Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Waisman, Marina - La Arquitectura Descentrada
Waisman, Marina - La Arquitectura Descentrada
wus o @cadom9 ou
roqns upRuHE US ,opronpe, wey ofdtuae aod sy "uorBar ypea
‘red sonnonasuog sopegtr sofat sus opuezatmn opmoe
91 operigniqo wy ou pepraaruedp 1293 08 ‘oe 2p
“a1geso ayowsarauy So ‘soagLnutrucD sySojowsDr sey op UpsoreTaN Bf € attr os aab | 0%
ran ( emonns3
4 Ppmn ¥]“Ouaytabe sousUr © 19Keut Goa ‘soakgmsar 9s samopeaLD sonsa “GORDIE 0359
‘9 anb semonaso 9p oupep fo up ouzdya fop ‘50 0359 ‘a1
rare op pepryeuoszad e|anb por aualauo9 ‘TxaU98 WLouapN 9 © aman
Slow pears 1) - ORK Ho oxperneat‘Satin los tiposarguitectSnicos y seguin los perfodos histériens el arquitcto debi6 prestar
mayor stencia# dterminada clase de funcions, Durante buena pate del siglo XIX, co lt dei
‘contra en la tematica general del edificio antes
funcioues espenficas, Los proyectos se “componen con elementos que poseen dt
peniten combinarse eemdicamente ente sf estas son
[La rupee de la releci6n formayfanciém parccieva ast haber Hegado 2
‘aan considrarla desde el punto de vista del engusie,
ELLENGUAJE
‘En una ocasin anterior me he referido ampliamente ala problemtica del lenguaje argu
tectinico, Recordaréaqof algunos de los rags comentados, desde la perspectva general de este
texto, esto es, desde le constatacion dela fragmentacién del organismo arguitectnico,retomando
cbligadamente slganas de aqueliasreflexiones.
[No siempre el Ienguaje ha estado estrechamentéfigado a Is estroctura
paralelo al que e dio en oto aspectos de a reaciGa
tiyas& necesidades humanas concretasy, sobre todo,
total de las preocupaciones.
En ciertasarquitecturas -enteellas el liamado barroco
‘eado como aestructural se separa de la estract
da bsqueda de ua Tenguaje grado cero, por parte de algunos maestros del Movimiento Moder
‘emapereatado de alin modo con este timo, el despojamiento extremo a que some Aldo
leaguaje para reservar le pureza del ip; y, presidiendo la situacin de fs ltimas doa
proclamacién de indepen
‘A partir de este punto, a eftca& la pobreza comunicativa de lenguaje modemo hia de
conducr la bésqueda de elementos expresivos, ptos para restablecer la relacién con l piblico
medio de la ampliscién del restringido sigificado legible en la obres modems. El mbito
vfal de} momento era propicio para este tipo de etic, dada la gran difusin de los estudios
‘abel de separarse una vex mas del cuerpo del
aut6noato, y por otro lado, que el aceato
Ja primacia dela imager por sobre todo otro
“Vana de las formas mis extrema
Ja constinye la idea de mascara, es
separacion ente el lenguajey el cuerpo del edificio
interposicign de una eavolvente, ene obra y espacio
za real de lo consrwido, Omnamesto y miscara son
‘conceptos may diferentes, casi dria opuests, Pues el omamento est destinado ya a emarcar Ia
natualea de Ia construccin,o bien, como lo he sefialado antes, a recubriis para crear la isin
LAARQUTECTIRA DESCETRADA 7st vavaussose0 vancaunowy vt
“onropouropppou fo ad op
8 raed jestmngr ered wade wy
sos rial o2ty 2] onb “uppermost
‘omayuruapuo tn #12408 J29Fy OpFAUANT HK
"rs nen - eg OEE
‘yoransora ARIORIINOSH TH
opp: sot
aso ab peo pono wa pana op ams Spr wen)
“run Upson as yo coe
cease ea 9 soso som Sn ap HENNA Pe poe a vA
Sadho oy Lu ame WIN ex ath epee PH NN vomR aw
“ere 0289 pees END NG RE Oe AROS
sion
22 pe ob ws “upemnymsoo ep sxpemt
rom ecp men pe Ik
soa sop Wey Som Efe - MUNA P exe oneiong| : u Masco de Arte reece R Wola. de Mina BS UU. et One
por planos libs). A menndo son las inca pierasprficas que podeaosapreciar en as evista, de tel
‘modo gue se reciben grandes sorpeses condo, mis adelante, e llega a concen la bea en la redid,
“Esta carosaseparacsn entre proyecto y cbr, me parece, puede considerarse la calinscfa, ol
conroborecién guiés, de la definiiva agmentacin det organismo argutetinica,
ss tetrcas™, es menesterdeteerse por un momento en Ia obra de Petr Eisenman. Sts
park emprender exploracines en I exructra de oganismo aqitecténio, que
joyaba en teorias de Chomsky acesce de fas “estructura profundas” El tema del proye
‘condiciones para hacer hahitables los espacios no inteesaban aparestemente al
(que aun alguna de estas casas gue log6 a constuirse podria inctuirse denzo de ie
3c luego, yen plemaprodaccién de obras conse,
Pero ln immportancia del dibujo, ya no coma mero esbozo de ideas o como docuanéatacién sino
‘como pieza grifica con bia quedado establecia, De abi a su antonomia deat dl
‘proceso mismo de disco, gue un paso, Son coaocios os intrincatos dbus de algunos
de Tos axgutectos citado, en los que m profano jams poi reconeer un proyecto de anquiertor:
E parece encontrar en la dscplina misena So conexién con Dera, el Siléso frets, J afr una you
mms en el tema dela explora del estructura, pero esta vez para desmentara, pare deconsra EL
econstrctivismo, comiente ea la cual desempefa un papel rector, parece, en el caso de Eisenman,
como una etapa igica ene desecolio de sus seas.
76 Us ARQUTECTURA DESCENTEADA9 UPI won ‘anNEGO ON “osREdsoxMETE sox82
‘HE [ap UpTEONABACD
=] 20d “omsyp WH 28 out09 “spurape aprecbef ‘xooyine
Puna cos eA ns oprotd zage se ananed wotupzoumhie sas
‘pmnswoo ouIES
|op 2opezss out outon oyeayubue (op viouasad ep spp warsafoxd | 24a! 2p aod
‘quarmadar 0 ooo [P oteadse: uo carupjonmie jauowepond soges
6 oY sag
‘meg 9p 0s eorpgbeoe ey
Hay emmy WOS =p =A 0 Ne
‘ras PEN BES HD SOR SopRIG > ea
arsed Ws0 aSIngIpSOp cx wy EIA ORT
f ope ward eouasorar ap ound ja ypnp ws opad
ae aowoonponi bap Oateu: > wa fees Upoyeod wah sranCeUN ne)
ODINOLOALINOUY UTES TH
ce [pd ops wg
2p os203 pp PERPUCHE wap UpoNtOD w= Ro DD SOLRALP 90904
Vado VIaaNOIDDAULSNODAG VT
senenarquee seomtoR,
sosnro stslehgp Sea Sr 30d owoIue Yop UpLoweEO ews Admosap O28)
‘buns ny ani somojoen sm © operas wa OUD f SPIN) “eogNE}N
mbm totoonpoxd w ap sciodse soszapp va asiroape apond pepirentco et ap eppisd ey
(opts ‘ty pon) cain so rm
pe wp foo em mo moro BGO 9 HME 9B aa I
‘sibsonapand ss nig opus age symp em ood ong VOM aM -opoomS
sreransio open anand mon Cee 38 comhnos
peg ognenoo pane g pepter apes ese mp ee HT ea
Sampoarmbse vf ap uoDezTeUBreM ey “TA ‘won wipy Tomy sade 4 ‘opuoy 8 Sipesee ops nejQRY o3mNDVZEAbNe OLgETS Jap SOAeID Se,dadar de eta clesifcaci6a, y me incina més bien a califcer al panorama global como wn ennjunto
de arquitecturas marginale o periférieas.
Pero antes de comentar el panorama actual, me p
descentramiento sufrido por ls més importante de las arquit
‘Movimiento Moderno, puesto que me par
rramiento, aun cuando sean 9
1s Américas, proceso que podria
centrales”
‘Stadtkrone +1919, Bran Thue
teresante recordar el proceso de
EL DESCENTRAMIENTO DEL MOVIMIENTO MODERNO
Dantré dela hipétess de que, si bien el Movimiento Modemo no essing waa constrvcsion
alizaciones, por momentos |
‘Tamado Periodo Hercico, §
iro de una comin ideotogia de a med
in gevealizerse el maodo como st concebia el papel a desempetar por la
Broadacte City, constayen otras tantas formas de utopias realizadas o realizables, concepotal-
‘acste papel eles asign ua valor de universaidad, vale y condicign de
mente alejadas de una Stadkrone o aun de una Ville Radieuse.
ioe postolados del Movimiento Modemo ‘al como quodaroninstiuidos en os CLAM,
‘qu jstiicaban ls propues ‘onstityeron, enfin el acleo vil de sstento de i ideologi
El medio americana
|A fines deta década del 20 y en Ia déeacia del 30 comnienza Ia intensadifusién de las ideas
comienza
rca tenian asimismouna large y disinguida tdicin (Jefferson, Whitman, Thoreau, el misao Wright
tic, et), Sebabfalegado aun relative equilibrio con el ideal ylaprctia de asuburbanizacién de
Jas grandes ciudades, ana nueva eetuctaraen Ja que Tos cents de uegocios se separan de las és
ludades (como oc
seri Io afi en 1905 Frederick Ho
im que debiatrabearsedento de su propia estrctara para mejoraca. En senmejante coment as
ceoras urbanistcss del Movimiento Moderno no podian constitur un shock cultura, sino wn apore
AE ini aun debate ya rco en tradiciones intents teércas y prices.
reemplaz6 desde el principio a as
este respect, Todo e! sistema pro salina
‘an, yen este campo no era pus, un tema de debate el que podiaaportar el Movimiento Modern.
itectnico, por su parte, habia alcanzado en algunos texas, como el efiio
coment, la conformacia de prototipos de estrict funcionalidad. El ipo
ron como problemas précticos a resolver antes
Dentro de este marco, las utopias imaginadss par cumplir Tos suetios de modemi
,porgue muckes de ellas fueron efectivamenteLevadas a reali.
les bres (como Pullman, por ej
‘LA ARQUTTECTERA DESCENTRADA 8vuranensia VENLAUNOAW wy
soaps semgaud so sod uprovdnooaud woed
“ique2x0 uo w!esawuT vy enesop 20pEURS ODoKOAd
‘ate uptoenoape w safol ap zedeout wjexar es vadoms
oWSoqonda & reamonsa pts
51 sauoioeR saat
Mio o| ~ ependaea op sa
@ HOD SEL 9psap ‘son
spins seme 109 "OFTID Be ODD IUOK, EASON BS opMEMAEIOD Buen 8 SOE op
‘-euon yporiios
wemnp soadoma soppoat 2
2pseP OpHZAUOD MEIgEY "EO!
eeurad upfoorpord
(9p spndsop sejnonsed ve ‘somroqsaurauou apse spul
sa1300 9p CTOGUT Um UB puprMsepOA ap ofa Je OURIUE
pugoy voupury
opexdia sonsoeat
b uproar
UswoHT 9 POOH ‘+257 -StIPIME SUMAN, ESE‘ropéstos sociales o de In pasinreicoaista que era (
Aexarollo europe en su toalidad”
Casi contemporéneament,
‘evtanatia del Movimicato Moderao en Europa, con la redaccisn dela Carta de Ateoas, que“
‘Gisaba le dialtcaintema en la necesided de institucionalizar los prncipios del Movimiento
Pero, volviendo alos Estados Unidos, qusizrarefernme al caso que me pareoe mis lament
ardigmaico en esie proceso de trasculturacién: el de Mies van dex Rok.
‘Roscaloos deers, 922, Casa de Hormuigén, Lake Shore Drive, 1952. Caos Farneworth
‘Moe Sam der
4 aanqurecrimanescRATADA
©] nados y graciosameste coronados se ven suis por sevos paalle
'yprccama el valor de ls proceso industrials; su fuera, ademés, elimina
sel volumen el que ahora predomina.
‘laidamente por planos pars ystmado apenas por columnas desmaed
‘xteiores. Eu el Crown Hall libertad interior es rgidamente conto
timo es foertemente mareado por ans estructura exalsda a valores c
camo do la composicicn es innegable,y eoutasta coa el anticlsicimo do Bi
‘Creo que puede lnerse en este profunde cambio en ef modo de jnoyeetar de Miss el peso
En ou primer mundo le pares
sfrmacién, de construccin. El egpist dela vanguaria, con su cuota de desirccia y de rbel-
Ai, no pares ter sentido aan
Puede citar alin ejemplo menos iustre para mostrar la adspeacin df
‘movimiento modemo al evo pats. Vincent Scully habla de los “fagmentos de Vile
eos que
por #l auevo lengue ls nuavos protoipos, con fo que tos compiejs yn
tos alos se vetéa seaparecercoronamientat y omamentos,retomando a inteumpida tadicisn}
szagas alargadas,otogonals, de las gris
9 solo en Ios suburbiessparecen Ios ctados
tes chad’ Su fanci social y urbana no
fragmentos de Ville Radieuse.
La anqUmBcruRa DESCENTEADA 85voranensa vinioaunbey se
Sow op s9] mjrowed ua
Sa od sy vany ct oh of og
RWB ep otea-uy oxeo pepmaspam wv sasha
—
‘ub omsyfnaonmaatsoopessny an ue 50
~onbrs & soonspreqm sp
1] wo sreqaxduios a
io ap wai
"iano “sist ‘sesrioug
‘soar 2p sapspaisos se ap oro
fop agp ON sojeO0s Sema|qaud ap
tied somopm scroayubm aise tomdope:
BEd 08/4 9p Indod epus ap soma
tats "OoESp2n Ose> Jp te Tepe
Serica 0 sepmoedinoo sefojopt Seen oo anb separa
‘umssimbre ap :
stoifpjano! sommes wos
‘Opa TO 8H
SEPALS 55
Drie owe my wen
: dep a
‘7m SoBe sus o> epezoaso se Epon
Bun omap ama woJodo a otras en su propia y afianzada moder
‘inica, universal
El Movimiento Moderno era. un producto hist
pluralidad de las caloras no
ELPANORAMA ACTUAL
Para volver ahora al tiempo presente, analizaemos custo components del conjanto de
arguitecturas que constiuyen el panocamua acral
1. Las arquitecruras del star system,
2 ayuitcrua de las grandes corporsciones
1s mesos y los pases ajenos al star system.
LA AROUTEETURA SCETEADS
universamente computa,
in cual he partido pare establecerlacalificaciGn, mencionada
aupli, entieno el centro de fa arquitecm como Ta se
A pc dees iio es, eaninms ls eoajoie de acts ets
ombrados.
beret wine,
En ef capitulo anterior se ba comentato ya el proceso de fragmentacisn del organise
rmeramenteingenes,argutectaras “de marc
Mies van der Rohe interpreté ea so aruit
‘sontesto oHtantACR Un od “pap
“vay fe onnour os Taper apoE wma sod wpumds ane Oden fopYOMUGUID wT anos
‘nnd unt rigor os woynsasad ay bonne "wtsAcf 0d romaed ue a “nto UGE
2p sorpeu sof od upoeadyarm ns op seat v-aosaud 2 ua open, aared a ‘umoeten
on anh “ees 26 ou anb odtan um ‘usurped ‘e eoayaaogm 3p
oompusofis odwion 13
Sour anb a oogFUMOATToss04REN [2 >
puooueutenb pepylsdtuoo ap ovdouud jap row
a Haistx9 ns mpouBsap anb [2 us oxsdso
[ap worompuco eso ‘oqae sy
{004 epond off i wag sangIX, Las tiltimas preguntas
de (.) una utopia de vida ex la
pode ser verdadero laf
cen Ja que fas razas condenadas a cien tc
soledad tondcén, al fin y para siempre,
segunla oportunided sobre la ecra
Gabriel Gara Mérgues
‘La consatacién de 1a destrucciéa de un orden que nos ba sostenido durante largo tempo
puede conducira Ta desesperenz o bien puede desperar la urgencia por crear un orden diferente
que nos permits orienta nuestro canino,
En un continent acuciado por necesidades vies inatsfecha, en el qi los espacos vacios
incigificnt, a Te urgencia de inventor sohuiones paa lo aprentemente insoluble.
En ua contineate en parc deconsimide y eu pate no constido, ,puede concebirse ota
pein qu lade intent construir?
EAARQUTECTIRA DESCRTIRADK 19‘sma nn opteage ama e7