E D I T O R I A L T R O T T A
IN T R O D U C C IO N
1. D escrip ció n
E ste es un d iccion a rio bilingüe, d el u so y para el u so. H abrá q u e justificar o explicar lo s térm in os.
E s bilingüe, o sea, q u e p e r te n e c e a una es p e cie diversa del diccionario m onolingüe, si es q u e éste
existe. E s verdad q u e e l diccionario d e M aría M oliner, por citar un ejem plo insigne, se p resen ta
co m o escrito en tera m en te en castellano. C on to d o , cuando enuncia o d escrib e el sen tid o d e u n tér
m ino, está u sand o un m etalenguaje; en la exp licación los térm inos d e la len gu a corriente o cien tífica
se so m eten al estatuto d el m entalenguaje.
T a m bién un diccion a rio b ilingüe p u e d e reducirse a explicar en un m etalenguaje (d e la len gu a re
cepto ra ) el co n ten id o sem án tico del térm ino en la lengua de partida. A s í el útilísim o, aunque s e le c
tivo, d e J enni-W esterm ann o el del N T por cam pos sem ánticos d e N ida-L ouw .
E l bilingüe clásico p ro p o n e una entrada, d e ordinario una palabra, en la len gua d e partida y
añade una o varias correspo nd en cia s en la otra lengua. E s en nuestro caso co m o un g ig a n tesco y le
g en d ario San C ristóbal q u e carga a hom bros una palabra y la transporta d e una len g ua a otra, atrave
sando m illas y siglos. O , si p referim os, un transbordador incansable y chiquito, q u e va trasladando las
palabras una a una, d e orilla a orilla.
E l p resen te d iccion a rio a pela p arcam ente, eco nó m icam en te, a la d escrip ció n sem ántica en m eta-
lenguaje y se con centra g en ero sa m en te en sistem as d e co ríesp o n d en cia s.
A l decir del uso, p en sam o s en un cu erp o d e textos lim itado, casi to d o s literarios. T o d o d iccio n a
rio abstrae las palabras d e la lengua hablada y escrita. N uestra cantera es escu eta m en te la B ib lia h e
b rea (m ás los có d ices h eb reo s d e E c lo ), con todas las ventajas y lim itaciones que un cu erp o tan re
d u cid o o frece. U n a s cin co m il palabras, d e las cua les m uchas usadas una o p o ca s v eces.
N u estra B iblia h eb rea está constituid a en grandísim a parte por textos literarios: p oesía , pro sa na
rrativa, oratoria (D t), ensayo (E c l). E l literario usa su lengua co n voluntad d e estilo; el d iccion a rio ha
d e ten er m uy en cuenta el h echo . E ste diccion ario se apoya en el trabajo previo d e una tra du cción
literaria co m p leta d e la B iblia. E l traductor literario se sum erge en el texto original, lo analiza para
ém
observar p ro ced im ien to s y m atices. A l trasladarlo al español, estud ia diversas p osibilid ad es, tantea,
com prueba, descarta y se q u eda co n la qu e juzga m ejor; p ero n o olvida las otras.
7
D iccion ario bíblico h e b r eo -esp a ñ o l
2. R enu n cias
3. D iferen ciació n de p a la b ra s
C o m enzam os tratando las u nida des con v encio n a les que llam am os palabras .
a) C om o en cualquier lengua, m uchas palabras hebreas son p o lisém ica s, e s decir, resp o n d en a va
rios co n cep to s. P .e. T significa en h ebreo mano, asa, mojón; el h ech o d eb e ser registrado co n varias
palabras esp a ño la s equivalentes; el p ro ceso que condujo a la d iferen cia ción p u ed e ser tem a d e una
m onografía fuera d el diccionario.
Intro du cción
4. O rg an ización
L lega m os a la situ a ción en que a un v ocablo h eb reo correspo nd en , digam os, d iez esp añ oles. ¿Q ué
h a cem o s con ellos? ¿C óm o lo s organizam os? E n teoría caben tres tácticas. Prim era, o frecer una sim -
pie lista d e sign ificados, uno detrás d e otro, com o se hace en m uchos diccionarios bilingües, para que
el usuario acierte co n el m ás apropiado en cada caso. Segunda, buscarle una ló gica diacrónica. P ero
la diacronía es d e ordinario d esco no cida ; la diacronía se refiere a po lisem ia con cep tu a l, n o a pala-
bras y co n c ep to s in d iferencia do s. T ercera, buscarle una ló gica sem ántica, es decir, buscar lo s facto-
res que justifican y explican la d iferenciación.
C o nsideram os q u e esa últim a in dagación y p resen tación es la aportación principal d el p resen te
d iccionario, en la lín ea d e Z o re ll y m ás allá: si b ien m uchas exp licacio nes so n h o y b ien com ún. E n tre
los factores q u e dirigen la organización un os son g en éricos, otros esp ecífico s o individuales.
a) F actor g en érico es en los verbos el uso transitivo o intransitivo, la conjugación, el u so absoluto
o com o auxiliar (p .e. ;) י כ י לen los sustantivos, que sean regen tes o regidos; en las p rep o sicio n es, que
sean régim en d e verbos o co m p o n en tes d e verbos con significado nuevo; en las partículas, q u e se
usen com o p rep o sició n o co m o conjunción; en tod os, el sentido propio y el figurado. C o m o facto res
particulares señ alo la fun ció n sintáctica y el punto de vista.
b ) L o que llam am os sustantivo o nom bre com ún p u ed e funcionar en h eb reo (algo m en os en ca s־
tellano ) com o sustantivo, adjetivo o abverbio. P .e. «derecho»: d erech os hum anos, un cam ino d e re ־
cho, siga V d. to d o d erech o. M u cho m ás su ced e eso en h ebreo, por la esca sez d e adjetivos. P or tanto,
א בsignifica padre y patern o o paternal, י םsignifica m ar o m arino. E l sustantivo ק ל לp u e d e funcionar
co m o llam ada !atención! (sem ejante a ה3) ה.
9
D iccion ario bíblico h e b r eo -esp a ñ o l
c) E l punto de vista p u ed e determ inar la palabra preferida por las d iferentes len guas o situ a d o -
nes. Si m e con vocan por teléfo n o , resp o n d o en castellano «voy en seguida» (d e sd e el lugar en que
m e encuentro); un italiano resp o n d e vengo súbito (se co lo ca en el lugar ad o n d e se dirige). A s í p .e. al
hebreo ש מ ח ה p u ed en corresp on d er alegría (punto de vista subjetivo) o fiesta (p u n to d e vista
objetivo); lo m ism o a בו שp u ed e n correspond er avergonzarse y ser derrotado; a צ ר הangustia y peligro;
ק ו ל נ ש מ עp u ed e equivaler a se escucha una voz (p unto de vista d el o yente) o resuena una voz (p u n to
de vista d el em iten te). D e s d e el punto de vista d el viajero, ד־ ךןז־es el camino; d es d e el p un to d e vista
del centinela, el acceso (N a h 2,2).
d) U n gran factor d e d iferenciación d e sign ificado es el campo semántico en q u e se encu en tre la
palabra; y se trata d e otro criterio d e organización. E n el cam p o d e la co nstrucción א ב ןes p ied ra y
p u ed e significar plomada; en el d e la orfebrería, piedra preciosa o gema; en el com ercial, pesa; en
m eteo ro lo g ía , pedrisco.
e) T am bién se d iferencia un sign ificado por polarización, al o p o n erse a otra. A sí, ע םen el cam p o
militar p u e d e significar ejército o, por o p o sició n a los jefes, tropa; en el cam p o p o lítico , pueblo, o, por
o p o sició n a los go bern a ntes, súbditos; en el cam po religioso, y por o p o sició n a sa cerd otes y levitas,
laicos, seglares.
5. S in ta g m a s
L a palabra singular es una abstracción legítim a d e la lengua usada. P ero m uchas v e ces la unidad
d e sen tid o es un sintagma, qu e n o se p u e d e trasponer por correspo nd en cia analítica, a-a’ + b -b ’,
sino q u e se han d e resp etar lo s usos de cad a lengua: al h eb reo ע י נ י ם נ ש אn o co rresp o n d e levantó los
ojos, sin o alzó la vista, dirigió la mirada (p ero es correcto «levantó lo s ojos al cielo » ). U n d iccion a rio
d el u so tien e q u e o frecer g en erosa m en te co rresp on d en cias de sintagm as. V ea m o s algunos casos.
a ) V erb o m ás p rep osició n . H a y que distinguir casos en que la p rep o sició n es régim en d el verbo y
casos en q u e co m p o n e con él un verbo nuevo o un co n cep to nuevo. E l verbo מו תmorir p u ed e llevar
com o régim en la partícula · ב, en espa ño l distinguirem os «m orir por el p eca d o », «m orirse de m ied o» ,
«m orir a esp ad a». E n cam b io ב ר א הsignifica m uchas veces gozar de, disfrutar de, co m o si fuera otro
verbo. A s í tam bién, ל פ נ י ע מ דp u e d e significar presentarse, estar al servicio de, p ero ע ל ע מ ד, oponerse.
E l esp a ñ o l a n tep o n e partículas o m orfem as para form ar verbos, del tipo com p oner, disponer, im ־
poner, supo ner, etc.; co n m en o s flexibilidad, el h eb reo p u ed e h acerlo co n una partícula q u e sigu e al
verbo (co m p á rese co n lo s verbos separables e inseparables d el alem án, d el tip o übersetzen y setzen
über, untemehmen ynehmen unter).
b) U n adverbio añad id o a un verbo o a un sustantivo p u ed e generar otro verbo o sustantivo o una
form a diversa. P .e. el adverbio intensivo מ א דp u e d e transform ar י ב שseco en calcinado; י פ הguapa en
guapísima; ט ו בbueno en excelente; י ע ףestar cansado en estar agotado.
c) U n sustantivo p reced id o d e las p rep o sicio n es לo בp u ed e funcionar co m o adverbio: ב ש ל ו םpa-
tíficamente, ל ב ט חtranquilamente, ב ל סa la fuerza.
d) A p a rte d e estos casos, reductibles a funcio nes sintácticas, cada len g ua p o se e innum erables
co m b in a cion es m ás o m en o s fijas, que prefiere en el uso corriente y aun en el estilo literario. E ste es
el m om en to d e prevenir contra la falacia lingüística que corre con el nom bre d e tra du cción literal.
C o nsiste en abstraer la palabra singular de su uso y petrificarla en un co n cep to único e inm utable,
10
In trod ucción
que rige d es p u és la trad ucción. U n a cosa es la pura correcció n gram atical (tam bién a bstracción fun-
cional) y otra co sa el u so vivo. E n rigor, un d iccion ario bilingüe dará m ás esp a cio a lo s sintagm as q u e
a las palabras singulares.
V am os a operar co n el sustantivo corriente מ לן־־rey. E n vocativo se traduce expresivam ente por
!M ajestad! Si califica el dinero, direm os arcas reales; si califica a מ ל א כ ה, d irem os asuntos de la co-
roña; co n ר עresulta el valido del rey, co n - ב ש ם הresulta en nom bre d e su Majestad.
e) U n caso particular im portante son los giros y modismos, cuyo origen m uchas v eces ignoram os y
que rehuyen la trad ucción analítica. ב כ פ ו י ד וsignifica arriesgar la vida («su alm a en su palm a», d ice
S ancho Panza significando: «allá él; él es resp on sab le de sus actos»); ח ב ק י ד י םes cruzarse de brazos;
ר פ ה י ד י םes desmoralizar; y, conservan do el vocablo, N מ ן הו ־ פ ה י ד י םequivale a dejar de la mano a N.
7. M o rfem as
D e sp u é s d e explicar algunos p rincipios o tácticas referidos a palabras sueltas y a sintagm as, hay
q ue decir una palabra so bre p iezas de la len gua que solem os llam ar morfemas. H a y m orfem as q u e
só lo sobreviven co m o co m p o n en tes d e palabras; otros p u ed en vivir adem ás co m o palabras sueltas.
P .e. la p rep o sició n «con » y co n -/co m - form ando palabras nuevas; «m en te» co m o sustantivo y -m en te
co m o m orfem a adverbial. T am bién llam am os m orfem as a los elem en tos q u e diferencian tiem p os y
m od os verbales, g én ero y n úm ero n om in ales. La distinción es algo artificial, fruto d e la reflex ió n so-
bre la lengua, esp ecia lm en te la len gua escrita. E l espa ño l expresa la n eg a ció n co n la palabra «no»,
11
D iccio na rio b íblico h e b re o -e sp a ñ o l
que escribim os separada, y con los m orfem as in-, im -, a-, des-, que escribim os unidos. E l h eb reo co-
n o ce el rarísim o — אy los corrientes ל א, א י ן, א ל, ב ל, ב ל י. L as corresp on d en cias entre las dos len-
guas son variadas: m orfem a a m orfem a, lexem a a m orfem a, viceversa.
B astan unos ejem plos. E l h eb reo form a adverbios a ntep o nien do ל/ בa un sustantivo, el espa ño l
p o sp o n ien d o -m e n te al adjetivo fem enino; por tanto, -m e n te p u ed e equivaler a ל. C on negación:
ר3מ ם א י ןp u e d e ser « in -n u m era b le» , « in -co n ta b le» ; « ב ל י ד עd es-co n o ce r» ; ש ם « ב ל יa -n ó n im o » .
P artiendo d e lex em a verbal: los verbos שו ב o ה ו ס י ףp u ed en traducirse por el m orfem a r e-: «re—
gresar», « re-p lica r» , « re-sta b lecer» ; d el m ism o m o d o ס ב בp u ed e equivaler a p e r i-, c irc u n - A l m or-
fem a - הd e la conju g ació n H ifil p u ed en corrresponder los m orfem as a - /e n - , co m o en « a -cerca r» ,
«a-larga r» , « en -ca m in a r» , « en -d u r ece r» . E l sustantivo ב ןform ando gentilicio s p u ed e traducirse por
los m orfem as -ita , - e o ; ב נ י י ש ר א לda « isra el-itas» , א מ ס ב ןserá « id u m -eo » . ב ע לindican do p o se sió n
p u ed e traducirse po r - b le , - i l en « ira sci-b le» , « v o lát-il» y otros.
D o s m orfem as h eb reo s (co n variantes vocálicas en la raíz) son esp ecia lm en te usados para form ar
sustantivos: - מy - ת. E l diccion ario les d ed ica sen d o s espacios, porque el espa ño l p o s e e m uchos
m orfem as para form a cio n es nom inales: -d a d , -d a , - n te , -o r , - e r o , -e r io , -a n z a , -a je , -e n c ia , -ijo ,
-io n , -c ió n , -m e n , etc.
8. L a s p a la b ra s en su s con tex to s
S ien d o éste un d iccion a rio d el uso, ha de tener m uy p resen te que la m ayoría d e los textos trata-
dos so n literarios. E l len guaje literario se so m ete a reglas esp eciales. E n este cam p o h a ce nuestro
diccionario otra aportación. Y n o só lo reunien do datos del paralelism o, gran p roced im ien to d el es-
tilo p o é tic o d e la B iblia.
P en sem o s en él p r o c eso d e espiritualización a que ha sido som etid a la B iblia en la actividad secu -
lar d e trad uccion es, em p eza n d o por lo s Setenta. H ay que devolver a m uchos textos su carácter cor-
p ó reo o descriptivo. P .e. la alegría personificad a «en cab ezan d o» la p ro cesión ( « ;) ע ל ר א שel aliento
12
Introd ucción
d e su b o ca » (Sal 33,6) y n o «su m andato»; «tom ar o recobrar aliento» (H a b 1,11); las d os p erso n ifi
ca cion es co n qu e acaba el S alm o 23 «escoltan » al huésped; «viento d e m odorra» (es p e c ie d e siro co
enervante) en Is 29,10; «brecha tras brecha» en im agen de asalto a una ciu dad (Job 16,14); lo s perros
fam élicos «babean» (Sal 59).
Im aginarse la escen a o situación descrita por el p o eta ayuda a captar el sign ificado co n creto d e
una palabra o expresión; p u es lo que se escribió con im aginación se ha de leer co n im aginación. O tro
tanto se p u ed e decir d el valor expresivo. E n cuanto al uso figurado, hay que distinguir si una m etá
fora está lexicalizada o d e nuevo actualizada, lo cual no siem pre es fácil. E l d iccionario d ebe co n ser
var su co lo rid o y dar brillo a las palabras disecada s en sus páginas. L exicógrafos de nuestra tradición
registraban usos « p o e tice» , y en esa línea h em os segu id o adelante.
10. P a ra el u so
13
D iccion ario bíb lico h e b r eo -esp a ñ o l
m ism o que lo s hebreos; co m o ellos d ecim os «voz alta»: ¿es lógico? «P oner por las nubes» 10 d ice (en
singular) tam bién el E clesiá stico; una «voz atronadora» ya la leem o s en el libro d e Job; «leer d e co-
rrida» co in cid e co n una expresión de H abacuc. Si los hebreos para desahogarse o expresarse usan el
verbo ש פ ך derramar, tam bién n osotros hablam os de «efusión», «efusivo». « A n i m o - s i dad» h ace un
uso de «ánim o» m uy sem ejan te al que h a ce d e נ פ שel· Salm o 17. N u estro adverbio «a la ligera» es
igual al que form a Jerem ías d e la raíz ק ל ל. N o h em o s p reten d id o recog er todas las co in cid en cia s,
sino seleccio n ar algunas para alertar al lector.
e) E l co n cep to y la p ráctica d e la transformación. S e trata d e un factor estilístico: d e la len g ua o e l
autor o el texto. S e ba sa en el reparto asim étrico d e significados y fun cio nes, y o pera d e la sigu iente
m anera: bajando a la estructura profunda d e la frase hebrea, se sube d esp u és a una frase esp añ ola
equivalente, con otro reparto d e funcion es. «Servir X a N de alim ento» se p u ed e transform ar en « N
se sirve de X para alim entarse». E l esp añ ol no tolera decir «con quien juntos endulzábam os intim i-
dad»; hay que transform arlo en «a quien m e unía dulce intim idad» o algo sem ejante. «A lejaría el
volar» se transform a en «volaría lejos».
T o d o buen traductor d e textos literarios c o n o c e y m aneja esa técnica. N o s ha p a recid o conve-
n ien te apuntar con cierta frecu en cia so lu cio n es d e ese tipo; se trata de verdaderas correspo nd en cia s
al estilo d e cada lengua.
C u ando una palabra o a cep ció n son frecuentes, ofrecem o s una sele cció n representativa d e citas
bíblicas: d e diferen tes cuerp o s (narrativo, legal, profético, sapiencial, salm os), d e d iferentes libros y
autores, d e diferen tes ép o c a s con ocid as.
L a m orfolog ía re co g e casi tod a s las form as en que la palabra tratada aparece en la B iblia hebrea.
E l b lo q u e de sig nifica do s o frecid o tras la m orfología va en cursiva. C uando un sign ificado vuelve
a rep etirse en el cu erp o d e la entrada, se evita la cursiva; ésta se usa, sin em bargo, cuando se o frece
un sign ificado nuevo.
C uando el caso 10 requiere, indicam os variantes (alófo no s) y alom orfos.
N o m b res p erso n a les y to p ó n im o s van reunidos en una lista aparte, al final.
V oca liza ció n . La raíz verbal de ordinario no va vocalizada cuando n o existe la form a Q al. E l
E c lesiá stico se cita co m o existe, sin vocales; p ero con frecu encia se p ro p o n e en las entradas una vo-
calización, la que rige la corresp o n d en cia ofrecida. Para indicar la conjugación recurrim os a form as
sim plificadas, siem p re q u e existan en BH S: ( ד ב רen vez de ד ב יPi.) o ( ה ש י בen lugar d e שו בH i.),
p ero נ ת שH o .
A l d iccion a rio h eb re o -esp a ñ o l añadim os un G losario espa ño l hebreo. E n él se reco g e n tod as las
palabras españ o la s citadas en el dicciona rio con la corresp on d en cia hebrea escu eta. E ste glosario
rem ite al diccionario: para usarlo hay que tener abiertos los dos. Por esa razón no van encuaderna-
dos juntos.
A l diccionario h eb reo -esp a ñ o l deberá seguir en el futuro otro por cam p os d e lenguaje.
i
**H
־
14
In tro du cción
2. D e sp u é s vino un trabajo m ás m ecánico: la co n fecció n d e unas con cordan cia s (L isow sky) b ilin
gües q u e eran co m o un b an co de datos. E quivalía a m ás de d oscien tas m il fichas. D a d o qu e L isow sky
no a du ce partículas ni núm eros, fue n ecesario com pletar m ás tarde el trabajo.
4. C o m ien za una larga etapa, unos d o c e años, d e ir redactand o artículos, por orden alfabético o
de raíces. R eserv á n d o se la red a cció n de to d o s los artículos, el director ha con tad o co n la colab o ra
ción saltuaria y variable d e d iecisiete p rofesores, cuya tarea era la preparación inm ediata d el artículo
correspon d ien te. E n tre ello s se destacan por cantidad e im portancia de la aportación: G il M o d reg o
(varias tem poradas d e co lab oración con el director en R om a) y V ícto r M oría (la nun y otras). Siguen
a distancia A su rm en d i y R am írez. O tros colaboraron en sem inarios para palabras h ebreas m uy fre
cuentes.
E l trabajo se fu e p ub licando en form a de apuntes, en varias tandas. Prim ero en folios, d esp u és
encuadernados. Se titulan « M ateriales para un diccionario b íb lico h ebreo-esp añ ol». E l h eb reo está
transliterado. S e d ifu nden entre estud iantes de lengua española e italianos.
5. L os años 88-89, cuando un o ch enta por ciento d e los artículos están reda cta do s, con sid eran al
gunos colegas q u e ha lleg a d o el m o m en to d e transform ar lo s m ateriales en obra im presa, co m o d ic
cionario en regla. S e to m a la d ecisió n d e publicarlo en fascículos, en una e sp ecie d e rodaje co m p ro
m etido. L a o p era ció n exige, en el orden intelectual, la revisión d e to do el trabajo p reced en te; en el
o rden técn ico, la crea ció n d e tip os h ebreos para un ordenador y el estab lecer norm as co h eren tes
para tipos, signos, form ato, etc., p u esto qu e la co m p o sición se hará enteram ente por ordenador.
6. A s í llega una etap a tan im portante com o delicada. E n el o rden intelectual: hay q u e com pulsar
tod os los datos, revisar todas las entradas, reordenar y com pletar algunos artículos, añadir -d el
E clesiá stico - v oces o a cep cio n es nuevas, m ás la corrección de pruebas; adem ás la elab ora ción
15
D iccion ario b íblico h e b re o -e sp a ñ o l
com p leta d e la O n om ástica revisada por el director, etc. D e esta tarea fue ejecutor resp o nsa ble V íc
tor M oría, co n la ayuda subordinada d e E squivias y la co la bo ra ción de B retó n para la secc ió n m o rfo
lógica.
E n el orden técn ico había que picar to d a la obra, de form a p rofesion a l (co n o cim ien to d e l h e
breo); estab lecer un sistem a co h eren te d e divisiones y subdivisiones, d e tip o s y siglas y abreviaturas,
incorporar las enm ien d a s y corregir erratas, dar form ato a cada colunm na y página, ajustar to d o el
texto. D e esta tarea fu e ejecutor resp on sab le V ice n te C ollado.
E n esta etap a e l director ejercía la tarea d e controlar y decidir en varias o ca sio nes, añadir algunas
apo rtaciones y redactar varios artículos inform ativos sobre el trabajo en curso.
G racias al trabajo intensivo, d en o da d o , de los cuatro colab orad ores, lo s o n ce fascículos, o c h o
cientas o ch enta páginas a d o b le colum na, se publican en m en os de veintiún m eses. Para la p u b lica
ción en fascículos h em os con tad o con una subvención conseguida por m ed iación de L o ren zo T ou s.
7. L a obra, so m etid a a una nueva revisión general, por parte de V ícto r M oría, y en m en da da en el
o rdenador por V ice n te C o llad o -erratas corregidas, adiciones, form ato nuevo d e páginas co n las c o
rresp o nd ien tes ca beceras, ajuste y definitiva elab ora ción de los positivos- se p ub lica ahora en un so lo
volum en. Q ued a fuera el glosario E sp a ñ o l-H eb reo , preparado por V íctor M oría con lo s datos d el
D iccion ario.
V íctor M oría, « E stud io sobre lexicografía hebrea en los diccionarios a partir d e G esen iu s» , CuadBíb
11 (1981) 28-72.
L A S, « E l d iccion a rio h eb reo españo l. Inform e sobre el trabajo», CuadBíb 11 (1981) 77-83.
L A S, « E l pun to d e vista en las correspo nd en cia s ligüísticas», en J. T rebo lle et alii (ed s.), Simposio
Bíblico Español (M ad rid 1984), 359-369.
L A S y co la bo ra do res, Materiales para un diccionario bíblico hebreo español: / ־/ / (R o m a 1985 ) 5III
(R o m a 1986), V (R o m a 1988).
L A S, « M orfem as h eb reo s y corresp o n d en cia s castellanas», en V . C ollado y V . V ilar (ed s.), II Sim
posio Bíblico Español (V a len cia 1987) 199-205.
L A S, Manual de poética hebrea (M adrid 1987); ed ició n en inglés (R om a 1988), en italiano (B rescia
1989).
L A S, « H eb reo -l· E sp a ñ ol. N o ta s de sem ántica com parada», Sefarad 47 (1987) 245-254; II 49 (1989)
11-19; III 54 (1994) 3-12.
16
Intro du cción
L A S, « Sobre diccion a rios bilingües. Text, M eth o d e und G ram m atik», en FS Wolfgang Richter (ST
O tilien 1991) 1-10.
L A S, « E l lenguaje p sico ló g ico de los salm os», en V . C ollado et alii, III Simposio Bíblico Español
(V a len cia 1991) 257-266.
Luis A lo n so S chókel
PONTIFICIO INSTITUTO BIBLICO. R OMA 21 Junio 1994
17
ABREVIATURAS
;19
D iccion ario bíblico h e b r eo -esp a ñ o l
20
A b reviatu ras
21
א- » ב
T
א
() y La אinicial se p u e d e usar co m o preform ante א ב [Est. cstr.א ב י (Gn 17,4 ) א ב, c. suf . , א ב י, א ב י ף
y co m o prostética , o co m o resu ltado de una א בי ף ־, א ביו y , א ב י ה ו, א בינו, א בי כ ם, א בי כן
transform ación. אביהם, ; א ב י ה ןP1. א ב ' ( ו ) ת, est. cstr. א ב ו ת, c. suf.
1. P reform an te. C on diversas v ocales, es א בי תי, א ב’ ( ו) ת י ו, etc., א ב ו ת ם y (Jr Esd Neh cr)
m orfem a d e prim era p erso n a singular d e yiqtol 33) א ב ו ת י ה םx)]. La palabra h eb rea tie n e una
(im p erfecto, futuro, conjugación d e prefijos). gam a d e a cep cio n es m uy parecida a la espa-
ñola. Significa en sentid o p rop io estricto e l qu e
2. P ro stética . S e a n tep on e a una raíz para
engendra a otro, padre; en sen tid o lato, e l an-
form ar sustantivos: a) Como alternativa de
tepasado; en sen tid o figurado, el fundador o
una palabra también registrada en el AT:
iniciador, el patrono o protector; p u e d e d esig-
ן ת ע/א ן ר ו ע brazo, ^ מוי ל/א^ מו י ל ayer, ב ז ב/ א כ ז ב
nar un o ficio relig io so o p o lítico y p u e d e
m entira, ר ב ע/א ר ב ע cuatro, ז ל ן י ם/א ן ק י ם cepos,
usarse com o título.
, ב ן/ א ב ןhijo, b) O tras v e ces la forma alternativa
no se encuentra en el AT, sino en otras lenguas A. S en tid o propio.
sem íticas, com o: אצבע d edo , אב טח sandía, 1. E stricto . Padre G n 11,29 22,7 Prov
א כ רי חp o llu elo , א ז ר חindígena, א ב ע ב ע ת am po- 17,21 = יי ל דel que engendra; 23,24. E n voca-
lias, א ד ו ־ כ נ י ם dáricos (m o n ed a ), א ג ר ט ל cesta, tivo: padre, p apá G n 27,18 Is 8,4. א ב ו א םpa-
c) Para formar un derivado: א ר מ ו ןp alacio (¿ d e dre y m adre, padres, p ro genito res Jue 14,2
(? ר ו ם, אי ש מני םg ord os de ש מ ן, א ש מ ו ר הvela de 1 Re 19,20; Jr ל16,3 ל ד ו ת. ת ם _ה יT א מ. + ת םT א ב ו
7 ל
23
א בT
tep asa do Is 43,27. F re cu en te en plural Jr 11,10 cerd otales) y Cr. א בו ת ) ר א ש י ( ב י תcab eza s o
19,4. E sp ecia lm en te d e lo s patriarcas N m 11,12 jefes d e fam ilia E x 6,25 N m 31,26 + M o isé s y
14.23 20,15; ע ו ל ם- an tep a sad os E clo 44,1. A arón; 32,28 1 Cr 7,7; ^ א ב ו ת/ר א ש ל ב י ת ־ א ב ו ת
3. F u n ció n ad jetiv al o com o n om bre re- jefe d e fam ilia o estirpe N m 1,4 17,18 1 Cr 5,
gido. D e fin e una serie d e rela cio n es nacidas 24; הרא ש א בו ת fam ilias prin cip a les 24,31;
d el sistem a fam iliar, social, p o lítico , eco n ó m i- נ ש י א י ה א ב ו תjefes d e fam ilia 1 R e 8,1 4■ ז ק נ י
las fu n cion es específica s d e algunos fam iliares, jefe s d e tribu, tribunos; ל בי ת/ בי ת ־ א ב נ שי א
a v eces el h eb reo tien e q u e esp ecificar con א ב א ב ו תjefes de fam ilia/clan N m 3,24.30.35 17,17;
m aterno Jue 9,1; נ ש י ־־m ujeres d el padre G n 6.12. Institución real, régim en m onárquico:
37,2; - פי ל ג ש con cub in a d e l padre 35,22; - ב י תdinastía Is 7,17; - כ ס אtron o patern o, di-
- ע? ךי criados p atern os (la m adre ten ía sus nástico 2 R e 10,3. d) Determinación de espa-
criadas) 26,15. E l estilo d e vida patriarcal, bajo ció y tiempo: - א ר ץsu elo nativo, patria, terru-
la autoridad paterna, la p rep o nd era ncia d el ñ o G n 31,3 = 3 ; « ו ל ד ת4 8 ,2 1 ; - י מ יel tiem p o
varón, otorgan esp ecia l im portancia a la - ב י ת pasado, antaño J 1 1,2 * ב י מ י כ ם en v uestros
casa paterna = fam ilia o dinastía. G n 20,13 días; ע ר ה י ו ם ה ז ה- מ י מ יd e sd e lo s tiem p os d e
24.7.23 E clo 42,10 * א י ש ב י תcasa d el m arido; nuestros a ntepa sa do s hasta hoy E sd 9,7.
bajo la tutela paterna, patria p otesta d N m 30,4 F raseolog ía. R eu n irse co n lo s א ב ו ת = an-
* ת ק י ה ל איי שca sa da (v. 7); D t 22,21; Sal 45,11 tep asad os significa m orir, ser enterrado (lo s
+ ע םp ueb lo . L a fam ilia p u e d e incluir to d o el m uertos dejan d e vivir, p ero n o so n aniquila-
personal: G n 46,31 47,12 50,8; Jue 6,27 ־*־ dos): - עם שכב a costa rse/descan sar co n G n
א נ ש י ה ע י רlo s v ecin os, la g e n te d el pueblo; Jr 47,30 D t 31,16; 1 R e 11,21 = מו תmorir; בו א
12,6; ש ם־ apellido, patro ním ico N m 27,4; אל- reunirse co n G n 15,15; - עם נ ק ב רser
- א ח ז תherencia, patrimonio Lv 25,41; - נ ח ל ת enterrado con, en e l sepu lcro fam iliar I R e
id em N m 27,7; - ק ב רsep u lcro paterno, d e fa- 14,31; - ע ל/א ל נ א ס ף/ א ס ףreunir/se con, in-
m ilia Jue 8,32 16,31 2 S m 2 ,3 2 17,23 IR e corporar/se a Jue 2,10 2 R e 22,20.
13,22. b) Esfera sexual D eterm in a n d o ע ר ו ה
B. S en tid o figu rad o. P artiendo d e la id ea
g enitales, ש א ר carne (eu fem ism o por genita-
d e generación, pasa a significar el q u e da ori-
les), כ נ ףfalda, ru ed o (só lo el m arido, el padre,
gen, inicia, funda; por ficció n jurídica, el que
tiene d erech o a descubrirlo): Lv 1 8 ,7 s.l2 Dt
adopta. P artiendo de la id ea d e p ro tecció n , pa-
23,1 27,20. c) Campo político. D eb id o a la
sa a significar patrono, padrino. A sí, p u e d e con -
p a rticipación d e lo s jefe s d e fam ilia en la vida
vertirse en título real u hono rífico .
pública, lo ca l y central, al sen tid o p ro pio d e א ב
se so b rep on e la fu nción política: con p a p el ac- 1. G en eración . Fundador, iniciador, pre-
tivo o pasivo, em p ad ron a m ien to. L a term ino- cursor, pionero: de una actividad o cultura G n
logia es fluida; abunda en estratos P (sa 4,20s; d e una ciudad 1 Cr 8,29.
24
א בT - ב ד- אT
2 . P rotección . Protector, patrono Job 29,16 alcanzar, no encontrar; no tener. Gastarse, estro-
31,18 E c lo 4,10. pearse, arruinarse, inutilizarse. Fracasar, malo-
3. C argo o títu lo . Capellán Jue 17,10 18, grarse, no cumplirse. Desaparecer, desvanecerse,
19; gobernador o ministro: א בי־ ע ד padre per- esfumarse. Acabarse, sucumbir, morir. No, des-,
p etu o , ¿prim er m inistro vitalicio? Is 9,5 = ש ר in-. Ant.: ה א רי ן ד י מ י םprolongar la vida, צ מ ח
príncipe; m inistro, visir G n 45,8 = מ של, א דון prosperar, ק ו םlograrse.
gobernador, señor. 1. E xtra viarse, a) Sentido espacial P er-
4. T ítu lo o p red ica d o divin o . P adre d el derse, andar errante D t 26,5; ptc. pl. d ispersos
p u eb lo D t 32,6 = כ ו ןP o lel, ע ש ה, ק נ הconsti- Is 27,13 = נ ד חdesterrado; Jr 27,10 + ה די ח
tuir, hacer, crear; Is 63,16 — נ א לrescatador; expulsar; - צ א ןrebaño descarriado Jr 5 0,6 =
64,7 = י? י ר alfarero; Jr 3,4 = א לו ף am igo, ת ע ה: ·ה
t
extraviar,* = ב ע הs א ל ־ ·נv מ ה ר
t
ךI ל- הT ir d e
com pañero; 3,19; d e la lluvia Job 38,28 (¿alu- m onte en colina, * רב ץ aprisco; E z 34.4.16
sión m ito ló g ica al sem e n fec u n d o ? ). Por adop- correl. ש ב לן buscar; - ר ס ל ן י ףlejan o s d e ti
ción: d el rey 2 Sm 7 ,14 1 Cr 28,6; d el p ueblo se pierd en Sal 73,27; 80,17 83,18 119,176;
Jr 31,9. י תו מי ם- pad re d e huérfanos Sal 68,6 - או ־ חו ת las caravanas se extravían Job 6,18;
= א ל מנו ת ד ץ d efen so r d e viudas. E c lo 51,10 ptc. vagabundo 29,13 31,19 = א ? י ו ןpobre;
= י ש ע יm i salvación. T ítu lo d el íd o lo Jr 2,27 + Prov 31,6. M eta fórico - ד ך ן יel cam ino se ex-
י ל דparir. P red ica d o d e lo s gusanos, indican do travía Sal 1,6. b) Perderse un objeto. C ons-
fam iliaridad Job 17,14 = א מ יm adre m ía. truido co n ל, מ ןpersona; por transform ación
Nota. G n 49,26 léa se א בי ב espiga; N m 25,15 so n equivalentes N p ierd e X = X se le p ier-
quizá glosa; D t 18,8 d u d oso. d e a N . D t 22,3 1 Sm 9,3.20 Jr 25,35 48,36
A m 2,14; q ueda rse sin Sal 142,5 Job 11,20
א ב [C. suf. ; א םpl. cstr. 3- [א ב י verde, lozano
3 0,2 .
J ob 8 ,1 2 = ח צ י רhierba; brote Cant 6,11.
2. P erd erse, a) Echarse a perder: כ ל י ־־un
א י ־ב ד t
r1 o. pf
r
. א “ב ד,' א ב ד, f.
t it t
ב ד ה: אn r, ' א ב ד ה, ׳2 ד ה: ב- א
t t i t t t t
cacharro Sal 31,13; - לן צי רla co sech a , m alo-
etc.; i mpf. י א ב ד, 2 ה א ב ד, etc. ( en pausa ,י י א ב ד grarse J 1 1,11 = ה ו ב י שsecarse; el país E x 10,7.
;) י י א ב ת ןmf. abs. א ב ד, cstr. א בי ד (c. suf. ,א ב ד ־ ף b) Salir perdiendo, fracasar, no cumplirse:
א בו־ כ ם, ;) א מ ־ םPtc. א ב ד, א ו ב דJob 31,19, est. cstr. - חכ מה fracasar la prudencia, ha bilida d Is
א י ב דDt 32, 28, f. א ב ד ת, P1. א ב ך י ם, א ב ד ו ת, Ptc. pas. 29,14 = ה ס ה ה רocultarse; ע צ ה ־־el co n sejo Jr
א בו ד Eci o 41,2. pl א ב ד c. suf. 1 , א ? ד ם, 2 א ב ך ה 49,7 = נ ס ר חp on erse rancio, א י ן n o queda;
; א ב ך ה יimpf. ן א ב ד€. suf. ן א ? ך ם, 2 ו ^ א ב דetc. (narr. - ה ו ר הla instrucción E z 7,26; - ח ז ו ןn o cum -
1 ו א ב ד־ ף por ו א א ב ך ףe z 28,16); inf. א ב ד, c. suf. plirse la visión E z 12,22; - ה א ו הn o lograrse la
א ב ת י, ; א ב ך םpt c. s g. m . מ א ב דEci o 14,9, P1. מ א ב ך י ם. am bición Sal 112,10 ^ ע מד durar (v. 9);
iil pf. , ה א ב י ד, 2 ה א ב ך ה, )ו ה א ב ך ה, ו ה א ב ך הי - ע ש ה נ ו תfracasar lo s p la nes Sal 146,4. P erso -
ו ה א ב ך תי ף, ) ו ה א ב ך ה ם, cohor. sg. irreg. א ב י ד ה jr ñas: רי ב א נ ש יrivales en el p leito Is 41,11 =
46,8; mf . ’ ה א ב י ד, c. s uf . ה א ב י ד נ ו, ] ה א ב י ד ו. הי ה ? אין no contar; י פ י ח כ ז ב י ם/ע ד testig o
Q . Extraviarse, (d e ahí) perderse, (d e ahí) falso Prov 19,9 21,28.
desaparecer, perecer. E l verb o esp añ ol perder/se 3. D esap arecer, a) Perecer. N m 17,27 =
resp o n d e a varios sign ificad o s del h ebreo. Per- גו עmorir; D t 8,19 28,20 = נ ש מ דser exterm i-
der, perderse, echarse a perder, estar perdido, sa- nado; 30,18 * חי ה vivir (v. 19); Jue 5,31
lir perdiendo, perecer. Extraviarse, descarriarse, 2 R e 9,8; Is 57,1 + נ א ס ףllevarse, ser elim ina-
dispersarse, errar, vagar. Faltar, quedarse sin, no do; Jr 40,15 = פ ו ץN i. dispersarse; E z 26,17
25
ב ד- אT - ב הT אT
A m 1,8 Jon 1,14 3,9 4,10; Sal 37,20 = כ ל הcon- par; מ ל ך- expulsar ( 4 ) מ ן ־al rey Jr 49,38;
sum irse; 49,11 = מו תm orir; 92,10 = ה ת פו ־ ד ס ^ ס י ף- acabar con tus caballos M iq 5,9 =
dispersarse; 102,27 = בל ה gastarse, *ע מ ד ־ ש ר י ד ; ה כ ר י ת/ ־ ־ ־ ש א ר י תaniquilar 10 q u e q u e d e /e l
p erm an ecer, durar; Job 4,7 = נ כ ח דser aniqui- resto N m 24,19 E z 25,16. D t 7,24 = ה ש מ י ד
lado; 4,20 E st 4,14. Estar perdido N m 21,29 Jr destruir; J os 7,7; Sal 143,12 = מ י ת$ הdestruir.
48, 46. b) Construido con : מ ן, מ ה ו ן ד, מ ע ל, מ ? נ י A b solu tam ente Jr 1,10 = ה ר ס, * ב נ הedificar,
הק הל מ ה ד ף־- d esa p a recer de la asam blea N m b) Realidades no animadas: ( א ר ץ- ( + מ אין
16,33; ה א ר ץ מ ע ל- d e la tierra, d el país D t 4,26 י ו ש בdespoblar totalm ente S o f 2,5. c) Realida-
11,17; ה אד מ ה מ על- d e la tierra Jos 23,13; des inmateriales: ת ק ו ה- frustrar la espera nza
האר ץ מ ן- d ei país M iq 7,2; מ פ נ י ף- de tu pre- Job 14,19.
sencia Sal 9,4; א ל ה י ם י3? מ- p erecer ante D io s De la misma raíz: . א ב ד, א ב ד ה, א ב ד ו ן/ א ב ד ו, א ב ד ן
Sal 68,3. c) Desvanecerse, esfumarse: - ה קו ה
la espera nza E z 19, 5 37,11 Sa l 9,19 Job 8,13 א ב ד E n la expresión - ע ד יhasta perecer, para
26
ב הT אT - א ·ב י ר-
Nota. Q uizá derive d e esta raíz el sustantivo b) Complemento de: א כ לdevorar Prov 30,14;
א ב י ו ן, pobre, según el p ro c eso q u erer-desear- ג ז לdespojar Sal 35,10; ד י ןhacer justicia Jr
no ten er (co m p á rese con el latín d esid erare = 22,16; חו ס co m p a d ecerse Sal 72,13; T ה חד ק
echar d e m en o s). T am b ién d u d osa la deriva- dar una m ano, socorrer E z 16,49; ח נ ןfavorecer
ción d e .א ב י ו נ ה Prov 14,31; ה ל נ הexplotar E z 18,12; ה ו ש י עsal-
var Sal 72,4 Job 5,15; ב ש ע ר ה ט הatropellar en
א ב ה Papiro Job 9,26.
el tribunal A m 5,12;
7 7
פ טT שI ·ט ה מT ·הviolar el d ere-
א בוי Gemido, lamento P rov 23,29 = ¡ א ו יAy! ch o E x 23,6; ה פ י לderribar Sal 37,14; ה צ י לli-
brar Jr 20,13; ת ן3, פ ז רrepartir, dar Sal 112,9;
א בו ס [Est. cstr. א ב ו ס, c. suf. א ב ו ס ףJob 39,9] Pese -
מ שפט ע ש הd efen d er el d erech o 140,13; ע שק
bre, establo Is 1,3 Job 39,9 P rov 14,4. V éa se oprim ir D t 24,14; פ ל טp on er a salvo Sal 82,4;
.א ב ס - פ ת ח י ד לabrir la m ano, ser g en ero so co n D t
א ב ח ה [Est. cstr. en ] א ב ח ת ״ ־ ח ר ב L éa se ט ב חma- 15,11; ק ט לm atar Job 24,14; ק נ ה/ מ כ רv end er/
27
א •ב י ר- - ב לT \ א
28
א בן
m [ ( 1 3 8 ) F. est. cstr. א ב ן, c . s uf . א ל נ ו, P1. א ב נ י ם, 4. U so orn a m en tal. Piedra preciosa, pedre-
c s t r . א מ י, c. s uf . א ב נ י ו, א ב נ י ה ם, du. ] א ? נ י םPie- ría, gema, a) י ק ד ה- p recio sa 2 Sm 12,30 E c lo
dra, pedrusco, canto, guijarro; pedrería, gema; 45,11; ח פ ץ- id em Is 54,12 E c lo 45,11 50,9;
pedrisco; lápida, plomada, pesa. מ ר- d e diadem a Z a c 9,16. A sociad os: כ ס ףpía-
Jue 9,18 1 R e 10,27. " | לm on tó n d e piedras, 5 ; נ א ח ז- ser engarzado E c lo 50,9; - ר ז ר ש חtalla
da, m am pu esta D t 27,5 Jo s 8,31 = ל א הני ף נ ג ף- p i e d r a d e tro p iezo Is 8,14 = מ ? ש ו ל צ ל־ ר.
מחצב - d e cantería 2 R e 12,13; - הר א שה nufactura hum ana; Jr 3,9 + ע ץleño; מ ש כי ת-
ה ה3 פ, פ נ ה ר א ש, ת3 פ- referid a a la piedra an- relieve Lv 26,1. Sin.: א ל י ל, פ ס ל. c) Otros:
guiar Is 28,16 Sal 118,22 J ob 38,6 Z a c 4,7; - מצבת estela , m enhir G n 35,14; ו כ רון-
מו ס ד- d e cim ien to, d e fund a ción Is 28,16; lápida, estela conm em orativa E x 39,7; v éase
ה3 ל פ- d e rem ate Jr 51,26 * ל מ ו ס ד ו ת- d e ci- Jos 4,7; ל ע ד ה- d e testim o nio, prueba 24,27.
T · : י T :
29
א בן - אג ף
Notas, a) E s p o sib le y probable que א ב ןr e - א ב ר ה [C. s uf . א ל ך ת ו, P1. c. suf. ] א ב ר ו ת י ה Pluma,
p resen te a v e ces un alom orfo d e 2 ןco n א plum ón , plum aje D t 3 2 ,1 1 = כ נ ףa la ; S a l 68,14
p ro stético (co m o el árabe ibn). A s í se p u ed en Job 39,13.
explicar algunos caso s dudosos: E x 1,16 hijos
א ב ר ך A cla m a ción d e sign ificado d ud oso G n
(en v ez d el asien to d e d o s piedras); א בני־ בו ר
41,43. P robablem ente visir, primer ministro.
habitantes d el sepulcro, sep u lta d o s Is 14,19 (en
vez d e sep u lcros d e piedra); א ב נ י “ א שseres íg- אג ד ה Manojo E x
[Est. cstr. א ג ד ת, c. suf. ] א ג ד ת ו
pústulas E x 9,9s. (D e ב ע הhincharse). tiales, * ? ו ל ח הm arism a (v. 34); Sal 114,8 * צו· ר
roca. Agua estancada Is 14,23.
א ב ק [m . ímpf. ¡ ; י א ב קnf. c. suf. ] ה א ? ק ו Pelear, Nota. D u d o so Jr 51,32: ¿esclusas, cañaverales?
agarrarse G n 32,25s. P aronom asia de י ע ק בy
אג ם [Pl. est. cstr. ] א ג מ יE n ־ ־ נ פ שabatido, atri-
p a !.
bulado, acongojado Is 19,10 = ד כ אPu. d estro-
א ב ק [Est. cstr. א ב ק, c. suf. ] א ב ל ן ם Polvo, polvillo, zado.
polvareda, tolvanera E x 9,9 D t 28,24 + עפר
ceniza; Is 5,24 = מ קtam o; E z 26,10 N a h 1,3.
א ג מ ו ן/א ג מ ן [Est. abs. = cstr.] Junco, carrizo Is
58.5 Job 40,26 = ח ו חgancho; כ פ ה ו ־palm a y
א ב?! ה [Est. cstr. ] א ב ק ת Polvos aromáticos Cant junco, o sea, im portante y b alad í Is 9,13 19,15.
3,6. ’
Nota. D u d o so Job 41,12 Lhimendol
א ב ר [HL yus. ] י א ב ר ״ Volar, remontarse, cernerse, אגן [Est. cstr. א | ן, pl. ] א ג נ ו ת Copa, taza, fuente E x
aletear Job 39,26.
24.6 Is 22,24 = נ ב לcacharro; C ant 7,3.
De la misma raíz: . א ב ר, א ב ר ה
אג ף [S010 en pi. c. suf. א ג פ י ף, א ג פ י ו, ] א ג פ י הAlas
א ב ר [Sg. colect.] Plumas, plumaje, alas Is 40,31 de ejército, escuadrones, pelotones E z 12,14 17,
E z 17,3 = נ ו צ הplum aje; Sal 55,7 + עו ףvolar. 21 38,6.9.22 39,4.
30
א ־ ־ג רT - א ־ד םT
31
ד םT אT
Sal 82,7 * א ל ה י ם (v. 6); 94,10. F recu en te en 12,3; 1 R e 8,38 Sal 73,5.
textos sa p ien cia les, cuyo tem a d om in ante es el 3. U so ind eterm in a d o, in d efin id o. Quien,
hom bre: E c l 3,11 6,7 E c lo 15,14.17 36,10. quienquiera, cualquiera, el que, alguno, otro.
E ste u so incluye lo s d o s sexos: ז כ ר ו נ ק ב הGn F recu en te sobre to d o en textos leg ales, q u e d e-
5,1-2; אר־א שה א י שN m 5,6. C on frecu encia finen un caso sin definir el sujeto, a) ... כ י אדם
se asocia, en o p o sició n o en correlación: con cuando alguien, si un o Lv 1,2 13,2 N m 19,14;
D io s 1 Sm 15,29 2 S m 24,14; Is 31,3 * אל - ? א ח ד הco m o cualquiera J ue 16,7.11; ה אד ם
D io s; E z 28,2 Prov 3,4; Sal 118,8 * ;יהוה ל א ד םun hom bre a otro Prov 27,19. b) Opues-
co n ? ה מ הanim ales, anim ales d om éstico s G n to a un antecedente m ás o m en os determ ina do
6,7 E x 8,13; ¿con árboles? D t 20,19. מ אדם equivale a otro: Lv 24,20 Is 29,21 P rov 28,23
)]( ע ד ־ ־ ב ה מ ה: la totalid ad de los vivientes, hom - E cl 2,18. c) En frase interrogativa: alguien, al-
bres y anim ales sin d istinció n G n 7,23 E x 9,25 guno Jr 16,20 M al 3,8.
12,12 L v 27,28. b) El sentido genérico se espe- 4. N om bre p ro pio . A d á n G n 5,2; vocativo
cifica por polarización: al o p o n erse a א ש ה, m u- M iq 6,8.
jer, tom a el sen tid o d e varón G n 2,25 3,8.12 5. U so in d iv id u al y<J d istrib u tiv o. C om o א ד םT T
E c l 7,28; o p u esto a sa cerd o te, significa laico no d iferencia el núm ero, para indicar un indi-
E x 30,32; o p u esto a א י שn ob le, significa plebe- viduo o varios d e la colectivid a d se usa ב ל ־ א ד ם, T T ״v ״
yo Sal 49,3 P rov 8,4. T a m b ién se esp ecifica אדם ב נ י. Significa: hombre, ser humano, indivi-
tom and o determ inativos: חנ ף- el im p ío Job dúo, persona; hombres, cada uno; co n כ ל, to-
34,30;
' '
ר ש ע- m alvado P rov 11,7;
T T * ”
ג ד ו לT א ד ם ־הT הT elד dos y cada uno (no significa «hijo d e hom bre»
gigante, h om brachón Jo s 14,15. c) Como ni «hijos d e hom b re»), a) ב ך א ד ם: D io s n o es
adjetivo. Humano: - ת ש ו ע תauxilio hum ano Sal אדם ב ןu n hom bre, un ser hum ano, para arre-
60,13; - מ ח ש בו ת p roy ectos hum anos 94,11; pentirse N m 23,19, co m p árese co n 1 Sm 15,29
- מ ע ש י י ד יm anufactura hum ana 115,4; - ב י נ תque usa א ד ם en la m ism a frase; ser hum ano,
intelig en cia hum ana Prov 30,2. m ortal Is 51,12 = א נו שhom bre; 56,2 idem ;
2. S entid o co lectiv o, u n iv ersa l o p arcial. - ל אninguno, nadie Jr 49,18 = ; א י שSal 8,5
L o s hom bres, la hum anidad, el género humano, genérico; 146,3 = 3ך י ב י ם príncipes, n o bles.
32
ד םT אT - מ הT · דr א- 1
33
¥
מ הT דT ־ א: - ה ב- אT
prom etió, נ ת ןdio; con י ר שp o s ee r Lv 20, 24; ו א ה ב, c. suf 2 , א ה ב ה ו, א ה ב ם P1. (? ! א ה ב ו, ת א ה בו y
י ש בhabitar D t 30,20; N m 11,12 D t 4,40 28,21 ; ה א ה ב ו ןimptv. א ה ב, א ה ו ב, P1. א ה ב ו, ; א ה ב וm.
E z 28,25. b) Con sufijo üt
- p u e d e equivaler a א ה ב Eci 3,8, א ה ב ה, ; א ה ב תP tc. א ה ב, א ה ב ת (are.
patria, terruño D t 29,27 * א ר ץ א ח ר תtierra 0 א ה ב ת יs 10,11), c. suf. א ה ב י, etc., א ה ב י ם, cstr.
extranjera; Is 14,1; Jr 23,8 * צ פו נ ה א ר ץpaís א י ס ב י, c. suf. א ה ב י, א ה בי ך E c io 6,13, א ו ה ב י ו E cio
34
א ־ה בT
47, 22, ptc. pas. א ה ו ב, ¿ א ה ו ב ה, cstr. א ה ב ת. n l ptc.pi. 19,34; al q u e corrige P rov 9,8, negativo 15,12.
נ א ה בי ם, pl ptc. P1. c. suf. , מ א ה ב י, מ אוז בןןי b) A un jefe 1 Sm 16,21 18,16; a un súbdito
? א ס ב י ה. h l i mptv. ! ה א ה ב. 1 Sm 18,22 Prov 16,13. U n soberano a otro: ser
Q. Amar, querer, desear; enamorarse, oficio־ aliado, m antener buenas relacio n es 1 R e 5,15.
narse, encariñarse; sentir amor, cariño, afecto, 6. O bjeto de א ה בp u ed en ser c o s a s , cu ali-
afición, inclinación, atracción, pasión; ser leal, d ades, virtu d es o v icio s, v a lo res, a ccio n es,
adicto. S e construye directam ente; rara vez a) Cosas. Q uerer, por transform ación gustar,
co n ( לL v 19,18.24). Sin. y asociados: el lexem a agradar: N am a a X = X le gusta a N . U n
m ás com ú n para significar el am or es ;א ה ב guiso, gustar G n 27,9.14; O s 3,1 = פ נ הd ed i-
ח ש קes a ficionarse, enam orarse; ד ב קsignifica carse; vino y perfu m es P rov 21,17; dinero, ri-
el a peg o, adhesión; ח מ ד es desear, codiciar; quezas, codiciar E c l 5,9. b) Cualidades, virtu-
ק נ אsign ifica la p asió n o los celos; ח פ ץquerer, des o vicios, valores: מ ש פ ט, ־ ־ צ ד קla justicia
desear, m ás genérico; ר צ הotorgar favor, acó- Is 61,8 * ש נ א odiar; Sal 45,8; ט ו ב- el b ien
ger; ב ח רelegir; ב ק שbuscar. A m 5,15 + שנ א ר ע odiar el mal; lo s m an-
1. C a m po sex ua l y conyugal. G n 24 ,6 7 = datos, la ley etc. Sal 119,47.97.113.119 * ש כ ח
ה י ה ל א ש הser esposa; enam orarse 29,18 34,3; (v. 16) olvidar, ( קו טv. 158) sentir a sco, ה ע בPi.
מ ן- preferir 29,30; 29,32 + ה ־1 י לse sentirá 11־ (v. 163) aborrecer; ח כ מ ה- la sabiduría Prov
gado (v. 34); G n 34,3 ד ב ק נ פ ש וsentirse atraído 4,6 * ע ז בabandonar, ( ש כ חv. 5); ] ? - una sitúa-
= על־־לב ד ב ר cortejar; Jue 14,16 * ש נ אab o־ ción, estar contentos con Jr 5,31; la vida, años
rrecer; 16,15 * א ת י אין ל ב ףtu corazón no es prósperos Sal 34,13 = ח פ ץdesear; ש ח דel so-
m ío; E cl 9,9; ש א ה ב ה נ פ שי am or d e m i alma, borno Is 1,23 = ר ד ףprocurarse; ש ק ר שבעת-
am or m ío Cant 1,7. א ה ב / שנ א con valor com - el perjurio Z a c 8,17; מ טו ב ר ע- preferir el m al
parativo, preferir D t 21,15. al bien Sal 52,5; ק ל ל ה- la m aldició n 109,17 =
2. C am po fa m ilia r. A m ar, querer, preferir פ ת י ; ח פ ץ- la inexperiencia Prov 1,22 = ח מד
G n 2 2,2 = בן י חי ד hijo único; 25,28 37,3; aficionarse, c) Acciones. C onstruido co n sus-
Mal* 1,2 2,11 Sal 47,5 146,8 Prov 15,9. E l 2,7.9.12.14s Z a c 13,6 L am 1,19.
hom bre a D io s D t 6,5 13,4 Sal 31,24 116,1. H i. Ser amable, hacerse simpático, congra-
35
א ה ב - א ה ל
20 D n 9,4 N e h 1,5. c) Aliado 1 R e 5,15 Jr [ י א ה לHL impf. ] י א ה י ל Brillar, lucir Job 25,5 =
20.4.6 L am 1,2. ו כ ךser puro.
א ה ב [Sólo pl. ] א ה בי ם Amor, amores, amoríos: 2א ה ל [Q. Impf. י א ה ל. PL im pf. י ה לpor ]! א ה ל
- ה ת נ וcontratan su am or O s 8,9; - א י ל תcierva Q. Plantar la tienda, acampar G n 13,12.18.
querida Prov 5,19 = ח ןg raciosa (valor adjeti־ D enom inativo d e א ה ל.
val).
Pi. Plantar la tienda, acampar Is 13,20 =
א ה ב Amor Prov 7,18 =
[C. suf. ; א ה ב םpl. ] א ה ב י ם ה ר ב י ץa p ris c a r , י ש ב, ש כ ןh a b ita r .
4) ה ל הv אveces);
Tí t / i r
pl. ה ·ל י םt א, est. cstr. ה ל·* י: אt , c. suf. t
א ה ב ה [Est. cstr. א ה ב ת, c.suf. , א ה ב ת י, א ה ב ת ף ל י- הT א,’ ל י · ףV הT א י,' כ םV ה · ·ל יTJ אT ,' ל יוT הT א י,' ה םV ה ·ל· יT í אT : direc.
א ה ב ת ו, א ה ב ת ה, ] א ה ב ת םAmor, cariño, afecto, Tienda de campaña, pabellón, taber-
] ה א הל ה
inclinación; amistad, simpatía, compañerismo. náculo, carpa; plural campamento. Sin.: ב י תca-
S e usa en estad o con structo, co n א תy com - sa Prov 14,11; ד קto ld o Is 40,22; ה פ הalco ba
p lem en to, co n fu n ción d e adjetivo y d e adver- Sal 19,5-6; יו ־י עו תlona s Is 54,2; מ ש כ ןm orad a J r
b io. T ie n e a proxim adam ente lo s m ism os signi- 30,18; נ ל הdom icilio Is 33,20; f|b cho za Sal 27,5.
ficad os qu e el verbo, a) Campo sexual y con- 1. S en tid o p rop io. N m 11,10 16,26 Dt
yugal G n 29,20; נ ש י ם- am oríos 2 Sm 1,26; 33.18 Jue 4,17s; 2 R e 7,8 = מ ה נ הcam p am en-
13,15 = שנ א ה aborrecim iento; 1 R e 11,2 + to, los reales; 2 Sm 7,6 * 1 ;? י הR e 12,16; Jr
ד ב קligarse, entregarse; Prov 5,19 + ש ג הarre- 30.18 * א ר מו ן palacio; 35,7. a) Elementos:
batarse; Cant passim ; ? ל ו ל ו ת- am or de novia הבל cuerda Is 33,20; ן ך י ע תp ieles, lon a s E x
Jr 2 ,2 = ח ס ד נ ע ו ר י םcariño juvenil, b) Amis- 26,1; י ת דclavo, estaca Is 33,20; מ י ה רcuerda
tad 1 Sm 18,3 20,17; 2 Sm 1,26 * נ שי ם- 54,2; מ ק ו םespacio, recinto 54,2; פ ת הpuerta,
contra po ne la am istad m ilitar a los am oríos; entrada Jue 4,20; ק ר סcorch ete E x 36,18; הלך
Sal 109,4s. P rov 10,12 27,5 M iq 6,8 ־+ח ס ד ־ interior Jos 7,21 2 Sm 6,17. b) Complemento
36
א ה ל - א ו ד ת
de: שום, נטה, נטע, ת ק ע p on er, plantar, armar, !א C onjunción disyuntiva: o, bien... bien, sea...
m ontar, fijar G n 12,8 Sal 19,5 D n 11,45; מ ת ח sea, o bien. C on negación , ni.
tender, tensar Is 40,22 = ·נ ט ה, פ ר ש m ontar, E s frecuen te en la leg islación p ara esp ecifi-
armar E x 40,19; ל ק ח, נ ס עrecoger, desm ontar, car las alternativas o para aclarar incluy end o
levantar E x 33,7 Is 38,12 Jr 49,29; נ ש אalzar, casos diversos: p.e. hijos o hijas E x 21,4; piedra
cargar co n N m 4,25. o puño 21,18; esclavo o esclava 21,20; un día o
2. S en tid o cultual: tienda, tabernáculo. A l d os 21,21; hom bre o m ujer 21,28; b u ey o asno
p rincipio verda dera tienda; d esp u és, por fie־ 21,33; m atar o vender 21,36; m a ch o o hem bra
ción, e l tem p lo o su ed ificio E x 26,11 1 Cr 17, Lv 3,6. Incluye las d os alternativas G n 31,43
5; 1 - י ה ו חR e 2,28-30; מ ו ע ד- tien d a d el en- Cant 2,7.9.17; disyuntiva L v 1,10; 1 R e 21,6;
cuentro, d e la cita, frecu en te E x 29 30 33 40 núm ero aproxim ado, cin co o seis 2 R e 13,19;
Lv 4 N m 4 18; ה ע ד ו ת- tiend a d e la alianza en serie E x 4,11; Lv 5,1-4 serie d e caso s. A lter-
17,23. - פ נ י ה d ela n te de, portal E x 26,9; nativa dentro d e una con d icion a l, sea que... sea
- פ ת חentrada, puerta 29,4; ? ל י ה ־ajuar d el que Lv 4,23.28. A dversativa: pues si 2 Sm 18,
nos, n óm adas Jue 8,11; - י ש בid em G n 4,20. adivinar, נ ח שpracticar la m agia, b) Nigro-
ל: כ םV לT ל כ ו: m archaos a casa Jos 22,4 = ז הT ·ח.. ־א: mante Lv 19,31 = י ד עי ני םadivinos; 20,6.27; 1 Sm
h eredad, propiedad; - ל ל כ ם שובו volveos a 28,3.9; Is 19,3 4 א ט י ם ־agoreros, א ל י ל י םíd o los.
casa D t 5,30 (se disu elve una asam blea); ה לו
א ו ב ל [Est. cstr. ; א ו ב לc. art. ] ה א ב לRío D n 8,2.3.6.
ל- ir a casa Jue 19,9; א י ש ל א י ה ל ו ( נ י סcorregí-
d o) huir a la d esb an d ad a 1 Sm 4,10; אי ש פו ץ או ד ק1. ] א ו ך י ם Tizón Is 7,4 ע ש ן- hum eante;
ל א י ה ל י וdispersarse 2 S m 20,22; - אי ש ל של ח A m 4 , l l Z a c 3,2.
licen cia r so ld a d o s 1 S m 13,2 2 Cr 7,10; הלך
א ו ד ת/א ד ת [S010 pi.; c. sut א ת ת י, ] א ת ה י ף Se
אי ש ל- J ue 20,8 = ל בי תו סו ר אי ש volver a
construye co n ע ל: a causa de, por causa de, por;
casa; א י ה ל י ה ו ה-א ל נ ו סbuscar asilo, refugiarse
acerca de, sobre, de. a) En general G n 21,11 =
en el tem p lo 1 R e 2 ,28s.
( ע לv. 12); 21,25 E x 18,8 N m 12,1 13,24 Jue
א ה לי ם Aloe N m 24,6 P rov 7,17; ה ל ו ת$ Sal 6,7 Jr 3,8. b) Con verbos dé decir: de G n 26,32
45,9 Cant 4,14. Jos 14,6.
37
אד ה - או ל
אווז [ p l 2 , א ו ה, 3 £ א ו ת הs g. m. א י ו ת ה ec !0 6,37, 1sg. א ח ז [Est. cstr. ] א ו תDeseo, apetito, gana, apeten-
אוי תי Eci o 30,15, c. suf. א ו ת י ה, ¡ ; א ו י ת י ףmpf. 3 f. da. Siem pre el sintagm a א ו ת נ פ ש: “ ב כ לa
ה א ו ה. m t p . Pf. ה ו ז א ו ה, 1 ה ^ א ו י ת י, P1. impf. voluntad, 10 que te venga en gana D t 12,
י ת או ה, 2 ת ת או ה Eci o 16,1; formas breves: ,ו י ת א ו 15.20s; por voluntad propia 18,6; " ל כ לseg ún
! ת או, Desear,
; ת ת א וPtc. f. מ ו ^ א ו ה, P1. ] מ מ א ו י ם las ganas que ten gas 1 Sm 23,20. C am po se-
querer; tener hambre o sed, avidez, ansia, ganar; xual: 3 ־en celo Jr 2,24.
apetecer, codiciar, ambicionar, amar; ansiar, an- Nota. O s 10,10 Ig. .ב א ת י
helar, suspirar por, aspirar a. E x cep to en dos ca-
sos B H S , se construye co n sujeto נ פ ש con va-
אוי ¡Ay!, ¡ay de...! Se construye co n vocativo,
con לy pronom bre, aña diendo כ יy o ra ción
lor de pronom bre personal, co m o se d e d e los
diversos apetito s, y que n o es n ecesario tradu- causal, a) Interjección de dolor o pena. 1 Sm
4,7s Is 6,5 24,16 Jr 4,13.31 6,4 10,19; 15,10
cir explícitam en te.
+ א מ יm adre mía; 45,3 + י גו ןpena; L am 5,16.
Pi. a) Campo de la comida. Sentir ham bre,
b) De amenaza. N m 21,29 Is 3,9.11 Jr 13,27
a p eten cia D t 12,20; 10 ? א ש ד ־ו ז! או ה נ? ש ףי כי ל
48,46; O s 7,13 = 0\ דdesgracia; 9,12. c) Sus־
q u e te a p etezca 14,26 = א ש ר ה ש א ל ף נ פי ש ף ? כי ל
tantivado Prov 23,29 = א ב ו יidem , ש י חlam en-
10 q u e ten gas ganas; 10 q u e se te antoje 1 Sm
to.
2,16; M iq 7,1. b) De poseer o tener. C odiciar,
tener avaricia P rov 21,10. c) De mando o po- אוי ב V éa se .איי ב
der. A m b icion ar, aspirar a 2 S m 3,21 I R e
אוי ה ¡Ay!, ¡ay de...! S a l 120,5.
11,37. d) Con complemento de persona. Suspi-
rar por, anhelar Is 26,9; co m p lem en to de ob- א ו י ל[Pl. ] א [ ( י ) ל י םNecio, tonto, bobo, insensato,
jeto Sal 132,13s. e) Sentido genérico. L o que desatinado, torpe, incapaz, imprudente, simple,
quiere, 10 q u e le da la gana Job 23,13. E n E clo mentecato. Is 35,8 Prov 10,14 12,15s 14,3
sin נ פ ש: 6 ,37 ; מ ן- preferir 30,15. 16,22 24,7 27,3 Sal 107,17. Sin.: נ ? ע רdesati-
H itp. S ignificados eq u iva lentes a Pi. L leva n ado Is 1 9 ,1 1 ; פ ו ת הin experto, incauto, sim p le
E clo 34(31),7; ח ס ר ״ ל ב falto d e juicio, insen -
נ פ שsó lo dos v e ces en B H S . a) Comida o be-
bida. Tener ganas de, estar ávido d e N m 11,4.34; sato Prov 10,21. A nt.: ח כ םsabio, ju icio so P rov
17,28 29,9; ע ר ו םsagaz, cauto P rov 12,16 15,5;
2 Sm 23,15 + ; מ י םestar ansioso Prov 23,3.6
ל מ ^ ע מ וו זd e m anjares = ( ב ע ל נ פ שv. 2) ham - prudencia 16,22. a) Puede incluir
v éase ש כ ל
jase según L X X .
Nota. N m 34,10 léa se ת א הm arcar. Sal 93,5
( נ א ו הN i. d e ) א ו הp rob ab lem en te por נ ו ה co- א ו ל/א י ל A lgu n o s lexicógrafos p ostulan esta
rresponder (ver B H S ap.). raíz ser fuerte!poderoso, d e la q u e se deriva-
De la misma raíz: ו הT “א, הT ו- ה17, הT א ו- ת. rían los sigu ientes sustantivos: ¿ א ו לvigor?; א י ל
38
או ל - און
camero, ¿pilastra?; א י לroble, encina, terebinto; sensatez Prov 14,1.8.24; ד ע תsaber 14,18 15,
א ; ל/ א ; ל הciervo/a; א י ל/ א י ל ו תvigor, fuerza; 1 א ל 14; ת ב ו נ הprudencia 14,29; שכל cordura 16,
poder; 2 א לDios. 22. a) Se aplica al carácter Prov 5,23 14,18
22,15 27,22. Influye en planes, palabras y ac-
א ו ל [C. suf. ] א ו ל ם ¿Vigor, vientre? Sal 73, 4.
d o n e s Prov 14,24 18,13 24,9 E c lo 8,15;
או לי [En 2 [ה א ר ץ א ל ל יR e 24,15. P rob a blem en־־ ב או ל תו י ת ע ל se reb ele n ecia m en te 30,13.
te א י ל יmagnates. פ נ י ם- d esfachatez, d escaro E c lo 20,22 * ב ו ש ת
vergüenza, tim idez; - ר ח בsobrado d e locu ra
או לי Torpe, inepto, incapaz Z a c 11,15. 47,23 = ב י נ ה ח ס רfalto d e ju icio , b) Con con-
valor co n d icio n a l 18,28 24,5.39 27,12 32,21 ció 16,22. Connotación religiosa Sal 38,6 = ע לן
43,12 E x 32,30 N m 22,6.11 23,3.27. V alor culpa (v. 5); 69,6 = א ש מ ו תdeudas, culpas.
con d icio n a l Jos 14,12 sigue la consecu en cia; Nota. Prov 14,24 léa se ל ל י הcorona, collar.
1 S m 6,5 9,6 14,6 2 Sm 14,15 16,12 1 R e 18,5
און [ c. suf . א ו נ י, א ו נ ך, א ( ל ) נ ו, ; א ו נ םpi . ] א ו נ י םT ie n e
20,31 2 R e 19,4; iró nico Is 47,12. C on cierto
sentid o p ositivo de fortuna y negativo d e d es-
m atiz d e finalidad: a ver si Jr 20,10 21,2 26,3
gracia; para distinguirlos, el texto h eb reo su ele
36,3.7 51,8 E z 12,3 A m 5,15 Jon 1,6 S o f2 ,3 .
puntuar או ןel positivo, א ו ן, el negativo.
D u d a Jos 9,7 Job 1,5; iró nico 1 R e 18,27.
A. S en tid o p o sitiv o.
1א ו ל ם P artícula adversativa: pero, ahora bien, 1. C am po eco nó m ico. Fortuna, riqueza, ha-
en cambio. A v e c es n o es n ecesa rio traducirlo cienda O s 12,9 = ע ש רenriq uecerse; Job 20,10
expresam ente (valor 0 ). G n 48,19 N m 14,21
* ד ל י םpobres; Prov 11,7.
1 Sm 20,3 1 R e 20,23 Job 1,11 11,5; א נ כי-ל
2. C am po físico . Fuerza, vigor, potencia, ro-
yo, en cam b io M iq 3,8; א נ י- yo que tú Job 5,8;
bustez Is 40,26 = rp fuerza; Job 18,7 adj. vigo-
א ת ם- ל... א נ י- yo, por m i parte,... vosotros, en
roso; 40,16.
cam bio Job 13,3s. V alor 0 G n 28,19 E x 9,16
3. C am po sexual. Virilidad, potencia, fe -
Jue 18,29 1 Sm 25,34 Job 14,18 17,10 33,1.
cundidad: - ר א ש י תprim icia d e su virilidad G n
א ו ל ם2 ] ) ) א ל םEst. abs. = cstr.; pl. est. cstr. ] א ל מ י 49,3 D t 21,17 Sal 78,51; 105,36 = ב כ ל רpri-
Atrio, patio, vestíbulo, zaguán, pórtico. 1 R e 6,3 m ogénito.
ante la fach ada d el tem plo; 7,8 correl. ח צ ר 4. ב א ל ןadulto O s 12,4 * ב ב ט ןen el vientre,
atrio; מ ש פ ט- A u d ien cia 7,7; 7,21 + ע מו ךי ם em brión.
colum nas; E z 8,16 correl. 0 3 ]? altar; E z 40
B. S en tid o negativo.
passim : - ל פ נ יtestero v. 15; ה ש ע ר- el vestí-
1. C om o su sta n tiv o , a) Vanidad, falsedad,
b ulo/zagu án d e la p uerta v. 9.
engaño, mentira, fraude, nulidad Is 41,29 =
או ל ת [Est. abs. = cstr., c. suf. א ל ל ת י, א ל ל ת לetc.] In- ת ה ו, ר ו ח, א פ סnada, vacío, nulidad; Sal 10,7 =
sensatez, ignorancia, imprudencia, impericia, in- ע מ לfraude; 36,4 4 מ ר מ ה ־traición; Job 11,11 =
capacidad, necedad, sandez, locura, desatino, של א falsedad, b) Maldad, crimen, iniquidad,
tontería, idiotez, torpeza. Sin.: ח ס ר ־ ל בinsensa- perversidad 1 Sm 15,23 = ח ט א תpecad o; Is 59,4
to Prov 15,21; ל ץin so len te 24,9. Ant.: חכ מה + ע מל,
T T ’
ש ל א, ת ה וcrim en,7 m entira,7 falsedad;7
: T '
39
א ו ן - או צ ר
40
צ רT א ו - או ר
41
או ר - א זT
vida, c) Predicado de Dios, co m o luz o fu ente ñal d el p a cto G n 9 ,1 2 s .l7 17,11; la sangre E x
d e luz. Is 2,5 60,19s; M iq 7,8 * ח ש ךtinieblas; 12,13; en el brazo 13,9 D t 6,8; 11,18 + כ ת ב
Sal 27,1 + י ש ע salvación; 37,6 = צ ה רי ם m e- escribir (v. 20). Banderín, estandarte N m 2,2
diodía; 43,3. Sal 74,4.9; la luna band erín c e le ste E c lo 43,8.
4. E n co m p o sició n , a) Función adjetival: M o num ento conm em orativo Jos 4,6; un par-
- מ או רי astros fulgurantes E z 32,8 * ה ק ךיי que conm em orativo Is 55,13 = ש םrenom bre,
enlutar; - כ ו כ ב יestrellas lu cien tes E clo 50,6 b) Escarmiento, estigma E z 14,8; presagio Is
+ מל א י ר חluna llena; Sal 148,3; - י ו םp len o 44,25; símbolo E z 4,3; contraseña 1 Sm 14,10;
día A m 8,9. b) Calificado: ה ב ל ן ר- al am ane- prueba E x 3,12 2 R e 19,29 Is 38,22 Jr 44,29.
cer, al rayar el alba, al filo d e la aurora Jue Prodigio, portento, signo E x 4,8s. N m 14,11 D t
16,2 1 Sm 14,36 25,34 2 R e 7,9 M iq 2,1; 4,34 en serie; Jue 6,17 1 Sm 10,7 Is 8,18 Sal
ה ח י י ם- luz d e la vida Sal 56,14 Job 33,30; 65.9 135,9 E c lo 36,6. c) Construcciones. E s
פ נ י ם- rostro seren o, radiante Sal 4,7; 44,4 = frecu ente la endíadis signos y
או תו ת ו מ פ תי ם
ר צ הfavorecer; Job 29,24 P rov 16,15; נ ת ל- prodigios, señales portentosas, prodigios signifi-
luz inten sa Is 9,1; ע ו ל ם- luz perpetu a 60,19. cativos, milagros D t 6,22 7,19 26,8 2 9,2 Jr
32,20s. א מ ת- señal segura Jos 2,12; ה ש מן ם-
או ר [Pl. ] א ר י םLumbre, hoguera, hogar Is 31,9 = prodigio cele ste Jr 10,2; או ת ו מ ש ל escar-
הנ־ו־ רhorno;’47,14 = ג ח ל תascua; 50,11 ז י ק ו ת =־ m iento proverbial E z 14,8; ע ו ל ם- señal per-
teas. L u z o lum bre Is 44,16; ב א רי ם ¿ d esd e petua E clo 44,18. ב י נ י ו ביני ה ם- señal recí-
oriente? 24,15. proca E z 20,12.
א ו ת [ p l ״ א ( ו ) ת ( י ) תc . s uf . , א ת ת י, אותתיך, אותתינו llano no se explícita, b asta la secu en cia) Job
אתותיו, או ת ת ם, א ת י ת ם, m. ( En j o s 24,17 1 s m 1 0 , 7 33,16; d esp ués Prov 20,14.
f.)] S eña l qu e se da o h a c e para distinguir, re- 2. E n el p a sa d o , a) Determinado. E x 15,1
co n o cer, recordar, significar, probar, com p ro- N m 21,17 D t 4,41 J os 8,30 10,12; 14,11 * ע ת ה
m eter; segú n la fu n ción se esp e cifica el sig- ahora; 22,1 2 Sm 21,17 1 R e 8,12 22,50; O s
nificado. a) Señal, distintivo, marca, etiqueta, 2.9 * ; ע ת הya Jue 5,8; entonces = y así 8,3;
marbete. F ísica, de Caín G n 4,15; ה ב ת ה- s e por entonces 1 R e 3,16 2 R e 8,22 12,18; pero
42
אז - אזן1
Cant 8,10. V alor 0 Jos 10,33 Jue 5,19 Sal 126, adherirse Jr 13,11; ח ג ר ־־ ceñir E z 23,15;
2. א ז... א ךuna v ez que... en to n ces 1 R e 9,24. נ פ ה ח- d esceñ irse, soltarse Is 5,27.
V alor d e g erundio G n 49,4. b) Indeterminado:
ז י- א V éa s e א זT .
antaño, en otro tiempo, antiguamente Sal 89,20.
3. F u tu ro , a) Determinado. G n 24,41; só lo א ץ כ ךוז [c. SUf. ] א ז כ ר ת ה obsequio L v 2 ,2 6,8
en to n ces (ca si con d icio n a l) E x 12,44; 0 D t 24/7 N m 5,26 E c lo 38,11 45,16.
29,19; 3- . . א ז cuando... en to n ces 2 S m 5,24;
א ז ל [Q. pf. 3 f. are. ¿ ( א [ ל תo ptc. f. ) ? א י ז ל תDt 32,36, pl.
= y Is 41,1; 60,5 H ab 1,11 Prov 1,28. b) In-
; א ז ל וptc. ] א ז לa) Irse, marcharse, alejarse P rov
determinado. E n to n ces, en el futuro M iq 3,4
20,14. b) Faltar, agotarse: - ל ח םel pan 1 Sm
Sal 2,5 56,10.
9,7; - מ י םel agua Job 14,11; - T las manos/?¿?-
B. N o tem p ora l. quean D t 32,36.
1. Introd uce la a p ó d o s is de u na con d icio - Nota. Jr 2,36 léa se el verbo .ז ל ל
nal: א ז... א םP rov 2,4s Job 9,30s ll,1 4 s ; inver-
1V א ז ל7Sm 20,19 léa se ה א ז ל.
sión, 1 א ש.· . א זCr 22,13; א ז... ל ו ל יsi n o, 2 S m V V T IT
2,27 19,7 Sal 119,92; א ז... א ס ל יojalá... enton- 1א ז ן [hí . Pf . 3 (ה א ז י ן ) ן ה א ן י ן, 2 ו ה א ז נ תP1 . ה א ז י נ ו:
ces 119,5-6. V ariante 124,3-5 א ז י. i mpf . ; א ז י ן ׳, 1 אזין ( por ) א א ן י ן: ¡ mPtv. 1 ,ה א ז י נ ה
2. D esp u és de m a n d a to o ruego . 1 Sm 6,3 ה א ז י נ י, P1. ה א ז י נ ו, f. ה א ז נ ה: ¡nf. cstr. ל ה א ז י ןEci o
Is 58,8 Sal 19,14 51,21 P rov 3,23 Job 13,20; 5,11; ptc. מ א ז י ןEcl o 4,15, ptc. irreg. 5 ] ן י ן Escuchar,
3 י א ז... J os 1,8; y así 22,31. atender, prestar atención, hacer caso. V erb o d e-
nom inativo d e א ז ןo ído, oreja. S e usa absolu-
c. א זT ״ ״מ.
tám ente, co n persona o cosa; con o sin partí-
1. A dverbio. Antaño, en otro tiempo, en el
culas.
pasado, antiguamente, desde siempre 2 Sm 15,
1. U so a b so lu to . Sirve para llam ar la aten-
34 * ע ת הahora; Is 16,13 44,8; 45,21 = מ ק ד ם
ción (fun ción fática) y p u ed e acom pañar un
d esd e antiguo; 48,3 * פ ו ז א םd e repente; 48,5.7
vocativo. E n tal caso se usa el im perativo: es-
= ל פ נ י י ו םd e antem ano; Sal 93,2 = מ עו ל ם
cuchad, i atención! D t 32,1 = ש מ ע oír; Jue 5,3
d e sd e antiguo; P rov 8,22.
Is 1,2 8,9; Jr 13,15 ± ג ב הser soberbio; O s 5,1
2 . C on jun ción . Desde que G n 39,5 E x 5,23
= ה ק ש י בatender; J 1 1,2 Sal 49,2 80,2. E n al-
9,24 Jos 14,10 Is 14,8; מ ך א זJr 44,18. guno de esto s casos se podría consid erar q u e
3. P rep o sició n . Desde E x 4,10 4 (?־ מו ל rigen el co m p lem en to d el otro m iem bro d e l
ש ל ^ םayer y anteayer; Sal 76,8. paralelism o. L a cap a cid ad d e oír o escuchar:
Sal 135,17 ju eg o d e palabras; el h e ch o d e
אזו ב/א! ב Hisopo, planta usada co m o asperso-
escuchar o hacer ca so N e h 9,30 2 C r 24,19
rio E x 12,22 L v 14,52 N m 19,6; 1 R e 5,13 *
E clo 5,11.
א ר זcedro; Sal 51,9.
2. C on com p lem en to de p erso n a , p ron om -
אזו ר [Est. abs. = cstr.] Cinturón, ceñidor, faja, fa- bre o equivalente: ק ו ל, ל ש ו ן. C on partículas
jín, banda, talabarte. Is 11,5 Jr 13,10 ( 4 - 7x); אל, ל, על, ע ד, sin variación a precia ble d e
עו ר- cinto d e cuero 2 R e 1,8; פ ש ת י ם- cinturón sentido. ע דN m 23,18; א לD t 1,45 Is 51,4 Sal
de lino Jr 13,1. C on verbos: - א ז רceñir 2 R e 77,2; E clo 51,11 = ל ; ש מ עJob 3 4,2 E c lo 4,15.
1,8; - א ס רatar una cuerda Job 12,18; ד ב ק- ע ל ל ש ו ןProv 17,4. C on 28,23 ¿!ק ו ל Sal 1 4 1 ,1
43
אזן1 - אזן
44
אזן - י א ח
45
י א ח
T
- א ח ד
T V
א ב- tío p atern o Jos 17,4; א ש ת־ cuñada Lv c a rd in a l: u n o ; c o m o o rd in a l: prim ero; c o m o dis-
18,16. tributivo: cada (uno); co m o artículo indeterm i-
2. P arien te, a lleg a d o , d eudo . G n 14,13 Lv nado: un, alguien, alguno; co m o adverbio: (de)
25,25 N m 36,2 D t 23,8 Jue 9,18 2 Sm 19,13 una vez, del mismo modo, igualmente, a una.
E z 11,15 R u t 4,3 N e h ll,1 2 s s . C olectivo: pa- 1. N u m eral card in a l. U n o /a . a) Uso
rentela Jr 12,6. adjetival (d esp u és d el sustantivo). E x 29,1 N m
3. P a isa n o , co m p a trio ta . S u p uesta la fie- 7,13ss 1 Sm 13,17s 1 R e 11,13 J r 52,25; - נ פ ש
ció n d e un a ntep a sad o com ún, lo s d eseen - un individuo, una p erso n a Lv 4,27 N m 15,27;
d ien tes d e las d o c e tribus se deno m ina n her- - פ ע םuna v ez Jos 6,3; - י ו םu n día, una jorn ada
m anos. א ח d esign a a lo s israelitas, esp ecial- G n 33,13 Jon 3,4 E c lo 46,4. b) Como sustan-
m en te en D t, co ntra pu estos a lo s extranjeros. tivo. Jos 12,9-24 (lista d e reyes) 1 Sm 6,17 E z
E x 2,11 Lv 25,46 N m 20,3 2 Sm 19,42 Jr 29, 48,1-7.23-26 (territorios d e las tribus). Seguí-
16 34,9 Sal 122,8 E st 10,3 N e h 5,1 1 Cr 13,2. do de מ ן: uno de 1 Sm 26,22 2 S m 1,15 Ez
4. P or razón del oficio, a) Camarada D t 19,3. R igien d o sustantivo G n 22,2 26,10 Dt
20,8 1 Sm 30,23 2 Sm 1,26 2 R e 9,2 A g 2,22. 12,14 2 R e 4,22b. - ה י הform arán una unidad
b) Compañero, colega, socio N m 8,26 Jos 14,8 E x 26,11 36,18. מ א ל ף- uno d e m il (hiperbóli-
1 R e 20,32 Is 41,6 N e h 5,14 13,13 2 Cr 28,15 co) E cl 7,28, E clo 6,6 * ר ב י םm uchos; "- י3מ
29,15; E c lo 7,12 = ר ע, ח ב רam igo, com p añero. א ל ףidem Job 9,3. c) Uno solo, único. Positivo:
G n 2,24 34,16 Jos 22,20 Is 4,1 E z 37,22 E c l
5. C on stru ccio n es e sp e cia les, a) Vocativo,
4,8 E clo 16,4; ש א ל תי א ח תuna sola cosa p id o
como saludo: iherm ano, am igo, com p añero,
Sal 27,4; - י ה ו הel Seño r es/será uno so lo D t
com padre! G n 29,4 Jue 19,23 2 Sm 20,9 1 R e
6,4 Z a c 14,9; - ) ? ( י ו םen un so lo día G n 27,45
13,30. b) Como adjetivo. Fraterno: - ? ר י תalian-
1 R e 20,29 Is 9,13, 47,9 = ת עd e rep en te, 66,8
za fraterna A m 1,9; - ח מ סfratricidio A b d 10.
Z a c 3,9; - כ י םb o lsa común Prov 1,14; ל ב ־־un
c) א חיו א ל/ א ת/ ל/א י ש ו uno a otro, mutua-
so lo corazón (en tero /ín teg ro , no dividido) Jr
mente, recíprocamente, se G n 26,31 E x 10,23
32,39 = - ך ךן דcon d u cta íntegra, E z 11,19; - ע ד
D t 25,11 2 R e 7,6 Jr 13,14 25,26 E z 33,30;
un solo testigo D t 17,6 19,15; - )? ( פ ע םd e una
- כ אי ש por igual, un o co m o otro Lv 7,10;
sola vez, d e un g o lp e Jos 10,42 1 Sm 26,8
- ? א י שuno a/co n /co n tra otro Is 3,6 19,2 Job
2 Sm 23,8 Is 66,8; - שפה len gu a ú nica G n
41,9;
7 7
- וi א י שto d o el m undo E z 4,17;
7 7
הTה יT א חT
11,1.9. דT ה א חeste 7uno, este tal G n' 19,9 M al
N לfraternizar co n N Job 30,29. 7 T V
2א ח E x cla m a ció n d e d olor ¡Ay! T extos d u d o so s tivo (ni uno, ni uno solo): - ל אE x 8 ,27 9,6
E z 6,11 18,10 21,20 Sa l 49,8. N m 16,15 Sal 139,16 Job 14,4; | ם ־... ל אni
3א ח [F.] Brasero Jr 36,22s correl. א שfuego. uno so lo 2 Sm 17,12; ע ד ־ ... ל אni u n o E x 9,7
14,28 Jue 4,16; ל אp o sp u esto en Is 34,16 Sal
א ח [Sólopl. ¿ ] א ח י םBúho? Is 13,21.
106,11; - 53,4 14,3 א י ן D n 10,21. d) Uno, el
א ח ד [m tp . imptv. f. ] ה ס א ס ד יE z 21,21. Probable- mismo: ב נ י א י ש ־hijos d el m ism o h om bre =
m en te escritura d efectu o sa d e una form a ver- padre G n 42,11.13; - א לel m ism o d ios M a l
bal d e ח ד דafilar. V é a n se com entarios. 2,10; - )? ( י ו םel m ism o día Lv 22,28 1 Sm 2,34
א ח ד/ א ח ת [Est. cstr. א ח ד, f. א ח ה, א ח ת, est. cstr. E st 3,13; - ? ל י ל הla m ism a n o c h e G n 40,5
; א ח תpl. ] א ח ך י םUno/a. S e usa co m o num eral 41,11; - ל בde acuerdo, unánim es (un cora
46
ח דT אV - א ח ו תT
5. A dverbio y form as a dv erb ia les. Una vez ב א ח ו רal final Prov 29,11; ל א ח ו רid em E c lo
E x 30,10 Job 40,5; ה3ה א ח ת... ה3ה א ח תuna 6,28 12,12; - ס ב ב לvolverse Sal 114,3.5.
vez para acá... una v ez para allá, de acá para Nota. E clo 49,5 tal v ez .א ח ר
allá 2 R e 4,35 + ה ל ך/ ב ו אir y venir; de una vez
א חו ת [Est. cstr. א ח ו ת, c. suf. , א ח ו ת י, א ח תי, א ח תנו
para siempre Sal 89,36; ו ל א ש ת י ם- ל אn o una
א ח ו ת נ ו, etc., P1. c. suf. א ס י ת י, א סיו ת ך, ; א סי תי ה ם
sola vez ni dos 2 R e 6,10. ב א ח תd e un modo
f ormas dudosas del pl.: א ח ו ת י Jos 2,13k, א ח ו ת י ך Ez
Job 33,14 correl. ב ש ת י םd e otro; d el mismo
modo, sin distin ción Jr 10,8. כ א ח דen total E sd I6,51q.55.61, א ח ו ת י כ ם Os 2,3] Hermana. S e usa
p o c o m ás o m en o s co m o el m asculino.
2,64 N e h 7,66, a una E sd 3,9, d e la misma ma-
ñera, igua lm ente 6,20 E c l 11,6, juntos, am iga- 1. P a ren tesco, a) Hermana G n 12,19 20,2
b lem en te Is 65,25;
J 7
ה אד ם T T T
כ א ח דco m o uno cual-
־ ־ í
30,8 E x 2,4 Lv 18,9. F iguradam en te d o s p a íses
quiera J ue 16,7.11; א ח ד ל א ח דun o a uno Is 27, o p o bla cion es se d escrib en co m o herm anas E z
47
א ח ו תT - ז הT ־א \ח:
16,45 ( 4 ־lO x) 2 3,4 (4 - 6x). b) Hermanastra d e puertas, atrancar N e h 7,3; d e arm as, empu-
G n 34,27 Lv 18,11 2 Sm 13. c) Pariente G n ñar 2 Cr 25,5; d e barro, manipular E c lo 3 3 (3 6 ),
20,12 26,7.9. d) Formación de parentesco: 13. E n arquitectura: ensamblar, estribar, empo-
־ א ב, ־ א ם tía paterna, m aterna Lv 18,12s; trar 1 R e 6,6.10. P a rticip io pasivo: em p otrad o
א ש ת ו- su cuñada 1 R e 11,19; ב ן ־ א ח ה וsu so- E z 41,6; atrapado, encerrado en la cesta E c lo
brino G n 29,13. 11,30; hablando d e tributos: מן א חו א ח דuno
2. S a lu d o o p red ica d o ca riñ o so d irig id o a tom ado d e = uno po r N m 31,30.47; ל- א חד
la n ov ia . F recu en te en Cant; a otra p erso n a en una parte para 1 Cr 24,6. b) Expletivo, d escri-
un rito fúnebre Jr 22,18; a la sabiduría ¿com o bien d o la prim era a cció n en una serie: 4 ה ר ג ־
novia? Prov 7,4. M etafóricam en te, a los gusa- m atar 2 Sm 4,10; 4 נ פ ץ ־estrellar Sal 137,9; 4 ־
48
א חז ה - א ח ר
49
א ח ר - א ח רי
buscar Job 39,8; ר ד ף ־ persegu ir 2 R e 25,5. últim o, d e principio a fin: Is 41,4 44,6 48,12
c) Metafórico: י ה ו ה- ה י הseguir, ser fiel al S e- J r 50,17 N e h 8,18 1 Cr 29,2 9 2 C r 9,29 1 2 ,15 ־
ñor 1 Sm 12,14 = י ר אtem er, ע ב דservir; - ה ל ך -1 ק ד מ ו ןp r eced en te y sigu ien te E c lo 41,3.
מ ס ש ב ה י ה םsegui r sus antojos Is 65,2; ל ב- ה ל ך 2. S en tid o esp acia l. O ccid en ta l D t 3 4,2 J1
seguir e l p ro pio antojo E c lo 5,2 = - ,·ב הל ך 2,20 * ק ל מ נ יlevantino; Z a c 14,8; plural sus-
רו ח ם- ה ל ך seguir su inspiración Ez 13,3. tantivado Job 18,20.
D u d o so s Is 66,17 Z a c 2,12.
B. A dverbio. Después, detrás, alfin, al final
2. S en tid o tem p o ral. Después de, a conti- D e ordinario con la p rep o sició n כD t 13,10 *
nuación de, pasado el, tras, a) Con sustantivo: 1 17,7; ב ר א ש ו נ הR e 17,13 D n 8,3; a retaguardia
ה מ ב ו ל- d esp u és d el diluvio G n 9,28; ש ל ו ח י ה - 1 Sm 29,2 2 Sm 2,26. Por transform ación se
d esp u és d e su (d e ella ) d esp id o E x 18,2; p u ed e traducir: acabar por, term inar + gerun-
ה י ב ל- d esp u és d el ju b ileo Lv 27,18; ה ר ו ח- dio. Sin p rep o sició n Job 19,25. C on לN m 2,31.
d esp u és d e l v ien to 1 R e 19,11; ה מ ל ך מ י- des-
א ח ר י/א ח ר pi. c. suf. א ח רי, א ח רי ך, א ח רי ך,
p u és d e la seg a zó n d el rey A m 7,1; הן ש פ-
8 א ח ר י ו, · א ח רי נו, א ח ר י כ ם, א ה ד י ה ס, ] א ח ר י ה ן.
d esp u és d e la lluvia E c l 12,2. b) - ה ד ב ר י ם
ה אלה d esp u és d e esto s su ceso s, m ás tarde G n A. P rep o sición .
15,1; ז ה- d esp u és d e esto 2 Cr 32,9; כן- 1. E sp a cia l. Detrás de, a la espalda, a) Si-
d esp u és d e ello , equivale a adv. d esp u és Lv tuación. A su espald a G n 18,10; detrás d e l
14,36 D t 21,13; lademás del N eh 5,15. נ פו ג santuario N m 3,23; a p o n ien te Jue 18,12; se-
מ א ח רapartarse d e Is 59,13; - ל ק חsacar de gando, en una lista 2 Sm 23,9; a m is espa ld as
2 Sm 7,8; - ה ב י אid em Sal 78,71. E z 3,12; detrás, sigu iend o un ord en Z a c 1,8
R ut 4,4 N e h 3,16. b) Dirección: - ה ב י טmirar
C. C on ju n ción . Cuando, después de.
atrás G n 19,17 1 Sm 24,9; - פ נ הvolverse Jue
1. C on p erfecto Lv 14,43 Jr 41,16 Job 42,7;
20,40 2 S m 1,7; - קר א gritarle 1 Sm 20,37;
א ש ר- E z 40,1.
’ ? ו ו- ה ש ל י ךarrojar a la espalda, no hacer caso
2. C on in fin itiv o N m 6,19 Jr 40,1 Job 21,3. 1 R e 14,9. c) Movimiento: - ה ל ך seguir, ir
co n G n 24,5 Jos 6,9 Prov 7,22; g uiando ga-
א ח רון ] ר ו נ ה/ א ח ר, P1. ו ן נ י ם/ ] א ח רAdj. Segundo, si-
nado G n 32,20; con ב ו אid em 1 Sm 11,5; - ב ו א
guíente, posterior, futuro, postremo, último, za-
seguir 2 R e 11,15; - י ר דbajar detrás, co n Sal
güero, occidental, venidero.
49,18; - י צ אsalir detrás E x 15,20; - ע ל הsubir
A. A djetivo. detrás 1 Sm 14,13; - מ ש ךagolp arse detrás Job
1. D o m in a el sen tid o tem p ora l, sin distin- 21,33; arrastrar en p o s d e Cant 1,4; irse co n
guir el grado d e distancia, si no es po r el co n ־ E clo 14,19; - א ש רla esco lta N e h 4,17. P ersi-
texto, a) Segundo E x 4,8 * ר א שו ןprim ero; D t guiendo: - ד ב ק Jr 42,16; - 1 ה ל ךR e 13,14;
24,3 = א ח רotro (v. 2); A g 2,9 R ut 3,10. - ד ו ר - נ ס עE x 14,10; - 1 ע ל הCr 14,14; - ר ד ףGn
g en era ció n sigu iente Sal 48,14 78,4.6. b) Pos- 35,5; - 2 ש ל חSm 3,26. d) Metafórico: - ה י ה
terior, futuro: - ד ו רg en era ció n D t 29,21 Sal seguir a una persona, un partido 2 S m 2,10
102,19; - ל י ו םel día d e m añana Prov 31,25; 1 R e 12,20; - ה ל ךseguir, ser d el partido, ser
plural sustantivado E c l 1,11. c) Postremo, úl- fiel, leal a; a íd o lo s o d io ses extranjeros D t 4,3
timo, zaguero 2 Sm 19,12s 23,1 E sd 8,13 E c lo 6,14 1 R e 11,5 18,21; - ז נ הprostituirse co n E x
3 3 (3 6),16. d) En expresión polar con ר א ש ו ן 34,15 Lv 20,5s E z 6,9; - מ ל אser fiel, m ante-
prim ero: el p rim ero y e l últim o, d el prim ero al n erse lea l N m 14,24 D t 1,36 E c lo 46,6; - נ ט ה
50
־־ח ··ר י: א- - !־ א ח" ת· י ת
25,48 1 Sm 5,9; א ש ר א ח ר יpuesto que D t 24,4 la carne; D t 32,20.29 Sal 73,17. d) La genera-
51
א ח תי ת - אי4
א טון [Est. abs. ־=־cstr.] Sábana P rov 7,16. 2א י Interj. ¡Ay! ל ך- ¡Ay de ti...! E c l 10,16. Pro-
b ab lem ente א ו י.
א טי ם [ Sól o pl.] Agoreros, encantadores, magos Is
19,3. Nota. E cl 4,10 d u d oso. V é a se B H S ap.
א ט ם [ q. ptc. א ט ם, pas . P1. א ט מ י ם, f. א ט מ ו ת. hl 3א י [P1. ¿ ] א י י םChacales?, ¿hienas? Is 13,22 4־
impf. ] י א ט ם י פ3¿ הhienas?; 34,14 Jr 50,39 4 .צ י י ם ־
Q . Cerrar, tapar: א ז ן- el o íd o Is 33,15 = 4א י ־ [Est. cstr. א י, pl. א י י ם, ) א י י ןEz 26,18), cstr. ] א ? י
ע צ םcerrar los ojos; P rov 21,13 * ע נ הN i. recibir Isla, península, costa, litoral, archipiélago. Is
respuesta; ש פ ת י ם- lo s labios 17,28 = מ ח רי ש 40,15 41,1.5 42,4 51,5 E z 26,15.18 D n 11,1 8
callado. - ו ת/ח ל מי פ ventanas con reja, ¿con E clo 43,23; ר בי ם א י י םislas, costa s innúm era-
m arco? 1 R e 6,4 E z 40,16 41,16.26. b les E z 27,3.15 Sal 97,1; ר ו ו ק י ם- costa s leja-
H i. Tapar Sal 58,5. ñas, rem otas Is 66,19; v éa se Jr 31,10. הי ם-
islas del mar, costas m arítim as, litorales Is 11,
א ט ר [Q. i mpf. 3 f. ] ה א ט ד Rodear, cerrar: ב א ר-
11 24,15 E st 10,1; ה נ ו י ם- p u eb lo s m arítim os,
una p o za Sal 69,16.
islas d e lo s p aganos G n 10,5 S o f 2,11; ה ־ י ש בי
De la misma raíz: א ט ר. habitante d e la co sta Is 20,6 (sg.) 23,2.6; v é a se
52
א י4 - א י ב
42,10. C on no m bre propio: Isla d e C hipre Jr frente a Is 42,13; - מ ן ה נ י חdar paz con, p on er
2 ,1 0 ; d e C r e ta 47,4 . fin a las h o s tilid a d e s D t 25,19 2 Sm 7,1.
Nota. Is 42 ,1 5 5 9 ,1 8 d u d o s o s . F ra seo lo g ía . Son frecu en tes las ex presion es
form adas co n ־־T ? en m anos de, en p o d er de;
אי ב [Q. weqat. ] א ^ ה יEx 23,22; ptc. ] איי ב Ser
- מ! דdel p o d er de; - ל ? נ יante, frente a.
enemigo, estar enemistado E x 23,22; ptc. 1 Sm
18,29. V e r א ! ב. 2. C am po p o lítico . U n a n a ció n contra otra,
53
אי ב - י לTא-
ח ר בesp a d a Jr 20,4, ל ח ץtiranía Sal 42,10, פ ח ד 21.34 E c l 4,11. c) Admiración. ¡Ay, oh! Is
terror, p án ico 64,2. 14,4.12 J r 9,18 48,3 9 49,2 5 50,23 5 1 ,4 1 A b d
אי ב ה [Est. cstr. ] אי ב ת Enemistad, hostilidad, אי כ כ ה P regunta retórica ¿cómo? Ct 5,3 E st
rivalidad, antagonismo G n 3,15 N m 35,21s. E z 8,6. Cuánto más E c lo 10,31.
25,15; ע ו ל ם- vieja h ostilid ad 35,5.
אי ל V é a se . א ו ל/ א י ל
אי ד [c. s u f . א י ך י, א י ד ך, א י ד ו, א י ך כ ם, ] א י ד םDes-
אי ל [Est. cstr. א י ל, א ל, pl. א י ל י ם, א י ל ם, א ל י ם, est.
gracia, desastre, descalabro, desdicha, catástrofe,
cstr. א י ל י, c. suf. “א י ל י י 0 אי ל5 א ל י Ez 40, 31.33-37
calamidad, infortunio, ruina, tragedia, a) Sus-
k) , 40, 16 ] א י ל י ה מ ה Camero, a) Genérico. G n
tantivo. Jr 48,16 = ר ע הdesgracia; 49,8.32; Job
22,13 32,15 D t 32,14 E z 27,21 Sal 114,4;
18,12 30,12; 31,3 = נ כ רfracaso; Prov l,2 6 s +
- עו רpiel de carnero E x 25,5. F recu en te en el
פ ח דterror, צ ר ה angustia, ק ה- צ וaflicción; Prov
culto, de d on d e recib e algunas d eterm in a-
6.15 + י ש ב רfracasará; derrota, castigo 24,22.
ciones: ה מ ל א י ם- d e la con sag ra ción E x 29,26,
b) Adjetivo: - ע ת/ י ו םdía funesto, infausto,
ה מי ם - sin d efecto Lv 5,15, ה א ש ם- p en iten -
nefasto, fatídico, fatal, aciago, siniestro, trági-
cial 5,16, ה כ פ ר י ם- d e la ex piación N m 5,8,
co D t 32,35; Jr 46,21 = ע ת פ ק ד הhora d e ren-
- ח ל בgrasa d e carneros D t 32,14. b) Título
dir cuentas; E z 35,5 = ק ץ ע ת ע לןhora d el ca s־
honorífico de magnates, notables, autoridades
tigo final; A b d 13 Sal 18,19 Job 21,30 Prov
E x 15,15 = פ י ם- א לוtoros; 2 R e 24,15 E z 31,11
27,10.
32,21; prob a blem ente Sal 58,2 (v éase B H S ap.).
אי ה Buitre, halcón L v 11,14 D t 14,13 Job 28,7. c) ¿Pilastras?, ¿columnas adosadas?, ¿jambas?
I R e 6,31 E z 40,9 ( + 18x) 41,1.3.
אי ה V ariante d e ¿ א יDónde? G n 18,9 19,5 38,
21. Diversos matices: optativo 2 R e 2,14 Is אי ל [p i . א ( י) ל י ס, cstr. א ( י ) ל י, c. suf. ] א ל י ה ם Roble
63.11.15 Jr 17,15 Sal 89,50 Job 35,10 Lam Is 1,29 57,5 61,3 E z 31,14 dudoso; Sal 29,9
2,12; pregunta retórica Is 33,18 N a h 2 ,12 M al (correg.).
1,6; co n ironía 2 R e 18,34 Sal 42,4.11. א פ ו ה-
א י ל/א י ל ה p . m . ; א ל י םf. sg. א י ל ת, est. cstr. א י ל ת,
¿dónde está? Jue 9,38.
pi. א ; ל ו ת, est. cstr. ] א י ל ו ת Ciervo/a. D t 12,15
אי ך Partícula interrogativa ¿cómo? ( א י + *)]־. 14,5 15,22 1 R e 5,3 L am 1,6. T érm ino d e
a) Pregunta. 2 Sm 1,5 1 R e 12,6 2 R e 17,28 com p aración d e agilidad, lig ereza Is 35,6 Ct
Jr 3,19 36,17 R u t 3,18. b) Pregunta retórica. 2,9.17; de b úsq ued a a nsio sa Sal 42,2. F. Jr 14,5
G n 26,9 44,8.34 E x 6,12 Jos 9,7 Ju e 16,15 Job 39,1; d e b elleza, lig ereza G n 49,21 2 Sm
1 Sm 16,2 2 Sm 6,9 Is 19,11 48,11 Jr 2,23 9,6 2 2.3 4 P r o v 5,19.
12,5 47,7 48,14 O s 11,8 Sal 11,1 137,4 Job Nota. Sal 29,9 véase א י ל.
54
י לT אVI - א ·י ׳ן- י
אי ל Vigor, fuerza, en אין ־ נ ב רinválido Sal 88,5. no hay se so Prov 17,16; - מ ו ת יventaja n o h ay ,
no aventaja E c l 3,19; + verbo פ ק דn o castiga,
!א י ל E n E c lo 51,24 א י ל ו ו א י ל וesto y aquello.
n o hay castigo Job 35,15; - א מ רD ice: N o hay
V éa se .א ל ה
Jue 4,20 1 R e 18,10; - כי ר א הve que n o hay
ב ע ו תespanto; Job 9 ,34 = שבט vara; 13,21 = tivo constructo: falta de, carencia de, nada de.
כ ףm ano; 33,7; ־ מ ו תpavor m ortal Sal 55,5; S e construye co n sustantivo, co n pa rticipio sus-
reso p lid o terrible 39,20; ע ל נ פ ל- les asalta el sufijos pronom in ales, co n p rep osicio n es, co n
pavor E x 15,16 = פ ח דterror; Jos 2,9; - בinti- otras partículas, en con stru ccion es esp ecia les.
m idad o E sd 3,3. D ic h o irón icam en te de los La ex posición que sigue se hará segú n dichas
55
א ץ1 - אי פ ה
hay q u ien obre b ien Sal 14,3; עוזר- n o hay (32),15; א ת- n o estar co n G n 44,26.30.34; n o
quien m e ayude 22,12 E c lo 51,7; מ ח רי ד- y tener E clo 16,2; פ ה- n o estar aq u í D t 29,14.
nadie lo espanta Lv 26,6 D t 28,26; מ ו ש י ע- no 5. C o m p u esto con p rep o sició n , a) Ante ־
hay quien salve D t 22,27 28,29; ־ ר ד ףsin que puesta: ב א י ןparticipio sin que Is 57,1; sustan-
nadie lo s persiga Lv 26,17. b) Participio con tivo sin E z 38,11; por falta d e P rov 5,23; aún n o
función verbal: ר א ה- n o vigilaba G n 39,23; 8,24; si falta, cuando falta 11,14 15,22 29,18
ר א ה י ה ו ה- el S eñ or n o n os ve E z 8,12; sujeto E clo 3,25 11,9 36,30; ל א י ןuso tardío, equivale
נ תן- no se n o s da E x 5,16; ה ל כי ם- no al sim ple E sd 9,14 N e h 8,10 1 Cr 22,4; מ אין
cam inan 33,15. porque n o M al 2,13; po r falta d e Is 50,2; כ אין
3 . G erun dio. No hay que, no se debe, no se co m o si n o tuviera 59,10. b) Pospuesta (v éa se
puede; u so tardío: ל ב ו א- n o se p o d ía franquear 4. c): ב- n o hay en G n 19,31 20,11; n o ten ía
E st 4,2; ל ה ש י ב- es irrev ocable 8,8; ל ע מ ו ד- 37,24. ל- n o ten er (co m o - ל ) ל א ה י הG n 11,
no p o d em o s enfrentarnos E sd 9,15; ל הו סי ף- 30; sin Is 8,20; כ- n o hay co m o , n o tie n e igual,
no se p u ed e añadir E c l 3,14; ל ש א ת- trans- es incom parable G n 41,39 E x 8,6 9,14 D t 33,
portar 1 Cr 23,26; ל ש מ ו ר- sin hacer distinción 26 1 Sm 2,2 10,24 21,10 2 S m 7 ,2 2 Sal 86,8.
2 Cr 5,11; ל ס ו · ר- sin abandonar 35,15. ל ב ז ו ת-
6. C on otra s p a rtícu la s o en otra s com p o-
no hay q u e desp reciar E c lo 10,23; ל ב ק ש-
siciones: a) ע ו ד א י ןno hay m ás, no hay otro
buscar 14,16; ל א מ ר- d ecir 39,21; ל כ ב ד-
D t 4,35.39 I R e 8,60 Sal 74,9; ב ל ה י- n o hay
honrar 10,23. C on infinitivo: ה י ט ב- no p u ed en
otro, no hay com o, n ad ie co m o 1 Sm 2,2;
hacer b ien Jr 10,5; ה ב י ן- n o p u ed en en ten d er,
ז ו ל ת ך- id em 2 S m 7,22; ירק- había so lo , n o
son irracionales Sal 32,9; ע ר ך- n o se p u ed e
hay m ás q u e 1 R e 8,9; ז א ת- ¡N o hay tal! ¡D e
com parar 40,6.
ningún m odo! 1 S m 20,2; אם ב ל תי ז א ת- esto
4. C on su fijo s p ro n o m in a les. E n form a n o es sino Jue 7,14; אי ךז א ת ¿ ה א ףN o es así?
absoluta: no existe; co n ptc. n ieg a la a cció n A m 2,11. b) א ם כ י... - N o...m ás que, só lo Jr
presente; co n prep. o adv. se esp ecifica e l ser, 22,17; ז ה כ י ־ ־ א ם- n o es otra co sa q u e N e h 2,2;
estar, a) Uso absoluto: - הילד el ch ico no ד ב ר - no hay problem a 1 Sm 20,21.
está G n 37,30; - ה א ח ד un o falta (ha m uerto)
42,32. D e ordinario א י נ נ וd esp u és de senten- אין2 ¿ מ א י ןDe dónde?, ¿con qué? G n 29,4 42,7
cia: - ו ה ו אy él d esa p a rece 1 R e 20,40; Is 17,14 N m 11,13 Jos 2,4 Jue 17,9 2 R e 5,25 Sal
Jr 31,15 Sal 37,36; d esa p a reció G n 5,24 Is 121,1 Job 1,7 28,12.20; א ו ש י ע ך- ¿de d ón d e
19,7; n o quedan Jr 49,10; no se encuentra, ya (sa co yo) para salvarte? 2 R e 6,27; ת ב ו א- ¿de
no está 50,20 Sal 37,10 103,16 Job 23,8 27,19 d ón d e vienes? Jon 1,8; א ב לן ש- ¿d ó n d e
Prov 23,5. b) Con participio activo o pasivo o buscaré? N a h 3,7.
con adjetivo: אינני נ תן no les daré E x 5,10;
1 אין Sm 21,9, v éase .ו א י ן
ש מ ע- n o escu ch o Jr 7,16; מ ש ל ח אינ ך no
sueltas E x 8 ,1 7 ; א י נ נ ו א כ לno se consum ía 3,2; א י פ ה ]א פ ה ( Lv 5, 116, 13) , est. cstr. ] א י פ ת Medida
ד ר ש- n o b u sca Jr 38,4; מ ל א- n o se llen a E cl de capacidad de áridos: harina, grano; y líqui-
1,7; מ א מ י נ ם אינ כ ם n o o s fiáis D t 1,32; ר אי ם- dos, aceite. T am bién el recip ien te u sad o. E x
no veíais 4,12; א בי ם א י נ םn o querían E z 3,7; 16,36 Lv 5,11 Jue 6,19 R u t 2,17. א י פ ה ו א י פ ה
י ו ך ע י ם- n o sab en E c l 9,5. c) Con preposición: m edidas desigu ales P rov 20,10; צ ד ק- m ed id a
ן ק ך ב- no estar en m ed io D t 1,42; ע ם- no exacta, cabal Lv 19,36; ש ל מ ה- id em D t 25,15;
estar con G n 31,2 2 Sm 3,22; n o ten er E c lo 35 ר ז ו ן- m ed id a exigua M iq 6,10; - ה ק ט י ןdism i
56
פ הT · · א י- *א י ע ז
7אי [Impf. pl. י א י צ ו Gn 19,15, · ה א י צ וIs 22,4] Urgir; 2. P ronom bre in d efin id o , a) Uno, alguno,
porfiar, insistir. V é a se .או· ץ alguien; pl. unos, algunos; negativo, nadie, nin
guno. A lg u ien Jue 4,20 * nadie; 2 S m 19,
[ אי שc. s uf . א י ש י, אי ש ך, אישו, א י ש ה, P1. ם א י ש יis
23; pl. 1 R e 20,17; pl. 4] ־Q algunos d e Jr 26,17.
53.3 Sal 141,4 P r o v 8,4; א נ ש י ם, cstr. א נ ש י, c.suf. ,א נ ש י
Con negación - *Ó, /,N, f N , ¡־S, DN de jura
אנ־ שיף, אנ שיו, אנ שי ה, אנ שינו, אנ שי ה ם, ] אנ שי הן
mento negativo: - G n 39,11; - ¡Ó G n 41,44
Hombre, ser humano, ser racional, mortal; E x 34,3; ni uno N m 31,49; E x 36,6; - 1]S
marido, padre; noble, valiente; individuo, uno, para qu e ninguno D t 29,17; DN d e jura
alguien, alguno; co n ל א, ninguno, nadie, un m en to 2 Sm 19,8. N o había u n alm a 2 R e 7,5 Is
alma; él, aquel, el tal, nuestro hombre; cada 59,16 Jr 36,19; se p u e d e traducir por des-
uno, cada cual, el que, quien, quienquiera. Pl. privativo: d es-p o b lad o , des-h ab ita do Jr 49,18
unos, algunos, gente. 50,40. b) ־ltfN tfnj, fre
1. H om bre. E n sen tid o g en érico, q u e se cuente en la casuística legal: quien, el que, cual
p u ed e esp ecifica r por p o larización, es decir, quiera que, quienquiera que, si uno, si alguien,
contra puesto a otro, a) Genérico. G n 4,1.23 aquel que G n 44,17 E x 30,33; ^3 - Lv 13,40;
24,65 Z a c 2,5 p l Job 4,13. b) Polarización. - - (co m p árese con el latín quisquís) Lv 20,2.9
O p u esto a (9)=־, eq u ivale a: * Dios, hom bre, ser 22,4.18 N m 5,12. - r p D el que, si hay
hum ano, m ortal G n 32,29 Jos 10,14 Jr 10,23; alguien qu e D t 20,5-8. ^ + verbo - si alguien,
“א נ כ י ! ־ ל א א לsoy D io s y n o hom bre O s 11,9; Is cuando alguien E x 21,7 ( + 8x) 2 2,4 ( + 4x).
5,15 7 ,13 J o b 32,1 3 35,8. * animal, h o m b r e , C on negación: ninguno que, n a d ie q u e L v
ser racion al E x 19,13 * ב ה מ הganado; Is 66,3 21,18; no hubo q uien Jue 19,15. c) Como
* שו רtoro; Sal 22,7 ת ו ל ע ת *־g usano. O p u esto distributivo: cada uno, cada cual. C on stru cción
a m ujer, m arido, esposo, consorte G n 3,16; Lv frecuente: verbo plural, UWJ... pronom bre p o
21.3 N m 5 ,1 2 s.l5 Jue 2 0,4 R u t 1,9.11; - א ש ת sesivo. P.ej. W'X n iD J se dispersaron ca
la casada P rov 6,26; * hem bra, macho G n 7,2. da uno segú n su len gu a G n 10,5; 44,11 E x 7,
ב ןh ijo , padre G n 4 2 ,1 1 A m 2,7 M al 3,17. ^ 12; una res por fam ilia 12,3; resp eta d cada uno
א םm adre, niño, criatura Is 66,13. * nom bre pro- a su padre = resp etad a vuetros [respectivos]
pió o jefe, tropa, escolta, séquito 1 Sm 23,8 Jr padres Lv 19,3; os ceñisteis las arm as [cada
40.7 N a h 2,4. c) Como adjetivo: humano; co n uno la suya] D t 1,41 Jos 4,5; Is 47,15 Jr 6,3
frecuencia se o p o n e im p lícitam ente a D ios: 23,36 E z 20,39 Job 42,11; E st 1,8.
2 S m 7,14 S a l 31,21 J o b 34,21 Prov 5,21 13,8.
3. A rtículo ind eterm in a d o. C uando tiPK
F ra seo lo g ía . - ה י ה ל/ - ל נ ת ןdicho d e una p reced e a un adjetivo, participio, sustantivo
m ujer, casarse G n 38,14 N m 30,7. d epen d iente, sustantivo en a po sición , p u e d e
Para lo s ca so s q u e sigu en , א י שp u e d e desig- equivaler al artículo indeterm inad o un (en esti
nar un individuo, d e ordinario in determ inad o, lo de refrán se transform a en artículo determ i-
57
אי ע - אי תן
n a do ), a) Con adjetivo: ז ר- un extraño Lv 22, guerrero 15,3; ק ד ש- santos 22,30; ־־ ב ל ! ע ל
12; ? ס י ל- el n e cio P rov 14,7. C on participio: pervertidos Jue 19,22 E c lo 11,32; ־־ מ ו פ תfigu-
־ ־ צ רו עun enferm o Lv 13,44; ע ב ר- un trans- ras proféticas, sim bólicas Z a c 3,8; ה בונ ה-
eúnte Jr 9,9; E z 10,2 E c l 7,5; habitante Jr prudente Prov 17,27. C uando el p red icad o es
4,29; un jin ete Z a c 1,8; u n /el vagabundo Prov só lo א י ש, significa valiente, to d o un h om bre
27,8. b) Con sustantivo de oficio en aposición: 1 Sm 4,9 26,15.
כ ה ן- un sa cerd o te Lv 21,9; נ ב י א- un p rofeta 4. C on a rtícu lo , con nom bre p ro p io y ar-
Jue 6,8; ס ך י ס- un eun u co Jr 38,7. c) Con tículo, con n u m era les. El, ellos, lo, los, aquel,
sustantivo dependiente en función adjetival. aquellos; su, sus; el mencionado, el susodicho,
F recu en te en textos sapien ciales: ־ ה א ל הי ם nuestro hombre, el tal a) Con una persona co-
h om bre d e D io s, p rofeta J o s 14,6; א מוני ם- mo antecedente y precedido de artículo, equivale
uno veraz, sin cero Prov 20,6; “ א ףco lérico a pronombre: - ל ש ב ת א ת ־ ־ הvivir co n él E x 2,21
29,22; ב ר י ת- añado A b d 7; ד מ י ם- sanguinario Jue 17,11; im p o n ed les E x 5,9; - ש מו ת ה sus
Sal 59,3; ] ר ו ע- p o d e ro so Job 22,8; “ ח מ סvio- nom bres N m 1,5; א ת ־ ־ ה ־ ה ב י אhacer entrar G n
len to Sal 140,12 E c lo 10,23; ח מ ו ת- iracundo 43,17. 24. b) Con numeral H o m b res, p erso-
Prov 22,24; ח ס ד- b o n d a d o so 11,17 E clo 44,1; ñas, bajas E x 32, 28 N m 11,25 J os 7,5 Jue 4,
ל ב ב- sen sa to Job 34,10; ל צ ו ן- burl ón Is 28,14; 10 18,11 1 Sm 23,13 2 Sm 10,6. c) Artículo -
מ ד י נ י ם- p en d en cie ro P rov 26,21q; מ ן מ ו ת- re- nombre propio. A q u e l N , el tal N: ־ ־ ־ מ ש הe l tal
flexivo 14,17; מו ח סו ר- m en d ig o 21,17; מ ל ח מ ה- M o isés N m 12,3; Jue 17,5 1 R e 11,28 D n 9,21.
guerrero, so ld a d o (co m p á rese con gendarm e
F raseología: א י י ש ־ ל ך ע ה ו,א ת ־ ר ע ה ו א י ש,א י ש
= g en te d e arm a) Jr 41,16; ~ מ ך מ הtaim ado
א ת ־ א חיו, א ל ־ ר ע הו אי ש, א ל ־ א חיו אי ש uno a
Sal 43,1; מ ה ן- d a divo so P rov 19,6; ע ו ל- cri-
otro, un os a otros, m utuam ente, recíp roca-
m inal 29,27; ה צ ב א- so ld a d o N m 31,21; ר י ב-
m ente, se, los d o s G n 42,28 43,33 E x 10,23
rival Job 31,35; ר ש ע- m alvado 34,8; ש פ ת י ם-
18,7 Lv 25,14 Jue 6,29 Is 13,8 41,6 Jr 22,8
locu a z 11,2; ש ם- fa m o so N m 16,2 E clo 44,3;
M iq 7,2 Sal 12,3; א הד כ א י שco m o un so lo
? ב ו נ ו ת- pru d ente Prov 11,12; ה ר ז פ כ ו ת- per-
hom bre N m 14,15 2 Sm 19,15 E sd 3,1.
vertido 16, 28; )? ר ו מ ו ת- venal 29,4. אוי ל-
Nota. 1 Sm 17,12 ב א נ שי םlg. 1 ; ב ש ני םR e 10,15
n ecio E c lo 8,4; ז ד ו ן- arrogante 15,7; ח י ל- ri-
מ ענ שי de los im puestos; E z 24,17.22 או ני ם
co 44,6; ח כ ם- pru d en te 32(35),18; כ ז ב- m en-
duelo; M iq 6,10 lg. · ה א ש א, Sal 64,7 dudoso;
tiroso 15,20; כ ס י ל- n ec io 31,19 (34,20); ל ש ו ן-
2 Cr 9,7 lg. נ ש י ף.
m alhablado 8,3. d) Con sustantivo de nación o
localidad, con adjetivo gentilicio: מ צ רי- un
De la misma raíz: .א י ש ו ן
eg ip cio G n 39,1; י ש ר א ל- un israelita N m 25,8; אי שון D im inutivo: hombrecillo. עי ן- niña d e l
י ה ו ד ה- un ju d ío 1 R e 1,9 Jr 4,4 2 Cr 13, 15. ojo, pupila D t 32,10 Sal 17,8 P rov 7,2 E c lo
C on to p ó n im o s com unes: ־ ה ע י ר, ה מ ק ו ם- ve- 3,25; ל י ל ה- ¿luna nueva? P rov 7,9.
ciño, lugareño G n 24,13 29,22. e) Si se usa
אי תון (¿ D e א ה הvenir?) - ה שער ה פ נ יse cc ió n
como predicado en cualquiera d e lo s casos
longitudinal E z 40,15.
p r ec ed en tes (a b cd ), p a sa al ca stella no co n o
sin artículo, seg ún 10 pid a la gram ática o el es- א י ת ו/א ת ן [c . su f. אי ת נוEx 14,27, pi. אי ת ני ם, ] א ת ני ם
tilo o usos regionales: צי ד י ד ע- N ] י ה יN se Duración, estabilidad, persistencia, continuidad.
hizo un experto cazador G n 25,27; ך ב ר י ם- ל א S e esp ecifica según el sujéto d e q u e se pre-
א נ כ יno soy elo cu en te E x 4,10; מ ל ח מ ה- es un dique. Como adjetivo: - מ ו ש בm orad a estab le
58
אי תן - א כ ל
N m 24,21; - נ ה ר ו תtorrentes, ríos p eren n es Sal otro] 1 R e 22,32; fijaos bien, con sólo fijaros
74,15; - נ ח לE c lo 40,13; - נ ו יp u eb lo duradero 2 R e 5,7; allí [mismo] Is 34,14s; cierto Jr 2,35;
Jr 5,15 = מ עו ל ם antiquísim o; - כ ר הd eh esas Jon 2,5 S o f 3,7; ¡qué! Sal 73,1; en to n ces 73,13;
siem pre verdes Jr 49,19 50,44; incesan te Job sí 73,18; b u sca [sólo], 10 q u e b u sca es Prov
33,19. Adjetivo sustantivado: venerables, no- 17,11; [justo] este es L am 2,16; valor 0 O s 4,4
b les Job 12,19 = ז ק נ י םancianos (v. 20). Adv. Job 16,7 30,24 33,8 35,13 L am 3,3.
- 3 tieso , co m o antes, sin ced er G n 49,24; ל־
א כז ב כז ב + אpro stético . Engaño, engañoso
com o antes, co m o siem pre E x 14,27.
Jr 15,18 M iq 1,14 p aronom asia.
Nota. Prov 13,15 no cam bia, inm utable; o leer
א י ד ם, su ruina.
T ·· ״
א כז ר Cruel, despiadado Job 41,2 L am 4,3;
- ר א שv en eno m ortal D t 32,33; verdugo Job
א ך Partícula q u e in trod u ce una restricción o li-
30,21.
m itación, co n diversos resu ltad os y m atices.
Sólo, solamente, nada más; un en u n cia do se li- א כ ז ר י [Adj. y sust.] Cruel, despiadado, inexora-
m ita co n una adversativa: pero, en cambio, solo ble, implacable, sañudo, inflexible Is 13,9 Jr 6,23
que; una circunstancia s e precisa: justo, precl· * רחם com p ad ecerse; 30,14 50,42 P rov 5,9;
sámente, exactamente; un en un ciad o o m andato 11,17 *= א י ש ח ס דb on d ad oso; 12,10 17,11 E c lo
se con cen tra co n énfasis: sólo esto, exactamente 8,15 35(32 ),22 . V alor adverbial E c lo 13,12.
asi A v e ces no se traduce, equivale a 0, el énfa
sis se da d e otro m o d o , a) Solo, solamente, só- א כז ריו ת ]) ]) א כ ז ר י ו תCrueldad, saña P rov 27,4.
hazm e caso G n 27,13; só lo E x 12,16; N m 1,49; ל הT I כT אT ׳, c. suf. ת! נ״ יI T לt כ7 א, etc. ד, 2 הT ל: א ־ ־כT ', f. הS לi א “כT ,
שמח- só lo fiesta, pura fiesta Dt 16,15; ( א כ ל ת יEz 16,13), etc.¡ ¡mpf. ,(* י י א כ ל, י א כ ל, 2 א כ ל
ה מ לו כ ה- ¡sólo le falta ser rey! 1 S m 18,8; ת י א כ ל, c. s uf . ה א כ ל נ ו, 1 א כ ל ) א ו כ לs ai 50, 13) , P1.
... ה י ו ד ל י- só lo si, a condición de que, con tal · י י א כ ל ו, י י א כ ל ו ן, narr. ו י י א כ ל, 1 ו אכל, ו א כ ל, etc. ¡
que sea s para m í... 18,17; ב י ה ו ה- só lo el Señor imptv. א כ י ל, א כ ל־, א ? ל ה, pi . א כ ל ו, c. suf. ,א כ ל ה ו
(tien e) Is 45,24; ־ ־ ד ל י םso n [sólo] un os pob re- ; א כ לו ה inf. 5) א כ י לveces ) א כ י ל, c. suf. ',א ? ל ו
to n es Jr 5,4; ־ ש ק רson [sólo] m entira 16,19; א כ ל ף, א כ ל כ ם, abs. א כ ו ל: Ptc. א ו כ ל, א כ ל, f.
־ ה ב ל n o es m ás q u e un so p lo Sal 39,6s (co- ל הT כ: א, ל הT I א ו ” כ, ' ל תV כV א, 1 ל תV IכT א, P1. כ ל· י ם: א, cstr.
rreg.); ־ ח’ שן ד י שו פ נ יque al m en o s la tiniebla א ' ? ל י, c. suf. ןד: א '? ל, א ' ? ל י ו, etc. NL · נ א כ ל, impf.
m e encubra 139,11. O tros ca so s aná lo go s Sal י א כ ל, etc.; inf. abs. · ה א כ י ל, ptc. f . נ א כ ל ת. p!!. Pf . ; א כ ל
62, 2s. 568, 7 7.10 ־Job 14,22 Job 19,13. V alor 0 pl. ; א כ ל וimpf. pl. 2 ; ת א כ ל וptc. א כ ל. HLpf . 3 f. sg. c.
Sal 23,6 37,8 P rov l l,2 3 s 21,5. b) Pero, sólo suf. ה א כי ל ת הו Eci o 15, 3, 2 c. suf. 1 ,ה א כ ל ת ם
que, en cambio, ahora bien G n 9,4 20,12; Lv ה א כ ל ת י, ) ) ו ה א כ ל ת י, c. SUf. , ה א כ ל ת י ף, ה א כ^ ה י ן ד
11,4 N m 14,9 1 Sm 12,20 1 R e 22,44; con ; ה א כ ל ת י םi mpf. 3 c. suf. א כ ל נ י: , א כ ל נ ו: , etc., 2
to d o Jr 12,1 28,7 30,11 34,4; p ero, al m en o s ה א כ ל, 1 א ו י כ י לo s 11,4 (por ) א א כ י ל: imptv. c. suf.
Jr 3,13; en cam b io Z a c 1,6; p ero Sal 49,16; m ás ה א כ ל הו, ; ה א כ ל ה ו ptc. מ א כ י ל, c. suf. ,מ א כ ל ף
b ie n Job 23,6; י ש- en cam b io hay E c lo 36,23 Comer, alimentarse, sustentarse, man-
] מ א כי ל ם
37,1. V a lo r 0 G n 23,13 E x 12,15. c) Justo, tenerse; ingerir, tragar, engullir, zamparse; digerir,
exactamente, precisamente, sí, 0. G n 26,9 44,28 consumir, devorar; pacer; roer; tascar; picar,
E x 31,13; ya J ue 20,39; 1 Sm 25,21; es él [no picotear.
59
א “כ לT
60
א כ ל
- T
- א ל -
b) Por razón del objeto: מ ע ל לי ה ם ~ פ ך יdevo- 2. E l a cto de com er Job 20,21 R u t 2,14.
ró, acabó co n el fruto d e sus accion es, cargar
א כ ל ה Comida, alimento, sustento; pasto!, pábu-
con las co n secu en cia s d e la con d u cta Is 3,10;
lo, cebo, a) Sentido propio. G n l,2 9 s 6,21 L v
véase O s 10,13
7 P rov 1,31;
7 7 ס י ם. נ · ןכ. 5( ע ש ר- d is f r u -
25,6 Jr 12,9 E z 23,37; - נ ת ן לdar en pasto,
tar d e b ien es y riquezas E cl 6,2; ח י ל ג רי ם- dis-
cebar con E z 29,5; - ה י ה לser p asto d e E z
frutar d e la o p u len cia d e los paga nos Is 61,6.
34.5.8. b) Sentido figurado: - ל ה י ה/נ ה ן ל א ש
F raseolog ía: ת א כ ל ל א מ ש ם- ע י נ י ף ו3 ר א הlo
pasto del fu ego E z 15,4.6 21,37.
verás p ero n o 10 catarás 2 R e 7,2.19.
N i. a) Sentido propio. Ser comido, devo- א כן Ciertamente, realmente G n 28,16 E x 2,14
rado G n 6,21 E x 12,16 L v 6,9 Jr 24,2s Job I S m 15,32 1 R e 11,2 Is 45,15 49,4 Jr 3,20.23
6,6. P articipio comestible Lv 11,47. b) Sentido 4,10 8,8 S o f 3,7 Sal 31,23 66,19 8 2,7 Job
figurado. Ser devorado, consumido Jr 30,16 E z 32.8.
23,25 S o f 1,18 3,8.
א כ ף [Q. inf. ] א כ פ הIncitar, estimular P rov 16,26;
Pu. Ser comido, consumido E x 3,2 Is 1,20 acosar E c lo 46,5.
N ah 1,10 N e h 2,3.13.
De la misma raíz: .א כ ף
H i. a) Sentido propio: dar de comer, ali-
mentar, mantener, sustentar E x 16,32 N m 11,4 א כ ף [S u f. ] א ? פ י Presión, urgencia, saña Job 33,7.
D t 8,3 Jr 9,14 E z 3,2s Sal 81,17 Prov 25,21.
א כ ר [P1. א כ ו ־ י ם, C. suf. ] א כ ר י כ םLabrador, labrie-
b) Sentido figurado. Is 58,14 Sal 80,6 E clo
15,3.
go, gañán Is 61,5 correl. ר ע הpastorear; Jr 14,4;
31,24 correl. ע ד רrebaño; 51,23 correl. צ מ ד
De la misma raíz: א כ ל,* ל הT ־א · כ י:, ' ל הT כ: אT , ' כ לT “מ א,
yunta; A m 5,16; J1 1,11 correl. כ ר םviñador;
. מ א כ ל ת, מ א כ ל ת, מ כי ל ה
2 C r 26,10.
א כ ל [C. suf. א כ ל ף, Alimento, co-
א כ לו, ] א כ ל ם
א ל P a rtícula negativa. Se usa en fórm ula
mida, sustento; presa; vianda, manjar; cosecha,
absoluta: no; co n verbos qu e expresan volun-
provisión, comestibles, subsistencias.
tad: que no; co m o alternativa negativa frente a
1. C om ida: 10 q u e se co m e, a) Atendiendo
la positiva: y no, pero no.
al punto de partida. C o sech a H a b 3,17 = י ם ל.
b) Atendiendo a la conservación. P rovisiones, 1. U so a b so lu to . E n respuesta: no, G n
víveres G n 14,11 = ר כ שp o sesio n es; 41,36 = 19,18 33,10; א ל + vocativo + “ א לJue 19,23;
ñero; Lv 25,37; - ק ב ץalm acenar provisiones G n 2. E n sen ten cia sim p le. E xp resan d o volun-
41,35. c) Atendiendo al consumo (lo m ás fre- tad negativa: d e prim era p erso na en cohortati-
cu en te). A lim en to , com ida, su sten to E x 12,4 Lv vo, d e segunda en tiqtol, d e tercera en yusivo o
11,34 D t 2,6 J 1 1,16 M al 1,12 Sal 78,18.30 145, yiqtol. A v e ces reforzado: א ל ־ נ א a) Primera
15 J o b 36,31 38,41 L a m l , l l E c l o 36,23; ר ב ־ persona cohortativo. Que no, G n 21,16 2 S m 2 4 ,
gloton ería 37,30. G n 47,24 * ז ר עsiem bra; E x 16, 14 Sal 25,2 31,2. b) Segunda persona tiqtol o
16.18 = ל ח םpa n (v. 15). d) Atendiendo a la yusivo. Form a ordinaria d e p roh ib ición o m an-
calidad. - ס ך ט ע םe l paladar sa b orea lo s m anja- dato negativo, vetitivo G n 22,12 E x 3 ,5 10,28
res Job 12,11; " נ פ ש ? ת ע ב כ לa b o rrece to d o s lo s (correg.) N m 16,15 D t 9,26 Is 6 2,7 Sa l 27,9
m anjares Sal 107,18. e) Si el sujeto es un ani- 51,13 71,9 83,2 146,3 Job 16,18 P rov 4,13
m al P resa Sal 104,21 = ; ט ר ףJ o b 9,26 39,29. E c l 5,5 7,17. M uy frecu en te en E c lo . c) Ter-
61
אל- אל
cera persona yusivo o yiqtol. Gn 37,27 E x 34,3 con las prep. לo ; ע לy se com pone con otras
Jos 7,3 Sal 74,21 109,12 d) Reforzado con נ א. preposiciones.
Gn 13,8 18,3 N m 10,31 12,11 1 Sm 25,25. 1. Con verbos de m ovim iento, intransitivos
3. En una sentencia sim ple con dos com- 0 transitivos, a) En general: - שו ב volver a
plem entos, א לañade la alternativa negativa. Gn 3,19; - ה ל ךir a 12 , 1 ; - י צ אsalió adonde
P.ej. rasgad los corazones ו א לy no los ves- (estaban) E x 2,11; - ה ע ל הllevar a 3,8; - נ ה ל
tidos J1 2,13; ...1 8 א ל ־ ־ ב... 2 ’ ־j r 10,24; Am Pi. conducir a 15,13; א ל...מ ן י ר דbajar de a E x
5,14 Sal 119,36 Prov 8,10 E clo 7,1; alternativa 19,14; - ע ל הsubir a Is 2,3; - נו םhuir a 13,14;
de sujeto Jr 17,18 Prov 27,2. - ה רי ם נ ס levantar, ־enarbolar un estandarte
4. En una sentencia com puesta, en pa- paralante Is 49,22; - ( נ ת ךla cólera) se derra-
rataxis o hipotaxis, א לintroduce una alterna- ma sobre Jr 7,20; - ק ר בacercarse a Sal 69,19;
- שפך derramar sobre 79,6. b) Hacia. N o
tiva o un término negativo, a) Construido ,ו א ל
se distingue fácilm ente del anterior. - T ה רי ם
א ל. . . ו. ?. ej. im poned... ו א לy no hagáis E x 5,9;
ע ל יו ןlevantar la m ano hacia el A ltísim o = ju-
Gn 37,27 Ex 20,19 D t 21,8 1 R e 3,26. b) En
subordinación. P.ej. intercede ו א לpara que no rar por el Altísim o G n 14,22; - ש ל ה enviar a
Ex 3,10 frecuente; - צ נ ףgirar hacia Is 22,18;
Nm 11,15 1 Sm 12,19 Jr 18,18 Sal 69,15 119,
133 2 Cr 35,21. - עו ףvolar hacia 60,8; ־־־T פ ר שextender las
m anos hacia Sal 143,6, - מ ה רPi. apresurarse a,
5. Com o sustantivo: שו ם ל א ל reducir a
hacia Prov 7,23; - של ה יד extender la m ano
nada Job 24,25. D u d oso 2 R e 6,27; algunos
? J T - T
62
אל
29,16; - מצא dar alcance junto a Jr 41,12; duce el término, objeto del movimiento, direc-
- י ש בhabitar en Ez 12,19; ־ ה מ פ ת ןen el, ción mental. Hay que distinguir pensam ientos,
encim a del umbral 1 Sm 5,4; - כ ב דT la mano palabras, sentim ientos, deseos, a) Pensamien-
pesa sobre, descarga sobre 5,6; - שו ם poner to (sentido lato): - ה ב י ןcom prender, atender a
sobre 1 Sm 6,15;
7 י
- נ ח ב אescondido entre 1 Sm
T : v
Sal 33,15; - ה ש כ י לocuparse de 41,2; - בין
10 ,2 2 ; - ע מ דestablecerse en, pararse junto a meditar en Sal 28,5; - ח ש בPi. planear contra
1 Sm 17, 3.51. Adición: un objeto se traslada a Os 7,15. b) Palabras: acerca de, sobre, de. Jr
un grupo;
se imagina com o m ovimiento. 26,11 sobre o contra; G n 20,2 Is 37,21c Jr 40,
Además de Lv 18,18 Lam 3,41; ה ו ס י ףañadir 16b; ח לן- ס פ רrecitar, ¿hablar sobre? Sal 2,7 o
2 Sm 24,3 1 R e 10,7 Ez 23,14. compl. directo; 1 R e 16,12 o contra; 2 Sm 3,33
3. Dirección u orientación. E n deter- Is 16,13 38,19 E z 19,1. c) Sentimientos, acti-
m inada p osición o gesto, en el m anifestarse, en tudes: - נ ה פן ד ל ב בcambiar de actitud, mudar
el percibir, a) Posición: - ד ל ףllorar [mi- los sentim ientos para con E x 14,5; - ה ט ה ל ב
rando] a Job 16,20; - נ ה פ ךvolverse contra Jos inclinar la mente, el afecto a Sal 119,36;
8,20; ע מ דen pie frente a 2 R e 11,14; - ע ר ך - נ כ מ ת ר ח מ יו conm overse por Gn 43,30;
formar frente a Jue 20,20; - פ נ הvolverse hacia - ת שו ק הpasión por 3,16; - ב ט חconfiar en Sal
Ex 16,10; - ה ש ת חו הadorar, hacer el gesto de 4,6; - קו הPi. esperar en Sal 27,14; - י ח לPi.
vasallaje a, ante Is 45,14; - שי ת פ נ י וvolverse esperar en 130,7; - פ נ י םla actitud G n 31,5;
hacia N m 24,1. Territorio, - י צ אestar situado ק צ ף־ encolerizarse con Jos 22,18; - רי בq
hacia Jos 15,11; (verbo im plícito) 1 Sm 23,24. poner pleito a Jue 21,22; - א ף ח ר הenfurecer-
b) Manifestación visual. Revelarse, aparecerse, se contra N m 24,10; véase 32,14. d) Deseos:
manifestarse: - נ ר א הG n 12,7; - 1 נ ג ל הSm 3, - ת א ב הSal 119,20.
21. c) Manifestación oral. V erbo de decir + 5. En com posición con sustantivo o p re -
א לinterlocutor. M uy frecuente: - צ ע קgritar a posición, a) Con sustantivo: ל ב- ) ו!? ע צ בpe-
E x 15,25; - ר3 ך16,10 ; - ה ל ש י ןacusar a Prov sarle a uno) de corazón G n 6 ,6 ; ״ פ יpor orden
30,10; - א מ ר, - ק ר אdecir, llamar a G n 3,1.9; de Jos 17,4 21,3; T ־junto a 2 Sm 14,30; ~ ד ך ך
invocar a 1 Sm 26,14 Sal 4,4 120,1; - ה ת פ ל ל en dirección de 1 Sm 13,17; “ נ פ שpara salvar
suplicar a Gn 20,17; - רנ ןPi. vitorear a Sal la vida de 2 R e 7,7. b) Duplicando el sustanti-
84,3; - ה ת ח נ ןsuplicar a Gn 42,21. (Para el vo: N - N, פ נ י ם א ל ־ פ נ י םcara a cara Gn 32,31;
objeto o tem a véase más abajo 4.a) d) Percep- ז ה- ז הuno a otro Ex 14,20; פ ה- פ ה de tú a
ción. L os sentidos se dirigen, se orientan ha- tú, cara a cara, mano a mano N m 12,8; נו י- נו י
cia: - ש מ עescuchar G n 16,11; hacer caso a 28,7 pueblo contra pueblo is 2,4; ש מו ע ה- ש מ ע ה
Sal 69,34; - ה א ז י ןescuchar a Is 51,4; - ה ש ק י ף alarma tras alarma E z 7,26; כ ף- ה כ ה כ ףbatir
mirar a Ex 14,24; - ר א הmirar a Is 17,7; - ה ב י ט palmas 21,19.22; א ב ן- א ב ןpiedra sobre pie-
inspeccionar 2 2 ,8 ; - ( עינ? םdirigir) la mirada dra A g 2,15. D uplicado con מ ן: N :מ ן ^ * ל
hacia Sal 25,15; - ה ש נ י חobservar 33,14; - ש ע ה — מ מ ט הde tribu en tribu N m 36,7; - - מז ןde
fijarse en G n 4,4. e) Caso especial: א ל י ך ה נ ני frutos de toda especie Sal 144,13; — מ ך ה ק ן נ ה
iA qu í estoy contra ti!, fórmula de desafío Jr de un extremo a otro E x 26,28; — מ יו םa los
50,31 51,25 E z 29,10 35,3 38,3 39,1; א ל? ן ד- dos días, de un día para otro N m 30,15;
E z 21,8 N ah 2,14 3,5. - - מ חי ל ¿de fortín en fortín? Sal 84,8;
4. En operaciones m entales representadas - מ כ ל יde tinaja en tinaja, trasvasar Jr 48,11;
imaginativamente com o movim ientos א לintro - מ ר ע הde mal en peor Jr 9,2. c) Con otras
63
א ל - א לן בי ש
preposiciones. (V éan se en sus lugares corres- texto se puede presumir: en textos postexñicos,
pondientes). ־ א ח ר יdetrás d e 2 Sm 5,23; ין3 ־ especialm ente D euterolsaías, Job y Salmos.
entre E z 31,10; ל1 ־ מhacia E x 26,9; ־ נ כ חfren- 3. Es m uy frecuente que lleve un título o
te a N m 19,4; ־ ע ב רallende Jos 2 2 , 1 1 ; ־ פ נ יde- un predicado: ע ל יו ן- D io s A ltísim o G n 14,18;
lante de N m 20,10; ־ הו[ יen m edio de Ex 14,23; ש די- D ios? 17,1; ע ו ל ם- D ios Eterno 21,33;
־ ה ח תdebajo de E z 10,2. א ל ה י י ש ר א ל. - D ios, el dios de Israel Gn 33,20;
ה ת ח ת ל כ ל־ ב ש ר א ל ה י- D ios,7 el dios de todos
1א ל Poder, capacidad, potestad. En la cons־ T T T : T ·· Vi
trucción T - י ש ־ ל/א י ן ה י הG n 31,29 D t 28,32 los vivientes (universal, no sólo de los israe-
litas) Nm 16,22; נ ב ל ר- D ios Guerrero Is 9,5;
M iq 2 , l Prov 3,27 N e h 5 ,5 E clo 5,1 14,11.
ה ש מ^ ס- D io s del Cielo Sal 136,26; נ לוזי ם-
2א ל [Est . cstr. א ל, suf. א ל י, pl. א ל י ם, א ל םEx 15,11] D ios de dioses 50,1. Con predicados: — קפ א
*
Dios supremo, Dios; divinidad, dios, ser divino; D ios celoso, exclusivo E x 20,5; ]•13111 ר ח ו ם-
ídolo. Significa la naturaleza divina: de ordi- D ios com pasivo y m isericordioso 34,6; נ א מן-
nario cuando se usa com o predicado, en plu- D ios fiel D t 7,9; ל ו נ ו ר א1 | ד- D ios grande y te-
ral, con algunos determinativos, con כ ל, refe- rrible 7,21; מ ס ת ת ר- D io s escondido Is 45,15;
rido a dioses extranjeros o falsos. Significa el ג מ ל ו ת- D ios retribuidor Jr 51,56; נ ק ם- D io s
D ios suprem o, único o no; algunas veces com o vengador N ah 1,2; א מ ת- D io s leal Sal 31,6;
predicado, con artículo y sin adjetivo; de ordi- חי- D ios vivo Sal 84,3; ש1 ק ד- D io s santo Is
nario com o vocativo, por el contexto (p. ej. Sal 5,16; ־ נ ק מ ו תD io s justiciero Sal 94,1. Y las for-
Job). Frecuentem ente lleva un título o un pre- mas con sufijo personal: א ל יEx 15,2 Sal 22,2.
dicado. Se usa com o adjetivo de divinidad o de 4. Como adjetivo· Divino, excelente, a) Di-
calidad. vino: א מ ר י ־palabras N m 24,4.16; כ ו כ ב י ־as-
1. D ios, divinidad, ser divino. Con antó- tros is 14,13; כ ב ו ד ־gloria Sal 19,2; מ ק ד שי ־
nimo אי ש/ א ד םhom bre Is 31,3 Os 11,9 Job misterio divino o santuario 73,17; ע ד ת ־asam-
32,13. Com o predicado D t 3,24 2 Sm 22,32 blea 82,1; - ה נ ח מו תconsuelos Job 15,11; - א י ד
E z 28, 2.9. Plural E x 15,11 Sal 29,1 89,7 D n desgracia 31,23; - שי ר música religiosa E clo
11,36 Job 41,17; כ ל ־D n 11,36. Con los adje- 32(35),5. H ay casos dudosos, b) Excelente,
tivos א ח רajeno E x 34,14, ך extraño Sal 44,21, sobrehumano, superior: ה ר ר י ־cordilleras altí-
נ כ רextraño D t 32,12 M al 2 , 1 1 . ¿Título de simas Sal 36,7; א רזי ־ cedros gigantescos, o
autoridades? Sal 58,2 (mejor «Carneros». V éa- divinos (plantados por D ios) 80,11; נ ש מ ת־
se ) א י ל. Cuando el determinativo añadido, ad- ¿soplo poderoso?, ¿de D ios? Job 37,10.
jetivo o cláusula relativa, tiene función pre- 5. Idolo, im agen de una divinidad Is 44,
dicativa (restrictiva), im plica que א לsignifica 10.15 = ; פ ס ל46,6 ; א ל י ם ב נ יdivinidades, ánge-
la naturaleza divina, una divinidad: el dios jus- les Sal 29,1 89,7.
to, el dios que... = no los otros Sal 6 8 ,2 1 .
3א ל [Adj. ] ה א לEscritura defectiva (o con so־
2 . D ios suprem o, D ios. Con artículo ה א ל
nántica antigua) de א ל הestos/as Gn 19, 8.25
Gn 46,3 D t 33,26 2 Sm 22,31 = Sal 18,31; Is
26,3s. Lv 18,27 D t 4,42 7,22 19,11 1 Cr 20,8.
42,5 Sal 85,9 Job 13,8 21,14 31,28 33,6 34,10
40,9. Sujeto, por el contexto. Vocativo: Sal 10,12 א ל ג בי ש Granizada, pedrisco, sólo en la expre-
16,1 17,6 83,2 139,17. Predicado, por el con- sión - א ב נ יE z 13,11.13 38,22; E clo 46,5 conje-
texto: Is 45,22 no hay otro; Sal 90,2. Por el con tura.
64
א ד ו מ י ם - א ל ה
ל הT אT fL e . s uf . ל ·ת יT אT , 7 ת וT לT ' א, ^P1. א ל ו תT ״, est. cstr. א ל ו תT Dt
ש ם- - «Semitas» 11,10 o «D escendientes de
Sem»; D t 1,1 4,45 28,69 2 S m 2 3 ,8 E z 43,18
29,20] Juramento imprecatorio o maldición con-
Prov 24,23 25,1. b) Conclusión o recapitula-
dicionada al no cum plim iento de un compro-
miso, a la infracción de un deber. Sin. o asocia-
ción. É stos, los precedentes, los m encionados:
Gn 2,4 Lv 26,46 N m 30,17 36,13 Jos 19,51;
do ? ד י ת.
כ ל ־ א ל הGn 14,3 todos éstos; מ כ ל" ־... ל אningu-
1. En el contexto de pactos p olíticos. Pacto
no de ésos Lv 22,25. c) Referido a un antece-
religioso, acuerdo. Parte, cláusula de la alianza;
dente. Gn 38,25 N m 16,29 Jue 18,18 Is 49,12.21
puede representar la totalidad: G n 24,41 26,28
Job 18,21. d) Equivale a neutro singular, esto.
D t 29,11.13 E z 16,59 17,13.16.18s N eh 10,30.
Is 45,7 Jr 4,18 Os 14,10 Sal 15,5 Job 33,29
+ כ ר ת ב ד י תD t 29,13. - ב ז הm enospreciar E z
Lam 1,16 5,17. e) Duplicado א ל ה...א ל ה
17,16; ו ב ר י ת- ה פ רromper los pactos jurados
éstos... aquéllos, unos... otros Jos 8 ,2 2 2 Sm
E clo 41,19.
2,13 1 R e 20,29 Sal 20,8 D n 12,2 1 Cr 24,5.
2 . Contexto ju d icial Lv 5,1 N m 5,21.23.27 V éase א ל3, א י ל ו.
Z ac 5,3.
2 . Adjetivo. Estos, estas, a) Con artículo
3. M aldición D t2 9 ,1 9 s 30,7 Is24 ,6 Jr 23,10 ה אל ה: - שבע כב ש ת estas siete ovejas G n 21,
29,18 44,12 Sal 10,7 59,13 Job 31,30 D n 9 ,l l . 29; - ה א נ ש י םestos hom bres 34,21 N m 1,17;
Fraseología: - ע ב ר בaceptar el pacto, com- - ה הו ע ב תesas abom inaciones Lv 18,26; ה ע ר י ם ״
prom eterse D t 29,11; - ה ב י א בcom prom eter esas ciudades D t 19,5; - ה ע צ מו תesos huesos
con juram ento E z 17,13; - ש אל ב imprecar, E z 37,3. b) Sustantivo posesivo: " א ת ת יestos
echar una m aldición Job 31,30; - ש מ עrequerí- mis signos, estos signos míos E x 10,1 11,8 D t
do bajo pena Prov 29,24. 11,18 1 R e 10,8 Jr 31,21 N eh 6 ,1 4 .
65
א ל ה - לרזיםs
19; 10 mism o N m 28,24 Jr 52,22 E z 45,25; cosa do sin artículo. Com párese con א נ י ה א ל ה י סyo
sem ejante Is 6 6 ,8 = ; כ ז א תJr 18,13. soy D ios. Frecuente en afirmación o negación:
Gn 28,21 E x 7,1 Is 37,19 41,23 46,9 Ir 2,11
א ל הי ם Plural gramatical de א ל ו ה. P uede sig- E z 28,9 Os 8 ,6 14,4 Z a c 12,8. b) Antónimo o
nificar: 1 . D ioses, en plural, divinidades. 2 . La correlativo de א ד םo אי שJue 9,9 Prov 3,4; +
naturaleza divina, com partida o no, divinidad; מ ל ךIs 8 ,2 1 . c) Con adjetivo predicativo (no
3. D ios, en singular, a secas, o el D ios
atributivo) א ל ה י םsignifica la divinidad que el
supremo, el único. M uchas veces es difícil
adjetivo define, o el posesivo o un nombre.
distinguir la categoría. Para hacerlo pueden
P.ej. vuestro dios (no el de otros), el dios vivo
ayudar: signos lingüísticos, signos m entales.
(no el que m uere), el dios del cielo (no el in-
A lgunos ejem plos de am bigüedad no resuelta y
fernal), el dios de Jacob, vuestro dios, etc., el
resuelta. No resuelta: Is 8,19 ¿No consulta un
dios eterno (no reciente, no advenedizo). Pero
pueblo a su dios/a sus dioses?; Os 12,4 luchó
hay que advertir que no es fácil distinguir la
con D ios/co n dioses. Resuelta: J1 2,27 Y o soy
función atributiva de la predicativa en hebreo:
vuestro dios [¿uno entre varios?, el vuestro y p.ej. Jr 32,27 dios de todos los humanos כ ל ־
no ajeno], y no hay otro [luego único]; D t 32,37
ב ש ר: ¿frente a otros particulares?, ¿atributo del
¿dónde está su dios/sus dioses? 4 צו ר ־Roca; Jr
D ios único? Por otra parte, la mentalidad, la
2 ,1 1 de D ios/d e dioses + ; י ו מ הetc.
convicción religiosa puede desbordar la gra-
1. Plural. Dioses, divinidades; discerní- mática y hacer de un adjetivo predicativo (res-
ble por: a) Signos lingüísticos. Con adjetivo: trictivo) un título del D ios único. Se convier-
א ח ך י ם- otros dioses Ex 20,3 D t 6,14 Jos ten en título: D ios de las H uestes, D io s de
23,16* Jue 2,10 I S m 8 ,8 Jr 1,16 Os 3,1 (fre- Israel, D ios nuestro y equivalentes, d) Usado
cuente en D t y Jr); ) ה) נ כ ר- dioses del extran- א ל ה י םcomo adjetivo predica naturaleza o cua-
jero, extraños G n 35,2.4 D t 31,16 Jos 24,20.23 lidad divina de alguna persona o cosa. V éase el
1 Sm 7,3 Jr 5,19; כ ל ־todos los dioses Ex 18,1 uso adjetival en 4.
Sof 2,11 Sal 96,4 97",7 135,5. Por el régimen: 3. Vale com o singular: Dios. Com o predi-
ה נ ו י ם- dioses de las naciones 2 R e 18,33 19,18 cado con artículo - הD io s G n 5,24 20,17 Is
( = Is 36,18 37,12); - ? ס י ל יim ágenes de los 37,16 Sal 87,3; frecuente en Ecl. - י הו הD t
dioses D t 7,25 12,3 Is 21,9; ה ־ א ל ה יD ios de 4,35.39. Com o vocativo: IDios! Sal 48,11 56,13
los dioses Sal 136,2; - ב ק ר בrodeado de dioses 60,12 65,2 71,12; frecuente. Criterios menta-
82,1; entre los dioses 8 6 ,8 . Con מ ס פ רnume- les: la presunción es que א ל ה י םvalga por sin-
rosos Jr 2,28 11,13; con אי שdistributivo: cada guiar en Salmos, Job, E cl y en otros textos
dios, su pueblo 2 R e 18,33 ( = Is 36,18), cada postexñicos. Criterio lingüístico: verbo en
pueblo, su dios Jon 1,5 M iq 4,5. b) Signos singular.
mentales (contexto literario o histórico). Ex 4. U sado com o adjetivo. N o siem pre fácil
22,19; de los cananeos, de los egipcios, etc.
de distinguir de un genitivo, subjetivo u ob-
34,15 N m 33,4 2 R e 18,34s ( = Is 36,19s) 2 Cr
jetivo. Puede significar form alm ente el carác-
32,15.
ter divino o significar una cualidad sobresa-
2 . N aturaleza divina, divinidad. Signos lin- líente, excepcional. P uede desaparecer en una
güísticos: predicado sin artículo; antónimo o traducción sintética. La clasificación siguiente
correlativo de hombre; especificado con un ad- es aproximativa y dudosa, a) Divino, celeste:
jetivo; usado com o adjetivo, a) Como predica - מ ל א כי m ensajeros divinos Gn 28,12 32,2;
66
א ל ה י םv: - א ·ל י לv:
- מ ח נ הcam pam ento sagrado Gn 32,3; - חתת Prov 30,5 N eh 9,17 ־c) Como adjetivo. Tam-
un pánico sagrado Gn 35,5; - ר ו חun aliento bién traducible com o genitivo: - נ ש מ הun so-
divino, una inspiración ( 0 ) Ex 31,3 N m 24,2; pío divino Job 4,9; - ב ע ו ת יterror, pánico Job
- ק ל ל תm aldición divina, m aldito de D ios D t 6,4; - ת חaliento divino o de D io s Job 27,3.
21,23; - מ ר או תvisiones celestes, éxtasis ( 0 ) E z
א לון p i . cstr. ) נ י5!( ] א לEncina. Se trata siem pre
1 , 1 ; - מ ו ש בasam blea divina 28,2; - 3 ןparque
de un ejemplar conocido, con una función so-
divino, paraíso ( 0 ) E z 31,8; - ז ר עdescendencia
cio-reiigiosa. מ ו ר ה- G n 12,6 D t 11,30; מ מ ר א-
divina M al 2,15; - פ ל גacequia celeste, prodi-
G n 13,18 14,13; 1 * ־ ה ב ו רSm 10,3; מ עונני ם-
giosa Sal 65,10. b) Como superlativo, extraor-
«de los adivinos» Jue 9,37; ב ש כ ם- (que está)
dinario, sobrehumano: ה ר ״m ontaña altísima, o
en Siquem 9,6; ב צ ע נ נ י ם- en Sananín Jos 19,
divina Sal 68,16; - ח כ מ תsabiduría sobrehuma-
33; Jue 4,11.
na 1 R e 3,28; - מ ה פ כ תcatástrofe cósm ica, o
causada por D ios A m 4,11 + ? ד םSodoma; א לון [Est. abs. = cstr., pi. א ל ו נ י ם, est. cstr. ] א ל ו נ י
- מ ח נ הejército innumerable 1 Cr 12,23; - מ ט ה Encina. En general, sin artículo. Is 2,13 + א רז
la vara mágica, prodigiosa E x 4,20; 17,9; עי ר cedro; 44,14 + ה ת ה encina; 6,13 4■ א ל ה
ג ד ו ל ה ל- ciudad grandísima, m etrópoli Jon 3,3. idem; E z 27,6; Os 4,13 + ל ב נ ה álamo, ; א ל ה
c) Puede equivaler a 0: - ( ! ב י ת ( רtem plo, casa A m 2,9; Z ac 11,2 + | ר ל’ שciprés.
de D io s Sal 42,5 E sd 3,8; - ק ל הtrueno, voces
celestes E x 9,28; - א שrayo, fuego celeste Job 1א ל ו ף[ Cs uf . א ל ו פ י, pi. ] א ל פ י םa) Amigo, com-
א לו Condicional irreal E cl 6 ,6 Est 7,4. Tardío. א ל ו ף2 ] א ל ףz a c 9,7,P1. cstr. א ל ( ו ) פ י, c. suf. ] א ל פ י ה ם
Jeque, príncipe, jefe G n 36,15ss; 1 Cr 1, 51ss.
!א ל ו ר ] ) א ל הDt 32,17), est abs. = cstr., c. pref. ,ל א ל ו ה
Nota. Z ac 9,7 leer tal vez א ל ףen el sentido de
1^ 5 « ש ל ו הDa n n ’38>c· suf· ( ל א ל ה רHab 1»11) יpi·
א ל הי ם, א ל הי ) א ל ו ה יsai 18,47), s uf . א ל ו ה י ) ; א ל ה י
clan/tribu.
Sal 143,10 145,1), א ל ה יי מוDt 32,37, c. pref. ,1 א ל ה י ם א ל ח [NL pf. pl. נ א ל ח ו, ptc. ] נ א ל חEstar corrom-
ב א ל ה י ם, כ א ל ה י ם י, ל א ל ה י ם, c . a r t . ה א ל ה י ם, interr.
. . . .. י . .. > * VJ T pido. Sólo de personas Sal 14,3 * · ע ש ה ט ו ב,
] מ א ל ה י ם ; ה א ל ה י םDios, divinidad, dios. V éase 53,4 = ( ה ש ח י תv.2); Job 15,16 = .ש ע ב
2 א ל, a) Dios, indicando la naturaleza divina o
una divinidad. Com o predicado: - ל אno es א לי V éase .א ל
D t 32,17; su fuerza es su dios H ab 1,11 con
א י ^ י הCola, rabo de mamífero. Contexto sacri-
sufijo. D eterm inado con nombre: D ios de Ja- ficial. D e א י ל E x 29,22; de כ ב שיLv 3,9; de
cob Sal 114,7; con oración de relativo D t 32,15.
9,19 שו ר, ; א י לde .7,3 עי ל ה
- ¿ ה י שHay un dios...? Is 44,8; - ¿ מיqué dios
hay...? Sal 18,32; נ כ ר- dios extranjero D n א לי ל [P1. א ל י ל י ם, א ל י ל ם, cstr. א ל י ל י, c. suf.
II,39. b) Dios, el D ios único o supremo. ] א לי לי ה a) Nada, vaciedad¡ nulidad; ficción,
Frecuente en Job. H ab 3,3 Sal 50,22 139,19 apariencia. - מ מ ל כ ו ת הreinos de nada, insigni-
67
א לי ל - י א ל ף
ficantes, despreciables Is 10,10; - ק ס ם לoráculo א ל מן Viudo Jer 51,5. A lgunos 10 consideran
vano Jr 14,14q = ח זו ן ש ק רvisión engañosa; forma verbal: han enviudado de. Podría ser es־־
- ר ע י הpastor torpe Z ac 11,17; - רי פ איm édicos critfira defectiva, ya que los reinos se represen-
inútiles, matasanos Job 13,4 = ש ק רmentira. El tan en figura femenina.
significado de vaciedad/apariencia es materia-
א ל מ ן/א ל מנו ת [Est. cstr. א ו מ נ י ת, c. suf. א ו מ נ ו ת ה,
lizado teológicam ente. D e ahí, b) Idolos, dio-
p1.'c. suf. ןז:] א ל?זנו ת Viudez is 47,9 + ש כ ו לsin
ses falsos (sólo plural) Lv 19,4 + א ל ה י מ ס כ ה
hijos; 54,4 = ע ל ו מ י םsoltería; - 3 ג ך יtocas de
dioses de fundición; 26,1 4 פ ס ל ־imagen, מ צ ב ה
viuda Gn 38,19. ח יו ת- viudas de por vida
estela; Is 2,8 + T מ ע ש הtrabajo manual; / - ז ה ב
2 Sm 20,3; dudoso, véanse com entarios.
כ ס ףídolos de oro/plata 2,20, 31,7 + ח ט אpeca-
do; Is 10,10s + פ ס י ל י ם im ágenes, ע צ ב י םido- א ל מנ ה [pi . א ל מ נ ו ת, c. SUf. , נ ו ת י ף1? א ל, א^ נו היו
los; 19,13; E z 30,13 + נ לו ־ לי םídolos; אי¿ מ י ם- א ל מ נ ו ת י ה, etc■] Viuda, a) De ordinario tiene
dioses m udos H ab 2,18 + ש ק ר מ ו ר הmaestro sentido sociológico, de necesidad, y pu ed e ir
de mentiras, c) Pequeño, diminuto E clo 11,3. acom pañado de: י ת ו םhuérfano E z 22,7 Sal
6 8 ,6 E clo 4,10 35(32), 17; נ רem igrante D t 10,
א ל ל V éase א ל י ל.
18; ל ו יlevita (que no p o see tierras) 16,11 26,
lAyl M iq 7,1 Job 10,15. 1 2 ; ד לnecesitado, עניindigente Is 10 ,2 ; ש כ י ר
mercenario M al 3,5; א ב י ו ןpobre Job 24,3-4;
אל ם [n l Pf. 3 f. נ א ל מ ה, 2 נ א ל ^ ת, 1 ; נ א ל מ ת יimpf. 2
א ב דvagabundo31,16.19. A sociado a מ ש פ ט, ד י ן,
3 , ת א ל םf.p1. ת א ל מ נ ה. Pi.ptc.p1. ] מ א י מ י ם
defensa, reivindicación Is 10,2 M al 3,5; apare-
N i. Quedar mudo, enmudecer, guardar si-
ce en obras de m isericordia Sal 146,9 Job 22,9.
lencio Is 53,7; Sal 39,10 = ל א פ ת ח פ הno abrir
b) Indica soledad, abandono. Is 47,8 = ש כ ו ל
boca; E z 24,27 * ; ך ב רD n 10,15 * ( א מ רv.16).
sin hijos; Jr 18,21; Job 24,21 = ע ק ר הestéril;
Pi. Atar Gn 37,7. ¿Denom inativo de ? א ל מ ה
7 T \ ־:
Lam 1,1 = ב ד דsolitaria, c) En cuanto ya casa-
De la misma raíz: ? א ל ם, ¿ א ל מ ה da, no virgen (no apta para esposa d el sum o sa-
א ל ם E n - ¿ יו נ תpalom a del silencio? Sal 56,1. cerdote). Lv 21,14 + | ת ש הrepudiada, חלל ה
violada, זנ הprostituta, * ב ת ו ל ה ־doncella.
Nota. Sal 58,2 dudoso. V éa se א? לb).
Nota. Is 13,22 y E z 19,7 Ig. ו ת י ו3 א ך?ןsus pala-
א ל ם [Pi. ] א ל מ י םMudo. D e personas Ex 4,11 4־ cios.
ח ר שsordo, פ ק חcojo, עו רciego; is 35,6 * רנ ן
cantar; Sal 38,14; Prov 31,8 * פ ת ח פ הabrir la א ל מני Siem pre en la expresión א ל מני פ לני.
boca. D e los ídolos H ab 2,18. D e l perro Is 56, a) Tal, cierto, dicho de 1 מ ק ו םSm 21,3 2 Re
10 * נ ב חladrar. Prov 31,8. Juego de palabras: 6 ,8 . b) Fulano, mengano, referido a una per-
- sona Rut 4,1.
כ ל ם כ ל ב י םtodos son perros m udos Is 56,10.
א ל מןי ם/ א או מי ם Só lo en la forma - ע צי 1א ל ף [Q. impf. 2 ; ה א ל ףPL impf. 1 , י א ל ףc. suf.
madera de sándalo 1 R e 10,l i s 2 Cr 9,10s; 2,7 ; א א ל פ ףptc. c. s u f . ·] מ^ פ נ ו
+ . א ר ז, ב ר ו ש Q. Acostumbrarse, habituarse a Prov 22,25.
א ל מ ה
T \ ־:
[c. s uf . א ל מ ת י, rP1.1 c. suf. א ל מ ת י ו, א ל מ ת י כ ס:
L · T · .. ־: T · .. ־: ״ V ·· · .. ־: »
Pi. Enseñar, instruir, entrenar, acostumbrar
pl. 2 ] א ל מ י ם Gavilla Gn 37,7 Sal 126,6 correl. Job 33,33 35,11 = חכם. Inspirar: פי ןזtus
]]־ עsemilla. palabras Job 15,5.
68
י א ל ף- א ם
21,12 29,5), א ל פ י ף, ] א ל פ י כ ם Buey, toro, res; mil, tes se pueden llamar ב נו תhijas (véase E z 26,6).
millar; clan, tribu, a) Buey D t 7,13 28,4.18.51 Com o com paración para expresar el cuidado
Sal 8 ,8 Is 30,24 Prov 14,4. Sal 50,10 dudoso, materno de D ios Is 66,13.
b) Numeral, solo y en com binaciones numéri- Fraseología: - מ ב ט ןde nacim iento Jue 16,
cas. Mil N m 35,4 Jue 20,10 A m 5,3 E clo 16, 17 Sal 2 2 ,1 1
"
E clo 46,13;
* י
כ א מ ה ב ה הde tal
IT · T · :
10. D enom inativo ה א ל י ף. c) Clan; y la cir- madre tal hija, de tal palo tal astilla E z 16,44;
cunscripción territorial correspondiente Nm - ע ל יen brazos de Sal 131,2.
1,16 10,4 31,5a Jos 22,14.21.30 Jue 6,15 1 Sm Nota. V éase א בpadre.
23,23 M iq 5,1.
א ם Partícula de ordinario condicional: si, con
אל ץ [PL impf. narr. 3 f. c. suf. ]])? א ל צ ה לInsistir, im- tal que, a condición de que, en el caso, en el su-
portunar, porfiar Jue 16,16. puesto, supongamos que, si es que.
1. Condicional, a) ... א ם ל א/ א פsi/si no...,
א ל קו ם Prov 30,31. D ud oso, véanse com enta-
si es que/si es que no..., supongamos que/su-
rios.
pongamos que no... G n 18,18.30 28,20 47,16
א ם [Est. abs. = cstr.; c. suf . , א מ י, ף$ ף ״ א0 א, א מ ך Ex 15,26 18,23 Jos 2,14.19 Jue 6,37 l S m l , l l
אמל, אמה, כ ם$ א, א מ ם, P1. c. suf . · א מ ת נ ל, ]אמיתם Is 1,19 Jr 7,5 Sal 7,4 89,31s Job 8,4 Prov
Madre, a) Sustantivo. G n 24,28 32,12 + ב נ י ם l,10s Cant 1,8 E cl 5,7 E clo 4,19. Com o irreal
hijos; Lv 18,7.13 Jue 17,2; Jr 15,8 + ב חלר Is 29,16 Jr 23,22 Sal 44,21. מעט ל א םy por
joven, mozo; Sal 113,9 * ע ק ר הestéril; Prov 1,8 si fuera poco 2 Sm 12 ,8 . b) ... [ א ם ל א/ ו א ם+
Cant 6,9. M amá Is 8,4. א ב ל א םpadre y madre, verbo (puede preceder otra o varias condicio-
padres Gn 2,24 E x 20,12 Jue 14,2.6 1 Sm 22,3 nales con א םo equivalente; ל אpu ed e ser sus-
2 R e 3,2. ה מ לן ד- reina m adre (la única que tituido por ; א י ןfrecuente en textos legales)
lleva el título de reina, no las consortes), (y) si/si no... Gn 47,6 E x 7,27 13,13 Lv 2,4s
madre del heredero I R e 2,19 2 R e 24,15. 27,4-11 N m 10,4 11,15 27,9ss D t 22,2 Jos
b) Adjetivo. Materno, maternal. E n parentes- 24,15 Jue 7,10 1 Sm 11,3 1 R e 3,14 Jr 4,1
eos: - א ב יabuelo m aterno Gn 28,2; - א ח יtío 13,17 Z ac 3,7 Job 9,19 Prov 25,21 Rut 3,13
m aterno Gn 29,10. M iembros: ב ט ןvientre, ר ח ם Cant 8,9 E cl 4,12 Est 5,8 N eh 2,5 E clo 6,32.
útero o matriz, ש ד י םpechos, מ ע י םentrañas Jue Con valor adversativo: pero si/pero si no, de
16,17 Is 49,1 Sal 22,10 71,6 E clo 40,1; חי ק lo contrario... Gn 4,7 20,7 Ex 1,16 21,4s Lv
seno, regazo Lam 2,12. - ב י תcasa materna 13,7 27,18 Nm 30,6 32,29s D t 20,12 22,20
Rut 1,8; Cant 3,4 = הו ר תי ח ד רalcoba de la Jos 2,20 Jue 4,8 1 Sm 12,15.25 1 R e 1,52 Is
que m e concibió. - ב ח ל בen la leche materna; 1,20 Jr 38,18 2 Cr 15,2b. c) . . . א ם ל אcon valor
quizá mientras mama, lechal Ex 23,19 Dt disyuntivo = 0 ...0: si no bscapas esta noche,
14,21. c) Sentido figurado: ה ד ך ן ד- bifurca mañana eres hom bre m uerto = o escapas... o
69
אם
mañana... 1 Sm 19,11; Is 7,9 E clo 11,10. hago eso 4 ־D ios me castigue. La condicional
d) 1) א י ן/ל א ( ) א םsobreentendiendo el verboocupa
de el segundo puesto, de m odo que el sen-
la oración anterior) (y/pero) si no, en caso con- tido resulta aparentem ente invertido: si no =
trario, 4 ־apódosis = 0 ...0 : dam e hijos, y si no juro que sí; si = juro que no. Elim inam os la
(m e das hijos) m e m uero = o m e das hijos o tercera pieza y resulta: juro que + si he hecho
m e m uero Gn 30,1; ¿10 hacem os? Si no (lo ha- = juro que no 10 he hecho; juro que 4 ־si no
cem os) tú dirás = o 10 hacem os o tú dirás he hecho = juro que he hecho. E s frecuente la
2 Sm 17,6; Gn 42,16 Jue 9,20 Z ac 11,12 Job elipsis de la tercera pieza. Pero a veces se elide
24.25 E clo 5 , 1 2 . Pero no, antes bien Jos 22,24. aun la primera pieza ( ) נ ש ב ע ת יy queda: אם
e) א ס נ אsi realmente (con matiz optativo) Gn ע שי תי = juro que no he hecho; א ם ל א ע שי ת י
18,3 24,42 30,27 E x 33,13 Jue 6,17 IS m = juro que he hecho. La primera p ieza pu ed e
27,5; - ו ה י הde ordinario, condición de futuro tener la forma N חיiPor la vida de!, נ ש א י ד T T T
E x 4,8s D t 20,11 1 Sm 3,9 Jr 12,16. alzó la mano, verbo נ ש ב עy otros: N m 14,28
2. Concesiva. Aunque, por más que D t 30,4 1 Sm 19,6 28,10 2 Sm 14,11 19,14 2 R e 6,31
Jue 13,16a 2 Sm 18,3b Is 1,18 10,22 Jr 2,22 Is 5,9 22,14 Jr 15,11 22,6 49,20 Sal 95,11; ab-
A m 9,2-4 A bd 4; א ם )]( ג םmás aún, si...; aun- soluto Job 31,24s. En vez de juram ento for-
que E cl 4,11 8,17 E clo 3,13 12,11.16 16,2. mal, afirmación enfática, apuesta, desafío: 1 R e
Causal. Ya que, puesto que Jue 15,7a. 20,23 Job 1,11 2,5 17,2 22,20. Con ה ש ב י ע
tomar juram ento/hacer jurar, conjurar א ם...ל א
3. Interrogativa: a) Indirecta (con verbos
de conocer: י ד ע, ר א ה, ) ה כ י ר. Si, si es que... ל אno... sino Gn 24,37s; N m 5,19 N eh 13,25
Cant 2,7 3,5.
Jr 5,1 E cl 11,6 Lam 1 , 1 2 . V erbo de conocer
acom pañado de ... ([) א ם... ה ־ ־ ־/ הsi... o si... (se- 5. O ptativa. Si con im perfecto subjuntivo:
gunda alternativa de una pregunta) N m 13,18s א ם ־ ־ ת ש מ ע ־ ליsi m e oyera = ojalá m e oyera Sal
2 Sm 19,36; acom pañado de / א ם ל א...- ה/ ה/ ה 81,9, ver 95,7; א מ ־ ־ ת ק ט לsi mataras = ojalá m a״
א ץsi (es)... o no (interrogativa disyuntiva) Gn taras 139,19. ¿Prov 24,11? Temporal: cuando.
24,21 27,21 37,32 E x 16,4 N m 11,23 13,20 La frontera entre condicional y tem poral pue-
D t 8 ,2 Jue 2,22. b) Directa. ¿...?, ¿es que...? de ser fluida, com o muestra el paralelism o de
1 R e 1,27 Jr 48,27 Job 6 ,1 2 36,29 Prov 6,28; Ex 4 0 7, 3 6 s : ו א ם לי א י ע ל ה... ב ה ע ל ו תcuando se
... T · · · ; T ·* :
... ([) א ס... ה ־/ ה (disyuntiva) ¿...o...? Jos 5,13 alzaba..., pero si no se alzaba; y Sal 27,2s:
J u e 20,28 2 S m 24,13 1 R e 22,6; א ם אין ...ה י ש א ם...ע ל י ב ק ר בcuando m e atacan...si (m e ata-
¿está...o no? E x 17,7. Pregunta retórica doble can); Gn 31,8 D t 32,41 Jue 21,21 Is 4,4 24,13
(frecuente en Jr y Job): (ו) א ם...) ( ל א- ה 28,25 Jr 5,2 Sal 41,7 ¿63,7? 78,34 Job 7,4
) ל א) ( ל א... puede ser sustituido por ; א י ןinter- Prov 3,24 2 Cr 7,13. A veces hay alguna par-
rogativa también ה/¿ ) הes que (no)...?, ¿acaso tícula tem poral en el contexto próximo: מ תי
faoj...? G n 17,17 37,8 N m 11,12.22 Jue 6,31 cuándo, ע ד יhasta, אוentonces. ע ד ( א ש ר) א ם
11.25 2 Sm 19,43 Is 10,15 27,7 40,28 Jr 2,14 hasta que, hasta 4 ־infinitivo Gn 24,19.33 N m
5,9.22 8,19 J 1 1,2 M iq 4 ,9 Sal 77,10 88,11 Job 32,17 Is 6,11 Rut 2 ,2 1 .
4,17 6,5 11,2 21,4; por el contexto equivale a 6 . Form as com puestas: ? ם... א םsi sucede
una exclamación: ¡pero si es...! Jr 31,20. X, también sucederá Z Gn 13,16 Jr 31,36
4. Juram ento. E l esquem a com pleto tri- 33,20s.25s E clo 13,23; ...([ ־) א ם. . . א םcom o dis-
partito es el siguiente: Juro que 4 ־si he hecho yuntiva ( 4 · sustantivo o adjetivo) sea... sea,
eso 4 ־D ios m e castigue // Juro que 4 ־si no bien... bien Ex 19,13 Lv 3 ,lb c 27,26 D t 18,3
70
א ם - א מי ץ
2 Sm 15,21bc Jr 42,6 R ut 3,10 E cl 5,11 E clo 20,19 4 ש ל ם ־íntegro; E clo 37,13. A lgunos leen
13,25; ( + verbo) E z 2,5.7 Prov 30,32; א ס ב ל תי así el א מ ןde Is 65,16. A djetivo sustantivado:
+ sustantivo sino G n 47,18 Jue 7,14; ( + fieles Sal 31,24. c) Plural con valor de sus-
verbo) sin, sin que A m 3,3s; ...¿ ה א םes que...? tantivo abstracto. Fidelidad, lealtad, sinceridad
N m 17,28 Job 6,13; א פ ו א א ס ? ןbien, si es así Is 26,2 Sal 12,2. E l mismo, con función adje-
= si no hay más rem edio G n 43,11. אם נא tival: fiel, fidedigno, veraz, de fiar: - צ י רenviado
véase l.e); א ם ) ו) כ סvéase 2 .; א ם... - ה véase 3.; fiel Prov 13,17 * · ר ש ע, - ע דtestigo fidedigno
ע ד ( א ש ר) א םvéase 5.; א ס כ יvéase כ יC2. 14,5 * ש ק רfalso; - אי שhombre veraz 20,6.
א מ ה [Est. es». א מ ת, c. SUf. , א מ ת י, אמתף, א מ תף א מ ת ה [Est. cstr. א מ ו נ ה, c. suf. , א מ ו נ ת י, א מונ ה ך
א מ תו,
T “J
א מ ת ה, rpi. א מ ה ו ת, est. cstr. א מ ה ו ת, c. suf.
T T ’ T : -
א מ ו נ ת ך, א מ ו נ ת ו, א מ נ ת ו, א מ ו נ ת ם, P1. ] א מ ו נו תVe-
אגן הי תי, אנז ה תיו, א מ ה תי ה, א מ ה תי כ ם, [ א מ ה תי ה ם racidad, sinceridad; honradez, rectitud; fideli-
Siervo, esclava, criada; concubina; iservidora! dad, lealtad; seguridad, crédito; firmeza; verdad.
a) Criada, esclava. Corresponde al masculino 1. Sentido físico. Firmeza. Com o adjetivo
ע ב דD t 16,11; Gn 30,3 = ( ש פ ח הv. 4); Lv 25,6 firme en ד ה י י די ו ־־E x 17,12 = ת מ ךsostener.
4 ש כ י ר ־jornalero, ה ו ש בem pleado; en lista con
2 . C ualidad hum ana. a) En palabras.
otras posesion es E x 20,17. b) Concubina Gn
Verdad, veracidad Jr 5,1 = מ ש פ טderecho, *
20,17 * א ש הesposa, mujer; 2 1 , 1 0 ; ב ךhijo de
נ ש ב ע ל ש ק רjurar en falso (v.2); Jr 7,28 9,2 Sal
esclava, nacido en esclavitud Sal 86,16 116,16.
119,86 Prov 12,22. b) En la conducta. M anejo
c) Sustituye a «yo» hablando a personas de res-
de fondos 2 R e 12,16 22,7; Prov 28,20 * א ץ
peto: servidora, una servidora 1 Sm 25,24
ל ה ע ש י רenriquecerse aprisa; Sal 37,3 = ע שה
2 Sm 14,15.
טו ב hacer el bien; Sal 119,30 * ד ך ך־־ ש ק ר
א מ ה [Est. cstr. א מ ת, du. א מ ת י ם, P1. ] א מ ו ת Codo, camino falso (v. 29). c) Fidelidad, lealtad a
antebrazo. D e ordinario com o unidad de me- una persona o encargo. Conyugal O s 2 ,2 2 ; so-
dida de longitud, algo inferior a m edio m etro cial 2 Cr 19,9 = ש ל ם ל ב בcorazón íntegro; a
E x 25,10 ( 47 ־x) 27,1 (4· 9x) l R e 6 , 2 ( 4 l 8 x ) D ios E clo 45,4 4 ע נו ה ־humildad.
7,2 ( 4 25 ־x) E z 40,5 (4- 39x). Umbral o jam- 3. Predicado de Dios: - א לfiel D t 32,4 =
ba Is 6,4. Sentido figurado ־־ ב צ עlímite de la צ ד י קjusto, י ש רrecto; - ע צו תdesignios seguros,
existencia Jr 51,13 = ק ץfin. que se cum plen Is 25,1; lealtad a la prom esa
Nota. 2 Sm 8,1 dudoso. Sal 91,4 leer א מ תו su Sal 89,2.3.25.34.50; en su gobierno Sal 96,13; en
brazo, m ejor paralelo de כ נ ףala. su actuación 40,11 4 )? ש ו ע ה ־salvación.
71
א מי ץ- א מן
razón; Is 40,26 = א ו נ י ם ר בgran poder; ר הי agua Is 33,16 = ל ח מו נ תן abasto d e pan;
הק שר- la conspiración fue cobrando fuerza - מכ אב dolencia crónica E clo 30,17 * נו ח ת
2 Sm 15,12; ג ב ו ר ו ת- de gran poder E clo 15,18. עו ל םdescanso eterno; - מ כ ו תheridas encona-
das D t 28,59 = ח ל י ם ר ע י םenferm edad cróni-
א מי ר Copa de árbol Is 17,6. 7 · T * T TJ
N i. Ser firme, resistente, sólido, consistente; ת מ י םque sigue un cam ino perfecto, * ע שה
ser estable, constante, duradero, perenne; ser fiel, ך מ; הque com ete fraudes, ש קו ־י ם ד ב רque dice
de fiar, de confianza; ser sincero, veraz, verídico, mentiras (v.7); נ א מ נ י םconfidentes Job 12,20;
acreditado; crónico, enconado; sostenerse, man- נ א מ ך רו ח reservado, discreto Prov 11,13 *־
tenerse, durar. הו לן ד ר כ י לque anda con chismes.
72
m - א מז
H i. Creer, fiarse, confiar, fiar, dar crédito, leer מ א ן. Is 30,21 léase הי מינ הdirigirse a la
ponerse en manos de, contar con, esperar, dar fe. derecha, en polaridad con ה ש? ן אי לוir a la iz-
Se construye con בo לsin variación apreciable quierda.
de significado; tam bién rigiendo infinitivo o De la misma raíz: , א מ י ן, אמונה, אמן, אמן, א מ ן
gerundio o כ י+ oración completiva. נ הT מT א, נ ה ׳T מ5 אT, נ םT מ: אT , מ תV אV I .
1. Con com plem ento, a) De persona. D ios
D t 1,32 Jon 3,5. Sin.: י ר אrespetar Ex 14,31; א מן Orfebre Cant 7,2.
ה ק ד י שreconocer la santidad N m 20,12. Ant.:
א מן ¡Amén! Exclam ación usada para aseverar,
נ א ץdespreciar, rechazar N m 14,11; מ ר הHi.
ratificar un enunciado, deseo, m aldición. Jr
rebelarse D t 9,23; שמע ל אno hacer caso,
11,5 28,6 = ע ש ה י ה ו ה: כ ןasí lo haga el Señor;
ה ק ש ה ע ר ףponerse terco 2 R e 17,14. Hombres:
1 Re 1,36. Fórmula litúrgica individual o
M oisés Ex 14,31 19,9; D avid 1 Sm 27,12; de la
colectiva N m 5,22 D t 27,15ss N eh 5,13 8 ,6 .
familia Jr 12,6 * ב ג דser desleal; el prójimo
C olofón de colecciones de salmos 41,14 72,19
M iq 7,5 = ב ט חconfiar * ש מ ר פ ת ח י ־ ־ פ י ךguar-
89,53 106,48. A djetivo de א ל ה יel D ios veraz Is
da la puerta d e tu boca. D io s de sus criaturas
65,16 (véase .(א מ ו ן
Job 4,18; 15,15 correl. ו כ ךser puro, b) De pa-
labras, narración, promesa. Fiarse, creer: -ל שני א מן ptc. q . de א מ ן. pi . אי תני ם, c. suf. ; א מ נ י ן דf.
ה אל ה ה א ת ו תen esos dos signos/señales Ex 4,9; א מ נ ת, c. suf. ] א מ נ ת וAyo, tutor, preceptor 2 R e
בנ פ ל או תיו- en sus milagros (contem plados) 10,1; Is 49,23 = מיניקות nodrizas; R ut 4,16
Sal 78,32. D e palabras humanas: ל כ ל ־ ד ב ר- Est 2,7. א ת ־ הינ ק ה א מ ן כ א ש ר י ש אcom o lleva
creérselo todo Prov 14,15; un relato Gn 45,26; un/una ayo/nodriza a la criatura N m 11,12;
algo inverosímil E x 4,1 = ב ק ו ל ש מ עhacer ca- véase 2 Sm 4,4.
so; ל ש מ ע ה- aceptar un anuncio o relato Is
53,1; al creer de oídas se opone el ver: ת ר א י נ ה א מן En endíadis con נ ה- א מו, reforzando: firme,
2 עיניCr 9,6. C on el matiz de dejarse con- seguro Is 25,1.
vencer, persuadir 2 Cr 32,15 correl. ה ש י אenga-
א מ נ הPacto, compromiso N eh 10,1; reglamen-
ñar, ס ו תH i. seducir, embaucar, c) ב מ צ ו ה-
to, disposición 11,23 = מ?ו ת ה מ ל ךm andato
fiarse de un m andato Sal 119,66; ב שו א- de la
real.
vaciedad o falsedad Job 15,31 (correg.).
2 . a) Uso absoluto. La inscripción de la א מנ ה ] ] א מ נ הTutela, cuidado E st 2,20 ־A dver-
piedra fundacional reza: ה מ א מ י ן ל א י חי ש, que bio, realmente Gn 20,12 Jos 7,20.
en sentido material significa «quien se apoya
א מנו ת [Sol opl . ] ¿Pilares?, ¿dinteles? 2 R e 18,16.
no vacila», apuntando al sentido religioso
«quien se fía de D ios», de la prom esa dinástica De verdad, real-
5] א מ נ םveces ] א מ נ םAdverbio.
is 28,16.
1
מ נ ו. . אy ת. . ת א מ י נ ו כ י ל א
. * "J ־
אם ל א ·
is 7,9 si
-׳ mente, ciertamente, sin duda, seguro 2 R e 19,17
dudáis no resistiréis, si desconfiáis no subsis- Job 9,2 36,4 Rut 3,12; irónico Job 12,2 19,4s.
tiréis, b) Con infinitivo. Confiar, esperar Job
א מנ ם Ver anterior.
15,22. Con gerundio Sal 27,13 = ק ר הPi. espe-
rar (v. 14). Con כ יy com pletiva E x 4,5 Job א מ ץ [Q. Pf. 3 pl. ; א?? צ וimpf. י א מ ץ,pl. ; י א ? צ וimptv.
9,16 Lam 4,12. א מ ץ, א מ ץ, P1. · א? ן צ ו. pl 1, א מ ץ, 2 ת$ א מ, ת ה$א מ
Nota. Jue 11,20 único caso con ; א תalgunos c. suf. ; א מ ? ת י ךimpf. ן א מ ץ, ן א מ ץ ־ ־ ־, f· ? ? ת א, c. suf.
corrigen en ( מ א ןm etátesis) rehusar. Job 39,24 1 , ת א מ צ נ וc. suf. א א מ ? כ ם, P1 . ן א מ צ ו, c. s u f . ; ן א מ צ ה ו
73
א מ ץ- א מ ר
ה: ר: מ- אt , 1 א ־ ־מ ; ר ·ה יt , ' ¡ר ·ה יi מt אt , *P1. ·מ ר ו: iאt ', etc.;7 i mpf. מ ר- י א
díadis prohibiendo temer, en combina( iones r
74
א “מ רT - א מ ר
tomar la palabra (inform ación, mandato, pre «El lugar que le había dicho//indicado D ios»
gunta, etc.) ni el contenido del texto o com Gn 22,3. «Dirás... y añadiréis...» (sin corte del
plem ento. E l lenguaje literario castellano lo interlocutor) Gn 32,21. Nombrar, mencionar Jr
tematiza en algunos casos y con diversos crite 3,16; pronunciar E z 13,7; recitar Sal 45,2. ל- +
rios. H e aquí algunos ejemplos: sujeto, un texto: compl. 4 ־predicado: llamar Os 2,3 Job 31,24
«com o dice//reza el cantar» N m 21,27; por el 34,18.
contenido: «cuando os digan// pregunten, di- 2. Actividad m ental. Supuesta, formulada
réis//responderéis» E x 12,26s; por el correlativo: o pedida por el punto de vista diverso en
«os daré lo que m e digáis// pidáis» Gn 34,11b; castellano, a) Con ב ל ב, ב ל ב ב, ל ל ב ב. Pensar,
contenido: «nos dicen: haced//nos mandan que decirse, meditar, reflexionar D t 7,17 Jer 13,22
hagamos» E x 5,16; contenido: «Te había dicho: Os 7,2 Z a c 12,5 Sal 4,5 10,6. b) Sin Dt
te haré rico//te había prom etido que te haría 9,25 4 ־gerundio; Is 36,5 38,10 40,6 Jr 3,19
rico» N m 24,11; contexto judicial: «dirán ante/ 5,4 E z 20, 32 Sal 30,7 Job 7,4; proponer, pro-
/declararán ante» D t 21,20; contexto: «decid/ ponerse Sal 32,5 39,2 119,57 4 ־gerundio; pro-
/gritad a todo pulmón» Jr 4,5; por el comple meter Jr 18,10 4- gerundio; imaginarse 2 R e 5,
mento: «habéis dicho//pronunciado oráculos 11b; decidirse 2 R e 7,4.
falsos» E z 13,7; «dirán//entonarán una en d e 3. ל א מר Introduce las palabras textuales.
cha» E z 26,17. La correspondencia castellana es una pausa,
Serie de posibles correspondencias o esp e la correspondencia gráfica, dos puntos (:). Se
cificaciones de carácter estilístico: estilo de la puede hacer explícito: así, en estos términos, lo
lengua, del género literario, a) A tendiendo al siguiente.
proceso: Dirigirse, decir; comenzar; responder; 4. Algunos ejem plos facultativos a m odo
replicar, contestar, intervenir; insistir, añadir, de ilustración: indicar Gn 22,2; D ?- añadir
repetir; concluir, b) E sfera de la información: 32,21; פ ן- tem er que 42,4; pretender E x 2,
exponer, explicar, informar, anunciar, contar, in 14b; exigir 5,16; por aquello de que 18,3; pres-
dicar; interrogar, preguntar, inquirir; denunciar, cribir Lv 17,12; prom eter N m 24,11; ocurrirse
dar un recado, c) R especto al texto: recitar, D t 12,20; jurar 32,40; dar órdenes Jos 6 ,8 ; en-
declamar, pregonar; proclamar, entonar; rezar. cargar 9,11a; asignar 1 R e 11,18; discurrir E z
d) R especto al interlocutor: dirigirse, interpe 33,10b; contar Sal 40,11; declarar, sentenciar
lar, exhortar, advertir, amonestar, e) Esfera vo 82,6; arengar 83,13; confesar 107,2; incitar
litiva: mandar, ordenar, encargar; prescribir, dar 137,7; encarecer 145,6; acusar Job 36,23.
instrucciones; protestar, reclamar, objetar; supli Ni. Decirse, llamarse. Por transformación,
car, pedir, exigir, f) Esfera mental: pensar, de voz activa. D ecirse Gn 10,9 N m 21,14 Jr 16,14
cirse, calcular; suponer, ocurrirse, creer; propo E z 13,12 S o f 3,16; llamarse, llamar G n 32,29
nerse, decidir, pretender. Is 19,18 Is 62,4 Jr 7,32.
Algunos de los apartados precedentes se
Hi. Comprometerse D t 26,17s.
tratarán aparte.
Hitp. Jactarse Sal 94,4.
1. Frase en estilo directo y con com
De la misma raíz: . א מ ר, א מ ר1, א מ ר ה, מ א מ ר
plem ento directo. G n 12,13 curiosa contam i
nación entre estilo directo e indirecto: «Di: א מ ר ]] א ו מ ר Dicho, oráculo, mensaje Sal 19,4
eres mi hermana» (debía decir: Soy su her 77,9; ל- ה ב י עpasar el m ensaje a 19,3; - נ ת ן
mana); véase 12,19 «dijiste: es mi hermana». pronunciar un oráculo Sal 68,12; - גו רdecidir
75
אמר- אמת
Job 22,28; א ל ה י ם- la palabra de D ios E clo lidad. Com o adj.: verdadero, auténtico, genui-
42,15; - בal hablar, hablando 4,24. no, fidedigno, estable, legítim o, válido; hon-
Nota. H ab 3,9 dudoso. rado, sincero, veraz. Frecuente el uso adverbial
3 א מ ת: sinceram ente, realm ente, verdadera-
י א מ ר [c. suf. א נ ז ר ו, P1. א מ ך י ם, cstr. א מ ר י, c. sur. m ente, de verdad, de veras, cierto.
א מ י י, א מ ר י, א מ ר י ו, א מ ר י ה, ] א מ ר י כ םPalabras,
D om inan los significados de «verdad» co-
discurso; consejos, razones, argumentos, manda- mo correspondencia a la realidad y al pensa-
tos, sentencias; oráculo. Sin.: מ ל ה, ד ב ר.
> 1 ·ך · ' T 7
miento, y de «honradez, lealtad». L o que se
1. Frecuente en textos sapienciales. Pala־ dice es verdadero o cierto, el hecho ha su-
bras Sal 5,2 Job 6,26 33,3. Consejos Prov cedido y el informe es fidedigno; la sentencia
4,5.20 5,7 7,24. D iscurso Is 41,26. R azones responde a los hechos y es imparcial; el testigo
Job 32,14 E clo 1 2 , 1 2 . Argum entos Job 34,37. es veraz y fidedigno. Se opone a 10 falso, fie-
Sentencias Prov 1 ,2 . O ráculo N m 24,4. ticio, engañoso, ilegítimo. Si responde al pen-
jetivo: ־־ א מ תpalabras justas, acertadas Prov responde a la intención, la prom esa es d e fiar y
2 2 ,2 1 ; ב י נ ה- sentencias prudentes 1 ,2 ; ־דעת su autor es fiel; si uno responde a sus criterios,
es íntegro, coherente; si una decisión responde
consejos prudentes Prov 19,27 23,12; י הו ה-
10 que nos ha dicho el Señor Jos 24,27; י שר- a la autoridad, el m andato es legítim o, válido.
razones justas Job 6,25; 10 - נו א שque dice un A. C onstrucciones: com o sustantivo, adje-
desesperado 6,26; ־־ נ ע םpalabras suaves, ama- tivo, adverbio; en endíadis.
bles Prov 15,26 16,24; ש ל| ר- mentiras Is 32,7. 1. Sustantivo, a) Sujeto 2 R e 20,19; per-
b) א מ רי ־ ־ פיpalabras de la boca de; expresión sonificada Is 59,14s = נ כ ח הsinceridad; Sal
plástica o enfática, equivale a mis/tus palabras, 85,l i s 89,15 Prov 20,28. b) Complemento:
las palabras mías/tuyas, 10 que tú/yo has/he di- - ע שה actuar con lealtad Gn 24,49; - ד ב ר
cho D t 32,1 Os 6,5 Sal 54,4 78,1 138,4 Job 8,2. decir la verdad Jr 9,4; - נ תןtratar con lealtad
M iq 7,20. c) Predicado. Ser verdad D t 22,20
2א מ ר [Estcstr. ] א מ ר יCría G n 49,21.
Sal 19,10 2 Cr 9,5; - ¿ מ ע שי י ד יוsu tarea es la
א מ ר ה [Est. cstr. א מ ר ת c. SUf. , א מ ר ת י, א מ ר־ ס ף verdad? Sal 111,7.
א? ן ך ת ף, א? ר ת ן י, אנז ר תו, א מ ר תו Lam 2,17, P1. 2. Adjetivo: - או תseñal segura, garantía
א מ ר ו ת, cstr. א מ ר ו ת Sal 12,7] Palabra; discurso; Jos 2 , 1 2 ; - א נ שיhom bres honrados, sinceros
promesa; mandato. Palabra Is 29,4 Sal 12,7 Ex 18,21 = ש נ אי ב צ ע enem igos del soborno;
17,6 147,15 Prov 30,5; discurso Gn 4,23 Dt ד ב ר ־palabra sincera Sal 119,43; - ז ר עcepa
32,2 Is 28,23 32,9; mandato D t 33,9 Sal legítima Jr 2,21; - ע דtestigo veraz 42,5 =
119,172 E clo 43,17; prom esa Sal 119,41.58 נ א מ ןfiel; - ע ו ב דsiervo cumplidor E clo 7,20;
138,2. sin.: . ק ו ל, ד ב ר, ל ל ! ח - ש כ רpaga segura Prov 11,18; - ת ו ר תdoctrina
auténtica M al 2,6 * ע ו ל הmaldad.
] ] א מ שAnoche, al anochecer, de noche Gn
7 T : -
א מ ש
3. Adverbio. ב א מ תsinceram ente, verdade-
19,34 31,29.42 2 R e 9,26 Job 30,3. V V! V ל
76
מ תV אV I - אנ ח
4. En endíadis o asociado a , ח ס ד, י ש ר, צ ד ק tellano ¡anda, vamos, bueno! G n 50,17 E x 32,
צ ד ק ה, מ ש פ ט, ת מי ם, ש לו ם. 31 2 R e 20,3 Jon 1,14 4,2 Sal 116,4.16 118,25
D n 9,4 N eh 1,11.
B. C lasificación com plem entaria, con po-
sibles especificaciones según cam pos o sujetos. 1א נ ה [Q. pf. pl. ] א נ וGemir, lamentarse, suspirar Is
1 . En relaciones de com unicación e infor־ 3,26 19,8 = א ב ל.
m ación. E l profeta dice la verdad 1 R e 22,16; De la misma raíz·. . א י נ ה, א נ ; ה, ? א נ ך, ת א נ ; ה
jurar con verdad Jr 4,2; el profeta com unica el
m ensaje auténtico 23,28 D n 11,2; el rey lucha 2א נ ה [PL ה3 ; אimpf. 3 m. c. suf. י א נ נ ה Eclo 15,13.
por la verdad Sal 45,5; labio sincero Prov Pu. ímpf. ן א ן ה, f. ת א נ ה. H¡tp. p t c . ]?!? א נ ה.
12,19; testigo veraz 14,25. Informe exacto Gn PL Permitir E x 21,13. Dejar que sobrevenga
42,16; נ כו ן- hecho cierto, sucedido D t 13,15 E clo 15,13.
17,4; denuncia objetiva 22,20. Pu. Suceder, pasar, acaecer, acontecer Sal
2 . R elaciones sociales recíprocas. Lealtad, 91,10 Prov 12,21.
fidelidad, honradez G n 24,49 32,11 47,29 Jos Hitp. Buscar pretexto, ocasión 2 R e 5,7.
2,14 Jue 9,15 Is 42,3; - א י שhombre honrado De la misma raíz: .ת א נ ה
Ex 18,21 N eh 7,2; ה ך ב ך י ם ו ה א מ תlos actos de
אנ ה [C. suf. ] איניLuto, duelo D t 26,14.
lealtad 2 Cr 32,1. - ע י ר הC iudad fiel Z ac 8,3.
3. Práctica ju d icial o de gobierno. Juez א נ וNosotros Jr 42,6 k. V éase .א נ ח נ ו
justo Is 16,5; juicio imparcial E z 18,8 Z ac 7,9 אנו ש [(tPMJJr 17,9) F. ] א נו ש הIncurable, crónico,
Prov 29,14; leyes justas Sal 19,10 N eh 9,13. enconado Is 17,11; Jr 15,18 = נ צ חcrónica;
4. A utenticidad, legitim idad. Estirpe Jr 17,9 = ע ק בfalso; 30,12 = נ ס ל הenconada;
2,21; D io s verdadero Jr 10,10 Z a c 8 ,8 . 30,15 M iq 1,9; ח צי ־־e l flechazo se m e e n c o n a
Nota. Sal 91,4 א מ ת וmejor sentido vocalizar Job 34,6; - יו םdía aciago Jr 17,16.
א מ תוsu brazo.
[Sólo en sg.] Hombre, ser humano, mortal
T “
אנו ש
אמ תח ת [Est. abs. = cstr., c. suf. א? ז ה ס תי, א ^ ת ס ת ו, S in . א ד ם, ד סT אT ; ב ךant. o c o r r e l. א ל ה י ם, י ה ו ה.
T T ’ » V י Vi ״
77
אנ ח - אנ ק
N i. Gemir, lamentarse, quejarse Ex 2,23 + אני [Est. abs. = cstr.] Flota, naves I R e 9,26s;
! ע לןclamar; Is 24,7 * ש מ חalegre; E z 9,4 = לן3א ת ר ש י ש- nave/flota mercante, d e alto porte
Ni.; 21,l i s ; Prov 29,2 * ש מ ח alegrarse; Lam 10,22; ־ ש י טflota a rem o, de galeras Is 3 3 ,2 1 .
1.4 = א ב לestar d e luto, 2 י ג הNi. estar d eso ־
י הT א ״נ ípi. 2 אניו ת, א נ י י ת, א ו נ י ו תc r 8,18 k, c. suf.
lado; 1,8.11.21 correl. ? ז נ ח םconsolador. E l ga- tj L · tj ׳ * t j 7 ׳
46,4 E z 34,15. Como cópula en D t 32,39a J1 אנלן [Q. impf. ; י א ב קinf. לן3 א. N i imptv. לן3 ; ה אptc. pl.
4,10. ]נ אנ קי ם
78
אנ ק - א ס ף
De la misma raíz: .1א נ ק ה 15,6), cohor. א ס פ הMiq 4,6, wayy. 2 [ י ס ףSm 6,1; imptv.
א ס י ף, א ס פ ה, f. א ס פ י j r 10,17, P1. ; א ס פ וinf. abs.
[ י א נ ל ו י זEst. cstr. ] א נ ק תLamento, gemido, sollozo א ס ף, cstr. א ס י ף- ( ל א ס י ףc. suf. א ס פ ף, *) א ס פ כ ם, ptc.
M al 2,13 = 3 ; כ יSal 12,6 79,11 102,21 E clo ( א ס ףc. suf. 2 א ס פ ם, א ס פ ףR e 22, 20), p t c . p a s . א ס פ י
35(32),17 = .שיי ה Ez 34,29. n l נ א ס ף, f . נ א ס פ ה, 2 נ א ס פ ה, P1. נ א ס פ ו,
79
א ס ף
80
אסף- א ף1
א ס פ ס ף Gentío, masa N m 11,4 * ה ע םel pueblo Ni. Ser, estar, quedar atado, encarcelado,
(v.2).'! preso Gn 42,16.19 Jue 16,6.10.13.
Pu. Caer prisionero, ser copado Is 22,3.
א ס ר [q . pf. 3 c. suf. א ס ר ם, f. 3 ,א ס ר ה pi. c. suf.
De la misma raíz: , א ס ו ר, א ס י ר, א ס י ר, א ס ר, מ ו ס ר
1 , א ס ר ו ף, 2 א ס ר ת םP1. C. suf. ; א ס ת ו ה וi mpf. ,י א ס ר
מסר ת.
V T
ו י א ס ר, c. suf. 2 ,!! א ק ן ך ה יc. suf. ו ת א ס ר ה ו, p1. c. suf.
3! ר א ס ר ו ה ו, ר ה ו9 [! א ח ר ו נ י ״ [ ! א, ר נ י9 ! א3, א ? ר ו ם, א ס ר/ א ס ר
T · T Vi
[Est. cstr. א ס ר, c. suf. א ס ר ה, pi. c. suf.
1 ־ . ' T T VI
81
א ף1- א ף2
4,10 Sal 115,6. c) Organo de la respiración. Is 3. אף ח ר ה. Con mucha frecuencia la ira
2 ,2 2 Job 27,3 Cant 7,9. está presentada o formulada en im ágenes o
2. Sede de la pasión irascible. D el sentido fórmulas de fuego; sobre todo con la raíz ח ר ה
físico pasa a significar ira, cólera, enojo, coraje, quemar. La imagen llega a lexicalizarse. Com-
rabia, furia, irritación, indignación, despecho, sa- párese con expresiones castellanas como: des-
ña. La referencia física a la nariz se lexicaliza fogar (fuego), echar chispas, sangre caliente,
(com párese: hinchársele las narices). Sin.: está que arde, encenderse/requem arse la san-
ע? ר ה, ח מ ה, כ ע ס ״ ק ן י ף, ז ע ם, ז ע ף, ק נ א ה. Ant.: gre, inflamarse en ira, acalorarse, calentarse,
ר צו ן, מ ש פ ט, חנן. a) Sustantivo. D t 9,19 = sulfurarse, sofocarse, subirse el humo a las
2 2 9 ,2 2 ; ח מ ה, ק צ ףR e 24,20 Sal 37,8 = ; ח מ הnarices... Expresiones que proceden de una
Prov 27,4 = ח מ ה, ק נ א ה. b) Formas adverbia- experiencia física, síntom a de cólera, a) Con
les. Con - 3 ferozm ente, cruelm ente Gn 49,6; sustantivo: ח ת ן א ףincendio de ira, ira infla-
por la ira D t 29,22; iracundo (transí.) Is 14,6; mada; - ח תidem E x 11,8 32,12 N m 25,4 D t
con ira Jr 21,5 Sal 6,2 7,7 55,4 Lam 2,1 3,66. 13,18 29,23 1 Sm 28,18 Is 7,4 Jr 4,26 Os 11,9
Con - כsegún, con mi ira E z 25,14 35,11. Jon 3,9 Nah 1,6 S o f2 ,2 Sal 69,25 Job 20,23.
Con ע ל ־ ־por la ira Jr 52,3. c) Valor adjetival b) Con verbo. Fórmula frecuente ו י ח ת א ףse
Furioso, airado, encolerizado, indignado, irrita- encendió la ira, estalló la ira, en un arrebato de
do: - ז ע ףira furiosa Is 30,30; - ( א ך [יcorreg.) ira Gn 30,2 Ex 4,14 N m 11,1 D t 29,26 Jue 2,
paciencia Jr 15,15; - ע תhora de ira 18,23; 14 Sal 106,40. c) La imagen del fuegopuede to-
- יו םdía de ira, tiem po aciago, hora de la mar otras figuras o quedar implícita: - 3 ע שןel
condena S of 2,3 Lam 2,21s; - ב ע לcolérico humo en = humear 2 Sm 22,9 Sal 18,9; - ע שן
E clo 8,16. d) Con verbos. Com o sujeto: שו ב encenderse D t 29,19; - ב ע רarder Is 30,27.
calmarse, aplacarse la ira G n 27,45 Is 5,25 Jr 4. Contexto forense. Puede designar o
2,35; נ תן דderramarse, desfogarse Jr 7,20; כ ל ה implicar la sentencia del juez. A sí - ( ) ח ת ןUV
agotarse E z 5,13; ע ל הcrecer, soliviantarse Sal día de la sentencia condenatoria Is 13,13 S of
78,21. Com o com plem ento: - ש פ ך derramar, 2,2 Lam 2,22; - 2 מ ח ת ןW puede significar re-
desfogar Is 42,25; - ה א ך י ן יdar largas a la ira, vocar la condena o no pronunciar la sentencia
tener paciencia Is 48,9 Prov 19,11; - כל ה D t 13,18; véase Nm 25,4; - ש ב טvara de la ira
agotar, satisfacer la cólera E z 20,8.21; - ה ח ז י ק = instrumento de ejecución Is 10,5; correc-
mantener, conservar la ira M iq 7,18; - ה ש י ב ción, no condena Jr 10,24; M iq 5,14 4 נ ק ם ־jus-
cohibir, reprimir, calmar Sal 78,38 Job 9,13 ticia vindicativa.
Prov 29,8; - מ ש ךprolongar Sal 85,6; - שי ם
א פ י ם: a) Sentido físico. Narices, rostro. G n
acumular rencor Job 36,13; - ה על ה atizar
2,7. Con נ פ ל, הי ש ת חו, ק ח ־, rost ro a tierra G n
Prov 15,1; - ה עי ר excitar, despertar E clo
19,1 l S m 20,41 2 Sin 14,4 1 R e 1,23 Is 49,23.
36(33),8; - ה ש ב י תaplacar 48,10.
b) Sentido figurado: - א ךן דpaciente (a la letra
Fraseología: - י פ ל ס נ ת י ב לdio curso libre
«largo de narices») E x 34,6 N m 14,18 J1 2,13
a su ira Sal 78,50; ת ש ל ח י ד ך א'ן בי- ע לextien-
Jon 4,2 = ; ר ב ־ ח פ דProv 14,29 E clo 5,4. לן צ ר ־
des tu m ano contra la ira de m i enem igo; o: di-
impulsivo, colérico ( a la letra «corto d e
riges tu m ano contra la nariz de mi enem igo
narices») Prov 14,17. Denom inativo א כ ף.
Sal 138,7; - ת חaliento enfurecido; o: soplo de
i
la nariz Job 4,9; - ע ל ה י הprovocar la ira Jr 2א ף Copulativa sim ple o enfática o matizada.
32,31. Simple: y; con negación, ni. Enfática: también,
82
א ף2- י א פי ק
además, incluso, asimismo, no menos, otro pi . ( א פ וpor ) א פ וEx 16,23: ptc. א י פ ה, c. suf. א י פ ה ם, pi.
tanto. Matizada: pues, pero, y así, entonces. א פ י ם, א ו פ י ם, f. א פ ו י ת. n l impf. 1 ת א פ ה, P1. f.
el paralelism o א ף...]; Is 26,9 33,2 35,2 44,16 Q. Cocer Gn 19,3 E x 12,39 Lv 24,5 1 Sm
46,l i d Sal 16,6.9 18,49 68,9 77,17s 89,6.12. 28,24 Is 44,15 E z 46,20.
2 2 93,1 96,10 Job 37,11 E cl 2,9 E clo 16,19. Ni. Ser cocido Lv 6,10 7,9 23,17.
Form ando endíadis Is 42,13 46,6 Sal 65,14.
b) Enfática. Gn 40,16 Job 32,10.17 también א פ ה Ptc. sustantivado. Panadero, repostero,
yo; D t 2,11.20 Is 41,23 43,19 48,13.15 Sal 16,7 confitero Gn 4 0 ,2 .5 .16s 1 Sm 8,13 Jr 37,21 Os
Job 16,7 Est 5,12. א ף... א ףcom o... así Is 46, 7,4.
11c. c) Matizada. Adversativa (com o en espa- Nota. Os 7,6 léase א פ ה םsu ira.
ñol) Is 26,11 44,15 Sal 44,10 89,44. Consecuti-
va: pues, entonces Lv 26,16 Jue 5,29 Is 26,8 א פ ה
T ··
v éase א י פ ה. T **
comentarios.
17,7 19,10. Con el m ism o valor ו א ף כ יD t 31,27
1 Sm 21,6 E z 23,40 E clo 16,11. א פי ל [Pl. f. ] א פ י ל ת Tardío E x 9,32.
א פ ד [Q.pf. 2 ; א פ ך תimpf. ] י א פ דCeñir, sujetar E x 1א פ י ק [Est. cstr. א פ י ק, pi. א פ י ק י ם, cstr. ,א פ ק י
29,5 Lv 8,7 = ח ג ר. א פ י ק י, c. suf. א פ י ק י ף, Orilla, margen, ] א פי קיו
De la misma raíz: . א פ ד ה, א פ ו ד vera; cauce, torrentera, cañada, rambla; fondo;
hilera, ringlera. Orilla Is 8,7 Cant 5,12. Cauce,
א פ ד v é a s e .א פ ו ד
torrentera E z 6,3 31,12 32,6 34,13 35,8 36,6
א פ ד ה [Est. cstr. א פ ד ת, c. suf. ] א פ ד ת ו Ceñidor, J1 4,18. ־ מ י םcauce Sal 42,2, fondo del mar
cinturón Ex 28,8 39,5; ornato Is 30,22. 18,16 = ה ב ל
ל . . .
מ ו ס ת הcim ientos del orbe;
. . ?
-י ם
T
83
א פי ק2 - א פ רי ח
2א פ י ק [Sólo pl. ] א פ י ק י ם Robusto, fuerte, poderoso - ןcuando no hay, cuando falta, cuando se
Job 12,21 = .נ ד י ב acaba Prov 14,28 26,20 Job 7,6.
י3 א פ סAdversativa: pero, sólo que, aun-
א פ ל [Adj. sust.] Oscuridad, tiniebla A m 5,20 =
ח ש ף, * נ ג הresplandor, א ו רluz.
que, si bien, es verdad que, ahora que N m 13,28
D t 15,4 Jue 4,9 2 Sm 12,14 A m 9,8.
De la misma raíz: .? א פ ל, א פ ל ה, מ א פ ל, ו א פ ל י ה
א פ סי ם Tobillos E z 47,3 correl. 3 י ם3 ךrodillas
א פ לOscuridad, tiniebla, lobreguez, calígine, (v. 4).
sombra Is 29,18 = ר א ה * ח שן דver; Job 3,6
correl. ל ן ל הnoche; 10,22 ה ו פ י ע *־brillar; 23,17 א פ ע ] ] א פ עvacío is 41,24.
30,26 * א ל רluz. Función adjetival: lóbrego
א פ ע הAspid, víbora Is 30,6 59,5 Job 20,16.
Job 28,3 = צ ל מ ו תsombra. Función adverbial:
' VIT S ־־
אצבע [Est. abs. =־ cstr., c. suf. א ן ב ע ף, א? ב ע ו, P1. א צ ר ]י0 ־Pf. pi. א צ ת, ptc. pi. א ו ^ ת ם. n l impf. ! א צ ר
א ? ב ע * ו ת, est. cstr. א ? ב ע ו ת, א ? ב ע ת, c. s uf . , ב ע ו ת י$ א Is 23,18. HLnarr. | ך ה1] ו א.
א? ב ע ת י, א? ן ע ת י ף, א^ ן ע ( ו ) ת י ו, ] א? ן ע ו ה י כ ם Q. Acumular, amontonar, almacenar, atesó-
Dedo E x 29,12 *Lv4,25 N m 19,4 2Sm 21,2Ó Is rar, reunir 2 R e 20,17 = Is 39,6; A m 3,10.
2,8 Sal 8,4 144,1 Prov 7,3 Cant 5,5.
Ni. Ser almacenado Is 23,18 = ח ס ן.
Fraseología: - כ ת ב י ם בescritas por el de-
Hi. Nombrar jefe de almacén N eh 13,13.
do, de puño y letra de Ex 31,18 D t 9,10; ה ו ר ה
ב, - ש ל ח- señalar con el dedo Is 58,9 Prov
De la misma raíz: צ רT א ו.
א צי ל [Pl. est. cstr. א צ י ל יEz 13,18, א צ י ל הEz 41,8, א ר ב [q . pf. א ר ב, 1 א ר ב ת י, P1. א ך ב ו, 2 ; א ר? ת ם
Articulación, coyuntura; arte-
א צ י ל ו תJr 38,12] impf. י א ר ב, p i . ·; א ר ב ו, cohor. ; נ א ך ב הimptv. ,א ר ב
jo, sobaco, muñeca, codo Jr 38,12 E z 13,18; ; א ר ב ־ ״ptc. א ו ר ב, P1. א ך ב י ם. p l ptc. P1. מ א ו י ב י ם.
אל ל ח ם- ה טה m eter los codos com iendo hl wayy. ( ו; ך בpor ])]! א ר ב
E clo 41,19 .Acera E z 41,8. ¿D e ?2א צ ל
Q. Acechar, apostarse, espiar, emboscarse;
1א צ ל [Q. pf. 2 א צ ל ה, 1 א צ ל ת י, wayy. ר א צ ל. NL poner/tender asechanzas, emboscada, celada;
3 ; א צ לpf. 3 pl. נ א צ ל וEclo 46,8; ptc. נ א צ ל Eclo 13,18]. intrigar, insidiar; al acecho, por sorpresa. Se
construye: sin preposición, con ל4 ־persona o
Q. Apartar, retirar, separar, quitar, tomar Gn
equivalente, ד ם, ; נ פ שcon ע לo לy el objeto:
27,36 N m 11,17.25 E cl 2,10.
puerta, ciudad, camino; se predica de fieras,
N i. Quedar a salvo, librarse E clo 46,8. Esca-
guerreros, bandoleros, salteadores, criminales,
lonado E z 42,6. rameras. D t 19,11 4 ש נ א ־odiar, ק ו ם ע לatacar;
De la misma raíz: 1 א צ י לy ?2 א צ י ל Jos 8,4 = ה י ה נ כ ו ןestar alerta; Jue 9,32 4־
פ ש טatacar (v. 33); 9,43 4 ק ו ם ע ל ־atacar, ה כ ה
2א צ ל [Ni. pf. 3 m. sg. ; נ א צ לptc. m. sg. ] נ א צ לUnirse,
herir; 16,2 4 ס ב ב ־cercar; Prov 7,12 4 ה ח ז י ק ־
juntarse E clo 13,17. Menguar 42,21 * נ א ס ף
agarrar (v. 13); 23,28 = ב ג רי ם traiciones
crecer.
(correg.); ד ם- acechar para matar, buscar la
De la misma raíz: .א צ ל
muerte Prov 12,6 * ה צ י לlibrar; ל ד ם- idem
א צל [C. suf. ל י$ א, א צ ל ו, א צ ל ה, ] א ? ל םJunto, 1,11.18 = צ פ ןespiar; ־־־ ל ד מ י םidem M iq 7,2 =
cerca de, cabe, frente a G n 39,10.15 41,3 Lv צו דdar caza; ל נ פ ש- Sal 59,4 = גו רem bos-
1,16 D t 11,30 Jue 19,14 1 Sm 5,2 1 R e 10,19 carse. Com o fieras Lam 3,10
7
= מ ס ת ר י םescon- · T : *
E z 43,6 D n 8,7.17 E clo 12,12. מ א צ ל וde su drijo; 4,19 * ר ד ףperseguir, ד ל ק acosar; Sal
puesto 1 Sm 17,30; de 20,41; de junto a 1 R e 10,9 4 ־serie, descriptiva; E clo 11,30. Job 31,9;
3,20; contiguo Ez 40,7; - ה ל ךalejarse 1 R e 20, Prov 24,15 = ש ד דPi. destruir; ל פ נ י- intrigar
36. contra E clo 8,11.
85
א ר ב- א ת מן
Pi. ídem Q. Sólo ptc. ? ן א ך בי ם: - שו ם po- la tierra. V entana (fig.) E cl 12,3; chim enea O s
ner em boscadas Jue 9,25; - נ ת ןsembrar dis- 13,3; palomar Is 60,8.
cordias 2 Cr 20,22.
א ר ב ע [Adj. num. c. n. f.; y א ר ב ע הest. pstr. א ר ב ע תc. n.
Hi. 1 Sm 15,5 dudoso; leyendo 1 י ך בpuso m., c. suf. ] א ר ב ע ת םCuatro. Se trata de ר ב עcon א
emboscadas. prostético. La forma base se usa pon sustantivo
De la misma raíz: א ר ב, א ר ב, א ר ב, א ר ב ה, מ א ר ב.
V V * V ’ ·· ״ T í T T - :־ femenino; א ר ב ע הcon masculino: G n 2,10 14,9
E x 27,4 N m 7,8 D t 3,11 Jos 19,7. ת ח ו ת א ך? ע
א ר ב Madriguera, guarida Job 37,8 = מ עו ןgua-
los cuatro puntos cardinales E z 37,9 Z ac 6,5
rida; ל מ ו ־al acecho 38,40 = ש ה הagazaparse.
1 Cr 9,24, cuatro vientos Jr 49,36; ארבעת
א ר ב [C. suf. א ר ב ו, ] ארבם Asechanza, insidia: ש פ ט י ה ר ע י םmis cuatro plagas E z 14,21. א ר ב ע ה
- שו ם tramar Jr 9,7 = מ ר מ הmentira; - 3 ל ב א ר ב ע ע ש ר ה/ ע שי רcatorce Gn 46,22 Jos 15,36;
la m ente trama Os 7,6. א ר ב ע י םcuarenta Gn 7,4 Jue 12,14; א ך? ע י מ או ת
cuatrocientos Gn 15[, 13; א ^ פ י ם ן א ך ב ע תcuatro
א ר ב ]) ) א ו ר בPl. ] א ר ב י םT iene valor de partid-
mil E z 48,16. ” ה ו ל ך ע לcuadrúpedo Lv 11,27.
pió y de sustantivo, a)Como participio. Ace- Ordinal cuarto 1 R e 22,41 2 Cr 3,2. י ם. |תTע. ר _ב._א
7 ?
chadores, emboscados, apostados, salteadores cuádruplo 2 Sm 12,6.
Jos 8,19.21 Jue 16, 9.12 20,37; E sd 8,31 =
Nota. D e esta raíz deriva el español arroba.
או י ב enem igo. - שו ם apostar, em boscar Jos
8,12 Jue 20,29; - ה כ י ןidem Jr 51,12 = ש^ ך י ם א רג [q. impf. 2 f. 3 , ת א ר ג יP1. ; י א ר ג וptc. א ר ג, P1.
centinelas, b) Como sustantivo. Celada, em- א ת י ם, f. ] או ־ גו ת Tejer, entretejer, trenzar Jue
boscada, asechanza Jos 8,2.7.14 1 Sm 22,8 = 16,13 2 R e 23,7 Is5 9 ,5 = מ ע ש הlabor (v. 6 ).
ק ש רconspirar. De la misma raíz: . א ר ג, א ר ג
א ך ב ה [Sust. m.] Langosta, saltamontes, cigarrón. א רג [Véase ] א ר ג Tejedor E x 35,35 + ? ז ל א כ הla-
a) Como plaga, con frecuencia en serie con bor, arte; Is 19,9 38,12. - מ נו רenjulio, enju-
otras especies: Ex 10,4.12ss.l9 1 R e 8,37 Sal 110 («en los telares, madero, generalm ente cilín-
78,46; en serie con insectos sem ejantes J1 1,4. drico, en que se arrolla la urdimbre») 1 Sm 17,7
b) Como término de comparación. D e multitud 2 Sm 21,19; - מ ע ש הlabor textil, tejeduría, teji-
+ ל ר ב, ר ב ב, כ ב דH itp. Jue 6,5 7,12 = ח ו ל do Ex 28,32 39,22.27 E clo 4 5,1 1 .
arena; Jr 46,23 — מ ס פ ר אי ןinnumerable; Nah
3,15 = כ ו כ ב י םestrellas (v. 16); de provisionali- א רג ] ] א ר גLanzadera Job 7,6; ה ־ ¿ י ת דbroca?
dad N ah 3,17; de salto Job 39,20; de algo des- ¿canilla? ¿lizo? Jue 16,14.
preciable que se sacude Sal 109,23; de la nieve א ר גון Variante aramea de 2 א ר ג מ ןCr 2,6.
al caer E clo 43,17.
א תז Alforja, bolsa, canasto, cesta I S m 6 ,8 .
א ר ב ה [Pl. est. cstr. ] א ר ב ו ת Is 25,11. D udoso: 11.15.
— י די וmanejos, manoteo.
א ך ג מ ןPúrpura, purpúreo; especialm ente la púr-
א ר ב ה Compuerta,
pi. א ר ב ו ת, c. suf. ] א ר ב ת י ה ם pura roja, distinta de la violácea o ת כ ל תy d e la
esclusa; ventanas, troneras, mirillas; chimenea; carmesí o שני • T
ת ו ל ע ת. Ex 25,4
ל
26,1; ב ג ד י ה ־׳
T ·״ : ·
palomar. ה ש מ י ם- com puertas del cielo Gn vestidos purpúreos (la púrpura es color, no
7,11 8 ,2 2 R e 7,2 M al 3,10; ־ מ מ ר ו םde la tejido) Jue 8,26; véase E clo 45,10; el cabello
altura Is 24,18 correl. א ר ץ מ ו ס ד יcim ientos de Cant 7,6. Cuando se opone a ש שy בו· ץlino, pa-
א ת מן- א ר ח
rece oponerse 10 rojo a 10 blanco: Prov 31,22 40,17. Sím bolo de nobles, autoridades, pode-
Est 1,6 8,15. rosos, soberbios Is 2,13; series 14,8 E z 17,3
31.3 Z ac 11,l s Sal 80,11; - ש ת י ל יpim pollos
א ר ה[Q. pf. l 3 , א ך י ת יpl. C. suf. ] א ת הRecoger,
de cedro E clo 50,12.
tomar, llevarse; cosechar, vendimiar Sal 80,13
Cant 5,1. א ר ז הMaderas, maderamen de cedro S o f 2,14.
א ךו ה [pi. א ת ת (por ) א ת ת, est. cstr. ; א ת תpar. de [ א ר חQ. inf. c. suf. ] א ר ח יCaminar, ir Sal 139,3 *־
2 א ר י ו תCr 9,25] Cuadra, establo 1 R e 5,6 2 Cr ר ב עdescansar; Job 34,8 = ה ל ך.
9,25 '32,28 (véase .(א ו ת ת De la misma raíz: . אי ר ח, אי ר ח, אי ר ח ה, א ר ח ה
־ ״ ' - T J T %. : ־
א רו כ ה / א ר כ ה [Est. cstr. א ר כ ת, c. suf. ] א ר כ ת ף ]ero, viandante, peregrino Jue 19,17 2 Sm 12,4;
Curación, cura, restablecimiento Is 58,8; Jr 8,22 Jr 14,8 = נ רperegrino; - מ ל ו ןposada, alber-
30,17 + ר פ אcurar; 33,6 = ;? ר פ אreparación gue Jr 9,1.
N eh 4,1.
א ר ח [c. suf. א ר ח י, א ו ־ ח ף, etc., P1. א ר ח ו ת, cstr.
א רון [ c .a r t . ה א ר ן, Ar-
ה א ר ו ן, est. cstr. א ת ן, ]ארן א ר ח ו ת, c. s u f . א ת ז ת י, א ך ח ת י ף, א ר ח ה י ו, א ר ח ה י ח
ca, arcón, arqueta; cajón, cofre, baúl; sarcófago, Eclo 49,6,Camino, senda,
או ־ חו ת ם, ] א ר ח ת י ח ס
ataúd, féretro; hucha, cepillo. Frecuente el arca sendero, vereda, trocha; ruta, itinerario, trayec-
de la alianza, llamada ה ב ר י ת- Jos 3,8; ” - ב ר י ת toria, trayecto recorrido; período, método, curso,
1 - ? י הו ה4,7 ; ך י ת ה א ל ה י םSm 4,4; ;6,2 - י ה ו הproceso; conducta, proceder, destino. Sin.: ד ך ןי
ה ע ר ת- E x 25,22; o sim plem ente ה א ר ו ןel arca camino, נ ת י בsenda, מ ס ל הcalzada, מ ע| לrodé-
25,14. ע ז ף- tu arca poderosa, aludiendo a su ra.
función com o paladión o salvaguarda militar 1. Sentido propio, a) Senda Gn 49,17 =
Sal 132,8 2 C r 6,41. Sarcófago Gn 50,26; ; י י רIs 41,3; ע ק ל ק ל ו ת- sendas tortuosas Jue
hucha 2 R e 12,10s. 5.6. b) Trayectoria que sigue o traza el móvil:
א רז ]) ) א ר זpi. א ך ן י ם, א ת י, c. suf. א ר ז י ף, ] א רזיו la langosta J1 2,7; p eces del mar Sal 8,9; el sol
Cedro, a) El árbol, por antonomasia, del Liba- 19.6.
no E z 31,3 Sal 29,5 104,16. Se opone: com o 2. Sentido figurado. נ שי ם- períodos (pe-
árbol alto y noble, a la zarza Jue 9,15; al hisopo riodos, del griego 080 $ = cam ino) Gn 18,11;
1 R e 5,13; al cardo 2 R e 14,9; por su madera, estilo, m étodo Is 40,14 (griego jxstc¿-0 &0 $);
al sicóm oro 1 R e 10,27 Is 9,9; com o árbol sil- curso Prov 17,23.
vestre y de sombra, a los frutales Sal 148,9. 3. Sentido ético y religioso, a) Conducta
א ר ז י ־ א לcedros altísimos, gigantescos, o divinos Sal 119,9.101.128 Job 34,11 = פ ע לobra, ac-
Sal 80,11. b) Como material de construcción: ción; Prov 2,8.13.15 4,14.18. b) El camino de
- ע ציm adera d e cedro 1 R e 5,22; - צ ל עו ת Dios, que D ios señala Is 2,3 3,12 26,8 Sal 17,4
planchas de cedro 6,15; - כ ר ת תvigas de cedro 25.4 44,19 E clo 39,24. c) La existencia huma-
6,36; - ע מו ד יcolum nas de cedro 7,2; ק רו ת na, su curso o destino: מי שו ־י ם- cam ino llano
ב ת י נ ו- vigas, artesonado de cedro Cant 1,17; Is 26,7; véase Sal 27,11 Prov 3,6. D estin o Job
- ל ו סplancha de cedro 8,9; - ס פ ה בrecubrir, 8,13 Prov 1,19; ח י י ם- el cam ino que asegura
revestir de cedro Jr 22,14. c) Término de com- la vida y su valor Sal 16,11 Prov 2,19 5,6
paración. D e altura A m 2,9 Sal 92,13 Job 15,24.
87
א ר ח - א רן ד
88
א י ו - אנ־ ץ
Sal 86,15 + ר ב ־ ח ס דm isericordioso; Prov 14,29 א רן ״ Laurel (otros: pino, fresno) Is 44,14.
* ; ק צ ר רו ח15,18 * ס מ הr א אתי שםiracundo; 16,32
Liebre Lv 11,6 D t 14,7.
= מ ש ל ב ר ו ח וque se domina, señor de su áni-
mo; E clo 5,4. א ך ך ~ ת חpaciente E cl 7,8 * ג ב ה ״ א ר ץ/ א ר ץ [f. א ר ץ (si empre ;) ה א ר ץdi rec. א ך צ ה,€.
רו חarrogante; E clo 5,11. súf. א ר צ י, ף5 א ך, א ך צ ך, אך צך, א ר צ ו, · א ו י צ נ ו, etc.;
pi. א ר צ ו ת, cstr. א ר צ ו ת, c. suf. ] א ר צו ת ם Tierra.
א ר ף [Sólo f. ] א ר כ ה Largo, prolongado, duradero. Cosmología: (opuesta a cielo) rie/ra, orbe, glo-
Espacial Job 11,9 = ת ח ב ה, =* ( ע מ ל ! הv. 8 ); tem- bo terráqueo; (opuesta al mar) tierra firme, con-
poral, de la guerra 2 Sm 3,1; de un asunto Jr tinentes; adj. terreno, terrenal, terrestre, telúri-
29,28. co. Geología: la tierra, el orbe, el mundo; adje־־
tivo terráqueo, terrestre. Niveles: (superior)
א ר ך [c . s uf . א ר כ ו, א ו ־ כ ה, א ו ־ כ ם, ] א ר כ ןLongitud,
suelo, superficie terrestre, corteza terrestre, a ras
largo, distancia, extensión, envergadura, a) Es-
pacial. Envergadura E z 31,7; de largo (con el de tierra, a flor de tierra; (inferior) sima, abis-
mo, sepultura, subterráneo. Materia: tierra, pol-
número d e la m edida) E x 25,10 37,6 E z 40,7
vo, arcilla, terrón, humus; adj. terroso. Política:
41,12 42,7. Adv. - ל, ב ־a 10 largo, longitudi-
tierra, territorio, país, zona, región, comarca, adj.
nalm ente G n 13,17 E x 26,13. b) Temporal:
territorial, regional, comarcal. Agricultura:
י מ י ם- longevidad, larga vida Sal 21,5 = עולם
ועד sin término; 91,16 = י שועה salvación;
tierra, terreno, campo, terruño, tierra de labranza,
de cultivo, labrantía, laborable. Geografía: de-
Prov 3,2 = ש נו ת ח י י םaños de vida; Job 12,12;
terminativo de países. Frases: caer por, dar
Lam 5,20 = לנ צח sin término, c) Sentido
en, echar a/por, echarse/tirarse por.
figurado: א פ י ם- paciencia Prov 25,15; ר ו ח-
calma E clo 5,11. 1. C osm ología. C om ponente d el universo,
de la creación; con ש מ י םcielo designa el uni״
א ר כ ה
T · .. -«
V er א ר ו כ ה.
T : ־־ verso, el cosm os, la creación G n 1,1 2,4 24,3
Sal 113,6 121,2. Se opone al cielo com o 10 bajo
א ר מ ו ן [Est. abs. = cstr.; pl. cstr. א ך מ ט ת, c. suf.
a 10 alto, habitación del hom bre y de D io s Is
, א ר מ נו ת י נ ו, א ך? ז נו ת י ך, א תזנ תיו, א ת ? נ( ו) ת י ה
14,12 51,6 Prov 25,3 E cl 5,1. Variantes: Is
] א ר מנו תי ה ם Palacio, palacete, alcázar, man-
8,22 =* ל מ ^ ל הhacia arriba (v. 21); 24,4 מ ת ם *ל
sión, edificio. Is 13,22 (correg.) = ה י? ל י ענ ג
la altura (celeste); 44,23; Sal 78,69 * ר מ י םal-
palacios lujosos; 25,2 * ג לruina, escombros,
tura (véase BH S ap.). E n división ternaria, con
מ פ ל הderribo; 32, 14 * מ ע רו תcuevas; 34,13 *
cielo y mar Gn 1,26 Is 40,12 A g 2,6 Prov 30,4
ב ר ה ת נ י םcubil de chacales; Jr 17,27 correl. ; ש ע ר
E clo 16,18. Como adjetivo: - ה ב לorbe terrá-
30,18 ־/ א ה ל ־tienda; Os 8,14 correl. עי רciudad;
queo Prov 8,31.
A m 1,4.7 = ב י תcasa, correl. ח ו מ הmuralla;
2 . G eología, a) Mundo, orbe G n 10,32 18,
3,11 = עזfortaleza; 6 ,8 = ו או ןfasto; Sal 48,4
= מ ש ג בalcázar; 48,14 = ח י לbaluarte, מ ג ד ל 18 2 Sm 7,9; Is 18,3 = ה ב לorbe; 54,9 Jr 51,
41. - כ ל ־ הel m undo entero Jr 51,49 Z a c 4,14
torreón (v. 13); 122,7 = ח י לmuro, fortifica- t t y y
89
א ר ץ
mundo Jue 9,37; - ?! ה מ ו ת הlas simas Sal 71,20; extirpar: - 1 ך ר1 ח ד נ3 נdesaparecer del m undo
- כ נ פ ו ת ה/ א פ ס י/ ק צ הextremos, confines, límites, E x 9,15; א ב ד מ ־destruir en la tierra Sal 21,11
horizontes de la tierra Is 1 1 ,1 2 62,11 Sal 67,8 = אדם T T
מ ב נ יd e entre los hombres; -D ה ב ר י ת
·· : · 7 . . . . .
135,7; ר ח ב י ־la anchura, extensión del m undo borrar de la tierra Sal 34,17; Ni. Prov 2,22;
Job 38,18. b) Opuesta al mar. Tierra firme E z - א כ ל מextirpar de la tierra 30, 14. D e los
27,29 * י םmar; A m 9,6; Sal 104,5s * ת הו ם muertos: ¿Is 29,4? Jon 2, 7; ¿ ־ ־ צ ל מ ו תIs 9,1?;
océano, c) Por sinécdoque. Los habitantes, la ר פ א י ם- Is 26,19; - י ר ד לE cl 3 ,2 1 ; tumba Sal
gente, el m undo Gn 11,1 18,25; כ ל ־ ה ־ ד ךן דel 119,87; ד שני ־ cenizas de la tumba 22,30;
camino de todos, la m uerte Jos 23,14 1 R e 2 ,2 . 10 ה ־ ת ח ת יו ת profundo de la tierra 63,10;
י כ ל ־ ־ ה ־1 כ ד יcom o se hace en todas partes, se- 10 ה ־ ת ה מו תhondo 71,20; וז שן ד- región de las
gún costumbre universal Gn 19,31. tinieblas Job 10,21.
se levanta uno. Plano de referencia para dis- 5. Política, a) Tierra, territorio. Se divide
tinguir y definir otros niveles, a) Suelo G n 2,6 según pueblos y lenguas, adm ite el plural.
19,28 28,12. - נ ת ר ע ל ” הsaltar por/sobre el - נ פ ל ג ה הse dividió la tierra,7 en territorios; es
T T : : · *
suelo Lv 11 ,2 1 ; véase D t 22,6; el rocío Jue 6,39; el punto de partida 1 Cr 1,19. 3פ ך ת ב או ־ צ ת ם
-מה ק ו םalzarse del suelo 1 Sm 28,23; ה ש כי ב se dispersaron en sus territorios G n 10,5. D t 1,
א ר צ הhizo echarse por tierra 2 Sm 8,2; - י ש ב ל 25; de la diáspora Jr 16,15 E z 12,15; הן* א ת-
sentarse en el suelo Lam 2,10; ל ל
- ר מ ש ע ל־־ ה
·ד - T
este país Jr 24,6.8; E z 20,32 34,29 39,15 O s
reptar G n 1,26; נ ג עtocar el suelo D n 8,5; 10 , 1 ; - ש ע ריlas puertas, fronteras de un terri-
- דבק ל pegarse al suelo Sal 44,26 = עפר torio Nah 3,13. b) Por sinécdoque. L os habi-
polvo, b) Caer, tirarse: - י ר ד לdesplom arse tantes de un país, paisanos 2 Sm 15,23. c) Con
E z 26 ,1 1; - ה גי ע לderribar por tierra Lam 2,2; una determinación: מ ו ל ד ת- tierra nativa, te-
ארצה ה ש לין דtirar al suelo Ex 4,3; - על ש פן ד rruño, patria Jr 46,16; מ כ ו ר ה- tierra natal,
derramar en tierra D t 12,24; ארצה ש ח תidem cuna E z 21,35 29,14; א ו י ב- territorio enem igo
Gn 38,9. Postrarse en tierra, de bruces: de or- Lv 26,34 Jr 31,16; ש ב י- destierro Jr 30,10.
dinario com o gesto y con construcciones di- 6 . Agricultura. Campo, tierras. Se especi-
versas Gn 37,10 Jos 5,14 D n 8,18. c) Superfi- fica por el contexto o por algún determinativo:
cié: - ( ע ל ־ ־ פני כ ל ־ הsuperficie = superfaciem ) ק נ הcomprar Gn 47,20; - ש ב ת הqueda en bar-
Gn 1,29 11,4; a dos cod os del suelo Nm 11,31; becho, descansa Lv 25,2; י ב ו ל הsu cosecha
de una zona 2 Sm 18,8. - ע ל ־ פ נ י הa flor/ras de 26,4 A g 1,10 Z ac 8,12 Sal 85,13; - ז ר עsem -
tierra Jr 27,5 A m 5,8; ה ־ עיןidem Ex 10,5.15 brar Ex 23, 10; Is 55,10 + ה ת ה empapar;
N m 22,5; ה ש מי ם ו בין- בין ה (o invirtiendo 61,11 = 33 הhuerto; Jr 7,34 * עי רciudad; Os
términos) entre cielo y tierra, en volandas 2 Sm 2,24 6,3; - י ר שposeer Sal 37,11.22.29; שו ק
18,9 E z 8,3 Z ac 5,9. d) L os niveles definen: el Polel regar 65,10; 72,6. Como adj. o regido:
m undo de los vivos, que se m ueven en la super- - מ ע ש ר הdiezm os del cam po Lv 27,30; - ע ב ו ר
ficie, y el m undo de los m uertos, subterráneo, productos de la tierra Jos 5,11. Con determ i-
profundo. ־ ס י י םtierra/mundo de los vivos Jr nación positiva o negativa:, ־ מ מנ ה י צ א־־ ל ח ם
11,19 Sal 27,13 52,7 116,9 142,6. E stá implíci- tierra de pan llevar, que da pan Job 28,5;
to en expresiones com o eliminar, desaparecer, ה ט ב ה- fértil D t 6,18; פ ר י- fértil, productiva
90
או ץ - א עי
91
15,4.6 24,12 39,10 M iq 1,4 M al 3,2 Sal 68,3. 5,24; מ אכל ת com bustible, p a s to d e l fu e g o
T raducción 0 o traducción sintética cuando va 9,4; - י ק ו דincendio 10,16; - ל ה בllam a 29,6;
im plícito en verbos com o ב ע הhervir Is 64,1; + ? ת ר הp ir a 30,33; - אי ר h o g u e ra 50,11;
- ב ש ל בPi. asar 2 Cr 35,13 * ב ס י ר ו תcocer; - ש ר פ תpasto del fuego 64,10; - כ י ו רincendio
צ ל הasar Ex 12,8; ק ל הtostar, freír Lv 2,14 Jr Z a c 12,6; - ו ר3 תh o r n o S al 2 1 ,1 0 ; ' א ו ר ־־resplan-
29.22. c) Meteoro. Rayo, relám pago Sal 148,8 dor de fuego 78, 14; - ש ב י בllama del hogar
4 ב ר ד ־granizo; Job 1,16. D e ordinario com o J o b 18,5; - כ י ת ר יchispas 41,11; - ^ t r í c e n t e -
elemento de teofanía, de la divinidad Ex 9,23 lias Cant 8 ,6 ; - ג דו ד יtropeles de fuego E clo 48,9.
19.18 1 R e 18,24 2 R e 2,11 6,17 Is 4,5 66,15 4. U so adverbial. | א ש/ ב instrumental;
E z 1,4.13.27 J1 2,3 Z ac 2,9 Sal 50,3 97,3 Job puede ser expletivo, trad. 0 : ש ר ף, ב ע רq u e ־־
20,26. mar E x 32,20 D t 4,11; ה צ י תquemar, incendiar
2 . Com o sujeto o com plem ento directo o Jos 8 ,8 ; ב ו אresistir el fuego, ser refractario,
indirecto de verbos que enuncian el com ienzo, incom bustible N m 31,23; ה ב י אpasar a fuego
desarrollo o final del proceso; m uchas veces Z ac 13, 9; ה ע ב ו רpasar a fuego, por el fuego
con valor expletivo, a) Comienzo: י צ אestallar D t 18,10; ש ל חp r e á d e r !fue 1,8; נ תןq u e m a r Is
un incendio Jr 4,4 21,12; נ ש קNi. encenderse, 37,19; נ ש פ טjuzgar con fuego, ¿ordalía?, eje-
producirse Sal 78,21; ק ד חprender, encenderse cutar la sentencia en la hoguera 66,16; כל ה
Jr 15,14; ע ל הsaltar, brotar Jue 6,21; נ תןponer, consumir a fuego E z 22,31; ר י בsom eter a la
aplicar fuego N m 16,7; ש ל חenviar, aplicar E z prueba del fuego A m 7,4; נ א כ לconsum irse
39,6; ש פ ךarrojar Lam 2,4; ד ל ק/ ה ד ל י קencen- S o f 1,18. כ א ש/ כIs 30,27 J r 23,29 A m 5,6 S al
der, prender fuego/lum bre E z 24,10 A bd 18; 83,15 E c lo 40,30.
ה מ ט י רhacer llover, teofánico E z 38,22 Sal 5. Con determ inaciones: ת• מי דT ־ ־ ־continuo
11,6; ב ע רencender lumbre Jr 7,18; ה צ י תapli- Lv 6 ,6 ; ז ר ה- profano 10,1; ? ד ו ל ה- violento,
car Jr 11,16; prender E z 21,3; שו םaplicar: 1 R e gigantesco D t 5,25; ת ?| ה ” ל אinextinguible Is
18.23. b) Desarrollo: ב ע רarder N m 11,1 Sal 66,24; ל ה ב ה- llam eante 4,5; א ל ה י ם- rayo Job
106.18 E clo 40,30; י ק דH o. arder Lv 6,2.6 1,16.
E clo 16,6; ק ד חatizar, avivar Is 50,11; נ פ חso-
Nota. E z 28,14 ¿ א בני ־ ־seres ígneos? (véanse
piar, avivar E z 22,20; צ ר בabrasar Prov 16,27;
א ב ןNota, y com entarios); Jr 6,29 véase B H S
ל ה טarder Sal 104,4; נ ת ךderramarse, propa-
ap.; D t 33,2 dudoso.
garse N ah 1,6. c) Final y consecuencias: א כ ל
devorar, cebarse, consumir Lv 6,3 J11,19; כ ב ה א ש V éase \ ש
apagarse Lv 6,5 Is 66,24 Prov 26,20; כ ל הcon-
א ש ד [Est. cstr. א ש ד, P1. א ש ד ו ת, est. cstr. ,א ש ד ו ת
sumir E z 22,31; ש ק עcalmarse, extinguirse Nm
] א שד ת Ladera, declive, pendiente, estribación
11 ,2 ; ד ע ךPu. apagarse Sal 118,12.
N m 21,15 D t 3,17 4,49 J o s 10,40 12,3.8
3. Com o adjetivo o regido. M uchas veces
13,20.
queda incluido com o sem a com ponente del sig-
nificado de la palabra castellana; traducción א ש ה [Est. cstr. א ש ת, c. suf. א ש תי, ף$א ש etc.
sintética. - ל פ י דantorcha, tea G n 15,17 = ( א ש ? ףsai 128,3), pi. נ ש י ם, cstr. נ ש י, c. suf. ,נ ש י
ת נ ו ר ע שןhum areda de hom o; ל ב ת ־ ־llamarada · נ ש י נ ו, etc·; est. cstr. א ש תEz 23,44] Mujer, hembra;
E x 3,2; “ | ח ל יbrasas, ascuas Lv 16,12; מ?ו ת ־ ־ esposa; una, alguna, ella.
quemadura 13,24; - ע מ ו דcolumna, pilar de fue- 1. Indicando el sexo. O p u e s to a אי שy a
go N m 14,14; - ל ש ו ןlengua de fuego, llama Is ג ב רG n 2,22s E x 35,22 D t 22,5 J o s 6,21 8,25.
92
ש הT · א- ש ם- אT
D e animales, hembra G n 7,2. כ ־com paración E clo 7,19. Con gentilicios N m 12,1 Rut 1,4.
indicando cobardía Is 19,16; - ה י ה לJr 50,37. c) Rigiendo sustantivos: ־ ״ ו נ ת י םramera Os 1,2;
Como adj. o regido: ב י ת ה ־harén Est 2,3; מ ך י נ י ם- mujer pendenciera Prov 21,9; ~ ח ן לmu-
- נ פ לaborto Sal 58,9; - 3 א ר חreglas, períodos jer hacendosa Prov 31,10 E clo 26,2; נ עי ךי ם-
Gn 18,11; - ד רן דidem 31,35; - ש מ ל תropa fem e- esposa de juventud Is 54,6 M al 2,15 E clo 15,2;
nina, d e mujer D t 22,5 * ? ל י ־ ג ב רartículos de כ ס י ל ו ת- D oñ a N eced ad Prov 9,13; ח ן- her-
hombre, m asculinos; - א ה ב תam oríos 2 Sm 1,26; m osa E clo 9,8.
- י ל י דnacido de mujer Job 15,14 E clo 10,18.
א ש ה [Est. cstr. א ש ה, pi. est. cstr. א ש י, c. suf. ,א ש י
Fraseología: נ ש מ ר מ ־ ־abstenerse de reía-
] א ש יOblación E x 29,18 Lv 1,9 2,2 3,3 4,35
ciones, continencia 1 Sm 21,5.
5"12 6,10 7,5 8,21 23,8 24,7.9 N m 15,10
2 . R elaciones fam iliares, a) Esposa, mu-
18,17 28,2 29,6 D t 18,1 ¿Jos 13,14? IS m
jer, consorte, cónyuge Gn 2,24 Ex 18,2 1 Sm 25,
2,28.
3 Os 2,4; con אי שm arido y mujer, esposos Jr
6,11; con ט ף mujeres y niños, criaturas D t א ש ו ןMomento, hora Prov 20,20. D ud oso 7,9;
29,10 31,12 Est 3,13. b) Otras relaciones: véanse com entarios.
א ש ת ב ן/ נ ש יnuera(s) Gn 7,7.13 46,26 Lv 18,15;
א ח- cuñada G n 38,8s Lv 18,16; א ב- con- א שו ר T
véase א ש ר. · .. T
cubina del padre Lv 18,8; ה מ ת- viuda D t 25,5. א שי ח [p1.c. suf. א ש י ו ת י הq1 Pilar jr 50,15 ח ו מ ה ־־־
7
Madre Lv 24,11 correl. ב ן, Is 49,15 correl. ע ו ל.
T : t ·־ t v * t 1 ■i t
muralla.
Fraseología: ל א ש הN ל ק ח ל וcasarse con,
tomar por mujer a G n 25,20 E x 6,20; ella א שי ח [Léase ] א ש י חPozo E clo 50,3 = מ קו ה
ל א ש הN ה י ה לcasarse con, ser su mujer Gn )) מ ק ו יfuente, cisterna.
20,12 N m 36,3 D t 24,4 1 Sm 25,43; נ תן
צי ר ה/א véase א ש ר ה.
לא שהN ל entregar, dar com o esposa 1 R e 2,
T .. -s T ··
17.21; sin 11,19 ; לN ל- נ ש אbuscar esposa a א שי ש ה ק1. א שיי שו ת, est. cstr. ] א י ש י ש יTorta, pastel
E clo 7,23. 2 Sm 6,19 Is 16,7 Cant 2,5 1 Cr 16,3.
3. Con otras funciones gram aticales o sin-
א^ ף Testículo Lv 21,20.
tácticas, a) Una, alguna, especificando el se־
xo; a veces con א י ש, en la casuística: א ש ה כי א ש בו ל / א ש כ ל [m. Nm 13,23, pi. ,א ש כ ל( ו) ת
cuando una mujer Lv 12,2 15,25 N m 30,4. א ש כ ל ו תCant 7,8, f. Dt 32,32, est. cstr. א' ש? לו תCant
אי ש או ־ ־ א ש ה כ יcuando un hom bre o una mu-
T ·
7,9, c. suf. א ש ? ל ת י הGn 40,10] Racimo N m 13,23s
jer, cuando alguien, hom bre o mujer, de ambos D t 32,32 = ע נ ב י םuvas; Is 65,8 M iq 7,1 Cant
sexos Lv 13,38 N m 5,6 6,2. א ש ר- la mujer 7,8s.
que, si una mujer Lv 20,16. Equivale a cada
א ש כ ר [c. suf. ר ןי3 ] א שTributo, contribución, im-
una A m 4,3; א ל ־ ־ א חו ת ח א ש הuna a/con otra
E z 3,13. b) Equivale a artículo indefinido.
puesto, don E z 27,15; Sal 72,10 = מ נ ח הdon.
Seguido de adjetivo o participio: נ ב י א ה- una ל#א Tamarisco G n 21,33 I S m 22,6 31,13.
profetisa Jue 4,4; ” א ל מ נ הuna viuda 2 Sm 14,5
I R e 7, 14; זו נ ה- una prostituta Jr 3,3 Ez א ש ם ]) ) א ש ם, Q. pf . 3 f. א ש מ ה, 2 א ש מ ה, f. ? א ש? ו,
16,30 23,44;
7 7 7
ה מ נ א פ ת- una adúltera E z 16,32
V |TT ; - 7
pi. ; א ש מ וi mpf . י א ש ם, P1. ; א ש מ ו, etc.: inf. abs. ,א ש ו ם
Prov 30,20; ג ר ו ש ה- una repudiada Lv 21,7; א ש ם7; cstr. א ש מ הlv 5,26.
t 7
n l rpf. pi.
T r
:
נ א ש מו, h l
- IT : V
93
א ש ם
־־ T
- י א ש ר
־ T
א ש ם [c. suf. א ש מו, א ש מ ם, P1. c. suf. ] א ש מ י וCui- א ש פ ר Torta, pastel, pan de dátiles 2 Sm 6,19
pa, delito, reato, responsabilidad; pena, indem- l C r 16,3.
nización, expiación, penitencia, compensación.
א ש פ ת [Pl. ] א ש פ ת ו תBasura, desecho, inmundi-
a) Culpa Prov 14,9 * ר צו ןfavor; - ה ב י אhacer
cia; basurero, muladar, vertedero I S m 2 ,8 =
culpable Gn 26,10; - ה ש י בhacer restitución,
Sal 113,7 = ; ע פ רLam 4,5. ה ־r ע ר- ש- Puerta de
indemnizar N m 5,7s 1 Sm 6,3; - מ ל אser deu- 7
7 T t 7
94
ש ר- י א- t
א ש רv ז־
95
c) Repitiendo el verbo: א ת״ א ש ר א ר ס ם ו ־ ח מ תי Fraseología: o
א חז ה ר ג לי
■ t - T -: t
ב א ש תseguía sus
S “ 3- י
m e com padezco de quien quiero Ex 33,19; huellas Job 23,11; - ש ? כ ו di un mal paso Sal
י ת ה ל כו ב א ש ר י ת ה ל כו vagaron a la ventura 73,2q; - י ב י ן ל mira dónde pisa Prov 14,15;
1 Sm 23,13; אי ש ר ־ אני הו לן ד על א ני הו לן דvago - כ מ ןasegurar el paso Sal 40,3.
sin rumbo 2 Sm 15,20; גו ר־י ב א ש ר ה גוו ״יemigra
^ ר$א [p i . cstr. א ש ר י, c. suf. , א ש ר י ך, א ש ר י ך, א ש ר י ו
donde puedas 2 R e 8,1.
א ש רי הן, א ש ר י כ ם. \ ^] Construido en pl. cstr. 4 ־suf.
3. Com o conjunción, a) Sin preposición.
o suj., equivale a ¡Felicidades [las] de/Dichoso,
Con verbos de decir/conocer/ver, introduce la
feliz, bienaventurado: ¡felicidades, enhorabuena,
completiva: que G n 24,3 1 Sm 18,15 E z 20,26
parabienes! D t 33,29 1 R e 10,8 Sal 1,1 41,2 *
E cl 8,12. - ע ש הhacer que E z 36,27; - י שsu-
ר ע הdesgracia; 127,5 * בו שfracasar; Job 5,17;
cedía que N m 9,20; - ט ו בes bueno que +
Prov 14,21 * ח ט אfracasar; 16,20 = ט ו בdicha;
subj./inf. E cl 7,18. Causal: Porque, pues, ya
E cl 10,17; E clo 14,1 * ע צ בafligir.
que, por 4 ־infin. G n 30,18 34,13.27 D t 3,24
Jos 4,23 22,31 1 Sm 26,16 2 Sm 2,6. Consecu- ר$ א [c. suf. א ש רי Gn 30,13] Dicha, suerte G n
tiva: de modo que G n 22,14 1 R e 3,12s 2 Re 30,13.
9,37 Is 65,16. Final: para que D t 4,10.40 6,3
2 ך ה$ א ]) א ש י ר הRe 17,16) pi . א ש ר י ם, ל א ש ר ו ת, suf.
Jos 3,7; ל א- para que no Gn 11,7. Condicio-
א שי רי ף M!q 5,13, א ש רי ה ם )א ש י ר ה ם en Dt
nal: si Lv 4,22 D t 11,27 Jos 4,21 (o tem poral).
7,5)]. Estela cúltica, mayo; Asera (diosa madre),
Temporal: cuando 1 R e 8,9 Is 31,4 Sal 139,15.
su estatua, a) Asera Jue 3,7 1 R e 15,13 18,19
b) Con preposiciones. N ótese la posible coin-
2 R e 21,7. b) Interpretación dudosa entre este-
cidencia con algunos casos de 2 .b): - ? como/
la o estatua Is 17,8; - ע ש הhacer, fabricar una
según lo que, - מporque. - א ח ר יdespués de
estatua/estela 2 R e 21,3. c) Complemento de:
que D t 24, 4 Jos 7,8 Jue 11,36 19,23 2 Sm
3 ד עarrancar D t 7,5; כ ר הcortar Jue 6,25s; נ ט ע
19,31; - ? como E x 7,13; como si E z 1,16; por-
plantar, hincar D t 16,21; נ צ בH i. erigir 2 R e
que Jue 6,27; cuando Gn 12 ,11 18,33; mientras
17,10; נ ה שderribar M iq 5,13; ש ר ףquemar D t
E x 17,11. - מporque Is 43,4; - ע דhasta que Gn
12$.
27,44 29,8 E x 24,14. 32,20 N m 11,20 Jue 4,24;
- ע לporque/por 4 ־inf. Ex 32,35 N m 20,24 Jr n ^ í 5 J )V é a s e
15,4; - ת ח תpor 4 ־inf. N m 25,13 1 Sm 26,21 Is
53,12. c) Con partículas compuestas o con con- א ש רי ־ ם E z 27,6. V éase .ת א ש ו ר
junciones: - ב ע ב ו רpara que Gn 27,10; - ב ש ל
א ש ש [sóio Hitpoie! ímptv. pi. ה ה אי ש ש ו Is 46,8]
porque E cl 8,17; - ג םaunque N eh 3,35; - י ען
D udoso estarfirmes, tener valor Is 46,8.
porque, puesto que G n 22,16 D t 1,36 Jue 2,20
E z 12,12; - ל מ ע ןpara que G n 18,19 Lv 17,5 ו א ת/ א ת ״ [c. suf. א ת י, א? ך, א ת כ ה m 29, 35
N m 17, 5 D t 20,18 Jos 3,4; - מ ? נ יporque E x (( א ת ך, א ת ן? ־, א ת ו, אתה, ( א ת נ וe n v e z d e אen co n -
19.18 Jr 44,23; - ע ל ־ ל ב רporque D t 22,24 tramos también la escritura plena א ו: א ו ת י, א ו ה וetc.),
23.5 2 Sin 13,22; - ע ל¡ בpor + inf. G n 22,18 א^ כ פ, א ו^ כ ם jos 23,15, א ? ה ם, א ו^ ה ם E z 23,45,
26.5 2 Sm 12,6 . £ 2 23, 47 א ת ם, א ת ן, א ( ו ) ת נ ה, א ו^ ה ן, ] א ו ? ה ן.
ר$ א/א ע ז ר
\ t \ ־
rc. suf . א ש ר י, א ש ד ו, rP1.c. suf. א ש ר י,
L · \ - ״ \ ־: ״ t ·.. ־: ״
Partícula que casi siem pre introduce el
א ש רי ו, א ש ר י נו, ; א ש ר י נ וf. sai 44,19] Paso, pi- com plem ento directo, persona o cosa o sufijo.
sada, huella Sal 17,5 = פ ע םpaso; 17,11 37,31 A veces se usa con verbo en voz pasiva: Gn
44.19 Job 31,7. 4,18 7,23 (véase BUS) 21,5 Ex 10,8 27,7 Lv
96
י א ה- א ת ה
T -
6,13 Jr 35,14. Con sust. de duración E x 13,7 D t 18,3. c) De parte de, enviado por, dispuesto
Lv 25,22 D t 9,25. C on valor enfático Jue 20,44. por. Introduce el agente 1 Sm 16,14 2 Sm 15,3
2 R e 6,33; - ( נ ע ש הser asunto de) agente N eh
2[ ’ א תcon doble t);c. suf. , א ת י, ( א ת ך) א(? ך, א ת ך
6,16; - ד ב רJr 7,1. C on verbo ב ו אo equivalen-
א ת ךis 54,10, א תו, אהה, 5 א ת נ ו, א^ כ ם (ir 38,5
te, im plícito y explícito 13,25 51,53 M iq 5,6
( א ת כ ם, ( ; א ת םen Re, Jr, Ez, aparece también א ו ת י, etc.
H ab 2,13 Sal 109,20 118,23 Job 2,10.
Véase 1]) א ת.
1· Significando lugar, puesto. En, junto a, 3א ת [Est. cstr. 2 א ת ־Re 6,5, suf. 1 א ת וSm 13,20; pl.
cabe, a) Con nombre de localidad. Junto a Jue 1 א ת י םSm 13,21 y א ת י םIs 2,4 Miq 4,3; suf. א ת י כ םJ1
3,19 1 R e 9,26 2 R e 9,27. b) Con sufijo perso- 4,10] Arado, reja 1 Sm 13,20s. Is 2,4 J1 4,10
nal. Con ella ( = guardado) Gn 27,15; con, en M iq 4,3.
poder de, en casa de Lv 19,13 Jue 17,2 Sal 12,5 א ה/ א ה v é a s e .א ת ה
Job 14,5 = controlar; donde, en el seno de, en
medio de Ez 47,23; iantel Is 30,8. c) - י ש א ת א
T T
V éase א ת ה. T T
19,2 1 R e 18,12; - י צ אsalir de Is 51,4; - נ ס ע 27(24) Ez 28,14; en pausa א ה ה, א ה הm.; 7) א ה, א הve-
apartarse N m 11, 31; - ש ל חenviar, despachar ces k ) א ת יf.] Tú; vosotros, vosotras; eres, sois.
Gn 8 ,8 . b) Indicando el paso de algo de uno a Pronombre de segunda persona, m. y f., sg.
otro. E n la traducción p uede cambiar el punto y pl. A dem ás del uso normal, tú, vosotros/as
de vista y equivaler a la preposición a: - ל ק ח sirve para enumerar varios sujetos de un verbo
tomar, seleccionar de G n 42,24; - ק נ הcomprar plural, para oponer, para dar énfasis; con ptc.
a 25,10; - ש אל pedir a Jos 15,18. D erechos, para formar el presente o durativo; com o
normas exigidos a, tributos de E x 25,2 27,21 cópula en afirmación o pregunta. S e ofrecen
97
ejem plos de 10 ; א ה הm ism o vale para f. y pl. א תי ק pi . א הי קי ם, c. suf. א ה י? ך ה א ez 41,15k
a) Enumeración. Gn 6,18 24,44 1 Sm 20,23. (א ת י ל ן י ה א q)] Galería E z4 1 ,1 5 s 42,3.5.
b) Oposición. G n 21,26; de ordinario -) Gn א ת ם Vosotros. V éase .א ה ה
3,15 Sal 3,4 102,28. c) Enfasis. M anifiesto
א ת מו ל/ א ת מו ל [t m א ה מ ו לi s m 10,11, ל- א ת מוis
cuando el verbo está en segunda persona Gn
30,26. 29 D t 9,2 31,7 Job 1,10 N eh 9,6.
30,33 Miq 2,8] Ayer; antes; antaño, hace tiempo
Is 30,33; M iq 2,8 Sal 90,4 = א ש מ ו ר ה ב ל ל הve-
d) Con participio G n 13,15 28,13; es com o si
la nocturna; E clo 38,22 * ה יו םhoy. ש ל שו ם-
hiciera de cópula: estás + gerundio, e) Equi-
ayer y anteayer, desde hace tiem po 1 Sm 4,7
vale a la cópula: ser, estar Gn 3,14.19 13,14
10,11 14,21 19,7. V éase .?מ ו ל
23,6 29,15.
Con frecuencia pospuesto: D t 9,6 1 Sm 17, א תן [M. א ה ןEz 34,31; f. א ה נ ה Gn 31,6 Ez 13,11.20
ב
(¿matiz comparativo?); 111,1b. b) Temporal. 30,26; מכר ב vender por 37,28; לי א ־ ת ס ל ה
D e ordinario con un nom bre de tiem po, ,י ו ם ? כ ת םno se paga con oro Job 28,16; ~ב כ ל קנ ה
ח ד ש,1 ש נ ה, ע ת, ל י ל ה, ע ר ב, ב ק ר. En castellano, ק נ י נ ףcomprar con todos tus haberes Prov 4,7;
T T ·· ״ T : ״ י־ V V ״ IV 7
con día, mes, año, etc., se suele suprimir la מל א ? כ ס ףpor su justo precio 1 Cr 21,24.
preposición; otras veces el sintagma hebreo g) Comparativo. Superlativo relativo הי פ ה
equivale a adverbio tem poral en castellano: 33ש י ם la más bella de las mujeres Cant 1,8.
ב י ו ם ה ש ב י ע יel día séptim o Gn 2,2; N ב י מ יen h) Concesivo: ? כ ל ־ ־ ז א ת, ב ז א ת, con todo, a pe-
tiem po de 14,1; ?י ו ס ־ ־ ה מ ג פ הcuando la plaga sar de ello Lv 26,27 Is 9,11 Sal 27,3; ? ל א ח מ ס
Nm 25,18; ל! ך י ם- un día de solano Is 27,8; ? כ פ יya que nó/puesto que no (hay) crimen en
(ה ה י א ( ה ה ו א ב ע תen aquella ocasión, entonces mis manos 1 Cr 12,18. i) כessentiae. En cali-
Gn 21,22 N m 22,4 D t 1,9 Jue 14,4; ב ב ק רpor dad de, como: ב א ל ש דיD ios T odopoderoso
la mañana Gn 29,25 Is 17,11 Sal 90,5s; ב ע ר ב E x 6,3; ? נ ח ל הheredad Ñ m 36,2; מ ע ט ב מ ת יse-
por la tarde E x 16,8; ב ר י א^ נ הal principio, anta- réis unos pocos/una minoría D t 28,62; ב א מ ו נ ה
ño, entonces Nm 10,13s D t 13,10 Jos 8,5s 2 S m que son de fiar, acreditados Sal 33,4; ב ר בי ם
7,10 Is 52,4; שני ם ? ש ל שdespués de/dentro de que son muchos 55,19; ? ע ז ר יes su auxilio 146,5.
tres años 16,14; ה ה ם ב ע ז י םdurante este tiem- 2 . Con sustantivo form ando adverbio. M or-
po Ex 2 , 1 1 . c) Vecindad, compañía: ? ח י ל/ע ם fema adverbial -mente,7 con: ב א י ב הhostilm ente
T ·* í
כ ב דcon num erosa tropa N m 20,20 1 R e 10,2 N m 35,21; ?? כ יllorando Is 15,5; ? ג א ל תarro-
2 R e 18,17; ב א ל ה י םcon D io s Sal 60,14. Con gantem ente Sal 17,10; ? ד מ ו תa sem ejanza de
objeto, equivale a llevando: ב מ ן ם5( ב ל ח םpan y Gn 5,1; ? ח ז ק הa la/con fuerza, violentam ente,
agua D t 23,5; ב ח נ י ת5( ? ח ר בespada y lanza intensam ente Jue 4,3 8,1 1 Sm 2,16 Jon 3,8;
1 Sm 17,45; ?!¡ ש ת5( ב ח צ י םflechas y arco Is 7, בחכמה
T : T :
hábilmente,7 con destreza Sal 104,24
7
99
ב- בג ד “ T
N eh 9,29, ח ס הrefugiarse en, acogerse a Jue 9, 69,16 = ? צ ו ל הtorbellino; Prov 5,15 = TQ;
15, ח פ ץcom placerse en D t 21,14, ח ש קquerer, 23,27 = שו ח ה fosa; ־ ־ ש ח תfosa, tumba Sal
enam orarse de 7,7, נ ל ח םluchar con, contra Ex 55,24; - פ י הboca del p ozo G n 29,2; - כ ר ה/ח פ ר
1,10, מ ר ד rebelarse contra Is 36,5, מ של do- cavar un pozo 21,30 26,21 N m 21,18; ע ל ת ה-
minar, sojuzgar 3,4, נ ג עherir, tocar a Lv 5,2, brotar 21,17; - ס ת םPi. cegar G n 26,15. Entra
ה ת ע ב רirritarse con D t 3,26, ע ל וfestejar a Hab en form ación de topónim os, com o el castellano
3,18, ע נ הcontestar a, testimoniar contra Is 3,9, Pozo, Pozuelo.
פ ש עrebelarse contra 2 R e 1,1, ר ד הsom eter a
2] 3 א רSm 23,15s; pl. ב א ת תy 3 א ר תJr 2,13] POZO.
Gn 1,26, שי ח meditar, ocuparse de Sal 105,2,
V éase .ב ו י
שמח alegrarse de/por/con 1 Sm 2 ,1 Sal 21,2,
של ט dominar a E cl 8,9; ת פ ש agarrar por Gn ב א ש [q . ímpf. י ב א ש, ת ב א ש. nl Pf. 2 ,נ ב א ש
39,12. ?? א ש ת, P1. נ ? א ש ו. h l Pf. ה ? א י ש, P1 . ·2 ,ה ב א י ש ו
4. A veces hay que considerarlo com o ^; ה? א ש ת פ. ;?? א י שinf. ה ? א ש, c. s uf . ה ב א י ש נ י.
3א ה Entrada, acceso Ez 8,5. Texto dudoso. 3א ש ה Cicuta, ortiga Job 31,40 * ש ע ר ה ce-
bada.
3א ר [PL pf. ; ? א רimptv. ; ב א רinf. abs. ] ב א ר Grabar
D t 27,8 H ab 2,2; inculcar D t 1,5. (¿D enom ina-
33ה [Sólo est. cstr. ]| ב ת Pupila, niña del ojo Z ac
tivo de ב א רpozol). 2 ,12 .
100
4 ב ג ד- ב ד
“ T ־־
2,10; inf. abs. ב ג ו ד, cstr. ל? ג' ד, c. suf. H 3 3 ; ptc. sg. Fraseología: - ל ב שvestirse, ponerse Gn
ו ג ד3 ,£ ב ג ד ה, pi. 3 ( ו) ג ך י ם, c s t r . ] ב ו ג ד יTraicionar, 28,20 (frecuente); - ה ל ? י ש/ כ ס הvestir, poner
engañar, renegar; ser infiel, traidor, pérfido, des- Is 61,10 E z 18,7; א ח ר י ם- ל ב שcambiarse, mu-
leal, falso, alevoso, felón, renegado. Se usa en darse Lv 6,4 E z 42,14; - ה פ י רquitar Z ac 3,4;
cam po matrimonial, civil, político, religioso. - ה פ ש י ט/פ ש ט desnudar, quitar/desnudarse,
Frecuente en participio. S e construye con ב quitarse Lv 6,4 N m 20,28 I S m 19,24 Ez
y מ ן. a) Según campos. M atrimonial E x 21,8; 16,39; - שנ הcambiar Jr 52,33.
político Jue 9,23; religioso Is 48,8 = פ ש עre-
ב ג לו ת U so adjetival en - א נ ש יpérfidos S o f 3,4.
belde, Sal 73,15, 78,57 = סו גdesertar; matri-
m onial Jr 3,20 = religioso; religioso en ima- ב גו ד [Sólof.] Infiel, pérfido Jr 3,7.10.
gen conyugal Os 5,7 = ז רbastardo; 6,7 = ע ב ר ב^ ל ל V éase .2ג ל ל
ב ריי הviolar el pacto; civil M al 2,10; Lam 1,2 =
א י בenemigo; Job 6,15. b) Participio. Traidor, 3 ק י ב ד1. ך י ס, cstr. 3 , 0 ד י. suf . ך ו3 , ן ב ד י הa) Va-
pérfido Is 24,16 33,1; - ע צ ר תcaterva de trai- ral, asta, palo, larguero, pértiga Ex 25,27 N m 4,8
dores Jr 9,1; H ab 1,13 = ר ש עmalvado; Sal 1 R e 8,7s. b) Vástago de la vid E z 17,6.
25,3 * ק ו י ףlos que esperan en ti; renegados 2ב ד p 2 ] Lino Ex 28,42 Lv 6,3 16 E z 9,2s D n
119,158; Prov 2,22 * י ש רrecto (v. 21); 13,2.15 10,5.
21,18 22,12 25,19.
3ב ד [a) pi . cstr. ב ד י, c. suf. ב ד י ו. b) c . suf. ,ל ב ד י
De la misma raíz: . ב ג ד1, ב ג ד ו ת, ב ג ו ד
( ל ב ך ן זcorreg.) is 26,13, ל ב ד ו, ל ב ד ה ן, ל ב ת ה Gn
] ב ג ד] ו ב ג דPerfidia, deslealtad, felonía Is 24,16; 21,29 (dudoso)] a) Parte, miembro Job 18,13 41,
Jr 1 2 ,1 = ד ר ך ך ש ע י םconducta de los impíos. 4. ב ד ב ב דa partes iguales E x 30,34. b) ל ב ד
Adjetivo y adverbio. Solo, a solas, aparte;
2ב ג ד [m . ( 3 ) ג ד, c. s uf . ג ך י3 , ב ג ד ו, P1 ? ג ך י ם, est.
único; sólo, solamente. A parte Jue 7,5 Z ac 12,
cs t r. ב ג ד י, c. s uf . ב ג ד י, ? ג די ך, בג די ך, מ ד י וProv
12ss; 10 único E cl 7,29; sólo, solamente: ל ב ד ־ ־ ב ף
6,27 f., 1 , ? ג ד י ה, ב ג דינו, בג די כ ם vez ]? ג ד ת י ך
sólo en ti Is 26,13. R eforzado con pronom bre
Ropa, traje, vestido, vestiduras; manto, zamarra,
personal: por su lado, aparte Gn 21,28s 32,17
colcha, ornamento, a) Sentido genérico. Gn
43,32 2 Sm 10,8; sólo, solam ente G n 2,18 32,
24,53 27,27; paño Lv 11,32; ropa Lv 13 Jue
25 E x 12,16 24,2 N m 11,14 D t 8,3 1 R e 8,39
8,26; Is 51,6.8 = צ מ רlana; 59,6 Sal 102,27 Job
Is 5,8 Sal 51,6 Job 9,8 D n 10,7; ' ז ה ל ב ד וeste
13,28. b) Sentido específico. Ornamentos Ex
solo, el único 1 R e 14,13. ל ב ד... ל ב דen/por un
28,4; colcha 1 Sm 19,13; zamarra Jr 43,12.
lado... en/por otro, por separado E x 26,9; con
c) Regido o calificado: ־ א ב לde luto 2 S m
pronombre personal: א ח ד ל ב ד ו...א ח ד ל ב ד ו
14,2; א ח ד י ם- disfraz (contexto) 1 Sm 28,8;
cada uno por su lado 1 R e 18,6. ל ב ד מןaparte
א ל מנו ת- traje de viuda, luto Gn 38, 14;
de, además de, sin contar E x 12,37 N m 29,39
- ח ל פ ו תm udas Jue 14,12 2 R e 5,22; ח מ י ם- ro-
D t 3,5 Jos 17,5 Jue 8,26 1 R e 5,3; excepto
pa d e abrigo Job 37,17; ־ ח פ שmanta E z 27,20;
E clo 49,4; ל ב ד מ א ש רa no ser que E st 4,11; ל ב ד
כ ל א- traje de preso 2 R e 25,29; כ ל א י ם- paño
ע לademás de E sd 1,6; (מ ל ב ד ( א ש ר adem ás
m ezclado Lv 19,19; - ? ז ל אcabida del manto
de, aparte de Gn 26,1 Lv 9,17 1 R e 10,13, con
2 R e 4,39; ע ר ך־ ropa Jue 17,10; ? ר מי ם-
tal que 2 Cr 31,16; con pronom bre personal
harapos Lv 13,45; ה ק ד ש- vestiduras sagradas
אין עו ד מ ל ב ד וno hay otro fuera de él D t 4,35.
Ex 39,41 Lv 16,4; ־ ך ק מ הbordado, recam ado
E z 16,18; ת ? א ך ת- de gala Is 52,1. 4ב ד véase ב ך י ם.
101
ב ד א- ב ה ל
T T
ב ר א [Q. pf. ; | ד אptc. c. suf. ] בו ר א ם Inventar!se, ל ב י ן. . . ב י ןIs 59,2. Térm ino de dónde: /- מן
ocurrírsele 1 R e 12,33 N eh 6 ,8 . מ הון דLv 20,24 N m 8,14 D t 29,20 E sd 8,24.
Apartar, escoger ל נ ח ל הcom o heredad I R e 8 ,
ב ד ד Estar solo, solitario, a so—
[ Q. ptc. ] ב ו ד דb )
52; arrancar Lv 1,17 5,8; excluir, מ ע לde Is 56,3;
las Is 14,31. Salvaje, cimarrón Os 8,9. Solo, sin
destacar E z 39,14; distinguir E clo 33(36),11.
pareja Sal 102,8. b) Apartarse E clo 12,9.
De la misma raíz: ב ד י ל, ב ד י ל.
De la misma raíz: ב ד3 , ב ד ד.- T T
• : 1 · T
ב ך י ל [Sólo pl. c. suf. ן ב ךי ליןז Ganga, escoria Is 1ב ה Caos, vacío: - ת הו וvacío y caos, caos in-
1,25 = ס י גescoria. forme Gn 1,2 Jr 4,23; " א ב נ יplom ada del caos
Is 34,11 = ק ו ־ ת ה וnivel del vacío.
ב די ם [C. suf. ב ד י ף, ]בדיו a) Charlatán, fanfa-
rrón Is 44,25 = ק ס מ י םadivinos; Jr 50,36. ב הון [cstr.pi. ] ב ה נ ו ת Pulgar Jue 1,6s. V éase .ב ה ן
b) Parloteo, charla, bravatas Is 16,6 = | א ו ן
ב ה ט ¿Esmeralda? Est 1,6
arrogancia; Jr 48,30 Job 11,3.
ב הי ר ¿Oscurecido? Job 37,21. Otros: brillante.
ב ד ל | M. pf . p1 . ; נ ב ד ל ו ־impf. י ב ד ל, pi . ; י ב ד ל וimptv. • T y
sg. ה ב ד ל Ecio 6,13, pi. · ה ב ך ל ו, ptc. נ ב ד ל. h í. pf. ב ה ל [NL pf. נ ? ה ל, f. נ ? ס ל ה, 1 נ ? ה ל ת י, P1. ?? ס ל י,
ך י ל5 ה, c.suf. ה ב ד י ל ו, f . ה ב ד י ל ה, 2 ה ב ד ל ת, c. suf. , etc.; i mpf. ב ה ל:, 2 ת ב ה ל, 1 א ב ה ל, P1.
ה ב ד ל ה ש, 1 ה ? ך ל ת י, P1. ה ? ך י ל ו, ; ה ? ך ל ה םimpf. ?? ה ל י, ? ה ל י ן: , f. ; ת? ה ל נ ה ptc. נ ב ה ל, f.
? ד י ל: , wayy. ו י ? ך ל. c. suf. 2 , : ? ? ד י ל נ י: , זייל ם נ ב ה ל ה, pl i mpf. ב ה ל:, c.suf. 2, : ב ה ל מ ו: , ב ה ^ ן ז
ה? ך י ל, 1 א? ך י ל, א ב די ל ה P1 ? ך י ל ו: ; inf. abs. ת ב ה ל, c. suf. ת ב ה ל ס, pi. c. suf. ; י ב ה ל ה וinf. c. suf.
ה ? ד ל, cst r. ; ה ? ך י לPt c. מ ב ד י ל P1 ] מ ? ך ל י ם לב הלני, ל ב ה ל ם, etc.; ptc. pl. ?! ב ה ל י ם. Pu. ptc. f.
N i. Apartarse, separarse, alejarse; ser expul- ? ו ב ה ל ת, P1. ? ו ב י ה ל י ם. h í Pf. c. suf. ; ה? הי לני
sado, excluido; ser escogido, seleccionado. A b- impf. pl. י ב ה ל ו, c.suf. ] י ב ה ל ו ה ו.
solutam ente E sd 10,16 1 Cr 23,13; מ ן- apar- Ni. Turbarse, desconcertarse, alarmarse, es-
tarse/separarse de, renunciar a E sd 6,21 9,1 pantarse, quedar aterrado, horrorizado, despavo-
10,11 N eh 9,2 E clo 6,13, expulsar de E sd 10,8; rido, sentir pánico; dislocarse; temblar, delirar;
מ הון ד- apartarse de en m edio de N m 16,21; apurarse. מ? נ י- Gn 45,3; E x 15,15 = ר ע דtem -
א ל... מן- convertirse de... a N eh 10,29; א ל- blor; Jue 20,41 1 Sm 28,21 2 Sm 4,1; Is 13,7-8
pasarse a 1 Cr 12,9. = ת מ הespantarse, מ ס סNi. derretirse; 21,3 =
Hi. Apartar, separar; alejar, excluir; escoger, נ עו הagobiarse; Jr 51,32; - י ד י םlas m anos tiem-
distinguir, destacar. ו ב י ן. . . ב י ןG n 1,4.14 Ex 26,33 blan E z 7,27; א י י ם- las costas se horrorizan
Lv 10,10; ל... ב י ןG n 1,6 Lv 20,25 E z 22,26; 26,18 = ח ר דestrem ecerse; S o f 1,18; - ע צ מ י ם
102
ב ה ל - בו א
huesos dislocados Sal 6,3; נ פ ש ־־delirar 6,4; o maleza) M iq 5,7. c) Sentido figurado.
6,11 + ב ל שabrumado de vergüenza; 48,6 = Predicado significando falta de. inteligencia Sal
ה מ הquedar aterrado, + נ ח פ זhuir despavorí- E cl 3,18. Título em blem ático ב ק מ ו ת נ ג ב
7 3 ,2 2
do; 90,7; 104,29 + ג ל עexpirar; Job 4,5 = ל א ה Bestia del Sur Is 30,6. ב ה מ ו ת hipopótamo
desfallecer; 21,6 + פ ל צ ו תpavor; 23,15 = פ ח ד fantástico de Job 40,15.
estrem ecerse; E cl 8,3; apresurarse, apurarse
ב הן Is 28,16. V é a s e - .א ב ן
Prov 28,22.
Pi. Espantar; alarmar, aterrar; apresurarse, ב הן Pulgar E x 29,20 Lv 8,24 14,14.17.25.28.
precipitarse, arrebatarse. Espantar Sal 2,5; 83,16 V éase .?ה ו ן
correl. ר ד ףperseguir, acosar; Job 22,10 + פ ח ד
ב ה ל ןLeucodermia, vitÍligo Lv 13,39.
terror; D n 11,44 E sd 4,4 (q); 2 Cr 32,18 = י ר א
Pi. atemorizar. Apresurarse E cl 5,1 = 2 מ ה רPi. ב ה ר ת ])) ב ה ר ת, pl. ] ב ה ר תMancha (en la piel)
idem; 7,9 Est 2,9. Lv 13,2 ( + lOx) 14,56.
Pu. Ser apresurado, apresurarse Prov 20,21 )
13 א [Q. (inf. abs. y cstr.), pf. ב א, f. 3 , 0 א ה. s uf . ו3 ב א ת,
q; Est 8,14. /
2 ( א ת ( ה3 , ב א ה, 1 ב א ת י, P1. ב א ו, 2 ב א ת ם, 1 ב א נ ו,
Hi. Turbar Job 23,16 = ה ר ף־ intimidar;
apresurarse Est 6,14; + מןechar apresurada-
=11 פ נSm 25,8; i mpf . ; ב ( ל ) א, c. suf . 2 , ו3 ן ב ל א, ן ב ל אנו
c. suf. ; ת מ א נ יP1. י ב*( ל) א ו, ן ב א ו ן, c. suf. י3 ; ן ב א וf.
mente de 2 Cr 26,20.
נ הT א יV ת ב ל: y 3הT ב א נT ' ה, 2 ב ל א וT ' ה, 1 *ב ל אT ', narr. י ב ל אt ל-
De la misma raíz: . ב ה ל ה *׳
103
בו א
incorporarse, acudir; incurrir; atacar; suceder, penetrar, abrirse paso, entrar por, pasar entre.
cumplirse; futuro, venidero. א ל ־ ה פ ר כ ת- traspasar la cortina Lv 21,23 = 3ג ש
Q. 1. Sentido físico. Indica el movimiento acercarse; ב ש ע ר י ם- entrar por las puertas,
en relación con su término. Para diferenciar su pasar por Jr 7,2; ב ל ב- ח ר בla espada atraviesa
sentido tom am os com o criterio la relación del el corazón Sal 37,15; נ ו0 ב כ פ ל ך- penetrar
móvil con el lím ite del térm ino espacial. Si supe- por su doble coraza Job 41,5 = ? ל הabrir; א י ן
rando el término se sitúa en un espacio cerrado, ל ב ו א א ל ־ ־ ש ע רla puerta no podía franquearse,
diremos entrar; el paso del límite será traspa- estaba prohibida la entrada E st 4,2; ב ש לו ה-
sar; tocarlo es llegar; a mayor distancia es acer- abrirse paso suavem ente D n 11,21; ב ה ם- atra-
carse; sin definir la distancia es ir o venir, a) En- vesar su territorio 2 Cr 20,10. c) Llegar, abor-
trar, introducirse, meterse, colarse, penetrar; em- dar, alcanzar, acceder, llegarse, acercarse. ע ד-
papar, imbuir; internarse, adentrarse, engolfarse; llegar a G n 11,31, correl. ה ל ךir; ה ק רי ב ל בו א
refugiarse, instalarse; clavarse, inserirse, insertar- estaba llegando 12 , 1 1 ; ב א כ הhasta la entrada,
se;invadir, irrumpir; inmigrar. א ל ״ ה ה ב ה- entrar frontera 13,10; א פ י י ת ה- llegó a Efrata 35,16;
en el arca Gn 6,18; | צ ל ק ר ת י- entrar, hospe- ע ד ל ב ו אhasta el paso d e Jue 3,3; ע ד ־ ב ו א ףhas-
darse bajo mi techo 19,8; ב ת ו ך ה ע נ ן- aden- ta llegar 6,4; ע ד ־ נ פ ש- llega al cuello Sal 69,2;
trarse en la nube E x 24,18; מ ו ע ד א ל ־ א ה ל- en- ע ד ־ ^ כ ו נ הllegar al tribunal Job 23,3 = מ צ אen-
trar en la tienda del encuentro 28,43, correl. ע ש contrar; ע ד ־ פ ה ת ב ו א ו ל א תי סי ףhasta aquí lie-
acercarse = 30,20; מ י ס7 7 · -
א ש ר י ב ו א ע ל י ו...ה א כ ל
T T T V ־: V T
garás y no pasarás 38,11. d) Cuando el móvil
com ida en la que penetra el agua (contamina- se considera distante de su término, el castellano
da), com ida preparada con agua Lv 11,34; Is diferencia los verbos según el punto de vista
1 ,1 2 entrar (im plícito tem plo) = ר מ סpisar; en: ir, venir, volver. Si el que habla se halla dis-
ב צו· ר- m eterse en la roca = ט מ ןNi. esconder- tante del término, dice ir; si se halla en el tér-
se 2 , 10 ; מ בו א ס נ ר כ ל ־ ־ ב ן תestán cerradas las mino, dice venir; si el término coincide con el
entradas de las casas, cerradas sin entrada, sin punto de partida, dice volver. Ir, dirigirse, enea-
acceso 24,10; ב ח ד ר- en el aposento = ח ב א minarse, trasladarse, andar, marchar, emigrar,
esconderse, ocultarse 2 6 ,2 0; א ל ־ ה ע י ר- entrar venir, acudir; bajar (térm ino inferior). Emigrar
en la ciudad = ק ד םacercarse 37,33; ה ע י ר- en Gn 46,6; ־ ־ ש מ הdirigirse allá D t 11,10; אל-
la ciudad * י צ א ה ש ד הsalir a descam pado Jr trasladarse a 18,6; dirigirse 2 R e 11,18; ir 22,9
14,18; ב י ת- en casa = ה ל ךir 16,5; ב י ת ך- e n Est 1,17; venir Is 35,10 = שו בvolver = 55,11
tu casa Sal 5,8; ב מ ע מ ק י ־ ־ מ ן ם- adentrarse en (del destierro); venir 37,34 * שו בvolver (a su
aguas hondas = ט ב עhundirse 69,3; צו ר מ עו ן país); venir Jr 31,12 = נ ה רafluir, acudir; venir
ל ב ו א ת מ י דroca de refugio siem pre accesible E cl 5,15 * ה ל ךirse; venir Cant 4,8 = ; א ת ה
71,3; מ צ ר ן ם- en E gipto, correl. גו רtomar resi- volver Sal 126,6 * ה ל ךir; Prov 7,20; N eh 13,21
dencia 105,23; ב ק ר בו כ פ ן ן ם- em papa com o ב ש ב ת- acudir en sábado; E cl 5,14 ב ו א + הלך
agua las entrañas 109,18; ב מ ר ־ א ר ב- m eterse שו ב + י צ א+ venir, ir, volver, salir; מן- venir
en la madriguera Job 37,8 = ש כן quedarse; desde Jr 6 ,2 2 ; מן- salir Job 37,9; ־ מן ה ש ד ה
ויין ל א ־ ־ ב א א ל ־ ־ פיno probaba vino (no entraba volver del cam po G n 25,29; proveniente de
vino en m i boca) D n 10,3; ב- 4 ־territorio in- 33,18; venir de Is 63,1 = ( צ ע דcorreg.) avan-
vadir, cam po militar 11,9 * שו בvolverse; "- א ל zar; ? ת ס ה י ו ת ה א ר ץ- bajar a 10 profundo de la
ה בן ת instalarse (primera entrada) N eh 2,8. tierra Sal 63,10; bajar E x 24,3 ע ל ה *יsubir
b) Atravesar, traspasar, trasponer, franquear, (v. 1 ).
104
בו א
2» Cuando el térm ino es una persona, una ca: ק ץ ־llega el fin G n 6,13; - שני םvan a ve-
personificación, un grupo hum ano. A una per- nir años 41,29; ־־־ ע ת הllega su hora Is 13,22 *־
sona: presentarse, acudir, comparecer, acercarse, מ ש ךNi. diferirse, retrasarse; + ק ץfin, | פ י ך ה
aproximarse, visitar, alcanzar, seguir, aparecerse. turno, ע תm om ento, יו םdía E z 7,5-7; יו מו- le
A un grupo humano, visto com o recinto donde llega su día Sal 37,13; מ ו ע ד- el plazo 102,14»
se entra: ser admitido, juntarse a, incorporarse, b) Tiempo bajo el aspecto del contenido = los
unirse a, afiliarse, sumarse, ingresar, ser incluido. sucesos: צ ר ה- sucede una desgracia Gn 42,21;
a) Acudir E st 1,12. Con א ל+ persona o sufijo ע צ ה- se cum ple el plan Is 5,19 = חו ש H i.,
pronominal: ir en busca de Gn 24,30; acudir a מ ה רapresurar; - שו טel azote alcanza 28,15 q;
26,27; acercarse a 32,7 = ה ל ך ל ק ר א תsalir al ש? ר ה- se desplom a, llega de golpe su fractura
encuentro de; presentarse ante E x 7,26; acudir Is 30,13; ש ת י ־ ־ א ל ה- suceden las dos cosas 47,
18,15 = נ צ בcom parecer (v. 14); acercarse a 9; ר ע ה- llega la desgracia Is 47,11 = נפל על
Jue 3,20; llegar a 1 Sm 10,8; presentarse a Est caer sobre; ל ב ו א... ק ר ל ב הestá para llegar 56,1
2,12; 4 ב ח ל ו ם ־aparecerse en sueños Gn 20,3. = נ ג ל הrevelarse; א ו ר- llegar la luz, am anecer
Con ל פ נ י: llegar a la presencia de Lam 1,22; 60,1 = ח ב ל ; ז ר ח- llegar los dolores del parto,
contexto judicial Job 13,16. א צ ל ע מ ך י- se el trance 66,7; מ ש פ ט- llegar, ejecutarse la
acercó adonde yo estaba D n 8,17; b) Incorpo- sentencia Jr 48,21; שו א ה- el desastre Sal 35,8
ración: ב ק ה ל- ser adm itido en la asamblea de 4 ל א ־ ־י ד ע ־imprevisto, los sorprende; ד ב ר-
D t 23,2; ע ם- ir, juntarse con Sal 26,4 = י שב cumplirse la palabra 105,19; ק ל ל ה- la maldi-
ע םsentarse con; א ל ־ ־ דו י ד ה ב א י םlos que se ción recae 109,17 * ר ח קquedar lejos; א ל י ך-
unieron a David 1 Cr 12,1. c) Modalidad hos- te toca a ti Job 4,5 = נ ג עcae encima; פ ח ד-
til: א ל ־ ת ו כ ם- invadir, penetrar en m edio de alcanza el terror Prov 1,26; ה א ו ה- se cum ple
ellos N eh 4,5; ב ה ם הב א א שר ה ע םlos pueblos el deseo 13,12 * מ ש ךH o. diferirse, c) El fu-
que invadas Ex 23,27; invadir (la ciudad perso- turo globalmente: ה ב א ו תel futuro Is 41,22 =
nificada Jr 49,4; ¿connotación sexual?); ת ק רינ ה א ש רlo que va a suceder = ה א ת י ו תel
מ ה ע לTחT. מ ל. - trabar com bate con N m 10,9;
’ ’ אל- porvenir (v. 23).
avanzar contra D n 11,16; ע ל- marchar contra 5. R eunim os aquí varios u sos en sentido fí-
Jr 49,14 = ק ד ם ל & ל ח מ הpresentar batalla. gurado en que se ve algo com o térm ino al que
3. En sentido figurado se predica de un se llega, com o recinto en que se entra, com o
espacio inm óvil que se extiende. ע ד... מ ןexten־ cualidad que adviene o situación en que se in-
derse hasta Gn 10,19; ... א ל קרחה באה le curre, a) Información. E l sonido, la palabra
crece la calva, se le extiende Jr 47,5. llega: puede ser que para los hebreos este sen-
4. Sentido figurado: proyección del movi- tido no fuera figurado, sino propio. ? ע ק ה- la
m iento espacial en el tiem po. El tiem po futuro acusación, reclam ación llega G n 18,21; ש או ן-
o los sucesos vienen, el futuro es el porvenir, el el eco llega, resuena Jr 25,31; ? א ן נ י ו...ש ו ע ת י -
hombre futuro es el venidero, el que ha de ve־ mi grito de auxilio llegó a sus oídos Sal 18,7;
nir. Si es inesperadam ente, los sucesos sobre- אנ ק ה ל פ נ י ך- llegue a tu presencia el lam ento
vienen. Llegar, suceder, acaecer, ocurrir, aconte- 79,11; ל פ נ י ך ו ה פ ל תי- llegue hasta ti m i súplica,
cer; sobrevenir, sorprender, echarse encima; correl. ה ט ה ־ א ן נ ךpresta oído 88,3; ע ל- ר י בun
cumplirse, efectuarse, realizarse. Ptc. futuro, ve- caso, pleito se presenta a 2 Cr 19,10. b) Cuati-
nidero, porvenir, a) Tiempo como continente. dades, dones llegar, tener acceso; Is 59,14 cua-
La hora, el día, una etapa llega, viene, se acer lidades personificadas נ כ ח ה ל א ־ ־ ת ו כ ל ל ב ו אla
105
בו א