IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK

ArchiCAD 8.1/9
Autor: Rafa lk
ISBN: 83-246-0194-5
Format: B5, stron: 528

KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Poznaj najnowsz wersj znanego narzdzia dla architektw

Zainstaluj aplikacj i poznaj interfejs uytkownika
Wykorzystaj narzdzia projektowe
Przygotuj dokumentacj projektow i zestawienia materiaowe
ArchiCAD, produkt wgierskiej firmy Graphisoft, zyska popularno wrd architektw.
Ogromne moliwoci i intuicyjna obsuga sprawiaj, e praca projektanta jest szybsza
i efektywniejsza. ArchiCAD pozwala nie tylko na tworzenie rzutw i przekrojw,
ale rwnie na przedstawienie projektu w postaci trjwymiarowej, przygotowanie
dokumentacji oraz wydrukowanie rysunkw na ploterze. Kada kolejna wersja
programu to nowe moliwoci i nowe narzdzia. Nie inaczej jest w tym wypadku.
Ksika ArchiCAD 8.1/9 to podrcznik wyczerpujco opisujcy moliwoci
wspomnianej aplikacji. Dowiesz si, jak j zainstalowa, skonfigurowa i uytkowa.
Poznasz elementy interfejsu uytkownika i narzdzia, jakie oferuje. Nauczysz si
tworzy rysunki paskie i przestrzenne, wymiarowa je i opisywa. Znajdziesz tu
rwnie informacje na temat renderowania, tworzenia dokumentacji projektowej
i korzystania z aplikacji wsppracujcych z ArchiCAD-em.
Wymagania sprztowe
Instalacja programu
Interfejs uytkownika
Wstpne czynnoci organizacyjne
Warstwy, ukady wsprzdnych i jednostki miar
Zaznaczanie elementw rysunku
Narzdzia projektowe od A do Z
Wymiarowanie i opisywanie rysunkw
Wizualizacja projektu
Tworzenie zestawie materiaowych
Zarzdzanie dokumentacj projektow
Drukowanie i udostpnianie rysunkw
Praca zespoowa
Programy dodatkowe
Nowoczesne narzdzia pozwalaj tworzy niepowtarzalne projekty architektoniczne.
Posuguj si nimi w swojej pracy.

Rozdzia 1. Wstp ..................................................................................................11

Cel ksiki ................................................................................................................................11
Poznawanie programu ..............................................................................................................11
Wersje programu ......................................................................................................................12
Wizualizacja architektoniczna .................................................................................................12
Wirtualny budynek ............................................................................................................13
Korzyci .............................................................................................................................14
Nie kady CAD to ArchiCAD .................................................................................................14

Rozdzia 2. Wymagania sprztowe. Czy nasz komputer to wytrzyma? .......................17

Komputer do ArchiCAD-a .......................................................................................................17
Przypieszanie okna 3D oraz renderingu ...........................................................................19
System operacyjny ...................................................................................................................20
Konfiguracja dla programw dodatkowych .............................................................................20
Zabezpieczenia programu ........................................................................................................20

Rozdzia 3. Instalacja programu ..............................................................................23

Uruchamianie dodatkw ..........................................................................................................25
Konwerter PDF ........................................................................................................................26
atki uaktualnienia programu .............................................................................................26

Rozdzia 4. Interfejs, czyli wygld programu ............................................................27

Okno startowe ..........................................................................................................................27
Profile ................................................................................................................................29
Wygld programu do czego to wszystko suy? .................................................................31
Menu programu (1) ............................................................................................................37
Paski narzdziowe (2) ........................................................................................................38
Okna ArchiCAD-a (3) .......................................................................................................38
Palety (4) ............................................................................................................................43
Pasek statusu (5) ................................................................................................................44

Rozdzia 5. Wstpne czynnoci organizacyjne .........................................................45

Pomoc wewntrz programu .....................................................................................................45
Struktura folderw ...................................................................................................................48
Foldery bibliotek ................................................................................................................48
Foldery projektw ..............................................................................................................50
Foldery ustawie dla programu .........................................................................................52
Bezpieczestwo ........................................................................................................................53
Kopia zapasowa .................................................................................................................53
Autozapis ...........................................................................................................................55

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\00 spis_06.doc

ArchiCAD 8.1/9
Archiwizacja i przenoszenie danych na zewntrz pracowni ....................................................56
Dyski twarde ......................................................................................................................57
Dyski CD ...........................................................................................................................57
Dyski DVD ........................................................................................................................57
Przenone pamici typu PenDrive .....................................................................................58
Karty pamici .....................................................................................................................58

Rozdzia 6. Podstawowe pojcia ArchiCAD-a ...........................................................59

Skala w ArchiCAD-zie ............................................................................................................60
Ustawienia skali w projekcie .............................................................................................60
Zmiana skali a elementy stae ............................................................................................61
Zmiana skali a elementy skalowalne .................................................................................62
Zmiana skali a elementy z biblioteki .................................................................................62
Zmiana skali a linie i wypenienia .....................................................................................62
Pocztek ukadu wsprzdnych ..............................................................................................64
Kondygnacje ............................................................................................................................64
Tworzenie kondygnacji .....................................................................................................66
Szybkie tworzenie kondygnacji .........................................................................................67
Limity ................................................................................................................................67
Zmiany wysokoci i wzniesienia .......................................................................................67
Wywoywanie okna Parametrw kondygnacji ..................................................................69
Wywietlanie kondygnacji i poruszanie si pomidzy nimi ..............................................70
Rysowanie elementw i przenoszenie ich pomidzy kondygnacjami ...............................80
Kondygnacje a przechowywanie dodatkowych informacji ...............................................81
czenie (importowanie) innych projektw ......................................................................81
Warstwy ...................................................................................................................................82
Ilo warstw .......................................................................................................................83
Przyporzdkowywanie elementw do warstwy .................................................................84
Kombinacje warstw ...........................................................................................................85
Okno Parametry warstw ....................................................................................................87
Czci pierwsze okna Parametry warstw ...........................................................................87
Inne polecenia zwizane z warstwami ...............................................................................93
Jak szybko i skutecznie pozby si pustych warstw? ........................................................94
Pira i kolory ............................................................................................................................95
To ............................................................................................................................................96
Jednostki miar (rysunkowe i wymiarowania) ..........................................................................97
Inne ustawienia ........................................................................................................................97

Rozdzia 7. Podstawowa wiedza o technikach rysowania i edycji elementw ............99

Zmiany i okrelanie widokw ................................................................................................100
Menu Wywietlanie .........................................................................................................101
Inne polecenia zwizane z widokami ..............................................................................104
Paleta Wsprzdnych (Uwaga: wane!) ...............................................................................107
Wywietlanie pozycji kursora w przestrzeni 3D .............................................................107
Wprowadzanie wsprzdnych ........................................................................................108
Zagadki (z rozwizaniami) ..............................................................................................109
Schowek podrczny (Clipboard) ............................................................................................114
Zmiany, zmiany, zmiany czyli transformacje, modyfikacje i powielanie elementw ......115
Odwoaj/Przywoaj ..........................................................................................................117
Przesunicie/Przesunicie kopii /Wielokrotne przesunicie kopii ..................................117
Obrt/Obrt kopii ............................................................................................................119
Odbicie lustrzane/Odbicie lustrzane kopii .......................................................................119

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\00 spis_06.doc

Spis treci

Podniesienie .....................................................................................................................120
Powielenie ........................................................................................................................122
Zmiany w geometrii elementw ......................................................................................124
Inne polecenia edycyjne ..................................................................................................130
Grupowanie elementw ...................................................................................................130
Kolejno wywietlania ...................................................................................................132
Zablokuj, Odblokuj, Odblokuj wszystkie ........................................................................134
Magiczna rdka ..................................................................................................................135
Uycie Magicznej rdki z zaznaczonymi elementami .................................................137
Uycie Magicznej rdki do wykonywania otworw w wieloktnych obrysach ..........137
Uycie Magicznej rdki w oknie 3D ...........................................................................141
Ustawienia rozdzielczoci Magicznej rdki dla ukw ................................................142
Dziaania na elementach bryowych ......................................................................................143
Brya kontra siatka ...........................................................................................................144
Paleta Dziaania na elementach bryowych .....................................................................144
Polecenia palety Dziaania na elementach bryowych od A do Z ...................................147
Paleta Kontrolna precyzyjne narzdzia do konstruowania ...............................................152
Metody konstruowania wzgldnego ................................................................................152

Rozdzia 8. Narzdzia ArchiCAD-a od A do Z ..........................................................165

Kilka informacji oglnych ....................................................................166
Paleta narzdzi .......................................................................................................................166
Ksztat palety ...................................................................................................................168
Paleta Info ..............................................................................................................................171
Okna dialogowe Ustawie narzdzi .......................................................................................173
Krtki przegld paneli palety narzdziowej ....................................................................173
Przenoszenie parametrw pomidzy elementami ..................................................................181
Konstruowanie elementw z Palet narzdzi .........................................................................182

Przegld narzdzi ArchiCAD-a ..............................................................184

Zaznaczanie elementw narzdzie Strzaka i Obszar zaznaczania ...................................184
Zaznaczanie poszczeglnych elementw ........................................................................185
Obszar zaznaczenia ..........................................................................................................194
Trening .............................................................................................................................196
Narzdzia 3D ciana i Zakoczenie ciany ......................................................................199
Linia osiowa i czenie cian ...........................................................................................200
Typy cian ........................................................................................................................204
Opcje cian dla dokumentacji budowlanej ......................................................................221
Narzdzia 3D Belki ...........................................................................................................225
Rysowanie belek ..............................................................................................................226
Otwory w belkach ............................................................................................................227
Priorytety przeci ...........................................................................................................228
Symbol belek w oknach Rzutu oraz Przekrojw/elewacji ..............................................230
Narzdzia 3D Supy ..........................................................................................................232
Rysowanie supw i ich ustawienia .................................................................................233
Inne typy supw/kolumn ................................................................................................234
Narzdzia 3D Konstrukcja szkieletowa ............................................................................236
Okno Ustawie siatki modularnej ...................................................................................238
Narzdzia 3D Stropy .........................................................................................................240
Rysowanie i geometria stropw .......................................................................................240
Otwory w pytach ............................................................................................................241

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\00 spis_06.doc

ArchiCAD 8.1/9
Symbol pyty na rzutach i przekrojach ............................................................................244
awy fundamentowe .......................................................................................................246
Konstrukcja podogi pywajcej ...................................................................................248
Materiay powierzchni .....................................................................................................250
Narzdzia 3D Dachy .........................................................................................................251
Charakterystyczne cechy dachu i jego ustawienia ...........................................................251
Rysowanie dachw i ich geometria .................................................................................254
Paleta podrczna ..............................................................................................................269
Wiba dachowa ..............................................................................................................270
Pokrycia dachowe ............................................................................................................273
Akcesoria dachowe ..........................................................................................................274
Dodatek Zamie siatk na dach .......................................................................................275
Docinanie elementw do dachw ....................................................................................276
Narzdzia 3D Siatki ..........................................................................................................278
Typy siatek .......................................................................................................................279
Tworzenie siatek ..............................................................................................................279
Symbol siatek na rzutach i przekrojach ...........................................................................284
Palety podrczne ..............................................................................................................285
Wstawianie elementw bibliotecznych na siatki .............................................................286
Dodatkowe narzdzia do modelowania siatek .................................................................286
Narzdzia 3D Elementy biblioteczne ArchiCAD-a ..........................................................288
Parametry .........................................................................................................................290
adowanie bibliotek ........................................................................................................291
Tworzenie i edytowanie obiektw ...................................................................................298
Przegldanie i wyszukiwanie elementw ........................................................................309
Narzdzia 3D Obiekty Okna, Okna narone, Drzwi ....................................................313
Ustawienia obiektw .......................................................................................................313
Symbol okna na rzucie i przekrojach ...............................................................................315
Wstawianie i edycja okien i drzwi ...................................................................................319
Narzdzia 3D Obiekty Okna dachowe wietliki dachowe .....................................323
Okno ustawie .................................................................................................................324
ArchiGlazing ....................................................................................................................324
Narzdzia 3D Obiekty Obiekty biblioteczne, Lampy ..................................................325
Obiekty ............................................................................................................................325
Lampy ..............................................................................................................................326
Wstawianie obiektw do projektu ...................................................................................327
Biblioteki obiektw .........................................................................................................330
Narzdzia 3D Obiekty Schody .....................................................................................331
Okno Ustawie ................................................................................................................331
Biblioteka .........................................................................................................................331
StairMaker .......................................................................................................................333
ArchiStair .........................................................................................................................336
Narzdzia widokowe Przekrj, Detal, Kamera .................................................................337
Narzdzia widokowe Przekrj ..........................................................................................338
Narzdzia widokowe Detal ...............................................................................................348
Tworzenie detali ..............................................................................................................348
Okno detalu ......................................................................................................................350
Znacznik detalu ................................................................................................................350
Detale w Palecie nawigatora ............................................................................................352
Narzdzia widokowe Kamera ...........................................................................................354
Narzdzia rysunkowe .............................................................................................................358

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\00 spis_06.doc

Spis treci

Narzdzia rysunkowe Linia, Polilinia, uk, Okrg i Krzywa ...........................................359

Rysowanie elementw .....................................................................................................359
Kategorie linii ..................................................................................................................361
Narzdzia rysunkowe Wypenienie ..................................................................................361
Rysowanie wypenie ......................................................................................................361
Opcje wywietlania ..........................................................................................................363
Orientacja Wypenienia wektorowego ............................................................................363
Tekst powierzchni ............................................................................................................364
Narzdzia rysunkowe Obrazek .........................................................................................364
Narzdzia rysunkowe Punkt aktywny ...............................................................................364
Narzdzia rysunkowe dodatkowe moliwoci ArchiRulera .............................................366
Narzdzia opisowe .................................................................................................................366
Narzdzia opisowe Strefy .................................................................................................367
Tworzenie i aktualizacja stref w projekcie ......................................................................367
Projektowanie koncepcyjne za pomoc stref ...................................................................369
Zliczanie powierzchni i kubatur ......................................................................................369
Definicje symbolu na rzutach ..........................................................................................371
Strefy w 3D ......................................................................................................................373
Dodatkowe moliwoci stref ...........................................................................................374
Narzdzia opisowe Tekst i Etykiety ..................................................................................375
Tekst ................................................................................................................................375
Etykiety ............................................................................................................................376
Narzdzia opisowe Wymiarowanie ..................................................................................379
Jednostki wymiarowania .................................................................................................380
Wstawianie wymiarw liniowych ...................................................................................380
Edycja acucha wymiarowego ......................................................................................382
Wymiarowanie automatyczne .........................................................................................384
Korygowanie wartoci wymiarw ...................................................................................385

Rozdzia 9. Prezentacja modelu 3D .........................................................................387

Menu Obraz ............................................................................................................................387
Okno 3D .................................................................................................................................388
Tryby wywietlania .........................................................................................................389
Nawigacja ........................................................................................................................390
Elementy widoczne w 3D ................................................................................................394
Parametry okna Widoku 3D ............................................................................................395
Rendering (Fotoprezentacja) ..................................................................................................396
Materiay ..........................................................................................................................396
Dopasowywanie tekstur w 3D .........................................................................................402
Owietlenie sceny ............................................................................................................402
Procedury renderingu .......................................................................................................404
Obiekty biblioteczne ........................................................................................................408
Tworzenie animacji .........................................................................................................409
Symulacja budowy ...........................................................................................................409
Inne aplikacje (Artlantis, Meander, ArchiSketchy, ArchiFacade, Piranesi, Sketchup) .........409

Rozdzia 10. Tworzymy zestawienia materiaowe .....................................................413

Informacje o elemencie ..........................................................................................................413
Zestawienia interaktywne ......................................................................................................414
Wykonywanie zestawie interaktywnych .......................................................................415
Edycja i tworzenie wasnych list .....................................................................................417
Listy elementw, komponentw i stref ..................................................................................419

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\00 spis_06.doc

ArchiCAD 8.1/9

Rozdzia 11. Organizowanie dokumentacji projektowej i zarzdzanie ni ..................421

Paleta Nawigator ....................................................................................................................423
Zakadka Projekt ..............................................................................................................424
Zakadka Zestawy ............................................................................................................426
Edytor widokw .....................................................................................................................427
Klonowanie ......................................................................................................................428
Szablony zestaww ..........................................................................................................429
Podgld nawigatora ................................................................................................................430

Rozdzia 12. Udostpnianie i drukowanie dokumentacji projektowej ........................431

Typy plikw do zapisu ...........................................................................................................432
Kolporter ................................................................................................................................432
Dokumentacja projektowa jako strona WWW ................................................................436
Dokumentacja projektowa jako pliki pdf ........................................................................439
Dokumentacja projektowa jako pliki dwg .......................................................................440
Drukowanie kontra krelenie (plotowanie) .....................................................................441
PlotMaker ...............................................................................................................................442
Interfejs PlotMakera ........................................................................................................443
Paleta Nawigator ..............................................................................................................444
Teczka arkuszy plansze do wydruku ..........................................................................445
Szablony arkuszy aktywny papier firmowy ...............................................................447
Importowanie rysunkw ..................................................................................................453
Aktualizacja rysunkw ....................................................................................................454
OLE ..................................................................................................................................454
Atrybuty ...........................................................................................................................454
Kolporter ..........................................................................................................................456

Rozdzia 13. Projektowanie to praca zespoowa ......................................................457

TeamWork, czyli praca zespoowa ........................................................................................458
Praca nad uwsplnionym projektem ................................................................................460
Praca zespoowa i bezpieczestwo danych ......................................................................460
Moduy w projekcie ...............................................................................................................461
Tworzenie moduw ........................................................................................................462
Wstawianie moduw i utrzymywanie pocze .............................................................462

Rozdzia 14. Czas na mae przemeblowania, wasny wygld i ustawienia programu ...465
Ustawienia projektu ...............................................................................................................465
Ustawienia domylne .......................................................................................................466
Modyfikowanie atrybutw ...............................................................................................466
Meneder atrybutw ..............................................................................................................466
Usuwanie nieuywanych warstw .....................................................................................468
Atrybuty w plikach GDL .......................................................................................................469
Ulubione .................................................................................................................................469
Translatory DWG-DXF .........................................................................................................470
Ustawienia programu .............................................................................................................470
rodowisko pracy ............................................................................................................471
Ustawienia wewntrzsystemowe ...........................................................................................472
Menu specjalne ................................................................................................................472
Documents and Settings ..................................................................................................473

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\00 spis_06.doc

Spis treci

Rozdzia 15. Dodatki oraz programy dodatkowe ......................................................475

Dodatki typu API a programy dodatkowe .............................................................................475
adowanie dodatkw .......................................................................................................475
Instalowanie programw dodatkowych ...........................................................................477
Przegld najpopularniejszych dodatkw API ........................................................................477
Dodatki z folderu Przydatne narzdzia ............................................................................477
Dodatki instalowane z ArchiCAD-em .............................................................................480
Dodatki firmy Graphisoft ................................................................................................481
Dodatki patne ..................................................................................................................484
Dodatki patne firmy Cigraph ..........................................................................................487
Dodatki bezpatne ............................................................................................................496
Przegld najpopularniejszych programw dodatkowych ......................................................497
MaxonForm .....................................................................................................................497
Artlantis R, Art*lantis 4.5 ................................................................................................499
Piranesi ............................................................................................................................500

Rozdzia 16. Polubie ArchiCAD-a? Jest nas ponad 150 tysicy! .............................501
Strony producentw ...............................................................................................................501
www.graphisoft.com ........................................................................................................501
www.archicad.pl ..............................................................................................................501
www.abvent.com, www.artlantis.com .............................................................................504
www.lightworks-user.com ...............................................................................................505
www.maxon.de ................................................................................................................506
Fora dyskusyjne .....................................................................................................................507
http://archicad-talk.graphisoft.com/ .................................................................................508
www.archicad.pl ..............................................................................................................509
www.abvent.com .............................................................................................................510
www.archiforum.net ........................................................................................................511
Obiekty oraz dodatki do ArchiCAD-a ...................................................................................512
www.gdlcentral.com ........................................................................................................512
www.objectsonline.com ..................................................................................................513
www.archicado.fr.fm .......................................................................................................514
www.gdl-centrum.com ....................................................................................................515
www.archibase.net ...........................................................................................................516
Poszukiwania w sieci .............................................................................................................519

Skorowidz ..........................................................................................521

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\00 spis_06.doc

Rozdzia 9.

ArchiCAD to jedyna dostpna na rynku aplikacja do projektowania, ktra posiada cakowicie zintegrowany modu zaawansowanego Renderingu (LightWorks, Szkicowy)
oraz wiele moliwoci prezentacji trjwymiarowej makiety modelu w formie wirtualnej
rzeczywistoci (Obiekty i Panoramy VR), animacji (przelot przez model, symulacja budowy) lub przekrojw trjwymiarowych. Poniewa model w ArchiCAD-zie powstaje
prostymi rodkami (wikszo elementw ma definicje dla okna 3D, w tym rwnie materiaw powierzchni), tworzenie zaawansowanych prezentacji jest dostpne dla kadego
uytkownika, a nie jedynie dla specjalistw. Co prawda gwna praca projektantw polega
na wykonywaniu dokumentacji budowlanej, komputerowe wizualizacje staj si jednak
coraz popularniejsz form prezentacji projektu. Poza ofertami przetargowymi i konkursami architektonicznymi, gdzie wizualizacja jest ju niezbdn czci prezentowanej
koncepcji, coraz czciej wymagaj jej rwnie inwestorzy oraz deweloperzy. Niezwyka
atwo i szybko wykonywania wizualizacji pozwala na bieco tworzy renderingi
take na wasny uytek, np. dla sprawdzenia przyjtych rozwiza projektowych. Poniewa tworzenie wizualizacji to temat rzeka, w tym miejscu zajmiemy si jedynie wymienieniem najwaniejszych zwizanych z nim zagadnie. Szczegowa wiedza o sposobach przygotowywania prezentacji to materia na sporych rozmiarw ksik. Aby
pozna wszystkie zakamarki dostpnych moduw renderingu oraz programw dodatkowych (np. ArchiSketchy, Artlantis, Meander, Sketchup, Piranesi), z pewnoci trzeba powici cae tygodnie na ich przetestowanie. Na szczcie podstawowe moliwoci nawet
tak zaawansowanych procedur jak Rendering szkicowy i LightWorks dostpne s w ArchiCAD-zie waciwie z marszu, o czym przekonamy si w tym rozdziale.

Menu Obraz
W tym miejscu naley krtko wspomnie o menu Obraz, w ktrym znajduje si wikszo polece zwizanych z wywietlaniem okna 3D oraz tworzeniem Fotoprezentacji
(Renderingw) i innych prezentacji modelu trjwymiarowego. Jeli pracujemy nad
wizualizacjami, z pewnoci w tym miejscu znajdziemy potrzebne nam polecenia (rysunek 9.1).

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

387

388

ArchiCAD 8.1/9

Rysunek 9.1.
Menu Obraz
to miejsce, w ktrym
znajdziemy wszystkie
najpotrzebniejsze
polecenia dotyczce
wywietlania
i prezentacji
modelu 3D

Okno 3D
Okno to jest absolutn podstaw przy wykonywaniu wikszoci prezentacji w ArchiCAD-zie. Ujcia ustawione w tym miejscu s bazowe dla Renderingw oraz eksportu
do innych aplikacji renderujcych. W kadej chwili moemy tutaj rwnie poprawia i budowa makiet projektowanego obiektu. Okno 3D wywoujemy standardowym skrtem
klawiaturowym Ctrl+3 lub z wielu miejsc w programie, np. poprzez kliknicie jednej z ikonek trybw wywietlania lub wybranie polecenia z menu Okna/Okno 3D. W wielu przypadkach ju okno 3D bdzie wystarczajcym sposobem przekazania idei projektu, wywoa moemy go w dowolnej pracy dla caoci lub fragmentu modelu (rysunek 9.2).
Rysunek 9.2.
Okno 3D to miejsce,
w ktrym
wywietlany
jest model
trjwymiarowy
projektowanego
obiektu aktywny
do edycji

388

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

Rozdzia 9.

Prezentacja modelu 3D

389

Tryby wywietlania
W zwizku z wprowadzeniem od wersji 8.0 dla okna 3D rwnie akceleracji OpenGL
obecnie w programie mamy kilkanacie kombinacji (wraz z efektami) rnych trybw
wywietlania. Waciwego doboru trybu i procedury oraz dostpnych dla nich metod
i efektw dokonujemy w oknie Parametry okna 3D (z menu Obraz) (rysunek 9.3).
Rysunek 9.3.
Tryby wywietlania okna 3D
dostpne z menu rozwijanego
w menu Obraz aby ustawi
dodatkowe efekty, musimy skierowa
si do Parametry okna 3D

Kady z trybw wywietlania moe suy do innych celw, warto przeledzi oferowane funkcje (rysunek 9.4):
Rysunek 9.4.
Ilustracja przedstawia
niektre z moliwych
kombinacji
trybw i efektw
dla wywietlanego
okna 3D

Blok oferuje najprostsze i najszybsze wywietlanie, maksymalnie

uproszczone w stopniu szczegowoci. Tego trybu mona uywa jedynie
w Wewntrznym silniku 3D programu.

Szkielet w tym trybie widoczne s wszystkie krawdzie elementw, nie s

wywietlane adne paszczyzny. Jest to do szczegowy sposb wywietlania,
przy wikszej iloci elementw powstaje las widocznych krawdzi. Poczenie
(na przykad w Photoshopie) widoku okna w Szkielecie z oknem Renderingu
moe w interesujcy sposb urozmaici wizualizacj. Tryb dostpny zarwno
w Wewntrznym silniku 3D, jak i OpenGL.

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

389

390

ArchiCAD 8.1/9
t

Ukrywanie linii to tryb pokazujcy krawdzie oraz paszczyzny bry,

dodatkowo mona uruchomi pokazywanie cieni i wzorkw wypenie na
elementach. Tryb nie jest dostpny w OpenGL.

Kolorowanie najbardziej zaawansowane wywietlane bryy trjwymiarowej,

pokazywane s kolory materiaw i ich zachowanie pod wpywem wiata
sonecznego. W przypadku uywania Wewntrznego silnika 3D mona wczy
rwnie wywietlanie cieni i wzorkw. W trybie OpenGL zobaczymy tekstury
materiaw, cho niedostpne s cienie oraz wzorki.

Pomimo ogromnej przewagi trybu OpenGL zarwno w szybkoci, jak i jakoci wywietlanego okna 3D, czasem zdarza si powraca do wywietlania w Wewntrznym silniku
3D grafiki. Najczstsze sytuacje to zapisywanie obiektw bibliotecznych z okna 3D i tworzenie widokw 3D z kreskowaniem pokazujcym np. materiay elewacyjne. Do rnych
trybw mamy dostp w co najmniej kilku miejscach, polecam ikonki paska narzdziowego (rysunek 9.5) lub menu Obraz/Tryby i procedury 3D.
Rysunek 9.5.
Niektre
z polece
menu Obraz
dostpne s
w postaci ikonek
w paskach
narzdziowych
ArchiCAD-a 9

Nawigacja
W oknie 3D moemy ustawi dowolne ujcie perspektywiczne oraz aksonometryczne. Okno to suy zarwno do wywietlania widoku, jak i do edycji oraz tworzenia modelu. Sposobw nawigacji w oknie 3D jest co najmniej kilka w zwizku z wprowadzeniem nowych moliwoci w kolejnych wersjach.

390

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

Rozdzia 9.

Prezentacja modelu 3D

391

Odpowiednie ujcie ustawimy:

t

Za pomoc Palety orientacji 3D (wywietlana automatycznie, w przypadku jeli

jest ukryta, wywoujemy j z menu Okna/Wywietlanie palet/Poka palet
orientacji 3D), gdzie wybieramy odpowiednie polecenie i klikamy kursorem
myszki w oknie 3D.

W oknie Parametry widoku 3D (Ctrl+Shift+3) poprzez wpisanie waciwych

wartoci w pola i klikanie w oknie podgldu po lewej stronie.

W palecie Podgld nawigatora (opisywana wczeniej).

Za pomoc definiowania narzdziem Kamera (opis w rozdziale poprzednim).

Z pewnoci bardzo wygodne jest czenie technik np. palety Nawigacji 3D z ustawieniami w oknie Parametry widoku 3D.

Paleta orientacji 3D
Peny opis palety znajdziemy w dokumentacji programu. W tym miejscu musimy zwrci jedynie uwag na kilka jej wanych polece czsto wykorzystywanych podczas
ustawiania uj (rysunek 9.6):
1. Tryb edycji wczenie tego przycisku powoduje, e myszka nie zmienia

widoku, a suy do zaznaczania, edycji i tworzenia elementw.

2. Przecznik pomidzy widokiem aksonometrycznym i perspektywicznym.

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

391

392

ArchiCAD 8.1/9

Rysunek 9.6.
Paleta orientacji 3D
wystpuje z dwoma
zestawami polece
w zalenoci od
wybranego widoku
(perspektywa
aksonometria)

3. Przyciski wyboru Rodzaju ruchu (Osie kamery/Osie modelu, Ustalenie

celu/Osie obrazu) i Typu ruchu (Obrt, Ruch boczny, Id itp.) pozwalaj na

wybr odpowiedniego zachowania si kamery podczas poruszania si w oknie 3D.
4. Przycisk Patrz na pozwala na ustawienie kamery dokadnie prostopadle

do wybranej paszczyzny.
5. Ikonka strzaki pozwala na zachowanie aktualnie ustawionego ujcia lub

poruszanie si pomidzy zachowanymi widokami.

Aksonometrie
Najwygodniejszym sposobem na ustawienie ujcia aksonometrycznego jest wybr z menu
Obraz/Parametry widoku 3D w zakadce Ustawienia aksonometrii (rysunek 9.7).

Rysunek 9.7. Ustawie widokw dla aksonometrii moemy dokona w oknie Parametry widoku 3D lub
w palecie Podgldu nawigatora

W wywietlonym oknie moemy wybiera z kilku rodzajw wczeniej ustawionych aksonometrii (ikonka domku po prawej) lub ustawi definicje swojej wasnej, m.in. cignc za osie domku (podgld po lewej). Podobnie korzystamy z palety Podgldu nawigatora, gdzie odpowiedni aksonometri wybieramy z listy u dou, a punkt widzenia
myszk na podgldzie (rysunek 9.7).
Kliknicie w oknie 3D poza wywietlanym prostoktem bdzie obracao model wywietlany w aksonometrii (rysunek 9.8).

392

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

Rozdzia 9.

Prezentacja modelu 3D

393

Rysunek 9.8.
Przy wyczonym
trybie edycji
i uaktywnionym typie
i rodzaju ruchu okno
3D po klikniciach
myszk zmienia
widok, a kursor
zamienia si
w ksztat strzaeczki

Kliknicie kursorem przy prostokcie powoduje wolniejszy obrt im bardziej bdziemy oddala si od prostokta, tym szybciej bdziemy obraca modelem (podobnie
dla perspektywy). Wybranie ikonki Osie modelu spowoduje obrt wzgldem ustalonych
osi (bez obrotu osi z).

Perspektywy
Ustawienia dla perspektywy posiadaj wiele opcji, zarwno w oknie Obraz/Parametry
widoku 3D, jak i w ustawieniach narzdzia Kamera, niektrych ustawie mona rwnie dokonywa w palecie Podgld nawigatora (rysunek 9.9).

Rysunek 9.9. Trzy miejsca w programie, gdzie najczciej ustawiamy odpowiednie widoki
perspektywiczne poza palet Nawigacji 3D

W obu miejscach w podobny sposb ustawiamy potrzebne definicje wpisujemy

wartoci i ustawiamy symbol kamery na rzucie. Paleta Nawigacji 3D zawiera kilka
przydatnych opcji pozwalajcych pynnie zmienia ustawienie kamery.

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

393

394

ArchiCAD 8.1/9

Za pomoc ikonki kamerzysty mona rwnie wykonywa pynne (dziki OpenGL)

spacery po modelu 3D, ikonki rodzaju ruchu blokuj ruchy kamery na celu utkwionym
cigle w tej samej odlegoci (Osie kamery) lub w jednym punkcie przestrzeni (Ustalenie celu), jak wida na rysunku 9.10.

Rysunek 9.10. Wirtualny spacer po projektowanym modelu mona odby, uaktywniajc ikonk polecenia
Id. W tym przypadku ruch obserwatora odbywa si z zablokowanym ustawieniem kamery

Ustawiajc odpowiedni widok w oknie 3D, dobrze mie uaktywnion rwnie palet
Podgldu nawigatora, dziki niej na bieco lokalizujemy pooenie symbolu kamery
w odpowiednim miejscu modelu (rysunek 9.11).

Rysunek 9.11. Paleta Podgldu nawigatora na bieco wskazuje pooenie kamery w modelu zarwno
w widoku z gry, jak i z boku

Elementy widoczne w 3D
Najprostszym sposobem na okrelenie, ktre elementy maj zosta wywietlone w oknie
3D, jest ich zaznaczenie w oknach Rzutw (Strzak lub Obszarem zaznaczania). Mona
rwnie ukrywa elementy, ktrych nie chcemy wywietla, za pomoc Kombinacji
warstw. Dla okna 3D moemy rwnie ustali pewne oglne reguy w oknie wywoywanym z menu Obraz/Elementy widoczne w 3D (rysunek 9.12).

394

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

Rozdzia 9.

Prezentacja modelu 3D

395

Rysunek 9.12.
Jeli zaznaczymy
w oknie Elementy
widoczne w 3D
wycznie opcj
ciana, adne inne
elementy nie bd
wywietlane.
W ten sposb
(i korzystajc
z pozostaych
polece okna)
prosto mona
selekcjonowa
elementy
pokazywane w 3D

Parametry okna Widoku 3D

Okno to wywoywane z menu Obraz pozwala na ustalenie trybu wywietlania okna 3D
jak rwnie innych wanych parametrw, np. efektw, wielkoci okna (mniej precyzyjnie mona j ustali, rozszerzajc myszk) lub rodzaju ta (rysunek 9.13).
Rysunek 9.13.
Parametry okna 3D
poza trybami
wywietlania moemy
rwnie ustawi tu
rozmiar okna
i kolor jego ta

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

395

396

ArchiCAD 8.1/9

Rendering (Fotoprezentacja)
Czym waciwie Rendering rni si od okna 3D? Przede wszystkim musimy wiedzie,
e jest to bardzo zaawansowana wizualizacja, ktra dodatkowo bierze pod uwag wiele
rozmaitych efektw, m.in. obliczane s przezroczystoci materiaw, refleksy, cienie
(rwnie rozmyte), odbicia lustrzanych powierzchni, rne rodzaje rde wiata itp.
Efekty te nie s dostpne dla okna 3D w adnym trybie, a cz z nich jest jedynie symulowana (np. przezroczysto) (rysunek 9.14).

Rysunek 9.14. Rnice pomidzy oknem 3D a renderingiem w tym przypadku widoczne s do wyranie
odbicia lustrzane, efekty przezroczystoci materiaw, refleksy, rozmyte cienie nie s dostpne w widoku 3D

Okno Renderingu po przeliczeniu jest bitmap, czym w rodzaju zdjcia budowanej

makiety w programie, w przeciwiestwie do okna 3D, ktre zachowuje cig czno
z modelem. Zaawansowane tworzenie renderingw to waciwie zadanie dla specjalistw na ustawianiu wasnych definicji materiaw, owietlenia i efektw z pewnoci spdzi mona dugie wieczory (z powodu setek, a waciwie tysicy moliwych
kombinacji). rednio zaawansowane moliwoci moduw dostpnych w ArchiCAD-zie
na szczcie dostpne s waciwie dla wszystkich uytkownikw. Szczeglnie cenne s
nowe funkcje renderingu ArchiCAD-a 9 z moduem LightWorks oraz Renderingu szkicowego (8.1 oraz 9), ktre w artystyczny sposb mog przekaza wizj projektanta (rysunek 9.15).
Przy ustawieniach renderingu bardzo wane s trzy elementy: przygotowanie sceny
i uj do renderingu, odpowiedni dobr materiaw (w wersji 9 rwnie shaderw) oraz
ustawienie owietlenia sceny. Poniewa przy pracy z ArchiCAD-em model do wizualizacji powstaje na bieco, do wykonania interesujcej wizualizacji musimy we waciwy sposb dobra materiay elementw oraz rda wiata. Po zakoczeniu wszystkich
przygotowa uruchamiamy obliczanie renderingu z menu Obraz poleceniem Projekcja
fotoprezentacji (skrt F10).

Materiay
Materiay powierzchni wywietlanych w oknie 3D maj ogromne znaczenie dla jakoci
i charakteru tworzonych wizualizacji. Zachowanie si materiaw rni si w zalenoci
od wybranego trybu prezentacji, ta sama ciana z cegie bdzie inaczej wygldaa
w Kolorowaniu Wewntrznym silnikiem 3D ni OpenGL-em, dla Ukrytych linii wywietlone zostan wektorowe wzorki cegy, ktre rwnie mog by wykorzystane
w Renderingu szkicowym (rysunek 9.16).

396

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

Rozdzia 9.

Prezentacja modelu 3D

397

Rysunek 9.15.
Efekty nowych
funkcji renderingu
w programie
ArchiCAD 9 i 8.1

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

397

398

ArchiCAD 8.1/9

Rysunek 9.16. Materia zdefiniowany w ArchiCAD-zie moe by rnie wywietlany w zalenoci od

wybranego trybu dla okna 3D oraz procedury fotoprezentacji

Najbardziej zaawansowane definicje pojawiaj si w renderingu, szczeglnie w Renderingu LW posugujcego si shaderami dla okrelenia wszystkich efektw materiau
(m.in. tekstury i jej rozoenia, koloru, odbi, przemieszczenia, nierwnoci, przezroczystoci). Poniewa materiay i owietlenie maj ogromny wpyw na nastrj i jako
wykonywanych wizualizacji, warto mie przynajmniej oglne pojcie o tym, w jaki
sposb sterowa definicjami materiaw. Umiejtnoci tworzenia materiaw przydadz
si do tworzenia wasnych palet i pozwol znacznie rozszerzy gotowe definicje otrzymane wraz z programem.

Materia elementu
Typ materiau dla poszczeglnego elementu wybieramy z listy w oknie Ustawie (zakadka
Model) lub w palecie Info. W przypadku elementw bibliotecznych ArchiCAD-a definicje
uywanych materiaw ustawiamy w zakadce Parametry bd Model (rysunek 9.17).

Rysunek 9.17. Ilustracja przedstawia dwie zakadki okna ustawie elementw (dla ciany i elementu
bibliotecznego), gdzie najczciej przyporzdkowujemy materiay widoczne w oknie 3D i Renderingu

S to palety przygotowane wczeniej lub zaimportowane z otwieranymi plikami ArchiCAD-a. Materiay na licie poza nazw i maym podgldem koloru mog posiada
rwnie dwie ikonki, ktre informuj o istnieniu wzorka wypenienia oraz tekstury dla
materiau. Wybrany materia u gry listy bdzie przedstawiony rwnie z numerem porzdkowym (rysunek 9.18).
Rysunek 9.18.
Sposb wywietlania
materiaw na licie
zaznaczone
zostay informacje
o przyporzdkowanym
wektorowym wzorku
wypenienia
oraz teksturze

398

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

Rozdzia 9.

Prezentacja modelu 3D

399

Tworzenie materiaw
Wasne materiay tworzymy w oknie Materiay wywoywanym z menu Opcje. U samej
gry okna w formie listy rozwijanej dostpne s wszystkie istniejce definicje materiaw moemy wobec nich zastosowa opcje Powiel, Zmie nazw lub Usu. Zmiany
w ustawieniach wprowadzamy poprzez ruszanie suwakami lub wpisywanie odpowiednich wartoci. W okienku podgldu na bieco wywietlany jest nowy wygld. Dwa
panele u dou okna pozwalaj na zdefiniowanie wzorka wektorowego wywietlanego
w oknie 3D (i Renderingu szkicowym) oraz tekstury dla materiau. Tekstura, czyli zdjcie fragmentu materiau, musi znajdowa si wewntrz aktywnych bibliotek. W przypadku definiowania materiaw w wersji 9 musimy wybra najpierw z listy rozwijanej
modu renderingu, dla ktrego zostanie ona wykorzystana (rysunek 9.19).
Rysunek 9.19.
Okno Parametrw
materiau
dla Wewntrznego
moduu renderingu

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

399

400

ArchiCAD 8.1/9

Po wyborze moduu LightWorks (najlepiej zaznaczy Uniewanij niezwizane regulacje) ukae si zupenie inny zestaw opcji do wyboru (rysunek 9.20).
Rysunek 9.20.
Okno Parametrw
materiau
dla Fotoprezentacji
LightWorks

Oprcz zestawu kategorii shaderw zawartych w dziesitkach opcji i kombinacji naley

zwrci uwag na dwa przyciski w panelu (rysunek 9.20):
t

Pobierz ustawienia z archiwum... polecenie to umoliwia dostp do kilkuset

przygotowanych definicji materiaw dla Fotoprezentacji LightWorks.
Dodatkowe biblioteki shaderw do LW dostpne s rwnie na stronach
internetowych.

Dopasuj do wewntrznych procedur powoduje przepisanie wszystkich

ustawie dla wybranego materiau ze standardowych ustawie Wewntrznego
silnika 3D (omwione krtko powyej).

Ustawienia materiaw dla Fotoprezentacji LightWorks opieraj si na proceduralnych

shaderach. Ilo kombinacji jest ogromna, po zapoznaniu si z klasami i parametrami
utworzy mona dziki nim dowolny wasny materia (rysunek 9.21) lub wykorzysta
dostarczane lub cignite z internetu biblioteki przyciskiem Pobierz ustawienia z archiwum... (rysunek 9.22).
W ArchiCAD-zie skorzysta mona rwnie z przygotowanych wzornikw kolorw. Przykadowo, paleta kolorw RAL dostpna jest w folderze Przydatne narzdzia. Palety mona
otrzyma od producentw materiaw budowlanych i wykoczeniowych (Atlas, Classen-pol), natkn si mona rwnie na profesjonalne palety (NCS).

400

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

Rozdzia 9.

Prezentacja modelu 3D

401

Rysunek 9.21.
Pena lista shaderw
dostpnych
w Parametrach
materiaw
ich rnorodno
oraz dodatkowe
ustawienia daj
ogromne moliwoci

Rysunek 9.22.
W programie
dostpna jest bardzo
rozbudowana
biblioteka gotowych
proceduralnych
shaderw.
Aby z niej skorzysta,
musimy wybra
polecenie Pobierz
ustawienia
z archiwum...
i wskaza shader
wybrany z jednego
z katalogw

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

401

402

ArchiCAD 8.1/9

Dopasowywanie tekstur w 3D
W sytuacji kiedy naoona tekstura materiaowa lub wzorek wektorowy rozpoczyna si
w niewaciwym miejscu elementu lub nie jest pod waciwym ktem (np. panele na
elewacji lub pytki ceramiczne w azience), moemy skorzysta z narzdzia Dopasuj
tekstur w 3D z menu Edycja (Zmiany). Polecenie to zmieni ustawienie tekstury lub
wzorka wektorowego na jednej wskazanej paszczynie elementu. Aby uy narzdzia,
naley wywietli dany element w oknie 3D, a nastpnie wybra polecenie i wprowadzi dane wartoci lub zdefiniowa je za pomoc myszki (przykad na rysunku 9.23).

Rysunek 9.23. Przykad uycia polecenia Dopasuj tekstur w 3D

Owietlenie sceny
Niezwykle istotne dla uzyskania waciwego wygldu renderingu jest owietlenie.
Szczeglnie przy wizualizowaniu wntrz rnie dobrane rda wiata mog cakowicie
zmieni kocowy efekt renderingu. ArchiCAD oferuje jedno globalne owietlenie soneczne ustawiane wraz z kamer (aksonometri) oraz duy wybr lamp i rde wiata
poprzez narzdzie Lampa. Szeroki zakres parametrw obiektw z typowej biblioteki,
adowanie do ArchiCAD-a obiektw dodatkowych (np. z internetu lub biblioteki Lamp
world) oraz moliwoci jzyka GDL przy tworzeniu wasnych obiektw pozwalaj na
wykonanie bardzo zaawansowanych studiw owietlenia.
Modu renderingu LW oferuje zaawansowane moliwoci Ray-tracingu (ledzenie promienia wiata), dziki niemu w wykonanych fotoprezentacjach pojawi si takie efekty
jak odbicia lustrzane materiaw, rozmyte cienie i efekty atmosferyczne. Dla Fotoprezentacji LightWorks naley uywa gwnie rde wiata dostpnych w bibliotece w folderze wiata LightWorks. Ich ilo jest do skromna, ale nie powinno to nas zmyli,
parametry i moliwoci tych rde wiata pozwalaj na dowolne owietlenie sceny:

402

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

Rozdzia 9.

Prezentacja modelu 3D

Obiekt Nieba symuluje rozproszone wiato oglne padajce z rnych stron.

W projekt wystarczy wstawi jeden taki obiekt. Daje tylko cienie wasne
cienie rzucone s bardzo delikatne. Struktura obiektu opiera si na
rozstawionych punktach wietlnych na pkuli obejmujcej nieskoczonym
zasigiem cay projekt (lamp wstawiamy w dowolnym miejscu).

Obiekt Soce pozwala na owietlenie sceny jednym takim rdem wiata.

Mikkoci cieni sterujemy parametrem Kt podziau i Ilo rde wiata.
Jakoci owietlenia sterujemy, ustawiajc parametr Ilo rde wiata.

wiato okna to prostoktna wiecca lampa, najlepsza do wstawiania w okno,

daje wtedy wraenie owietlenia wntrza naturalnym wiatem wpadajcym
przez otwory okienne i drzwiowe (naley wstawi przed szyb, nie dziaa
przez szko). T lamp doskonale dowietlimy projekt wntrza, a odpowiednio
dobrane parametry wielkoci i kta pozwalaj za jej pomoc utworzy dowolny
punkt wietlny (np. oprawy biurowe).

wiato kamery i wiato otoczenia to dowietlenie sceny, ktre definiujemy

w Ustawieniach fotoprezentacji (rysunek 9.24).

403

Rysunek 9.24.
Dodatkowe
owietlenie w module
LightWorks dostpne
w oknie Ustawie
fotoprezentacji

Waciwie dobrane owietlenie dla sceny ma ogromne znaczenie dla efektu kocowego.
Wstawianie wiate warto rozpocz od zdefiniowania poziomu zerowego przy
wyczonym owietleniu Obiektem Soce ustawi na niskim poziomie wiato kamery
i wiato otoczenia, a nastpnie dokada rda wiata do momentu uzyskania waciwego efektu (rysunek 9.25 i 9.26).

Rysunek 9.25. Przykadowe owietlenie sceny wiatami dostpnymi wraz z moduem LightWorks

Rysunek 9.26. Pi kolejnych ustawie wiata pokazuje dziaanie rde LightWorksa na prostej scenie
zoonej z trzech elementw. Kombinacje wiate i lamp ustawione s identycznie jak dla rysunku 9.25

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

403

404

ArchiCAD 8.1/9

Pierwsza ilustracja pokazuje model owietlony wiatem kamery oraz wiatem otoczenia na niskich parametrach, druga przy parametrach maksymalnych. Trzecia ilustracja
to model owietlony wycznie wiatem lampy Obiekt Nieba, kolejna demonstruje
owietlenie Obiektem Soce. Ostatnia ilustracja to pokaz zastosowania do renderingu
kombinacji wszystkich wymienionych wiate przy rednich parametrach natenia.
Naley pamita rwnie o moliwociach obliczeniowych naszego komputera. Rendering LW oferuje znaczne przypieszenie w obliczeniach, jednak przy duej iloci rde
wiata i z wczonymi wszystkimi efektami scena o duej iloci skomplikowanych elementw moe przelicza si do dugo. Czasami proste zmniejszenie parametru rozdzielczoci lamp moe bez utraty jakoci znaczco przyspieszy obliczenia.
Globalne owietlenie socem powodowa moe do nieoczekiwane efekty na
skomplikowanych gadkich powierzchniach i nie zaleca si jego uywania z LW (wyczy mona je w oknie Ustawienia fotoprezentacji w polu rda wiata/Soce).

Procedury renderingu
W standardowej wersji ArchiCAD-a dostpnych jest kilka moduw renderingu, w ArchiCAD-zie 8.1 warte uwagi s moliwoci Wewntrznego moduu oraz Renderingu
szkicowego, w wersji 9 dochodzi jeszcze zaawansowany modu LightWorks. Wizualizacje
wykonywane przy uyciu LW zapewniaj fotorealistyczn jako przy wykorzystaniu
dedykowanych rde wiata i definicji materiaw opartych na shaderach. Dla wizualizacji artystycznych, mniej precyzyjnych i okrelonych (w przeciwiestwie do hiperrealistycznych z LW), znakomity jest modu Renderingu szkicowego.

LightWorks
Okno Ustawie dla wizualizacji z wykorzystaniem moduu LW niewiele rni si od typowego okna renderingu wewntrznego (rysunek 9.27).
Wywoujemy go z menu Obraz/Ustawienia fotoprezentacji. W grnym staym panelu
okrelamy rozdzielczo i wymiar bitmapy otrzymanej po przeliczeniu fotoprezentacji.
W kolejnym panelu (Efekty LightWorks) wybieramy jako przeliczania, efekty, rda
wiata i ustawienia dla cieni. Staramy si raczej unika stosowania wiata sonecznego
z tej zakadki, stosujemy Obiekt Soce z biblioteki. W panelu rodowisko LightWorks
ustawiamy parametry dla ta renderingu (wane przy ustawianiu obiektu w konkretnym
otoczeniu) oraz efektw atmosferycznych. Modu renderingu LW naley do do szybkich (szczeglnie w porwnaniu z Wewntrznym silnikiem 3D ArchiCAD-a), oczywicie parametry komputera, a szczeglnie jego procesora (lub wielu procesorw), w znaczcy sposb wpywaj na czas oczekiwania na przeliczenie renderingu. Jeli czas ten

404

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

Rozdzia 9.

Prezentacja modelu 3D

405

Rysunek 9.27.
Okno ustawie
fotoprezentacji
moduem
LightWorks.
W zakadce
rodowisko
LightWorks moemy
zdefiniowa rwnie
efekty atmosferyczne
(padajcy nieg,
zamglenie itp.)

jest zbyt dugi, skutecznym rozwizaniem jest m.in. ograniczenie iloci elementw do
przeliczenia poprzez ukrycie na warstwie np. wyposaenia przy ujciu zewntrznym lub
skomplikowanych trjwymiarowych drzew.

Szkic
Znakomity modu renderingu, kiedy wykonywany projekt zamierzamy zaprezentowa
w niekonwencjonalny sposb. Wizualizacja nie jest tak precyzyjna w przedstawianiu
szczegw przyjtych rozwiza jak np. modu LW, umoliwia za to przekazanie idei
projektu w sposb doskonale imitujcy rysunki odrczne. Zastosowanie moduu jest
bardzo proste pomimo wielu dostpnych ustawie i suwakw (rysunek 9.28).
Na pocztek proponowabym wyprbowanie fabrycznych wzorcw z panelu Ustawienia
podstawowe (rysunek 9.29).

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

405

406

ArchiCAD 8.1/9

Rysunek 9.28.
Okno ustawie
renderingu
dla moduu
szkicowego.
Pierwsze kroki
warto skierowa
do listy rozwijanej
Styl szkicu
i przetestowa
niektre z ustawie
fabrycznych
programu

Najbardziej odpowiadajcy nam styl szkicu moemy dowolnie zmienia za pomoc

ustawie w kolejnych zakadkach:

406

Ulepszenia w tej zakadce due znaczenie dla plastycznoci wizualizacji

ma ustawienie Perspektywy powietrznej (im dalej, tym bardziej elementy
s rozjanione).

Ustawienia linii dla szkicu maj wpyw na linie konturowe elementw.

Przecignicie linii spowoduje wyduenie konturw poza wierzchoki
elementw. Znieksztacenie powoduje drenie linii.

Ustawienia linii kreskowa maj wpyw na wektorowe wzorki na

powierzchniach elementw np. dla cian z przyporzdkowan ceg.

Ustawienia linii cieniowania zmieniaj sposb wywietlania cieni,

rzucane s jedynie od oglnego wiata sonecznego.

To w zakadce moemy rwnie skorzysta z wasnych bitmap ta

lub dostpnych w bibliotece programu, przykad na rysunku 9.30.

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

Rozdzia 9.

Prezentacja modelu 3D

407

Rysunek 9.29. Ilustracje przedstawiaj ustawienia fabryczne Stylu szkicu (16 razy ulica Wolnoci
w Chorzowie miasto rodzinneJ). Prostym poruszaniem odpowiednich suwakw moemy dowolnie
zmienia ustawienia na wasne i tworzy renderingi w niepowtarzalnym stylu
Rysunek 9.30.
Rendering szkicowy
z wykorzystan
tekstur
ze standardowej
biblioteki
ArchiCAD-a
1024 Cappucino

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

407

408

ArchiCAD 8.1/9

Przeliczony rendering nie jest zachowywany na dysku automatycznie! Niezalenie od

wybranego typu fotoprezentacji po jej przeliczeniu i wywietleniu w oknie musimy
uy polecenia Zachowaj (lub Zachowaj jako), aby zapisa wygenerowan bitmap.
Jedynie w przypadku oblicze animacji poszczeglne klatki lub film zapisuj si automatycznie we wskazanym folderze.

Obiekty biblioteczne
Dla potrzeb wizualizacji czsto wykorzystujemy specjalnie przygotowane obiekty biblioteczne. Moliwoci jzyka GDL, w ktrym tworzone lub przetwarzane s obiekty do
ArchiCAD-a, oferuj wiele zaawansowanych funkcji, m.in. automatyczny obrt obiektu
w stron kamery (zdjcia drzew, postaci rysunek 9.31), losowo rozkadane elementy
skadowe, np. licie drzew w obiektach z biblioteki Garden Works (do darmowego pobrania z internetu), czy odpowiednie zachowanie si obiektw podczas przeliczania animacji (falowanie wody, otwieranie drzwi po zblieniu si kamery).

Rysunek 9.31. Biblioteka standardowa programu zawiera liczne sparametryzowane obiekty przydatne
do wizualizacji

408

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

Rozdzia 9.

Prezentacja modelu 3D

409

Tworzenie animacji
Poleceniem Utwrz animacj z menu Obraz rozpoczynamy obliczanie i zapisywanie renderingw (lub widokw 3D) na podstawie przygotowanej wczeniej cieki. Program wymaga co najmniej dwch kamer w projekcie. Tworzone animacje mog by zapisywane
w rnych popularnych formatach, rwnie jako sekwencja kolejnych bitmap (rysunek 9.32).
Rysunek 9.32.
Okno ustawie
animacji

Symulacja budowy
Oprcz standardowych moliwoci animacji projektu do dyspozycji mamy rwnie
funkcje symulacji etapw budowy. Poszczeglne elementy modelu tworzonego w ArchiCAD-zie moemy przyporzdkowa do wybranego typu prac w czasie okrelonym datami. Na podstawie tak wykonanego harmonogramu prac mona wykona film pokazujcy poszczeglne etapy budowy.

Inne aplikacje (Artlantis, Meander,

ArchiSketchy, ArchiFacade,
Piranesi, Sketchup)
ArchiCAD jest jedn z niewielu aplikacji posiadajcych moduy renderingu wbudowane
w struktur. Dziki temu wszelkie zmiany nanoszone w projekcie aktualizuj jego automatycznie wykonywane prezentacje. W pewnych przypadkach uytkownicy ArchiCAD-a stosuj rwnie dodatkowe aplikacje. Najpopularniejsz z nich jest Artlantis,
obecnie w wersji R oraz Studio, ktry suy wycznie do wykonywania zaawansowanych prezentacji. Poniej skrtowy przegld aplikacji wspomagajcych powinien on
uatwi zorientowanie si w ich moliwociach tworzenia wizualizacji.
t

Artlantis R francuskiej firmy Abvent oferuje tworzenie zaawansowanych

renderingw cznie z obliczaniem efektw Raytracingu oraz Radiosity. Program
synie z prostoty obsugi, ktra pozwala na wykonywanie profesjonalnych wizualizacji
architektonicznych praktycznie bez przygotowania. Ustawienia shaderw wiate
i efektw na bieco s wywietlane w oknie podgldu. Jedne z wielu funkcji

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

409

410

ArchiCAD 8.1/9

programu to wstawianie w scen tzw. billboardw i trjwymiarowych obiektw oraz

wpasowywanie renderingu w zdjcie otoczenia. Nawet najtrudniejsze sceny (ziele,
postaci ludzkie, kontekst obiektu) wykonywane s dziki temu w szybki i prosty
sposb. Artlantis jest programem mocno zintegrowanym z ArchiCAD-em
poprzez eksport zapisywane s ustawienia materiaw, kamer i rde wiata.
Uywanie Artlantisa pozwala na odcienie ArchiCAD-a od pracy nad wizualizacjami,
zmiany w modelu uwzgldniane s w opracowywanej scenie (rysunek 9.33).

Rysunek 9.33. Interfejs programu Artlantis R i efekt kocowy jego pracy

410

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

Rozdzia 9.
t

Prezentacja modelu 3D

411

Meander to maa aplikacja dostpna wewntrz ArchiCAD-a. Pozwala ona na

poczenie wykonywanych Panoram VR z rysunkiem rzutu i opisem (rysunek 9.34).

Rysunek 9.34.
Widok okna
programu
Meander

ArchiSketchy to dodatek firmy Cigraph pracujcy wewntrz ArchiCAD-a

posiadajcy podobne moliwoci jak Rendering szkicowy. Programem tym
w szybki i prosty sposb mona zamieni widok rzutu, przekroju/elewacji
lub okna 3D w rysunek przypominajcy odrczny szkic (rysunek 9.35).

ArchiFacade to kolejna aplikacja Cigraphu przydatna przy opracowywaniu

wizualizacji. Program posiada m.in. funkcj umoliwiajc przeksztacenie
zdjcia perspektywicznego w ujcie elewacyjne. Tak wyprostowane zdjcie
moe suy jako podkad rysunkowy, znacznie upraszczajc inwentaryzacj
fotografowanych obiektw.

Piranesi to znakomita niezalena aplikacja, w ktrej dziki przechowywanym

informacjom o trjwymiarowych bryach mona malarsko opracowywa
renderingi, wstawiajc rwnie zdjcia postaci ludzkich lub zieleni. Efekt
kocowy dziaa w Piranesi bardzo przypomina filtry Photoshopa, jednak
wizualizacje w tym programie wykonuje si nieporwnanie szybciej
i mniejszym nakadem pracy, a przy tym zachowuj one cechy
indywidualnoci twrcy (rysunek 9.36).

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc

411

412

ArchiCAD 8.1/9

Rysunek 9.35. Okno programu ArchiSketchy

Rysunek 9.36. Kilka przykadowych wizualizacji wykonanych w programie Piranesi na podstawie modelu
ArchiCAD-a. Ilustracja po lewej to rendering bazowy z ArchiCAD-a, po prawej znajduj si wariacje
wykonane w tej aplikacji

ArchiCAD posiada bezporedni eksport do programu Piranesi (format epx).

t

412

Sketchup to znany program do opracowywania trjwymiarowych koncepcji

szkicowych. Poza szybkim modelowaniem trjwymiarowych bry moliwoci
Sketchupa mona rwnie wykorzystywa do wykonywania bardzo atrakcyjnych
wizualnie prezentacji. ArchiCAD posiada zaawansowany modu przeksztacajcy
model z programu Sketchup na standardowe elementy ciany, pyty
stropowe, elementy biblioteczne. Dziki temu szkicowe bryy przenoszone
s do ArchiCAD-a i zamieniane na elementy z Palety narzdzi (ciany, pyty
stropowe, elementy biblioteczne).

D:\Roboczy Jarek\makiety poprawki i druku pdf\ArchiCAD_8_1_9\ArchiCAD_8_1_9\09_06.doc