Está en la página 1de 62
vavosg promeoupey ey.oay, < eETONSEEE | 299109 VOVHINGISAG- VEALOELEIONY Lop oduinn 1 “opiage od swuBipered soaant soy “s9pe100 ‘eusopouisod em “oovcssny oduct 1g sodwaey Go| K own tg sauoysuen se -o1dzouco fap PEPIOULIS| HE ‘aL ua OFMOMNNNE TILA is ‘peta opamur 7 see oyworuresuod (ac ~eprpued ‘ne & PUPAE PT ‘peproUszOWON Fy "BH ‘PepruMzado owe i849 sopeatianuy 0 sospdeoo 19 eT HA, woe pureourd (x soptun sopeisg “onuanoua 13 “ous voLpuey ipo 17 ow=poWy CqueTIAOHY Tap OmeRUENUESEp ‘tumjsaqnbue ej ap upfserqTeuysIeCH TTA, ss “eaqo wap uotsonnsnosap WT “igo KeraeKoug afro 8] BF ojoUNE =] eMMINNSe eT eUOISEY a NI st ‘oyuoroounb ‘epesquoosop vanyoeimbse 8A 1 ‘yyowow vy 2p Sopipied eT “popno vf ap Duowew wT vouiauoundsry ap sepepmto sey “seydomn s07 ‘popms ep agar onanw OU & popmia 07 -opoauad o1o0d9 9 &: § suas: 1g 218 oj0apr S07 -popatoos ap soqapow So ‘THOIHY VT “TeIRs{Na-O1905 OT sopepyrear2zeut ‘sonoysmiuauisesy ‘Soquapemeusos9q‘AT ce [Pstoatun on om09 5: “eamooynbas us pepnuapy wf ‘pEPAIOP! Pepnmapr se SIMD / OUORy weqDe 17 -ee/SojouDds S07] woe & onoodeg ‘suraygoad omo> pepytusearun ey “TL ‘10,84 $0] 8p SISHI9 PT PUOISII RT “upRD4 97 ‘pepL2K D7 “So\UaLUEpER 30} 9p SISO eT “80d opm Ae) ‘eanudna 9p ound "T t womens xqaD(03 -RoROR + SFISTEL EPPA « OUCSLET OPED «Of-L1 "ON OEAIFD “yes op Hus uorsEzuOME Waid yu “oun pant 04 qwauyoo ened stzonpeudaswopand ox segsSor0}&soogal soni su 010 0d “ype as aod a 8 augHOD SopeAIDsAr Ops MEY HA FSS SKAIAP 80] ong aod mao wo oraxiny epeaqaansagy eamseqmbIy ey amoqe9 - oSog 8-S8-7806-856 ‘xa PP NEST 8-75-7806-856 ‘W9P29]0D FP NAST rang oe sofia, ‘emg prxecr son omusese 9p ouery BAS exopsaNg easy, PoE sonny ‘epemuosac eamsonnbry 6, omg, PRESENTACION Inicames orgllosaments esta oleeci6a con «Interior del Historian, de Marina Waisman, hay nos place poder presentar oto Libr de a misma autora, en donde, nun amplio movimiento 28 d0eate milenio, La Arguitectura meno aruitecténice que lo acompatia: de auevas relaciones eare Ta arquitectray ta historia. Son procetos cemplejos, auevos y miltiples, que revelan lg ingenuidad e insuficieacia Ge las diseusio- sobee el patron na, sear & Aanérica Latina... En verdad no es fil hacer este balanct indispeasable uy pocos, como Marina Waisman, jlenan todos los equisitr. “e9on399 66) TWRUadLY ‘ay vung YouoTkay eumsormbay 2p oweueLUDas2q] sas8%0D TE 661 ‘ody “aumwory 2p BDO ap wtp ‘soOUpIEE SaUU2[ 2p WorDuLLasuDy axgos prucrsOusetYy MPDRApIOD A {£661 "TTomeauay ‘soo0IND YA T¥S 2661 ‘OH “AHOICD 9 foworoy unig ‘aantennduy my ap Ducisgy 2 DH0%s 9p opOLBIOg "TOKILD Mp OUUaRNE ‘2661 "99apue: 2p woNoWND popIEioaN “opousI so tgomaasaiy CouewE 2p ompsuy"epuanu fp osionwotmoueas yz, 2aqos ououaaS. 661 ps0 ‘aiBAY ood “wowpoHbin Dens 21ges ouRstsPLAPOUNET Os3A8M0) TP 661 ‘oe ‘eavfqepem ‘says ‘ums2xnbry 2p pmpeng owosisuvonsey vantenmbso augos sodas C66 2B IE DDDYaUDOL2A) popiELeAnun “voNDE;MbLY 2p ouEUEUDDIDGY DUOWES 661 Duoyeaing *,okL9pOH oDKaTURAOGY Rp SSLO 7], aos execs “meee p amu 1661 oupuatay ‘topuayy ‘omoarmbay 2] 9p Ducgsy ue ssuoioeSusoauy ep owmeBLy sup J2p SUPOUOT [AXX ‘mussaog poprstouny of a o1mauag ap ofouag 15 T¥9 nuoon:ouvouzoy Dumsanmbay 2p coumnaua sop ue tod 9 awsrtwu w opoworsiodaad uvy au ont, opmussa Ja souotonqusuy soasadsor 82) 9.2209 ‘i eund ‘rou soto augor opsonda oy amb un sowod €soses8ucn 80} 2p soso vous uapy ‘sopu.nygnd 0 sporuacad w« opis wy ‘and ‘ans ab arse op rind sua04, “oyu ‘puoquared® sxuojoomys » opps ap soy sono uno & yo9oI8 pucsouod asa amounaxA2 -F 0 mxaindand a8 anb ‘oqum ana wo we ezucryfs seprs snanas pargaiod retod ayy xdoo 380d vip ow ‘pupmotzedso vase apszp ‘amb onowunsued op seuoromuaofoucs) wegonrafo | opoue pnb ap wuio 10d & ‘wenzenmbuo my ap yorssn opese 2 7 ‘ay um tema que aparece insistntemente tanto en el pensumiento cootemporizen come péedida de un centro de referencia, comipaiado 1a preseote cis, por lo demas, pares eon ta el final de un pefodo ye conieszo de tu, mareados quis sri ‘hacia de ge nimoeros, corte que parece haber alcarzad un sigificedo ouy ‘itinos temp. Eajel presente texto se nalixrépimeramonte 1s sfatomes visibles ‘enti nogo una intrpretaciia que Aé cuenta de ellos como um put de ruptra es , como ‘igaos de ua peofedo cambio de deen En efecn, varios pensadones ¢histori6erafos ban sofislado us, iduiades, son los quiches, las iterupciones, os puntos de histrco: Consider que la estructura el iempo se organiza en b toy pests de conimidad. Las continuidades, ls ilos que sparatementerecoren el tesnpo ‘zwdando nos acontecimients con ois, no soa, ea realidad, sino const woriogr- as, interpetaciones del material hstrio cargadss cot los complejos mater counpoacn le personalidad del histor De ah qu el estudio de Tos cote {ete comets pou de apoyo ins so para in compre hist ‘emejuites momentos, noes fil para el comin habitante de este mundo seg cab rents el stmo de los cambios, y a menudo penmanece a caballo entre dos pesfedos -enice dos ‘undes ea reaide experimentando obligadament ‘mente uo ha alcanzale a asumir, ue quiz ni siqiera he entao © 5 Aora bien, sta tim déeada del siglo veinte pacece Leva todas las marcas de uno de e508 4 Plone maptra, de viraje entre ua fin y vn comicnzo qe seguraitents bso estado preparéndoxe LA ARQUITECTURA DCENTRADA 1 tineo como en la situacié presente usa erisis de Ios fandamentas y una crisis eos valores dela Moderaidad LA CRISIS DE LOS FUNDAMENTOS. ‘Meicionaié solo brevementealgaaos de los supuestesbasicos del cancepto de Modemi-~- dda, si teansformacién,sasttucién 0 pérdida dé valde tal como se constatan al preset. La verdad nficos, cultores de las ciencias tradicionalmente on yalidos en diferentes donbitos (por eemplo ls geomet) argo de la interpretacin del universo el paradigm newtonian (a dst des- Geel siglo pasado) -ununiverso mecénico de funcionanieto regula, eterno, pevisible- ha sido ssi pr el portoms medi, cone we ites, wen re ue tenm n arin tratando con temas dota- in de un vo-cientfico..). vooes se les ha negado Ia categori ‘orden y estrucatra, Péco esta es, natural es UaanqurTecrona aescertnaa a bs a el a i ei ds on ‘area esencial de las ciencias y | objeto del pensanic itema modemo de produéci6a y de moos de vida . gran pare, en el concepto de valider universal de lad verdades cenifcas. Ast, ha coneepeton dex universal en cousect socida como de valider tién este fundamento. Ia sola de la objenividad del conccimient ce ocimiento y la acid recionales, y su valde La idea de progreso 00 €s, por LAARQUITECTURA DESCHITRADA 15 ost omy Heong og MEHL So[ 0706 "xpi ap sou seni sy) stuaaeoy arms ¥ wos: of sod ‘srozupeied Arr sepepanse seine 's3je0 Uoroqendu 26 “sepudmade ofos opnuam v= apt ap “soposopyruoa ewapon pram vf ap ef soama 01 a 999 9 naypanb ‘xqee400 sen ,c¥BaumPHOIN,“efqnedsssoporsM Yos n nesta woo aufegea zp pepmgsod e [eutaurrpany soon sy ws ydasuozer ur ap oases f 13 2, Sa10pELINIG S01 ap aned so “prep ap | omed “icinsoonnbae srxai9 sp UprraaxdvooM! we ast ‘moo wuostad pap J ap sopeprasod sy ay Kuzoaiqoias 10d wqese anb ousruezzonpae ap uoweada eon 5 ae “ore ‘mpuapusosen Y azusqe ep © peptanasD Baatefs ap Sopon sour “exogals Up nf oun ofnassucs upeos my ais ‘aed } -2ofoudsainbyen op upiorzianmax of» auourepHnge yonpLo® py 9 F390 Ipod zeprTe gp ope ar {worse oman spa! wap sosorpause sono n soRoIp}2es opEyHENNS TERN “OFT ap 9 sofa soma $9168 So} 2p Up ap seuncaaldseo setsaatede“eapepxsaneU agoS joo sr we (eutepow) pep2io0s ap o}aKex) un arse SeoUaTUD"YspOM OHNE)? ut soxdaud s0s ap werpeadap uoroaasa3q9 en up.asarseqo asap orelgn (2 uo opman du swusmaruany nam cates t2 an desfguraren de tal modo que se craton cultras hibriéss, heterogéncas, no integradas. (No os ‘ecesazio ir muy lejos pare televar ese tipo de casos, que abuadan en Amécica Latins, donde hay ‘des en las que coexist los btbitossanitaros més primitives y anhiginicos con el so, por | las mismas personas, de comgutadoresy olos artefacioselecrGnicos) Es bastnte reciente el reconceimiento de estos valores perdidos, dela importancia de fs caltuns locales, del gave perjuicio que seprosenta para un pueblo Ia pérdida de su identidad. La én (plc) del mundo producida a parc det fin del segunda guerra fas un fector fal en este proceso, peo también lo fueron los innumerables jovenesprocedents de los Honizados” que Inego de estudiar en las niversdades del primer mundo, epresron a hs pazies con up apertura mental qe les permit compresdr su veraderaposicion en el mas- do, advente de qué modo se estaba berando su presencia como entes vids en sfismos, ‘De este mado, paradicamente, fue procisamente la acca liberadors dela Modernidad la le est toma de conciencia. Racionali ‘valor preeminenteasignado a la eficiencia, como consecuencis del cual se hace necesara la esignacia de role, tant a grupos hnmancs como a passes: ay quienes estin ex smico, y hay quienes se supone que n0 To estén, y por tanto deberén servi ‘rimeros en tareas eu ls que puedan desempetarse con eficzacia, por ejemplo I barata y no calificada, y aum de espacios pa products que pueden afectar I De exe mode ins ido ac ues algunos de os elementos extcos que haces que hoy se reconorca el carde- (oder, come lberadora y represora aur tempo. ‘rica que habria Ge culainar en su instanraci6n universal. Aor ben, tanto la post- ‘iidad de una historia univecsal como el carter lineal de Ta histaris haa sido cuestionados pacecer, definitivamente desechados, por los hstordgrafos de Tas timas décadas, Ha habido jtento reciente de recopers estas dimensiones pare la historia, de Francis F andlsis do la comple ‘rieuacin del material histo en diversas Georges Gurviteh, cundo hablaba do tiempos acelrados, retards, ec. xzado de una = yeti nica, uniform, de los sconteimientsy del vida iti en general, no parece posible Ye i siguies en el émbito de una misma regién. Las divrsts dimensiones dela vida socil van 8 LAARQUUTECTORA DESCANTRADA otro aspecto capital en esta acciOn de difusin de la Modemnidad como reno de le de ejerer eficentespete las funciones necestras para el desaxalo tEsnico-cieni- | ecto del Modemided iplcaba aden de un dessa comino y gener waa 3 cxigiendo sos propia linea y sos propios tempi, como lo demuestan cabaimeate las varias histo- ras de Ta vide privada aparecidas wltima pontos de ruptura, antes qh bistérico nega le posibilidad o revelar Ia verdadera estructura ria, ‘Y enesta verdadera “campatia de dospresigio” de las historias ineaes, desempoti im- Enel campo dei historigraia arquteténica, ka sido sevelados la caracterizacién que hace ‘Maia Laisa Seal de las vei bistorias de I angutectura moder como narreicnes novelists; tales historias no scan sin relates con gue dramstico, con cles pesfectamente defini, ex Ios ‘justado el panorama del conocimiento histrico. EL vmidad y Tne tna desta desde nuesto dmbito ltinoamericano, serésufiiente menciona el cardcter puramenteteitico a base de Ja teocia de ‘otros éabitos por el dominio de la economia y la tecnologia sobre Ia politica Lahistoria, ast, ej6 de constuir un soporte vido para la leptimacisn del proyecto moder. LA CRISIS DE LOS VALORES Fl paso del iempo relega al olvidd, poco a poco, aquello que no est presente, y ex el iit, vido se confunde con la muerte, O quiz6s ocurre que se pefiera consderar moerto aquello qu demasiado sobre nuestrascabezas. De ahi que al intntac ie caracterizacisn del period histé- rico que estamos viviendo, se haya hablado insstentes muerte de Ja historia, de la muerte del period signado ps de Ia rauerto do la modem, de la industia LA ARQUTECTIRA DESCENTRADA 1 avec vARIORNDOY sod poy gear von 2p 3p ued 7 pesto nF 0 rq oofgo mn ua eeOftHaA pore w sod wasme un ¥ entad 26 ON -cApenD foagns sovanee setae ap se290 z0d emueuTEATT}OXO vavADss0 VantDauY TO: ‘pea ns 2p epg {2oqpoud& oar oduap mn x onb“ymstuat op ont woo BuO oP stINOR 9p onal soy anu ‘peprronzzo ns oprpsad wry sope sooed nu ua ‘ott Woe Asus e| ua omeuud wesfoj anb odon fo 20d & pap anh odiap jp 10d ‘sonampzed sop uoo somtripe so soupou, nb wus tomnb ‘awateasy 3500] B _9 ugcurdowynbe ayo apa sca 8 9p uororauesad ap UporpUod mse oxDadsal uo) Sauopeommo 8 ap omensee oma ue atau os un wate scyrqarss8 ox! ms 2p & oan oad ns op sopeinatac “ojopicodse to semana sunt ose je Katana ue ab agseomamon sp spor so 08 opwsre> agregar, ; qua TourRodun oprprad Sp worooaposd m :eqmipuose pEpIARIK Bf ap omta9 jo HK $9 Ou "Z9A NEw NEIOMPUE OT [ono se Koy sng "eedons opersemap 9 uprorepisuos re an “oStequia us “amo0 au 9 cdo plblicointeresa- cjocutate de viola da gamba conocido hasta hace poco solamente raf de haber ejecutada do on a misica antigua, cuyas grabaciones se convirtieron en best ssice de una pelicula de gran éxito). que para sleanzar un valor (precio) considerable es menester entrar ex 1a vement, de su rqueza, pues proclams su posbilided ‘menos segin Oblomov). 1 pasado de constitu un valor constitur una mereancia. Podeiaentonces, con igual lepitimidad,hablxse de un periedo post-ultural, asf como se habla de ‘9 post-histrico. El supuesta fn de la historia o de la moderne tiene el mismo fin de i cultura: se tata, diimoslo una vez mds, del fin dels valores antes que de wvedad de Ja situacién reside, a mi parecer, on que fa ‘una muerte rel: un fantasia, o quizds un robot, ests : poblado por sees vivo, de las creacionesculnaa- les, y lo peor dt caso esque no siempre estamos en condiciones de damos cuenta de la sustitcion. “2 LA ARQUUTECTURA DESCERTEADA 5, osjmpio nt eel Pasa dealin np de este ‘ge aera Er ese dela Madr, ‘.Slambioclescein el uivco deltas solo para promover el arte, esa actividad tn init (Siempre ha sido Lat ede Glin, eee ylamenera, Asari ist 19. Rober iors dela pros, e981. 1. Mar a Sea. Mr Gra Sn, Vine eprais d rtetaracontanerae, Of oat 986 im 1. Pae Pons pi. TA ARQUTECTIRA DESCENTRADA. 2 ‘sousumy sojamzuodoo so & seuoraean se 9p pas festoatan Uma wun ap wouaExe 3p poprraHd y Pu1a]qgo.d owoo pepyessiaaqun wy “TT j segin sv grado de derarollo, puede ser movilizaora, esto e, i bien consttuirse reeptorapasivay frente al acceso de nuevas propuest [Esta observacin vle tanto par los procesoso las ideas generals como paral LAS TECNOLOGIAS ESPACIOY LUGAR ‘La primera defiicin de espacio que se lee en el diccionario es la de “extensién indefini- Ge". El espacio permanece indefinido, anes de la cual no es sino un émbito de posbiidades, un comjunto de poteacilidades. Beas cas poteacialdades no os dstntos sembitos pes ves. Boga tiene una historia A prop6sito de esto dive Fe ionado con una condicién econémica otecnolégica de avanzads, to cuantitativo y nomulizado de la produccinindas- ‘TEORIA/PRAXIS inidad de I vida orbana destrayendo la dzaeasi cultural Las teoriasvienen« nsertarseen una determinads historia cultural, y pretender ia interpretacion de una realidad espectica, para ayudar «resolver problemas LaanquTecrina pescenraann 2 snidad el plaralismo De tedos modos, s prodente adelaatar cespuestas antes de examinar el cogjunto de {enémenos que tienden al descentramiento de los més diversos drdenes de te via, doen ‘por supaesto, en aquellos qu atten mis cexcanamente a Ja arquitectue Por ora pate stmo, su propio tempo. S evorden, inmerso en etdtoo, sino que ha de relaciones dinémicas han de ser seasibes a ese tendencies y potecialidades, eben surge el interior 1 pasado sino ge es concebida como proceso constiuido par peda cae 186 SLA ARUTECTURA DESCRRTRADA LAARQUTBCTRARESCEADA 8 © YoreDead vanioaubY¥1 Bonatau09 ap ea) e=znpaxd as eab wd ‘ompR © soma [op topesaq|uprofo weap US ontmUNEIOS ap sof\s ese Opa “sous si x semuno # opuatsoueyd ppunue® Upioeigod #1 ap sito Sean spss ooo aoseESap eM 9 Zea wou sad team pop 9 sevapu apePRNICD ep esac ap onDTATAoA! Ow OpEEap RY Sp CMKIROFa EP ONE) A. UPEREED "561 9 OBI OT Vg ud swsraven& sore 9p ape Fe QPMACIRNG =P VID) 961 PMH” ron som sua ‘cums oj Y ‘opeoarscp soxped: 2 3gand sor wo peprsuap | ap azade seqeqop soumzuaaNe ON FEPHUAPK a9 prpIseNaN | ‘oqmydeo atsov uapeoand an serena so ua gue 2p (0 ‘Satsim wa Jap wonautuad w 21Q0eueexapisuo® Ams 9 o}s2) woasuUt popgTasArP aT sop apuaidaioa 704 ns ep {pepmm op fo rx: pepsivapr ap cxdaouca if Peppuapy IT ic su propia conuicién, Et tidad, Es un exso masen el que la Le cuestién de ta uni Piano de fundactén - Curses. 3 UancumTECTERA DescEYADA marginadas del desarrollo general de la acvaciviizact6o. Una airgalidad, es necesario obser verlg, ue no exist antes dela Conguists, puesto que, ea verdad, todo eran mdgenss ea az emencacién. 0 Result Campa trent a ese “mundo“auevo creado poe la tata ery lantad de descubdise una i ‘iécads del 20, Borges, Carpeatie, en los acs 40, y toma de concicacia politica en los 60. Al eabo de ese proceso, ‘elacién al sistema mundial, Exi area al subcoatinente testo y rene Hamado Tercero, y aparece asi como un elemenca de unidad y de LA CONSTRUCCION BELA DENTIDAD Asi pu a aida conlleva el peligro | dentidad "a programa", pretension que fa producido mas de ua fs. ‘wada inteaco en auasies América +. Ua enoe coniente en la explortia de I pop «_Heusd Rsiuvamect en I isi en f pasado, "SiSaIERT Ge puebio une comunidad esta defnitivamente Bj Tas limitado es este punto de vista conmo aquel que consideraba a cada cultura como el it se habia desarrollado (Hipdlito Tais 2s YORE VENDA 726 o|auInss otsoa Taetae we ont ya Bit ‘sepanian Ane SopepRRN 3 sib ede fs OfeaRRnids wa omni LA METROPOLIS COMO TIPO UNIVERSAL Eales Risen, isp Cusine tenon ges {exes a cd del maint oder Bam Bln (9 2 ol Ceo Americana. et main sas Re 82 LAARQUTECTURA DESCERTRADA 3 Weveeccnmine * TV. Descentramientos, fragmentaciones, marginalidades. LOSOCIO-CULTURAL Tntetzros ahora describ Jos diferentes procesos de fragmentaciOny desventramiento que puoden advertise en ls ttimas décadas. raciamiento” dol centro parece habe produce una fragmentaciéu en Jo Ese es un proceso de ms frp sabculturas que permanectan marginadas. Fn tempos ads recientes, no es cenralidad la creciente heterogencidad instalada en el intzrior de las cal hs por masivas migraciones impulsadas por la cruldades del ham edad que las oblige a replantear muchas de sus conviciones y a revisar el sentido de algunas Ge 5 insttucfonesbasicas Los modelos de sociedad ‘Las transfermaciones en los modelos de sociedad tienden asimismo a producir fagmenta- ign donde antes habla estructura, dispersion donde existfan centros, margnalizacia donde exis- tian mérgenes. LAARQUTECTURA DESCENTRADA tes, Jo que, como se ha dicho, presenta un tnico significado genérico, Se tata sin éude de’ ua cspicioautoitaro,resuictivo. La ciudad y sus memorias {Cémo es, 0 eéimo ha sido hasta ahora eta ciudad que vemos desgranarse ante muestros cj? {Cull ha sido su significado para el nabitant, para el observacr, para el histoiador? (¥ qué To que de ella quedaca para nosatros? Dissto Tint = Ausra, 108 donentes y cuyo techo i espacio privado, en tanto, esté precisamente “privad sional. En aca sin uabas ln present de pasado y por tanto de funaro, La free , fltima instanca, a pear al cindadano de Por otra part, el espa argsitectos, jen0, por ano, a Elpensamiento sobre la ciudad Dice Francoise Chosy que, en el pensamiento occidental, el concepto de ciudad como consruido no existe ante del siglo XV. Antes de eso la cindad aparece en los texts como a 2, 0 como sigao de la vide de sus habitantes, o bien como se ref socio-histrio. Es recién a partir dela ud es objeto de consideracion. cen y reeibea una multplicidad de imagenes, un espacio en el que la vida misma e edifcios histércos e insimcionales permanecen, c dando continuidad y profundidad seméntica a las spacio democritico, En comiasie, ol espacio privado es un espacio cerrado, que oftece una visién unificada de la realidad y permite variaciones solamente dentro de Tos estrectos mites del disefio de eseapare a tome eonciencia de s{ misma, "a ciudad iende a converse en un sibel y el comentario | LA ARQUECTIRA DESCENTRADA LAARQUTECTURA DESOENBADA. 5 vegranes9a vanuoaunby OrEADsaVaNADALIADEV VT ‘ouoras jap warp Aner eoyspar pepaes 9p uprszqodaxyom vy ep oyasas 1 9p Sogn, 8] op sesondosd se o8s9 wapend axe ws9 05 ‘Peueqy, omo> oStexesep ya ‘uctsardo Uo PepNED wax ‘wsusondasmoo axzou} S2uOISA Sop MsoApOX 9° KIX K MAK sOTBIs $0] v9 50 pul porequrea ou pprajgmse X oprraasica 29a ua anb "eap!pepetoee wun ap saya] smdoyR 2 ap 2s Y U2 js ‘oduan fp A eM ep ,uormeIagR, Hse THN] op OFTEN a ‘uadiricula, con lo que ao solo se los separaba de su gar sino ‘cnencia se minaba el carécter mismo de Ja comunided, ua anqurTocriRa pescavmeAna 5 YovAINDSA MHMLDALNORY V2 “up v sp unsonmop of sguoroezqouorsunyar sx] =p af je ‘oqoay ap A 'souoroany sm aapend anb socomipe sod Ay "upon 2 va wosay ab soy ed savojoany set * roraaosea angina ¥1 soumouotsroute seed so20 19 pumRco > sofaus oBfe € speuad 9p rasan 2] sew esxpnd an oj opon op TeaEH oft ‘mi wa vumdionp e ap sszmean Soy azo ere YNITAIOSIG VAG OLNADNWALNIOSAC epexquoasop emnysoymbse wy “A, Yormensia Meaney v1 96 1g ona was2 Pe mop ery pomp town, aco “aeomenos MERLE TE 6 apt uma speeder rT gtebe3: to ye soe spe “a5 no sry so eso = HN aoa ka see lem yg od 5S GORENG HN Aose (Go ap ates an ¢ ‘st smpangSeémey “wpe i eae e1 nono sate oe hn ane 28 61 moan PHD REM HPy rowan) onc une ome pp Ope aN soy 1 oa ne NG Und eg Spc pea eed dade eat ‘re "eM ms soqpedsD “sed pte wf C~sgodgnr sopues sey sede Proyecto Comentario de Moderna - tala. 197, Aldo Rossh {6nica come hecho formal, no solamente concretay definido, racién del ipo como base de la proyectaciéa, qo ‘mento de pensamiento; tales algunos de los elementos de I teorfa de Ross pars de os cuales el saber profesional recaperaba st lugar y su prestgi. al saber profesional y'a la historia tom6 poo literal de Tas formas aquitocténices de aquellssépocas. La revaloracdn de los métodos de diseiopropios de la Academia de Bells Artes fue tx bi carter por i epasin de ojo pe {temente unitarios, o que al menos aparecido histéricamente como tales. Pue de cn ur aia cla seria cde petra mapas ca urbano, sox os tants aspe=tos del cambio dc orientacin que se teats siguiente Sin enibargo, no es aecesario recordar que le historia es imeverible. La sufi a lo largo de los afios 60 no podta ser migicamente sustitida por pluralisma de crentaco dominante, itentada por os aslades, y su suterior, como la partcipacén del usuario (Lacien Kroll, por ejemplo, o, en érmines muy ¢ tes, Herman Hertaberge) El recurso a otras dsciplinas, asimismo, petmanecié como una pric gusto” en Estados Unidos, ‘enamine conienn a ss ses net ona petite ¥ cine Schein eles de Alesis poo sade Alege o- del cuerpo dela dscplina, seca el componente social. El usvtio habia pasado de ser protgonista 9% LAaRQUTECTERA DSCENTRADA A ARQUTECTURA DESCERTRADA 57 © varanasi venscaunbey 1 veo pep qe as and ‘oanmeyen ns op ezenbrs | 106 SEOTOA sms op eIaBmysp 26 anb 2p sea Say ‘sexy spedezgns ‘onxamco [9p sopmste srpatd ung comand soraipa sono n sofetdsoy ‘soyeommeunce 0 swsaft op Te axzedsarUo9 wea igpooa ns ssuEp=H YpsaLaA wap ootgnd orogipa [a siwacaR| eMMFUBSP 2 SEAdTPaM ‘cpapmp sy uo oth eoaropzoga oxqesuedstpT of op seu oduiay jp uo Aspapomas Ov BIE fn op antop ope ova ody Ip aod opm ossoard a sepuooasyabe rsa ja Bo anb UD SECO SeSIAID sTpMSS“yoKSAAR ofeqR WM ME ONHOLN TA NOD O1DAIGT TAC NOIOW TRA V1 ‘eamoaunbie & 9p [eRe uotoenas wap apjsmand - sofomw squoyy xed ‘seams 97m ap obmUaoTe opis te] als Soduea so} 2 usm pe seuoptOD nb someway so] 4p oun ape ap BsIONNE 2p 9 uptosodoasap 2p osecaud un ‘omfu0 owoo rorecuaagMBe w1go Yop UpoeaRy jx] opmefito opr wy as sazemdsip sePSoyopr se no & fexoto$ owwanmesead fo re sorgunee¥ opcerprodse ‘opesed fap souy opsap ore unite a &“ySis aso ap o&iy| OL ODINOLOLINOUY OWSINVOUO TAC NOIOVINSWOVIEVT ‘oxpom 389 20d reyasp &sestad ered soparan sopsaynbse 1 agqpeseua tant wun wproonoe euopd uo ts9 ox v zeadsa anb pigey anb cyueno sys exme, eprnyeaa tre opts ey ox sopiansucn sopennsar soy n= & awaRrp 2p 08200 yp 2 pe Sotpe ra Se olosp [ep uppouede vo osumodanoa 9 pep von vo wpanpas anb eIoueyedwi ap YORI an moana ‘rpatnbae jap ofegen fe atataja ova “ora “auuates ojo [2 up sOUsaIan jody o[ ena w ayoMpues# wadngEHod ‘opens: ey oda ap wR 9 80] ap oprocem uo 4 “eanor das wopand uote yap solder ap ofits e uapanb wsqo eun ap ssiouzy sored Sof op OP 2 anb om “swmeope spur areyusaiea of ome “semabyax ap cmp pfiagye onb symayfoaus win 2p oussyp ye ofeqan ns opts pe eppuad ay seugo sopuaid ap jommbreJ2:96 S| wo aycourrvayl oma FP BpROAp yma o OMSHEZPOHN rgnsuads 'apIstrpqns ap oFSoaRI UN Z2A HS ¥ 9 IOP ap OMI [EL ‘opants ye auosar anb omsreaq Oo 29 MO ¥ JOd opeNtE pg Sj Uo USHA oper? {a1b oBser in 9 6p, op epeogp e| ap seu e emounb mv BqezazeIB anb so7KE S| 2p OU ‘vamp A sto unas sa owe ty ‘our opunas oxnoso on ome wqnsed py So wa 0250S oid sein an gdnoo ani A ewmmpow aur rep 02029 ‘ox 8 3p souspioute7 -oroaoe fap pepiantoxe ag oy wad oqnapigo oisjous un arUHsuOO 6 parte de una compos ‘Me parece posible aftr que enue de sus prop nites fcosse onl soma eo © a ARQUITBTVRA DESCETRADA ‘Cant de Saint Germain en Lage es Beam Arts. (Citré al respecto un ejemplo prix de Rome: e trata de un edificio para ‘unt nociGn del edifcio como objeto consttuido por pates que han de combinarsee eterminades leyes. iniferente a cuestiones climsticas, t ‘Valveré sobre este tema més adelante, pero aq inteesa abordarlo como un modo mis del } ‘ataiamento entre edifici y entomo. LAARQUTECTIRAZESCENTRADA 6 9 vavanansse vCHLMNDRY 2 Sepou MSaL 1/ "HA DHEMG ay -NonesEdAe Pood TEIN ‘armoe ‘pun je we Japed jp stpntesp ap ws ns epou! S60 op opuRsoxdue & soyueuRt 29 *9po8 st opmsemosten ‘sonoemn seapoodse 5 9p 19pema ap fed fa PEa; wd sound ‘sqeszaton 0 saenepurenffopody seo opauot * speonde opis wy ‘aed 28 sd ‘opamp op ossooal feed opesed os ap seoquypeoe seus; ap ty:oedaoas Py Srcanrosameane9 seprauejp seus eS aod pps s4upeseda opoAoud yo mn eed wpesipauayfoaus 1s won BAB} EP ap SaIIM pumpoog Tete EEN! ve tf “truooMbse RO Asc Yo mANTE vy UeD “oUSZANNHUEoRETESHO Oxon fo © oni fe aoa sezuaugal 9p aoara an oougsy aumysod ofa un esoumo wef vo 9s 2 [p aub opgtos ono oan ov ewanns onan Te wpesodioont jo yeuEUO OpeagrUsW nO} PUEERPe {onamco oxead ap wopayoue 2] 9 -coUSOUIPS un ap upoeiedrat (Opes op ossoau! pe feu ‘HS poe Up ES 30 oman 2 sostuoxdn09 Bua 2 0 9 eo ont ‘soa ap atc wun Boy To gRh ne wo 32599 ou ond euoI © sHungand Ua *om99 vous tau v sosazpnke apand soBopap soManp Sts 2p upezDa.nI9 ed) uous ono & oun a sto 2oaedoqapupd fe soda Prsed MuOST 9p SHUSULFE yte BB anfon ap SMART So] Se SaEHe9 1 Se] stnqRosopuapand sewn soqui ata ‘upon poy woo ede ap oss 1? rardxa 9s onb eieaors spur ean. wf esey ‘pepenerees Bun 9p panbsng Huo anjnsay as anb ‘sploeas totupU0 | psa oper wy Ofoqp fp zou [o euopoUT aS EL 9p C85H OLY ‘ipod ns mri o;pout ato sod ayemon ‘oxsand ne REUSE 20 recep pana op > ty nce optdanune amar yond ofp [ssepep step oy Pen es © sofopp JUDINIEATISUCSM! © ayoaIsUOS- JOpEpasTp [2 sodway so] sopor ug “eM sd nec oN MOM fs Pp aep ee sooty opeUr fe & emaubs vf ance souesue ommdeD [> U2 op ib Bp spar oma un ons 9 ou euoIsY 9 wanton an DptoeTa TT VIMOUSTH a YUALOELINOUY ‘upmoo wo pr | ap opmoxs opr un sy gas OMaUgNNE opants WFO “Sem sns.2p {mp ns ap awd 20Kom uuEaRpTesoNeS ua Wednoo seBaIaD ap FI9BOAYA PL =p sOPEAE "pani “ova "219 "eueqan pis] 2p sopra soy ‘owe fp souozosa se] 3p MAISON aygepAUL Lap papres austquivo vy anb aumnco“pepeauny 2] wamessdna wap tomo fe anerper yrunyuoo aavarqum wn zoo ap yp syus osmaxa ovoedso [op RITE WIAIEND e| ep HOWERaM n aeyneuco soa otseds9 fap seUO.IpUDD Se] 3p Ten TROGH JoMuOD > ‘isapO wy LA ARQUTECTURA DESCEITRADA instrumento que habia sido dejado yrura con la historia. |, tales como el Conjunto Abracas, en el que se sertindolas en una tpologsapalacieyt. ‘solamente I persistencia del Gpo de la casa de patio, base de belisimes tates mancionao(9), af como, envi, smisor de ideas antes que de meras Alo largo del siglo sean produc, ea més de una ova clones. La lectura en profundidad de las propuestas de las vanguardiss algunos argutects latinoarericanos dio luge, alrededor de la mitad del LAARQUTECTIRA DESCENTEADA { ' voruntosia vinioannbay v1 ‘pemoe 2x soxgubour oysa8 ouoo “atsaxdeawzsany unt? ap sau a soIEAA Woo UOFMIN ep SALI sop loxesope o[ 38 ora TeaiSuo eumanss ns up opasax as wpedmaosep souqgy ensue Yap oFseds «dwog en023 y2 Uy sqasrx9 wos ogapUL ouzpee aerUD| UN UOD POPE “PANU epoedeo aa eprgistas we? vam 1m Us “o.TPO Jp Uo owes ouRaIN oda -eubjomaseqm sayuatsoxa ‘oBregutp ms “Uaonpeud sese Sopot ap zesed y ‘eprenasos wun ap ojossesap & exartvat> 9p sopeptsaoou ony £ oonsmy omsgin owoua ue ep pEPMES P| ane sEUOIDNIOS 2p TRIP eID wn m8 TERED 29 ‘eBeers = apUND Se 9p ROTSKPALIGE EEE YoRUNEENST VANLSEUNOAW IT 9 io sod “eg 5,

wus o @cadom9 ou roqns upRuHE US ,opronpe, wey ofdtuae aod sy "uorBar ypea ‘red sonnonasuog sopegtr sofat sus opuezatmn opmoe 91 operigniqo wy ou pepraaruedp 1293 08 ‘oe 2p “a1geso ayowsarauy So ‘soagLnutrucD sySojowsDr sey op UpsoreTaN Bf € attr os aab | 0% ran ( emonns3 4 Ppmn ¥]“Ouaytabe sousUr © 19Keut Goa ‘soakgmsar 9s samopeaLD sonsa “GORDIE 0359 ‘9 anb semonaso 9p oupep fo up ouzdya fop ‘50 0359 ‘a1 rare op pepryeuoszad e|anb por aualauo9 ‘TxaU98 WLouapN 9 © aman Slow pears 1) - ORK Ho oxperneat ‘Satin los tiposarguitectSnicos y seguin los perfodos histériens el arquitcto debi6 prestar mayor stencia# dterminada clase de funcions, Durante buena pate del siglo XIX, co lt dei ‘contra en la tematica general del edificio antes funcioues espenficas, Los proyectos se “componen con elementos que poseen dt peniten combinarse eemdicamente ente sf estas son [La rupee de la releci6n formayfanciém parccieva ast haber Hegado 2 ‘aan considrarla desde el punto de vista del engusie, ELLENGUAJE ‘En una ocasin anterior me he referido ampliamente ala problemtica del lenguaje argu tectinico, Recordaréaqof algunos de los rags comentados, desde la perspectva general de este texto, esto es, desde le constatacion dela fragmentacién del organismo arguitectnico,retomando cbligadamente slganas de aqueliasreflexiones. [No siempre el Ienguaje ha estado estrechamentéfigado a Is estroctura paralelo al que e dio en oto aspectos de a reaciGa tiyas& necesidades humanas concretasy, sobre todo, total de las preocupaciones. En ciertasarquitecturas -enteellas el liamado barroco ‘eado como aestructural se separa de la estract da bsqueda de ua Tenguaje grado cero, por parte de algunos maestros del Movimiento Moder ‘emapereatado de alin modo con este timo, el despojamiento extremo a que some Aldo leaguaje para reservar le pureza del ip; y, presidiendo la situacin de fs ltimas doa proclamacién de indepen ‘A partir de este punto, a eftca& la pobreza comunicativa de lenguaje modemo hia de conducr la bésqueda de elementos expresivos, ptos para restablecer la relacién con l piblico medio de la ampliscién del restringido sigificado legible en la obres modems. El mbito vfal de} momento era propicio para este tipo de etic, dada la gran difusin de los estudios ‘abel de separarse una vex mas del cuerpo del aut6noato, y por otro lado, que el aceato Ja primacia dela imager por sobre todo otro “Vana de las formas mis extrema Ja constinye la idea de mascara, es separacion ente el lenguajey el cuerpo del edificio interposicign de una eavolvente, ene obra y espacio za real de lo consrwido, Omnamesto y miscara son ‘conceptos may diferentes, casi dria opuests, Pues el omamento est destinado ya a emarcar Ia natualea de Ia construccin,o bien, como lo he sefialado antes, a recubriis para crear la isin LAARQUTECTIRA DESCETRADA 7 st vavaussose0 vancaunowy vt “onropouropppou fo ad op 8 raed jestmngr ered wade wy sos rial o2ty 2] onb “uppermost ‘omayuruapuo tn #12408 J29Fy OpFAUANT HK "rs nen - eg OEE ‘yoransora ARIORIINOSH TH opp: sot aso ab peo pono wa pana op ams Spr wen) “run Upson as yo coe cease ea 9 soso som Sn ap HENNA Pe poe a vA Sadho oy Lu ame WIN ex ath epee PH NN vomR aw “ere 0289 pees END NG RE Oe AROS sion 22 pe ob ws “upemnymsoo ep sxpemt rom ecp men pe Ik soa sop Wey Som Efe - MUNA P exe oneiong | : u Masco de Arte reece R Wola. de Mina BS UU. et One por planos libs). A menndo son las inca pierasprficas que podeaosapreciar en as evista, de tel ‘modo gue se reciben grandes sorpeses condo, mis adelante, e llega a concen la bea en la redid, “Esta carosaseparacsn entre proyecto y cbr, me parece, puede considerarse la calinscfa, ol conroborecién guiés, de la definiiva agmentacin det organismo argutetinica, ss tetrcas™, es menesterdeteerse por un momento en Ia obra de Petr Eisenman. Sts park emprender exploracines en I exructra de oganismo aqitecténio, que joyaba en teorias de Chomsky acesce de fas “estructura profundas” El tema del proye ‘condiciones para hacer hahitables los espacios no inteesaban aparestemente al (que aun alguna de estas casas gue log6 a constuirse podria inctuirse denzo de ie 3c luego, yen plemaprodaccién de obras conse, Pero ln immportancia del dibujo, ya no coma mero esbozo de ideas o como docuanéatacién sino ‘como pieza grifica con bia quedado establecia, De abi a su antonomia deat dl ‘proceso mismo de disco, gue un paso, Son coaocios os intrincatos dbus de algunos de Tos axgutectos citado, en los que m profano jams poi reconeer un proyecto de anquiertor: E parece encontrar en la dscplina misena So conexién con Dera, el Siléso frets, J afr una you mms en el tema dela explora del estructura, pero esta vez para desmentara, pare deconsra EL econstrctivismo, comiente ea la cual desempefa un papel rector, parece, en el caso de Eisenman, como una etapa igica ene desecolio de sus seas. 76 Us ARQUTECTURA DESCENTEADA 9 UPI won ‘anNEGO ON “osREdsoxMETE sox82 ‘HE [ap UpTEONABACD =] 20d “omsyp WH 28 out09 “spurape aprecbef ‘xooyine Puna cos eA ns oprotd zage se ananed wotupzoumhie sas ‘pmnswoo ouIES |op 2opezss out outon oyeayubue (op viouasad ep spp warsafoxd | 24a! 2p aod ‘quarmadar 0 ooo [P oteadse: uo carupjonmie jauowepond soges 6 oY sag ‘meg 9p 0s eorpgbeoe ey Hay emmy WOS =p =A 0 Ne ‘ras PEN BES HD SOR SopRIG > ea arsed Ws0 aSIngIpSOp cx wy EIA ORT f ope ward eouasorar ap ound ja ypnp ws opad ae aowoonponi bap Oateu: > wa fees Upoyeod wah sranCeUN ne) ODINOLOALINOUY UTES TH ce [pd ops wg 2p os203 pp PERPUCHE wap UpoNtOD w= Ro DD SOLRALP 90904 Vado VIaaNOIDDAULSNODAG VT senenarquee seomtoR, sosnro stslehgp Sea Sr 30d owoIue Yop UpLoweEO ews Admosap O28) ‘buns ny ani somojoen sm © operas wa OUD f SPIN) “eogNE}N mbm totoonpoxd w ap sciodse soszapp va asiroape apond pepirentco et ap eppisd ey (opts ‘ty pon) cain so rm pe wp foo em mo moro BGO 9 HME 9B aa I ‘sibsonapand ss nig opus age symp em ood ong VOM aM -opoomS sreransio open anand mon Cee 38 comhnos peg ognenoo pane g pepter apes ese mp ee HT ea Sampoarmbse vf ap uoDezTeUBreM ey “TA ‘won wipy Tomy sade 4 ‘opuoy 8 Sipesee ops nejQRY o3mNDVZEAbNe OLgETS Jap SOAeID Se, dadar de eta clesifcaci6a, y me incina més bien a califcer al panorama global como wn ennjunto de arquitecturas marginale o periférieas. Pero antes de comentar el panorama actual, me p descentramiento sufrido por ls més importante de las arquit ‘Movimiento Moderno, puesto que me par rramiento, aun cuando sean 9 1s Américas, proceso que podria centrales” ‘Stadtkrone +1919, Bran Thue teresante recordar el proceso de EL DESCENTRAMIENTO DEL MOVIMIENTO MODERNO Dantré dela hipétess de que, si bien el Movimiento Modemo no essing waa constrvcsion alizaciones, por momentos | ‘Tamado Periodo Hercico, § iro de una comin ideotogia de a med in gevealizerse el maodo como st concebia el papel a desempetar por la Broadacte City, constayen otras tantas formas de utopias realizadas o realizables, concepotal- ‘acste papel eles asign ua valor de universaidad, vale y condicign de mente alejadas de una Stadkrone o aun de una Ville Radieuse. ioe postolados del Movimiento Modemo ‘al como quodaroninstiuidos en os CLAM, ‘qu jstiicaban ls propues ‘onstityeron, enfin el acleo vil de sstento de i ideologi El medio americana |A fines deta década del 20 y en Ia déeacia del 30 comnienza Ia intensadifusién de las ideas comienza rca tenian asimismouna large y disinguida tdicin (Jefferson, Whitman, Thoreau, el misao Wright tic, et), Sebabfalegado aun relative equilibrio con el ideal ylaprctia de asuburbanizacién de Jas grandes ciudades, ana nueva eetuctaraen Ja que Tos cents de uegocios se separan de las és ludades (como oc seri Io afi en 1905 Frederick Ho im que debiatrabearsedento de su propia estrctara para mejoraca. En senmejante coment as ceoras urbanistcss del Movimiento Moderno no podian constitur un shock cultura, sino wn apore AE ini aun debate ya rco en tradiciones intents teércas y prices. reemplaz6 desde el principio a as este respect, Todo e! sistema pro salina ‘an, yen este campo no era pus, un tema de debate el que podiaaportar el Movimiento Modern. itectnico, por su parte, habia alcanzado en algunos texas, como el efiio coment, la conformacia de prototipos de estrict funcionalidad. El ipo ron como problemas précticos a resolver antes Dentro de este marco, las utopias imaginadss par cumplir Tos suetios de modemi ,porgue muckes de ellas fueron efectivamenteLevadas a reali. les bres (como Pullman, por ej ‘LA ARQUTTECTERA DESCENTRADA 8 vuranensia VENLAUNOAW wy soaps semgaud so sod uprovdnooaud woed “ique2x0 uo w!esawuT vy enesop 20pEURS ODoKOAd ‘ate uptoenoape w safol ap zedeout wjexar es vadoms oWSoqonda & reamonsa pts 51 sauoioeR saat Mio o| ~ ependaea op sa @ HOD SEL 9psap ‘son spins seme 109 "OFTID Be ODD IUOK, EASON BS opMEMAEIOD Buen 8 SOE op ‘-euon yporiios wemnp soadoma soppoat 2 2pseP OpHZAUOD MEIgEY "EO! eeurad upfoorpord (9p spndsop sejnonsed ve ‘somroqsaurauou apse spul sa1300 9p CTOGUT Um UB puprMsepOA ap ofa Je OURIUE pugoy voupury opexdia sonsoeat b uproar UswoHT 9 POOH ‘+257 -StIPIME SUMAN, ESE ‘ropéstos sociales o de In pasinreicoaista que era ( Aexarollo europe en su toalidad” Casi contemporéneament, ‘evtanatia del Movimicato Moderao en Europa, con la redaccisn dela Carta de Ateoas, que“ ‘Gisaba le dialtcaintema en la necesided de institucionalizar los prncipios del Movimiento Pero, volviendo alos Estados Unidos, qusizrarefernme al caso que me pareoe mis lament ardigmaico en esie proceso de trasculturacién: el de Mies van dex Rok. ‘Roscaloos deers, 922, Casa de Hormuigén, Lake Shore Drive, 1952. Caos Farneworth ‘Moe Sam der 4 aanqurecrimanescRATADA ©] nados y graciosameste coronados se ven suis por sevos paalle 'yprccama el valor de ls proceso industrials; su fuera, ademés, elimina sel volumen el que ahora predomina. ‘laidamente por planos pars ystmado apenas por columnas desmaed ‘xteiores. Eu el Crown Hall libertad interior es rgidamente conto timo es foertemente mareado por ans estructura exalsda a valores c camo do la composicicn es innegable,y eoutasta coa el anticlsicimo do Bi ‘Creo que puede lnerse en este profunde cambio en ef modo de jnoyeetar de Miss el peso En ou primer mundo le pares sfrmacién, de construccin. El egpist dela vanguaria, con su cuota de desirccia y de rbel- Ai, no pares ter sentido aan Puede citar alin ejemplo menos iustre para mostrar la adspeacin df ‘movimiento modemo al evo pats. Vincent Scully habla de los “fagmentos de Vile eos que por #l auevo lengue ls nuavos protoipos, con fo que tos compiejs yn tos alos se vetéa seaparecercoronamientat y omamentos,retomando a inteumpida tadicisn} szagas alargadas,otogonals, de las gris 9 solo en Ios suburbiessparecen Ios ctados tes chad’ Su fanci social y urbana no fragmentos de Ville Radieuse. La anqUmBcruRa DESCENTEADA 85 voranensa vinioaunbey se Sow op s9] mjrowed ua Sa od sy vany ct oh of og RWB ep otea-uy oxeo pepmaspam wv sasha — ‘ub omsyfnaonmaatsoopessny an ue 50 ~onbrs & soonspreqm sp 1] wo sreqaxduios a io ap wai "iano “sist ‘sesrioug ‘soar 2p sapspaisos se ap oro fop agp ON sojeO0s Sema|qaud ap tied somopm scroayubm aise tomdope: BEd 08/4 9p Indod epus ap soma tats "OoESp2n Ose> Jp te Tepe Serica 0 sepmoedinoo sefojopt Seen oo anb separa ‘umssimbre ap : stoifpjano! sommes wos ‘Opa TO 8H SEPALS 55 Drie owe my wen : dep a ‘7m SoBe sus o> epezoaso se Epon Bun omap ama wo Jodo a otras en su propia y afianzada moder ‘inica, universal El Movimiento Moderno era. un producto hist pluralidad de las caloras no ELPANORAMA ACTUAL Para volver ahora al tiempo presente, analizaemos custo components del conjanto de arguitecturas que constiuyen el panocamua acral 1. Las arquitecruras del star system, 2 ayuitcrua de las grandes corporsciones 1s mesos y los pases ajenos al star system. LA AROUTEETURA SCETEADS universamente computa, in cual he partido pare establecerlacalificaciGn, mencionada aupli, entieno el centro de fa arquitecm como Ta se A pc dees iio es, eaninms ls eoajoie de acts ets ombrados. beret wine, En ef capitulo anterior se ba comentato ya el proceso de fragmentacisn del organise rmeramenteingenes,argutectaras “de marc Mies van der Rohe interpreté ea so aruit ‘sontesto anb so seouoisy sapeprnuTDGD sy 1 sama op soma soy ‘eiqueo 2p sorsanrou soy uop2ouro soyeonorsty So af yourOduL sof ‘sisu9 run an 9p apioenas wn wee ‘soreooe some Sq 9p ay ‘SuBooapr sap UY PIAS HO Uy S04 -wsag 89 ot gk se 9p CauaLIOD [Bap OUD SsuD 2p UOYSENHS Eun ‘oBiegER MG AVaINATAOAO OWOD sISRED V1 “omapous opm fo woo opezuomes ‘piquy nb opoareeep oe] un ap ou ‘oysecaous aso seoqgeawamd aE Wf» SN ZaA Wa. apnoe suo exqyed 27 "eau | pepero | 2p opumnat [2 urmoyera acb sexuySsa equsuayuonede Sapeprmn ep aus ¢] ap upiaonnsep wf aod wperoroeze9 “opIotUIs oPURID Wun ¥ OPLoApUED #0 “2qey warsored sasogaime sop soy ua opuzen ey 28 anb oquarEmANEaSep ap O99014 [| sopratianny o soopdsjeoode :sis.i9 &] “TEA ‘eon 8 yee my som aio THE srs en ay eNG HOE “po wen pm apHY Me KOSTA Z tse ays) nears SAN pep LWP BbIp we andere sete rac ORG SEE sey sapnp souoyseas se] 9p sued vez -ovae resp 9 ‘sopenao opepanb wey an sourureo sop 198 uaoazed sap oomODeS “erage ap wy ty souzo9 we 25me22U) 2p opow Un "Ug OKT “opunqnosep opEso aq sub ouetusenT=D a asaurenuos anb eadmuno ezony wun ‘oneo fs osafr tn asmsndsa apond odareo 12 ooodare) anb ananed ‘oyand eye waaqeaea anb upowante Be "Sond “opueLAD}2y 1,9 es meneste por tanto tomar distancia con respecto alas convieciones correntes para poder ‘enfocar las nuevas stuacions sin prejuicios. ‘La ita de Italo Calvino con que comienza este capitulo, mada de ua libro publcado en. todos los. sgacumiento de Calvino para analizr las caractersticas de este punto de raprra -en muestto caso para aquellos teas que coneiemen ala arguitectua y Ia ciude,y ata de vislumbrar las usvas orientaciones posibes. CRITICA AL REDUCCIONISMO- Las eics a la concepcidn mtodeenista ce Ie arguitectura y de la ciudad, que ‘60, estuvievn besadas a veces en cuestones sociales Jan ‘ero atacaron sobre todo los aspectos reducsionistas de la isin racioalista (Rober Vet desazralls ceatificos de la époce, comencaron a advertise las imitaciones a el racionalismo extrem, Se ha comeatado ya en el primer capital le crtica ala jdad, a la lineaidad de la histera, ensascadas ea los cambios del paradigma ‘en fa susttucién de la cousepci6n mecanicista-racional del mniverso por la com- empo histtic. A pantr de estas exftcas y estos conceptos intentaremos definirciertos parémetos ities ‘ara la comprensin de las nuevas stuacfones. In arquitecrura ha de proveer de espacio para su desarolio- 3 intinsecamente com contradictora, oro que la negsci6n de eta conicién, la bisqueds de férlas universal- producir matiaciones en su desenvolviniento®. Et eeduccionismo tambign se expresabs en i dctadara del gusto, Das gutte Form procla el mal gusto, dl gusto popular urbano, 0s gusts, algo que maa habfatenidocabida en ls cevidentemente, ocupa la casi totalidad de le produc- 8 LA ARQUTECTIRA DESCENTRADA nes, La aparente desarticuacion que asf se produce tiene como contrapartida In validecién de las diversas identiddes. Se ha comentado ya la toma de conciencia del valor de las distntas cultura a pari del locales de a modersidad™, el surgimiento de un peasamiento tos aspectos de este recondcimiento de Ia diferencia como cont CRITICA ALA OBJETIVIDAD (Oto de os aspectos reconacidos por cencia actual, el. que se refer & ta und sujeto observadory el objeto observado, a Ia rautua interacsion y en co Ge una objetiviad total en la observaciéa,afecta al econocimiento dela propia identidad. Pu so intento de escapar de ese compromiso implicto le conduce @ a aliensein. Durant: largo tempo crftica intziecuales de nuestros paises, formados credo ser miembros e pleno derecho de esa cultura, y han pensado 0 juzgadk histo. Las eigicas dudas acerca de Ta propia identidad, tas propas, asi como los juciossabce las creaci es, Uberados dela obligeda comperaciéa, con los modelos “centrals”, ban pecmitido reconocer valores yorientaciones diferentes (dvergen- En cuanto la historia, ya To dio Croce, se escribe desde las Pero estas preocupaciones, ¢ adverte ahora, atafen no solo al tempo si aceptacin de eta idea, ol etllido dela histori neal, a proiferacion CRETICA ALA HOMOGENEIDAD ‘Para el paradigma mecanicista l espacio es uniforme, la homogensidad ceina ene] Unives- so, leyes semejantes rigen para todas las escaas, de tomo a a galaxie, No 2 cl univers ponte exigir ea una obra de arguitectura wna total clementos de que estaba compuesto. Un ejemplo contundente de ete uertemente negara de Russell-Hitchcock” sabe i Casa dein Cotare de Alvar Aalto en Helsnk in sta obra Aalto uiliza dos sistemas formeles-signifcatives difecentes: formas Wbres para la sala, en la que se siguen las necesidades espaciales sin sujecién algona ala gecmetria, ¥ ‘ortogoasles, do lines “racionlistas", para el rea adminisrativa, El ortico worteamericano leyé AARQUTECTURA DESCENTRADA ‘eQiIsy Seuss SWRI ap say nos sfeeSua ap somsanex ap orn ue pegs epunbpe | woo au ona ax) "2=TENIgAIOD "ow omg 0 aes 2p uy sored ab warp sapRARD Tap pepo wap eoay"epen A oeAGe uryeos so meus se8ou tastes on ‘aay oj uotab ap aed 30d esq sb opongaim ap mes 2s ab raano to asanataqpp axa sou sap pOpaEA feeb wits 28 turns anf fo nb ope ‘goBPeImaton seiue UORURUASEP Jap OpoIpU ase ARIST “ORkeEMD US UTS=IeN ‘soszaqp soarugoayniue soda oxsondenms wavy 182017] 29 ssa op sotroresoqe 0 84 en asopsgnasy “omaqsar Spas WagN NE ap FOASHEIIEIED Hw oT mb o oot ono. un 209s ose ‘sopessSye- SOU J= uo SeR0aE susumensea osndmea Sng “ofdbfa od Saxe FeO Un p wouanyrp y aaxdhyeu ave Spa ns HuNG sour wa onto fotos enuouiouf fo esmcenise ap wg Wf & 203037: OU 2qqisod omturs fo ‘ofsequ Ur $0{ orca Js roto soma SH] 2p uptpoo fenoe we yom sy opeventoa wy 25 ‘en PRIS 9 $0] Sopoy need ue=doox ap [HIP “etorodauad ep opauss am & fear run res8oy © eestonpu0s ‘exnpypeye sod ‘onb socerared sav0TSHOADNUE ofl a separ ojgsod ps ‘ocuse sa aruafp $9 Safe Sot ap oun ape> ‘odo yea un 2os0d equa soy ap oun ape “soma ap oznfue wn ap [9 om09 wugaxd o soumoorne ‘seuatia { ‘uso ap sou uo seruod ap sem uo "eAONE IS “opeuIprogns nj un euodnoo weRsEN Ye [END TE 199 an w ojaadsat uoo uogsezuoayeo wun wou euegmn vayy un v ypeuise foul? 104 9p uotoeagze w sang "TowaAfp ap oxdsuo> [p yabasEpUoDor HOIAKOO SPU ZA PHA] ‘opuorESsop fo mum OU £ “eqoquTEMLADSoD > app wasondsas 18 JH {agama ap sepmiop sepepna -z0ar0 0 sezdnoa ound oy “satdinacumeures¥ wouedo 98 20h 80 -ayored suo ap pouty mate ap PAPUA espe sofegoS seuvaan sextourzt ato o sensu ap PEIOTD¥| uo "e208 BLA vf ap supzTIERIO se; sy aud 2 wtdua Rua w]e ab 9 rate ossoad fe we anna0 omoo Ye “atatato uproeZARESN ap SOA gp OFM sod notre) won sear olesocan 3s ‘ommaopond (eo; ns wprdus sub rauaytsay range auonon ‘spuo‘ap fe wlovopua: ej onb ered ‘roots ‘orpmenn ns eSuamew woes cop canton fa anb eed “aang ogy somoarBey ope ap sxseadsapepreno so sao 6 cu ScaUaUsFA Sf 2p Ue op _Brpsuo srssueu er Pepa eo ooo PpMD ep wed a YOrRNSDEHA VAMISLNDEY 77 ‘mam ‘eppid pope oop upsodmooas | mNESM! ¥ apIONQNOD UoEONAS wap vaRBoU stomepsaoo wun "done aps oma “waposap [ap 2omeae tm oxo esto, apond -paparsoe ‘1 =p uammotdsp pind tn to apvodsa00 or eob- papas yap omanue=isap, 13 varoniad G¥aINa as A avant v1 (Bet00 sopspnig namesn2ap tos ‘emer eal us ‘sepepns senso onb opep “wun SuTE BARNES fopsoME>E=tIE ond wat) «R45 OP SQ AB ns wo BOR TTED 29 wenden ONE ap ata pepane 35 ‘ouagRUs © outonsswED RA ‘anh of 9p soap 3012.39 se “ssraagpSaIe26 9p pratt snénao sou anb ode fo we peptouaBosaay | epee ‘ong onadod ue prprat oun we conpen ov odwean Tap uprane won jo uo “savorsezmee m2 aay eprom o} 2p & seouaiapp se 2p wpoue peda wy wxergns 28 anb > wo “okey Hv Op -isesa1 quaunouzite 3680 wodnoo sepepytanqoud sf seiouapuay se ac [2 uo “apeToMEpAR sojoded umgodmesep rez f2& woroeammu>ipr wf onb [9 Ua os:aAT [a JopuotLe ap cpom un 109 ‘oq sourmoote sou ‘mamoo agand onan vpeu sab j@ uo opHUBSGASop OpUn tr 2p “EU FS ap ‘cordonostosronn un ap upredzouca fonrsap wu so axdoits ou sarsipur So vo sfeqen [panb sptoape : tora modema, inmersos en el tipo de pensamiento analtico de sus conterporneos"®. LA angumEcTu wavancesa vanuzeunoNy¥1 3 > snsciaanb ys Suu surat a osgpe un SeouRFOMNNESeUOITENS q mati wees OTOUTpS wn ua seetad w ‘eroueysK BENE 7 Taped Sekt TeEeHy ee Ssoioafoud s2oey ap peprgsod w, opremmayua K > ouresaoan vas ou ant $0) ouspantso aise wrouapudep & 99 o9 Prpmsyoiyipe aos e 3p uprrerpaRta e| ammo ofqered un azecen apond cma PRE MZ oMOMeTY sae Hay = EN, ap sPRUIOG =p UPPENE wlindoos para mantener un ambiente edecuado a le vide humana, sin cera demos dejar de recordar tine de ls posbilidades que se habfan presentado al hombre pcimitivo, Aqulla open, segin ‘Banham, habia decidido el futuro todo de la rquiteemre, UNMUNDO LIMITADO Por otra parts, se esté comenzando a advertir en la culiura, cada ver mn claramente, ta s,"el paso deuna amento modero: 1s de la produceiga indvstrial como los dela arguitectura recurses cusnto al espacio i entre fuerzas aatrales ¢ iatervenciones humanas a un limite imposible de soportay, un freate al cual laNaturalezs est perdi soporte de la vida sobre I Gera energie original y con ella sucondicién prior turn, pues a recielaje de construcciones existentes -no necesaramente valiosas desde vista artitco-es una de las actividades més intensas en la acual vida profesional cen el futuro ceccano: en un oditoralrecieate de la revista del ALA, Architecture, cescuelas de anguitectara de aque pais estin revisando sus respectivas curfcuta para inchir cada ‘vez mis los temas de rciclaj, pues éstaseré probablement la actividad fundamental de los acui- tectos en el peéximo siglo. ‘Se umen quis en esta rendencia varias cuestiones: por una parte Ia ya seialada nevecidad e dejar de acumnala desechosy escombres eo un mundo a punto de satureci6a; pexo por oto lado, + sin dude priritariamente, la consideacién dl valor ezon6mico de los ambientesexistentes, ena Es decir, que Ia femula de Ta tabula ras, esto es, de Ta creacion cio -vacfo de cousteucciones y or tanto de historia ode mxemorias- pare da nuevo, parece haber caido en total desprestgio. [Esto implica neceseriameate una refoemulacion del concepto de lo nuevo, a menos que se ‘decida que nada ha de cambiar, que toda nueva area no hard sino repetirfiemmlas sbidas. x0 ya que no es de esperar el desarolo de ina ealtararesistente al cambio, Pr ora pate Tonuevo es, come toda creaci6n humana, un concept cultaral, y como tal es susceptibie de sufrir ‘Pero el pensamiento posmoderno se ha visto obligado a descutir lo relatva de este valor, ‘ns am, ha deseubiero que la excesive exaltacién de lo nuevo y Ia consiguieate falta de respeto ‘por lo existent tanto por el ambiente artificial como por el natural ha sido una de Is causes del eteroco del mundo que n0s rodea. aa concepeién de lo nuevo avorde con las condiciones que presenta este munio ‘niseoulc,deberd hacer hincapié antes en la modificacién y eotganizacidn de lo exstente®” que ea la inoduecién en el ambiente de elementos inéditos, de componente enteramente nuevos. ‘Para completa el panorama de las perspectivas que se aben a teri ln pti arqutcts- ices a pair do Ia ens de la modemida, del desocatramiento y la pédida de unidad qpe oe fan comentado ca estas pias, y precissmenteporlo que acaba deter a propésio del valor ceciente ge s asgna alo existe, convene detenerse ms especficamente en el tema del ptsimoni Nas Nein Lp 2. Robt Yen, Compeilady Contain pit | Actemom ine a ecstien Nase et (Meneene ata nor neuvenasls unre de ‘So 979 Hayate Summa. A DeieSoat-Brova ap ‘LA ARQUUTECTURA DESCENIRADA. 17 “it vovunepsea vantoaunbey 71 vorUnEDssa ven yw -qaosaymbre yesiouorsm yuo ojqezd us guucous soonyfod sua Sor ap ERA, U2 $9 TEAS oy > ee eon od ened onmejeeg}oMMOysUEN a = Mp ws MreApeOD ‘ialemrer apne smomagees TON‘ iagR pm aU TERN PMOL We! 52] Of80 ajse op aud werd wa seprunco sayetees scuDIoRULO}SUEN 5} SWIVIDOS SANOLDVAMOISNVUL SVT (2 conser apo ap apu: rargmo oxdaouoo tm s9 onourned ap cxda0n0 I O1aIONOO TAA AVAIORIOLSIE euaponusod vay ef uo ofwounyed “TA To eee ee epee iat apitectora industrial, os ambientes ub mio no-monumentab, que es objeto de especial inteés en nuestra Amer ravieste ea el testimoai alr arquitecténico, que antes que vital or spare cin, una exalt izaciGn del mundo parece haber producido, como locales o reginales, y Ia actual simacion en paises de! tradiccién entre intermacionaismo y localism, ene 4a “ala global” y dose ya a uno w ot de fos exremos. Eu América Latina, sin embargo, una importante coreate de ieténioos ha trasmutado esa contradiccién en tens creativa, ‘Asimistao, se hace evidene, en la mayorin de los paises de Amica Latina, la contradic in entre las conseeuencias del sistema econsmico-financiero global. que hace que gran parte de los gobiemos se retire de de su patrimonio (a menos ‘eavés del turismo) mientras pattimoniales como apoyo enteJa poblacida I concent ‘nisqueds de identidad. 19 UAARQUTECRRA DESCONTEADA articalares,permanece viva, cone! péxduo inlinda- — {os bienes patimonitles,tende 4 de antiguo por la fl dlistintos pases de América Latina, pues en algunos d debe afirmarve una vex mis Io que: -verdadera fuera capaz de ‘Semejante proceso, en ima instancia, desvaloriza al individuo,caya identded se dilaye fuerza abstracts cuya conmprensign escapaa su aicance. Di paradgjicas consecuencias de esta situacién es la aparcin de procesos de process de descentumienta a que me he esto refcicado ea estas pines, Lapresencia de los elementos patsimoniales, como evocaciény firmacién d ‘que comparten una historia comin, es sin smo patoligico. LOS NUEVOS PARADIGMAS, 1a gue se admit lo imprevii cl tempo desempeia un papel esencial. . para el concepto de patrin plicaciones quiaés menos manifiestas que iasseialedas en ‘punt anterior, pero sin duda més profundas, pues hacen a su condicion existencial, a su movin de “esta en el mando”. ‘Uno de los rasgos del nuevo paradigms es el cin a los diversos modos de reduccionismo y simplifcacion usuales ‘ropies del pensamieatorasionlista El principio de oo miento milan que conduce a separary clasficar Tos elementos de un fonémeno estatindoles ‘como partes separades del todo, vids ens mismas. Si se toma en consdecscién qu el hombre es cha por titra el ipo de penss- LA ARQUTECTIRA DRSCHNTRADA, 12 i aa} nn oo MN MT cayauesesa vans VI ‘spss anoodsed wis apsap omounaed fp orsarmrren [& amb a | sand- oxerd omg oproyrests ns wagum gxpaad ‘omsaporn oxoUNy un ap yorUNGDKaN VaRIOAUNDEY yt E11 ‘opseno une -qqu 1s us 2fqcioW autouremar Kwa: om OEMs 298 & otto oxsoata us opipuad wy an "Wso[%: Hea ren oda sod ‘cout 0 ‘opemdas 20 sre op eon ypro ue BRET on onb opesgus Sqm op woman er enb ‘one sypy “ono top ansed ® un opeoyTUa me 3p souorzmmeboa f seuoraUNpoN se] 3p Of COROT! ODD BK ou opraasueE “axa Cap eAdsDU00 Yop css 0% o| be sucoesonnodo “cam of ab sowaMBFD So] ueantsexTwaR9 ot onb oe too opoy [> ua sored ss apse] ap semasap & soqoadse wos open fp sapepandaul e8iaue 2p oxdeuud Ye wo9 opuatce ap Sand ‘erin upesaIsto9 wun 22N sPtap of ‘pon ang “ato o nb opor o we & wapas of anb canbe woo Upefar tas ou “ops SU=R | tpeaoysno ypeu osiaaun jus anb-opuagns a6 opsemmesad op soqemge spot sf ap onvac] psa] mn owes 0 oansR alge “TEASE OR SapepytenD sus op SEUNEE

oHtantACR Un od “pap “vay fe onnour os Taper apoE wma sod wpumds ane Oden fopYOMUGUID wT anos ‘nnd unt rigor os woynsasad ay bonne "wtsAcf 0d romaed ue a “nto UGE 2p sorpeu sof od upoeadyarm ns op seat v-aosaud 2 ua open, aared a ‘umoeten on anh “ees 26 ou anb odtan um ‘usurped ‘e eoayaaogm 3p oompusofis odwion 13 Sour anb a oogFUMOATToss04REN [2 > puooueutenb pepylsdtuoo ap ovdouud jap row a Haistx9 ns mpouBsap anb [2 us oxsdso [ap worompuco eso ‘oqae sy {004 epond off i wag sang IX, Las tiltimas preguntas de (.) una utopia de vida ex la pode ser verdadero laf cen Ja que fas razas condenadas a cien tc soledad tondcén, al fin y para siempre, segunla oportunided sobre la ecra Gabriel Gara Mérgues ‘La consatacién de 1a destrucciéa de un orden que nos ba sostenido durante largo tempo puede conducira Ta desesperenz o bien puede desperar la urgencia por crear un orden diferente que nos permits orienta nuestro canino, En un continent acuciado por necesidades vies inatsfecha, en el qi los espacos vacios incigificnt, a Te urgencia de inventor sohuiones paa lo aprentemente insoluble. En ua contineate en parc deconsimide y eu pate no constido, ,puede concebirse ota pein qu lade intent construir? EAARQUTECTIRA DESCRTIRADK 19 ‘sma nn opteage ama e7

También podría gustarte