Urrutiko herrixka batean, Aitana eta biloba arrantzan ari ziren itsas zabalean. Halako batean, haurrak ea itsasoko ura zergatik den gazia galdetu zion aitonari. Aitonak aspaldiko kondairak dioena kontatuz erantzun zion.
Garai bateko Pertsiako lurraldean, bazen bihotz oneko nekazari bat, ingurukoei laguntzen ahalegintzen zena.
Basoan, beheko suan erretzeko egur bila ari zen batean, urrutiko distira batek harritu zuen. Distira hura zer ote zen bere buruari galdetzen zion bitartean, ordulari bat akaso, txanponen bat…, bertara gerturatu zen. Zer izango eta … ezkutuko pasabide baten sarrera.
Aurkituko zuenaren beldurrik gabe edo horretan gehiegi pentsatu gabe, barnerantz abiatu zen. Gela handi batera iritsi eta erdi-erdian kutxa itxurako traste bat zegoela konturatu zen. Eskuetan hartu eta barrutik zetozen zurrumurru eta marmar hotsak entzun zituen. Hala, kutxa ireki eta iratxo bat irten zen salto batean pozaren pozez, bere burua aspaldiko partez berriz libre ikusiz.
Nekazariarengana hurbildu eta:
- Ehun urte neramatzan kutxa honetan preso eta askatu nauzulako opari bat egingo dizut, nire esker onaren seinale. Tori pitxar hau! Itxuraz pitxar guztiak bezalakoa zen, ez zuen ematen ezer berezirik zuenik, baina ez zen pitxar arrunta, ez horixe! Pitxar magikoa zen, gatza ematen zuen. Eta garai haietan gatza oso preziatua eta balio handikoa zen, salerosketetan, trukean, txanpon gisa erabiltzen zen.
Pitxarretik gatza nola lortu erakutsi zion iratxoak nekazariari.
“PITXAR MAGIKOA: GATZA EMAN” esatea nahikoa zen pitxarretik kanpora gatza atera eta atera hasteko. Ondoren, nola gerarazi ere erakutsi zion.
“PITXAR MAGIKOA: UTZI GATZA EMATEARI” esan eta kito, pitxarrak gatza emateari uzten zion.
Nekazaria oraingoan ere besterengan, bizilagunengan pentsatzen hasi zen, denei gatza banatzeko asmoa zuen.
Iratxoak nekazariak aginduak ongi ikasi zituela ziurtatu zuen eta besarkada batez elkar agurtu zuten.
Etxera iritsi eta gure nekazari zaharrak gertatutako guztiaren berri eman zion emazteari, kanpoan, ate ondoan, norbait bere azalpenak entzuten zegoela ohartu gabe. Gauean bertan, lapurra etxean sartu eta pitxarra harrapatu zuen aberasteko asmoarekin. Lapurra txalupa handi batean urrutiko lurralde batera abiatu zen eta, bidean, pitxarra probatu nahian hasi zen.
Pitxarra eskuetan hartu eta esan zuen: “PITXAR MAGIKOA: GATZA EMAN” eta pitxarra gatza eman eta eman hasi zen. Lapurrak, ordeak, ez zituen pitxarra gerarazteko hitzak entzun eta laster txalupa guztia gatzez bete zen, gainezka egin eta zamarengatik urperatzeraino.
Batzuek diote pitxarra oraindik ere gatza bota eta bota ari dela itsas sakonean eta horrexegatik dela itsasoa gazia.
