BOLETIN DECENAL Idearium da Hirmandade da Fala en Galicia e nas colonias gallegas d‘América e Portugal A BAN nawnennneanein EIRA EROUEITA Fundar e soster escolas én Galicia € obra santa, patriética, Mais axudar a vida deste oletin, & corolario obrigado d'aquelas ini ciativas loudabres. As escolas son pr’os ne- hos; 0 boletin, tral-a xuntanza dos enxebres, espertari o sentimento y-0 pensamento da mocedade que comenza a xurdic na loi A.nosa terra percisa un boletin, xa que has tra o d'agora hai xornales ¢ revistas de gar Htegos, mais nin un soyo de Galicia, esquir- to en gallego y-en Galicia, pra Galicia. Oxe ule pol-os nosos eidos e polas.nosas vilas un sospeitoso andacio rexionalista. Hat que peneirar as intenclés, pra'separar a palla do grau. Chegou a hora de definirnos. Nos, fexpofiemos carts e traballo. Damol-o exempro. Quen non’ faga 0 pequeno sacri- felo econémico de axudarnos a erguer esta folla enxebre, que de chegar a ser diaria resolveria moitas cousas de fondo interés patridtico, non terd dereito a chamarse ho galego. 2 Os rexionalistas docasién, rexionalistas de “feira dos discretos”, renegan da fala gallega, rinse ‘dela. Queren un rexionalis- mo en eastelad; queren-un rexionalismo fl No do. castelao, -1do castelao que ten 0 or- glo de habere:enxendrado, cal primoxé- Dito, o centralismo! Esto 6 pedire peras 6 olmo, Esto é facere un corpo sin alma, que €.o-mesmo que unha cousa sin vida. ‘Todal-a nosa presoalidade esti na nosa Uingua. Por eso os Amigos da Fala queremos que a vor do pobo, gardadora porvidencial da nosa concencia coleitiva, vefia a inxer- tarse na voz da xuventude vilega, pra res. faurar asi antre todos un sentimento, un pensamento y-unha aicién que dean mafian (© froito proveltoso do rexionalismo enxe- bre, que far progresar a Galicia esnaqui- zando os logreiros y-os labercos. ‘4Cime habemos de darlles, fe ds que se amostran .rexionslistes, namentras teflen Postolos ollos na eseada-do centralismo pra rabir? ,Como habemos de seguire aos rexi hralistas que Me deben a sua presoalidade 0 Poder Central? Estes non son dos nosos. porque nunca serén Amigos da Fafa. Os que se ehaman gallegos, ccuegando da lingua, non teen mais direito 4 chamarse asi que (os animales y-as prantas que nascen nos nnosos eldos. Kigui doi, hirmars. Sere Amigos da Fala, supon espirito de sacrifieio, e todo apostolado 6 sacrificio. (1 {que se diga ou esquirba en gallego, non da- ri fama na Meseta Por eso renegan do ga- Mego moitos rexionalistas de pan levar. Por es0 0 rexionalismo gallego, en gallego, & a nosa bandeira de redencién; fronteira pos ta antre 8 mundo ila farsa y-o mundo de verdade. Os Amigos da Fala costituimos, pois, unha relixion d’homes honrados, homes enxebres, que quer decir, puros; « homies que comulgan a cotio c’o rexionalis mo Integral, ollando 4 Galicia redenta nos seus coraz6s q todalas horas. (Os amigos da Fala seremos, pois, sempre, os. gardadores do lume sagrado da_ patria {gallega. iOfde ben: non hai ovtro rexionalis mo due 0 que se faga en gallego, e si este non xurde, non xurdird Galicia. Nos somos a pedra de toque onde se probard si as mo- nedas da terra son falsas ou boas. Somos © formento d'un porvir grorioso de dinidi fe liberté: como 4 rexa d’o confesionario no que hai que facer sempre enxamen de con cencia rexional. ° Galicia unha patria natural con lingua de seu. As duas colunas do noso idearium, ‘que non tiveron en conta os subrimes Pre- eursores, seguindose d'eiqul 0 seu fracass. ‘Temos unha lingua propia, feitura de Dios e da Natureza, que emprega ainda a mao- Hla do pobo, non habendo gramaticas ni di- ronarios que. axudaran a iixala y-a pesare de cinco sigros de centralismo: lingua ar: moftosa que nace do latin, desgaxada do albre da soberania de Roma pra parir 0 cas- rezOs DE SustilZOn D> NGmero 1 sereeerennncvans Rosaicién © ademinltrastén: CANTON GRANDE 6, BAIKID = 44 NOVEMBRE telao y-0 portugues, pra vivire en tranfs ton xeito internacional nas Cortes dos reives « nas xustas d'amore; lingua viva que caten den moitos mills’ d’homes mais ali das fronteiras; que fixo dos gallegos, Ionxe di terra, Iazarillos espirituales dos castvlaos Younha lingua asi—mais exfensa, mai prétiea que a catalana—non & a nos) mi or arma? gPoderemos esquecela? Si « lin gua ¢ escudo da persoalidade dos p bos mais forte que as armas, gqué loilas ana remos sin ela? Si a lingua, soyamente, «a « autonomia espritual, as outras auton: mia separadas zvalerdn algo? Hai, pols, unhe politica pra nos: a gra: politica da lingua. Si consiguimos interesai esta politien 6s novos inteleitudls y-os xe neraciés que veien, voltaremos a ser fortes Pobo que recobra a sua lingua, recobr we si mesino; pénsase como se fala, © (las cémo se pensa. Cando morre un idiom: mo rre un pobo, Porque a palabra é 0 element esencial da formacién. do home, 0 lyn ne dixo Emerson—é a mitade de si outra mitade é a sua expresidn. Ti nos non temos mais expresién que a que nos i.npu- x0 Castela, facendo posibre que Galicia pol Abrase chamar, xenéricamente, Caciquia. Non vos decatides xa do que quere nos? A redencidn de Galicia estin n'estas duns cousas: no fomento agarimoso da lingua e no estudio dos nosos probremas ccouidm- ‘cos que non teran nunca, porque non pden tela, solucién no actual réximen politico espaol, Porque Galicia & librecambista pol-a sua natureza, y-o arancet proteitor do Teudalismo de Castela sera sempre 0 sti culo que nos impida pofernos nos condi: cids de riqueza que tefien outros pobis ropa semellantes 6 noso. Falade y-esquirbide e pensade sempre ¢n gallego, hirméns, Por esto fixéronse furtes fs catalins, por esto se Iles calunia © -oft- bate no Centro, prineipalmente. Cio demais transixiriase. * “A Nosa Terra” quere que stintrese a mo- eedade que ven n’estas cousas. Quere que surxan 6 mesimo tempo que poetas © r1isi- cos gallegos, prosistas da nosa lingua, ;(ree-A NOSA TERRA mos a forza rexionalista inicial, preparando © advenimento do Héroe gatleyo, todo galte: 9, y-0 noso traballo coneruira por cinguir- se eo loureiro do trunfo! Porque, como dic xo Carlyle, non abonda conque aparcea 0 héroe; percisase, ademéis, un mundo dix posto'a recibilo como cumpre; un mundo gue non estea feito de serviles © domésti- E cando apareza ese héroe, dimpéis ¢ hos Ile fagamos o ambente, a literatura gallega,:-a socloloxia gallega, a cencia ga- Iega, como as hoxe groriosisimas de Por- fugal, feitas n'unha lingua hirmé da nosa, adiquiriran uf valimento universal que abonde pra redimirnos. Q valor universal Wun idioma, faino 6 Xenio. Si traballam: con fe viré © Xenio, o eseultor de pobos que pereisanos. Non como polipod, sign como homes de razin erara, axulemos a faeer novo continente espititual da nosa terra Estrenemos unha volunta eada dia, Fixiidebos en que soyo hai un rexional mo que nos polda servire d'exempro: 0 catalan, WPredicar ideas boas non & nada: hai que predicar e dar froito, Catalan Aiea e praitica, Catal Hidde © CAMINO Moito tempo levamos de. despotismo cen- tralista, mais non chegou:pra que os diver- sos pobos de qu’'Bspaiia se compén per: sdesen a conceneia da sua persoalidade, No comén foi o cesarismo quen atentou fs suas libertades, Inda que siquera respe- toulles 0 nome; € hoxe & espallirense a ito nas leis os direitos dos cidadaos—pra seren moitas veces granxeiria dos caciques, e sostén das oligarquias, que, como su, ma hexan a cousa pablica,—os das rexidns sic guen sendo un mito, ea centralizacién, ca- a ves mais forte e uniformista, nom satis- feita con riscalas do mapa, eitalando @ sua vida no estreito marco: da artificiosa divi sién adeministrativa en provincias, traba- Mow de firme cobizosa de nos’ pér baixo do seu ideal: 0 Estado omnipotente vrais ‘en dono e as rexiéns sin persoalidade nin nome, desfeitas, esnaquizadas, pra formaren inxente masa de eldadaos isolados, © separados, pra mais, pol-as diferencias artidistas; e, como consecuencia d'esto. espotismo caciqull imperante . enrriba, abalxo, © no medio. : Mais pese 6 esforzo centralista, a alma dos pobos que forman Espafia non morro; € 0 rexionalismo,—non He chamaremos na cionalismo pra aforrérmonos 0 tér que nos poiter dacordo sobre de si os conceitos Estado © de Nacién son una mesma cous si o Estado debe e pode sempre en- earnar wunha nacionalidade—que & a as- piracién dos pobos a dispéren por si mes- ‘mos os seus medios da vida en orde 6s seus fins, a°concencia firme da sua persoa- dade, inzase por todas partes, e latexa vi- Goroso nos acios © manifestaciés da nose 1a social e colectiva, Neste orde de cousas é Catalufia quen asi- nalou © camillo que compre recorrer. Os catalans non son mais rexionalistas que so- mos os galegos: nos por intuicion, por sin- Kimento, ou por relexién levamos tamén nosa alma, engarrada dj amor & terra, un- ha lexitima cobiza pol-a eisaltacién do. sew ideal, Mais: cles, gracigs. 6.esforzo perseve- rante dos’ catalanistas, consiguiron sustau- var a aspirdcién rexionalista catalana pra faceren dela.un_ credo politico qu'informa © dirixe os’ movimentos todos da opinién do seu pais. 5 asina ten de se facere nas demiis rexiéns. Non sbonda 0 amof a Ye- ra, nin 68” seus vellos ‘costumes, nin si- quera,—con ser moito,—a agarimosa esti- ma e 0 eultivo da fala; da literatura e da miisica. Compre mais: compre levar sempre por diante a afirmacién do ideal rexionalis- ta, depor diferencias partidistas, ou de eat- quer elas, en aras do interés comiin, e agru- arse na comunién ¢ na propaganda -d'ese ideal traballando a reo canto as circustan- cias permitan por conseguilo, como fan os ceatalans. Nos amamos moito a Galicia, pro pouco ow nada fixemos pra a arrinear das poutas aldraxantes do centralismo que: afogan, © a nosa concencia debera de nos acusar de non tér xa feito por ela o que os eats” ns teflen feito por Catalufa, Cémprenos, pois, ‘emendar © noso erro, tornando os ollos 6 ideal galego, e, pondo por riba de tudo © que & noso, e & nosa garda temos confiade como herdo’ dos nosos pasados, traballar uunidos.sin canseira até obter pra Galicia o rango que le corresponde como hirmé maor das’ rexiéns espafiolas. 0 verdadeire pa- Iriotismo-nol-o pide; que, 6. cabo, nos nom poderemos sere bos cidadaos espaiioles si ‘hon escomenzamos por ser bos gallegos. ‘Maxout, BANET FONTENI A. Monforte,