Explora Libros electrónicos
Categorías
Explora Audiolibros
Categorías
Explora Revistas
Categorías
Explora Documentos
Categorías
1971-1976
Rafael
Moneo
UNA MANERA DE ENSEÑAR
ARQUITECTURA
Rafael
Moneo
UNA MANERA DE ENSEÑAR
ARQUITECTURA
J ordi R os
Director ETSAB
Índice
7 PREFACIO
EJERCICIOS
69 Ejercicios del Curso de Elementos de Composición, 1971-1972
109 Ejercicios del Curso de Elementos de Composición, 1972-1973
151 Ejercicios del Curso de Elementos de Composición, 1973-1974
199 Ejercicios del Curso de Elementos de Composición, 1974-1975
241 Ejercicios del Curso de Elementos de Composición, 1975-1976
LECCIONES DE DOCTORADO
289 Apuntes sobre Pugin, Ruskin y Viollet-le-Duc,
con Ignasi de Solà-Morales i Rubió
APUNTES
339 La idea de arquitectura en Rossi y el cementerio de Módena
365 La llegada de una nueva técnica a la arquitectura: las estructuras
reticulares de hormigón
401 Comentarios sobre dibujos de 20 arquitectos actuales,
con Juan Antonio Cortés
7
ÍNDICE ONOMÁSTICO
A Bill, Max: 80, 544 Choisy, Auguste: 30, 39, 43, 44, 58,
Aalto, Alvar: 2, 10, 13, 49, 65, 11, Blake, Peter: 80, 83 320, 329, 330, 331, 332
119, 394, 395, 405, 440, 442, Blondel, Jacques François: 316 Chueca Goitia, Fernando: 78
444, 446, 450, 464, 472, 478, Boe, Alf: 29 Clark, Kenneth: 299, 303, 304
544, 545 Bohigas, Oriol: 50, 85, 142,148, Clotet, Lluís: 230
Abraham, Moles: 320, 321, 543 173, 174, 543 Coderch, José Antonio: 173, 174
Alberti, Leon Battista: 13, 29, 35, Bona, Eusebio: 140 Coignet, François: 374, 377
37, 66, 15, 342, 47, 426 Bonet, Vicens: 77 Collins, Peter: 25, 30, 36, 40, 58
Alemany, Josep: 148 Bonicalzi, Rosaldo: 341, 363 Colombo, Federico: 361
Alexander, Christopher: 8, 41, 42, Borchers, Juan: 34 Colquhoun, Alan: 50
50, 76, 105 Borissavliévitch, Miloutine: 25 Cook, Peter: 63
Andrews, Wayne: 30 Borsi, Franco: 82 Cook, Theodore A.: 36, 37
Archigram: 64, 354 Bosch, Carles (M. de O.): 136 Corona Martínez, Alfonso: 52
Argan, Giulio Carlo: 27, 32, 48, 59, Boullée, Étienne-Louis: 342, 347 Correa, Federico: 173, 174
67, 86, 343 Breuer, Marcel: 51, 377 Costa, Cesare: 349, 350, 358
Arnheim, Rudolf: 33 Brinkman & Van der Vlugt: 392 Cowan, Peter: 48
Ashby, William Ross: 64 Broadbent, Geoffrey: 52, 64 Crompton, Dennis: 63
Asimow, Morris: 64 Bruguera Díaz, Juan (M. de O.): 134 Siegel, Curt von: 58
Asplund, Gunnar: 72 Brutails, Jean Auguste: 320
Aymonino, Carlo: 45, 341, 343, 543 Buckminster Fuller, Richard: 63 D
Bullrich, Francisco: 98 D’Ors, Eugeni: 56
B Bunge, Mario: 64 D’Ors, Víctor: 34
Babelon, Jean-Pierre: 46 Buxadé, Carles: 42 Daley, Janet: 42
Baffa, Matilde: 46 Daly, César Denis: 322
Balcells, Joan Anton: 141 C Dance, George: 394
Banham, Reyner: 32, 40, 55, 63, 66, Campbell, Colen: 215,218 Dantzig, Tobias: 37
67, 329, 334, 342, 543, 544 Campion, David: 64 Dardi, Costantino Nicolò Sebastiano:
Barry, Charles: 294 Campioni, Adriano: 362 341, 361
Bassegoda, P. (M. de O.): 135, 321 Canaletto (Giovanni Antonio Darwin, Charles: 36, 323
Baudot, Joseph-Eugène-Anatole Canal): 348 De Chirico, Giorgio: 348
de: 329, 333, 334 Canella, Guido: 45, 343 de Fusco, Renato: 29, 30, 32, 35,
Baudouin, Charles: 33 Capdevila, F.: 142 47, 52
Bayer, Herbert: 32 Carlyle, Thomas: 293 de Zurko, Edward Robert: 29
Behrendt, Walter Curt: 65 Caro Baroja, Julio: 59, 62 Dinsmoor, William Bell: 43
Benevolo, Leonardo: 48 Carpenter Manson, Grant: 297 Domènech i Montaner, Lluís: 79, 138,
Bense, Max: 52 Caruso, Alberto: 363 244, 265
Berenguer, Francesc: 137 Cassirer, Ernst: 55 Donatello: 214
Bergós, Joan: 57 Cerdá, Ildefonso: 112, 126, 143 Dorfles, Gillo: 47, 51
Bernoulli, Daniel: 347 Cerutti, Beppe: 361 Drexler, Arthur: 80, 83
Bertalanffy, Ludwig Von: 36 Chadwick, George F.: 57 Dubbini, Giulio: 362
Best, Gordon: 64 Chateaubriand, François-René: 316 Duran i Reynals, Raimon: 139
Bettini, Sergio: 52 Cherry, Colin: 64 Durand, Jean-Nicolas-Louis: 21, 25,
Bianchi Bandinelli, Ranuccio: 36, 43 Choay, Françoise: 52 39, 315, 316, 327
539
E Gottmann, Jean: 60 I
Eco, Umberto: 48, 52, 55 Grassi, Giorgio: 45, 91, 341, 343 Itten, Johannes: 31, 32
Ehrenzweig, Anton: 33, 34 Graves, Michael: 14, 175, 405, 496
Eisenman, Peter: 12, 395, 396, 399, Greenough, Horatio: 30 J
544 Gregory, Richard Langton: 33, 36 Johnson, Philip: 30, 80
Ervi, Aarne: 87 Gregotti, Vittorio: 27, 45, 60, 86, 342 Jones, John Chris: 64
Espinet, Enrique: 142 Gropius, Walter: 27, 30, 31, 32, 65, Jovene, Andrea: 363
386, 389, 395
F Guadet, Julien: 8, 21, 25, 39, 334, K
Fernández Casado, Carlos: 12, 367 377 Kahn, Albert: 384, 385, 544
Ferrey, Benjamin: 299 Guàrdia i Vial, Francesc: 138 Kahn, Louis I.: 13, 39, 40, 56, 250,
Ferriday, Peter: 540 Guiraud, Pierre: 51 405, 428, 434, 436, 544
Fibonacci: 278 Gutkind, Erwin Anton: 62 Kandinsky, Wassily: 32
Fiedler, Konrad: 31 Gutton, André: 25 Kantor, & Robert E.: 60
Focillon, Henri: 56 Kaufmann, Emil: 25, 40
Fontaine, Pierre: 317 H Kepes, Gyorgy: 36
Frampton, Kenneth: 82 Halbwachs, Maurice: 346, 347 Kersten, Carl: 375, 376, 544
Francastel, Pierre: 30 Hall, Arthur David: 39 Klee, Paul: 31, 32
Frank, Josef: 193, 194, 543 Hall, Edward T.: 34 Klein, Alexander: 46
Frankl, Paul: 56 Hambidge, Jay: 38 Koestler, Arthur: 64
Fraser, Douglas: 62 Haneman, John: 25 Koffka, Kurt: 33
Freud, Sigmund: 34 Hanson, K.: 42 Krier, Léon: 11, 14, 235, 405, 512,
Hauser, Arnold: 56 514, 545
G Haussmann, Georges-Eugène Krier, Robert: 11, 405, 508, 545
G.A.T.C.P.A.C.: 143, 145, 147 (Barón): 322, 346 Kris, Ernst: 34
Gamberini, Italo: 51,52 Hautecoeur, Louis: 317, 318, 323
García Bellido, Antonio: 44 Hejduk, John: 14, 404, 502 L
Gardella, Ignazio: 85, 86 Helmholtz, Hermann von: 33 Langer, Susanne K.: 55, 56
Garnier, Charles: 46 Hénard, Eugène: 332 Lavedan, Pierre: 43, 44
Garnier, Tony: 332, 334 Hennebique, François: 333, 374, Lawrence, Arnold Walter: 43
Gaudí, Antoni: 35, 57, 72, 101, 137, 377, 379, 414 Le Corbusier: 13, 30, 31, 37, 38, 49,
138, 230, 543 Hertzberger, Herman: 99 65, 143, 144, 153, 155, 175, 179,
Ger, Florencio: 372, 543 Herzogenrath, Wulf: 32 181, 182, 189, 333, 360, 377,
Ghyka, Matila: 37, 38 Hesselgren, Sven: 33, 34 383, 389, 390, 391, 392, 393,
Giamberini, Roberto: 361 Hilberseimer, Ludwig: 80, 388, 389 395, 398, 405, 414, 416, 422,
Giedion, Sigfried: 30, 65, 379 Hilbertz, Wolf Hartmut: 63 452, 466, 494, 510, 544
Giorgio Martini, Francesco di: 348 Hildebrand, Adolf von: 31 Leclère, Achille-François-René: 317
Giovannoni, Gustavo: 27 Hjelmslev, Louis Trolle: 51 Lenoble, Robert: 36
Gironella, Bruno: 363 Hoffmann, Josef: 195 Lethaby, William Richard: 56
Glegg, Gordon: 64 Holabird & Roche: 369, 371 Leti, Vittorio: 82
Gombrich, Ernst Hans Josef: 34 Hood, Raymond: 250 Lévi-Strauss, Claude: 56, 62, 344
Gómez Moreno, Manuel: 78 Hugo, Victor: 316, 317 Lévy-Bruhl, Lucien: 62
Gosling, William: 39 Hunziker, Jakob Hunziker: 46 Loos, Adolf: 29, 197
540
Lugli, Giuseppe: 44, 58 Moore, Charles: 244, 260, 261, Popper, Karl: 64
Lukács, György: 56 262, 273, 543 Portas, Nuno: 27, 45, 50, 541
Lund, Fredrik Macody: 38 Morabito, Giovanni: 361 Posener, Julius: 34, 541
Lunelli, Fabio: 361 Moragas i Gallissà, Antoni: 141 Poyner, Barry: 41, 42
Luning Prak, Niels: 34, 56 Morata, Gianfranco: 363 Pracchi, Attilio: 341, 363
Lurçat, André: 25, 195 Morris, Charles: 51 Price, Cedric: 13, 14, 63, 405, 474,
Lynch, Kevin: 33, 34, 34, 48 Morris, William: 29, 30, 329, 332 476
Lynn, Jack: 226 Moya, Luís: 43 Pugin, Augustus Welby Northmore:
Muthesius, Hermann: 46, 114, 297 5, 11, 29, 289-301, 304, 305,
M 329, 332, 543
MacCormac, Richard: 38 N Puig i Cadafalch, Josep: 320
Mackay, David: 85, 142, 173, 174, Nadal, Lluís: 77, 79, 141 Puigdefàbregas, Pere: 77, 79, 141
543 Nash, John: 293, 294
MacLeod, Robert: 299 Nava, Antonella: 30 Q
Maillart, Robert: 391, 392, 544 Naylor, Gillian: 32 Quaroni, Ludovico: 27, 48
Maldonado, Tomás: 27, 47, 51, 59 Nervi, Pier Luigi: 58 Quatremère de Quincy: 316, 343
Margarit, Joan: 42 Newman, John Henry: 298, 299
Marsoni, Lina: 64 Nicklin, Frederick: 226 R
Martienssen, Rex Distin: 43 Norberg-Schulz, Christian: 33, 34, Rampazzi, Leonardo: 362,
Martinet, André: 51 52, 56 Rapoport, Amos: 56, 60, 62, 64
Martorell, Josep: 85, 142, 148, 173, Rebora, Michele: 361
174, 543 O Redfield, Robert: 62
Martorell, P. (M. de O.): 135 Ogden, Charles Kay: 52 Reynaud, Léonce: 25, 331
Marzoli, Paola: 341, 362 Oliver, Paul: 62 Ribas i Casas, Josep Maria: 148
Mas, Josep: 227 Ove Arup & Partners: 57 Ribas Piera, Manuel: 148
Masó, Rafael: 72, 93 Ridolfi, Mario: 13, 405, 456, 545
May, Ernst: 91 P Riegl, Alois: 31, 32, 36
McLoughlin, Brian: 60 Pacioli, Luca: 37 Rietveld, Gerrit Thomas: 11, 31,
Meier, Richard: 11, 14, 153, 189, Palladio, Andrea: 29, 35, 37, 66, 348 51, 196
405, 492, 494, 496, 543 Panofsky, Erwin: 56, 354 Rigoli, Gianni: 98, 545
Mérimée, Prosper: 317 Pask, Gordon: 27, 64 Ritter, Paul: 105
Meyer, Hannes: 30 Patetta, Luciano: 316 Robertson, Donald Struan: 43, 44
Meynier, André: 60 Percier, Charles: 317 Robertson, Howard: 25
Mies van der Rohe, Ludwig: 11, 31, Pérez Terrasa, José (M. de O.): 135 Rodríguez, José María: 52
65, 77, 80, 81, 84, 279, 388, 389, Perret, Auguste: 29, 332, 334, 377, Rodwin, Lloyd: 48
426, 543, 544 378, 379, 380, 381, 382, 384, Rogers, Ernesto Nathan: 11, 45,
Milà, Alfonso: 173, 174 389, 392, 396, 398, 544 49, 342
Milizia, Francesco: 58 Persico, Edoardo: 30 Rondelet, Jean-Baptiste: 25, 331
Mitjans, Francesc: 148 Pevsner, Nikolaus: 30, 66, 114, 294, Rossi, Aldo: 5, 11, 14, 45, 46,
Moholy-Nagy, László: 31, 32 295, 296, 298, 299, 543 339-355, 358-360, 405, 450,
Moholy-Nagy, Sibyl: 62 Piaget, Jean: 33 482, 484, 543, 544, 545
Monier, Joseph: 373 Pierobon, Francesco: 362 Rowe, Colin: 38, 396
Montalembert, Marc-René de: 317 Ponzio, Flaminio: 215, 217 Rubert de Ventós, Xavier: 52, 546
541
Rudofsky, Bernard: 62 Stendhal (Henri Beyle): 323 Verrocchio, Andrea del: 214
Rumsey, Charles Cary: 214 Stirling, James: 14, 31, 405, 478, Vesnin (Hermanos): 386, 387
Ruskin, John: 5, 11, 30, 289, 291, 480, 514 Vetter, Hans: 196
298, 303-313, 329, 541, 543 Stone, P.A.: 47 Viggi, Marco: 341, 362
Russell-Hitchcok, Henry: 25 Stuart Mill, John: 293 Viollet-le-Duc, Eugène-Emmanuel: 5,
Rykwert, Joseph: 44 Studer, Raymond G.: 42 11, 29, 30, 38, 43, 44, 46, 57, 58,
Sullivan, Louis Henry: 29, 30 247, 289, 291, 315-337, 377, 543
S Summerson, John: 44, 67, 315 Visconti, Louis Joachim Tullius: 317
Saarinen, Eero: 13, 405, 450, 494, Vitet, Ludovic: 317
545 T Vitrubio [Marco Vitruvio Polión]: 29
Sáenz de Oiza, Francisco Javier: 278 Tafuri, Manfredo: 46, 352 Voysey, Charles Francis Annesley: 10,
Santo Tomás de Aquino: 248 Taine, Hippolyte Adolphe: 323 111, 113, 114, 117, 119
Sartoris, Alberto: 30 Taut, Bruno: 30, 111, 112
Saussure, Ferdinand de: 51 Taut, Max: 386 W
Scamozzi, Vincenzo: 342 Tedeschi, Enrico: 34 Wachsmann, Konrad von: 58
Scarpa, Carlo: 13, 405, 410, 460, Tentori, Francesco: 342 Wagner, Otto: 405
545 Terragni, Giuseppe: 12, 394, 395, Walpole, Horace: 295
Scharoun, Hans: 55, 81, 82 396, 397, 398, 399, 544 Weyl, Hermann: 37
Schinkel, Karl Friedrich: 29 Tessenow, Heinrich: 11, 46, 201, Whewell, William: 295, 297
Schlosser, Julius von: 32 206, 207 Wiener, Norbert: 64
Schöffer, Nicolas: 63 Thompson, D’Arcy Wentworth: Wilkins, William: 294
Scholfield, Peter Hugh: 38 36, 37 Williams, Amancio: 13, 72, 97, 98,
Scott, Geoffrey: 56 Thornley, Denis G.: 64 405, 452, 545
Scully, Vincent: 40, 83, 543 Torres Balbás, Leopoldo: 62 Williams, Evan Owen: 392
Secchi, Bernardo: 49, 343 Trubbiani, Valeriano: 363 Willis, Robert: 297, 329
Sedlmayr, Hans: 56 Tusquets, Óscar: 230 Wingler, Hans Maria: 32
Seguí, Jaume: 142 Wittkower, Rudolf: 38, 56, 58, 66, 67
Sereni, Emilio: 60 U Wölfflin, Heinrich: 31, 310, 320
Serlio, Sebastiano: 29, 35 Uexküll, Jakob von: 59 Womersley, John Lewis: 226
Sert, Josep Lluis: 139, 147 Ungers, Oswald Mathias: 234, 235, Wright, Frank Lloyd: 13, 29, 35, 36,
Sfaellos, Charalambos: 29 543 37, 38, 39, 49, 65, 66, 81, 83,
Siegel, Curt von: 58 Utzon, Jørn: 13, 179, 183, 464, 249, 250, 309, 405, 406, 408,
Sitte, Camillo: 34 466, 468, 405 410, 412, 544
Skidmore, Owings and Merrill
(SOM): 283 V Z
Smith, Ivor: 226 Valle, Gino: 13, 405, 470, 472, 544 Zanuso, Marco: 342
Smith, Norris K.: 83 Valori, Michele: 236, 543 Zattera, Ariella: 361
Souder, James J.: 64 Van Onck, Andries: 50, 542 Zevi, Bruno: 27, 31, 32, 36, 46, 66,
Soufflot, Jacques-Germain: 316 Vasari, Giorgio: 215, 217 80, 83, 98, 387, 544
Spadolini, Pierluigi: 52 Venturi, Lionello: 32
Stam, Mart: 386 Venturi, Robert: 14, 33, 35, 67, 244,
Stanton, Phoebe B.: 299, 543 248, 263, 265, 353, 354, 405, 488
Stein, Clarence S.: 105 Veronesi, Guglielmo: 362
542
CRÉDITOS ILUSTRACIONES
543
APUNTES decompositions, critiques. por Xavier Casanovas, Barce-
La idea de arquitectura en Rossi New York, Monacelli, 2003: lona, Col·legi d’Aparelladors i
y el cementerio de Módena 207-208. Arquitectes Tècnics de Barcelo-
AA.VV. Aldo Rossi. Obras y Proyec- Fort, Domingo. El sistema na, 2000: 17.
tos. Peter Arnell y Ted Bickford Hennebique: Construcciones Solomonson, Katherine.
(eds.) Introducción de Vincent en hormigón armado. Bilbao: The Chicago Tribune Tower
Scully y epílogo de Rafael Sociedad Bilbaína de Artes Competition. Cambridge,
Moneo. Barcelona, Gustavo Gráficas, 1901: fig.7. Cambridge University Press,
Gili, 1986: 88, 90, 92-93. Gargiani, Roberto. Auguste Perret. 2001: 162-163.
Rossi, Aldo. “L’azzurro del cielo”, Teorie e opere, 1874-1954. Zevi, Bruno. Historia de la Arqui-
Casabella continuità, n. 372, Milano, Electa, 1993: 62, 100, tectura Moderna. 3ª ed. Buenos
diciembre 1972: 21-22. 123. Aires, Emecé, 1959: 108.
Red. “Cimitero San Cataldo, Ger, Florencio. Tratado de Cons-
Modena. Concurso”, trucción Civil. Madrid, 1897. Comentarios sobre dibujos de
Controspazio, n.10, 1972. Hildebrand, Grant. Designing for 20 arquitectos actuales
industry: the architecture of AA.VV. Louis I. Kahn: Yale Univer-
La llegada de una nueva técnica Albert Kahn. Cambridge, [MA], sity Art Gallery, New Haven,
a la arquitectura: las estructuras the MIT Press, 1974: 30, 37, Connecticut, 1951-53. Tokyo,
reticulares de hormigón 46-47. ADA, 1976.
© Colección particular Enrique Khan-Magomedov, Selim Banham, Reyner. “History Facul-
Granell Omarovich. Alexander Vernin ty, Cambridge”, Architectural
© Joaquín Montón Lecumberri, and Russian Constructivism. Review, n.144, diciembre 1968:
1995. New York, Rizzoli, 1986: 328-341.
© Patente Golding Arch que 124-125, 129. Storrer, William Allin. The Architec-
comercializaba Metal deployé. Kersten, Karl. Der Eisenbetonbau. ture of Frank Lloyd Wright: a
© Rijksdienst voor het Cultureel Berlín, 1921. complete catalog. Cambridge,
Erfgoed. Daniel Knuttel, Le Corbusier, Oeuvre complète. Mass.: MIT Press, 1974.
Rijkspostspaarbank, Amster- Volume 1 · 1910-1929. Jordy, William H. American
dam, 1899-1901. W. Boesiger / O. Sotoroniv Buildings and Their Architects.
Bill, Max. Robert Maillart. Zurich, (Ed.). Basel, Boston, Berlin. Volume 5. The impact of
Les editions d’Architecture, Birkhäuser Publishers, 1929: European Modernism in the
Verlag, 1949: 162. 23, 140-151. Midtwentieth. New York,
Brinton, Karla. Auguste Perret. Le Corbusier, Oeuvre complète. Oxford, Oxford University
New York, Phaidon, 2001: Volume 2 · 1929-1934. Press, 1972: 263, 266, 270-271,
63, 144. W. Boesiger (Ed.). Basel, Bos- 364, 403.
Cohen, Jean-Louis; Abram, ton, Berlin. Birkhäuser Publi- Le Corbusier, Oeuvre complète.
Joseph; Lambert, Guy. Encyclo- shers, 1934: 24-25. Volume 1 · 1910-1929. W.
pédie Perret. Paris, Éditions du Marcianò, Ada Francesca. Boesiger / O. Sotoroniv (Ed.).
Patrimoine, 2002: 126, 145, 192. Giuseppe Terragni, opera Basel, Boston, Berlin. Birkhäus-
Condit, Carl W. The Chicago completa 1925-1943. Roma, er Publishers, 1929.
School of Architecture: Officina Edizioni, 1987: 87, Le Corbusier, Le Corbusier et son
A History of Commercial and 91, 112. atelier rue de Sèvres 35: oeuvre
Public Building in the Chicago Rosell, Jaume. “Los inicios del complète 1957-1965. Zurich: Les
Area, 1875-1925. Chicago, hormigón armado: de las Éditions d'Architecture, 1965.
The University of Chicago patentes a la normativa de Mazzariol, Giuseppe. “Gino Valle”,
Press, 1964: fig. 50, 85. uso”. En: Manual de diagnosis Zodiac, n.12, 1964: 164-191.
Eisenman, Peter. Giuseppe e intervención en estructuras Mies van der Rohe, Ludwig.
Terragni: transformations, de hormigón armado, editado The Mies van der Rohe
544
Archive. Volume 4, 1930-1938. sculpture by Constantino Red. “Urban oasis: progetti
New York, Garland, 1986. Nivola”, Architectural Record, di Léon Krier e Robert Krier
Mosso, Leonardo. “Due chiese n.132, 1962. al concorso per Royal Mint
di Alvar Aalto”, Casabella, Red. “Potteries Thinkbelt: a plan Square a Londra nella zona
n. 230, agosto 1959: 6-22. for an advanced educational in- di Docks”. Casabella conti-
Red. “La Villa Mairea di Alvar dustry in North Staffordshire”, nuità, n.38, diciembre 1974:
Aalto”, Domus, n.320, 1956: Architectural Design, n.36, 31-35.
13-20. octubre 1966: 483-497. Red. “Shamberg pavilion”,
Red. “Alvar Aalto: from Sunila Red. “Richards Medical Research Architectural Review, n.159,
to Imatra: ideas, projects Building and Biology febrero 1976: 124.
and building’s”, Zodiac, n.3, University of Pennsylvania, Red. “Rob Krier”. A+U:
noviembre 1958: 26-82. Philadelphia”, Zodiac, n.17, Architecture and Urbanism,
Red. “Opere recenti di Mario USA Architecture. A review n.6, junio 1977: 3-84.
Ridolfi”. Casabella continuità, of Contemporany Architecture, Rossi, Aldo. “L’azzurro del cielo”,
n.249, marzo 1961: 4-24. 1967: 2, 10, 12. Casabella continuità, n.372,
Red. “Platforms and plateaus: Red. “An architect designed a diciembre 1972: 21-22.
ideas of a Danish architect”, dream house for a family who Rigoli, Gianni. “The work of
Zodiac, n.10, 1962: 112-140. built it themselves”, House Amancio Williams”, Zodiac,
Red. “Atriumhaussiedlung in and Garden, n.143, abril 1973: n.16, 1966: 36-73.
Kingø”, Bauen und Wohnen, 130-135. Santini, Pier Carlo. “Il nuovo
n.16, febrero 1962: 74-75. Red. “The work of Venturi and negozio di Carlo Scarpa a
Red. “Morse and Stiles Colleges, Rauch”. A+U: Architecture and Bologna”, Zodiac, n.10,
Yale University; Eero Saarinen Urbanism, noviembre 1974: 1962: 169-181.
and Assoc., archts. Includes 35-129.
545
AGRADECIMIENTOS
Al resto del equipo de Dirección ETSAB, por su aliento y confianza; Enrique Granell, por su
iniciativa, consejo y generosidad orientando los pasos de la edición de un material que es ya una
elegía de su tiempo; Neus Vilaplana (Biblioteca Oriol Bohigas. ETSAB) y M. Carme Piulachs
(Biblioteca COAC), quienes facilitaron los ejemplares originales en mejor estado de conservación
para su digitalización y edición; Mònica Bonich, Fani Díaz y Eduard Minobis por la restitución
de algunas de las imágenes originales; Guayente García por su labor documental y de archivo;
Paquita Calderón, por hacer accesible el Archivo General de la UPC
y las Actas correspondientes
a los años 1971-1976; Josep M. Rovira, por tanto aprendido; Jordi Prats, por sus sabios consejos
y prudencia; Rosa Lladó, por creer en el azul; todos los profesores y compañeros de la ETSAB
que recuerdan el curso desde la epifanía de una revelación: Pedro Azara, José María González,
Juan José Lahuerta, Xavier Monteys, Josep Parcerisa, Pere Joan Ravetllat, Ernest Redondo, Jordi
Ros, Maria Rubert de Ventós, por citar algunos de memoria; Cristina Carriedo, por hacer lo difícil,
fácil; José M. García, Mila Laguna y Xavier González, por el día a día. Y, por último, al profesor
Rafael Moneo, quien desde el primer encuentro iluminó desde la serena consciencia de una verdad
interior el proyecto que el lector tiene entre sus manos.
C a r o li n a B. G a rc í a E s t é ve z
546
Universitat Politècnica Escola Tècnica Superior
de Catalunya. UPC d’Arquitectura de Barcelona. ETSAB
547
Proyectar de algún modo sería conocer el
proceso en que está inmerso el desarrollo de
nuestro mundo en torno y las teorías formula-
das a lo largo de la historia no otra cosa que
aproximaciones para entenderlo.