Está en la página 1de 63

BIENVENIDOS AL TALLER



    
    



      

     
 

   
  
  

  
   !" #$$%! %&'% "! '   (  


   


#) % % '$$''
%*$! % '$$'' "$'' + *,'$ "' '-'!$ $ "'!$
*,'$

 

APORTES TEÓRICOS

TALLER ONLINE
ECOTURISMO INSTRUMENTO DEL DESARROLLO SOSTENIBLE
DAOT-PORTUGUESA
UNELLEZ-VPA-GUANARE
ALCALDIA DE GUANARE
PARA ESTE TALLER ONLINE
DEBE TENER UN CUADERNO DE NOTAS
PARA DUDAS Y CONSULTAS
Se incorporan vínculos a videos/es opcional.

   ! "#
%% .

$% 
 % % 3

$%$ &


' / G

$%
(    (  
 / / >


   (     ) 
 / A

*" ""+ % / ..

% 
 ,     
 % .=

%$  


% / / 22


 , 
  
% / 2>

-% (

(
  
 % % 33

-%$   
'   ,   / 33

. "#  /#!"+ ##! "% / / 3@

-% ( 

(
'    
 / G?

-%- 
'  
  
 ( 
' % / / G>

0%  
  % % >3



 &
 % >D
COMPRENDER SU CONTENIDO
ES NECESARIO PARA DAR RESPUESTA
AL FORMULARIO DE EVALUACIÓN ONLINE
El texto en color amarillo tienen comentarios importantes (DAOT)
Respetando el contexto del autor como referencia, se aclaran algunas
posiciones.

Con todo mi amor dedico este trabajo a Lucho.


INTRODUCCIÓN
El ecoturismo es una actividad que combina la pasión por el viaje con la preocupación por el
ambiente. Los expertos que han tratado el tema sugieren como objetivos del ecoturismo la
sostenibilidad, la conservación y la participación de la comunidad local. Además le atribuyen la
capacidad de permitir alcanzar los objetivos del desarrollo sostenible en las regiones con
potencialidades ecoturísticas.
Su crecimiento a partir de los años 80, se debe a los beneficios económicos que provee
como turismo en la naturaleza. Este incentivo económico, quizás más que sus principios, ha dado
origen a la expansión de este tipo de actividad “ecológica”. Algunos lo promueven como
solución a la escasez de presupuesto para áreas protegidas, otros lo ven como un elemento básico
de crecimiento económico. El ecoturismo no es adecuademante entendido, siendo usado como
una estrategia de mercado por su prefijo “eco”.
El término se ha utilizado para promover diversas actividades turísticas desarrolladas en el
entorno natural y capturar a los turistas interesados en aspectos de la naturaleza y la cultura de
las regiones visitadas. El ecoturismo hace parte del turismo de naturaleza, el cual presenta gran
variedad de ofertas naturales como lagos, ríos, montañas, bosques, nevados, desiertos, entre
otras. En estos escenarios y de acuerdo a la motivación e interés del turista, se desarrollan
diferentes actividades recreativas tales como cabalgatas, acampadas, caminatas, buceo, escalada,
etc.
Si estas actividades no son planeadas o gestionadas de acuerdo a las características de los
ecosistemas y la cultura de las regiones visitadas se pueden causar impactos ambientales
negativos que lleguen a destruir los propios recursos que constituyen el atractivo turístico.
Para que el ecoturismo contribuya al desarrollo sostenible de las regiones, y pueda ofrecer
alternativas al sector del turismo debe desarrollarse de acuerdo a los lineamientos o principios
que lo sustentan. Es importante definir para qué sirve realmente el ecoturismo, es decir, cuales
son sus características fundamentales. Trabajar ciertas precisiones del concepto, elaborar la
sistematización y difusión de los principios que lo fundamentan. En esta perspectiva, la
investigación desarrollada pretende elaborar un marco conceptual que oriente el ecoturismo de
acuerdo con sus principios.
El objetivo de la monografía es:
Identificar, analizar y sistematizar los principios fundamentales del ecoturismo
enmarcados dentro del concepto de desarrollo sostenible.
Y como objetivos específicos:

 
  
      0    1     
   ./
 
       /
' 
       
   
 / 2/
 4        
   
   
    3/

 /
El marco conceptual pretende recuperar las distintas lecturas que se han venido produciendo

5
  
 6 % 7   
5 .


         


sobre el ecoturismo, para avanzar en la comprensión de conocimientos, posturas económicas y


ecológicas que muestran a esta actividad como modelo de desarrollo sostenible, con la finalidad
de identificar los principios que sustentan las actividades ecoturísticas y convertir todo ello en un
conocimiento posible de ser divulgado a comunidades académicas y público en general.
En este orden de ideas, el desarrollo de la monografía se divide en tres partes: la primera
presenta la actividad turística y los impactos generados en el ambiente. A raíz de estos impactos
y el crecimiento de la conciencia ambiental se generan otras propuestas en el sector turístico
relacionadas con la naturaleza, una de ellas, el ecoturismo. Una modalidad turística que consiste
en visitar áreas naturales con el objetivo de apoyar la conservación y el desarrollo de las regiones
visitadas. La segunda parte se centra en el tema del desarrollo sostenible. Se trabajan aspectos
relacionados con la noción de la sostenibilidad y su influencia en la planificación y desarrollo de
actividades ecoturísticas. La tercera presenta los principios del ecoturismo a partir de la
interacción con el desarrollo sostenible; el rol de las comunidades locales en el desarrollo
ecoturístico de una región; aspectos a tener en cuenta en el desarrollo del ecoturismo para que
apoye la conservación natural y cultural; finalmente la importancia de la interpretación y
educación ambiental como apoyo a la experiencia en el área natural y en la ejecución de la
actividad con las comunidades.

ESTAS ANIMADO
TE ESPERA LO MEJOR
DE ESTA LECTURA

2 5
  
 6 % 7   
5
$% 


NO DUDES EN CONSULTAR POR EL GRUPO


DE WHATSAPP TUS DUDAS

EDGAR EDWARDS TERAN CARMEN ELENA PEREZ


TUTOR INSTITUCIONAL TUTORA ACADEMICA

$% 



   7  8
    9
  :   
        
 
 
       ;  <
  ; 
    8    

    / 
  : .=>?  2???;  9   4 
 
   


 7    2>  @=A  ;  1 
  
    

      > B/  .===; 
     2>>   
C  
 
  ;   ;       8
C        .?;D B  $,
. 2
  E!* ; 2???F /
   
 
 1 

          G>B;  
  !
   2DB    J    .AB      /  
  J     
  
   ;  .==?    A3B    
  E 
8F  
  AGB 
   /    8
 
3
 # ; :  
  )   /
.
 !* E! 4  *    F      4  
          8C  
 / 


        
   
 

     
 
      
  4 / 
 
   
 .GG  

;    3>?     1 
   
    ; 

  : 4    8
  ;    

      
 8 

2

   "H)  "I/   
  
             

 /  6"'6
*  $/2>/ "
  7 2??3/

3
' /

5
  
 6 % 7   
5 3


         


   
 
   8      8 
K  8  

         ; 
 
;        
 
8C;  8    
  C
8

 ;           
  ; 
 
/

$%$ &


'
    
  
      
      
/    
    
  1 
8   1 4    1  4
   7
  
      :   
8   ; 8 ;
   
;  1  
  C  
8          1
8
/
<
 
  8

L  
   ;  1 8

 1 8C   


        J  J
  E
 F; 1 8C     1  /
G
 8

 
     
    L
F 12"#!# E8

 1  
 FL 58

 1         
C 
 
8  8     8
     7    5
>
F"#"! !#  3 E<  
F L 58

 1   
     
C 
 
8  8     8
 5/
 
    
   
  
  8    
8   1  


  4    4      
  1   
C 
; 

;
 
;    8C; 
8     
 


    
  ;   
; <  ;  ; 
 
/  
  C
       

  
    
 8  
 1
  
 1   
  
     / 
  

  


     4      
8   1  ;   

  8    
 1  
 /
"

   
   1      
 
 C    
 1

          
  4 
 7
     1
  
   
   
J/ 
 7 7     
   

8      4    ;   
   
     
@
  
 

  1     
 
 /
  
  
8; 
     
     4  
      1    8/  
      
G
! 4  *  %   E!*/F E.==3 %    
8   
 
  
 ; 
   L
  
  
 
  
 / M  N OPPP/  
//0)'"*!0 "%'"'0
  /7
/Q

>
 412#" "#5    
8  
8   
8 1  
  4
8 6   9   
6;  
  
      
: ; 
 ; 1 ; 8 ; 
 ; 
 ; 8  ; :  ;     ;
 ; 
/M  N O/PI /0PI0<  
Q

G 5
  
 6 % 7   
5
$% 


      
  
   1  
 /  
   

    

8

 / 
  

  
8   8C/ 
   4    ;  
   
8   1 
      
   <

8/
  
   8   
     
    
  
  
         8 /   C    
 


  M
;  ; 
; 
 
N       
 4   
      
    8   
  
D
     

 1    /
 
    
8  7 
8 
  
     
      


      4   
    
/
" 7     
  
    
 
8    

14 C
 /    ;   
    
  7    
  4  ;   
8      8CL  C E  4;
A
2??2F /

$%
(    (  

 4    
 
    ;  1 J
      
 
 
  
 ;    
    8    

 

   
   ; 
 
 ;             

    ;  
      

8;      

 
 

8;    4  1  7   

8;   
   
 
 C     

8; 
 
/  
   ;      
  
     ;   
   
      

  E
.FL

56!#  +5"#%%   1 
          

7  ; 8       ;

   


     


     
 /  J 
     
      
      8       
    /  
 
; 
 
 
  
  
   

   1      



            
/

 $% (2" "6# "56!#  !12"#5%

@
)' ; / + *!$#!; &/*/ E 
F E2??.FL  


   :/ 
   L  
 7
/ RM  N O
7

L00PPP/
</  /0"'"S))0&' , 0%TS?.2?.?36?AGDGD0  3/ Q

D
,!) !$; 
/  
   
  
  / 2U    / ,  ; 
 L   
 

 ; 2???/ / G@6>?/

A
*+ V)*H! -; % /     
 / ,
; ) 8  <
     ; 2??2/ / .2>6.2=/

5
  
 6 % 7   
5 >


         



56!# (#"!"7#
56!# /!"7#
 

#
        *      
 

   

    8 <
 C  ,C 
         
8 
 /
     "  8           
  /   
  /

 
   
        
8;   
          
  /
'  
8    
8     
    E 
F/
 
            

 ;  
    
 K  
     8 /
 
     &        <
 C  
 
8/

 

&4   
   
  %
  
     4 


      
  
        K
   ; 

  ;   /
'
   
    4        



 / % 
4   
 /
*  4    
 "   
 

 / $ 

  

      L
   /     
 
    
 /
 
 
)      
4 "
    
  

J /
     
 

  %
  C
 

8
4         8
4      
;

          8   
   4 
 8     
  J         
 
 
         /
&      
 
     %
  
   8 
   
 /      

   7

/ 8   
/ ' 
 8/
1 
/

"  ; 
     
 
/ %   
    <


= .?
#
/ !-!;   E2??2F

@ 5
  
 6 % 7   
5
$% 



 
      
      ;  
       


      
         
 / 
   
    7        E C ;   
     F
      
  8 <
 C;    
 J      
     
 /  J 
    4 
 
     
  E    
F 1  
        
  J/
  
       8         
  
 
   1       

  
      

 

 E      
F/     
 

     

       1 
   
   6   ; 8 

        1 7   
  
  1

8    /

     
8       
  /      
  
 
  
     ;  
 
      

     / 
   
 ;   ; 
 
 
           
  
  
    
  7 
..
 1     7     
             

/

56!# #" +5"#%
       
   
J  
 
   
 ;   
   7
 6

 ;
    

 / 
 
 
    

   <  
8  
 
; 
  
       
   7
   
       
  
;   84 1    8
  
 1

   

8

    
 /
 
 
 J   8     
4   
 L  


  
 

   8    
    
    8

  
     
 /   
4  <
   
   
 ;    
     
   ; 1   84    

   

8 1     C   8

/   
      
  8

   
        
    ;
.2
 

  ;  C; 
 ;    
      /

56!# 5" !#%)    
 1 8     
 ; 
C;  
    /      


  
        
;     ;  7 8 
  
.3
<
/     
 1    
8 
  L
.?
4  / 
  
     
           / / .2A6.2=/  L V)*H! - *
% /     
 / ) 8  <
     / ,
; 2??2/

..
"H) ; "I/ !/ 
/; /3?/

.2
! '&'; * /   
      2./   N O
7

L00PPP/ //0
 S 
0  0  0  S8/7
Q

.3
"H) ; "I/ !/ 
/; / 2@62D/

5
  
 6 % 7   
5 D


         


W %
    
 L        4    
  
   8  8

/      7 :;  9   1 
 
 
   7  <
   4   
     1  
 
    8     
/  
 
<
    <
: 1 

  
      
    C   7 ;
 
   1     

 /  
  


   
 
;        1  

  
  
:   /   1         
   
      
  

           /
W %      
        L " 1    
 
     ;   J
 ;   ;  
   


    
    7       1  1  <
 

    
/  C ;     

   7 4    
   ; 7
    
 8
    8  
  

/   7   8L  9   8

 1   7 
<    
    1  
    
    7 4 K 
7
    
     1   7 ;       
;               
 ; 
 
;   
 
       1      4 /  
  
  8      
4  /  
  ;  
    7  
      8 ; 7    
4
 
4    



 
 J  

   ;         
 


 
 
   
    

   8     
1     
 
  

 /
W    
  
     L      1 8  
  8
   

;   7
; 

  
; 

       
  1  <
      


 
       8
  <

   <
 8
 ;

 J  
       ;  1    
   

J /
W 
  7    
 
8 
J
   C
 / " 7    

    
      4  
 1  

 
   8 
 4      
   
/
W  4 
   
 

   4  
 8; 
9;
8 
 ;  1      
 
          
  
 
/ +   
       J
 /


   (   
 ) 


A 5
  
 6 % 7   
5
$% 



   8   
    4   
   
  0 <


 
8   1   

 
 / 
 
 
     
 
    
  
 
8 1 7 8    
8   
9
  J  / 
   8       
4;   

.G

     
 L

W 
 8      9  8   
  
   
/
W "
           

8 E  
  
; 

  ; 
    
F/
W   
 7      
  7   C E  
   
 

 F/
W %
    4    
  
 
8 E  4 

F/
W 
   
     
     

8/


 
  

  

  1   
      
 
;  
   
 

 L

W 
 7   
      4/        C/
W %
     
            /
W  
9  
J     C  8 / *     
4/
W  8 
   

8;     E 
; 7
 ; 
F
    /
W 

;  
  

;  
        
 
 ; 1    
  
J
    <   88 /
W $ 
  ;  
     
    /
W  
  
8  

 ; E 
8; 
   
F 
8  7
J /
W %   
  8
 

   7  
 
8   4 ;
1    8  
 
  4 /


  7        
  
 
8;         Y  C

    

  1
   C
8    
   8

;      
;  
    ;

    
     
7J ; 
    
  
8 1     ;     
.>
<   
 Z /


 
 ; 
 
     
   <
  


8 9  ;   
  
/ 
    8   
 

 7  
  
         8       
.G
#$X$%-;     )-*X$    / '  ;  4      
  
 /M  N
O7

L00PPP/ //0
 0  2??30  0 S 27
Q

.>
['$ "
7 /  
 / ' 
;
      / *  L  
 "
; .===/  2G62>/

5
  
 6 % 7   
5 =


         


 

8 
  
 1 <
    / <
    
J
  
 
/     8    
     J   $


 1  
         8   

 J ;    4  ;     
  X    
 J   

  /


  
4     
   1 1   
 8 
    ;        

; 
   88  <   
 
 / "      
 
8 
   <
  
 

 1 

      8     
  
   / 

  ;
   <   
   
  8   
4  
      
  8C/     1    

;

 
8; 1 8        
  8 /   

 
  8      <

 
 
 
 
 /

 % "*2 "#  !2  5 !123#!" !2""  8  !2 !"7%

12"#5  5## 12"#5 !2 !"7




     E// <  1:   E//
   
    
     
 

F 
  
<

F   
  
C "
    C 
  
       
 
     
    
  
!


  ' 8 0   ' 8 0  
<
 C       !

E      4   

   F !
 1: 

 4         
7 J F       
  
%  

  
 8E//   
 
8 E//
F  
F      
    8C  8   
 4  #
  
J   4  '
J 

   
   
   
  

.@

 
 
 
  
 
8   ;     
     
   7 C   
  ;      
  
 1 8 
   8 
     
 
   
     4 ;
   8    
             
8; 8 

 / 

         C 
   8
.@
#
L E  # ; 2??2F/

.? 5
  
 6 % 7   
5
$% 


 
  8 ;  
 
        
   


 /
  
         
  
 
8/      
 ;   
         
   ; 1    
    
   
 ;  


8;   1   C
8
       8  ;           
   

 1  8
 /        4  1   8C  4 
8 ;  

        7          
 

 <   
8     ;  4    
  8

.D
 
  
  
  8
   <  88    
4 /

*" ""+ %
  9
  :  7 
 ;         
 ;  
  8       C 

  
  ;  4  
8    /  8    7
   J<
        
  
8 

  8 ;   8  ;     8 7 
  
  
  
     /   J<
   ;
 J  7

            1 7     8
  ;
1  
     
  
4  9      E
 3F/
 
      
      1       C 1 


    
8  ; 
      4     
.A
E"  ; .===F /

12"#5  !129 12"#5 212


  8C   
 
8
   
   
 
   C  
 &C     
4
&C  8
    C 
  
  8C
  8    
 
   
4 8 ,
 
  J
     
  
    J
 
    
    8

&     
4    

 
8         
  EV ; 
  ; , ;
  ; 
 
F     

; 
  1 8
 

  
    8     
       / "
.D
['$/ !/ 
/

.A
"'**!$"; %  E.===F/  6
 L  
  / 
   H!%";  / %    
 / 2??G/

5
  
 6 % 7   
5 ..

Revisar: EL Eco-Agroturismo Endógeno




         


 8
      
   
          8 
 
           8
 ;         ;
8
  4   7
    
J   1      
 
 ;  1 
 
  
  

 
   
4/
" 
   <    
  4   <  & H 
;
7 %P ; V
&  J  
;   C   
    
 /
.=
"9 H " ; %P
4    
      
 ;  

 
C 
    
  

            
 8  ;     ;  C        8
  
  
  
   
;  4  
 7 
   
   
/   
   
         1 C   8   
 
  

 \ 
 1 7 1
   
   :    
 
  
  

 6 1  ;     ;  
  7
      
  8       1        
  7     

4/
 .=A.;  \    4    < Y
    Z 
       
  
  7    / 
 < 
 
    
J   Y 
 Z  .=A3     
4  
 8 
 
    
   
  !$);  
 4     
 E!$F      8  /  1 J  
8    8   4   8
   
  *<    7;  
       
      

   

  
 
 
     
    8/ ,C 
 
8;   
  
     7 
   8  /
   
     
   8 <
 C 1   
 
      
     
  4  
 / +    
  
8  
  88  1            
 
  ; 

 
   ;  8   J
   
 
8J  
<        

  /  J   
8  C  
   
   
              
       
4    /  
  
   ;
                       8  
 
2?
88  
C 
      
 E#; .===F /
2.
H " ;    1 
J        84    
V
 * Y     1        Z; .=DA;

.=
")  H/  ,   %P L     
 /   
   % "
 ; 9  %    L
    #      
; .===/ RM  N O 7

L00II6
 
8/0 0 0  P /7
Q E  
  
 2??>F

2?
['$; "
7 /  
 / ' 
;
      /  / / &
 *    *  / :;  

"
; .===/ / .?; ..; 2>  2@/

2.
") ; !/ 
/; / 2/

.2 5
  
 6 % 7   
5
$% 


) 8   * 7 / 
      : 1   
  7
         
      ;   
8J  
 8  
 

   8   
   4  C
8/ 
 
   
       8

   8  
  

  
;     8   
 / 
 
8; 
 4   
     8    
4;     )'$
E)  '
       8    $
4F; [[#; 7 $

 8    8
 '
   ;   
  8      
22
    

 
   
 
     
 /
   
    
8J  ;
      7 
 
         
          8/  
  

 4 7    <
    9   
       8
 1 E .F/  
         
 
 <

  
C
8   
   
  

   
 L


   
   
 
 )  '
       8    $
4 E)'$F  
 
   L Y1   

   
 
    


 8C  8
  
 
8 
  
     
;
   
   

8 
 EC;     8
F   7
;    1  
  
 E  
    F 1  
 
 7; 
8J     1  8   8  ;
  C
 
  
  
      8  
 
8        

 J        Z E6   ; .==A;  DF/
 Y$
  8 Z 7  
    
   
    
 

  1  
4       
 ;   
  
1     
   C
8 

 

   8  E 
22
, !" \ ")X'$; HJ
/  
 ; $
4  % "
 /      / *J< ;  
 % ;
.==A/ /../

5
  
 6 % 7   
5 .3


         


%   *; 2??2F/  Y7 $


  8 Z;   
  

 < 
      

            

   
 /   7 
  

    C   
 
   ;   
  L

W   C  
        
 
 K
W ' 8    
 E 8 ;     ;  

;  

 
  

     
F         ; ;
  
    
K
W 
  
 
     K
W        8     
 K 
W    
   
  8            8  /
23
  2. 7  
        
   
 Y 
   
 

    1    < 
  

1  8     ;      8      
  

Z/  
  '
      
   $  !, 2. 7  
  
 C
   7  L

W  1   
K
W '

       K
W 
   

     
K
W 
     8  K
W ,           K
W 
 
K
W "
   
K
W *I
   /

 
  
 
   
    )  *    $
4
2G
E[[#F; 4
7 , ;     L Y
    
  

  
  
   


  Z/
%        
     !* \ $)*;   :

      
  E2??2F;  

      
8 
2>
 

       L
23
,  ;   ; H" / $  !, 2./ 
  '
      
 / !
 2??2/  G/
RM  N O 7

L00PPP/ 
// Q  O PPP/ 2./  Q

2G
,!!; 4
7/ 
   !$!"! ,8/   
    
 / .===/   N O
7

L00VI6
 
8/0 080 
/7
Q

2>
!*6$)*/ %  
  
 \ : 
      
 / E  F
O7

00PPP/P 6
 /0
 00 
 0  6
6  /7
Q

.G 5
  
 6 % 7   
5
$% 


W     
      
4;   1  
8    


   8        
4    


      
   4  
K
W )  
8  1    
        

  K
W   
;  1  < 8 
;   
  
  4  
1:      4 ; 1:      /
!  <
 C  8  8 
 J 
   
 4    
  

       K
W   
         
 
8   
  
 
 6 
K
W 
   
   4  
L           
R      ;  4      
    
  1 
 
4  
  C
8  8  
K    
   

 
8     
         K   
  
       8    
8 
  
;

 
 7

   4     

/

 ,8   E.===F  %


 
   
      
 
9  %    ;   
   Y    
   
8 


     
 ;       
      
  7


;         C 1       
    
 
; 
8J            
   ; 
 
          
    1  8  8  7 8
      
  
Z/ 
    1 

   
2@
 
 ;    L

W 
    8      
K
W 
  8   
   
  
K
W '           C     
  
K
W                     C  
   8 K
W  8   8
  
 ;   
     
    

K
W '
   

 8
     ;    
      K
W    

  
 
    
     
4   
       

K
W 
        ; 1:   6   

 K

2@
!$!"! ,! '&/  
   
     
  9  %    / M  N O7

L00II6

 
8/0 08 0
 /7
Q E  
L 
  2??GF/

5
  
 6 % 7   
5 .>


         


W 
   C       
    K
W  4  ;      
 
J      8   
  
K
W % 
     
   8  
/

 4   
      
4    
 ;  \[   
2D
1    
   
      
 
 L

W 
    8     8  K
W            K
W '    8

;   <    4CK
W ' 8      ;

  
 

      
K
W "     1:  1:  K
W 1             8K
W  8  
       
        

  
  /

  
        
   
     
8 
 

 /  
 1 8    
     C 
  
    ; 
    4  L

W "

   8C 7   
;    

8

  
  
 
 
   
    <  
 1  
 
 / ,       8

 
8J   8   
     
   8 
  
   /
W " C
8     
  
    8  
  
 
 8
 /     


        
 
 
 
4  1  8    

  
 7   
4   

1 

9  /
W  
     
 
8         
          8
    8  
    / 
 
          8
 8
 
   
   
 
 / 
   

             
   / #
   
     
/

  
      
       8     
  
8       1                / 


8  
  
  
     ;      /  7 

8    8       8   1       


;   7 
          
      
       
   8  
K 
  
    



2D
 6[!!%/  
 L  ; 
  ]    
 / 
   H! "   E2??3F/

.@ 5
  
 6 % 7   
5
  8   C 
  /  C
8    
8    
    
 
 
    /   


C   
 
    1             

     
8
   
 
8 1            /

5
  
 6 % 7   
5 .D


         


SI YA COMPRENDES EL CONCEPTO

Y ALGUNOS ELEMENTOS DE JUICIOS

PROPIOS, ES HORA DE ENTENDER

COMO SE ASOCIA CON EL

DESARROLLO SOSTENIBLE

.A 5
  
 6 % 7   
5
% 
 ,     


% 
 ,   
 


    8             1


  
 
/ 
   
        8   
  7  
   7
   4     /  
   
   
 7
     
   1 
      1 7   
<
    
   
  7  / 
  
 1 
 

 
  ;  
  L     
 ;  
 
     4 ; 

     4 ;  J    8   ;  
  
2A

4  ; 
 
 /
         
;   8    
  
 
      ; 7        8      
    
      .=D2         
    

       / " <
       1    

       
   4           
/   
:;  .=D2;  $   )  ; 
    8  1 
  1 
     ;  8         *  H   

  /  
  
8   
8   
   
   
 
      8 
    "      *  H  ;

2A
^'*$-; H / % "
         /  
 "
 "//; *  .==D/ /2=/

5
  
 6 % 7   
5 .=


         


2=
   $  .=A2;    
     
  
  
    
  
        

  
    
      
     
    8
   
 J
   7 / # 
      )  '
    
  8  E)'$F;  .=A?          

  
 8  *  E)'$0 [[#0)$; .=A?F      

   L
“Para que el desarrollo sea sostenible, deben ser tomados en cuenta los factores
sociales, los ecológicos así como los económicos, sobre la base de los recursos
vivos y no-vivos, y tomando en cuenta las ventajas y desventajas de las acciones
alternativas en el largo y corto plazo.”

 
  .=A3  !$) 
     *    *   

  % E**%F;      : ,
 /   
C;
        ,
 ;    8 
 ; 
    
9      
 
 
 
 :;        
.=AD;         
    $
 #
  9  

,
 /  
   4   8   
   
 L
“El desarrollo sostenible es el desarrollo que satisface las necesidades actuales
sin poner en peligro la capacidad de las futuras generaciones de satisfacer sus
propias necesidades” (CMMAD, 1987) 30 .
"    ;   
          
  6 
   
      C \     
4     ;  
 
  8 
            

   
     

  
  
       7  / )  1 
 
        ;  
    
/ + 1        
    
  7 8;      \          6
        1 
  7        8 ; 
3.
;  
4   
 /
 .=A=;  !$)                *   
 
 %;   1 
4       4   
 /
#  
;   .==2;    ^ ;     
     
  
  <  4   <    
   
 /
 
   
  
     J     8
/ + 1 

       

 
   
  
   7  
 
;

  
   



  
     
:;
    
     
   <   8

/  J   

2=
%'- 
  ' J/   
 L ) 
  8  / M  N O
PPP/  /  0
C.D0
 6
 0
 6
 /7
Q

30
  


!   " 
   #$%& '() #$*+, -- &.) 

 /0""1 2  
)
 

3
   "

4 "
() " 
 34  3))   #$$&) 5'() 66*6$)

3.

2? 5
  
 6 % 7   
5
% 
 ,     


 8  ;     


 ;  
 
     4 ; 

   ;  
    
 ;  <
   
     
    
    
  
   
  E

GF/
32
 G/    
  
 
  %

 ( 
   
  

 
  
 (

(
(  
'

4      
   J    

8 

    8   /

 
        
    
  

 / 
4   8  8   %
 
  
 
    
4     
)    '  
      4   

8   7       

 
  


 
)     
   7
;    J  


  
  
    8 
  
/  



     ;   
  9  
     
  / 

   1 

   
  
 7/

33
 
 ;  G.        '
     <
 
 
   E'"F    .==. C      

8 
 
 C   
    
   
 /   
       

    
    
 6 
 ; 
 ;  6     

    
  
      
         
 ^   .==2/
 .==@;  ! 4  *    ;   C       C
*   &C   ;  
   8    :

    
   8C;      4     

  

32
, !; 
  *
 /       
L H  
  
 / M L  N O 7

00
PPP/</0'$#!)0)'"*! + *%'! *,'$/7
Q E # 7   
K 2A     2??>F

33
&   
  
 ;           
 E  L  F O 7

00
PPP/
   /0 0
  S 
 0./7
_.Q E # 7   
K 2?  4  2??>F

5
  
 6 % 7   
5 2.


         


           
  !   

 "
 #  6      
  
     
  
       /
   2.       1  
    
   
 
        1       
   /
  ; 
      
 
   
    
8C  
 ;     
      
  E$F;  
 4     

8       
  7 
  
     
             /
 !* E.==GF      
    
      2.  



   
 1
L

W    4    K


W  8   
    K
W 
    K
W 
  
  K
W  
K
W   
  
   
  K
W      
K
W %:      
   K
W     

  
 /

 
  .===;        ! 4  *    ;
    "
 E7F;     `
  *     ; 1  
            
  
   / 
    8 
    1  
   5    C5  

 ;   ; 
  ;   
;     8C; 

C     8C/     
   
    

3G


  /

%$  


%
 
   
 
    
     4   
 
    Y
   Z  Y

  Z E
J      
  J F/
"9  1  Y  8       

    
  
J   
 
; 1 
     L   
  
  

;     
 4            
 
3>
      K         
          Z /

3G
  `
  *     / M  N O 7

L00 PPP/
/ 
0
 0
 2/7
Q/

22 5
  
 6 % 7   
5
% 
 ,     


  
  
    

   7   
 
  L 
   J  
   
/  
   J  
 
 1       Y 8    
         

 Z/ 
 8     
    
 ;   

   / 
 
    
   
 L  
 
   

    7  /
 
 
    
 
4       
     
 I
   C    
 1 
       / )  8 
        8        1 
  
4  
    7   E^ J 4 H; .==DF;            

 C   7  
    
 /  
     7  
7          
  
;
 ;     ;

/
  ;  
   
         8     
3@
1 
   
           
  E$ ; .==GF /  

   ;  J       
  
  
     ;
   

 1  
          
   
    
  
1 J
      
   
; 
 1 1J     7   
 
 /  
   
      
  
  /
 
 
   

   9
  
 7  ; 
  
3D
  
 E%; .==2F ;   
8    8        / "
 
 1 
         
      
J  
 
;  

    8     1 7   
  
     
/
 8   

     1    
 8   
4         7
  
    

  
/
 
          
         


L

(#""+  2!23#!"# *" "!2"#


##! """
* J 
 J
   

 !
  7     
  
<
         
  
4 

      
  
8J      1 
 
            8  


    
 
 
 
          
   
     
   
8J 
3>
##;  1/ 4  /      
  % "

/ M  N
7

L00PPP/  // <00    


04  /7
E  
 
  2??>F

3@
$%! ^J * / %         /  
 

; *  .==>/ .>@ /

3D

    7  ^  L $%! ^J * / %         /  
 

; *  .==>/ .>@ /

5
  
 6 % 7   
5 23


         


(#""+  2!23#!"# *" "!2"#


##! """
  
         8 
J  
%J 
 J
   

  8  
     
  
   C       H 
J  
 

       
8J   1  
  

     74   

    
 
 
 
 
 
          


   

 
   
  "    
  
 
8
   
     
#
 
8  E F
  8  
  
       8    
   
  
  
     8    
8J  

4  7      *    
  

8  1         8   7   
1  
  
              

 6
    
          
7  
* 
 ,J
     
  8  
      
 
  4  
4     
   7  

4   8 
     
4     
88  7    7
  
 
    


        7      

3A

   
  
 7 8         
  

J          4   
      

      
/    

J     4 
  
       8  
        ;  
 
3=
     L

W  
    
  
4 1     
  

  
         ;   8   ;  
   
/
W  
      
  
4 1   
 
 
  
    8    8 ;   
   
 
 8    ; 
       
        /
W  
         
4 1         

 
;    
   
    
   1    

3A
#
L H
; .==D

3=
'!; #    
/           
 /       ) 8   & ;
:; 2??3/ /.>A/

2G 5
  
 6 % 7   
5
% 
 ,     



      1   8       
/

  
    1

  
    



     
   9    
  
   E^ J 4 H;
.==AF/  
        
    
   
;  1  
      
      
  
   
  
4/ 
 
  
      
          

   ; 
J    C
  

8; 1   
    

    1 < 
 
           

      ,
 /   ;   
4 1 
 
  
             
      /
 
                    

  
     
     
 7    
 
    

         8 /  
 4     
    
8 
  / ) 
          C
 
 
  7    
    
 
  /


 , 
  
%
     
 
  
       
J  %
"
       !* E2??GF;   J    1 
  

 
;           
8 

 ;         
     
   
   
 
 L
5  
     
  
    
   


     
     
  
  
  
 ;
   
      8  


 /    

       
  
;         
 


 ; 7J   
   1     
 

     
4  
     4/  

; 
 

  L

W 2 1 1# +6!"5  # 212## 5" !# 1    


   

 

 ; 
              
  8    
   8   /
W #6!2  1! !"" #"1!12  # 51 "#  *"!2" #;
 8  
8 
 1

     8
   ; 

  
  
   
  
 
/
W    
8        8   4; :1 262!  !#
# / !# 1 #  *""# #" +5"#  
 ; 
  1 

 
       
   
      8 
          
 ;  1 
       
4/
5
  
 6 % 7   
5 2>


         


  
  
  <  
       
   

8
;      4 
            

     /    
  
      
  
1   
  

    
;  
      
8
8  
8 1 
  /

  
   

 J  
    
   


  
     <    
8; 1  7 
  
       
     
     
 
G?


  
 /5 E!*; 
  2??GF
 
      
  
 ;    7   

G.
     L
      C
8     :1" #"; 1 1  
1 
  7     
;

  
      / $ <
 
   

  1    
      
                    < 8  
    
  

 
          
  
/
 
 
 ##! """ 5" !      8    
  
   8 
 1       
8 

 ;  
<
  7   
4    
    
  
  

8      
     
       
/
 9
   *""  +5"    1 
  7   

   

8                      ; 
 ;   / $     
  8 ;     
  
           /
  


;   ;    
   
     
;
8
   
  
 
  
;       
 ;
               
 
    
   1  
       
/
  
 
  
 
  1 8         
 
   
   
8  ;    
 
 /   
 
   
 
  


  1   8       C
 
 
8 

          
   /
% 
        : '
      
 ;    
$)*   !*; 

  .32 ;   
   
 9 ;
8 ;     
; 
     *    
 ;  
     (J E  F 
  .=  22    2??2/  
   

G?
!*/  
  %   / % "
    / %    
/ E  F OPPP/
P 6
 /0
 00  
/7
Q E # 7   
L .@  C   2??>F

G.
%,!"V'; / <      

  
;  8     
   
 / E
 F OPPP/  /  0
C.D0
 6
 0
 6
 /7
0Q E # 7   
L 3?    2??>F

2@ 5
  
 6 % 7   
5
% 
 ,     


    
   
    

;     
(J    
 /
G2
  %    (J    
       1 
   


   
    
  
        

    ;      
 
 / + "  7     
     
; 1      
 
  
 L

W 
 
8 
    8   
   
  
;
W '                     ;  
<
  ;  
    
;
W '

  
   
  
  
    8

;
W " 
 C   8C   
;       
  4 
  
 :    /

 
        1   
        


8 1     1 
8 

 /  1   
    
   
  
   ;   ;  7 
 1
 
 

  
     
/       
  
 
 
 
  
      /     8    


  
         /  
         
 

        /
 
 

    
 
4  C
8  

    8  
     
8   

  E 2F/  C
8
  
  
  
     ;        
G3
E"  ; .==GF
%
    
8  
   ;      

 

   
 

       
         ;


 
   
     8
;       
  

  
   E     F       
 
 E   
 
F   
  
    :   
   /    
  
     
          
  
GG
  
  ; 
     1 
8     L

G2
%    (J    
 / M  N O7

00PPP/  // <08


0
 2??20  1 /7
Q
E 
 !
  2??GF

G3
" %'$; ' / 
   )%"  /       
/ "
 #  ,
;  
 ; .==A/ 2.= /

GG
 ,44  %8 / %  
 
    
     J / M  N
7

L00PPP/P 6
 /0
 0'+0 S
8
0,40 0/7
Q E  
 C   2??GF/

5
  
 6 % 7   
5 2D


         


$ 
   

  # 

W !   


L        

 ;   
   
   
J     8
  

8;  

     
<

  
 /      
  <
   4    1
4 
8       8
    
  
  
4 

         /
W            L  8       


  8
        
   

    
8
4       /     

      

 :  
   
W "
8    7    L ,     
     
 

 ;  
        
;         
           
   8    
 
 
 
     ;      ; 
 
/
W    
    CL ^
   
      7  
       
    8  ;     

 ;
C   
   ;
  ;

      
 8

/

      



     
       
   
   ;       
        1
 
        
        E
 @F/     
 8 1       
J
   
    
   
    8   
    / "

; 

;   
  
 
 8  8 < 
8     
   /

2A 5
  
 6 % 7   
5
% 
 ,     


!
 
        
 
  
     
8
8
 
4         4  
     
8 
 

 /    
8 
     
   :;
    
   
    C
/    
     
 C
8   ;        4   
   8   /
<
 8   
8  
   

 ;
  K   
 
;     
 ;  
   
 ;   
    
; 
   
1
 ; 
   
 
 4 ; 
 

G> /    
   
8           
;    

   8
        
           1
 
  /

   
8
    
8/     
  
 
 
             
  
     E7
;


; 
 
F/  
 D  8     
1
 8 
          

  9   8   

G@
    /

G>
#) $   +)"!; "8/   
 / ,  ; 2??2/ M  N O PPP/  / 
0
0C 0 ?2/ Q

G@
*$-$; $
  / 
1
   / M  N
OPPP/  /  0
C2A0
1
6  0
1
6  /7


5
  
 6 % 7   
5 2=


         



"2 "# #63*"#
./ 
   
 
   
   
 9   
  )'$
2/  $9  

 1 8
  
 E
:0   <   F
3/ '
     '
      

   E  0
7
F
G/ ' 
   
 


   
 E
  

  
8J 
 F
>/ 
   <
      
  8  

 
      
 
     /
@/ 
   7  
C      
 1
 

 
 \
 
    
          



       

 

;      
  6
D/       <
    
    4   
 
 

 6     
  


  6
A/  
  
  $9      0  
=/ "
  

 $8  
    8

 \   
 
 6
.?/ 
    $8  
        6
        
 6
GD
a    

     *        
  ; 
8 
 
 8 1 
      

  
 
 8 
 /
   
 *     8   
   
 \
 

 
  
   

   
     
8  
6

  8  

8   

  
 1
 7  

8  
   1  
   
 /

 ;% !":1!# +/"# 8 62/25#  2!"*""+ %

GD
     
 
  
 
 8      8/   
;    
8       1    
    1     
    8    

     < /

3? 5
  
 6 % 7   
5
!":1!  62/25  #6!#  #"2#
2!"*""+
   
  
1
        

8     

   1   
 /

   
       
     


 E 
  F  
 /      
   


 
   /    
    
 
   /
! E'
   F ,       
   
 
 
  )  / !    8 

   7
/     
 
   8        

 K      
;
 C     ;   
  
 ;  8   ; 
 
C;
     
     
/

  '
     "    
   
   
 
  $  !, 2.      
    
  
$
4 
  E$F/  
  7
 
         
   
   /  4 
   
 
   ;  8    C 
;  C   8    
 ;  

   
;    ; 
 
 /
7   / 
       J/ 8   
   
 8/    : ;
       
    
 
  8 1  
  
  

/

1
      )  
    89  

  
    
     
   8 L     
  ;
   ; 
  ; 
4    7/ M
 
  ;  
   4;

  J
 ;  ;  
  C  ;

 
N
' 


      ' 

      )$"!/ !


1
   
  
  7  
"
      /  
 
1  
    ,7 H
 EH
 
 F/

5
  
 6 % 7   
5 3.


         


32 5
  
 6 % 7   
5
-% (

(
  


-% (

(
  


-%$   
'   ,  
 
     
    
 ;      
  4 ;  
 
 ;      ; 
 
 
8  
 8  /  
 4  7 
   4    8   8  
 
   J     
  
    /
 
 

    J        ;     
     ;     
 8    8
    
8   
         7 ; 
; 

 
   8
 ;     
     
     

 

   
  7      /  J          
        
   8 
         8 ;
 
 J         88       ;
     7  /
      
         <
  8 
GA
  
   
 7 7 L

W    4 
   8    
    
;  1    

5
  
 6 % 7   
5 33


         


7
 8
8

   
8   4   <
     

 
K
W    4   8     
      1    
 
  7    
    ; 
   
  
 
<
     
  
   7

K
W    4   8      J ; 
 ; 8 

  
;    8   ; 
;  4 < 8;  
   
8 

 
8 
K
W *         
 
8 1
   J    
8        7  /

)    

   
    8      4  
8         
     8
; J
     
  
"     8    
 E7

   
 F/ 

   7

   4  
  
  
   
 
 
;        
 1  
 
    

    0           ;   
8;  8
  
  
8   7

/
 
  7 
    
     
4   

    8    
   )'$/  .==G 7    ; 
    ;    A@??  
  
    ;  
2 2
     7    V E AF/  1  7    I  
       
; 
     @B    

 
 
/ "  3B        
 

 
 
   8

   1   /  
    
  8   


 /  C ; 
  
  J    
C   
 
8 
  2DB  
  ; .AB  7; .?B   ; AB  *J<   
G=
?/2GB   "8  /

GA
'*V;  7 
/ #  
   8  , / 
8 
    / *J< L #   

    ; 2??./ / 3D/

G=
'*V;  7 
/ !/ 
/; / G>2/ /

3G 5
  
 6 % 7   
5
-% (

(
  


/"+ <2# 62!/"# =!/23


> <2# 5 @# =!/23
? 
?
2
$9   : EV F B  $9   : B 
 

   EV 2F


X  D?G ./3AA/=3? G/@ ./>@2 DG@/3@? 2/>
 2/.A. ./2../@.? G/G ./.G= 3?@/2=? ./.
$
  ./D>2 2/@32/>?? ../D 2G3 .@./GD? ?/D

  J 
" @@D ./.G>/=@? @/G @D= 2/2D=/3>? .2/D
 J 
 2/.DD G>>/33? =/3 .G3 G/?2>? ?/A
< 2.A 2G3/3?? ./. . G/??? ?
)/"/"/
!   =2? AG>/?G? =/= =. >?/??? ?/@
>?


 A/@.= D/=22/@@? >/= 3/A@A 3/>AA/GA? 2/D

>.

   
      4  
        1
7
     <
        
 / "     7
4 ;    C        
        9
   <      7      8/        1

        7  L Y 4  
    
  

  1       
 ;

           
      8          Z E)  '
       
>2
 8    $
4; .==2F /
 
 
8   
     
8             
  
    
 /   
   
 
       
   
    
   84 1   
   
           / 

 
 
     

 
      1  
    8  /
  7    
  
     
   

 
 /   
    : 1  


   8

    

  )   7    
       ;   
./D      E-; .=A=F/     
  ;   ; , ;
 ; V   
;  8C   
4
    
       E,;
>3
.==?K -; .=A=K , PI; .=A=K !*; .==2K 
 
F /
" 
 1  C    
 
       
>?

; $8 -    '    /

>.
#
L ['6 [  6; .==G

>2

   ['$ "
7 /  
 / ' 
;
      / *  L  
 "
; .===/  AG/

5
  
 6 % 7   
5 3>


         


  
     
      / *           
1 $      V     1   8   

8         2D  /  8       

  
    @.?    :
 J   
 
 
   E!*  $)*; .==2F/  
 
   
  1
  
 

       8    8  8
  
     
     1          
/
 1   
     
8 

   8  ; 1   
      
  J  
            

  /  C L  1 $      V  
  
 
   G?   7
  :K  
  
   
   
 
  
  A? 
8  7
 E!*  $)*; .==2F/
 1   
    8
        
 
   8  
 
4
  1          1   
     1
    
8          
   
  
   

 
 / % 
     
    

       

   
    
 /   ;          1
            
   1  7      
    8   
  
  
   
 ;  1
>G
     
    C

  /

   1   8      
   
    
      
8   1      
 /   
 
 ; 
; 
  C          
J   
1   
        
  
 J  
/

. "#  /#!"+ ##! "%


   1   
  4  
   1    
       C
8   8  /  
 
  

 
C
8  1        
  

 
8  
 

   4    
 1         /   
 4  
  1
  
      8   
4  
  ;   
        7  ;  1: 1
 ;
   
     

/

  
  1        
    9  
8

;   
 1  
 
  

  ; 
  ; 
 1 7    ;  
       ; 
 

   

 ;  ;      

 4 ; 

>3

   !--';   / #  
   8  , / 
8 
    / *J< L #   

    ; 2??./ / 2=A/

>G
, !" \ ")X'$/ !/ 
/; .G3/

3@ 5
  
 6 % 7   
5
-% (

(
  


        


     ; 
 
/

  

     
       
 
>>
 
  L
 6"  2/ !123#!"L       ;        
   
 
8    

          

>@
  
   8

 E   VI; .=A@F / " 8    
 

   
  
  
L

W    1     ;  1 <


     
8 

 
        

8  8    
/
W    
 1     
J        
 ;  
 
 
8 1          
     


/    ;   
   8

  
 1 /
W        9  <   8

  
  1  
     
    84 1
 
    <  

/
W    

8     1 7  8  
8 

      
    C        
 
 / 
 8   
 
 

     
      

/

    
           
   

   
        
/ )  
  
   
 8

  K   
  1;  
      ;    
8

; 
    
  ;       
   <

;

 
8  ; 
    ; 
    8     ;   

   8

; 
 
/
 #6!2  62!1 "# 62 # !"7"#  " ABC ) 

  
8                   ;    

   1  8    4  
 
 / 
 
 ;

  I  "
 I  .=D=;         C  

8;
 1 
       
 
  < 
      
       
   /

  
 8   
    
     
   
 ;                
8; 
  
 ; 

    
;      
     
      
  
     8 /  
        4  
 
 
 8L     ;   ;   
8   
8/
# 35"!#  5" 6! ABC  J       )  
   
 E)F; 
 J
     
   8  

>>
['$ "
7 / !/ 
;  ==6..G/

>@

   , !" \ ")X'$/  
 ; $
4  % "
 /      / *J< ;  

% ; .==A;  .../

5
  
 6 % 7   
5 3D


         



     
         
8       
 

  ;      
       E 3F/   
 
    
   
   ; 
    
 
<

 
  

     ;  8   
8  



  1   8 
 
 ; 
    
   
 
8             
8 
/

  #  % # 


#!"+  "56! 621" 62  /  7"#"! !# A
BC 
  
       

J  L 8      
   
;
       
     
        
 
       
8  

    4  
   
   
       C     
J    8     
 
/  J     C        
  8;
    
  C
8  
    
      

    : 

   
      
 
   /
(2#  #!"+  # !"7"#  # 7"#"! !# A(BC 


     8  
8           4 

/ " 
       C          
Y

 Z   ; 
     

         

3A 5
  
 6 % 7   
5
-% (

(
  


 ; 
   
8      J
  
   

1       8 
8  

 /  
 
 
 J
 89  8 

     
8      8

; 
4 
1     ;  8    
      
  8

 


 
 
  
 
84     
       /
71" # !123#!"# D6"# A BC 
 8 
    
 
   
J    8        EF    7
$
  8  E.==2F;  C
8    
 
     
 
   8
 ; 8    
   8     

    ;     
 ; 
        E GF/
 $ $ 
&  '(% EF;    8
  
J  ; 

    C
8       
  
 

  1 
J

    
; 4    
   
     
 
  /
>D
)  $" $ 
&  '(% EF     < 1  
4
 
    ;      ;      

 ;   C
8 
  
   4    ;   
   


  
 
   
/ 
 
 ; 1 
 
 8      ;

    

  
4      1     
 

     
;             
 
   
 
8  ;    
        
       
   4   /

>D
'! %'; !  8    

    EFL $8 *
    
 
  "
   X
$
/ 
 
J      "; )/ M  N O 7

L00PPP/P 6
 /0
 0'+0
1 0 0


0 0/ Q

5
  
 6 % 7   
5 3=


         


-% ( 

(
'    

       C   
  
  7 1 
       /
    
 
   C
8  8          ;
 
          
 ;    8     
            /
    
 1        
  
    


8  
   ;    8 
  
  
4    
   
   
   8 
;        1 
 
         ;    
   
8       
>A
         E  4; 2??2F / %    


  
    ;  1  L

>A
V)*H! - * % /     
 / ) 8  <
     / ,
; 2??2/  .33/

G? 5
  
 6 % 7   
5
-% (

(
  


W #
  1:    C 

   ; 


 ; 

 ;    
8    
8;  I ; 4  ;


  ; 
 
/
W *
  
 
   7
  
 
   /
W    8           
8    
8/
W  
  C    7    1   
 
8 

 /
W '
                 
;   
 8   
   
   
/

  8                1   
 
  
   
        4 1    7
   /     ! 4   '
    
>=
 8     #  *    $
4 M[[#N     
 8    
  
8               
 
 /  [[# 7          
 8  

     
             
   

   
   1  7 8     8  E >F/

>=
[[#;       4     8    ; 1
     
       

4   
   
  
   1   7   88       
4;  
L 
 8    8     ;   
      
  8       

         < 8/

5
  
 6 % 7   
5 G.


         




 %
   

    
  #    

  
   1   
            
     
         
 
L
  !22  5@2 *25  " 2622   51 "L "  
 


 
8  1         ;  C     
   
    
 / )    

 

 
C 
 

      
 <

;  1 
   


 

  
   ; 
 J     
  
   
   
 
 C/  C
8   
       
   1

8

       /
    
               8    

 / <
      1  
  

      

 

 /  ;    
      
     
    8  8 ;      1           
            
4 
    /
<
     
8   
     4   ;  C ;  7
 
  7 C   8 8     
8 
  
        ; J     
   ;    
   
     
    7

  /

G2 5
  
 6 % 7   
5
-% (

(
  


 
     
          8 ;  
  

     
         
    7  

      / 
   
J 1        ; 
  8    
  
        !$; 
  1          J
     

 ; 
8         /
 J
   
         
         
    7 
  /  8  
   
     
       7   / <
 C       
   
 
       
  7 8   
 
 
  7 

                       
@?
 
       ;
            /
2@2 @1 !#  1  #!2!/" 5E L   
   
      
 
  
        8  

     
 
 ; 1
  
  
;  ;       C
8   4/
     
8  
    

  
  
  
            
   
  
   
  
  8  /  

   
  
        
 
      
      ;    1   
    C

      
/
)         
C    

    
  
      
 
      
   
    / 


              
 
        / 
 ;   ; 1 
  <      
 
   
 8  
      /

     8
       

  



        ;   
      ;
   ; !$ 
 
;  

     8  ;    
  
    
 ;  
    /      

                /
)       
 
8 1  
       9  
          
      8      
@.
  4 E2??2F   8    @/
7/122  " !/2" 5" ! 8 1!12L    
  
8 
 

  1   1   
         
  

   
     7
     <

8  
    /
@?
[[# '$$'!$ / %
     
    
/ ^  2??./  ../ M  N
7

L00PPP/ // E  


    2??>F/

@.
4  / 
  
     
           / / .3@/  L V)*H! - *
% /     
 / ) 8  <
     / ,
; 2??2/

5
  
 6 % 7   
5 G3


         


)  

    
   
   1     
      
   
   
        

   C/ "    4   
  8    


         
       /
  
   
     8   
   
/ 

;   ;   

            1 7
 / )  1 
    
    
  
    1  

 
     4     
8 

  1  
  
 7  /
  
 
     :   

   
  
8 
    1             
8 

8/  
 
  4  1 
      
J   
9  
  8

 1 
 ; 
        
 / %
   

 
   
  L   
 1   
      
; 8  
4
            
         
  
    
 1   

  8

/

GG 5
  
 6 % 7   
5
-% (

(
  


) " %
%     

 
& 

-%- 
'  
  
 ( 
' %
  
8   

   
      
8      
 
     
4    /  C
8  
     
8

  
   1 
 < 
     
     
             
  
/
 J  
      ;        
  
@2

  
 
    8   L

W H

   1 88       
/
@2
, !" \ ")X'$/ !/ 
/; .3A/

5
  
 6 % 7   
5 G>


         


W 
   
W  

          
/
W 
 <
 C/

  


    8   C
8; 
  1   4C    
;  
  1/        
  8  
 

8J       4 1 
    
/ !
 
 
   8  


8   4   
     C
    
     
 1 8     / !
 1
  

      
8     4C       8 
   
     
J/  J 
   

     : 4 1
 1  8
   
  
  
  8  8
  
8    4   
   

/    8 

  8    

   4   


8  8 

        
   
 /
      


  1     
       
   ; 1 
    7   1    7    /
   
 7              4  
 
    8    /      
  1 1 
@3
    
 8     


    L

W ' 
      
   
   
  /
W '     
      
   
/
W       7   C 

/
W     

      
/
W 
8         /

 

    
 
   

   8   
   
  8           / 
 4 
   

   
        
  
     
 
  

    9
 
 

 /   7 
  7     J<

  7 
    
   
          
        9 /
      1  

          
8   
  

;     7  1 ;          4C 
 8      
        
  
    
  /
%  
     

       J      
    
    
   

   
           
/
$ 

     
8      
       

@3
*!";       #$$%-/ 12"#5 5" ! 8 1"+ %  1"+ 5" ! 8  ##! """ 
 !12"#5% *    *
 + " #   

  # / M  N O 7

L00PPP/   


/  Q
2??3/

G@ 5
  
 6 % 7   
5
-% (

(
  


84     
             6 
4/ 
 

     
4    7 
       
 


 ;   
 
 8     
   
    

   ; 1 
     
/
%   
8    
8;

   
8;        

  
 
; 
     4   ;     
/
    
   
  
 
L

W       
    
 1 4    
:4       
/
W ! 4    1 : < 
 
 
    
;  
     8
/
W ,  C   
    
  8C    1  ;
7   
   
   
/
W %  

 8  1
    
  
 
  
 ;        C   /
W 
4    ; :   8
C      /
W <   C
8     1
 
 ;   
 
     
 
8/
W %  
      
   
 1 
J  1 
 
   1   
  : 
        
/
W %: 
   
 1 
J       
/

 8   

        
8J  
  L 
  
         K  C
8     
       / 
J    

  1 4  
    

     
  E DF/

5
  
 6 % 7   
5 GD


         




J    

  
     
J  
8  
  
8  
  1
    

/  
 
    
   

      
  Y 
 Z 1  
 
4   
 ; 
 8    
   
J 
8   E
 =F/ +  
  
 
           
    
  /

 F% 2!2"9"+   *2! !123#!" 62 !5#%

GA 5
  
 6 % 7   
5
-% (

(
  


   
 

&

'
C   
   X  
:; &  C
 ;

:;  ; 8  ; 
     
     
8          8 
, 8  ; X  8; 1; '

   
  
 
 ;      ; 7           
 ;
    8          
  
  8

 8 ; 8 #     ;
 
  ; 

 ;  
;


,
  C  ; -    6 
 
4   C;
8 ;           

  
'   ;  
  ; 
   
;
 ;   ;  7J      8  
 
     ;     
      ;

8  
 
* C  ; X  
;    
    C;
7 ;  8    
 8 8      
    8    
7  / ! 7    
   #

 ;         
 ;  
       
4/
      '
J    
 

   ; : 
/
'
  
  X 
 7
 ; &

  ;

 \  
 
    
;       

; 4  1 ; 7
 6 
; 
  

  
  
 8
;  
  7  

; 
  
   ; ' 
  
;  
  
  
     
   ;  ; 
  


 
 8        
 

   ;  88 


6 
    ; C    
 ; 
8

  
  
    ;   
    ;

  ; 


@G

5
  
 6 % 7   
5 G=


         


 
 
            
         ;
  
  
  

 /             
     

   8   
    
;   
  ;
   C 
      8 /      
  


   8      
 7 
      8 ;   
     
 
    8        
    /
   1  
       
;
   
  

     
     8   ;

    
  8


 ;    
/   
      
   

8  
    C
8     
          

 /      
;  
     1  
     
  C
 
 
   
     

     
   
@>
   
;     
    C
     /
      
  
     
  
 ;   14

  
;   
     1  1         
    / 
    
      7   C
 
  
      8  ;    1   1  
  
8 
 
  
      ;   91   
 
8      
   
      
  
/      
  8      
 ;  8
  
    
 
 ;  7
;  7

   
/  
   
        
  8    A/

@G
#
/  ,44  %8 E2??.F/

@>
,*b%-  ! */ 
   
/ '%; ) 8  $     / ,
;   2??3/  2>6
2@/

>? 5
  
 6 % 7   
5
,   %

  " # 

5
  
 6 % 7   
5 >.


         


>2 5
  
 6 % 7   
5
0%  
 

0%  
 

%J  7    


  8
    1  
 
;  
   ;                    
  
        
 ;  
   
  

 L

 8  
    
 
 1 <
    

; ./
 

   
     
 ; 1 1    

   C 

 
  
   / 
 1 
 
8   7
 
      
      1  8   8 
8   

  
   
4  7 
     
 
     
8   

 / 
     
  
8 

 
   
  
          
    
  8
 /
) 
 8    

8    
8 

    
   / 2/
H 1    8  1  

  1    8
    ;   
      /     
  
 
 
  
  
  C  
        
      


 ;    1   

   
       
      

  
 ; 
     
    
 1    /  C
8 9
    
         1 /

5
  
 6 % 7   
5 >3


         


    
              8
    3/
     
 ;  1    
   4   
  ; 
    
  /  
             C 
 
      
  
         
 
 ; 
   1             
 

8/
     
   
   
 7     4  G/
       ;    
8         
8 

    EC 
;  
; ; 
 
F  
8  
  
 E
 F       /
      7       
J   1      >/
  ;     /  8 
 1  
 
 
  
         
   L  
E  
    
     
 ;
     K
      K   8  E 8 
   FK
 4      
 E!$c  

   FK  

  
  J      8
  K        
 
J  ; 
        /
  
        
            @/
       
;  
 J  
   \ 
;  
    

;  8         ;    
        
         8 
;

    8  /
      
    
 ;   
      
8 D/
        
         



 
 
8; 1  8  
    9 ;  
   
        ;   1       8   
   8   
 1    
   
  
/
  

     1    
   
   
   A/
C 
; 

; 4   

 ; 
 
;
 J   
 
    
  / ) "
   
  
    
   
 
       ;  ;   
    4 
 

 ;  
   8   
       


8  ;  
  
       ; 7J ;  ; 
   
/     
   
  
   
 
    
   ;  ;    ;        
    6
     
     4       
8
8
   
   ;  6
1
     
   
  
  
 1 8  6/           84
      <     
  4   
       
            /  
    

  84    

  

    
  
    1 7

   
 1   / 
C   
 
   

>G 5
  
 6 % 7   
5
8
C  

8 
    ;     
4       
  /
 
        
 8  
4  
     =/
   
 / * 7 8   
8   
   
   
    
 E   !$F;   1   

 1  
     
  
   
   
/ "
   
  
             
 
 8  
       ;      ;  !$; 

6 ;    



          8
  ; 
 
/  

  
      
8 
         
 
 
 ;    8   
 
 ;   1   

 
    4     
     

8 1  
8  
 
    ;              
   
  / 
 

  
   

      
 1 <
   
  8    C         /
 8

   
  

      
 ;  <

8.?/
8 9  
   
8  ;  1  
      :
  < ; 
   


8  
8   1   
 
8    
  

 /  

  
      8
   < 

 1 
  <

8  8

    
 

     
  
     /   



     4          
 

    8   
; 1  
1   
   

   ; 1
         

      

 ; 
 
/
     
 
  

  <

       ../
8   1       
      8C   
 
   
    
8   

 /       
 9

4   C Y Z  8    


 /    4 
 8     1 

 
 
8    

    
  ;   4    
  
   
  1  
       

     
  
         ;
1    
  8        
      
  
  
/ "   8
 
 
8     
 

      
   8

      /   1 
         
  1

8 
 

    8  
     
8  /
 1 
  8
 
    8 4 
8   

  
   .2/
    
  ;      / ' 
     

  

 ; C 1    
  
8  /    1
J   

  
      
  
  K    
     
C 
   
8        K    
       

 

      /       
      

5
  
 6 % 7   
5 >>


         


        
8   

 ;   
 
 8
 1 

  8    
; 
 
/     1  
   7
 8
      
/

FELICIDADES

ME ALEGRO QUE TU AUTOESTUDIO

HA FINALIZADO

DEBES IR A LA TAREA ASIGNADA

PENSAR EN UNA EXPERIENCIA

EN UN ESTUDIO DE CASO REAL

Y HACER EL EJERCICIO PRACTICO

SEGUIR LAS INDICACIONES DEL

AULA VIRTUAL

Atte; Edgar Terán

Tutor Institucional

>@ 5
  
 6 % 7   
5


 &


Cumpliendo con el aula virtual


Entregando la tarea
Respondiendo el Formulario

Lograras ser acreditado


Entrega garantizada

DAOT
Portuguesa



 &


ARIAS de Paria, Raúl. El ecoturismo como actividad empresarial. Ciudad de Belice,


Belice, 2001. (En línea) < www.canopytower.com/eapñaol/CRCecoturismo.htm >
BOULLON, Roberto. Ecoturismo y sistemas naturales urbanos. 2ª edición. Buenos
Aires, Argentina: Librerías y distribuidoras Turísticas, 2000. 232 p.
BERMÚDEZ Guerrero Olga María. Cultura y Ambiente. IDEA, Universidad Nacional de
Colombia. Bogotá, abril de 2003. 156 p.
CABELLO, Antonio Martín. Turismo y medio ambiente: Hacia un turismo sostenible.
[En: línea] < http:// www.uax.es/INFOTUR/TURISMO Y MEDIO AMBIENTE.htm >
CRABTREE Alice, LEE Tony, CHESTER Guy. GREEN GLOBE 21. Estándar
Internacional de Ecoturismo. Octubre 2002. p 4. [En línea] <
http://www.ecotouris.org.au > o < www.greenglobe21.com>
CEBALLOS –LASCURÁIN, Héctor. Ecoturismo, Naturaleza y Desarrollo Sostenible.
Primera edición. México, editorial Diana, 1998. 185 p.
DABROSKI, p. Reflexiones sobre la relación entre turismo natural, conservación del
medioambiente y desarrollo sostenible. (En línea)
<www.monografias.com/trabajos17/turismo-sostenible/ turismo-sostenible.shtml/>
(Fecha de consulta: 30 de abril de 2005)
DIAZ Gíspert Lidia Inés. Turismo sostenible: Un reto del nuevo milenio. [En línea] <
www.monografias.com/trabajos17/turismo-sostenible/turismo-sostenibl.shtml>

5
  
 6 % 7   
5 >D


         


DRUMM Andy, MOORE Alan. Desarrollo del Ecoturismo. Un manual para los
profesionales de la Conservación. Volumen I: The Nature Conservancy, Arlington,
Virginia, USA. 2002. [En línea] <
www.ecoturismolarino.com/ebiblioteca/ebiblioteca.htm>
FERNÁNDEZ, Guillermina y GUZMÁN Ramos Aldo. Informar, sensibilizar y educar
para un turismo sostenible. [En Línea]
http://www.naya.org.ar/turismo/congreso2003/ponencias/Aldo_Ramos2htm
FULLANA Pere y AYUSO, Silvia. Turismo sostenible. Barcelona, 2002. [En Línea] <
www.eumed.net/tesis/jmc/cap02.pdf>
IROLDI, Oscar Evaluaciones Ecoturísticas Rápidas (EETR): Nueva Metodología para la
Gestión Turística Sostenible de Áreas Naturales. Centro Politécnico del Cono Sur,
Uruguay. [En Línea] < http://www.world-tourism.org/sustainable/IYE/
quebec/cd/statmnts/pdfs/irurus.pdf>
JIMENEZ, Herrero Luís. Desarrollo Sostenible y Economía Ecológica. Editorial Síntesis
S.A., Madrid 1997.
KRUMHOLZ Meyer Daniel. Turismo y desarrollo sostenible. Universidad Externado de
Colombia. Bogotá, 2002. 422p.
OLIVEIRA, Marco. Turismo sostenible y las agenda 21. [En línea]
<http://www.naya.org.ar/turismo_cultural/congreso/ponencias/marco_oliveira.htm>
OMT. Conceptos y Definiciones. Desarrollo Sostenible del Turismo. Definición
conceptual. (En línea) <www. world-tourism.org/sustainable/esp/concepts.htm>
(Fecha de consulta: 16 de junio de 2005)
OMT-PNUMA. Documento conceptual – Año internacional del Ecoturismo. (En Línea)
<http//www.world-tourism.og/sustainable/esp/ecoturismo/doc-omt-pnuma.htm>
NAREDO José Manuel. De la economía a la ecología. Editorial Trotta, Madrid 1995.
156 p.
PACHECO Solano Leyla. Experiencia ambiental de Costa Rica en el desarrollo y
posicionamiento del ecoturismo. 2003. [En línea]
<www.undp.org/surf_panama/docs/bcpr/soluciones_ambientales_ecoturismo. pdf >
PARRA Bozzano David. Desarrollo y gestión sostenible del ecoturismo en las
Américas. [En Línea]
http://www.world-tourism.org/sustainable/IYE/Regional_Activites/Brazil/cases/Parra.htm>
(consulta junio de 2004).
PRIETO, Fernando y otros. Ecología y Economía para un desarrollo sostenible.
Publicaciones de la Universidad de Valencia, España, 2003. Pág.158.
PRIMACK, Richard et al. Fundamentos de Conservación Biológica. Perspectivas
latinoamericanas. México: Fondo de cultura económica, 2001. p. 37.
RAMOS, Aldo y Guillermina FERNANDEZ. Turismo, Ambiente y Educación. La
educación ambiental y la sostenibilidad en el turismo. Modulo del Curso Turismo,
educación ambiental y desarrollo sostenible. [En línea] <
http://www.campusdigital.com> 2003.
RHODES Espinoza, Allan. Definiendo ecoturismo. 2004. [En línea] <
www.ecoturismolarino.com/ebiblioteca/ebiblioteca.htm>

>A 5
  
 6 % 7   
5


 &


ROZZI, Ricardo. Fundamentos de Conservación Biológica. Perspectivas


latinoamericanas. México: Fondo de cultura económica, 2001. p. 298.
RUDAS, Guillermo. Economía y Medio Ambiente. Santa Fe de Bogotá, Editorial
CEREC, 1998. 219 p.
SERULLE Haffe. El Bosco y Darwin: pioneros del ecoturismo. EnEcoturismo y
Desarrollo Sostenible, República Dominicana: Ediciones Fundación Ciencia y Arte,
1999. [En línea] < http://kiskeya-alternative.org/publica/fcal/boscodarwin.htm>
SHULTE Silke. Guía conceptual y metodológica para el desarrollo y la planificación del
sector turismo. CEPAL-SERIE- Manuales No.25. Santiago de Chile 2003.
TRONCOSO Bolívar. Turismo sostenible y ecoturismo. 1999. En línea] <
http://Kiskeya-alternative.org/publica/bolivar/ecoturis.htm>
URIEL, E. Y MONFORT, V.M. (directores) (2001): El sector turístico en España. Citado
en: El sector hotelero. `[En línea] <
http://www.tdx.cesca.es/TESIS_URU/AVAILABLE/TDX_0120103-084747/cap 3.pdf>
WEARING Stephen. Ecoturismo. Impacto, tendencias y posibilidades. Madrid: Editorial
Síntesis, 1999. P 24-25.
WWF INTERNACIONAL. Directrices para el desarrollo del turismo comunitario. Julio de
2001. [En Línea] http://www.panda.org. (Consulta enero de 2005).

5
  
 6 % 7   
5 >=

También podría gustarte