Está en la página 1de 5

DECLINACIÓN PRONOMINAL

A) PRONOMBRES PERSONALES:

CASO 1ª SING. 2ª SING. 3ªSING/PL 1ª PLURAL 2ª PLURAL


N EGO TU ----- NOS VOS
V ------ TU ----- ------ VOS
Ac ME TE SE / SESE NOS VOS
G MEI TUI SUI NOSTRUM/I VESTRUM/I
D MIHI TIBI SIBI NOBIS VOBIS
Abl. ME TE SE/ SESE NOBIS VOBIS

- No existe en latín pronombre personal de 3ª persona. El pronombre “se” es


reflexivo y sirve tanto para singular como plural, como en castellano:
“El niño se peina” “Los niños se peinan”
Además carece de nominativo y vocativo. Las formas de ac. y abl. son se o sese
.

- Sólo el pronombre de 2ª persona tiene vocativo.

- Las formas de genitivo de los pronombres de 1ª y 2ª persona plural son dos:


nostrum / vestrum se emplean con valor partitivo: “Pars nostrum”
nostri /vestri se emplean en otros contextos: miserere nostri (apiádate de
nosotros).

- La preposición cum se pospone siempre a las formas de ablativo: mecum,


tecum, secum, nobiscum, vobiscum (conmigo, contigo, consigo, con nosotros...)

- A veces los pronombres se refuerzan con ciertas partículas enclíticas: -met:


egomet.

- A cada uno de los pronombres personales corresponde un pronombre-


adjetivo posesivo:

De ego> meus, a, um (mío,a,mi) De nos> noster, tra, trum (nuestro,a)


De tu> tuus, a, um (tuyo,a,tu) De vos> vester, tra, trum (vuestro,a)
De se> suus, a, um (suyo,a,su)

- Se declinan como los adjetivos de tres terminaciones tipo bonus, a , um”.

- El vocativo de meus es “mi”: ej: ”Tu quoque, fili mi?”.

1
B) RESTO DE PRONOMBRES:

CARACTERÍSTICAS GENERALES:

- Genitivo singular con desinencia -ius válida para los tres géneros.
- Dativo de singular con desinencia -i válida para todos los géneros.
- El nominativo singular masculino termina normalmente en -e.
- El nominativo y acusativo sing. neutro termina normalmente en -d.
- Carecen de vocativo.
- Los demás casos del singular y todo el plural se declinan por la 2ª el
masculino y neutro y por la 1ª el femenino(tipo
bonus, a, um).

1- DEMOSTRATIVOS:

HIC, HAEC, HOC: este, a, o


ISTE, ISTA , ISTUD: ese, a, o.
ILLE, ILLA, ILLUD: aquel, aquella, aquello.

SINGULAR PLURAL
N ILLE ILLA ILLUD ILLI ILLAE ILLA
Ac ILLUM ILLAM ILLUD ILLOS ILLAS ILLA
G ILLIUS ILLIUS ILLIUS ILLORUM ILLARUM ILLORUM
D ILLI ILLI ILLI ILLIS ILLIS ILLIS
Abl ILLO ILLA ILLO ILLIS ILLIS ILLIS

SINGULAR PLURAL
N ISTE ISTA ISTUD ISTI ISTAE ISTA
Ac ISTUM ISTAM ISTUD ISTOS ISTAS ISTA
G ISTIUS ISTIUS ISTIUS ISTORUM ISTARUM ISTORUM
D ISTI ISTI ISTI ISTIS ISTIS ISTIS
Abl ISTO ISTA ISTO ISTIS ISTIS ISTIS

SINGULAR PLURAL
N HIC HAEC HOC HI HAE HAEC
Ac HUNC HANC HOC HOS HAS HAEC
G HUIUS HUIUS HUIUS HORUM HARUM HORUM
D HUIC HUIC HUIC HIS HIS HIS
Abl HOC HAC HOC HIS HIS HIS
En la formación de este pronombre entran las partículas demostrativas *-c(e)
e *-i que alteran en parte la morfología del pronombre:
N.sing. fem. y N,Ac pl.neutro: *ha+i+ce> haec.
N,Ac sing. neutro: *hod+ce> hocce> hoc.
Ac.sing.masc.y fem.:*humce>hunc *hamce>hanc.
En el dativo y ablativo se añade la partícula -c sin que haya alteración alguna.

2.- ANAFÓRICOS:

2
a) GENERAL: IS, EA, ID.

SINGULAR PLURAL
N IS EA ID EI, II, I EAE EA
Ac EUM EAM ID EOS EAS EA
G EIUS EIUS EIUS EORUM EARUM EORUM
D EI EI EI EIS,IIS,IS EIS,IIS,IS EIS,IIS,IS
Abl EO EA EO EIS,IIS,IS EIS,IIS,IS EIS,IIS,IS

- El N.sing. masc. y N.Ac. sing. neutro están formados sobre un tema *-i; los
demás sobre un tema *-e. N.,D,Abl. plural pueden formarse sobre ambos
temas.

- La función del anafórico es la “referencia”. Presenta los siguientes valores:


- Demostrativo: éste, ése, aquél (referido a algo ya mencionado):
Caesar in fines Treverorum pervenit; Ii legatos mittunt.
César llegó a territorio de los tréveros; éstos(:los tréveros) envian embajadores.
- Pronombre personal de 3ªpersona:él,ella,ellos,ellas:
eam vidit: la vio. Adversus eos pugnavit: luchó contra ellos.
- Antecedente del relativo: is qui: el que, aquél que.
ea quae: la que, aquélla que.
id quod: lo que, aquéllo que.
Is qui se laudat stultus est: Es un necio el que se alaba a sí mismo.
- Posesivo de tercera persona: su, sus.(sólo en caso genitivo):
Magister discipulos suos laudat sed vitia eorum monet
El maestro alaba a sus discípulos pero reprende sus defectos.

b) DE IDENTIDAD: IDEM, EADEM, IDEM: el mismo, la misma, lo mismo.

SINGULAR PLURAL
N IDEM EADEM IDEM EIDEM EAEDEM EADEM
Ac EUNDEM EANDEM IDEM EOSDEM EASDEM EADEM
G EIUSDEM EIUSDEM EIUSDEM EORUNDEM EARUNDEM EORUNDEM
D EIDEM EIDEM EIDEM EISDEM EISDEM EISDEM
Abl EODEM EADEM EODEM EISDEM EISDEM EISDEM
-Compuesto del pronombre is,ea,id + la partícula invariable -dem.
-La adición de la partícula ha producido alguna alteración
fonética:*is+dem>idem; *id+dem>idem; *-m+ dem> -ndem:
eundem,eorundem,eandem,earundem.
- El N.D.Abl. plural presentan las tres posibilidades: eidem, iidem, idem;
eisdem, iisdem, isdem.
-Expresa identidad referida a persona o cosa ya mencionadas.

3.- ENFÁTICO: IPSE, IPSA, IPSUM: mismo, misma.

3
SINGULAR PLURAL
N IPSE IPSA IPSUM IPSI IPSAE IPSA
Ac IPSUM IPSAM IPSUM IPSOS IPSAS IPSA
G IPSIUS IPSIUS IPSIUS IPSORUM IPSARUM IPSORUM
D IPSI IPSI IPSI IPSIS IPSIS IPSIS
Abl IPSO IPSA IPSO IPSIS IPSIS IPSIS

- Designa a una persona o cosa insistentemente, con exclusión de las demás:


Ego ipse feci: lo hice yo mismo.
Hannibal ipse vulneratus est : el propio Aníbal fue herido.

4.- RELATIVO: QUI, QUAE, QUOD: que, (el) cual, quien, cuyo.

SINGULAR PLURAL
N QUI QUAE QUOD QUI QUAE QUAE
Ac QUEM QUAM QUOD QUOS QUAS QUAE
G CUIUS CUIUS CUIUS QUORUM QUARUM QUORUM
D CUI CUI CUI QUIBUS QUIBUS QUIBUS
Abl QUO QUA QUO QUIBUS QUIBUS QUIBUS

- El acusativo sing. masculino (quem) y los dativos/ablativos plurales(quibus)


son formas de la tercera declinación.
- Las formas de genitivo y dativo singular se escriben con -c: cuius, cui.
- El nominativo sing. femenino y nominativo/acusativo plural neutro está la
misma partícula demostrativa *-i que encontramos en hic,haec,hoc:
*qua+i:quae.

5.- INTERROGATIVOS:

QUIS/QUI - QUAE - QUID/QUOD: ¿Quién, qué, cuál?

- Las formas quis/quid se usan en función de pronombres, qui/quod en


función de adjetivos: Quis venit?: ¿quién ha venido?
Qui dux venit?: ¿qué general ha venido?
Quid dicis?: ¿qué dices?
Quod oppidum cepit?:¿qué ciudad tomó?.
- El resto de su declinación es idéntica a la del relativo.

UTER, UTRA, UTRUM: ¿cúal de los dos?


- Salvo el genitivo utrius y el dativo utri,válidos para los tres géneros, sigue la
1ªy 2ª declinación (tipo pulcher,pulchra,pulchrum).

6.- INDEFINIDOS:

4
A) COMPUESTOS DEL RELATIVO-INTERROGATIVO:

 QUIS - QUAE (QUA) - QUID(QUOD):Alguien, algo.


Se emplea en oraciones subordinadas , tras las conjunciones si, nisi, ne,cum:
Si quis veniret : si alguien viniera.

 ALIQUIS, ALIQUA, ALIQUID(ALIQUOD): alguien,algún,a; algo.


El primer elemento ali- es invariable; se declina como quis pero la forma
femenina y la neutra plural son siempre aliqua.

 QUIDAM - QUAEDAM - QUIDAM (QUODDAM): cierto,a.


Se declina como quis; la partícula-dam es invariable.
La-m se hace-n ante -d:quemdam>quendam.Quorumdam>quorundam.

 QUISQUE - QUAEQUE - QUIDQUE (QUODQUE): cada uno,a.


Se declina como quis;la partícula -que es invariable.
Suum quisque noscat ingenium: que cada uno conozca su propio caracter.
Tras superlativos y palabras de sentido análogo:
Optimus quisque:los mejores; egregius quisque: los más ilustres.

B) OTROS INDEFINIDOS:

- ALIUS, A, UD: otro,a.


Alii alios trucidant: se matan unos a otros.
Alii alia sentiunt: unos opinan de una manera, otros de otra.

- ALTER, A , UM: el otro,la otra (entre dos personas u objetos).


Alter...alter...:el uno...el otro...

- TOTUS, A, UM: todo,a.

- SOLUS, A, UM: solo.

- UNUS, A, UM: solo,único.(únicamente, solamente).

- NULLUS, A, UM: ninguno, a.

-Todos ellos, más algunos otros, tienen el genitivo singular en -ius y el dativo
singular en -y. Los demás casos siguen la 2ª y 1ª declinación.

-NEMO: nadie.Sólo se usa en nominativo, acusativo (neminem) y dativo


(nemini) singular.
-NIHIL: nada. Es una forma neutra de nominativo/acusativo singular.

También podría gustarte