- Kronine opstruktivne bolesti plua

COR PULMONALE Sistoliki tlak = 3.3 kPa;

Dijastoliki tlak = 1.1 kPa,
Srednji arterijski tlak ~ 2 kPa,
Srednji kapilarni tlak ~ 1 kPa
Pluna embolija

Rizini faktori:
Venska staza
Hiperkoaguabilnost
Oteenje stijenke krvne ile

- hipoksemija s hipokapnijom

-atelektaza

-kardiogeni krvotoni uruaj

Respiracijska insuficijencija
- Usljed poremeaja plune funkcije izmjena respiracijskih plinova nije dostatna
da odri njihove parcijalne tlakove u arterijskoj krvi normalnima.

-akutna

-kronina

-Hipoksemijski oblik

-Hiperkapnijski oblik