Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
vlavmuodk
'kuQqif;&Jaygif;pkH
,laqmifcJhaom
'g0if0g'
[m&Gef ,[f,m
3
pma&;olta-umif;
ABOUT THE AUTHOR
pmzwfolodk
TO THE READER
bmomjyefol.trSm
Foreword from the Translator
rdk[rR'ftvDwef*Gef;
tvm[ft&Sifjrwf. vrf;awmfwGif
&yfwnf&ef &nf&G,fcsufjzifh
u|Ekfyf. cspfvSpGmaom
ZeD;/ om;orD;rsm;/
nDtpfudkrsm;ESifhrdwfo*F[rsm;udk
ESpf&Snfvrsm; cGJcGmcJhjcif;*sD[m'fwGif
wpdwfwa'o jznfhwif;ygap[k &nfpl;vsuf
Tpmtkyfudk ukodkvfjzpf jrefrmbmomjyefqdkygonf?
Tjrefrmbmomjyef pmtkyfudk
rnfolrqdk vGwfvyfpGmykHESdyfxkwfa0a&mif;csjzefjzL;cGifh ay;ygonf?
tvDwef*Gef;
2007=ckESpf atmufwdkbmv 28 &ufae
(2009=ckESpf Edk0ifbmvwGif xyfrHppfaq;jyifqifonf?)
rmwdum
pmrsufESm
11
'g0if0g'ordkif;tusOf;csKyf
15
28
'g0if0g'ESifh zufppf0g't-um;
a-umufrufzG,faom r[mrdwf
56
94
t&if;&SifpepfESifh pD;yGm;a&;avmuwGif
touf&Sifa&;twGuf wdkufcdkuf-u&jcif;
140
'g0if0g',laqmifcJhaom udk,fusifhw&m;ysufjym;r+
151
158
aemufqufwGJ? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.
rSm;,Gif;aomcH,lcsuf
161
10
11
ed'gef;
u|Efkyfwdk
obm0w&m;tjzpf qGJ,ltokH;jyK-uayonf?
'g0if0g'onf a&S;plrm&fESifh*&dvlrsdK;wdk.acwfrsm;wGif vufcHusifhokH;cJh-uaom
,kH-unfcsufudk taysmfwef;ZD0aA'ynm&Sifjzpfonfh csm;vfpf'g0ifu jyefvnfaz:
xkwfaomtawG;tac:jzpfI ,if;tawG;tac:uyif/ vlom;urBmwpfckvkH;udk tEW&m,f
jyKcJhaom tawG;tac:0g'rsm;. tajccHtkwfjrpfjzpfayonf? odyH`ynmudk rsufESmzkH;
wyfxm;I ,if;tawG;tac:udk axmufcHolrsm;tm; olwdk.&ufpuf-urf;-uKwfonfh
tawG;tac:0g'rsm;udk vufawGusifhokH;&mY w&m;0ifr+udk rSm;,Gif;pGmay;tyfcJhav
onf?
xdkrSm;,Gif;onfh w&m;0ifr+a-umifh/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf ZD0aA'ESifh edcgwu
aA'(ausmufjzpf&kyf-uGif;ynm)rsm;rS vGwfxGufI vlordkif;ESifh EdkifiHa&;vlr+a&;ynmrsm;
odkul;pufjyefoGm;avonf? 'g0iftawG;tac:onf 19 &mpkESpfwGif pwifjyefyGm;
v+yf&Sm;pjyKaeaomtawG;tac:tcsKdudk tm;ay;axmufcHvsuf&Sdaoma-umifh/ xdktawG;
tac:todkif;t0dkif;. axmufcHtm;ay;r+udk tus,fw0if&&SdcJhavonf? txl;ojzifh
vlwdku obm0wGif toufquf&Sifa&;twGuf wdkufcdkuf-u&onf [laomtawG;t
ac:ESifh tiftm;-uD;oluom tEdkif&I/ usefaomolwdkonf +H;edrfhI aysmufuG,foGm;
ukefonf [laomtawG;tac:rsm;udk vlobm0udkaz:xkwf&mwGif pwiftokH;cscJh-u
avonf? 'g0if0g't&/ vlavmuonf ydyuQESifhjynfheufvsuf wdkufcdkuf,SOfjydKif
vkH;yef;-u&onfh,ifjyifjzpfonf [laomtcsufudk vlom;avmuESifh vltzGJtpnf;wGif
pwiftokH;cs-uawmhonf? [pfwvm. r[mvlrsdK;-uD;wnfaqmufa&;/ rm;ufP.
vlordkif;onf vlwef;pm;jydKifqdkifr+ordkif;jzpfonf[laoma-uG;ausmfcsuf/ "eSif0g'
. tiftm;-uD;olonf tiftm;csdeJoludkacgif;ykHjzwfI ydkrdkIcsrf;om-uG,f0 EdkifcGifh&Sd
onf/ jAdwdo#uJhodkaom e,fcsJt&if;&Sifwdk. udkvdkeDe,fcsJpepfESifhtwl tom;
a&mifvlrsdK;cGJjcm;a&;0g'usifhokH;I vleDvl0gvlrJrsm;udkwdkufcdkufESdrfeif;jcif; ponfhvkyf
&yfrsm;udk tenf;ESifhtrsm;w&m;0if jzpfoGm;apavonf?
todw&m;&Sdaom wd&pm>ef (The Moral Animal) [laompmtkyfudk a&;om;cJh
onfh uavmif&Sif a&mbwf &dkufonf/ oludk,fwdkif tDAdkvl;&Sif;orm;wpfOD;jzpfvifhu
pm;/ vlordkif;odktDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du ay;aqmifcJhaom ysufpD;,dk,Gif;r+ab;'kuQrsm;ESifh
ywfoufI atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk tokH;cscJhaomoufwef;rSm/ vlordkif;wGif tvGef,kwfywf&Snfvsm;
aomtcsdefumv jzpfcJhayonf? 20 &mpkESpftul;ydkif;wGif vlr+a&; 'g0if0g' (Social
Dawinism) [kac:aom rjywfrom;ra&&monfhEdkifiHa&;tawG;tac:ESifh a&maESmqufpyf
rdonfhaemufydkif;wGif/ vlrsdK;cJGjcm;a&;0g'Drsm;/ zufqpf0g'Drsm;ESifh oem;-uifempdwfuif;rJh
1
aomt&if;&Sif-uD;rsm;.vufudkif'kwf jzpfoGm;avonf?
13
14
15
'g0if.tawG;tac:udk vufcHjcif;onf
0g'a&;&ma-umifhjzpf.
'g0if. rsdK;pkwdkpwifjzpfay:jcif; pmtkyfjzifh tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudkwifjyonfh
acwfumvwGif odyH`ynmonf tvGefacwfaemufusaeao;.? Oyrm/ ,aeypPKy`ef
acwfwGif/ tvGeftrif;+yfaxG;eufeJa-umif;awG&Sdxm;onfhqJvfudk xdkacwfu rSef
bDvl;wGif tpuftuGufwpfcktjzpfom awGjrif&ao;onf? xdka-umifh/ 'g0iftaejzifh
ouf&SdypPnf;rsm;onf oufrJh&kyf0wKrS tvdktavsmuf-uKH-uKdufI jzpfay:vmonf[k
wifjy&mY rnfodkaom jy\emrS r-uHKcJh&acs?
csm;vfpf 'g0if
'g0if.oDtdk&DwGif tay:vGifqkH;t*Fg&yfrSm/ zefqif;&Sif&Sdjcif;udk jiif;y,fxm;
jcif;yifjzpfayonf? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dt&/ touf[lonf oufrJh&kyf0wKypPnf;rS -uKH
-udKufI oltvdkvdkjzpfay:vmonf[k qdkonf? 'g0iftaejzifh/ zefqif;&Sifbk&m;rJht
awG;tac:rsm;udk odyH`enf;rusaomfvnf; odyH`enf;usonfhykHpHjzifh axmufcHay;vdkuf
&if;/ &kyf0g'tawG;tac:udk pwifay;vdkufavonf? tb,fha-umifhqdkaomf/ 19&mpkESpf
rwdkifrDumvrSodyH`ynm&Sifwdkonf/ odyH`ynm[lonf bk&m;ocif(tvm[ft&Sifjrwf)
zefqif;xm;awmfrlaomt&mrsm;udk avhvmqnf;yl;az:xkwfaom enf;wpfcktjzpf cH,l
-uaoma-umifhjzpf.? xdktawG;tac:udk xdkacwfumvwGif tus,fw0ifhcH,lxm;-u
ojzifh/ bk&m;rJh0g'Drsm;ESifh &kyf0g'tawG;tac:rsm;u rdrdwdk.tawG;tac:rsm;udk wdk;
wufzGHjzdK;apEdkifrnfh oifhawmfonfhtajccH&yfwnfr+udk rawGEdkifbJ jzpfaecJh-uonf?
zefqif;&Sifudk jiif;y,fI bk&m;rJh0g'ESifh &kyf0g',kH-unfcsufwdkudk ra&r&maomfvnf;
taxmuftultjzpf tokH;jyK&efrSm tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf taumif;qkH;tcGifhta&; jzpf
aecJhayonf? xdka-umifh/ xdktawG;tac:ESpfrsdK;pvkH;onf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk olwdk
.udk,fydkiftawG;tac:0g'tjzpf zefwD;,lvdkuf-uavonf?
'g0iftawG;tac:u bk&m;oQif&Sdjcif;udk jiif;y,fxm;onfhtjyif/ 19 &mpkESpfrsm;
wGif acwfpm;vmaom &kyf0g'tawG;tac:udk tm;ay;onfhtcsufwpfcsufrSm/ ouf&Sd
owW0gwdk. wdk;wufzGHjzdK;r+udk obm0tavsmuf jydKifqdkifjcif;ESifh qufpyfay;jcif;yif
jzpf.? ,if;onfum;/ tiftm;t-uD;qkH;olonf obm0tavsmuf tEdkif&pjrJjzpf
19
xm;.?
TudpPESifhywfoufI
'g0if.tawG;tac:udk-oZmanmif;aponfhyif&if;rSm/
t*FvdyfvlrsdK; pD;yGm;a&;abm*aA'ynmSif aomrwfarmfvfwyf. An Essay on the
Principle of Population ac: vlOD;a&ESifhywfoufaomrl [kt"dy`g,f&onfh pmwrf;yif
jzpfayonf? Tpmwrf;t& vlom;avmu-uD;udk arSmifrdkufaomtem*wfu apmifh
ar#mfaeayonf? armfvfwyf. wGufcsufr+t&/ rnfonfhaqmif&Gufr+r#rSdbJ ypfxm;
ygu/ urBmhvlOD;a&onf tvGefvsifjrefaomE+ef;jzifh wdk;yGm;vmvdrfhrnf[k qdkonf?
urBmhvlOD;a&onf 25 ESpfwdkif;wGif ESpfqjzpfvmvdrfhrnf[kqdkxm;onf? odkaomfvnf;
tpm;tpmwdk;wufE+ef;onf xdkavmufr&SdEdkifacs? xdka-umifh vlom;rsm;onf rjywf
rpJaomiwfrGwfacgif;yg;jcif;tEW&m,fESifh awG-uHK-u&rnf[k qdkonf? xdkuJhodkaom
vlOD;a&wdk;yGm;E+ef;udk xdef;odrf;xm;aomtiftm;rSm/ ysufpD;,dk,Gif;jcif; ted@m&kHrsm;
jzpfonfh ppfjzpfjcif;/ iwfrGwfacgif;yg;jcif;ESifh a&m*guyfqdkufjcif;a-umifh vltkyfpkvdkuf
aoaus-ujcif;/ ponfwdkjzpfonf[k qdkonf? xdka-umifh touf&Sifjcif;[lonf
tqufrjywfaomppfyGJjzpfonf?
armfvfwyf.pmtkyfu touf&Sifa&;twGuf &kef;uef-u&jcif;ta-umif; owd&
apygonf[k 'g0ifu atmufygtwdkif;wifjyxm;ayonf?
1838 ckESpf atmufwdkbmvonf u|Ekfyfpepfwusavhvmaomvkyfief;pwifjyD;aemuf wpf
q,fhig;v&SdavjyD? armfvfwyf. vlOD;a&qdkif&mpmtkyfudk trSwfrxif tjyif;ajyaumuf
zwfrdygonf? u|Ekfyfa&muf&Sd&mt&yf ae&mwumwGif wd&pm>efrsm;. trltusifhrsm;udk
tcsdef-umjrifhpGm avhvmcJhojzifh/ touf&Sifa&;twGuf &kef;uefr+ESifhywfoufI aumif;pGm
oabmaygufxm;jyD;jzpf&m/ armfvfwyf.vlOD;a&qdkif&mtcsuftvufrsm;t& ajymif;vJ
vsuf&Sdaomtajctaersm;wGif/ obm0u tompD;&aomrsdK;pkrsm;udkomv#if qufvuf
xdef;odrf;touf&SifapI/ ta&;edrfhaomnHhaomrsdK;pkrsm;udkrl/ ysufpD;aysmufuG,foGm;ap
rnfomjzpfa-umif;udk owd&ygonf? aemufqkH;tajzrSm rsdK;pktopfxyfrHay:aygufvmay
20
21
22
23
24
27
28
32
33
jAdwdo#udkvdkeDe,fcsJ0g'ESifh 'g0if0g'
'g0if.oDtdk&Da-umifh tjrwftrsm;qkH;xkwfEdkifcJhaom EdkifiHonf ol.arG;Zmwd
EdkifiH jAdwdo#EdkifiHawmfyifjzpfavonf? 'g0ifu ol.oDtdk&Dudkwifjyonfhtcsdefumv
onf/ jAdwdo#EdkifiHu urBmay:wGif udkvdkeDe,fcsJtifyg,mt-uD;qkH; wnfaqmufae
onfhtcsdef jzpfayonf? tdEdN,rSvufwiftar&duwdkuftxd&Sd o,HZmwypPnf;rsm;udk
jAdwdo#tifyg,mu vuf0g;-uD;tkyfacgif;ykHjzwfaeaomtcsdefjzpfonf? vljzL-uD;u
urBmudk ol.tusdK;tjrwftwGuf t"rRvk,uf,laeayonf?
odkaomfvnf;/ jAdwdefEdkifiHrStp rnfonfhudkvkdeDe,fcsJwdkif;jynfurS/ rdrdwdkudk
o,HZmwypPnf;rsm;vk,uf,loltjzpfrjrifapcsif-uonfhtjyif/ ordkif;vnf;rwGif
apvdk-uacs? xdka-umifh olwdk.vkyf&yfonf rSefuefa-umif; w&m;0ifa-umif; jyEdkifrnfh
&Sif;vif;csufudk &Smae-uayonf? xdkodkaom &Sif;vif;csufonf udkvdkeDEdkifiHom;rsm;
udk urBmOD;vlom;rsm; odkr[kwf wd&pm>efESifhwlaom ouf&SdowW0grsm;tjzpf jyo
&ef jzpfayonf? Todkjzifh olwdku tkyfpkvdkufowfjzwfaeolrsm;ESifh vlrqefaom
vkyf&yfrsm;jzifh zdESdyfcHae&olrsm;udk vlom;rsm;tjzpfrjrifapbJ/ wd&pm>efwpf0uf vlom;
wpf0ufjzpfaomowW0grsm;tjzpfjyojcif;jzifh olwdk.&ufpuf-urf;-uKwfaomvkyf&yf
rsm;udk jypfr+usL;vGefjcif;r[kwf[k jrifapvdkjcif;jzpfayonf?
trSefrSm/ xdkuJhodk&SmazGaecJhjcif;onf topftqef;r[kwfacs? 15 &mpkESpfESifh
16 &mpkESpfrsm;uwnf;u jzpfayonf? vlrsdK;tcsdKudk vlwpf0ufwd&pm>efwpf0uftjzpf
yxrqkH;wifjyolonf tar&duwdkufodkc&D;qefcJhaom c&pPwdkzg udkvrfbwfyifjzpfav
onf? ol.wifjycsuft&/ tar&duwdkufwdkif;&if;om;rsm;onf/ vltppfr[kwf-ubJ/
vlwpf0ufwd&pm>efwpf0ufjzpfaom owW0grsm;jzpfonf[l.? Todkjzifh e,fcsJpydefvl
rsdK;wdk.u|eftjzpf tvkyftau|;jyKapcJhavonf?
&kyf&SifZmwfum;rsm;wGif udkvrfbwfu tar&duwdkufudk awG&SdcJhpOfu wdkif;&if;
om;rsm;udk rnfr#jyLjyLiSmiSmt-uifemw&m;&SdpGmqufqHykH jyoaomfvnf;/ trSefpifppf
udkvrfbwfu xdkwdkif;&if;om;rsm;udk vlom;rsm;tjzpf rowfrSwfcJhacs?19
c&pPwdkzg udkvrfbwfonf -uD;us,faomtkyfpkvdkufowfjzwfr+t&Sdefudk pwif
cJholjzpfonf? udkvrfbwfonf olawG&Sdaome,fajrrsm;udk udkvdkeDe,fajrrsm;tjzpf zef
wD;jyD;/ wdkif;&if;om;rsm;udk u|efjyKum u|efa&mif;0,fjcif;udk yxrOD;qkH;pwifcJhol jzpf
.? 16 &mpkESpftwGif; rufpDudkESifh yD&l;EdkifiHrsm;udk wdkufcdkufodrf;ydkufcJh-uonfh uGefuGD
pwda'gpydefwyfrsm;onf/ udkvrfbwftokH;jyKaom zdESdyfr+ESifhu|efjyKjcif;ay:vDpDudk
awGjyD; if;wdku qufvufjyKusifh-uavonf? tkyfpkvdkufowfjzwfr+onfvnf; r,kH
-unfEdkifavmufaomtwdkif;twmtxd a&mufcJhavonf? Oyrm/ u|ef;wpfu|ef;wGif
udkvrfbwf yxrOD;qkH;a&mufpOfu 200000 cef&Sdaomwdkif;&if;om; vlOD;a&onf/
ESpf20 twGif; 50000 omv#ifusefawmhonf? 1540 ckESpfwGifrl vlaygif;wpfaxmif
om usef&pfavonf? 1519 ckESpfwGif pydefvlrsdK; aumwuftrnf&Sd uGefuGDpwda'gu
rufpDudkodkyxrOD;qkH;ajccscsdefwGif/ pkpkaygif;wdkif;&if;om;vlOD;a& 25 oef;&SdcJhaomf
vnf;/ 1605 ckESpfa&mufaomtcg wpfoef;txdavsmhoGm;cJhonf? [pfygeDtdkvmu|ef;
wGif 1492 ckESpfwGif vlOD;a& 7=8 oef;cef&SdcJhaomfvnf;/ 1496 ckESpfwGif 4 oef;om
35
36
37
38
yifha'gif;vlOD;acgif;twkvkyfjcif;
40
41
42
tar&duefEdkifiH orw&l;pAJhu
ola&;om;aom The Winning of
the West pmtkyfwGif/ vlrsdK;cGJjcm;
a&;t& tkyfpkvdkufowfjzwfr+udk
pwif tajccHwnfaqmufI aemif
wGif vufawGusifhokH;cJh.?
vlrsdK;cGJjcm;a&;0g'udk axmufcH
tm;ay;aomoDtdk&D&Sdaejcif;a-umifh tar&d
uefEdkifiHwGif vlrsdK;cGJjcm;a&; -uD;xGm;vm
cJhavonf? vlrsdK;cGJjcm;a&;udk qefusifcJh
onfh W.E. Dubois u/ ESpfq,f&mpkESpf
.jy\emonf vlrsdK;tom;ta&mifcGJjcm;
r+jy\emjzpfonf?[ka&;om;cJh.? u|ef
pepfudkzsufodrf;jcif;wpfckwnf;u vljzL
ESifhvlrJrsm;t-um; nDtpfudkpdwf"gwfjzpf
ay:vmap&ef rvkHavmufacs? wdkawmif;
onfhtcsdeftwGif; csrSwfcJhaom cGJjcm;r+u
19&mpkESpfukefydkif;ESifh
20&mpkESpfOD;ydkif;wGif
tar&duefEdkifiHY vljzLrsm;u vlrJrsm;udk &uf
puf-urf;-uKwfpGm zdESdyfcJh-u.? Oya'ESifh
vufawGusifhokH;r+rsm;u vlrJrsm;udk vlom;
tjzpfrowfrSwf-ua-umif; az:jyaeayonf?
vljzLrsm;u -uG,f0csrf;omaomb0wGif &Sdae
-uaomfvnf; vlrJrsm;rSm vlrqefavmuf
atmif jyKusifhjcif;udk cHcJh-u&.?
45
Todkaom 'g0if
u pwifysdK;axmifcJhaom
vlrqefonfh&ufpuf-urf;
-uKwfonfh vlrsdK;cGJjcm;a&;
a-umifh/ a-umufrufzG,f
aumif;onfh tabmf&D*sif;
rsdK;jzwfa&; pwifcJhjcif;jzpf
ayonf? tabmf&D*sif; OD;
acgif;cGHrsm;udk rD;&xm;bl
wm&kHwHcg;rsm;Y qGJcsdwfjy
oxm;-uavonf? -op
aw;vswdkufwpfcGifvkH; ae
&mwumwGif tabmf&D*sif;
rsm;tajccsaexdkifaom &yf
&Gmrsm;onf xdkodkaom&uf
pufpGmowfjzwfr+a-umifh
ESpfaygif;50twGif; aysmuf
uG,foGm;cJhavonf?34
tabmf&D*sif;tdrfaxmifpkuzrf;qD;jcif;udk
tao;pdwfjyefajymjyonf
atyDowif;/ = /-opaw;vsEdkifiH taemufajrmufydkif;oJuEWm&wGif aexdkif-uaom
tabmf&D*sif;wdkonf/ olwdk.cav;rsm;udk rD;aoG;r+efjzifh wpfudk,fvkH;vdrf;xm;I tpdk;&
vlr+zlvkHa&;t&m&Sdrsm;u zrf;qD;oGm;jcif;rS vGwfajrmuf&ef vkHjcKHonfhae&mrsm;Y0Sufxm;-u
onf? vlr+zlvkHa&;vkyfom;rsm;u awGwJhae&mrSm zrf;vdkuf-uw,f?[k tzrf;cH&aom
cav;wpfa,mufu aemifESpfaygif;rsm;pGm-umjrihfjyD;aemufwGif jyefvnfajymjy.? u|Ekfyf
wdk&JhrdbaqGrsdK;wdku/ rD;aoG;awGvdrf;jyD; 0Sufxm;avh&Sd-uw,f? [kajymjyayonf?
i,f&G,fpOfb0wGif tcdk;cHcJh&aom EGm;arG;jrLa&;jcHtvkyform;wpfa,mufu/ us
aemhudk rlvmblvfvmudk ac:oGm;-uw,f? usaemfwdktm;vkH; touf 5ESpf 6ESpfavmufbJ
48
tdkwmbif*g
'g0ifu ola&;aom rsdK;pkrsm;pwifay:aygufjcif; pmtkyfwGif/ vlom;rsm;onf
arsmufrsm;rSqif;oufzGHjzdK;vmonf[k wifjyonfhaerSpI/ xdkZmwfvrf;udk axmufcH
rnfh ausmufjzpf&kyf-uGif;udk &SmazGonfhvkyfief;onfvnf; pwifcJhavonf? odkaomf
vnf; tDAdkvl;&Sif;0g'DtcsdKu ausmufjzpf&kyf-uGif;omr[kwfbJ arsmufwpf0uf vlwpf
0ufowW0grsm;onfvnf;/ urBmhae&ma'otajrmuftjrm;wGif toufxif&Sm;&SdaeOD;
rnf[k ,kH-unf-u.? 20 &mpkESpftpOD;ydkif;wGif -um;wGifaysmufaeaomtquft
pyfudk &SmazGjcif;u ajrmufjrm;pGmaom kdif;pdkif;onfh vkyf&yfrsm;. ta-umif;&if;
jzpfcJhayonf? if;wdkteuf ypf*rDvlrsdK; tdkwmbif*g. Zmwfvrf;onf wpfcktyg
t0ifjzpf.?
tdkwmbif*gudk 1904 ckESpfwGif qJjrL&,f Agemac:aom
tdkwmbif*g
tDAdkvl;&Sif;0g'D okawoeynmSifwpfOD;u uGef*dkEkdifiHwGif zrf;
qD;cJhjcif;jzpfonf? Ttmz&duwdkif;&if;om;.trnf tdkwmbif
*gonf olwdk.pum;t& rdwfaqG[laomt"dy`g,f&I/ cav;
ESpfa,muf&Sdaom tdrfaxmifonfwpfa,mufjzpf.? odkaomf
vnf; oludkwd&pm>efrsm;uJhodk avSmifcsdKifhwGif;Y oH-udK;ESifhcsnf
xm;um tar&duefEdkifiHodkydkvdkufonf?
tar&duefEdkifiHodk
a&mufaomtcg/ tDAdkvl;&Sif;odyH`ynm&Sifwdku pdefvl0pfurBmhjyyGJ
wGif vlom;rsm;ESifh teD;qkH;tquftpyftjzpf jyoxm;onf?
xdkaemuf ESpfESpf-umaomtcg e,l;a,mufjrdK&Sdb&GefZl;ac: wd&
49
50
51
tufpuDrdkrsm;ESifh vlrsdK;cGJjcm;a&;0g'usifhokH;jcif;
1897=ckESpfwGif emrnfausmftmwdwfpuf0dkif;okawoeynm&Sif a&mbwfyD,m&Donf ajrmuf0if&dk;
pGef; tufpuDrdkvlrsdK;tcsdKudk e,l;a,mufjrdKodkac:aqmifvmcJhavonf? xdktkyfpkxJwGif ti,fqkH;
rSm rDepftrnf&Sduav;i,fwpfa,mufvnf; ol.zcifESifhtwl ygvmcJh.? olwdkudk tar&duef
obm0ordkif;jywdkufwGif ESpfaygif;rsm;pGm jyoxm;cJh-uonf? rDepf.zcifrSm emzsm;rusef; jzpfI
aoqkH;oGm;&m rDepfrSm tumtuG,fr&Sd e,l;a,mufjrdKwGif wpfudk,fwnf;txD;xD;usef&pfcJh&Sm
onf? wpfaewGif oltaz.tavmif;t&dk;pkudk tar&duefobm0ordkif;jywdkufwGif rsdK;pdwfrsm;
.erlemwpfcktjzpf jyoxm;onfudk awGcJhavonf? olzcif.&kyftavmif;t&dk;pkudk jyefawmif;
aomfvnf; jywdkuft&m&Sdrsm;u jiif;qefcJhavonf?
rDepf.b0vrf;a-umif;wGif rSwfom;oifhonfhtcsufwpfcsufrSm xdktufpuDrdkwdkudk e,l;a,mufjrdK
okdac:aqmifvmcJhonfhokawoeynm&Sifjzpfaom a&mbwfyD,m&Donf vlrsdK;cGJjcm;a&;tjrif&Sdol
wpfOD;jzpfonfhtcsuf jzpf.? olonf tufpuDrdkwdkESifhtwl aexdkifcJhaomfvnf;/ olwdkudk olESifh
wef;wlonf[k rxifcJhacs? yD,m&D.tqdkt&/ tufpuDrdkESifh eD*&dk;wdkonf tqifhedrfhaom vlrsdK;
rsm;jzpfonf[kqdk.? olwdkonf usef;rmoefpGrf;I/ Om%fxufjruf-uum olwdk.tdrfaxmifpkudk
aumif;rGefpGm &SmazGa-uG;arG;Edkif-uaomfvnf;/ vljzLrsm;avmuf raumif;acs? wpfcsdefu olonf
atmufygtwdkif; ,kwfrmpGma&;om;cJhbl;.? u|Ekfyfudk vlawGu = tufpuDrdkrsm;onf urBm-uD;
twGuf rnfodktokH;us-uygoenf;[k r-umc%ar;-uygonf? olwdkonf pD;yGm;a&;t& bmrSt
okH;rus-uyg? aemufxyfwpfcku olwdkrSm &nfrSef;csuf[lI r&Sd-uyg? olwdk.oufwef;udk ajr
acG;twdkif;bJ wefbdk;xm;-uonf? if;onfolwdk&JhADZrSvmaom trltusifhawGjzpfygonf? xdk
tufpuDrdk ajcmufa,mufudk e,l;a,mufjrdKodk tb,fha-umifhac:aqmifvmcJhoenf;? xdktufpuDrdk
wdkonfvnf; ol,Qifu pkaqmif;,liifcJhaomt&dk;pkerlemuJhodk rsdK;pkerlemtjzpfac:vmjcif;omjzpf
ygvdrfhrnf? odkaomfvnf; xdkt&dk;pkrsm;xuf ydkIpdwf0ifpm;zG,faumif;onfrSm olwdk. udk,fwGif;Y
aoG;pD;aeao;jcif;yifjzpfayonf?
olrSm olod-uGrf;aom tufpuDrdkwdk.
tavmif;udk pGJvrf;wwfonfhOyg'gef
vnf;&Sdao;onf? xdktufuDrdkwdk.
tavmif;rsm; ocsKif;xJwGifrykwfodk;
ukefrD xkwf,l&Sif;vif;I t&dk;pkrsm;udk
e,l;a,mufjrdK jywdkufwGif wefqm
qif xm;&ef ,laqmifvmcJh.?
rDepf/ tdkwmbif*gtjyif trnfrod
aomtjcm;vlaygif;tajrmuftjrm;wdk
onfvnf;/ tqifhedrfhaom vlom;
rsm;udk &SmazGae-uonfh odyH`ynm&Sifwdk
. vlrqefaom&ufpuf-urf;-uKwfpGm
jyKusifh jcif;udk cHcJh-u&.?
52
vlrsdK;cGJjcm;a&;pdwfaepdwfxm;OmOf qufvuf&Sdaeao;I/
'g0ifxHrStiftm;udk tokH;jyK-uonf?
53
54
56
57
[pfwvmonf/ vl
om;rsm;udk tjrifhrm;qkH; zGH
jzdK;jyD;aomwd&pm>efrsm;t
jzpfvufcH,kH-unfxm;ol
jzpfojzifh/ obm0tiftm;
ESifh -uHK-udKufIajymif;vJ
jcif;udkom apmifhaejcif;r
jyKbJ/ vlom;rsm;. zGHjzdK;r+
udk oludk,fwdkifwm0ef,lI
pDrHcefcGJ&efvdktyfonf[k
,kH-unfavonf? ,if;
onfyifv#if emZDv+yf&Sm;r+
. tqkH;pGef&nfrSef;csuf
jzpfayonf? xdk&nfrSef;
csufudk a&mufEdkif&ef yxr
OD;qkH;tqifhrSm/ tqifhedrfh
aomvlrsdK;rsm;udk oD;jcm;cGJ
xkwfI
tqifhjrifhaom
tm&d,HvlrsdK;rsm;ESifh cGJjcm;
xm;&rnf?
TtcsufwGif emZD
ygwD0ifwdkonf 'g0if0g'
udk vufawGusifhokH;jcif;
jzpfayonf? vlom;oef
pifa&;0g'onf 'g0if0g'
rStpysdK;vmjcif;jzpfonf?
vlom;oefpifa&;oDtdk&Donf
'g0if.tawG;tac:wGif tajccH.
20 &mpkESpfyxrydkif;wGifpwifay:aygufvmcJhaom vlom;oefpifa&;oDtdk&D odkr
[kwf vlom;oefoDtdk&Donf/ usef;rmoefpGrf;olOD;a&rsm;jym;vmatmif emzsm;rusef;r
oefrmolrsm;ESifh 'kuQdwrsm;udk z,f&Sm;ypfjcif;jzifh vlom;rsdK;pkrsm;udk rGrf;rHjcif;[k qdk
vdkonf? wd&pm>efarG;jrLa&;wGif ydkrdkusef;rmoefpGrf;aom taumifrsm;udkoma&G;cs,fI
rdwfvdkufapjcif;jzifh ydkrdkaumif;rGefaom wd&pm>efrsm;udk xkwfvkyfEdkifayonf? vlom;
oefpifa&;oDtdk&Dt&/ xdkenf;twdkif; vlom;rsm;udkvnf; oefjyefaomvlrsdK;rsm;udk arG;
xkwfEdkifonf[k qdkonf?
vlom;oefpifa&;tpDtpOfudk pwifIwifjy-uolwdkonfvnf; 'g0if0g'Drsm;yif
jzpf-uavonf? xdkvlom;oefpifa&;tpDtpOfv+dif;*,ufwGif/ t*FvefEdkifiHY csm;vfpf
'g0if.0rf;uGJnDjzpfol z&ef;ppfa*gvfwefESifh csm;vfpf'g0if.om; vDtdkem'f'g0ifwdku
xdyfqkH;a&Swef;rSaeI OD;aqmif-uonf?
58
0g&SifwefwuUodkvfrS aq;ynmordkif;
ynm&Sif uif;euf v'frD&mu/ vlom;oefpif
a&;oDtdk&Donf yvmwdk.&Dygyvd*f(Republic)txda&S;usaomtawG;tac:jzpfonf[k
rSwfcsufcs.? 'g0if0g'u 19 &mpkESpf.tusdK;twGuf aygufzGm;vmjcif;jzpfayonf[k
xyfIuGefxm;avonf?
==acwfopfvlom;oefpifa&;oDtdk&Donf 19 &mpkESpfwGifay:xGef;vmjcif;jzpfonf? xdk&mpk
ESpfwGif vlom;oefpifa&;tusdK;tjrwfay:xGef;vmjcif;onf tajccHZpfjrpftm;jzifh rsm;jym;
ayonf? ta&;-uD;qkH;ZpfjrpfrSm tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Djzpf.? tb,fha-umifhqdkaomf/ vlom;
oefpifa&;oDtdk&D "euginics" tawG;tac:udk pwifzefwD;olonf csm;vfpf'g0if. nD0rf;
uGJ z&efppf a*gvfwefjzpfI/ xdkoDtdk&D.trnfudkvnf; oludk,fwdkifay;aomtrnfjzpfay
onf? vlom;oefpifa&;tawG;tac:onf csm;vfpf'g0ifu xkwfaz:onfh odyH`enf;usaom
47
tawG;tac:rSwdkuf&dkuf wdk;wufvmjcif; jzpfayonf?
60
61
pmtkyfwGif a&;om;tqdkjyKavonf?
a*smhpfu usef;rma&;ESifh vlr+a&;
twGuf EdkifiHawmftpdk;&u wpfOD;
csif;. aoqkH;cGifhudk wm0ef,l&rnf?[k a&;om;tqdkjyKcJhavonf? tma'ghzfa*smhpf
onf [pfwvm.vrf;jyq&mjzpfI/ aemufESpfaygif; 30 t-umwGif EdkifiHa&;ZmwfckHodk
wufvmcJholjzpfonf? usef;rmoefpGrf;olwdkomv#if om;orD;&Sd-u&ef EdkifiHawmftpdk;
&u wm0ef,l&rnf[k [pfwvmuqdkonf? rusef;rmolESifh ul;pufwwfaom a&m
*gpGJuyfolwdktm;vkH; om;orD;arG;zGm;cGifhr&Sda-umif; a-unm&rnf?51
62
1933=ckESpfwGif jy@mef;aomOya't&
pdwfrESHolOD;a&aygif; 350000ESifh *sdyfpDvlrsdK;
aygif; 30000 tjyif vlrJcav;aygif;&mcsDI/
trsdK;orD;rsm;. wefZmudk tufpa&;jzifhvnf;
aumif;/ aq;xdk;jcif;jzifhvnf;aumif;/ v#yfppf
a&Smhay;jcif;jzifhvnf;aumif;/ oif;uGyf-uav
onf?
*smrefvlrsdK;rsm;udk rsdK;oefzGHjzdK;r+t
wGuf &ufpuf-urf;-uKwfpGmowfjzwfaepOf/
[pfwvmu vlom;oefpifa&;ay:vDpDudk
aemufxyfykHpHwpfrsdK;jzifh vkyfaqmifaeao;
onf? *smrefvlrsdK;tppf[k owfrSwfcH&aom
qHyifeDESifhrsufvkH;jymrdef;ra,mufsm;rsm;udk
aygif;oif;aexdkifapI cav;rsm;rsm;arG;xkwf
apavonf? 1935=ckESpfwGif cav;xkwfvkyf
a&;jcHrsm;udk wnfaqmufcJh.? vlrsdK;oefpifa&;
pHcsdefrSDonfhrdef;cav;rsm;udk pk&kH;xm;I/ tufpf
tufpfwyfom;t&m&Sdt&mcH rsm;udk oGm;a&muf
vnfywfaponf? xdkw&m;r0ifarG;xkwfvm
aomcav;rsm;udk ESpfaygif;1000 -umSnfrnfh
*smrefEdkifiHawmf. ppfonfawmfrsm;tjzpf -uD;
jyif;vmatmif au|;arG;xm;rnfjzpfayonf?
63
ausmf-um;onfhtDAdkvl;&Sif;0g'D
atmufygtwdkif; a0zefxm;.?
qmtmomupfu
[pfwvmESifhywfoufI
a&mbwfuvmuf u/ [pfwvm
ESifhywfoufI TodktusOf;csKyfaz:jyxm;.? ==[pfwvmonf tDAdkvl;&Sif;oif-um;
csufrsm;. wkwfaESmifjcif;udk cHae&oljzpfonf? oli,fpOfawmifaus;b0uyif pwif
cJhonf[k xif&.? [pfwvmu tqifhjrifhonfhvlrsdK;rsm;u tqifhedrfhonfhvlrsdK;rsm;
64
66
67
68
69
70
-uD;rm;vSonfhysufpD;jcif;udk ,laqmifcJhaom
'g0if0g'D=zufqpf0g'D rdkqdkeDvD
[pfwvmu ol.ay:vDpDrsm;udk 'g0if0g'tokH;jyKI
owfrSwfa&;qGJcJhovdk/ olESifhwpfacwfwnf;jzpfaom r[mrdwf
bifeDwdk rdkqdkvDeDuvnf; 'g0if0g'.tqdkESifhcH,lcsufrsm;udk
tokH;jyKI zufqpf0g'ESifh e,fcsJ0g'tajccHwdkjzifh tDwvDEdkifiH
udk wnfaqmuf&ef pdkif;jyif;aeavonf?
rdkqdkvDeDonf 'g0if0g'udk a-unufxm;oljzpfI t-urf;
zufjcif;onf ordkif;udk armif;ESifaomtiftm;jzpfjyD; ppfjzpfjcif;
onf awmfvSefa&;udk pwifay;onf[k,kH-unfonf? oltwGuf
71
74
75
76
77
78
80
81
wurBmvkH; ae&mwumppfjzpfjcif;
83
84
85
86
87
88
vdkifab;&D,m;
jynfwGif;ydyuQwGif r-umc%awG&aom jrifuGif;?
eDtdkemZDrsm;
zufqpf0g'acgif;aqmifrsm;jzpfonfh [pfwvmESifh rdkqdkvDeDwdktjyif emZDygwD
tzGJtpnf;ESifhqufpyfaom (tufpfat/ tufpftufpf/ *sufpwmydk)ponfwdk odkr[kwf
rdkqdkvDeD. tuseufwdkonf/ twdwfumvrSm usef&pfcJhjyD[kxif&.? odkaomf
vnf; olwdk.tawG;tac:udk vdkufemusifhokH;onfh eDtdkemZDtzGJu v+yf&Sm;vsuf&Sdae
ao;onf? r-umcifESpfrsm;wGif/ Oa&myEdkifiHtajrmuftjrm;wGif vlrsdK;a&;ESifh zufqpf
v+yf&Sm;r+rsm; jyefvnftouf0ifvm.? *smreDEdkifiHrS eDtdkemZDv+yf&Sm;r+onf a&Swef;
wGif yg0ifaeayonf?
89
92
93
94
95
96
98
rm;ufPESifhtif*sJvfwdk. aemufvdkufom;rsm;
'g0ifudk csD;-uL;-ujcif;
vlaygif;oef;aygif;rsm;pGmwdktoufaoa-uysufpD;apjcif;ESifh
oef;aygif;&m
aygif;ajrmufjrm;pGmaomvlxkwdkudk 'kuQyifv,fwGif;Yarsmaeapjcif;/ xdwfvefa-umuf
&GHapjcif;/ t-urf;zufjcif; ponfwdkudkjyKusifhcJhol rm;ufPESifh tif*sJvfwdk.aemuf
vdkufom;rsm;onf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk tvGeftrif; ESpfaxmif;tm;&pGmESifhpdwf0ifpm;
pGmjzifh vufcH,kH-unf-uavonf?
*|ef tif rl;&fu tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DESifh rm;ufPESifhtif*sJvfwdk. tawG;tac:rsm;udk
&k&Sm;EdkifiHwGif vufawGtaumiftxnfaz:olwdk.t-um;qufpyfr+udk atmufygt
wdkif; qdkxm;.?
qdkAD,uf&k&Sm;EdkifiHacgif;aqmifrsm;. tawG;tac:onf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DtjrifwGif eufeJ
88
pGm tajccHayonf?
99
tjcm;uGefjrLepfacgif;aqmifrsm;uJhodk
vDeifuvnf; 'g0if.oDtdk&Donf 'dkiftmvuf
wpf(tEkydavmr)&kyf0g'tawG;tac:.tajc
cHtkwfjrpfjzpfonf[k r-umc%ajymavh&Sd.?
ol.rdefcGef;wpfckwGif ,if;tcsuf
ESifhywfoufI az:jyxm;ayonf?
'g0ifu/ wd&pm>efrsm;ESifhtyifrsm;t-um;
wGif qufpyfr+r&Sd/ if;wdktm; bk&m;oQifu
zefqif;xm;ojzifh rsdK;ADZ ajymif;vJr+rjzpf
Edkif [laom,kH-unfcsufudk/ tjyD;ydkify,f
89
zsufvdkufavonf?
vDeif.aemuf Adkv&SDApfawmfvSefa&;
wGif ta&;-uD;qkH;ydokumtjzpfowfrSwfxm;
jcif;cH&aomxa&mhpuDuvnf; 'g0if0g'wGif
tvGeftrif;wG,fwmolwpfa,mufjzpfav
onf? olu 'g0ifudk atmufygtwdkif;csD;
-uL;xm;avonf?
100
'g0if.awG&Sdcsufonf'dkiftmvufwpftawG;tac:t&/ ZD0ypPnf;rsm;ESifhywfoufaom
90
e,fy,ftwGuf t-uD;us,fqkH;aomatmifjrifr+jzpfayonf?
101
armfpDwkH; = 'g0ifESifhrm;uPfwdk.
w&kwfjynfodkv$wfaomoHtrwf
pwmvifu tm%m&SifpepfwnfaxmifaepOf/ 'g0if0g'. odyH`enf;usonf[l
aomausmaxmufaemufcHtjzpf&,lxm;aomuGefjrLepftm%m&Siftpdk;&wpfpkuvnf;
w&kwfEdkifiHwGif tajcpdkufcJhavonf? armfpDwkH;acgif;aqmifaom uGefjrLepf0g'Dwdkonf
1949=ckESpfwGif tcsdeftm;jzifh &Snf-umvSaomjynfwGif;ppf.aemufydkif;wGif tm%m
wnfaqmufEdkifcJh-uonf? armfpDwkH;onf oltm;t-uD;us,fqkH;axmufyHhr+ay;cJhaom
pwmvifuJhodkyif zdESdyfcsKyfcs,fI&ufpuf-urf;-uKwfaomtpdk;&udk wnfaxmifcJhonf?
w&kwfjynfonf ra&rwGufEdkifatmifrsm;jym;aom EdkifiHa&;owfjzwfr+,ifjyif-uD;tjzpf
odk ajymif;vJoGm;avonf? aemifESpfrsm;wGif/ acgif;aqmif-uD;armf. vli,fvl-urf;rsm;
jzpfaom aoG;aomufwyfeD&Jabmf (Red Guards)rsm;u wdkif;jynfudk a-umufruf
zG,ftaumif;qkH;tajctaeodk qGJac:oGm;cJh-uonf?
103
104
105
bmomt,l0g'udk rkef;wD;jcif; =
'g0if0g'ESifhuGefjrLepf0g'wdk r[mrdwfjzpfjcif;.tajccH
txufwGif&Sif;vif;cJhonfhtwdkif;/ &kyf0g'DESifhuGefjrLepfwdk 'g0if0g'udk wG,f
zufxm;-ujcif;onf/ 'g0if0g'u bk&m;rJht,ludk axmufcHtm;ay;jcif;a-umifhjzpfonf
rSm ta&;-uD;qkH;tcsufjzpfayonf? &kyf0g'tawG;tac:onf vlordkif;wav#mufvkH;
wGif&SdcJhayonf? odkaomfvnf;/ 19=&mpkESpfrwdkifrDumvrsm;wGifrl/ tawG;tac:trsm;
pkwdkonf oDtdk&Dpmtkyfrsm;wGifom usef&pfcJh-uavonf? 'g0if.oDtdk&DrSm obm0
odyH`avmuwGif tokH;cspjyKcJhonf? 'g0if0g'onf 19=&mpkESpfrsm;wGif if;.ajc&m
vuf&mtxif;om;usef&pfapcJhaom bk&m;rJh&kyf0g',Ofaus;r+twGuf t-uD;us,fqkH;
aomtajccHjzpfayonf? if;xdcdkufepfemcsufrsm;udkvnf; 20=&mpkESpfusrS az:xkwfEdkif
cJhayonf?
u|Efkyfwdkr-umrDu qef;ppfcJh-uaom T&kyf0g',Ofaus;r+rS arG;xkwfvdkufonfh
tawG;tac:rsm;u/ urBmppf-uD;.rD;udk arG;ay;cJhI/ ra&rwGufEdkifaom jynfwGif;ppf
rsm;/ t-urf;zufr+rsm;/ rsdK;jzKwfowfjzwfr+rsm;/ tjyD;tydkif&Sif;vif;okwfoifr+rsm;ESifh
&dkif;pdkif;&ufpuf-urf;-uKwfr+rD;rsm;udkvnf; arG;cJhavonf? xdkysufpD;,dk,Gif;jcif;uyf
ab;-uD;a-umifh vltoufaygif; oef;aygif;rsm;pGmqkH;&+H;cJhI/ oef;aygif;ajrmufjrm;pGm
aomvlwdkonfvnf; t&Sufuif;rJhpGmzdESdyfapmfum;cHcJh-u&onf? vlordkif;wGif tqdk;&Gm;
qkH;aom ESdyfpufjcif;udkvnf; cHcJh-u&.?
'g0if0g'.-oZmanmif;jcif;cH&aom t-urf;zuform;rsm;onf/ olwdkudk,fol
wdk wd&pm>efrSqif;oufvm-uonf[k ,kH-unf-uonfhtm;avsmfpGm/ awmawmif*lwGif;
rsm;Y tvGefqdk;&Gm;onfhtajctaejzifh aexdkifEdkif-uayonf? olwdkonf vltoufrsm;
udk 'kwd,wpf-udrfxyfrHpOf;pm;jcif;rjyKbJ uav;i,frsm;/ Z&mtdkrsm;ESifh tjypfrJholrsm;
udk owfjzwfEdkif-uayonf?
olwdkonf/ olwdkudk,fudkvnf;aumif;/ tjcm;olwdkudkvnf;aumif;/ xm0&
bk&m;ocifzefqif;xm;aom 0dnmOf/ pdwf/ todw&m;/ em;vnfoabmaygufjcif;rsm;
&SdonfhowW0gtjzpf rjrif-uacs? xdka-umifh wd&pm>efrsm;tcsif;csif;qufqefjyKusifh-u
onfhtwdkif; qufqH-uayonf?
pwmvifu c&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;ESifhAvD
tajrmuftjrm;udk azgufcGJzsufqD;ypfjcif;onfyif/ uGefjrLepf0g'onf bmomt,l0g'
udk rnfr#rkef;wD;a-umif; n$efjyvsuf&Sdaeayonf?
xm0&bk&m;oQifudkqefusifonfh &Snfvsm;aomppf
107
'g0if0g'DuGefjrLepfrsm;u urBmay:wGif
oufa&mufapcJhaom zdESdyfr+ESifh t-urf;zufr+rsm;
rif;rJhp&dkufESifh t-urf;zufjcif;ESpfrsdK;pvkH;onf rm;ufP0g'ESifh uGefjrLepf0g'wdk
. r&Sdrjzpfaom tokH;jyKvufeufu&d,mjzpfayonf? rm;ufP0g'.t-urf;zufjcif;
vuQ%monf rm;ufPtoufxif&Sm;aepOftwGif;yif yg&pfjrdKawmfuGefjrGef;wGif vuf
awGjzpfcJhavonf? txl;ojzifh/ t-urf;zufjcif;onf rm;ufP.oDtdk&Dudk vufawGt
aumiftxnfaz:ol vDeif.uGefjrLepftawG;tac:twGuf r&Sdrjzpfaomtydkif;jzpfcJhay
onf? uGefjrLepfwdkonf wurBmvkH;ae&mwumwGif aoG;acsmif;pD;apcJh-uI/ vlwdktm;
t-urf;zuf*dk%f;tzGJrsm;wnfaxmifI emusifem-unf;r+/ xdwfvefa-umuf&GHr+rsm; jzpf
aponf? ,aetcsdefwGif uGefjrLepfacgif;aqmiftm;vkH;udk olwdkusL;vGefcJh-uaom zdESdyf
r+ESifh owfjzwfr+rsm;.w&m;cHrsm;tjzpf rSwfom;xm;-uonfudk aSvmrnfhpmrsufESm
rsm;wGif awG&Sd-uygvdrfhrnf? odkaomfvnf; tcsdKtodkif;t0dkif;rsm;wGif oem;-uifemr+
uif;rJhI vufrsm;wGifaoG;ayaeaomvlowform;rsm;.ykHrsm;udk acgif;&if;wGifcsdwf
xm;olrsm;vnf;&Sdao;onf? xdkuJhodk vlowfjcif;ESifh&ufpufjcif;wGif aysmfarGolwdkudk
olwdk. q&morm;rsm;tjzpfvufcHae-uao;onf?
uGefjrLepfwdku &ufpuf-urf;-uKwfjcif;ESifh t-urf;zufjcif;wdkonf uGefjrLepf
wdk.vkyf&dk;vkyfpOfr[kwf[k qdkonfhjyif/ tcsdKyk*~dKvfrsm;u uGefjrLepf0g'udk vufawG
usifhokH;&mwGif jyKusifh-ujcif;omjzpfonf[k rnfr#yifxkacsajymqdk-uapumrl/ olwdku
uGefjrLepf0g'udk jzLpifoef&Sif;atmif rnfr#yif-udK;pm;aq;a-um-uapumrl/ jiif;qefI
r&aomtrSefw&m;u &SdaejyD;om; jzpfayonf? uGefjrLepf0g'udk wnfaxmifcJholwdku
&ufpufr+ESifht-urf;zufr+rsm;udk umuG,fajymqdkcJh-uI/ olwdk.tawG;tac:twGuf
vkdtyfcsufrsm; jzpfonf[k jrif-u.? tar&duefvlrsdK; EdkifiHa&;odyH`yg&*ljzpfol
q,fjrL&,f z&ef;ppf u ,if;udpPESifhywfoufI atmufygtwdkif; ajym-um;xm;
ayonf?
109
110
111
'g0if.-oZmatmufwGifusa&mufae-uaom uGefjrLepfawmfvSefa&;orm;rsm;
onf vlawGudk t&l;trl;xdef;rEdkifodrf;r&owfjzwfae-uonf? xdkacwfu pmaypm
wrf;rsm;udk-unfhjcif;jzifh olwdk.t"du&nf&G,fcsufrSm tjyD;tydkifokwfoif&Sif;vif;ypf
&efjzpfykH&.? olwdku vlrsm;rsm;owfav/ olwdk.&nf&G,fcsufatmifjrifav jzpfonf
[k ,kH-unf-u[efwlygonf? olwdk.awmfvSefa&;udk qefusifolwdkif;udk owfjzwf&Sif;
vif;ypf&efpDrHudef;&SdcJha-umif; olwdk.qkH;jzwfcsufrsm;u az:jyvsuf&Sdaeayonf?
y,mwDa*gpf csufum(awmfvSefa&;qefusifolwdkudk wdkufppfqifa&;txl;aumfrDwD)u
aepOf vl 300 owfypf&efqkH;jzwfcsufcs.? jrdKudktuGufrsm;csI xdktuGufrsm;wGif owf
jzwfrnfhudkwmcGJwrf;csay;um ygwDpdwfrsm;udk owfypfrnfhvlpm&if;jyKpkcdkif;onf? upfp
vdkaAghjrdKwGif pOf;pm;raygufojzifh aemufqkH;wGif aq;&kH&Sdvlemrsm;udk owfypf&efqkH;jzwf
110
-uavonf?
115
116
117
118
119
120
=============================================================
yGefyGwfESifh crmeD.
owfjzwfr+ ,ifjyifrsm;
1975=ckESpfrS 1979=ckESpftwGif;/
yGefyGwftkyfcsKyfr+atmufwGif uarBm'D,m;
EdkifiHrSvlOD;a& 7 oef;teuf 2 oef;udk
owfjzwfcJhonf? yGefyGwfu uGefjrLepf
EdkifiHwnfaxmif&efpdwful;,Ofjzifh owf
jzwfcJhaomvlOD;a&udk &mcdkifE+ef;t&wGuf
ygu [pfwvmESifh pwmvifowfjzwfcJh
onfhOD;a&xuf ydkIrsm;jym;aeayonf?
yGefyGwfowfjzwfrnfholrsm;onf uarBm'D
,m;vlrsdK;rsm;rS ynm&Sifydkif;jzpf-uonfh
q&m0ef/ tif*sifeD,m/ odyH`ynm&Sifponf
wdk t"dujzpfavonf? yGefyGwfu rsuf
rSefwyfolwdkif;udk owfypf&efyif trdefcs
cJh.? TuJhodkaom vlrqefonfh owf
jzwfr+rsm;a-umifh ESpfaygif;rsm;pGm -um&Snf
cJhaom vlowfr+ ,ifjyifrsm; ay:ayguf
cJhayonf?
crm&l*sfac: crmeDwdk. owfjzwfr+rsm;twGuf w&m;0ifa-umif; usKd;a-umif;jy
csufrsm;udk toifhudkxm;&Sdjcif;jzifh bmr#tusdK;r&Sd/ toifhudk qkH;+H;jcif;jzifh rnfonfh
t+H;r#r&Sd[laompum;vkH;rsm;jzifh twdkcsKH;xm;Edkif.? olwdku tokH;rus odkr[kwf
tEW&m,f&Sdonf[kxifolwdkif;udk owfypf-uonf? xdkowfjzwfr+rsm;wGif/ uarBm'D,m;
vlxk tdrfaxmifpkwdkif;wGif tenf;qkH;wpfOD; towfcHcJh&onf?
vltoufudk wefzdk;vkH;0rxm;aomyGefyGwfonf olpdwful;,Ofaomqdk&S,fvpf
avmutwGuf tdrfaxmifpkonf t[eftwm;jzpfonf[k ,kH-unf.? xdka-umifh tdrf
axmifpkrsm;udkwuGJwjym;cGJxm;vdkufjcif;jzifh vlom;rsm;udk uGefjrGef;ac:bkHtzGJpepfwGif
aexdkifapvdkjcif;jzpfonf? if;ay:vDpDrsdK;udk pwmvifuvnf; &k&Sm;EdkifiHwGif csrSwf
aqmif&GufcJh.? yxrqkH; awmifolv,form;rsm;. ajr,mrsm;udk odrf;vdkufonf? xdk
aemuf wpfOD;ESifhwpfOD; a0;vHaomae&m&Sd ajr,mtenf;i,fpDudk a0iSay;onf? xdkajr
,mcGJwef;rsm;wGif tvkyfvkyf-u&ef rdrd.tdrfaxmifpkom;csif;rsm;ESifh cGJcGmae-u&.?
Robert Templer, Pol Pot's Legacy of Horror,
The Age, April 18, 1998,
http://dithpran.org/PolPotlegacy.htm
=============================================================
121
122
uGefjrLepf&dkif;pdkif;&ufpufr+rS em-unf;zG,faomqkH;+H;r+
xdkuJhodkaom&dkif;pdkif;&ufpufr+tjzpftysufrsm;onf uGefjrLepfwdk odrf;ydkufcJh
aomwdkif;jynfwdkif;wGif cHpm;cJh-u&.? uarBm'D,m;/ ajrmufudk&D;,m;/ avmEdkifiH/
AD,uferf/ Oa&mywdkufESifhtmz&duwdkufEdkifiHrsm;wGifvnf; jzpfcJh.? ,if;aoG;acsmif;
pD;qkH;+H;r+rsm;udk uGefjrLepf0g'.pmtkyfeuf[kac:aom The Black Book of Communism
pmtkyfwGif atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?
T&mZ0wfr+rsm;onf/ tpdk;&wpfckESifhwpfck.vufawGaqmif&GufykH tenf;i,fpD
uGJjym;-uaomfvnf;/ tm;vkH;onf xif&Sm;onfhykHpHwpfcktwGif;Yom &Sd-uonf? xdkykHpHwGif/
enf;trsdK;rsKd;jzifh owfjzwfjcif;vkyf-uonf? Oyrm wef;pDxm;Iypfowfjcif;/ -udK;qGJcsowf
jcif;/ a&ESpfowfjcif;/ &dkufowfjcif;/ "gwfaiGjzifhowfjcif;/ tqdyfjzifhowfjcif;/ um;wdkuf
owfjcif;/ vlOD;a&av#mhcs&ef iwfrGwfacgif;yg;jcif;udkvkyf-uHzefwD;jcif;/ tpm;tpmrsm;udk
xdef;csKyfxm;jcif;/ jynfESif'%fay;jcif;/ xdkodkjynfESif'%fay;&mwGif vrf;c&D;Yaoapjcif;
(armyef;iwfjywfIjzpfap/ usOf;usyfIavr0ifaom,mOftcef;/ rD;&xm;wGJponfwdkYao
apjcif;)/ rdrd.tdrfwGif;YtowfcH&jcif;/ tvkyf-urf;acsmqJG&mY (armyef;vGef;Ijzpfap/ a&m
*gjzifhjzpfap/ iwfrGwfIjzpfap)aoapjcif;/ ponfwdkyg0ifonf? jynfwGif;ppf[kac:aom
umvtwGif;rS tjzpftysufrsm;onf ydkI+yfaxG;.? tkyfcsKyfolwdkESifh awmfvSefykefuef
olwdkt-um;wdkufcdkufjcif;ESifh tkyfvdkufpkjyKHI t&yfom;rsm;udk owfjzwfjcif;rsm;cGJjcm;&ef
cufcJhayonf?
odkaomfvnf;/ ae&mwumwGifpwifqef;ppf&ayrnf? atmufygwdkonf/ tpdk;&w
&m;0ifa-unmjcif;r[kwfonfh t-urf;jzif;cefrSef;csufrsm;jzpfygonf? TcefrSef;csufrsm;
u tenf;qkH; ,if;&mZ0wfjypfr+rsm;. twdkif;twmudk jyqdkEdkifygvdrfhrnf?
qdkAD,ufjynfaxmifpkwGif oef;aygif; 20 aocJhonf?
w&kwfEdkifiHwGif 65 oef;aocJhonf?
AD,uferfwGif 1 oef;aocJhonf?
ajrmufudk&D;,m;wGif 2 oef;aocJhonf?
uarBm'D,m;wGif 2 oef;aocJhonf?
ta&SOa&mywdkufwGif 1 oef;aocJhonf?
vmwiftar&duwdkufwGif 150000 aocJhonf?
tmz&duwdkufwGif 1 oef; 7 odef;aocJhonf?
tzf*gefeDpwefwGif 1 oef; 5 odef;aocJhonf?
EdkifiHwum uGefjrLepfv+yf&Sm;r+ESifh uGefjrLepfygtm%mr&&Sdaoma'orsm;Y 10000 aocJh
onf?
pkpkaygif; oef;aygif; 100 eD;yg;aoa-ucJhonf?
116
123
124
125
126
ta&SwmupPwefwGifjzpfonfhzdESdyfr+
==========================================================
qdkAD,ufjynfaxmifpkwGif uGefjrLepftpdk;&jyKwfusoGm;jyD[k rnfodkyifajymajym/
uGefjrLepf0g'ESifhusifh-uHr+u qufvufI &Sdaeao;onf? ppfwyfeDOmOfpdk;rdk;qJjzpfaom
&k&Sm;EdkifiHwGif cscsif,mYvnf;aumif;/ w&kwfEdkifiHwGif ta&SwmupPwefYvnf;
aumif; TvuQ%mrsm; xif&Sm;vsuf&Sd.? taSwmupPwefwGif aexdkifvsuf&Sdaom
wl&uDvlrsdK; rGwfpvifrfwdkonf,aetcsdefwGif armfpDwkH;.w&kwfeDtawGt-uHKrsm;udk
xyfwvJvJ cHae&-uonf? tjypfrJhrGwfpvifrfvli,frsm;udk tpdk;&qefusifonf[kpGyfpGJ
jyD;zrf;qD;owfjzwfvsuf&Sdonf? rGwfpvifrfwdkudk omoemhwm0efxrf;aqmifjcif;rSef
or#/ AvDwGifqGvmwf0wfjyKjcif;tygt0if/ wm;jrpfydwfyifxm;onf? tpdk;&u tcGef
taumuf wdk;jrifhjcif;jzifh olwdk.0ifaiGudk vk,lae-uonf? rGwfpvifrfvlxkrSm iwf
rGwfacgif;yg;r+a-umifh aoa-uysufpD;ae-u.? tqdk;qkH;rSm rGwfpvifrfwdk. ae&me,f
ajrwGif e,l;uvD,m;vufeufprf;oyfjcif;a-umifh qdk;&Gm;onfha&m*grsm; jzpfyGm;ap
vsuf&Sdonf?
ta&SwmupPwefrS wl&uDvlrsdK;rGwfpvifrfwdkonf w&kwftkyfcsKyfr+atmufwGif
ESpfaygif; 250 aexdkifvmcJh-ujyD? ta&SwmupPwefudk w&kwfwdku pifuD,efodkr
[kwfwdkufcdkufpdk;rdk;&aome,fajr[k rSnfhac:jyD; w&kwfwdk.e,fajrtjzpfajymif;vJ
xm;-uonf? armfpDwkH;acgif;aqmifaom uGefjrLepfwdk 1949=ckESpf tm%m&jyD;aemuf/
ta&SwmupPwefwGif rGwfpvifrfwdkudk zdESdyfr+ ydkrdkIjyif;xefcJhavonf? uGefjrLepftpdk;
&.ay:vDpDrSm uGefjrLepf0g'udk vufcHjcif;rjyKaom rGwfpvifrfwdkudk zsufqD;okwfoif
ypf&efjzpfonf? owfjzwfvdkufonfhrGwfpvifrfOD;a&rSm a-umufcref;vdvdjrifhrm;.?
1949=ckESpfrS 1952=ckESpftwGif; 2800000/ 1952=ckESpfrS 1957=ckESpftwGif;
3509000/ 1958=ckESpfrS 1960=ckESpftwGif; 6700000/ 1961=ckESpfrS 1965=ckESpft
wGif; 13300000 w&kwfeDppfwyf.owfjzwfr+ESifh w&kwftpdk;&uzefwD;aom iwfjywf
r+a-umifh aoa-uukef-uavonf? 1965=ckESpfaemufydkif; tpkvdkufowfjzwfr+jzifh
ta&SwmupPwef rGwfpvifrfvlOD;a&tm;vkH;aygif;onf 35 oef; aoa-uukef-uavjyD?
1949=ckESpfrSpI rGwfpvifrfwdkudk wpfzufwGif owfjzwf&Sif;vif;&if; aemuf
wpfzufwGif w&kwfvlrsdK;rsm;udk a&Gajymif;aexdkifaponf? 1953=ckESpfrSpwifvmcJh
aom w&kwftpdk;&. Tpnf;&kH;v+Haqmfr+onf &nf&G,fcsuf&Sd&Sdjzihf &efpjcif;yifjzpfay
onf? 1953=ckESpfvlOD;a&pm&if;t& rGwfpvifrf 75 &mcdkifE+ef;ESifh w&kwfvlrsdK; 6 &mcdkif
E+ef;&Sd.? 1982=ckESpfwGif rGwfpvif 43 &mcdkifE+ef;ESifh w&kwfvlrsdK; 40 &mcdkifE+ef;
&SdavjyD? 1990=ckESpf oef;aumifpm&if;wGif rGwfpvifrfvlOD;a& 40 &mcdkifE+ef;ESifh
w&kwfvlrsdK; 53 &mcdkifE+ef;&Sd.? TvlOD;a&pm&if;rsm;u w&kwftpdk;&. vlrsdK;jzKwf
tpDtpOfudk tSif;om;az:jyvsuf&Sdayonf?
w&kwftpdk;&u ta&SwmupPwefrGwfpvifrfwdkudk e,l;uvD,m;vufeufprf;
oyfonfh wd&pm>efrsm;tjzpf tokH;jyKaeayonf? 1964=ckESpfrSpwifonfh xdke,l;uvD
,m;vufeufprf;oyfr+a-umifh a'ocHvlrsm; tifrwefqdk;&Gm;onfha&m*gpGJuyf-u.?
rpGrf;roefonfhcav;aygif; 20000 arG;avjyD? xdke,l;uvD,m;vufeufprf;oyfr+
a-umifh rGwfpvifrfvlOD;a&aygif; 210000 a,mufaoqkH;-ujyD;jzpfa-umif; od&Sd&ay
onf? vlaygif;axmifaygif;ajrmufjrm;pGm rpGrf;roefjzpf-uI/ aemufxyfaxmifaygif;
rsm;pGmwdkonf tom;0ga&m*gESifh uifqma&m*grsm;jzpfae-uonf?
127
odkygvsuf rw&m;jyKvkyf-uaomolwdkrSmrlum;/
oufaotaxmuftxm;rSdbJvsuf
rdrdwdk.pdwftvdkqENrsm;udkom vdkufemvdkufpm;cJh-uukef.?
odkjzpfay&m tvm[ftSifjrwfu vrf;rSm;apawmfrlcJhaomoltm;
w&m;vrf;rSefudk rnfoln$ef-um;jyoEdkifrnfenf;?
xdkrSwyg; if;wdkY ,dkif;yif;ulnDolrsm;[lIvnf; &Sdrnfr[kwfaywum;?
(pl&mt&f&l;rf 30;29)
128
129
cscsif,mrS rqkH;EdkifaomzdESdyfr+
===============================================
&k&Sm;EdkifiHu cscsif,mudk 1991=ckESpfY 0ifa&mufodrf;ydkufjyD;aemuf/ uG,fvGef
jyD;jzpfol Zdkum 'l'g,JAfu jyefvnfwGef;vSefcJhjyD;aomfvnf;/ 1994=ckESpf 'DZifbmv 11
&ufaerSpI wuJhppf-uD;jzpfyGm;cJh.? xdkppfyGJwGif cscsifvlrsdK; 100000 toufqkH;+H;cJh
-uonf? vlaygif;aomif;ESifhcsDI xGufajy;wdrf;a&Smif-u&onf? cscsifvlrsdK;wdkonf
ordkif;0ifypPnf;rsm;ESifh pD;yGm;a&;t&if;tESD;o,HZmw &maygif;rsm;pGmqkH;+H;cJh.? &k&Sm;
EdkifiHu cscsifta&;onf jynfwGif;ta&;jzpfonf[k a-unmvdkufojzifh jyifyurBmrS
rnfodkr# ta&;qdkjcif;r&Sdawmhacs? cscsifEdkifiH.pwk&ef;rDwmwdkif;wGif AkH;wefcsdefaygif;
tajrmuftjrm;cscH&.? urBmay:wGif b,faomtcgurS r-uKHbl;aom vlrsdK;jzKwf
owfjzwfr+rsm;udk jyKusifhae-uonf? urBmuwm;jrpfxm;aom tqdyf"gwfaiGAkH;rsm;udk
,aetcsdeftxd usJcsaeqJjzpfonf? cscsifwdkonfvnf; olwdkwGif&Sdor#tiftm;jzifh
cHwdkuf-u&m/ 1996=ckESpf -o*kwfvwGif &k&Sm;EdkifiHu cscsifwdkudk ppf+H;a-umif; 0efcH
avonf?
130
==========================================================
132
133
===============================================
'g0if0g'D uGefjrLepftawG;tac:. zrf;pm;v$rf;rdk;r+onf
vGifhpifaysmufuG,foGm;avjyD?
uGefjrLepf0g'onf 1800=ckESpfrsm;wGif toufxif&Sm;ay:aygufcJhonfh/ odyH`
ynm+axmifht& ynmrJholrsm;u ,laqmifvmcJhaomtawG;tac:jzpfayonf? T
tawG;tac:onf tao;pdwfqef;ppfavhvmr+tajzrsm;t& rSm;,Gif;aomtawG;tac:
jzpfa-umif;/ vlavmuodkaemufxyftEW&m,fomay;rnfhtawG;tac:jzpfa-umif;/ ouf
aoxlI t-udrf-udrfwifjycJhjyD;jzpfaomfvnf; EdkifiHtajrmuftjrm;rS vlxktay:wGif
vsifjrefpGm-oZmanmif;Edkifjcif;rSm/ xdkodkvufcHolvlom;wdk ynmuif;rJhjcif;a-umifh jzpf
onfrSm ta&;-uD;aom tcsufjzpfayonf?
pufr+awmfvSefa&;.aemufydkif;wGif/ vltzGJtpnf;wpfydkif;rSm tvGefw&mqif;&J
rGJawusI/ wpfjydKifwnf;wGif tjcm;tkyfpkwpfckrSm E+dif;,SOfIr&Edkifavmufatmif -uG,f
0csrf;omvm-ujcif;a-umifh/ EdkifiHwumwGif a'ocHvlr+a&;tkyfpkrsm;udk v+Haqmfay;jcif;
jzifh wif;rmr+rsm; ay:aygufvmcJhavonf? xdkuJhodkaomwif;rmr+rsm;onf pdkufysKd;a&;
vltzGJtpnf;trsm;qkH;omSdaeao;onfh &k&Sm;EdkifiHESifhw&kwfjynfwdkwGif ydkIjzpfay:-uD;
xGm;vmcJhayonf? vltcGifhta&;ESifh w&m;r#wa&;udk -udK;yrf;aeaomvlr+tzGJtpnf;
rsm;uvnf; xdkwif;rmr+rsm;wGif yg0iftm;ay;vmcJhavonf? odkaomfvnf; aemufqkH;
&vm'frSm olwdkar#mfvifhovdkrjzpfvmcJhbJ olwdkxHodkomv#if r#m;OD;vSnfhvmcJhav
onf? olwdkonf ,QifvGefavjyD;aomtcsdefu pD;yGm;a&;tajctaexuf ydkrdkqdk;&Gm;aom
tajctaewGif aexdkif-u&.? aemufwpfzufrSm tpma&pmiwfjywfIrao&efudkvnf;
xyfI&kef;uef-u&onf? tcsdefra&G;zrf;qD;owfjzwfcH&rnfhab;/ ESdyfpufcH&rnfhab;/
jynfESif'%f ay;cH&rnfhab;ESifh vk,ufcH&rnfhab;wdkudkvnf; a-umuf&GHpdk;&drf-u&jyef
onf?
bmomt,l0g'uif;rhJaomtajccHwGif wnfaqmufxm;onfh tawG;tac:wGif/
zGHjzdK;wdk;wufr+.t"dutajccHonf ydyuQ/ wdkufcdkufjcif;ESihf ppfjzpfjcif;rsm; jzpfonf
[k ,kH-unfxm;onfhtjyif/ vlom;onf tajccHtm;jzifh wd&pm>efjzpfaoma-umifh/ tdrf
axmifpk/ opPm&Sdjcif;ESifh tcsif;csif;eD;uyf&if;ESD;r+ponfwdkonf vlom;rsm;twGuf jidrf;
csrf;om,mr+/ vkHjcHKr+/ om,maysmf&$ifr+ESifh w&m;r#wr+&&Sdap&mwGif vkH;0roufqdkif[k
,kH-unfayonf? odkaomfvnf; ,if;vlr+a&;tzGJtpnf;wdkonf Ttcsufrsm;udk
taotcsmqef;ppfjcif;ESifhoabmaygufjcif;r&Sd-uacs? olwdku rm;ufPESifh tif*sJvfwdk
."gwfykHudkom-unfhjyD; =tif; 'Dyk*~dKvfawGu teufeJqkH;ESifh ynmtSdqkH;tawG;
tac:&Sif-uD;awGjzpfrSmbJ= [kawG;awmrSwf,l-uayonf? olwdktaeESifh odyH`ynmta&
jcHKjcif;. vSnfhpm;r+ESifh xdktawG;tac:SifwdkudkaxmufcHolwdk. oum&nfysm;&nf
qef;xm;aomtajymESifh [eftrlt&mwdkudkom-unfhjyD; uGefjrLepf0g'ESifh&kyf0g'wdk.pdk;
rdk;r+wGif r$efoGm;-uavonf? tu,fI olwdkomv#if ,aetxd touf&Sifae-uao;
ygu uGefjrLepfacgif;aqmifwdkif;onf odyH`ynmudk tay:,Hausmomodxm;-uolrsm;/
ynmrJholrsm; jzpf-ua-umif; aumif;aumif;od-urnfjzpf.?
olwdktaejzifh acgif;aqmif-uD;rsm;tjzpf vufcH,kH-unfcJholwdkif;onf a&Sa&;udk
ajrmfjrifolrsm;r[kwfonfhtjyif vlr+a&;tzGJtpnf;rsm;udk apmfum;ajcmufvSefjcif;jzifh
omv#ifolwdkbufodkygatmif qGJaqmifcJh-uolrsm;jzpf-uayonf? t-urf;zufESdyfpuf
134
===============================================
ed*kH;?
uGefjrLepf0g'onf bmomt,l0g'uif;rJhjcif;u
,laqmifvmcJhaom t-urf;zufr+jzpf.?
uGefjrLepfrsm;/ emZDrsm;ESifh e,fcsJwdku vlavmuwGifwrifoufouf ysufpD;
qkH;+H;aponfh tkyfpkvdkufowfjzwfr+rsm;ESifh'kuQrsm;udk awG;awmqef;ppfolonf/ xdkt
awG;tac:rsm;udk axmufcHtm;ay;olwdku omrefvlom;rsm;wGif&Sdonfh oem;-uifem
jcif; rnfodkjzifhuif;rJhEdkif-uonfudk pOf;pm;awG;awmrdayvdrfhrnf? Tacgif;aqmifwdk
u ysufpD;qkH;+H;r+rsm;udk oufa&mufapjcif;.t"duta-umif;&if;rSm bmomt,l0g'
uif;rJhjcif;jzpfI bk&m;ociftvm[ft&Sifjrwfudk a-umuf&GHjcif;r&Sdaoma-umifhjzpf.?
tvm[ft&Sifjrwfudk a-umuf&GH&dkaoI aemifwrvGefb0udktcdkiftjrJ,kH-unfolonf/
u|Efkyfwdktxufuaz:jycJhonfh zdESdyfr+rsm;/ rSm;,Gif;r+rsm;/ rw&m;r+rsm;ESifhowfjzwfr+
rsm;udk jyKusifh0efrnfr[kwfacs? rnfr#yifoltm;qGJaqmifapumrl/ tvm[ftSifjrwf
udk tDrmef,louf0if,kH-unfolonf xdkodkaom rSm;,Gif;vrf;vGJonfhtawG;tac:aemuf
odk em;a,mifvdkufemvdrfhrnfr[kwfay?
odkaomfvnf; bmomt,l0g'r&SdbJ (xm0&bk&m;ocif)tvm[ft&Sifjrwfudk
a-umuf&GH&dkaojcif;r&Sdolwdkonf uefowfr+r&Sd-uacs? olESifhtwl tjcm;ouf&SdowW0g
rsm;onf oufrJhj'yfypPnf;rS rawmfwq-uHKIay:aygufjzpfay:vmonf[k tenf;i,fr#
em;oGif;vdkufonfESifhwjydKifwnf;/ olonf wd&pm>efrsm;rSqif;oufvmcJhI/ urBmay:
wGif &kyf0wKypPnf;rsm;uvGJI tjcm;bmr#r&Sd[k csufcsif;,kH-unfvdkufojzifh/ &ufpufr+
rsdK;pkHudk jyKusifhEdkifayonf? tpydkif;wGif xdkolwdkonf tjcm;olrsm;udk tEW&m,fray;
135
137
138
139
140
143
145
(Evolution or
147
148
149
150
151
'g0if0g'u vlavmuodkwifjyonfh
qdk;,kwf&ufpufonfhvlaer+ykHpH
'g0if0g'Drsm;ESifh&kyf0g'Dwdk.tqdkt&/ vlom;rsm;tygt0if/ p-um0VmwpfckvkH;
onf zdkz&Jjzpfjcif;ESifh-uHK-udKufwdkufqdkifr+rsm;omjzpfonf[k qdk.? vltzGJtpnf;t
wGif; Ttjrif.-oZmanmif;r+ rsm;jym;vmonfESifhtr#/ rdrdwdktay: rnfonfh xdef;
ausmif;uefowfr+r# rSd[k ,kH-unfonfh wm0efrJholwdkay:aygufvmavonf?
&nfrSef;csufuif;rJholwpfa,mufonf/ rdrdudk,fudkzGHjzdK;wdk;wufatmifvkyfrnfh
&nf&G,fcsuf&Sdrnfr[kwfay? xdkolonf/ rnfonfhudpPudkr#*krpdkufjcif;/ t&m&mudkysuf
155
156
157
158
urBmordkif;wav#mufvkH;wGif/
ppfrufjydKifqdkifwdkufcdkuf-ujcif;/ zdESdyf
159
160
161
ausmfv$m;Ir&Edkifaom yxrqkH;twm;tqD;
= touf.tprlvblw
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du/ ouf&SdowW0gwdkonf vGefcJhonfh ESpfoef;aygif;okH;aomif;
&SpfaxmifausmfcJhaomtcsdefumvY/ jzpfay:cJhaom ouf&SdqJvfwpfckrS qif;oufvmcJh
onf[k wifjyxm;ayonf? xdkwpfckwnf;aomouf&SdqJvfonf rnfuJhodktrsdK;aygif;
oef;ESifhcsDonfhouf&SdowW0grsm; rnfodkjzpfay:vmcJhonf/ tu,fI xdkodkjzpfcJhygu
tb,fha-umifh ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;Y ,if;wdkwpfqifhpDjzpfvmcJhonfhoJvGefprsm;udk
rawG&Sd&onf ponfhta-umif;rsm;udk tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du &Sif;jyEdkifjcif;r&Sdacs? xdkudpP
tm;vkH;udk raqG;aEG;rD tqdkygtDAdkvl;&Sif;jzpfpOf. yxrqkH;tqifhudk qef;ppf-unfh-u
ygpdk? tqdkyg yxrOD;qkH;ouf&SdqJvfonf rnfodkjzpfay:vmcJhygoenf;?
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du/ zefqif;jcif;udkjiif;y,fxm;I/ rnfonfhobm0vGeftif
tm;. 0ifa&mufpGufzufjcif;udkr# vufrcHaoma-umifh/ xdkyxrOD;qkH;qJvfonf/ -udK
wifpDrHxm;aomykHpHESifhpDrHudef;r&SdbJ obm0ed,mrw&m;t& rawmfwq-uHK-udKufI
jzpfay:vmcJhonf[k qdk.? wpfenf;tm;jzifh/ oufrJhj'yfypPnf;rsm;u xdkouf&Sd qJvfudk
-uHK-udKufwdkufqdkifr+t& jzpfay:aponf[k qdkvdkjcif;jzpfayonf? TtqdkrSm vuf&Sd
od&Sdxm;jyD;jzpfaom ZD0aA'ed,mrrsm;tm;vkH;ESifh qefusifbufjzpfaeayonf?
toufonf toufrSomqif;oufvm.
'g0ifu ol.pmtkyfwGif touf.rlvblwta-umif;udk a&;om;az:jyxm;jcif;
r&Sdacs? ol.acwfwGif &SdcJhaom a&S;usaeao;onfhodyH`ynmt& 'g0ifuvnf; touf
163
20 &mpkESpftwGif;rS tusdK;r&Sdaom-udK;yrf;r+rsm;
20 &mpkESpftwGif; tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DrS touf&Sifjcif;.rlvblwta-umif;udk
OD;qkH;udkifwG,folonf &k&Sm;vlrsdK;emrnfausmfZD0aA'yg&*l tvufZENm; tdkyg&if jzpfay
onf? 1930=ckESpfrsm;wGif ouf&SdqJvfonf tvdktavsmufjzpfay:vma-umif; oufao
xlEdkif&ef tdkyg&ifu -udK;yrf;cJhayonf? xdk-udK;yrf;r+rsm;onf tv[\jzpfcJhojzifh
tdkyg&ifonfvnf; aemufqkH;wGif atmufygtwdkif; 0efcH&avonf? ouf&SdqJvf.
tprlvblwta-umif;onf/ &SmazGaz:xkwfIr&ao;aomtcsuftjzpf usefaeao;onf
rSm uHqdk;onf[k qdk&ayrnf? trSefrSm ,if;tcsufonf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DtwGuf
arSmifrdkufqkH; tcsufyifjzpfayonf?138
ygarmuQtdkyg&if.ajc&maemufudkvdkufI touf&Sdjcif;. rlvblwta-umif;
udk ajzSif;Edkif&ef tDAdkvl;&Sif;0g'Drsm;u qufvufI -udK;yrf;-uavonf? vlodtrsm;
qkH; tar&duefvlrsdK; "gwkaAyg&*ljzpfol pwifavrDvmu "gwfaiGrsm;udk pkaygif;
jcif;jzifh "gwfcGJcef;vufawGprf;oyfcsufjyKvkyfcJhonf? pwifavrDvm.tqdkt& urBm
164
touf&Sifjcif;. eufeJ+yfaxG;aomwnfaqmufr+
touf.rlvblwESifhywfoufI tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DtcuftcJ-uHK acsmifydwfrdae
&onfht"dutcsufrSm/ tvG,fqkH;t&dk;qkH;wnfaqmufr+&Sdonf[k xif&aomouf&Sdt
&myifv#if tvGefw&meufeJ+yfaxG;onfh wnfaqmufr+rsm;&Sdaeaoma-umifhjzpfayonf?
ouf&SdqJvfwpfckonf vlom;wkd. wufEdkvdk*sDtwwfynmrsm;rS xkwfvkyfaompuf
ud&d,mrsm;xuf ydkrdkIcufcJeufeJayonf? urBmay:&Sdtwdk;wufqkH;acwftrSDqkH; "gwfcGJ
cef;wGif tZD0ypPnf;rsm;udk,laqmifvmI ouf&SdqJvfwpfckudk xkwfvkyf-urnfqdkv#if
yif rjzpfEdkifacs?
ouf&SdqJvfwpfck jzpfay:vmEdkifrnfhvdktyfonfhtajctaeonf/ oltvdkvdk-uHK
-udKufIjzpfay:vmEdkifonf[k &Sif;jyEdkifjcif;xuf ydkrdkeufeJaeayonf? ysrfr#tm;jzifh
trdkifEdktufppf 500 ygSdonfh y&dkwif;wpfck oltvdkvdkjzpfay:vmEdkif&eftcGifhtvrf;
onf tykHaygif; 10950 ykH. 1 ykHomSdayonf? ocsFmbmomt& tcGifhtvrf;aygif;
1050 ykH. 1 ykHom&Sdjcif;udk okntcGifhtvrf; odkr[kwf rjzpfEdkif[k owfrSwf-uay
onf?
ouf&SdqJvf. EsL;uvd,ufwGifyg&Sdonfh rsdK;ADZqdkif&mtcsuftvufrsm;yg&Sd
aom 'Dtifat(DNA)armfvD-uLonf/ r,kH-unfavmufaom tcsuftvufpkaqmif;&m
b%fwdkuf-uD;jzpfayonf? tu,fI vlom;.'DtifatrsdK;ADZv#dK0Suf tcsuftvuf
rsm;udk pm&Gufay:wGifa&;csygu pmrsufESmaygif; 500 ygonfh pmtkyfapmifa&aygif;
900 Sdonfhpm-unhfwdkufwpfck &Sdrnfjzpfayonf?
165
tDAdkvl;&Sif;.pdwful;,Of,EW&m;rsm;
'g0if.oDtdk&Donf w&m;r0ifa-umif;az:jyy,fzsufvdkufonfh 'kwd,tcsufrSm/
,if;oDtdk&D. tDAdkvl;&Sif;.,EW&m;rsm;[k ac:aomcH,lcsufESpfckwdkonf/ trSefpif
ppftm;jzifh tDAdkvl;&Sif;(wpfpwpfptvdktavsmufqifhuJajymif;vJjcif;)tiftm; rSdjcif;
yif jzpfayonf?
'g0ifu ol.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk wifjy&mwGif obm0tavsmufa&G;cs,f
jcif;Yomv#if qufpyfxm;ayonf? xdka&G;cs,fr+,EW&m;onf rnfr#ta&;-uD;onfudk
ol.pmtkyfrS The Origin of Species, By Means of Natural Selection...[laomacgif;
pOfwGif awG&SdEdkifayonf?
touf&Sifa&;twGuf &kef;uef-u&mwGif tiftm;-uD;olonf obm0tajctae
rsm;udk vdkufzufoifhavsmfatmifaeEdkifolonfomv#if qufvufItouf&SifEdkifonf[k
qdk.? Oyrm/ orif'&,ftkyfwpfckudk om;&Jwd&pm>efrsm;u vdkufvHzrf;pm;ojzifh xGuf
ajy;-u&.? tajy;oefaomtaumifomv#if toufcsrf;om&m&I qufvuftouf
&SifEdkifayonf? xdka-umifh xdkorif'&,ftkyfwGif tajy;toefqkH;taumifrsm;om usef
&pfI qufvuftouf&Sif-uayrnf? odkaomfvnf; xdkorif'&,faumifrsm;onf rnf
odkr# wpfpwpfpajymif;vJvmjcif;r&SdEdkifacs? tjcm;wd&pm>eftrsdK;/ Oyrm jrif;tjzpf/
ajymif;vJoGm;jcif;r&SdEdkifacs?
xdka-umifh/ obm0tavsmufa&G;cs,fr+[kac:aom ,EW&m;onf tDAdkvl;&Sif;
ajymif;vJr+tiftm;r&Sdacs? 'g0ifudk,fwdkifu Ttcsufudk odxm;jyD;jzpfojzifh/ ol. rsdK;
pkrsm;pwifjzpfay:jcif; [laompmtkyfwGif atmufygtwdkif; a&;om;xm;ayonf?
166
vmruf.-oZmanmif;jcif;
xdkoifhawmfonfh uGJjym;r+rnfodkjzpfay:vmygoenf;? Tar;cGef;ESifhywf
oufI/ 'g0ifonf ol.acwf&Sd a&S;usaeao;aomodyH`ynmtjrifjzifh vmruf.tqdk
wGif -udK;pm;tajccHcJhavonf? 'g0if.tvsif ay:aygufcJhaomjyifopfvlrsdK; ZD0aA'
ynmSif vmrufu/ ouf&SdowW0grsm;onf olwkdtouf&SifaepOftwGif; &Sdxm;aom
&kyfydkif;qdkif&majymif;vJr+rsm;udk aemifvmaemufom;rsdK;qufrsm;odk vufqifhurf;qufcH
r+jzpfapI/ aemufrsdK;qufrsm;wGif topftopfaom rsdK;pkrsm;xyfrHay:aygufvmayonf
[kqdkonf? Oyrm/ vmruf.tjrifwGif/ orifrsm;onf jrifhrm;aomtyifrsm;rS t&Guf
rsm;udkpm;aomuf&ef-udK;pm;-ujcif;a-umifh/ rsdK;qufwpfqufjyD;wpfquf vnfyif;&Snf
oxuf&SnfvmjyD; opfukvm;tkyftjzpf ajymif;vJvmcJhonf?
'g0ifuvnf;/ xdkykHpHtwdkif; rsdK;pkrsm;pwifay:aygufvmjcif; pmtkyfwGif/ 0uf0H
tcsdKonf a&xJodkqif;I tpmSm&if; tcsdef-umjrifhvmonfESifhtr# aemufqkH;wGif a0
vig;-uD;tjzpfodk ajymif;vJoGm;onf[k Oyrmay; a&;om;xm;ayonf?144
odkaomfvnf;/ 20 &mpkESpfwGif rif;'Jvfaz:xkwfxm;onfh rsdK;ADZaA'ynmwdk;
wufvmonfESifhtwl usifh,l&,laomOmOfvuQ%mrsm;onf aemifrsdK;qufrsm;odkrsdK;AD
Ztm;jzifh ul;pufoGm;jcif;r&Sd [laomawG&Sdcsufjzifh ,if;pdwful;,Of tqdkudk y,fzsuf
ypfavonf? Todkjzifh/ obm0tavsmufa&G;cs,fr+,EW&m;onfvnf; wpf-udrfwnf;
jzifh Zmwfodrf;cef;odka&mufoGm;avawmhonf?
'g0if0g'opfESifh jrLaw;&Sif;(oaE<ajymif;vJr+)rsm;
Todktusyf&dkufaeonfhtajctaeudk ajz&Sif;&eftwGuf/ 'g0if0g'Dwdkonf
1930=ckESpfukefydkif;wGif acwfopftwkvkyfoDtdk&D odkr[kwf acwfopf orBm&enf;
oDtdk&D odkr[kwf trsm;tac: eDtdk'g0if0g'udk wDxGif-ujyefonf? obm0tavsmuf
a&G;cs,fr+tjyif/ eDtdk'g0if0g'wGif oifhavsmfonfhuGJjym;r+tajctaeac: oaE<ajymif;
vJr+udkxyfI jznfhpGuf-uonf? jrLaw;&Sif;ac:oaE<ajymif;vJr+qdkonfrSm owW0grsm;.
rsdK;ADZY a&mifjcnfv$wfjcif;ponfh jyify-oZmwpfrsdK;rsdK;a-umifhjzpfap/ rsdK;ADZyGm;rsm;jcif;
Y rSm;,Gif;jcif;a-umifhjzpfap/ uGJjym;jcif;rsm;jzpfvmojzifh rdcifESifhrwlaomowW0g
topfwpfrsdK; arG;zGm;ay:aygufvmEdkifonf[k qdkvdkonf?
,aetcsdeftxd tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk w&m;0ifatmif eDtdk'g0if0g'trnfjzifh
umuG,fae-uao;onf? ToDtdk&Dt& tcsdefumvESpfaygif;rsm;pGmtwGif; rsdK;ADZt
wGif; oaE<ajymif;vJr+jzpfay:vmojzifh/ em;/ rsufpd/ tqkyf/ awmifyH ponfwdk ajymif;vJ
jcif;a-umifh urBmay:wGif owW0gtrsdK;aygif;oef;ESifhcsDI ay:aygufvmjcif;jzpfonf[k
qdk-uonf? odkaomfvnf; ,if;oDtdk&Dudk odyH`ynmtcsuftvufrsm;uyif vufeufcs
t+H;ay;cdkif;vdkuf.? jrLaw;&Sif;oaE<ajymif;vJr+onf oufSdowW0gay:aygufapjcif;r
&Sdonfhtjyif/ tpOftjrJ ysufpD;jcif;udkom ay;aqmifayonf?
ta-umif;&if;rSm tvGef&Sif;aeonf? 'Dtifatonf tifrwefeufeJ+yfaxG;aom
wnfaqmufr+&Sd.? TarmfvD-uLtwGif; tenf;i,fr#ajymif;vJjcif;onf ysufpD;jcif;
167
ausmufjzpf&kyf-uGif;rSwfwrf; = -um;umvykHpHrsm;r&Sd
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DZmwfvrf; vkH;0r&SdcJha-umif;udk ausmufjzpf&kyf-uGif;rSwfwrf;
wGif rawG&jcif;onf t&Sif;qkH;oufaocH jzpfayonf?
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dt&/ ouf&SdowW0grsm;onf wpfrsdK;rSaemufwpfrsdK;tpOft
quf ay:aygufvmcJhonf[k qdkonf? ,Qifu&SdaejyD;aom owW0gonf tcsdefumv-um
jrifhvmaomtcg aemufwpfrsdK;tjzpfodk wajz;ajz;csif; ajymif;vJvmcJhonf[k qdk.?
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dt&/ xdkodkwpfqifhpDajymif;vJcJhonfhtcsdefumvonf ESpfaygif;oef;
aygif;rsm;pGm -umjrifhcJhayonf?
tu,fI Ttqdktwdkif; jzpfcJhygu/ tqdkygajymif;vJcJhonfhumvtwGif; ra&
rwGufEdkifavmufatmif rsm;jym;aom -um;umv rsdK;pkrsm;&SdcJhrnfomjzpf.?
Oyrm/ twdwfumvwGif/ ig;onf ig;.vuQ%mrsm;usef&Sdaeao;pOf wGm;oGm;
owW0g.vuQ%mrsm;vnf;&Sdvm&rnfjzpfojzifh/ ig;wpfydkif; zGwfwpfydkif;owW0gvnf;
&Sdrnfom jzpfonf? xdkwGm;oGm;owW0gonfvnf; ol.-ueftifvuQ%mrsm;&SdaepOft
wGif; iSuftjzpfajymif;vJaepOf iSuf.-ueftifvuQ%mrsm;vnf; &Sdvm&rnfjzpf.? xdk
a-umifh zGwfwliSufwlowW0gvnf; ay:aygufcJh&rnfjzpfonf? xdkuJhodkajymif;vJaeonfh
owW0grsm;onfvnf;/ odyH`ynmt&qdkygu/ 'kuQdwowW0grsm;omv#if jzpf-uayrnf?
tDAdkvl;&Sif;0g'Drsm;u xdkuJhodkaom olwdktac:-um;umvykHpH owW0grsm; &SdcJhonf[k
,kH-unf-uayonf?
168
'g0if.ar#mfvifhcsuf qdwfokOf;oGm;jcif;
19 &mpkESpfrSpI ,aetxd ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;udk urBmhae&mwumwGif t
ywfwukwf &SmazGpkaqmif;vmcJh-uaomfvnf;/ ,aewdkif rnfonfh-um;ykHpHowW0g.
ausmufjzpf&kyf-uGif;wpfckwpfavr#yif rawG&Sdao;acs? ausmufjzpf&kyf-uGif; &SmazGa&;
okawoevkyfief;tm;vkH;. awG&Sdcsufrsm;t&/ tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk ar#mfvifhonfh -um;
ykHpHrawG&onfhjyif/ owW0grsm;onf &kwfw&uf t*Fg&yftjynfhtpkHjzifhom ay:ayguf
vmcJh-ua-umif; az:xkwfxm;ayonf?
emrnfausmf-um;aom jAdwdo#vlrsdK; ausmufjzpf&kyf-uGif;yg&*ljzpfol Derek W.
Ager u/ oludk,fwdkif tDAdkvl;&Sif;0g'Djzpfaomfvnf; atmufygtwdkif; 0efcHxm;ayonf?
ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;udk ppfaq;-unfhaomtcg/ if;wdk. rsdK;EG,ftqifhwGifjzpfap/
odkr[kwf rsdK;pdwfrsm;tqifhwGifjzpfap/ wpfpwpfpajymif;vJvmcJh-ujcif;r&SdbJ/ wpfrsdK;qdwf
okOf;aysmufuG,foGm;jyD; aemufwpfrsdK;&kwfw&ufay:aygufvmcJhjcif;udkom/ xyfcgwvJvJ
147
awG&Sd&ayonf?
169
vlom;rsm;.tDAdkvl;&Sif; pdwful;,Of'm&D
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk umuG,folrsm;u r-umc% wifjyavh&SdaomtcsufrSm vl
om;rsm;. tprlvblwta-umif;yifjzpfayonf? 'g0if0g'Drsm;u acwfopfvlom;rsm;
onf/ arsmuf0HuJhodkaom owW0gtrsdK;rsdK;rS qif;oufvmcJh-uonf[k wifjy-uay
onf? vGefcJhonfh ESpfaygif; 4=5oef;ceftwGif; if;arsmuf0Hbdk;ab;rsm;ESifh acwfopf
vlom;rsm;t-um;&Sd owW0grsm; toufxif&Sm;aexdkifcJh-uonf[k qdk-uonf? Tpdwf
ul;,OfZmwfvrf;wGif/ tajccHtm;jzifh tqifhav;qifhcGJxm;-u.?
if;wdkrSm/
1? -op-wdKvdkydoduyfpf
2? [dkrdk[mbDvpf
3? [dkrdktD&ufwyfpf
4? [dkrdk aqyD,H ponfwdkjzpfayonf?
tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdku -op-wdKvdkydoduyfpfodkr[kwf awmifydkif; arsmuf0H[k
trnfay;xm;aomarsmuf0HESifhwlonfhowW0gonf vlom;wdk. yxrqkH;bdk;bGm; jzpf
onf[k qdkonf? trSefrSm/ xdkowW0grsm;onf rsdK;okOf;cJhjyDjzpfaom rsdK;uGJtajrmuft
jrm;&SdcJhonfh arsmuf0Hppfppfrsm;omjzpfayonf? urBmay:wGif tausmf-um;qkH; cEWmaA'
ynm&Sifjzpf-uaom jAdwdo#vlrsdK; avmh'fqdkvD ZlumrefESifh tar&duefvlrsdK; ygarmuQ
csm;vfpfatmufpfem'fwdku -op-wdKvdkydoduyfpfausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;ESifhywfoufI
ESpfaygif;rsm;pGmjyKvkyfcJhaomokawoet&/ if;owW0grsm;onf rsdK;okOf;cJhjyD;jzpfaom
arsmuf0Hppfppfrsm;omjzpfI vlom;rsm;ESifh rnfonfht&mr# eD;pyfjcif;r&Sda-umif; az:
xkwfxm;ayonf?149
tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdku aemufxyftqifhudk vlom;rsm;. wpfppDajymif;vJjcif; tD
Adkvl;&Sif;tqifhtjzpf [dkrdktqifhrsm;tjzpf cGJjcm;xm;ayonf? olwdk.owfrSwfcsuf
t& [dkrdktqifhonf -op-wmvdkydoduyfpftqifhxuf ydkrdkzGHjzdK;aomowW0grsm;jzpf
onf[k qdkonf? tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdku Tausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;jzifh pdwful;,OftDAdk
vl;&Sif;tpDtpOfudk qJG-uayonf? trSefrSm if;tqifhrsm;t-um; qufpyfr+udk oufao
xljyxm;jcif;r&Sdojzifh pdwful;,OftpDtpOfomv#ifjzpfayonf? 20 &mpkESpftwGif; tDAdk
vl;&Sif;oDtdk&Dudk umuG,fajymqdkolrsm;teuf ta&;-uD;qkH;yk*~dKvfjzpfonfh tmef;pf
ar,mu Ttcsufudk [dkrdkaqyD,Htxd qufpyfr+uGif;quf trSefyif aysmufaeyg
onf[k vufcHayonf?150
-op-wmvdkydoduyfpf>[dkrdk[mbdvpf>[dkrdktD&ufwyfpf>[dkrdkapyD,H ponfhtpDt
pOfwGif tvsifwpfrsdK;onf aemufvmonfhwpfrsdK;aygufzGm;vmcJhonfh bdk;ab;trsdK;
jzpfonf[k tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdku qdkonf? odkaomfvnf; ausmufjzpf&kyf-uGif;okawoe
t& aemufqkH;awG&SdcsufrSm -op-wmvdkydoduyfpf/ [dkrdk[mbDvpfESifh [dkrdktD&ufwyfpfwdk
onf wacwfwnf;wcsdefwnf;wGif urBmhtydkif;wpfae&mpDY touf&Sifxif&Sm;cJh-u
aomowW0grsm; jzpfa-umif;od&Sd&ayonf?151
xdkxufru/ [dkrdktD&ufwyfpfowW0grsm;onf vGefcJhonfhr-umao;rDumvtxd
toufxif&Sm;aexdkifcJh-ua-umif; awG&Sd&ayonf? [dkrdkapyD,HeD,H'gwmvif;ppfESifh
170
171
173
OD;aESmufwGif jrifjcif;ESifh-um;jcif;onf
rnfolESifh oufqdkifygoenf;?
OD;aESmufwGif rnfolu vSyonfhurBm-uD;udk apmifh-unfhaeygoenf;? rnfolu
om,memaysmfbG,faumif;aom aw;*Dwrsm;ESifh iSufuav;rsm;.wDwDwmwm toH
rsm;udk em;qifaeygoenf;? rnfolu teHt&omrsm;udkcHpm;aeygoenf;?
vlom;wdk. rsufpd/ em;ESifhESmacgif;rsm;rSvmaomEd+;qGay;jcif;onf OD;aESmufodk
v#yfppf="gwktm&kHa-umE+d;qGr+tjzpf a&muf&SdoGm;ayonf? ZD0aA'/ ZD0"gwkaA'ESifh ZD0
urRaA'pmtkyfrsm;wGif rnfodkjrif&onf/ rnfodk-um;&onf/ rnfodkteHt&omcHpm;&
onf ponfhta-umif;&yfrsm;udk tao;pdwfzwf+Edkifygonf? odkaomfvnf;/ xdkpmtkyf
rsm;wGif ta&;-uD;qkH;tcsufjzpfonfh = xdkv#yfppf"gwktm&kHa-umE+d;qGr+jzpfonfh tm&kHcH
pm;r+rsm;udk rnfoluvufcHI t"dy`g,faz:cHpm;aeoenf; [laomtcsufudkum; zwf&+
&rnfr[kwfyg? OD;aESmufwGif xdktm&kHa-umE+d;qGr+rsm;udk if;rsufpd/ em;ESifh ESmacgif;
rsm;wGif cHpm;r+r&SdbJ vufcHt"dy`g,faz:ay;aeonfh todw&m;oD;jcm;&Sdaeayonf?
xdktodw&m;onf/ tm&kHa-um/ OD;aESmuf&SdtqDv$mESifhtm&kHqJvf(EsL&Gef)rsm;ESifhoufqdkif
jcif;r&SdonfrSm xif&Sm;aeayonf? xdka-umifh/ tppt&m&monf j'yf0wKypPnf;rsm;
jzifhom zGJpnf;yg0ifaeonf[k ,kH-unfol 'g0if0g'Dwdku TudpPESifhywfoufI tajz
ray;Edkif-uacs?
Ttodw&m;onf tvm[ft&Sifjrwfzefqif;xm;aom 0dnmOfyifjzpfayonf?
0dnmOfonf ykH&dyfudk-unfhjrif&eftwGuf rsufpdrvdktyfovdk/ toH-um;&eftwGuf em;
vnf;rvdktyfacs? xdkxufru 0dnmOfonf pOf;pm;qifjcif&eftwGuf OD;aESmufvnf; r
vdktyfacs?
T&Sif;vif;jywfom;jynfhpkHvkHavmufI odyH`enf;usaomtcsufudk zwf+rdol
onf/ ydef;ydwfatmifarSmifrdkufaeaom ukApifwDrDwmtenf;i,fr#om&Sdonfh ae&m
ao;ao;av;wGif p-um0VmwpfckvkH;udk ta&miftqif;ESifhjynfhpkHI vif;0if;awmufy
aeaom okH;zufwefykH&dyftjzpf jzpfnpfjyoxm;Edkifaom tvm[ftSifjrwfESifhywfouf
I pOf;pm;qifjcif/ a-umuf&GH&dkaoI xdkt&SifjrwfxHawmfyg;Y cdkvkHoifhayonf?
&kyf0g'D. ,kH-unfcsuf
,QKtcsdeftxd u|EkfyfwdkavhvmcJhor#t&/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf odyH`ynmt
csuftvufrsm;ESifh wjcm;pDjzpfaeonfrSm &Sif;aeayonf? touf&Sifjcif;.tprlv
blwESifhywfoufI tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.tqdkjyKcsufonf odyH`ynmESifh qefusifbufjzpf
aeayonf? if;uwifjyonfh tDAdkvl;&Sif;,EW&m;rsm;onf tDAdkvl;&Sif;twGuf tokH;
r0ifjzpfaeayonf? ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;Yvnf;/ if;twGufvdktyfonfh-um;ykHpH
owW0grsm; r&Sdacs? Todkjzpfaeojzifh/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk odyH`ynmESifh qefusif
onfhtawG;tac:tjzpf pGefypfvdkuf&efomvdktyfayonf? trSefrSm/ ordkif;wGif tDAdkvl;
174
175
rSwfcsufrsm;?
176
177
178