Νερόμυλος

Ενζργεια και ιςχφσ

ΕΡΓΑ΢ΙΑ ΣΗ΢ ΜΑΘΗΣΡΙΑ΢:

ΚΩΝ΢ΣΑΝΣΑΚΟΤ ΓΕΩΡΓΙΑ΢
3ο ΓΤΜΝΑ΢ΙΟ ΣΡΙΚΑΛΩΝ
΢ΧΟΛΙΚΟ ΕΣΟ΢ 2015-16
ΚΑΘΗΓΗΣΡΙΑ:ΚΟΠΑΝΟΤ ΕΤΘΑΛΙΑ
 Κεφάλαιο 1ο
Ανάλυςθ τθσ τεχνολογικισ ενότθτασ ενζργεια και ιςχφσ
Κάκε φυςικό ςφςτθμα περιζχει (ι εναλλακτικά αποκθκεφει) μία ποςότθτα που
ονομάηεται ενζργεια. Ενζργεια, ςυνεπϊσ, είναι θ ικανότθτα ενόσ ςϊματοσ ι
ςυςτιματοσ να παραγάγει ζργο.

Οι μορφζσ τθσ ενζργειασ είναι θ μθχανικι (κινθτικι, δυναμικι), θ θλεκτρικι, θ

χθμικι, θ πυρθνικι και οι ιπιεσ μορφζσ (κερμικι, αιολικι και γεωκερμικι).

Η κφρια μονάδα μζτρθςθσ τθσ ενζργειασ ςτο διεκνζσ ςφςτθμα μονάδων SI είναι το
Τηάουλ (J).

Η εξζλιξθ τθσ ανκρωπότθτασ είναι ςτενά ςυνδεδεμζνθ με τθ χριςθ ενζργειασ. Δεν

είναι τυχαίο ότι οι ονομαςίεσ των ιςτορικϊν περιόδων τθσ ανκρωπότθτασ, λίκινθ
εποχι, εποχι του ςιδιρου ι του χαλκοφ, προζκυψαν από τθ δυνατότθτα των
ανκρϊπων να διαχειρίηονται διαφορετικζσ μορφζσ ενζργειασ.

Ρικανότατα πριν από 500.000 χρόνια ο άνκρωποσ ζμακε να χειρίηεται τθ φωτιά,

ενϊ τθ λίκινθ εποχι, περίπου 30.000 χρόνια πριν, ηωγραφιζσ ςε ςπιλαια
αποδεικνφουν ότι ο άνκρωποσ χρθςιμοποιοφςε τθ φωτιά για μαγείρεμα αλλά και
να κερμαίνει ι να φωτίηει τισ ςπθλιζσ όπου και κατοικοφςε.

Μεγάλθ αλλαγι προζκυψε κατά τθν περίοδο όπου ο άνκρωποσ άφθςε τθ νομαδικι
ηωι, οργανϊκθκε ςτουσ πρϊτουσ μόνιμουσ οικιςμοφσ και ανζπτυξε τθν αγροτικι
καλλιζργεια. Πμωσ, αγροτικι καλλιζργεια είναι ςτθν πράξθ θ μετατροπι τθσ
θλιακισ ενζργειασ ςε τροφι.

Το 5000 π. Χ. ςτον Νείλο χρθςιμοποιικθκε για πρϊτθ φορά θ αιολικι ενζργεια για
τθν κίνθςθ των πλοίων, ενϊ το 4000 π. Χ. μικροί νερόμυλοι ςτθν Ελλάδα
χρθςίμευαν για τθν άλεςθ δθμθτριακϊν αλλά και για παροχι πόςιμου νεροφ ςε
οικιςμοφσ. Βεβαίωσ, ςε όλθ τθν αρχαϊκι περίοδο, τθν ςθμαντικότερθ πθγι
ενζργειασ αποτελοφςε θ ανκρϊπινθ μυϊκι δφναμθ κακϊσ και θ χριςθ ηϊων.

Η ιςχφσ είναι ζνα μζγεκοσ που μασ δείχνει πόςο γριγορα παράγεται κάποιο ζργο ι
μετατρζπεται μια μορφι ενζργειασ ςε μία άλλθ.

Η ιςχφσ, ςτθ φυςικι είναι ο ρυκμόσ μεταβολισ ζργου ι αλλιϊσ το ποςό τθσ
ενζργειασ που καταναλϊνεται ςτθ μονάδα του χρόνου.

Οι μορφζσ τθσ ιςχφοσ είναι θ κερμικι, θ μθχανικι, θ θλεκτρικι και θ υδραυλικι.

Η μονάδα μζτρθςισ τθσ ιςχφοσ είναι το βατ (W) που ιςοδυναμεί με 1 J/s (1 τηάουλ
ανά δευτερόλεπτο).
Ο νερόμυλοσ χρειάηεται τθν ενζργεια του νεροφ για να κινθκεί όπωσ όλα τα ζργα
που ανικουν ςε αυτιν τθν κατθγορία.
 Κεφάλαιο 2ο
Ρεριγραφι του νερόμυλου
Ο μθχανιςμόσ του νερόμυλου αποτελείται από δυο μζρθ : το κινθτικό που το
αποτελοφν θ φτερωτι και τα εξαρτιματα τθσ , και το αλεςτικό που περιλαμβάνει τισ
μυλόπετρεσ και τα εξαρτιματα λειτουργίασ . Υπιρχαν και βοθκθτικά ςυςτιματα ,
π.χ. ρφκμιςθσ των μυλόπετρων , μεταφοράσ και μετατροπισ τθσ κίνθςθσ ,
ςταματιματοσ κ.α. , τα οποία παρουςίαηαν διαφορζσ από περιοχι ςε περιοχι.

Τα βαςικότερα μζρθ που ςυναντάμε ςτον νερόμυλο είναι:

 Σο Μυλαφλακο (ειςόδου)
 Σο Μυλοβάγενο
 Σο ΢ιφοφνι (΢ιφόνι)
 Ο ΢ταυρόσ
 Ο Άξονασ
 Η Φτερωτι
 Οι Μυλόπετρεσ ι Μυλόλικοι
 Η ΢καφίδα
 Η Αλευροκικθ
 Σο Μυλαφλακο (– εξόδου)

ΑΝΑΛΤ΢Η ΚΑΙ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΚΗ ΧΡΗ΢ΙΜΟΣΗΣΑ

Σο μυλαφλακο: Μζςω αυτοφ το νερό οδθγείται ςτο μυλοβάγενο. Ρροκειμζνου

όμωσ να φτάςει ςτθν κορυφι του μυλοβάγενου, να πάρει τθ λεγόμενθ κρζμαςθ,
από ζνα ςθμείο και μετά παροχετεφεται ςε τεχνθτι κοίτθ, πάνω ςε μανδρότοιχο,
φψουσ και μικουσ ανάλογου με τθ διαμόρφωςθ του εδάφουσ. Ο μανδρότοιχοσ του
μυλαφλακου καταςκευάηονταν από πζτρεσ και το δομικό υλικό «κουρςάνι». Το
υλικό αυτό το παραςκεφαηαν από ψιλοτριμμζνα κομμάτια κεραμιδιϊν, άμμο και
αςβζςτθ, τα οποία αναμειγνυόμενα αποτελοφν άριςτο υδραυλικό κονίαμα. Με το
υλικό αυτό εξαςφαλιηόταν θ πλιρθσ ςτεγανότθτα μεταξφ των κενϊν τθσ λικοδομισ,
κακϊσ και τθσ κοίτθσ. Το υλικό αυτό ιταν γνωςτό από αρχαιοτάτων χρόνων.

Σο μυλοβάγενο: Αποτελείται από μία μεγάλθ κάδθ με ξφλινεσ δοφγεσ, φψουσ πάνω
από 3.5 μζτρα. Ζχει ςχιμα κϊνου, ςτενι ςτο κάτω μζροσ, διαμζτρου 30 – 40
εκατοςτά και 1.20 εκατοςτά του μζτρου ςτο επάνω μζροσ. Τισ δοφγεσ του
μυλοβάγενου ςυγκρατοφν ιςχυρά μεταλλικά ςτεφάνια. Το επάνω μζροσ του
μυλοβάγενου, το οποίο ςτινεται όρκιο ςε ελαφρϊσ λοξι κζςθ, ακουμπάει ςε
ξφλινθ κοίτθ (κορίτα) μικουσ περίπου 50 – 70 εκατοςτϊν του μζτρου που είναι
τοποκετθμζνθ ςτθν κατάλθξθ του μυλαφλακου, το δε κάτω μζροσ του καταλιγει
ςτον κορμό ι κόρμο.
Σο ΢ιφοφνι (΢ιφώνι): Στο κάτω μζροσ του κορμοφ, λοξά, ανοίγεται ςτενι τρφπα
(οπι) 10 – 15 εκατοςτϊν του μζτρου, το ςιφοφνι (ςιφϊνι), από το οποίο εξζρχεται
το νερό με μεγάλθ πίεςθ, λόγω τθσ υψομετρικισ διαφοράσ που υπάρχει μεταξφ του
επάνω μζρουσ του μυλοβάγενου και του κάτω.

Ο Άξονασ: Στο κζντρο τθσ κατάντθσ τοποκετείται κάκετα μεταλλικόσ άξονασ, του
οποίου το κάτω μζροσ είναι αιχμθρό και ςτθρίηεται ςτθ μεταλλικι μπάλα. Ο άξονασ
φψουσ 1 μζτρου περίπου, διζρχεται το κζντρο τθσ κάτω μυλόπετρασ όπου
εφαρμόηει πλιρωσ με ξφλινο δακτφλιο, το «αβρόχι» και φτάνει ςτθν άνω επιφάνειά
τθσ. Στο επάνω μζροσ του άξονα ςτερεϊνεται ιςχυρό μεταλλικό ζλαςμα φψουσ 2 – 3
εκατοςτϊν.

Η Φτερωτι: Στο κάτω μζροσ του άξονα, ςτο φψοσ του ςτομίου του ςιφουνιοφ
ςτερεϊνεται τροχόσ με ξφλινα πλατιά πτερφγια και μεταλλικό ςτεφάνι ι
«φτερωτι». Τα ξφλινα πτερφγια (κουτάλια) ςτερεϊνονται ςε μεταλλικά ελάςματα
που ζχουν τθ κζςθ ακτίνων ςτον τροχό.

Οι Μυλόπετρεσ ι Μυλόλικοι: Ράνω ςε ζνα

τραπζηι διαςτάςεων 1.5 C1.5 μζτρα, τοποκετείται
θ κάτω μυλόπετρα ςτερεωμζνθ ςτακερά
(ακίνθτθ). Ράνω ςτθν κάτω μυλόπετρα
τοποκετείται εντελϊσ ελεφκερθ θ επάνω
μυλόπετρα. Οι μυλόπετρεσ κάτω και επάνω ζχουν
ςχιμα κυλίνδρου διαμζτρου 1.30 εκατοςτϊν του
μζτρου και πάχουσ 20 – 22 εκατοςτϊν. Οι
μυλόπετρεσ περιφερειακά ςυγκρατοφνται από
δφο ιςχυρά μεταλλικά ςτεφάνια. Οι επιφάνειεσ των άνω και των κάτω μυλόπετρων
είναι παράλλθλεσ. Οι μυλόπετρεσ καταςκευάηονται από ςκλθροφσ λίκουσ, όπωσ
χαλαηίασ, γρανίτθσ, ψαμμόλικοσ, βαςάλτθσ, πορφυρίτθσ και τραχίτθσ. Στθν Κζρτεηθ
χρθςιμοποιοφςαν τοπικά υλικά από ςκλθρζσ πζτρεσ (ςτουρναρόπετρεσ). Οι
εςωτερικζσ επιφάνειεσ των μυλόπετρων είναι ελαφρά κοίλεσ προσ το κζντρο, ϊςτε
να ςχθματίηεται κοιλότθτα, ενϊ εφάπτονται πλιρωσ όςο πλθςιάηουν προσ τθν
περιφζρεια.

Η ςκαφίδα: Ράνω και προσ το πίςω μζροσ τθσ μυλόπετρασ τοποκετείται ςτακερά
ξφλινο καταςκεφαςμα, ανεςτραμμζνου κϊνου, όπου θ βάςθ του είναι προσ το
ζδαφοσ, ζνα είδοσ μικρογραφίασ Σιλό. Στθν κατάλθξθ του κϊνου υπάρχει οπι. Στθ
ςκαφίδα ρίχνεται ο καρπόσ που προορίηεται για το άλεςμα.

Η αλευροκικθ: Μπροςτά ςτισ μυλόπετρεσ τοποκετείται ξφλινο κιβϊτιο, του οποίου

το άνω μζροσ είναι ανοικτό και ζχει φψοσ από τθν επιφάνεια του δαπζδου μζχρι τθν
επιφάνεια τθσ κάτω μυλόπετρασ. Στο κιβϊτιο αυτό (αλευροκικθ), ςυγκεντρϊνεται
το αλεφρι, το οποίο εκτινάςςεται κατά τθν άλεςθ από το άνοιγμα του γφρου.

Ο ςταυρόσ: Είναι ζνα εξάρτθμα του μφλου με το οποίο γίνεται θ ανφψωςθ ι το

κατζβαςμα τθσ άνω μυλόπετρασ, ϊςτε το άλεςμα να βγαίνει χοντρό ι ψιλό
ανάλογα με τθ χριςθ που προορίηεται. Εάν το άλεςμα προοριηόταν αποκλειςτικά
για κτθνοτροφι, αλεκόταν χοντρό. Αντίκετα εάν προοριηόταν για ψωμί, ηυμαρικά
(μανζςτρα, τραχανά) ι για γλυκίςματα αλεκόταν ψιλό. Ο ςταυρόσ αποτελείται από
ζνα τετράγωνο χοντρό δοκάρι, του οποίου το ζνα άκρο είναι ςυνδεδεμζνο με
μεταλλικά ελάςματα με τθ δεξιά άκρθ τθσ καντάντθσ.

Το επάνω μζροσ του καταλιγει ςτο δεξιό μζροσ του τραπεηίου, που είναι
τοποκετθμζνεσ οι μυλόπετρεσ και ζχει υποδοχζσ να μπαίνει το άκρο του κοντελιοφ.
Πταν λοιπόν ο μυλωνάσ κζλει να ςθκϊςει τθ μυλόπετρα, δίπλα ςτο ςταυρό υπάρχει
ζνα γερό ςτιριγμα (υπομόχλιο), οπότε βάηει το άκρο του κουντελιοφ ςτθν υποδοχι
που ζχει ο ςταυρόσ ςτο επάνω μζροσ του και από το άλλο μζροσ πιζηει ελάχιςτα το
κουντζλι προσ τα κάτω.

Ο ςταυρόσ πιεηόμενοσ προσ τα επάνω τραβάει τθν κατάντθ, με τθν οποία ςυνδζεται
ςτακερά και αυτι ςπρϊχνει τον άξονα προσ τα επάνω, ο οποίοσ με τθ ςειρά του
ςπρϊχνει μζςω τθσ χελιδόνασ τθν άνω μυλόπετρα.

Αφοφ ο μυλωνάσ επιτφχει το ςικωμα που επικυμεί, ςτακεροποιεί το ςταυρό και

ζτςι οι επιφάνειεσ αλζςεων των μυλόλικων δεν ζχουν μεταξφ τουσ πλιρθ επαφι,
οπότε ο καρπόσ χοντραλζκεται. Με τισ αντίκετεσ διαδικαςίεσ γίνεται το κατζβαςμα
τθσ άνω μυλόπετρασ, οπότε οι επιφάνειεσ αλζςεωσ των μυλόλικων ζχουν πλιρθ
επαφι και ο καρπόσ ψιλοαλζκεται. Ρρζπει να γίνει αντιλθπτό ότι το ςικωμα ι
κατζβαςμα τθσ μυλόπετρασ γίνεται ελάχιςτα χιλιοςτά του μζτρου (2 – 3).
Σα μζρθ του νερόμυλου
 Κεφάλαιο 3ο
Τεχνικά ςχζδια

Φτερωτι

Άνω Μυλόπετρα

Κάτω Μυλόπετρα

Γρανάηι Άξονασ
 Κεφάλαιο 4ο
Διαδικαςία που ακολουκικθκε

Στο 1ο μάκθμα, ξεκινιςαμε με τθν Τεχνολογία, πλθροφορίεσ ςχετικά με αυτιν και

άλλεσ ζννοιεσ που ςχετίηονται. Τα επόμενο βιμα ιταν να μελετιςουμε τισ
τεχνολογικζσ ενότθτεσ και μετά από αυτό ακολοφκθςε θ ψθφοφορία για το ποια
ενότθτα κζλαμε. Ψθφίςαμε τθν Ενζργεια και τθν Ιςχφ. Αμζςωσ μετά, ζπρεπε να
ςκεφτοφμε προςεκτικά για τθν εργαςία μασ. Εγϊ διάλεξα τον νερόμυλο, γιατί μου
φάνθκε ενδιαφζρον και εφκολο. Στθ ςυνζχεια, ςυμμαηζψαμε πλθροφορίεσ για τα
κεφάλαια τθσ γραπτισ μασ εργαςίασ. Το πρϊτο ιταν θ ανάλυςθ τθσ ενότθτασ που
επιλζξαμε. Στο επόμενο ζπρεπε να περιγράψουμε το αντικείμενό μασ. Μετά ιταν τα
τεχνικά ςχζδια και κατόπιν θ διαδικαςία που ακολουκικθκε για τθ γραπτι εργαςία
και τθν καταςκευι του νερόμυλου. Επίςθσ, ζπρεπε να βροφμε πλθροφορίεσ για τθν
ιςτορικι εξζλιξθ του αντικειμζνου και αμζςωσ μετά για τθν αρχι λειτουργίασ,
δθλαδι πωσ λειτουργεί το αντικείμενο που διαλζξαμε. Το 7 ο κεφάλαιο ιταν ςχετικά
με τθ χρθςιμότθτα του νερόμυλου για τον άνκρωπο και για τθν κοινωνία ςτθν
Ελλάδα και ςτον κόςμο. Στο 8ο ζπρεπε να ςχεδιάςουμε τον κατάλογο των υλικϊν
και των εργαλείων που κα χρθςιμοποιοφςαμε. Ζπειτα, υπιρχε ζνα κεφάλαιο με το
κόςτοσ καταςκευισ, δθλαδι πόςα χριματα ξοδζψαμε για τα πράγματα που
χρθςιμοποιιςαμε. Στο τζλοσ, δθλαδι ςτο 10ο κεφάλαιο, ζπρεπε να γράψουμε τισ
πθγζσ πλθροφόρθςθσ των πλθροφοριϊν μασ. Πταν τελειϊςαμε όλα τα κεφάλαια,
αρχίςαμε τθν καταςκευι του αντικειμζνου μασ. Για τθν καταςκευι μου αρχικά πιρα
ζνα χαρτόκουτο από γάλα και ζκοψα τθ μια του πλευρά. Αυτό κα το χρθςιμοποιιςω
ωσ το κτίριο του νερόμυλου. Μετά, από ζνα χαρτόνι, ζκοψα τισ μυλόπετρεσ. Τθ μία
τθν κόλλθςα ςτθ βάςθ και ςτθν άλλθ, αφοφ τθν τρφπθςα ςτθ μζςθ, πζραςα και
κόλλθςα ςε αυτιν ζνα ξφλινο καλαμάκι. Στο ξφλινο καλαμάκι πζραςα και το ζνα
από τα γρανάηια και το ςτακεροποίθςα περίπου ςτθ μζςθ. Τθν άλλθ άκρθ από το
καλαμάκι τθν ςτακεροποίθςα με ςιλικόνθ ςτο πάνω μζροσ του κουτιοφ. Στθ
ςυνζχεια, πιρα ζναν φελλό και αφοφ ζκανα πζντε εγκοπζσ, πζραςα ςε αυτζσ πζντε
κομμάτια από ζνα πλαςτικό μπουκάλι και τον πζραςα ςτθ μια άκρθ από ζνα άλλο
ξφλινο καλαμάκι. Αυτόσ κα ιταν θ φτερωτι. Μετά, κάτω από το φψοσ που είχα
τοποκετιςει το άλλο γρανάηι, πζραςα το δεφτερο καλαμάκι και τοποκζτθςα ςε
αυτό ζνα άλλο γρανάηι ζτςι ϊςτε το ζνα να γυρίηει το άλλο. Ζπειτα, κόλλθςα γφρω
από το χαρτόκουτο ξφλινα καλαμάκια, ζφτιαξα μια ςκεπι από χαρτόνι και κόλλθςα
πάνω ςε αυτό οδοντογλυφίδεσ. Πλθ τθν καταςκευι τθν κόλλθςα πάνω ςε ζνα
χαρτόνι.
 Κεφάλαιο 5ο
Ιςτορικι εξζλιξθ του νερόμυλου
Η ιςτορία του νερόμυλου αρχίηει
με τθν νερομθχανι, που
αναφζρεται χωρίσ λεπτομζρειεσ
ςε επιγραφζσ των Σουμερίων.
Ριςτεφεται ότι ςτθν Ουρ
χρθςιμοποιικθκαν τροχοί με
φτερά από κεραμικζσ πλάκεσ για
υδροδότθςθ και πικανόν για
άλεςθ ςιταριοφ. Ο παλιότεροσ
γνωςτόσ νερόμυλοσ αναφζρεται
ωσ «υδραλζτθσ» από τον
Στράβωνα. Βριςκόταν κατά τθν
παράδοςθ ςτα Κάβειρα, ςτο
παλάτι του Μικριδάτθ ΣΤϋ του Ευπάτορα, βαςιλιά του Ρόντου, όπου το 64 π.Χ. τον
είδαν οι ΢ωμαίοι κατακτθτζσ. Ο Βιτροφβιοσ ςτο ζργο του περί αρχιτεκτονικισ τον
περιγράφει, ενϊ ο Ρλίνιοσ τον αναφζρει ωσ νζα μθχανι.
Οι ΢ωμαίοι ζδειξαν μια αμφιλεγόμενθ ςτάςθ προσ τθ μθχανικι και ειδικότερα τισ
μθχανικζσ επιςτιμεσ που δεν ιταν δεκτζσ ςαν ςοβαρά αντικείμενα απλά δεν είχαν
απαιτιςεισ να χρθςιμοποιιςουν επινοιςεισ που περιορίηουν το μόχκο του
ανκρϊπου. Ρράγματι ενκάρρυναν τθ χρθςιμοποίθςθ ςκλθρισ και επίπονθσ
δουλειάσ για να κρατιςουν απαςχολθμζνθ τθ μεγάλθ τουσ «λίμνθ των δοφλων».
Ζτςι ςτθν εποχι του Διοκλθτιανοφ (284–303 μ.Χ.) το ςιτάρι το αλζκουν με
χειρόμυλουσ ι ςτθν καλφτερθ περίπτωςθ με μφλουσ που τουσ κινοφςαν βόδια. Ο
ανεμόμυλοσ ακόμθ δεν είχε εφευρεκεί και οι νερόμυλοι κεωροφνταν επιςτθμονικό
αξιοπερίεργο.
Αν και ο νερόμυλοσ αποτελεί αναντίρρθτα εφεφρεςθ του αρχαίου κόςμου δεν είχε
ςθμαντικι χριςθ ςτο μεςαίωνα. Αυτό εξθγείται από το γεγονόσ ότι ο νερόμυλοσ δεν
ιταν από τθν αρχι θ τζλεια μθχανι δουλειάσ, που κεωροφςαν δεδομζνθ. Η χριςθ
του παρεμποδίηονταν για μακρά περίοδο, όχι όμωσ από ζλλειψθ ενδιαφζροντοσ ςτθ
μθχανολογικι και τεχνολογικι πρόοδο, αλλά από ςοβαρά μειονεκτιματα ςτθν
καταςκευι του.
Τον 6ο μ.Χ. αι. καταςκευάςτθκαν από τον Βελιςάριο μφλοι πάνω ςε πλοία που
δοφλευαν με τθ ροι του ποταμοφ Τίβερθ κατά τθν πολιορκία τθσ ΢ϊμθσ από τουσ
Γότκουσ, ενϊ αργότερα ςτθ ΒΔ Ευρϊπθ, αλλά και το νθςί του Μουράνο ςτθ Βενετία
χρθςιμοποιικθκε θ κίνθςθ τθσ παλίρροιασ κακϊσ το νερό ανεβαίνει ι κατεβαίνει.
Στθ Χαλκίδα αναφζρεται επίςθσ από τουσ περιθγθτζσ θ λειτουργία νερόμυλων με
τθν κίνθςθ τθσ παλίρροιασ. Οι αιϊνεσ περνοφν. Ρολφ νερό κφλθςε ςτα μυλαφλακα
από τότε. Δεν υπάρχει χωριό ςτθν Ευρϊπθ από τον Ατλαντικό μζχρι τα Ουράλια που
να μθν ζχει τον μυλωνά του και ζνα τροχό που να κινείται με τθ ροι του νεροφ.
Ο νερόμυλοσ αποτελεί ςτακμό τθσ Ιςτορίασ τθσ Τεχνολογίασ γιατί είναι θ πρϊτθ
μθχανι που κινικθκε με τθ βοικεια φυςικισ πθγισ ενζργειασ, το νερό,
αντικακιςτϊντασ τον άνκρωπο ι τα ηϊα που κινοφςαν ωσ τότε τουσ μφλουσ.
Νερόμυλοι ςτον ελλθνικό χώρο

Οι νερόμυλοι λειτοφργθςαν από πολφ νωρίσ ςτθν Ελλάδα.

Ζνασ από τουσ αρχαιότερουσ γνωςτοφσ νερόμυλουσ τθσ
Ευρϊπθσ είναι τθσ αρχαίασ Αγοράσ ςτθν Ακινα, που
δοφλευε από το 450–580 μ.Χ. Βυηαντινόσ κεωρείται και ο
νερόμυλοσ τθσ Βόλβθσ. Στθν Κριτθ ιταν γνωςτοί οι
νερόμυλοι κατά τθ βϋ Βυηαντινι περίοδο. Στο Αρμυρό
Ηρακλείου αναφζρονται το 1415 πολλοί νερόμυλοι, που
ανικαν ςτο βενετικό δθμόςιο.
Οι νερόμυλοι αναφζρονται ςε πολλά χρυςόβουλα και
αυτοκρατορικζσ γραφζσ. Αναφζρονται ακόμθ και τα
μυλαφλακα (αγωγοί, δρόμοι φδατοσ). Οι κάτοικοι του
βυηαντινοφ χωριοφ εκτόσ από τα ηϊα και τα γεωργικά τουσ
εργαλεία είχαν νερόμυλουσ και μφλουσ, ςτουσ οποίουσ
χρθςιμοποιοφςαν ηϊα για κινθτιρια δφναμθ.
Κατά τθν τουρκοκρατία υπιρχε και ειδικόσ φόροσ για τουσ νερόμυλουσ, που
καταβάλλονταν ςε είδοσ και ςε χριμα. Οι ελλθνικοί νερόμυλοι ςυνικωσ
λειτουργοφςαν με ζνα ηευγάρι μυλόπετρεσ (με ζνα μάτι, μονόφκαλμοι), ενϊ
ςπανιότερα, όπου υπιρχε νερό με μεγάλθ δφναμθ, με δυο (με δυο μάτια,
διόφκαλμοι) ι και με περιςςότερα ηευγάρια μυλόπετρεσ. Ππου υπιρχαν εξίςου οι
προχποκζςεισ να λειτουργιςει νερόμυλοσ και ανεμόμυλοσ προτιμοφςαν πάντοτε
τον πρϊτο γιατί, εκτόσ των άλλων, υπιρχε θ πεποίκθςθ ότι ο νερόμυλοσ κάνει
καλφτερο αλεφρι.
Οι μικρζσ οριηόντιεσ φτερωτζσ αρχικά ιταν καταςκευαςμζνεσ ξφλινεσ, που
αποτελοφνταν από ζνα ςκελετό ςταυροειδι και τθν περιφερειακι ρόδα, όπου ιταν
ςτερεωμζνα τα φτερά (κουταλάκια) ,ςτα οποία κτυποφςε το νερό. Οι μορφζσ τόςο
του ςκελετοφ όςο και των κουταλιϊν διζφεραν από τόπο ςε τόπο και
καταςκευάηονταν επί τόπου με τα άλλα ξφλινα εξαρτιματα. Αργότερα,
προςτζκθκαν ςτισ φτερωτζσ μεταλλικά ςτοιχεία (τςζρκια κ.ά.), ϊςτε να γίνουν πιο
γερζσ, για να καταλιξουν τελικά ςε πολλϊν μορφϊν μεγζκθ ςιδερζνιεσ, που
καταςκευάηονταν ςε μθχανουργεία και ζρχονταν ζτοιμεσ ςτο μφλο. Τθν ίδια
περίπου πορεία ακολουκοφςαν και οι όρκιεσ.
Σθμαντικι εξζλιξθ υπιρχε και ςτα βαγζνια: αρχικά ιταν κι αυτά ξφλινα και
καταςκευάηονταν επί τόπου, όπωσ ακριβϊσ και τα βαρζλια (βαγζνι = βαρζλι). Οι
διαςτάςεισ και θ μορφι τουσ ποίκιλλαν: από λεπτά μακρόςτενα ωσ κοντά και
χοντρά, ανάλογα με το φψοσ που ζφτανε το νερό και τθν ποςότθτα που είχε.
Ράντοτε ςτο πάνω μζροσ τουσ είχαν πιο μεγάλθ διάμετρο. Με το πζραςμα του
χρόνου, κυρίωσ όμωσ επειδι τα ξφλινα χρειάηονταν ςυνεχι ςυντιρθςθ και
επιςκευζσ, μετατράπθκαν και αυτά ςε μεταλλικά από λαμαρίνα ι από ζτοιμεσ
ςωλινεσ. Και τα ξφλινα και τα μεταλλικά βαγζνια ιταν ςτερεωμζνα ςε χτιςτι
πζτρινθ κρζμαςθ, ςτθν οποία κατζλθγε το νεραφλακο, ι ςτθν κεκλιμζνθ απόλθξθ
υδραγωγείου.
Ο αρικμόσ των νερόμυλων από τουσ οποίουσ ςϊηονται ίχνθ ξεπερνά τισ 20.000 ςτθν
Ελλάδα. Μετά τθν επανάςταςθ του 1821 ςτα όρια του τότε ελλθνικοφ κράτουσ
βρζκθκαν 6.000 νερόμυλοι, από τουσ οποίουσ 5.500 περιιλκαν ςτο δθμόςιο, κατά
τα ¾ καταςτραμμζνοι.
Μζχρι το πρϊτο μιςό του 20ου αι. οι ανάγκεσ του αγροτικοφ κυρίωσ πλθκυςμοφ ςτο
βαςικότερο είδοσ τθσ διατροφισ, το αλεφρι, καλυπτόταν από το παραδοςιακό
δίκτυο ανεμόμυλων και νερόμυλων. Οι πρϊτοι ατμόμυλοι που λειτοφργθςαν κατά
τθ δεκαετία του 1860 ςτα μεγαλφτερα αςτικά κζντρα τθσ εποχισ, ελάχιςτοι ςε
αρικμό, τριπλαςιάςτθκαν ςχεδόν ςτθ επόμενθ δεκαετία και εξαπλϊκθκαν ςε
περιςςότερεσ πόλεισ. Αυτό ζγινε, επειδι ςε οριςμζνα κζντρα ο αςτικόσ πλθκυςμόσ
ξεπζραςε το όριο, το οποίο μποροφςε να καλυφκεί από τα παραδοςιακά μζςα
επεξεργαςίασ των δθμθτριακϊν.
Από εδϊ και πζρα θ παρακμι των νερόμυλων, όςοι τουλάχιςτον βρίςκονταν κοντά
ςε αναπτυςςόμενα αςτικά κζντρα, ιταν αναπόφευκτθ.
Ρεριπτϊςεισ κατά τισ οποίεσ νερόμυλοι εξελίςςονται ςε εργοςτάςια είναι
ελάχιςτεσ. Ο νερόμυλοσ μπαίνει οριςτικά ςτο περικϊριο μετά τον Βϋ παγκόςμιο
πόλεμο, όταν θ επζκταςθ του οδικοφ δικτφου ζφερε πιο κοντά τα αςτικά κζντρα,
όπου εγκαταςτάκθκαν αλευρόμυλοι, ςτα απομακρυςμζνα χωριά των ορεινϊν
περιοχϊν.
Στθν θπειρωτικι Ελλάδα και ςτα νθςιά, όπου υπιρχε νερό, κτίςτθκαν χιλιάδεσ.
Χρθςιμοποιικθκαν κατά κφριο λόγο για το άλεςμα των δθμθτριακϊν και λιγότερο
ωσ ταμπακόμυλοι (βυρςοδεψεία), ωσ μπαρουτόμυλοι ι για το άλεςμα οικοδομικϊν
υλικϊν.
Συχνά το κτίςιμο ενόσ νερόμυλου ςυνοδευόταν και από το κτίςιμο τθσ κατοικίασ του
μυλωνά, με αποτζλεςμα να δθμιουργθκοφν, ςε αρκετζσ περιοχζσ, μυλοχϊρια, όπου
το κάκε ςπίτι είχε και το νερόμυλό του.
Οι περιςςότεροι νερόμυλοι εγκαταλείφκθκαν απ’ τθ δεκαετία του 1950. Το υδάτινο
περιβάλλον και θ ανκρϊπινθ επζμβαςθ ι αδιαφορία γριγορα τουσ εξαφανίηουν.
Επειδι, όμωσ, ο ρόλοσ τουσ πριν τθ χριςθ του ατμοφ και του πετρελαίου ςτισ
προβιομθχανικζσ κοινωνίεσ, κακϊσ και οι τεχνολογικζσ λεπτομζρειεσ είναι
ςθμαντικά ςτοιχεία για τθν ιςτορία και τισ ποικίλεσ πολιτιςτικζσ εκφράςεισ των
τοπικϊν κοινωνιϊν, οφείλουν θ πολιτεία και οι πολίτεσ να τουσ διαςϊςουν.
 Κεφάλαιο 6ο
Επιςτθμονικά ςτοιχεία και κεωρίεσ που ςχετίηονται με
το ζργο που μελετικθκε και αρχι λειτουργίασ

Η λειτουργία του νερόμυλου ςτθρίηεται ςε μία

ςειρά μεταδιδόμενων κινιςεων. Η κίνθςθ του
νεροφ που διοχετεφεται από το τεχνθτό αυλάκι ςτο
βαγζνι μεταδίδεται ςτθ φτερωτι.

Η φτερωτι μεταδίδει αυτιν τθν κίνθςθ, μζςω ενόσ

άξονα ςε μία μυλόπετρα. Ανάμεςα ςτθν κινοφμενθ
μυλόπετρα και ςε μία άλλθ ακίνθτθ,
τοποκετοφνται τα γεννιματα (ςιτάρι, καλαμπόκι,
κρικάρι) τα οποία ςυνκλίβονται και
δθμιουργοφνται τα άλευρα.

H λειτουργία των υδροκίνθτων μθχανιςμϊν γινόταν μζςω μικροφ ι μεγάλου

υδροτροχοφ , όρκια ι οριηόντια τοποκετθμζνα, τον οποίο με διάφορουσ τρόπουσ
περιζςτρεφε θ δφναμθ του κινοφμενου νεροφ . Οι όρκιοι υδροτροχοί κακιερϊκθκαν
ωσ <<ρωμαϊκά>> , διότι θ εξάπλωςθ τουσ ςτο ρωμαϊκό κράτοσ , ενϊ οι
μεταγενζςτεροι οριηόντιοι ωσ <<ελλθνικοί>> ι <<ανατολικοί>> , διότι
χρθςιμοποιικθκαν ςτθ βυηαντινι επικράτεια και οι δφο αρχικά κινοφςαν μόνο
αλεςτικοφσ νερόμυλουσ . Από το νερό μποροφμε να εκμεταλλευτοφμε ενζργεια δφο
μορφϊν : τθν κινθτικι , αυτι που ζχει το νερό όταν κινείται , και τθ δυνατότθτα
,αυτι που δίνει όταν μειϊνεται θ διαφορά ςτάκμθσ τθσ επιφάνειασ του. Και οι δφο
αυτζσ μορφζσ χρθςιμοποιοφνται από τθν εποχι τθσ προβιομθχανικισ τεχνολογίασ
ωσ τισ μζρεσ μασ για κίνθςθ πολλϊν ειδϊν , μορφϊν, χριςεων και παραγωγικισ
κοινότθτασ υδροκίνθτων μθχανϊν . Ρρϊτα χρθςιμοποιικθκε θ κινθτικι ενζργεια
που παράγεται από τθ φυςικι και μόνο ροι των ποταμϊν με τθν τοποκζτθςθ
όρκιων μικρϊν φτερωτϊν πάνω από το ρεφμα του νεροφ , το οποίο παραςφροντασ
προεξζχοντα και βυκιςμζνα πτερφγια τισ περιζςτρεφε . Για να ζχουν τθσ επικυμθτι
αλλά και τθν ςτακερι απόδοςθ οι όρκιοι υδροτροχοί που τοποκετοφνταν κάτω από
τθν επιφάνεια με το κάτω τμιμα τουσ βουτθγμζνο ςτο νερό , ζπρεπε θ ποςότθτα
τουσ να είναι ςυνεχϊσ ικανοποιθτικι και αναγκαςτικά οι τροχοί ακολουκοφςαν τθν
κοίτθ . Με τουσ οριηόντιουσ υδροτροχοφσ άρχιςε θ εκμετάλλευςθ τθσ δυναμικισ
ενζργειασ που παράγεται από τθν υδροςτατικι πίεςθ , θ οποία οφείλεται ςτθ
διαφορά ςτάκμθσ του νεροφ . Ραράλλθλα όμωσ χρθςιμοποιείται και θ κι θ κινθτικι
ενζργεια . Οι υδροτροχοί ιταν πάντοτε τοποκετθμζνοι ςτο χαμθλό ςθμείο τθσ
διαδρομισ του νεροφ , το οποίο εκτοξευόταν ςτα πτερφγια τουσ ςχεδόν οριηόντια .
 Κεφάλαιο 7ο
Χρθςιμότθτα του νερόμυλου για τον άνκρωπο και τθν
κοινωνία
Οι νερόμυλοι χτίςτθκαν κατά
κφριο λόγο ςτθν Ηπειρωτικι
Ελλάδα και τα μεγάλα νθςιά
όπου υπιρχε νερό και
χρθςιμοποιικθκαν κυρίωσ
ωσ αλεςτικοί δθμθτριακϊν /
ςιτθρϊν και λιγότερο για το
άλεςμα δεψικϊν υλϊν
χριςιμων ςτα βυρςοδεψεία
(ταμπακόμυλοι), για τθν
παραςκευι μπαρουτιοφ
(μπαρουτόμυλοι) και
κουραςανιοφ για οικοδομικζσ εργαςίεσ. Επίςθσ οι άνκρωποι πλζναν τα χαλιά τουσ
ςτο νερόμυλο . Γενικά παρατθρείται μία προτίμθςθ προσ τουσ νερόμυλουσ για
πολλοφσ λόγουσ μερικοί από τουσ οποίουσ είναι οι εξισ:

- Η δαπάνθ και ο χρόνοσ καταςκευισ του είναι μικρζσ.

- Η λειτουργία του δεν είναι εξαρτθμζνθ από τισ καιρικζσ ςυνκικεσ, ϊςτε να
επθρεάηεται θ ποςότθτα και θ ποιότθτα του παραγόμενου αλζςματοσ.

- Οι ηθμιζσ και οι φκορζσ του μφλου είναι ελάχιςτεσ.

- Υπάρχει θ αντίλθψθ ότι ςε ςφγκριςθ με τον ανεμόμυλο ο νερόμυλοσ κάνει

καλφτερο αλεφρι.

-Δεν ρυπαίνει το περιβάλλον .

-Δεν καίει κάποιο καφςιμο ( πετρζλαιο , βενηίνθ ).

-Δεν ζχει απόβλθτα.

-Μετατρζπει τθ ροι του νεροφ ςε κινθτικι ενζργεια.

Η μόνθ αρνθτικι επίπτωςθ του νερόμυλου θ εκμετάλλευςθ των φυςικϊν πόρων τθσ
γθσ , δθλαδι για να φτιαχτεί ζνασ νερόμυλοσ χρειάηονται κάποια ξφλα που τα
παίρνουμε από τθ φφςθ .
 Κεφάλαιο 8ο
Κατάλογοσ υλικϊν και εργαλείων

Για τθν καταςκευι μου χρθςιμοποίθςα :

 Ξφλινα καλαμάκια
 2 πλαςτικά γρανάηια
 Οδοντογλυφίδεσ
 1 φελλό
 1 χαρτόκουτο
 1 πλαςτικό μπουκάλι
 Χαρτόνι
 Κόλλα
 Χαρτοκόπτθ
 Ψαλίδι
 Κεφάλαιο 9ο
Κόςτοσ καταςκευισ

Χαρτόκουτο από γάλα 1,00

Φελλόσ 0,10

Χαρτόνι 0,60

Κόλλα 1,30

Ξφλινα καλαμάκια 1,00

Οδοντογλυφίδεσ 1,00

Μπουκάλι 0,50

Ρλαςτικά γρανάηια 0,50

Σφνολο κόςτουσ καταςκευισ 6,00

 Κεφάλαιο 10ο
Βιβλιογραφία και πθγζσ πλθροφόρθςθσ
Ανάλυςθ τθσ τεχνολογικισ ενότθτασ

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BD%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B5%C
E%B9%CE%B1

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CF%8E%C
F%83%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CF%82_%CF%80%CE%B7%CE%B3%CE%AD%CF%82
_%CE%B5%CE%BD%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%87%CF%8D%CF%82

http://www.pekate.gr/uploads/ekpaideush/gymn_a/03_%CE%95%CE%BD%CE%AD%
CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%B9%CF%
83%CF%87%CF%8D%CF%82.pdf

Ρεριγραφι νερόμυλου

http://www.neromylos-morogianni.gr/leitourgia.php

http://minorland.blogspot.gr/2008/03/blog-post_8595.html

Ιςτορικι εξζλιξθ

http://neromylos-nikola.gr/perigrafh_neromyloy.htm

Ρϊσ λειτουργεί

http://www.neromylos-morogianni.gr/leitourgia.php

http://gym-n-
chalk.att.sch.gr/TECHNOLOGY/TEXN2013/Neromulos%20stathopoulou%20anastasia.pdf

Χρθςιμότθτα

http://www.slideshare.net/elokab/ss-23200596
 Ρροβλιματα ςτθν εργαςία μου

Η εργαςία που ανζλαβα για τθν Τεχνολογία τθσ Α’ Γυμναςίου ιταν ο νερόμυλοσ. Το
διάλεξα γιατί μου φάνθκε ενδιαφζρον. Πμωσ, είχα και κάποια προβλιματα κατά τθ
διάρκεια τθσ γραπτισ μου εργαςίασ και τθσ καταςκευισ μου. Στθν αρχι,
προβλθματίςτθκα επειδι δεν μποροφςα να βρω όλεσ τισ απαραίτθτεσ πλθροφορίεσ
που μου ηθτοφςε το 6ο κεφάλαιο, δθλαδι πωσ λειτουργεί ο νερόμυλοσ. Κατά τθν
καταςκευι μου είχα πρόβλθμα ςτο πωσ κα τοποκετοφςα τα γρανάηια ϊςτε να
γυρίηουν τισ μυλόπετρεσ και να λειτουργεί ο νερόμυλοσ.

ΤΕΛΟΣ