Está en la página 1de 9
Agou F Oratio habita in principio sui studii die XVIII octobris MCDLV crationem habwerunt, fecase, ut laudest scentiarum ibe quosdam augue quadigas cloquentiae exercerent. Quos equi tviontius quam aoetrinas laudare, quae nos laudabiles re rato: lfcunt, aut utilis honesiusque quam per hane possendas erige atque escitarc Mibi tamen alam quamdaen tugrediondam axbitror vam bis inculeare viea; aliquid potius novi dicendum et id po Nam qui, quacs, mgis hoc ex lox taudandum, quam hie mde facturs es, ut dlisciplinae ipsae nce Macteas ex: Discurso pronunciado al comienzo de su estudio, el dia 18 de octubre de 1455 No 165 ono padres venerable iustres sores, que bo, cjertande tos caballo y tat evadrigns de at locuen Gia, Yo, on verdad, Yo aprucho y celebro_grandenente Imulat y cxcitar ef espirien de to hombres, mediante eta alahanc, a omperar su aprendia:? sin embargo, yo emprenderé wn camino dlstintn, Creo usadas y vulgaren, que ya ex anueven a fasios algo que iy setual del orador cuanio un éhgio de las diseiplinas Y qué serk este. pregunta, sino be ean por ta que tas ciplinas, que de oto modo habiesen dessparecido, no se estingieton hasta el presente ai se han de extinguir sinis, Advierto que estiis exctades con la promesa de este BEUAEO rmONUNcHABO AL. COMHIENEO mE 3U ERUDO 15D hovae promisione exctatos et tacite me appellantes de dif ferentia dicere: quidnam ilud est, cul tantum scientiae dlebeant? Dicam vero, etsi puto vos cum disero admiraturos nee fidem protinus hubituos. Sedes romani pontifics, quam Apostolicam vocant, est cui ome? scientiae debent, quac, wt iterum dicam, effect, ut illae ineolumes sin, effecwura, quod spero, ut incolumes perseverent. An hoc novum non © non vobis admirationi, ut dial, non etiam ad credendum ifficile? Sod ipsum credibite probatio faciet. Quare rei vatio altius repetenda ext e¢ duo prius ostendenda, primum quae fwerit causa, cur in lingua latina scientiae ex parvis hu: rmilibusqie im sumymum fastigiam quondsis et in altissimum culmen ascenderint, deinde cur rursus ab cade subtimi- tate descenderint et paene collapse sint, Quae posteaquam festenderiimus, tune id quod nest propositi ety aly Apost: Tica Sede effectum ese, ne illac prossus extinguerentur, aperiemus gitur quod ad primam auinet partem, scientiarum om nivin propagandarum apud nos, ut mea fert opinio, auctor existe magnitudo imperii Wlorum', Namque ita natura! comparatum est, ut nihil admodum proficere atque excres ceie quest, quod non a plurimis componitur, elaboratur, excolitur, praccipue aemutsntibus insicem et de laude eer ‘antibus. Quis enim faber statuavins, pict item et ectei, ‘nuevo asumto, y que me exhortiis en silencio a aclarar qué sea aquello a que tanto deben las ciencias Lo dité, no obstamte piense que una ver que lo haya ‘expuesto, oF admiraréis y no me dais ecdito al punto, Pues bien, es a ta Sele del pomifice romano, que Haman Apostélica, a quien las deneias todo To deben, Sede que, _postliga, a_quien las dendias todo To debe a Ve sept, proveys & que se comseraran fncltmes y Pero un esaien lo bask creibe.. Es nenster usar ax lgjos anny mona preven doy cosas: por qué ta clencias cm lengua Iatina, de pequcias y humides se ce Aue tego dexendieron den sublimidad y euvieron a so que um propane, 2 ser, que ta Sele Apt canto a bs primera progunia, kv magn delim perio (1omanc?), segin mi opinién, ropicid entre nos cto Ts propagiciin ydifin de las eens, En efecto, cm resp emuliciin y en luca por alenzar la glia artesano de su prolesiin? Cala smo deseubre algo diferen Bn se slice pectus aut etiam roagnus exttines, “ats epiex clus suit! fuisee® Atus aliud imenie, o¢ “rest undue In alero greglum animale, id pse fn Sih Semulbr, superae constr. tea stadia inconduneut, Pevfcs Cant, artes excrete et in summum evadunt, © aiden mele oque ccesus, quo plunes in camden “en Homines elaborant: seta in extuenda sliqua urbe o SESS &¢ Melis ad consuinmstionem pervenitr, si plu Corin dese. poucisinorum sanus adhibeanar ut apua Virgin: Miratur molem Aeneas, magalia quondai, ‘miratur Portas stepleumque et strata siarum Justant ardentes ‘Tyri: pars ducere mutes ‘wolirique arcem e¢ manibus subvolsere sina aS aptare locum tec et coucludere suo ura magitratusyue legunt sanctumque senatiun, Mie portus ali elon, hie ata thea Fumdaments locant ait immanesque columnas ‘plus excidune, scxenis decora atta futur Seve enim minus operosin ex stem aig oral ex ists Comssnimari quam usbern, Hague sieuti naa uns 3h fom ima nce a pacts eo potest, ta neque ae ula, Sal's mis a1gue plarais, neque his incer se igus Tham aller quomode aeniulari posent et de laude con a Gis tally se peteciona, asi cece las artes y Negan 5 plndcule; y eso se logra mijor y suis ripidamonte wien {rss mayor seu el miimeto de hones que se afanan en ig i: & semanas de a conruccién de una edad, que * fermioa mis pronto y acabadanente cuando son snctes Nes manos que se aplican a ells, como en Virgtioe ‘Mimire Enees la mole, amiguamene eating de ai (mades, imiea Tas puerts, el exucpien y las eales empedraase 10s tres anions se spresuran: ana parte alza tor mune (et ateizar, » hs pledras hace vextar ow sts manus hacia Jo ate 46-0 prepara of tiga pa leaky Jo cena on un suey Figen el deveche, los magistrates y el sunio senado, Por aqui ran my et pero, oto por alli det teatro Siieean is Sondos cinientos, » bach suit de las yee {nem coluumss, adorwas magntions de ta ecanafatneas Consus ww sate m9 menes Uabajow que levntar y ‘onclul una cudad. Ast coma éta no puete ser fundade mF ute HI Por pores, tmpoco Uo pele ust, ne que ‘ealeré mmitud de gente conocida ente sf unida, ame todo, por Li misna lengua —etome, de 1 contratio, se eer tendere— sed notis et ante omnia elusdem linguae commer. do coniunetis, Quoniam ab urbe extruenda eomparationem ¢ similitudinem swmps, none ita Sancts Libris accep: ‘ws, eos qui imoanem illam turrim Babel extruebant, ideo ab extruendo csase, quod ius alium loquentem amplias ‘von intelligebal? Quod si in fis artifcis, quae manu fiunt, Necese est communionem sermonis intercedere, quanto ma. ais in fis, quae lingua constant, id est in artibus liberal ‘bus atque seicntis. Ergo tamdiu scientine et artes exiles ac Prope mullae fuerumt, quamdiy nationes suis singulae tin us utcbancur At romana potentia propagata, in suas leges nationibus redacts ac dluturna pace stabil, eftect, ue pleracque gen {es tcrentur lingua latina et inter se consuetudinem ha erent; tune ab his omnibus ad omnes disciptinas tatine ‘siptas tamquam ad optimam mercimouiam properatun fot Neque aliter quam invento mumio factum est, ut ilivs eneticio ommes omnia, quae usquam escent, mercari et Sa ipsl alts venditate poscent, sie accepta lingua latina ve fur aurea nummo nationes cuncla, quae apud alios scripta ‘rant, discere potuerune e& sw vicssim docete, eum antes ibil liad Iegerent, wisi quod @ populatibus suis composi: tuum esset. Ee quemadmodum ante inventum mummum vie awisqiam, quid oni spud alios mosceretur, engnivan ha Duit, a¢ ne Rongius quidem peregtinari aut diutius abesse domo potuit, invento mumismate, tune vero imereatura vi MSEURSO MHONUNELIBO AL CoMtIE;ZO DE SU ESTUDIO 167 “an © contenderian en la conseeasin de méritos y aplausos? ¥ ya que he Rech sso de la eomparacién y s. mejamia de una ciudad a construe, :no supimor por tos bros santos, que los que edificaban esta tome enorme de Mabel cestvon on su propésito porguie no se entaidian tos los a les otroe Pues bien, si es indispensable It existen a de wn Jenguaje comiin en tas profesiones que se ejercen om las manos, edino Ho to ha de ser en aquellas que de- Pnaden de la lengua, esto es, en las artes liberales y en las encias, De abi que mientras tas naciones cayplearon su lengua_puriieulay las ane Fikioniblles «east alas Ja potencia romana propagada logrd que, sometidos los Dachlos a sus leyes y afirmados ex una par duradera, usa Fn de Ia latina y orvieran selacones: entonces se precipi ‘avon ellos hacia tas disciplinas ewitas en latin como sobre ‘wa Optima metcancia, Lo que pass con la invencién del humo, gracias al evs! pndievon las maciones comprar en evalquier region y sicevers, es dect, venler to suyo; oct #5 con 1a lengua lina, porque por st intermedia se tavo fonaciniento de tos escritos exteanjeros y se. divulgaron fos propios, en circunstancias que antes no se leia maida fuera de lo que habia sido compststo por sus compatriots ¥ como primero tenian apenas idea de Jo bueno que otros Producian y nadie podlia viajar ni ausentarse largo tem: Po de su cas, © inventado cl nummo comensi 2 robust ferse el comercio, a ser frecuentes Jos viajes ya abundar AQ S216, tame peregrnatio feyuontxi, cane oumium bone Fen sPurntantin eve coepie, ut i conigrit, quod Ving 1s 3 oom frat ounin tlle, sie propagata tingua ie Sina non solum hae antes ad provincas sunt profeciae, aed Glin Provincial a sas ingeia secre, ut mulo plu “> esimil in his cents provinitsexstiternt, quam Roma, 1 nee ples moxlo sed etiam propemodum praestantions An mom Mateus Tullius fait Arpinas, Vigitius Mantoane Sones Cordubenss, Liviu Paavinss, Pricimus Caetarien SS et quod mirabiius sit, in ipwo ture civil Romanoruny Lips ¢ Phocice? Elatorabant enim pro se qusque in “commando latins monuments nanine romano, now made St ipsam Tinperium Romanum, sub cuius tutela erane, Ssomarent, sed etiam ut patriam sam, Nam omnes toe Sevbloves egregii ives somant fuerune awe nati aut fac EX is Feit, me pura dicam, patam est omnes scientag Penefco romanae magnitudiais romanseque pace mpi atas fuisse et iluseraas Quod com fa st, quis dubitet, ut ad attain partem ve HM eemque pacs atsolvam, rhia Imperit eadem on, Sino fulse collnpsuras, sewti ex parte magna videmus tox © collepsas: Nam ut in eadem, qua coep, eomparatone ‘ener, i nummus collatir € medio, nonne tolletur etiam commercium et consuetudo generis timani, et redietr at His asperam e¢ dette e pare imposstitem rerum Pemuctionen? Ta sbiato tmperio Romano, quo lingua LS Ws Bienes acomtecionto to que dijo Virgo, “que 1s tera toda alimenta a tain"; asf también, difanida te Henge Tata 00 4040 18 aves panto hacia tas provin Cis. sino que se acerearon ells to ingenios provincanos ‘me Hegaron a constvuiy mayor names que los roman, 7 8 ser hasta mis eminemtes. sAeaso no fac M. Tutto ne “vpivo. Virgilio wantuane, Sineca condos, Livio padua ni, Pritcane rexiroo, ¥ to que es sdmizaitximo, en et ‘iano derecho ciil romano, UIpiane fenicio? Cada cust ‘rasta de acuerdo a sis medion en adornit cl nombre ‘mano Gon monuinentos laivos, pewsande que favorecinn 2 St pattia misma, et jnperio tajo cua tutla eataban Palo que esi tador los excriores naciron eectivamenna @ s Niieron egregios cindadnos de Roma. Es cave en ian para no extenlerme mit sine el asunt, queta Sie hus cioncas tern amplitiads © itustradas Sou el henetikio de ta magnitid y de Ia pax romanae Gwin da abora y dxpuis de mi exposin igure {rsa 12 segunda pare ¥ acalatla con ineves patanay ‘te 14 rina Wel Impesio fas tj abajy, sein las somes Por aavel tiempo tums ex gran parte, Tomnande Swssira anterior comparaciin, 200 e€ cwto que si we ance Ge eH medio at namo, s¢ supine tambien et eamercis ¥ 6! tt del gener0 humane ys xueire a ese Sper, aly ca imposible tmeque de bs cous De Ia misina ma Se suprnide et Imperio Romano sone el que se apoya ‘evo aitebatut, ips Hogan neceue eran cortuere et vie ees ibn, quemadnodum ex magna, se AN! Paste eonacrant, Eleni pose eolapsum imperium DEE nieonsules Philsphus, theologes uli veteran, wabkands Farum dic. Nonne spud plerauque laine RNHE am In Fodics quam extra fica seibtur ine ct He ative, none singulae pene cistates sain ing Su “eraccla lingua condiderant? Quod cum sie quia Quod car im Rovopa non contingi? Nempe, ut reddam, Ciel felis quo initio promis, qua ia fier sen Apesoties prohibit. Coins ret sine dubio caput causa EMS selsio cristana, Com enieutrumgue tesamena, ASS Sciptum ats keris, quas Deus in eee use Si Enh & hebrsicis omeeavt,cumgue tot hominnns ‘tavisiimorum ingenia in iis exponendie ‘onsumpra essen, Tega th att esto cembentur nomine, quamqvan Mperiam Romana repudiasent, tamen nef utave. NNCrepudiare lingua romanam, ne sam reigonem pro: mis de las ante be Ja lengua Jatina, era neetrio que we deumbana sta Ys kiplines at eu sical, como dij, on te vcae ind Quien eribis, tas et apse det inperio, en ar mites, dinletica y setiie, eseepto banatitades auc Crndor hbo digno de exe nombre? equ histoiader oe. (2 sonst, ftisefo © eslogo eomparabie con algun Ss ot aniguos: Poco dig... 2No se escibe, on ty juicios y At mstBon de clos, grove € igprantemente, es dec op Resindeneis del tai, y wo ocame eto en ta ea otatiden At Hs macones latinas? gno estadecié cada una en Fengua Somicu ‘6 derecho Gill’ 2No ve pone de manifests sr ANS dersho cit romano es exieminado y ten op nada? Al rechazar el idioma latino se 1 20. ambién las = LEIS, como en Asi y Avice ew donde ne rPuls juntamente con et Inpetio, on dante te Pristina Warbarie recobra asi su dominio Per Qué no Sue en Eunope? A saber a fn de oe SGtirme al tereer punto, poryue o impidis te sere pos. SG. S190 fondsmewe ¥ wport bibles 6 sin diene "sion ean Yo que eam ‘Ben 8 tree ys hebtea-, y babigndose consunida og TUNG ICaciin y expiacion nueiowsiogenios iienaes He. onder eraians.asnque rpadianan ot re Pevio Romano, jurgarom impio rep guar i Tatinn os 84 religion. Entie éstcs se contaban miler de Jonarent: quorum practertin tot wis ent cam mesnlo im, tm alorum cleicorum, quos onines necese ent ‘SSIES Pe qUOs videmus maior fy ust exe Tingusm lath eit quem spud principes saeculres. quorim etiam iudicta IMeTte damaxat exercentr, Coteum corum mags ue PAre St hati et gubematix ex Apostolic Sol, in gua ‘det Fomanvs pontifex, Christ viet, Peis suceay, oi in “endae et ob id bss omnibus latine seriptis, et ut aisque Biaxin alquo in genere doctinae excelit, fa cupitiaine 4d hane se Curiam conterat et velit in hac Senere erudltisin, qui profecto ulti forent, si Cusia eo ‘Ram "on eset, Argumento sunt gents illse, quibus Sede, “postlica honor! non est, quiles ut dni Ati ot Asia, awe qvantolum doctringe habent, quantalum ait in ‘ebus eaducis ct fivtis sapientiae: usque adeo mii v Scot slipiosacia et vera tcratira pater habitae Wlewmaue alera non ex, ile nee alsa exe pose of SSG y clays, neesatasente erulitoy, que nacan Maser we del lsum que tos princes scutes, os ene 20 emplesban Bn solo on tos juiciom Pero si wavs, See mute y goirnaora fue la Sede Apassdiva op donde ems st poniice romano, visti de Chine, succor ae Pelt, que vigiendo el tinén de esa por ast dec nave Se J fe latina, contra tas tormentas y demia Femporaes, Shera Sempre a lo mariners y pasjeioe & no abeoas a defen, Pues en la Curia Romana no 6 teko ne Blar otro idioms, tienen tan poco de sabiduia en Iss cosas caducas 2 es hast Gt punto me parece que habit juntas ly fins eligiém y Ta werdadera tieraurs, que donde no exis ‘vin elgio nostra aetera etiam latina literatura actemma for ‘tmaeum weraque cum én Caria Romana praccipue vigen wi amator literarum, quemadmodum amsior ehrstianse ‘eliionis, non plutimum se Apostoticac Sei deere fateatur Quo magislaudandi sunt Gi somani pontitices, qui exee Hands Publce hace stulia curverunt: quod fcienes ip. £2 aveque exeolunt reigionem chrsianam. Inter quorune Prseepoos es nose summus pontfen Cass ‘Tertiv, up “irtutum Ha stadiocum amantisiows, qui ett sitaia to ‘oribus augends dusit. Hune ergo tale pontificem sorte cam simu. quid magis debemas quam toto peciore ais Siplins discendis docendisque inewnbere? Hace ent uns Tes BEE quam ct Lean in hae Vea glviam ensequlmue & Nam cognoscinus, qus ad itlam exces pervonianes ‘am quam dturus ext sabi quip se vst et eegnat per “Todd. L[swrenzlane Gadd, + 1 cold. portane ones TXXXN ‘sup. Tl, 1, Rice Valen corregge ta Sialane 9], Marciano + Probabilmente del so XU 77. portano lente: ait * 1 eodd. portane, eonst fande i cod. IN, 39 del. jim nant piuntamenne n Bi) Bibl Nav. di Flrenae}.Vahlen comemge il ec Correggo in ut laudes cen hanno i Vahlen. 1 Old. Ly Ry My BiB. * Vike, dene 1, $219, Naz, di F. portano swan? Vian, Belag, IW. 3h drasrisudinem. Segun In * 1 end porn at Coreg comerione det Vahlen Bin an con Vatilen, *Pecialmente en ta Curla, gqué smante de ta titeratua © desi, de I seigiin, no confesié deber mucho a i ae Apostitics NES todavia se ha do elgiar & le pontitces que caida en awe es edi Fueran culivoe pbleamene. y ‘Ie; Por consiguiente, hontan a ta acigi cristiana, tn tle 1 Principites es nuestro suns pontilce Cate tp {an atvante de las vitudes comy de ts estaios, que etevs Cermeniente aumentar a los Jetores su slai, Pueta que Nes (eS em suerte tal pontiiee, sate debeimos hacer sine aplicarios con ef alma entera al sprondizaje y ta ensehay & ie be diciplinas? Es ta nica fema de conseguir on ‘ta exisencia wladera y conueer el camino que "es ondusca a ta vida celeste, que ha de darnor quien Ye POF Sy seina por Ios siglo de os silos. Amen. TN QUaRruMt Lankost ELE@ANTIARse PHAERATIOL Se10 reo NONSERA|S, comm pracsertim qui sbi sanetiores et eligisiores videntur, ausiros meam institutum 1o¢ la boremgue reprehendere, ut indignum ehvistiano ho: mine, ubi adhortor ceteros ad Tibrorum sacaulariuia leetio hem; quorum quod studiosior esset Hlcronyamis, ctesiin se flagells ad tibunat Dei fuitse canfitetr, acensatumque quod ciceronianus foret et non chvistinus (quasi non posset fi delis esse et idem Tullianns), eoque spopontisse, et fd iris execrationibus, libros sieculares postea se non ese Ieeturum Hie crimen non magis ad praciens opus pertinet quam ad Ime ipsum a ceteros litteratos, quorum stadium ac docts na liqerarum saccularium reprche Respondeamus jgitur istorum accusations, cose vicissim, et quidem inv practeritum quogue, accusemis: quorum ext pa non ex minima parte tinge Sitters igeturam nautra iumque feccrunt, Quid? Ais ta non esse legends, auctore Mieronymo, saeculares libro? Qui sunt ist, queso, Ub ‘Omnes oratores, omnes historic, omnes poctae, omnes phi losophi, omnes furisconsulti ceterique serigtores? An uns Cicero? Si illos dicis, ut dehes dieere, eur non ceterarum quogue Litterarum studios! abs te reprehienduntur, cum qut bus me aut damnase debes aut absolvere? Sin ita mon sen: fs et solum Gieeronem rewmy faci, vide ne stultum Hiro inymum videri velis, qué seminews saeeulaiann pronisie se PREFAcio PARA FL 30K0 CUARTO Si QUE ALGUNOS, especiahnente los que se estiman mis santos y tligiows, osatin condenar mi envetlanza y tre haajo como indignos de sm erstinno porque en ellos exhorto 1 tos dems a Ia Ieetwia de for Tibros seculares. Jexénitno mis: mo deckira que por laberlos leila on demasia, fué azotado jum af ibunal de Dios, y que acusado de ciceroniano y no cristiano (Como si no se pudiese ser fie y tuliano a 1a ver) prometi y esto con ss eros joramnentos, no Teerlos en adelante ral det wo concienme menos a 1a presente obra que a int mismo y a los vestantes Hiteatos, cuyos extudios y cen cia de a fiteratura se reprueba. Respondamos, por consiguiente, a su acusacibn, y acusé noses por musa porte, ichusive a Tes que se encuentran feu el pasado: que por sw culpa, en buena medida, perdié roase y siaufaganon las letras latinas. C60? _Dices que tno s¢ debe leer los fibios secutmes porque Jerénimo lo auicja? Peso yo te progunto geuiles son esos Tibros? La totalidad de los oradores, historiadores y poetas? Todos hos fi seonsultos ¥ demis esciitores? £0 solamen: ve Gia 4s clo te toffee, come dehes hacerlo, 2por gud no vienen a ser roprendides también por ti los estudio tos de otras Titeraturas, con quicnes te es forzoso condenar se a absolvere? Si, por el eonbario, no plensas ast y Da ces 100 tan sbho a Cicerdn, euida de que Jerénime no nos

También podría gustarte