Está en la página 1de 16

UNIDAD TRES

31
JAKHUNAKA

EJERCICIO 1.

 Asocia sumando los números y escriba la cantidad en idioma aimara.

Qawqhasa?

________________________

_________________________

_________________________________

__________________________________

EJERCICIO 2.

 Escribe la siguiente cifra en forma numeral.

Paqallqu tunka kimsaqallquni ________

Paqallqu pataka suxta tunka payani ________

Pä waranqa tunka llätunkani ________

32
EJERCICIO 3.

 Escribe el número correspondiente en la respuesta correcta.

1. Jupaxa qawqha maranisa? ____ Jisa, phisinithwa.

2. Phisinitati? ____ Jilatajaxa tunka qunuñaniwa.

3. Jumaxa qawqha wawanitasa? ____ Jupaxa tunka suxtani maraniwa.

4. Jilatamaxa qawqha qunuñanisa? ____ Nayaxa kimsa wawanithwa.

EJERCICIO 4.

 Responde a las siguientes preguntas en la línea punteada.

Jumaxa qawqha awtunitasa? ……………………………………………………………………………..

Jumaxa qawqha ch’amuñanitasa? …………………………………………..……………………………..

Jumaxa qawqha k’usillunitasa? ………………..…………………………………………………………

33
QULLQI MAYT’ASIÑÄNI

EJERCICIO 1.

 Observa los montos de los billetes y escribe la suma total.

_______________________

___________________________

EJERCICIO 2.

 Completa el siguiente diálogo.

MAYT’ASIRI MAYT’IRI

……………., maya achikt’asïma. ……………………….…. mama ?

Qullqi ………..………………………. . …….……………. ………………... munta?

Pataka ……………….. ……….………..

………………. churxäma. Waliki……………………….. akaxa.

……………………………jikisiñkama. ………………………….……….………………………

34
EJERCICIO 3.

 Observa la suma total de los billetes y responde las siguientes preguntas.

1. Qawqhsa munta?
…………………………………………………………………….
2. Qawqhsa munta?
…………………………………………………………………….
3. Qawqhsa munta?
…………………………………………………………………….
4. Qawqhsa munta?
…………………………………………………………………….

EJERCICIO 4.

 Traduce la siguiente conversación al idioma aimara.

a) Buenas tardes hermana. a)…………………………………………………………….

b) Buenas tardes hermano. b)……………………………………………………………

a) Un favor. a)……………………………………………………………

b) ¿Qué será? b)……………………………………………………………

a) Préstame libros. a)…………………………………………………………….

b) ¿Ya, cuantos quieres? b)………………………………………………………

a) Quiero 3 libros, te lo devolveré rápido. a)……………………………………………………………

b) Ya, aquí esta. b)…………………………………………………………

a) Gracias, hasta el lunes. a)…………………………………………………………

b) Hasta el lunes. b)……………………………………………………………

35
SAMINAKA

EJERCICIO 1.

 Colorea y escribe el color que corresponda a cada gráfico.

---------------- ---------------- ---------------- ---------------

---------------- ------------------ ----------------- ----------------

---------------- ------------------- -----------------

EJERCICIO 2.

 Escribe oraciones con los adjetivos de color utilizando el sufijo -NI en primera y
tercera persona.
1. Nayaxa …………………..…… ………………….nithwa

2. ………………………………………………………………………….

3. ………………………………………………………………………….

4. ………………………………………………………………………….

5. ………………………………………………………………………….

6. ………………………………………………………………………….

36
EJERCICIO 3.

 Describe los colores de las banderas utilizando el sufijo -mpi.

BOLIVIA BRASIL PERU

--------------------------------------- ------------------------------------------- ------------------------------------------

--------------------------------------- ------------------------------------------ -----------------------------------------

ARGENTINA MEXICO COLOMBIA

--------------------------------------- ------------------------------------------- ------------------------------------------

--------------------------------------- ------------------------------------------ -----------------------------------------

EJERCICIO 4.

 Escribe el número en el significado correspondiente.

1. Plomo ___ Janq’u


2. Rosado ___ Ch’ixi
3. Gris ___ Anti
4. Verde ___ Ch’iyara
5. Blanco ___ Wila
6. Azul ___ Uqi
7. Amarillo ___ Ch’umphi
8. Negro ___ Ch’uxña
9. Café ___ Q’illu
10. Rojo ___ Larama

37
YÄNAKAXA QAWQCH’ASA

EJERCICIO 1.
 Escribe el número en el gráfico correcto

1. Jisk’a panka

2. Tantiyu qunuña

3. Jach’a phukhu

4. Jisk’a achaku

5. Jisk’a wiskhu
1

6. Jach’a quqa

EJERCICIO 2.
 Añade el sufijo –ita a los siguientes verbos suprimiendo el infinitivo: –aña y -iña.

Qhumantaña …………………… Mayt’aña ……………………

Ist’aña …………………… Waxt’aña …………………

Churxaña …………………… Jamp’atiña ……………………….

38
EJERCICIO 3.
 Relacione las oraciones con las posibles respuestas mediante flechas.

1. Uka jach’a qunuña mayt’ita. – Janiwa kunakisa.

2. Yuspajara. - Iyawa, akaxa.

3. Aka jisk’a phiskhuña churxita. - Janiwa, apnaqaskthwa.

4. Uka tantiyu laphi churita. - Mayt’akitaya.

5. Aka jisk’a qillqañaxa mayt’ita - Janiwa nayankkiti.

EJERCICIO 4.
 Describe los gráficos utilizando adjetivos de tamaño.

…………………………………………………………… ………………………………………………………..

39
YÄNAKANA UÑTAPA

EJERCICIO 1.
 Escribe una oración debajo de cada gráfico empleando un adjetivo de forma.

……………………………………………………… …………………………………………………………………….

………………………………………………………… ……………………………………………………………………..

EJERCICIO 2.
 Traduzca las siguientes oraciones.
1. Esa piedra es redonda ________________________________

2. Esa mesa es plana ________________________________

3. Esa cuerda es gruesa ________________________________

EJERCICIO 3.
 Escribe oraciones con los siguientes adjetivos calificativos.

-Jayra - Jiwaki Qulila

1 ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………

3 ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

40
EJERCICIO 4.

 Responde las siguientes preguntas.

1. T’ant’axa muruq’uti?

------------------------------------------------------------------

2. Aychaxa thuruti?

------------------------------------------------------------------

3. Kisuxa t’alphati?

----------------------------------------------------------------------------------------

4. Tumatixa juch’usati?

-------------------------------------------------------------------

41
MACHAQA, MURQU, THANTHA YÄNAKA

EJERCICIO 1.

 Relacione los siguientes gráficos con los adjetivos de estado.

-THANTHA - MACHAQA - MIRQ’I

………………………………………… …………………………………………… ………………………………………..

EJERCICIO 2.

 Ordene de forma correcta las siguientes oraciones.

thantha achachilajankiwa qunuñaxa aka

1. …………………………………………………………………………………………………………

isixa khaya wawajankiwa machaqa

2. …………………………………………………………………………………………………………..

yuqajankiwa murqu pankaxa uka

3. ……………………………………………………………………………………………………………

uka mamajankiwa utaxa jach’a

4. ……………………………………………………………………………………………………………

42
EJERCICIO 3.

 Responde y completa las siguientes preguntas con adjetivos de estado.

1. Aka …………………..….. piqutaxa 2. Uka ……………………… laphixa


khitinkisa? khitinkisa?

------------------------------------- ----------------------------------

1. Aka …………………….. laphixa 2. Uka ……………… chililirixa


khitinkisa? khitinkisa?

------------------------------------- ----------------------------------

1. Aka …………………….. khuchhixa 2. Uka ……………… waxt’awixa


khitinkisa? khitinkisa?

------------------------------------- ----------------------------------

43
JATHI, PHISNA, WALJA, JUK’A YÄNAKA

EJERCICIO 1.

 Escribe los adjetivos de cantidad y peso debajo de cada gráfico.

------------------------ -------------------------- --------------------------

------------------------ -------------------------- --------------------------

------------------------ -------------------------- --------------------------

EJERCICIO 2.

 Asocie el verbo con el gráfico correspondiente.


1) Wayuña

2) Asaña

3) Iraña

44
EJERCICIO 3.

 Completa las preguntas con un objeto y responde las mismas.

1. Aka phisna q’ipi khitisa apani?

……………………………………………………………………………….……………
2. Aka jathi ………………… khitisa apani?

……………………………………………………………………………….………………
3. Aka phisna ………………………… khitisa apani?

……………………………………………………………………………….………………
4. Aka jathi …………………………khitisa apani?

……………………………………………………………………………….………………
5. Aka phisna ………………………… khitisa apani?

……………………………………………………………………………….………………

EJERCICIO 4.

 Completa las preguntas con un objeto, alimento o animal y responde las mismas.

1. Aka walja jawasaxa khititakisa?


…………………………………..…………………… …………………………………………

2. Aka juk’a juphaxa khititakisa?


………………………………………………………………………………………………………

3. Aka walja ……………………………. khititakisa?


………………………………………………………………………………………………………

4. Aka juk’a …………………………….. khititakisa?


………………………………………………………………………………………………………

45
EJERCICIO 5.

 Elige la respuesta correcta.


AKA JUK’A TUNQU JAMP’IXA JUMATAKITI?

Jisa, nayatakiwa Jisa, jupatakiwa Jisa, jumatakiwa

AKA WALJA CH’AMUÑAXA ROSMERY MAMATAKITI?

Jisa, nayatakiwa Jisa, jupatakiwa Jisa, jumatakiwa

AKA JUK’A AYCHAXA WAWAMATAKITI?

Jisa, wawajatakiwa Jisa, jupatakiwa Jisa, jumatakiwa

EJERCICIO 6.

Responda las siguientes preguntas de forma negativa.

1. Aka walja pankaxa Rosa kullakatakiti?

……………………………………………………………………………………………

2. Aka walja laphixa jumatakiti?

……………………………………………………………………………………………

3. Uka juk’a manq’axa tatamatakiti?

…………………………………………………………………………………………….

46

También podría gustarte