Bedrijvig BrABANT

Hannover Messe

mei 2012

15
Column
Maatschappelijk verantwoord ondernemen en Politiek

Hollandse hightech-promotie met een Brabantse twist

In 2010 liep Marc Hendrikse - CEO van de NTS-Group, lid van het topteam High Tech Systemen en Materialen en bestuurder van Brainport Industries - nadat hij een lezing had gegeven op de Hannover Messe door de hal voor Research&Development. Hij keek om zich heen en zag de paviljoens van zon beetje ieder zichzelf respecterende hightech-regio op de wereld. Ik kon me maar een ding afvragen: waarom staan wij hier niet? Twee jaar later is Hendrikse terug in Hannover, nu met een Holland High Tech stand. Onder deze vlag hebben bedrijven, bestuurders en kennisinstellingen zich verenigd om de Nederlandse hightech-sector voor het voetlicht te brengen in het buitenland. De Brabantse invloed is onmiskenbaar.

Voor wie de Hannover Messe ooit heeft bezocht is uitleg overbodig. Gedurende n week in april is de beurslocatie met duizenden private en publieke deelnemers en meer dan honderdduizend bezoekers het epicentrum van de globale industrile community. Hier kom je niet alleen om zaken te doen, het is ook een plek om te zien en worden gezien, om inspiratie op de doen en even buiten je eigen wereld te treden en je te spiegelen aan de wereldwijde concurrentie. Wat een jaar geleden nog onhaalbaar was, bleek dit jaar relatief gemakkelijk van de grond te komen. Belangrijke stakeholders in de Nederlandse hoogwaardige maakindustrie bundelden de krachten met als resultaat een gezamenlijk Holland High Tech stand op de Messe. Hoewel de financile last werd gedragen door die organisaties, was de katalysator van de samenwerking het topteam High Tech Systemen en Materialen dat advies uitbracht bij het vormgeven van het Topsectorenbeleid van EL&I-minister Verhagen. De groeiambities en de investeringsplannen van de sector zijn groot en het Rijk beloonde dit, onder andere met de toezegging de technologische topinstituten in iedere geval tot eind 2012 financieel in stand te houden en het vrijmaken van vijfhonderd miljoen euro om R&D-inspanningen aftrekbaar te maken voor de vennootschapsbelasting. De mate waarin en de manier waarop het Rijk op de lange termijn in de kennisintensieve maakindustrie wil investeren bleef ook al voor de val van het kabinet in het ongewisse, onder andere als gevolg van bezuinigingsdans in Den Haag. De roep om een consistent en helder industriebeleid die al jaren vanuit de Nederlandse hightech-sector klinkt werd daarmee weer niet beantwoord. Oranje Een opvallende paragraaf uit het Holland High Tech, het plan van het topteam, is de internationale profilering van de Nederlandse hightech-sector in het buitenland onder de noemer Holland High Tech. Van gezamenlijke branding was tot op heden nauwelijks sprake en daarmee miste Nederland kansen om zich te profileren als koploper op heel wat technologische fronten. Met die constatering werd ook het pad gebaand voor aanwezigheid van het Holland High Tech House op de Hannover Messe in de Research&Development hal, de befaamde hal 2 zoals ingewijden hem kennen. Partijen als FME, ASTRON, Brainport Development, AutomotiveNL, Brainport Industries, Bronkhorst High-Tech, FOM, de Hightech Campus Eindhoven, IOP PhotonicM2i, TNO en TU Delft zagen het belang van deze pilot in de gezamenlijke branding van de Nederlandse hightech-sector. De Brabantse inbreng in de Holland High Tech promotie was daarmee hoog, maar de uitstraling eenduidig oranje.

Wereldtop Een hele Nederlandse sector promoten betekent natuurlijk wel dat er andere USPs naar voren moeten worden gebracht dan alleen de sterktes van een paar bekende topbedrijven, stelt Carina Weijma, die de Holland High Tech branding mee ontwikkelde. Het formuleren van de verschillende belangen en behoeften mondde uit in een heldere visie en missie: Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen in de hightech topsector onderscheiden zich door hun technologische excellentie en behoren in hun marktsegmenten en niches tot de wereldtop. De eeuwenoude Nederlandse cultuur van vindingrijkheid, pragmatisme, ondernemerschap, openheid en de bereidheid tot samenwerking is zeer geschikt voor grote technologische stappen. Met name deze eigenschappen maken Nederland bij uitstek de "place to be" voor de oplossingen voor de huidige maatschappelijke uitdagingen op het gebied van gezondheid, energie, mobiliteit, veiligheid en klimaat. Deze wereldwijde uitdagingen zijn ook vastgesteld in de paragraaf Science for Society van de Europese Agenda Horizon 2020. Bovendien is Nederland een aantrekkelijke plaats voor hightech-bedrijven om een vestiging te openen en biedt goede kansen aan kenniswerkers en studenten. Claim Deze gedachte vond goede voedingsbodem bij bovengenoemde technologie organisaties en was ook terug te vinden op deze eerste gemeenschappelijke presentatie in Hannover. Marc Hendrikse: OEMs kennen hun klanten wel, maar het mkb en ook kennisinstellingen kunnen hun voordeel doen met deze Holland High Tech branding. We zetten als totale ecostructuur onze brede hightech-competenties in voor maatschappelijke uitdagingen. De tijdens de beurs gelanceerde Holland High Tech website helpt mee in de promotie en staaft onze claim. Aan dat imago dragen alle bedrijven natuurlijk bij. Ook in de tijd die voor ons ligt. Chris Buijink, secretaris generaal van het ministerie van EL&I, die met zijn Duitse collega Rainer Jkel; van het Bundesministerie fr Wirtschaft und Technologie en FME voorzitster Ineke Dezentje de bezoekers toesprak, uitte zich zeer positief over de organiserende kracht van het bedrijfsleven. De bedrijven en instellingen die de stand bemanden waren te spreken over het initiatief. Het was een eerste keer, deze pilot in Hal 2, maar het lijkt erop dat dit initiatief volgend jaar een vervolg zal krijgen.

Er is iets merkwaardigs aan de hand met het denken en praten over maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Er is weinig aandacht voor een van de belangrijkste plichten die er deel van uitmaakt: de relatie tot politiek, democratie en rechtsorde. Wie bijvoorbeeld de website van MVO Nederland rondkijkt onder het kopje thema's komt daar van alles tegen, van biodiversiteit tot kinderarbeid en van innovatie tot consumenten maar de relatie tot de politiek, democratie en rechtsorde blijven onbesproken. Dat is vreemd. MVO gaat over de morele plichten die economische actoren hebben, naast de strikt juridische plichten die ze ook hebben. Uitgaande van de veronderstelling dat een moreel leven alleen adequaat geleefd kan worden in een rechtsorde (en niet in een jungle waar de oorlog van allen tegen allen de maat der dingen bepaalt), dan ligt het in de rede om cruciale morele waarde te hechten aan de relatie tot politiek, democratie en rechtsorde. Deze vormen een voorwaarde voor een moreel leven berhaupt. Daarnaast is het maar al te duidelijk dat in onze moderne, complexe samenleving politiek, democratie en rechtsorde onder druk komen te staan. Er is alom sprake van een legitimiteittekort, van een falende overheid en ga zo maar door. Als politiek en democratie ooit loyaliteit en steun behoefden, dan is het nu. Een laatste reden die ik wil noemen, is dat zelfs fervente tegenstanders van MVO, zoals de Nobelprijswinnende econoom Baumol, insisteren dat economische actoren morele plichten hebben ten aanzien van politiek, democratie en rechtsorde. Zonder goede wetten en zonder een goed functionerende wetgevende en uitvoerende macht, is niet alleen moraliteit onmogelijk. De vrije markt zelf is dan binnen de kortste keren gecorrumpeerd. Over de inhoud van de politieke plichten wordt verschillend gedacht, maar wat er tenminste onder moet vallen is dat economische actoren loyaal meewerken aan de totstandkoming van adequate wetgeving, inclusief een loyale rol in het wetgevingsproces. Ik zou tenminste n element willen toevoegen aan dit minimum. Economische actoren mogen nooit het vertrouwen opgeven in politiek en democratie of cynisch worden. Opkomend cynisme moet ook actief bestreden. Als politiek, democratie en rechtsorde noodzakelijk zijn, kan hun ridiculisering niet worden toegelaten. En die ridiculisering begint al bij praatjes over die politici zijn allemaal onbekwaam of die politici zijn allemaal zakkenvullers. Toegegeven, dat valt niet altijd mee, vooral niet als men in een tijd leeft waarin politici zichzelf ridiculiseren door voortdurend te zeuren over het dichten van de kloof met de burger en te azen op draagvlak. Maar moraal is nooit makkelijk. Een overweging, die soms vergeten wordt, kan het makkelijker maken om het vertrouwen in politiek, democratie en rechtsorde in de huidige tijd vitaal te houden. Het moet niet worden vergeten dat ons politiek bestel expres zo in elkaar is gestoken dat het grote problemen niet goed aankan, zeker niet op de korte termijn. De huidige politiek wordt soms verweten dat ze maar wat aanmoddert maar iets anders dan muddling through is eigenlijk niet de bedoeling. Onze voorvaderen moesten bij de institutionele organisatie van de staat een trade off maken tussen effectief en efficint bestuur enerzijds en het gevaar van machtsmisbruik anderzijds. Wijs geworden door de geschiedenis koos men ervoor de staat zo kreupel mogelijk te maken door het invoeren van verkiezingen, onhandige scheidingen der machten, een wetgevingssysteem met 2 kamers en ga zo maar door. Effectief en efficint bestuur werd daardoor in grote mate onmogelijk en dat was precies de bedoeling. Democratie is een waardeloos systeem, zegt Churchill in een beroemd citaat. Het enige probleem is dat alle andere systemen die we kennen, nog veel beroerder zijn. Niettemin, tegenover een dergelijk systeem volstrekt loyaal blijven is moeilijk. Wie ergert zich niet kapot? Toch is de morele plicht die loyaliteit actief te houden wat mij betreft belangrijker dan alle andere MVO themas bij elkaar. Wim Dubbink, hoogleraar Bedrijfsethiek Universiteit van Tilburg

Marco de Jonge Baas / m.dejongebaas@dewinter.nl