1

Bevolking
1. Voorstelling van bevolking
1.1. Voorstelling van de bevolking op kaart
Absolute voorstelling (stippenkaart) Hoe? Maak je kaart aan de hand van concrete cijfers. bv. 500 000 mensen per stip Voordelen: overzichtelijk, ongeveer concrete cijfers Nadelen: heel arbeidsintensief, dun en dichtbevolkte gebieden soms onduidelijk, vergelijken van gebieden is moeilijk

Relatieve voorstelling (ingekleurde kaart) Hoe? De kaart wordt opgemaakt aan de hand van gekleurde vlakken (staten). Voordelen: overzichtelijk (kleuren goed kiezen), vergelijken gemakkelijk Nadelen: variatie binnen 1 land is niet zichtbaar, geen exact cijfer per locatie, juistheid?

Anamorfosekaart van de wereldbevolking Hoe? Kaart waarbij de oppervlakte van een land vervormd wordt naar gelang de relatieve waarde van een bepaald thema.

1.2. Voorstelling van de bevolking via bevolkingscijfers

Geboortecijfer (G): aantal geboorten per 1000 inwoners per jaar (in ) Sterftecijfer (S): aantal sterftes per 1000 inwoners per jaar (= mortaliteit) (in ) Natuurlijk aangroei: Geboortecijfer - Sterftecijfer De bevolking groeit als de natuurlijke aangroei positief is maar dit kan ook negatief zijn! Migratiesaldo (M): immigranten - emigranten Totale aangroei: Geboortecijfer - Sterftecijfer + Migratiesaldo

1.3.Bevolkingsevolutie in grafiek
De evolutie van de bevolkingscijfers wordt weergegeven aan de hand van een groeicurve.

1.4. Bevolkingspiramides of histogram

Een bevolkingspiramide of histogram is een grafische voorstelling van de samenstelling van een bevolking naar leeftijd en geslacht. Wat kan je hieruit afleiden? samenstelling per geslacht samenstelling per leeftijd geschiedenis toekomst voorspellen

Een bevolking met een gezonde samenstelling: symmetrisch en gelijkbenig, evenwicht tussen geslachten en meer jonger dan ouderen.

Voorbeelden van ongezonde samenstellingen zijn :

ajuinvormig, bol

omgekeerde piramide

holle piramide

2. China en India boven het miljard

2.1. Bevolkingsevolutie van China 2.2.Bevolkingsspreiding binnen China
De spreiding is zeer ongelijk! Sommige gebieden zijn heel dicht bevolkt (zoals de Oostkust van China) anderen heel dun bevolkt (zoals het Zuid-Westen van China). In 2009 is 1 wereldburger op 5 Chinees. China is het 4e grootste land ter wereld. Aantal inwoners? 1,3 milard Bevolkingsdichtheid? 150 inwoners per km vergelijking met Belgi: 342 inwoners per km Verklaar de bevolkingsspreiding van China vanuit het fysisch kader. relif: hooggebergten zijn onbewoonbaar (Zuid-Westen), kust- en riviervlakten wel (ZuidOosten). klimaat: niet ideaal bij droge en koude klimaten(Noord-Westen) , warmgematigde gebieden zijn prima. ligging : dicht bij zee en rivieren is idealer dan ver in het binnenland Noord-Oosten: steppe en extensieve veeteelt, akkerbouw mogelijk Noord-Westen: woestijn, ontginnen van olie Zuid-Westen: hooggebergte, extensieve veeteelt Zuid-Oosten: subtropisch regenwoud, zeer vruchtbaar, veel water en zon

2.3.Chinese bevolkingspolitiek en de gevolgen ervan

Enkel de antwoorden op de tekst zijn te kennen! Waarom voert de Chinese regering al jaren een nkindpolitiek? -angst voor voedseltekort -beperkte ruimte Is dit doel van de Chinese overheid (1 kind per gezin) reeds bereikt? Nee, doel was naar 1% natuurlijke aangroei te komen. Nu schommelt het rond 1,6%. Welke sociale problemen staan China binnenkort te wachten? -overschot huwbare mannen (118 jongens <> 100 meisjes) -onrustwekkend pensioenprobleem (werkend echtpaar moet zorgen voor 4 ouders) -oud maar niet rijk (pensioengolf) -keizerkinderen (verwennerij) -veel illegale kinderen + weeskinderen (daarom vele adopties mogelijk) -sterilisatie, abortussen en zelfs kindermoord -steeds minder jongeren in verhouding tot ouderen

4 Welke maatregelen neemt de Chinese regering om deze langetermijngevolgen van het nkindbeleid in te perken? - verhoging van de huwbare leeftijd - twee kinderen per gezin met een zeker leeftijdsverschil tussen beide - algemeen verplicht onderwijs - het verbod op kinderarbeid - de verbetering van de maatschappelijke positie van de vrouw - invoering van een verzekeringssysteem voor bejaardenzorg - meer aandacht voor de keuzevrijheid van het individu. De gezinsgrootte is in China niet overal even sterk gedaald/teruggedrongen. Waar is de natuurlijke aangroei het grootst / het kleinst? Verklaar. - Grootste aangroei in Westen en kleinst in Oosten (grote steden) Redenen: - controle moeilijker - autonome gebieden bieden meer weerstand aan het systeem -minderheden en boeren verkregen uitzonderingen 2 kinderen of zelfs meer -oa omwille van tekort aan meisjes liet men op het platteland toe dat er nog een 2e kind geboren werd als het 1e een meisje was In 2008 verklaarde een Chinese functionaris dat het nkindbeleid los gelaten werd. Economen juichten deze beslissing toe, demografen reageerden sceptisch. Kan je deze reacties verklaren? - Economen vrezen binnenkort een tekort aan arbeidskrachten + zien de lonen nu al te snel stijgen + economen kijken naar grote kost pensioenen - Demografen argumenteren dat het systeem al losser was en dat je binnen 60 jaar opnieuw problemen krijgt door een babyboom nu die dan op pensioen zal gaan.

3. Bevolkingsgroei tegenover -stagnatie

3.1. Bevolkingsgroei op de aarde
Wereldblok Ex- Sovjetunie EU Angelsaksisch Amerika Oceani Latijns Amerika Sub-Sahara Afrika (= Zwart-Afrika) Moesson-Azi Islamitische wereld Bevolkingsevolutie? afname stagnatie (blijft ongeveer gelijk) stagnatie stagnatie tot toename toename lichte tot sterke toename lichte toename sterke toename

3.2. Welvaart over de wereld

Welvaart: een toestand van voorspoed in economisch opzicht (hoeveel je verdient, wat en hoeveel je produceert,) Welzijn: houdt verband met je gezondheid, je scholing en dergelijke meer. HDI of ontwikkelingsindex: wordt berekent door de Verenigde Naties op basis van de levensverwachting, alfabetiseringsgraad van de volwassenen en de werkelijke koopkracht. Algemeen: hoe hoger de ontwikkeling, hoe lager de bevolkingsgroei en omgekeerd!

3.3.Redenen bevolkingsgroei of -stagnatie

Parameter HDI status vrouw huwelijksleeftijd toegang tot scholing en gezondheidszorg anticonceptie gezinsplanning Bevolkingsgroei laag vrouw aan de haard laag weinig weinig religie Bevolkingsstagnatie hoog vrouw vrijgevochten hoog veel veel economie

3.4.Gevolgen bevolkingsgroei of -stagnatie 3.4.1. bevolking en voedsel

Er dreigt een tekort aan voedsel bij deze snel groeiende wereldbevolking. Als het doorgaat zoals nu dan zijn we in 2050 met 15 miljard. Dit betekent 2,3 kinderen per vrouw. Bij laag groeiende landen zijn er 2 kinderen per vrouw. In de EU ligt dit nog lager bij 1,5 kinderen per vrouw.

4. Migratie
Er bestaat geen verband tussen bevolkingsdichtheid en armoede. De factor armoede blijkt wel bepalend te zijn voor economische migraties. Belangrijkste redenen migratie: werk en geld = meer welvaart plattelandsvlucht (omwille van de slechte omstandigheden op het platteland)

Effecten van migratie: Positief bouw/huis/wegenwerken = vullen jobs in die de autochtone bevolking niet willen doen Negatief allochtonenonderwijs kost geld profiteren = OCMW en werklozenvergoeding bendevorming = ghetto en bedreigingen

5. Het wereldvoedselvraagstuk
5.1.Evolutie aantal ondervoeden
Aantal ondervoeden wereldwijd wordt geschat op 1 miljard, dit is 15% van de totale wereldbevolking. Dit is niet evenredig verdeeld. De honger is het grootst in de Sub-Sahara, Afrika en Afghanistan. conflictlanden !!

5.2.Voedselbehoeften
Elke mens heeft voedsel nodig, de optimale energiebehoefte per persoon verschilt naargelang leeftijd, geslacht, lichaamsbouw en lichaamsactiviteit. kwantiteit: in ontwikkelingslanden: 7 000 - 10 450 kJ/dag in de industrielanden: 10 000 - 11 300 kJ/dag verschil: in industrielanden worden mensen ouder en zijn ze groter in ontwikkelingslanden zijn de mensen gemiddeld kleiner kwaliteit: ideale samenstelling van voeding: 56% koolhydraten (bv pasta), 33% vetten, 11% eiwitten (bv vlees) en voldoende water, mineralen en vitaminen. ondervoeding: de behoefte wordt niet vervuld voor kwaliteit en/of kwantiteit

Problemen in industrielanden = overvoeding = risico op hart en vaatziekten. Problemen in ontwikkelingslanden = ondervoeding = voedselziekten

Landbouwgebieden in de wereld
1. Graan als basisvoedsel
Waarom komt dit product veel voor in de voedingspakketten van Europa, Noord-Amerika, Afrika en Azi? - veel verwerking - makkelijk te telen - goedkoop Welke graansoort of ander basisvoedselgewas verbouwt men in: - de gematigde streken: tarwe - de vochtige gebieden: rijst - de warmere en drogere gebieden: maniek en sorghu

1.1.Begrenzing en fysisch milieu 1.1.1. Grenzen van de Verenigde Staten

Noorden: Canada (Grote Meren) Oosten: Atlantische Oceaan Zuiden: Mexico Westen: Grote of Stille Oceaan

1.1.2. Afstanden in de VS
Afstand van Miami (Florida) tot Los Angeles (Californi): schaal Miami - L.A. 1 cm 15 cm 250 km 375 km

1.1.3. Relif
Situeren van relifgebieden: Rocky Moutains, Coast Range, Appalachen, Great Plains, Vlakte van de Mississippi

1.2.

De VS is de graanschuur van de wereld

1.2.1. Landbouwlandschap
Het landbouwsysteem wordt benvloed door de input (een aantal beschikbare middelen waarop de landbouwer een beroep kan doen), het proces (de wijze waarop hij werkt) en de output (de opbrengst en de bestemming of afzet van de producten). Landschapselementen: - vlak - percelen of landschapsdelen = akkerbouw - tarwe - irrigatie

Welke type landbouwlandschap in de centrale delen van de VS? Akkerbouw en voornamelijk tarwe

1.2.2. Invloed fysische omstandigheden op tarweteelt

Relif in de centrale delen van de VS = middelland Neerslag: van Oost naar West beperkingen ten Westen = te droog, oplossing: water sproeien! = dry farming

1.2.3. Moderne commercile landbouw in de VS

omstandigheden elementen fysische omstandigheden klimaat relif bodem bevolkingsdichtheid inkomen scholingsgraad/technologische kennis tewerkstelling in landbouw landbouwsysteem proces: kenmerken landbouwtype: extensieve akkerbouw hoe? mechanisering, biotechnologie, hoogrenderende zaden, meststoffen beoordeling gunstig gunstig gunstig hoog laag hoog laag output: kenmerken - wat? graan (tarwe) - opbrengst/ha: 2715 kg - opbrengst per bedrijf: massaproductie

menselijke en economische omstandigheden

input: kenmerken bedrijfsgrootte: 500 ha per bedrijf gebruik van meststoffen: 110 kg per ha

8 beschikking over veel machines: - bestemming: eigen land: veevoeder, menselijke consumptie, industrile verwerking (biobrandstof) - export: veel belang

1.2.4. Graanproductie versus duurzaamheid

evolutie van de graanproductie: oppervlakte tarwe, oppervlakte mas evolutie gebruik veevoeder: voor industrile verwerking (cola, batterijen, bewaarmiddelen, biobrandstof) 1 miljard mensen honger? toch tarwe weg voor mas: mas brengt meer op dan tarwe risico voor de grootschalige irrigatie: uitputting watervoorraad = uitdroging besluit: onvoldoende water voor de volgende generatie: mas i.p.v tarwe = biobrandstof i.p.v. voedsel en water voor later

1.2.5. Moderne commercile landbouw in de wereld

Waar? EU, Zuid-Rusland en Mediterrane landen (= Middelandse Zee)

2. Rijstteelt in Moesson-Azi
Waar? India en Zuid-Oosten van Azi

2.1.De zomermoesson
Relif: Moesson-Azi wordt begrensd door het Himalaya-gebergte Vegetatie: tropisch regenwoud Klimaat: warm klimaat met nat seizoen Moesson: Arabisch woord voor seizoen dat wijst op de wind die er permanent waait, maar halfjaarlijks verandert van richting

In de Zomer waait de wind van zuidwest naar noordoost. Deze brengt veel waterdamp mee wat gunstig is voor de plantengroei. Maar dit kan ook gevaarlijk zijn.

= Intertropische convergentiezone1

2.2.Rijstteelt: veeleisend voor natuur en mens 2.2.1. Teeltvoorwaarden voor rijst

Fysische voorwaarden voor rijstteelt: warmte: 18C tot 40C water: min 1 000 mm/jaar bodem: weinig waterdoorlatend = klei vlak gebied: vlakte en plateau

Besluit: Zomermoesson is het ideale klimaat voor rijstteelt want het is warm en nat, meest geschikt aan de kust of rivieren.

2.2.2. Traditionele rijstteelt

Fase 1: onderhoud van de akkers en eventueel herstel van de dijken Fase 2: onder water zetten van de akker Fase 3: ploegen van de akker (meestal met primitieve ploegen) Fase 4: rijst zaaien in kweekbedden Fase 5: uitplanten van de rijst Fase 6: groeifase van de rijst Fase 7: water van de akkers verwijderen (= droog zetten van de akker, afrijpen van de rijst) Fase 8: rijpe rijstaren afkappen en de rijstaren te drogen zetten Fase 9: dorsen van de rijstaren (vruchtkorrel uit de aren halen) Fase 10: zuiveren van de rijst (kafje verwijderen)

2.3. Landschappelijk uitzicht van de rijstgebieden 2.3.1. Alluviale vlakten (= riviervlaktes)

het laaggelegen deel van de dalbodem dat regelmatig overstroomt, het is een rechthoekig patroon met tussen de velden aarden dijken.

zone met stijgende luchtbewegingen in de buurt van de evenaar.

10

2.3.2. Heuvelachtig gebied

terrasbouw

2.4. Rijst als basisvoedsel

Eenzijdige voeding: vele mensen uit Moesson-Azi kunnen zich weinig of geen vlees of groenten veroorloven. Ondervoeding: de allerarmsten (1/6) van de inwoners van Moesson-Azi. Oorzaken van de lage opbrengsten van de traditionele rijstteelt: weinig zaadselectie weinig mest (te duur) veel handelarbeid, primitieve werktuigen soms watertekort

2.5. Moesson2-Azi: ht rijstgebied in de wereld

90% van de rijstoppervlakte bevindt zich in Moesson-Azi: 4 belangrijkste rijstproducenten zijn: China, India, Bangladesh en Indonesi. Buiten Moesson-Azi: VS, Brazili en Egypte.

2.6.De dichtbevolkte rijstgebieden

Waar veel rijst geteeld wordt woont veel volk!! = verband tussen de bevolkingsdichtheid en natte rijstteelt.

De moesson (naar het Arabisch "mausim" voor seizoen) is de periodieke wind in tropische gebieden die een halfjaar lang uit een bepaalde richting waait om dan ongeveer 180 van richting te veranderen. Deze overgang tussen deze moessons wordt de kentering genoemd. De windrichting wordt gebruikt in de aanduiding van de moesson, bijvoorbeeld ZW-moesson en NO-moesson. Door de verandering van windrichting wordt er ook een andere luchtsoort aangevoerd, waardoor het weerbeeld sterk verandert. Daarom wordt ook wel gesproken van de natte moesson en de droge moesson.

11

3. Cacaoteelt in de Dominicaanse Republiek

Teeltvoorwaarden voor cacao: warm en veel neerslag = warm altijd nat klimaat!!