Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
11
DE VIANA Y VIEITES
Os documentos do tombo de Toxos Outos Universitario (Anos 1237-1537)
F. J. Pérez Rodríguez (ed.) M.ª X. Justo Martín e M. Lucas Álvarez (ed.)
J. I. FERNÁNDEZ
Documentos da catedral de Lugo. Século XIV Libro do Concello de Santiago (1416-1422)
María Xosé Portela Silva (ed.). 2 vols. Á. Rodríguez González (ed.)
Fragmentos de notarios (Ourense, séculos XIV-XVI) Minutario notarial de Pontevedra (1433-1435)
Anselmo López Carreira (ed.) Á. Rodríguez González e J. Armas Castro (ed.)
Catálogo da Colección Guerra Campos do Arquivo-Biblioteca Corpus de inscricións romanas de Galicia. Provincia de
da Catedral de Santiago de Compostela Pontevedra. II
M.ª Elena Novás Pérez G. Pereira Menaut (dir.)
Catálogo de Manuscritos do Arquivo-Biblioteca da Catedral de O tombo de Celanova. Séculos IX-XII
Santiago de Compostela J. M. Andrade Cernadas (ed.). 2 vols.
Xosé M. Sánchez Sánchez Padróns de Ourense do século XV. Fontes estatísticas para a
A Colección López Ferreiro do Arquivo-Biblioteca da Catedral historia medieval de Galicia
de Santiago de Compostela Transcrición e estudo por A. López Carreira
Xosé M. Sánchez Sánchez Documentos da catedral de Ourense
JOSÉ IGNACIO FERNÁNDEZ DE VIANA Y VIEITES E. Duro Peña (ed.)
Documentos da catedral de Lugo. Século XV
M.ª X. Portela Silva (ed.)
Colección diplómatica medieval do Arquivo da Catedral de
Mondoñedo
E. Cal Pardo (ed.)
C O L E C C I Ó N F.H.G.
CONSELLO CONSELLO CONSELLO CONSELLO
DA CULTURA DA CULTURA DA CULTURA DA CULTURA
GALEGA GALEGA GALEGA GALEGA
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 1
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 2
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 3
Proxecto gráfico
e deseño de cubertas
MANUEL JANEIRO
ISBN 978-84-96530-95-9
Depósito legal VG 1383-2009
Imprime
Mabel Aguayo, CB
Pontevedra
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 5
COLECCIÓN DIPLOMÁTICA
DO MOSTEIRO DE SAN PEDRO
DE VILANOVA DE DOZÓN
CONSELLO
DA CULTURA
GALEGA
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 6
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 7
INTRODUCIÓN
Sería moi pretensioso pola nosa parte redactar unha historia do mosteiro de
San Pedro de Dozón, de Vilanova, ou de Vilanova de Dozón, unha vez que xa foi feita
a grandes trazos1. A súa desaparición e a incorporación da súa comunidade –e máis
tarde das súas rendas– ao de San Paio de Antealtares de Santiago tamén se tratou, no
marco xeral da reforma dos relixiosos dos Reis Católicos, emprendida, para os benedi-
tinos, por frei Rodrigo de Valencia e continuada por frei Pedro de Nájera, con suficien-
te extensión2. O aspecto artístico mereceu igualmente unha importante monografía3.
Non obstante, a utilización dun maior número de fontes ca as que coñeceron os auto-
res que con anterioridade se ocuparon deste mosteiro beneditino de monxas permiti-
ríanos dar máis precisións sobre a comunidade e o seu contorno social e sobre as for-
mas de adquisición e administración do patrimonio, como fixo Lucas Álvarez con San
Pedro de Ramirás4. Esa non é a nosa intención.
Cremos que é moito máis beneficioso para a cultura galega facer unha coida-
dosa edición diplomática dos documentos que poida servir a historiadores, filólogos e
a calquera investigador que necesite consultar fontes escritas para o seu traballo.
Debemos, con todo, dar unha serie de precisións de localización xeográ-
fica, destinadas aos que non coñezan con certo detalle a xeografía civil e eclesiás-
tica galegas.
O antigo mosteiro estaba na actual rexión autonómica histórica de Galicia,
herdeira do outrora reino do mesmo nome. No entanto, desde a perspectiva provincial
do «Antigo Réxime» pertencía á provincia de Lugo e, tras a reforma de Javier de Burgos,
hoxe é o da de Pontevedra. Municipalmente forma parte do concello de Dozón e antes
1
Duro Peña, «Vilanova» e rectificada por nós en «Problemas» e na Gran Enciclopedia Gallega, t.
XXX, p. 86, sub voce «Vilanova de Dozón, monasterio de San Pedro de».
2
García M. Colombás, Las señoras, pp. 36-38, 40-41, 44, 54, 74.
3
Valle Pérez, Iglesia, pp. 5-21, cunha ampla bibliografía.
4
Lucas Álvarez, Manuel e Pedro Pablo Lucas Domínguez, San Pedro de Ramirás. Un monasterio
femenino en la Edad Media. Colección diplomática, Santiago de Compostela, 1988.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 8
5
Non sinalamos a situación xurisdicional, dende o punto de vista xudicial, xa que os cambios de
límites de partidos están sendo continuos. Con todo, sinalamos a súa adscrición á Audiencia Pro-
vincial de Pontevedra, unha das que compoñen o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia.
6
Aínda falta unha clara xeografía eclesiástica histórica de Galicia, acompañada dunha boa cartografía,
malia que xa se fixeron intentos nalgunhas dioceses. Para a diocese de Lugo encontramos algunhas
referencias na obra de García Conde, Episcopologio lucense, fundamentalmente nas pp. 747-799, e en
Obispado de Lugo. 1968. Estadística diocesana, Lugo, 1968, pp. 181-185. Polo Boletín Oficial Eclesiástico
del Obispado de Lugo. Estadística Eclesiástica de la Diócesis. Año 1943, Lugo, 1943, sabemos que Santa
María de Dozón, que tiña como capela a igrexa de San Pedro de Mosteiro, pertencía ao arciprestado
de Deza e á posesión do arciprestado de Dozón. A igrexa do mosteiro, San Pedro de Dozón, en 1765,
estaba considerada coma unha «vicaría ad nutum amobile» do mosteiro de San Paio de Antealtares de
Santiago, no arciprestado de Dozón –e «fue agregada a Vidueiros, posiblemente en esas mismas
fechas»–, e foi suprimida como parroquia ou anexo en 1890, data dende a que é unha simple capela;
cf. García Conde, op. cit., pp. 762 e 795.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 9
Introdución 9
1536/19 = 30 1551/19 = 69
1536/19 = 67 1551/19 = 173
1537/18 = 73 1551/20 = 175
1538/17 = 37 1552/01 = 176
1539/01 = 50 1552/03 = 179
1539/06 = 76 1552/04 = 183
1539/07 = 77 1552/06 = 186
1539/15 = 81 1552/15 = 187
1539/16 = 82 1552/20 = 212
1541/17 = 123 1553/15 = 221
1542/17 = 88 1553/17 = 223
1542/20 = 91 1554/04 = 226
1543/15 = 92 1555/03 = 243
1544/07 = 94
1545/06 = 96 AHN OURENSE, VILANOVA
1546/07 = 99
1546/10 = 101 1566/17 = 27
1546/14 = 102 1566/18 = 39
1546/15 = 105 1566/19 = 47
1546/20 = 106 1566/20 = 194
1547/04 = 109
1547/05 = 110 AHN LUGO, CATEDRAL
1547/20 = 115
1548/07 = 121 1326A/1 bis = 35
1548/13 = 125
1548/18 = 130 AHN A CORUÑA, SANTIAGO,
1549/04 = 152 SAN PAIO
1549/09 = 142 518/20 = 30
1549/10 = 143 519/7 = 33
1549/17 = 147 522/81 = 70
1550/08 = 148 522/8 = 71
1550/10 = 150 522/20 = 117
1551/06 = 156 523/10 = 203
1551/13 = 112
1551/16 = 165 AHN A CORUÑA, SOBRADO
1551/17 = 167
1551/18 = 168 537/20 = 42
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 10
7
AA, A-12, n.º 760.
8
Recentemente Romaní, «Documentos», engade Madrid, AHN, 1513/5, do 28 de febreiro de 1015 (n.º
1); Madrid, AHN, 1508/12, do 18 de agosto de 1097 (n.º 5); Madrid, AHN, 5714/4, de 1229 (n.º 22);
Madrid, AHN, 1517/6, do 3 de marzo de 1259 (n.º 24), que se gardaban no mosteiro de Oseira. Non
obstante, sorprendentemente, non inclúe os n.os 40, 46, 53, 54, 57, 58, 60, 61, 63, 64, 65 e 69 da obra
que agora ve a luz, malia ser do mesmo fondo (AHN Oseira) e anteriores a 1300.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 11
Introdución 11
por unha masculina, como xa apuntaramos. Como é lóxico, a administración dos bens
e dos dereitos de todo tipo dos mosteiros suprimidos pasan ao de nova creación, con
máis ou menos facilidade e celeridade9. E se alí non se conservaron foi debido a razóns
de diversa índole, unhas coñecidas e outras de difícil explicación. Está claro que os do
AHN, A Coruña, Santiago, San Paio, proceden da venda que a abadesa e a comunida-
de do mosteiro compostelán realizaron ao arquivo madrileño en momentos de penu-
ria económica e cando non tiñan outros ingresos que lles permitisen unha subsistencia
digna a unha comunidade numerosa.
E xa enlazando con este tema, debemos sinalar que poucas veces se insiste no
feito diverso, aínda que concatenado un ao outro, da desamortización e da exclaustra-
ción. E non é estraño nos estados peninsulares, aos que chegaron tardiamente as ten-
dencias historiográficas –xa entón periclitadas en terras transpirenaicas– que, clara ou
solapadamente, non vían máis alá da dialéctica marxismo-capitalismo. En consecuen-
cia, os bens que detían as mans mortas constituían o último escollo para pasar dunha
sociedade feudal a outra moderna, sendo a Igrexa a «culpable» da súa prolongación,
nuns países ata o século XVIII, noutros ata o XIX –e, por que non ata o XX, XXI, etc. Non
esquezamos que a desamortización supón a incautación total de bens, incluídos os
arquivos, mentres que a exclaustración só a perda de propiedades, xeralmente raíces, e
non necesariamente a incautación dos títulos demostrativos delas. E isto por unha sim-
ple razón: os títulos eran «letra morta», unha reliquia do pasado. De aí que no Real
decreto de creación do AHN do 28 de marzo de 1886 se diga expresamente que se tras-
laden a el «todos los documentos procedentes de las suprimidas comunidades monás-
ticas... y no fueren indispensables para acreditar derechos de propiedad»10.
Pero non sexamos demasiado prolixos nestas páxinas e pasemos xa ao esen-
cial, ao que debe facer todo paleógrafo e diplomatista: a correcta edición dos documen-
tos e, de ser o caso, os erros que, na súa opinión, cometeron os que o precederon, aínda
que o índice de materias se vexa limitado, pois é preferible que careza dalgunhas a con-
verter os catro nun só refundido por orde alfabética, menos útil ao noso parecer. Da
mesma maneira, quizais vaia repetido algún documento por non poder contrastar cla-
ramente os resumos dalgúns índices do arquivo cos orixinais ou copias. Pero permítan-
nos que cualifiquemos estes posibles erros como peccata minuta dentro da construción
deste humilde edificio en que poidan convivir paleógrafos, diplomatistas, filólogos e
historiadores.
9
O caso máis extremo é o do mosteiro de San Miguel de Negradas, situado no lugar de Mosteiro,
na parroquia co mesmo nome, concello do Vicedo (Lugo). Cf. Buján Rodríguez, Catalogo archivís-
tico, 19-20; Freire Camaniel, El monacato, 802.
10
Cruz, «La Sección de Clero», p. 374, n.º 2.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 12
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 13
BIBLIOGRAFÍA11
FREIRE CAMANIEL, José, El monacato gallego en la Alta Edad Media, A Coruña, 1998, 2
vols. = El monacato.
GAIBROIS DE BALLESTEROS, Mercedes, Historia del reinado de Sancho IV de Castilla, 3 vols.,
Madrid, 1922-1928 = Sancho IV.
GALENDE DÍAZ, Juan Carlos (coord.), II Jornadas Científicas sobre Documentación de la
Corona de Castilla (siglos XIII-XV), Madrid, Universidad Complutense, 2003.
GARCÍA M. COLOMBÁS, M. B., Las señoras de San Payo. Historia de las monjas benedictinas
de San Pelayo de Antealtares, Santiago de Compostela, 1980 = Las señoras.
GARCÍA CONDE, Antonio, «Antiguas dignidades de la catedral de Lugo», Boletín de
la Comisión Provincial de Monumentos Históricos y Artísticos de Lugo, 3 (1949),
pp. 276-283.
GARCÍA CONDE, Antonio e Amador LÓPEZ VALCÁRCEL, Episcopologio lucense, Lugo, 1991
= Episcopologio lucense.
GONZÁLEZ, Julio, Regesta de Fernando II, Madrid, 1943 = Fernando II.
GONZÁLEZ, Julio, Alfonso IX, Madrid, 1944 = Alfonso IX.
LEIRÓS FERNÁNDEZ, Eladio, Catálogo de los pergaminos monacales del archivo de la S.I. cate-
dral de Orense, Santiago, 1951 = Catálogo.
LEIRÓS FERNÁNDEZ, Eladio, «Un documento de las benedictinas de Albeos», El Museo de
Pontevedra, II (1943), pp. 190-191.
LÓPEZ DAPENA, Asunción, Cuentas y gastos (1292-1294) del rey D. Sancho IV el Bravo
(1284-1295), Granada, 1984 = Cuentas.
LÓPEZ FERREIRO, Antonio, Historia de la Santa A.M. Iglesia de Santiago de Compostela, vol.
IV, Santiago, 1898 = H.C.
LOSCERTALES DE G. DE VALDEVELLANO, Pilar, Tumbos del monasterio de Sobrado de los
Monjes, 2 vols. Madrid, 1976.
LUCAS ÁLVAREZ, Manuel, «Colligere fragmenta», Historia, Instituciones, Documentos, 19
(1992), pp. 267-272.
LUCAS ÁLVAREZ, Manuel, El reino de León en la Alta Edad Media. V Las cancillerías reales
(1109-1230), León, 1993 = Cancillerías reales.
MAIA, Clarinda de AZEVEDO, História do Galego-Português. Estado lingüístico da Galiza e
do Noroeste de Portugal desde o século XIII ao século XVI (com referência à situação do
galego moderno), Coimbra, 1986 = História.
MARTÍ GILABERT, Francisco, La desamortización española, Madrid, 2003 (coa bibliografía
fundamental posta ao día).
MIRAMONTES CASTRO, María, «Catálogo da documentación medieval do Museo de
Pontevedra», El Museo de Pontevedra, L (1996), pp. 110-432 = «Catálogo da docu-
mentación».
PERALTA, Tomás de, Fundación, Antigüedad y Progresos del Imperial Monasterio de Nuestra
Señora de Osera, de la Orden del Císter, Madrid, 1677 = Fundación.
REAL ACADEMIA GALLEGA, Colección de documentos históricos, I, La Coruña, 1915.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 15
Bibliografía 15
RECUERO ASTRAY, Manuel, Marta GONZÁLEZ VÁZQUEZ e Paz ROMERO PORTILLA, Documentos
medievales del Reino de Galicia. Alfonso VII (1116-1157), A Coruña, 1998 =
Documentos reales. I.
RECUERO ASTRAY, Manuel, Paz ROMERO PORTILLA e Ángeles RODRÍGUEZ PRIETO,
Documentos medievales del Reino de Galicia: Fernando II (1155-1188), A Coruña,
2000 = Documentos medievales. II.
REVUELTA GONZÁLEZ, Manuel, La exclaustración (1838-1840), Madrid, 1976.
RISCO, Manuel, España Sagrada. Theatro geográphico-histórico de la Iglesia de España,
tomo XLI, Madrid, 1793 = E.S.
RODRÍGUEZ GALDO, María José, «Crédito agrícola y desamortización de Madoz.
Problemas y tentativas en Galicia», en Desamortización y hacienda pública, Madrid,
1986, II, pp. 523-532.
ROMANÍ MARTÍNEZ, Miguel, A colección diplomática do mosteiro cisterciense de Santa María
de Oseira (Ourense) (1025-1310), 2 vols., Santiago, 1989 = Oseira.
ROMANÍ MARTÍNEZ, Miguel e Pablo OTERO PIÑEYRO MASEDA, «Documentación del fondo
de Oseira (AHN) relacionada con el monasterio [de] San Pedro de Vilanova de
Dozón (1015-1295)», Cuadernos de Estudios Gallegos, L-116 (2003), pp. 27-77 =
«Documentos».
RUEDA HERRÁNZ, Germán, «La Bibliografía sobre la desamortización de Mendizábal:
Realidades y proyectos», en Desamortización y hacienda pública, Madrid, 1986, I, pp.
539-561.
SANZ DÍAZ, Federico, «La oposición clerical a la ley desamortizadora de 1481», en
Desamortización y hacienda pública, Madrid, 1986, II, pp. 585-600.
SÁNCHEZ BELDA, Luis, Documentos reales de la Edad Media referentes a Galicia. Catálogo de
los conservados en la Sección de Clero del Archivo Histórico Nacional, Madrid, 1953 =
Documentos reales.
SARAIVA, José M. da CUNHA, «A data nos documentos medievais portugueses e
astur-leoneses», Revista Portuguesa de História, II (1943), pp. 25-220 = «A data».
VALLE PÉREZ, JOSÉ CARLOS, Iglesia del monasterio San Pedro de Vilanova de Dozón, Lalín,
1983 = Iglesia.
VILLARES PAZ, Ramón, «La desamortización del clero regular en la provincia de Lugo,
1837-1851: Su influencia en la propiedad territorial», en Desamortización y hacien-
da pública, Madrid, 1986, I, pp. 563-578.
ZARAGOZA PASCUAL, Ernesto, «Reforma de los monasterios de Lobaes, Dozón y Ansemil
(1498-99)», en Miscelánea Samonense. Homenaje al P. Maximino Arias, O.S.B., Lugo,
2001, pp. 301-331.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 16
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 17
SIGLAS E ABREVIATURAS
Sonegildo e a súa muller, Leodegundia, doan ao seu afillado Pedro Osórez, fillo
de Osorio Muñiz, varias herdades en distintos lugares.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1508/5; 77x330 mm; visigótica caligráfica;
mala conservación na súa parte dereita.
1
ipso kasale] R.
2
a prestitum] R.
3
de super] R.
4
e duco] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 22
Sonegildo; alia tanta villa in Malarici aveas tu5 meo affiliato et quem [±7] quem
volueris ad patre au matre ubi illa tu volueris dare6.
Et qui ad7 inrunpendum veneri vel venerimus, tam filiis quam nectis de
quale fue genero, quia contra nostrum factum parie quanto inquietare vel presun-
seri in duplo vel in triplo post parte ipsius scripture; et unc factum nostrum ple-
num abe ruvore firmiter.
Facta kartula perfiliacionis vel donacionis die tenpore XV kalendas ianua-
rii, era C XXª post millesima.
Ledegundia una pariter cum meo viro, Sonegildo, a tivi, afiliato meo,
Petro, una cum amore de tuo patre et meo cunpatre, Osorio, et mea cumatre8,
Adosinda, quod [±6] minamus manus nostras rovoramus. (Signa).
Qui9 ibi fuerunt: Diacu, ts.; Pelagio, ts.; Veremuo, ts.
Teomondo, abas, notui.
O conde don Rodrigo Ovéquiz e a súa muller, Toda González, danlles a Suero
Pérez e á súa muller, Tareixa Rodríguez, a vila de Castro, polo servizo que lles prestaron.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1508/6; 100x300 mm; visigótica caligráfica.
de pater suo Vimara Gunzalviz et de aviorum suorum. De ipsa villa qui fui de
Gunzalvo suo quinione intigro quantum ipsi Fredenando Vimaraz ibidem abuit
inter fratres vel eredes suos davimus vobis ipsam villam qum quantum aprestan-
dum11 ominis est per ubi illa potueritis invenire per suis terminis et locis antiquis,
per ubi illa dividet12 qum alias villas. Davimus tivi illa aque13 concedimus et rece-
pimus de te tuo servicio qui ad nobis pro illa bene conplagui et de precio aput vos
nicil remansit indevito14, ita ut de odie die vel tenpore ipsa villa ian15 nominata de
Kastro de iure sedea arasa et in tuo dominio sedea tradita aque confirmata, facien-
di quod volueris abeas potestatem, aveatis16 vos et omnis posteritas vestras in secu-
lum seculi in perpetim avituri.
Et si aliquis omo de parte nostra vel de extranea qui contra anc donacio-
nes ad inrumpendum venerit paria17 tivi ipsa villa in duplo vel triplo.
Nodum die Vº kalendas magii, era Iª C XX IIª.
Comes, Dei gratia, Rodrigu, prolix Ovequiz, et eius congungia Todda, pro-
lix Gunzalviz, rellegentem audivimus ad vobis iamdictos Suario Petriz et ad uxor
tue Tereixa Rodriquiz, in anc donacionis manus nostras. (Signa).
Qui presentes fuerunt: Petrus, ts.; Pelagiu, ts.; Olidi, ts.
Paio Velázquez véndelle ao seu irmán, Martiño, varias herdades en Arcos, fre-
guesía de Santa María de Graba, por dous cabalos valorados en cento sesenta soldos.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1508/7; 147x194 mm; visigótica cursiva18.
venditiones et facimus de ereditate mea probia que abeo de pater21 meo Velaszo et
mater mea Elloni in villa vocitada Arzos. Damus a tivi una quinta et allia22 Vª de mea
germana domna23 Adosinda, pro que davit ego ad ean mea Vª24 de Meisomemenz, et si
ila volueri sua Vª in Arzos abeatis vos mea Vª in Arzos et Vª in Meisomenz, abea-
tis vos et omnis prosapie vestre. Concedo vovis IIas Vª Vas intigras de abolencia quo-
modo etian et de conparato sive et de contramutato per ubique eam potueritis
invenire. Vindo ad vovis teras cultas vel barbaras, arvores fructuosas vel infructuo-
sas, fontes, montes, pascuis, paulibus25, soperatis, palatios, kasas, quintanas, orta-
lles, perumares26, sautos, devesas, existos montium vel recesun. Condo tivi ipsas
vilas in territorio Deza, conomento Grava, suctus monte Lagona27, arogio Togia, per
ubi dividitur28 con alias vilas. Vindo ad vovis ipsas IIas Vª Vª pro que acipio de te
in preciun cavalos IIas badios adpreciatos in CLX solidos, tanto mici bene conpla-
gui ut de odie die vel tenpore de iuri meo ablata et in vestro tra<d>ita.
Et si aliquis omo ad anc cartula ad inrrumpendo venerit, abeatis licentia
prendere ea dlubrata ver tripata vel quomo ad vos fueri29 meliorata, et vos perpe-
tim abitura30.
Facta kartula vendit<ion>is IIIIº kalendas apriles, era I C XX IIIª.
Pelagio Velasquiz a tivi Martino Velasquiz et uxor tue legenten audivi et31
manu mea rovoravit. (Signum).
Qui testes fuerunt: Petro, ts.; Gutier, ts.; Freando, ts.; Pelagio, ts.; Froila, ts.
Veremudo qui notuit. (Signum).
(No reverso) Adefonsus, abas Sancti Laurenti, cf.- Fernandus, abas.
(Signum monogramático).
21
patre] R.
22
a ti mea Vª, et alia] R.
23
dona] R.
24
mea va] R.
25
pascus] R.
26
por pumares
27
Agona] R.
28
dividet] R.
29
fuerit] R.
30
abituri] R.
31
et.] repetido.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 25
Arias Luz pacta con Suero Pérez e a súa filla, Guntrodo Suárez, sobre unhas
herdades en varios lugares.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1508/1; 176x115 mm; visigótica caligráfi-
ca; en mal estado de conservación.
ED. ROMANÍ, «Documentos», n.º 14, con data de 1152, cremos que por unha mala
lectura da data.
CT. FERNÁNDEZ DE VIANA, «Problemas», pp. 118-119.
32
CHRISTUS.- Era I C L XXXX] R.
33
pactum [...]] R.
34
Gontrode] R.
35
Faton] R.
36
Fekizi] R.
37
quando petierimus] R.
38
ulla kalumnia] R.
39
Luzi] R.
40
ex[ierit?] R.
41
miserit, que] R.
42
quicque] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 26
Onorico Froilaz e os seus irmáns véndenlle a Paio Martínez a terceira parte dun
casal en Fonteboa, freguesía de Santa Baia de Silleda, por dez soldos.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1508/13; 153x226 mm; visigótica caligráfi-
ca rústica.
(Christus)44. In Dei nomine. Ego Onoricus Froilazi45 una pariter cum ier-
manis suis, Petro Froilazi, Pelagio Froliazi, Trodilli Froilazi, Alosinda Froilazi,
46
Marina Froilazi ad tibi Pelagio Martinizi47 salutem amen. O<b>inde placuit mici
atque48 covenit nullis quoque gentis inperio nec suadentis articulo, sed49 propria
nobis accesit bone pacis volumptas, ut faceremus ad tibi kartula de hereditate nos-
tra propia50 que abemus de pater nostro Froilaz Gomez hic51 in villa nominata
Fonte Bona, territorio Dezia, iusta rivulo Toga, arrogio Lacenca52, quomodo discu-
rrit per terminos de ipso vallo, quomodo ex parte cum Sancta Eulalia, de alia pars
usque ad termino53 de Merlaim usque in termino54 de Varcena, de alia pars termi-
nos ad Pena Vitale et inde per terminos de Fontanelo; et habeo ipsa hereditate de
abolo Sabarico. Damus ad vobis de ipsa hereditate et de ipso casale IIIª integra,
43
Enila Mgc confirmat] R.
44
Om.] R.
45
Froilaz] sempre que aparece Froilazi transcribe Froilaz, R.
46
iermanus] R.
47
Martiniz] R.
48
adque] R.
49
set] R.
50
propria] R.
51
Om.hic] R.
52
arogio Lucenca] R.
53
terminos] R.
54
terminos] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 27
montes, fontes, arbores fructuosas vel infructuosas, aquis aquarum, cum aquaduc-
tibus55 earum, sessicas molinarum, secesum vel regressum cum quantum adpresti-
tum est, tam intus quam de foris, per suis terminis et locis ea secundum obtinue-
runt parentes damus ad vobis ipsa hereditate pro precio que accepimus de vos, de
argento solidos X, que nobis bene conplacuit. Igitur56 de hodie die et tempore
habeatis vos et omnis posteritas vestra.
Si quis tamen, quod fierimus57, aliquis homo ad inrumpendum venerit vel
venero, tunc pariet tibi ipsa hereditate dublata vel triplata.
Facta cartula era Iª C XXX Vª et quotum58 XVº kalendas setembres.
Facta kartula perpetim habitura, quod erit facta evo perhenni per secula
cuncta, in hanc kartulam manus nostras rovoravimus. (Signa).
Qui presentes fuerunt: Ordonio, ts.; Froila, ts.; Martino, ts.; Petro, ts.
Suario qui notuit. (Signum).
1106, novembro, 5.
Paio Oduariz e Eiloni Muñiz véndenlles a Logildus Luz e á súa muller, Adosinda
Martínez, unha herdade en Cenamir, freguesía de Santiago de Pocasolis, por cincuenta
soldos.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1508/18; 185x185 mm; visigótica caligráfica59.
55
ductibus] R.
56
ita ut] R.
57
fieri non credimus] R.
58
quot] R.
59
O reverso móstranos o aproveitamento dun anaco dun códice co seu correspondente pautado, a unha
soa columna, con dezasete liñas de escritura conservadas, en visigótica caligráfica con notación musical.
60
Logildo Luz] R.
61
sue Adosinda Martinz] R.
62
conveni] R.
63
suagentis artigulo, sed propria] R.
64
textum] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 28
65
venditionis] R.
66
ereditate] R.
67
susseptionum parentum] R.
68
Pactasolis] R.
69
conparatio] R.
70
casas] R.
71
cuntis] R.
72
auctinuerunt] R.
73
valente] R.
74
qui] R.
75
pars] R.
76
qui] R.
77
pars] R.
78
propinqui] R.
79
Eiloni] R.
80
Vimara] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 29
1106.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1508/19; 115x355 mm; visigótica caligráfi-
ca rústica.
81
coniunx] R.
82
Domino] R.
83
atque] R.
84
venditionis sicut] R.
85
Ramiro Amiquiz et filis] R.
86
conplacuit, et de precio aput] R.
87
kartula] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 30
Pedro Muniz, coa súa irmá, Elvira, e o seu marido, Paio Sesnándiz, véndenlles
a Pedro Godestez e á súa muller, Mariña Arias, unha herdade en Liñares, por douscen-
tos marabedís.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1508/20; 153x315 mm; visigótica caligráfica88.
(Christus). In Dei nomine. Ego Petro Muninz, una cum iermana mea Elvira
Muninz et viro suo Pelagio Sesnandiz, a vobis Petro Godestez89 et ad uxor vestra
Marina Arias, in Domino Deo eterna salutem90, amen. Placui nobis, grato animo et
prona volumtate, ut faceremus a vobis kartulla vendicionis sicut et facimus de
hereditate nostra propria que abemus91 de abolorum vel de parentorum nostrorum
Munio Guncalviz et de iermana sua Eldonca Guncalviz. Et est illa hereditate in
territorio Abiancos, in logo predicto Linares, ibi in illas quintanas maiores, subtus
ille kastro, iusta aulla Sancti Iacobi. Damus inde a vobis VIIIª integra, kasas cum
suis parietibus, petras moviles vel inmobiles92, arbores fructuosas vel infructuosas,
aquis aquarum, sesicas molinarum, terras93 cultas vel barbaras, exitus moncium
accesu vel recesu, per ubi illa potuerit invenire, per suis terminis et locis antiquis,
damus vobis94; pro que accepimus de vos precio CCtos morabitinos, Iº kavalo bono
in octuaginta solidos, VIes vakas obtimas in XL solidos et LXXXª solidos iaqueses,
que nobis bene conplacuit, et de ipso precio aput vos nilchil remansit indebito, ita
ut de odie die sic ipsa hereditate de iure nostro abrasa et in vestro iure dominio sic
tradita aque confirmata. Abeatis vos et homnis posteritas vestra iuri quieto peren-
ni secula cunta, amen.
Si quis tamen, quo fieri non credit, et aliquis homo de nostra parte vel de
extranea qui contra hanc kartulla vendi[cio]nis ad inrrumpendum venerint que
pariamus a vobis vel ad voci vestre illa hereditate dublata vel triplata et insuper
solidos mile, et vobis perpetim abitura.
88
No reverso restos de pautado moi leves.
89
Goestez] R.
90
salute] R.
91
habemus] R.
92
inmoviles] R.
93
terris] R.
94
damus a vobis] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 31
Paio Vimáraz véndelles a Paio Martínez e á súa muller, Guntrodo Suárez, unha
herdade en Carragoso, freguesía de San Cristovo da Pena, por cincocentos soldos.
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, pergamiños, n.º 6; 100x510 mm; visigótica caligráfica.
In Dei nomine. Ego Pelagio Vimaraz et uxor mea Marina Luci, tibi Pelagio
Martinz uxorique tue Guntrote Suariz, in Domino Deo eterno salutem, amen.
Placuit nobis atque convenit, nullis coegentis imperio nec suadentis articulo, sed
propria nobis accessit voluntas, ut faceremus vobis textum scripture kartula ven-
ditionis de hereditate nostra propria que habemus de ganantia quomodo nunc
audituri estis; fuit ipsa hereditate de Aragunti Ruderiquiz, mater mea97, et relinquid
michi Marina Luci, et vindo vobis illa cum viro meo. Et habet iacentia ipsa heredi-
tate territorio Deza, loco predicto Carragoso, subtus monte Rotellas vell Mauroces,
arrogio Bervia, prope aule Sancti Christofori de Penna, casal de Partemi; et in Ceidi
quinione de Egilo Vermuiz et de Ansilli Gundesindiz98, secundum ea obtinuerunt
95
decembras] R.
96
hic, iam dicta comite] R.
97
mea] omite DURO.
98
Gundesindiz] Gunderindiz DURO.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 32
intercessores nostri, cum quantum ibi adprestitum hominis est per suis terminis et
locis antiquis. Et accepimus de vos pretio Ds solidos que nobis bene complacuit,
et de precio nichil remansit apud vos indebitum, ita ut de hodie die vel tempore
sit ipsa hereditate de iuri meo abrasa et in iuri vestro tradita atque confirmata.
Si quis tamen, quod fieri minime credimus, contra hunc factum nostrum
ad irrumpendum venerit quisquis ille fuerit pariat in duplo quantum in calump-
nia miserit, et vobis perpetim habituri.
Facta karta venditionis era Iª CLXIª et quotum XIIIIº kalendas novembris.
Ego Pelagio Vimaraz et uxor mea Marina in hac karta manus nostras robo-
ramus. (Signa).
Qui presentes fuerunt: Petro, ts.; Iohanne, ts.; Monio, ts.; Pelagio, ts.;
Suario, ts.
(Ao lado dereito) Petrus (monogramático), presbiter, notuit.
10
Pedro Afonso e Odrocia Cresconiz cos seus fillos véndenlles a Froilán Arias e á
súa muller, Godina Arias, unha herdade na freguesía de San Salvador de O, por un caba-
lo valorado en dous marcos de prata.
B. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1509/4; 130x265 mm; minúscula diplomática99.
99
No reverso hai unha referencia arquivística ao depósito de Oseira: Cajón 20, legajo 41, n.º 1 e a
expresión De Dozón.
100
set] R.
101
damus vobis] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 33
102
terminis] R.
103
irumpendum] R.
104
d[amus ipsa heredita]te] R.
105
meis filiis] R.
106
Froia] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 34
11
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1509/8; 80x295 mm; visigótica caligráfica;
roto na parte inferior.
107
omnis] R.
108
vos in precio] R.
109
vel] R.
110
vestro] R.
111
karta ad irrumpendum] R.
112
quieta] R.
113
Cancelado Froi.
114
karta] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 35
12
Pedro Suárez cambia coa súa irmá Guntrodo unha herdade en Quintá por outra
en Pazos de Monte.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1509/11; 130x340 mm; minúscula diplo-
mática116.
In Dei nomine. Ego Petro Suariz a tibi iermana mea domna Gunterode
Suariz, in Domino Deo eterna salute, amen. Placuit michi atque convenit nullis
quoegentis inperio nec suadentis articulo, sed propria michi accesit bone pacis
voluntas ut facerem a vobis textum scripture et kartule vendicionis de hereditate
mea propria que habeo de pater meo Suario Petriz. Et iacet ipsa hereditate in terri-
torio Decon, subtus monte Mamona de Cuniarro117, iusta ecclesia Sancta Maria,
secus flumine Decon, in loco predicto Quintana meo quinione. Et accepit inde pro
illa alia hereditate in Palacius118 de Monte, iusta Aquaada, quinio suo de mea ier-
mana domna Gunterode Suariz; et sedeat firmiter istum scriptum vel ipsas con-
kambiacionis119. Concedo a vobis ipsa mea hereditate de Quintana, a iermana mea,
per ubi illa potueritis120 invenire per suis terminis antiquis tam intus quam de foris,
et quicquid voluerit facere facia sive a vita121 et post obitum suu.
Si quis tamen, quod fieri non credimus, aliquis homo de mea parte, tam
filiis vel propinquis meis122, aut quam extraneis illa miserit in calumpnia componat
illa in duplo a tibi, Gonterode Suariz, aut qui voce vestra pulsaverit.
Facta kartula confirmacionis era I C LXXX IIIª et quotum X kalendas marcias.
115
Om. Pelagio, ts.] R.
116
Utiliza sempre o z, o signo abreviativo de et e ts, de testis, en visigótica.
117
Cuiarro] R.
118
Palaciis] R.
119
conkambiaciones] R.
120
per ubi potueritis] R.
121
facere, inde facia sive a vitta
122
filiis meis] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 36
Ego, Petro Suariz, a tibi iermana mea, Gontero Suariz, in hanc kartulam
confirmacionis manu. mea rovoro. (Signum).
In presentia vel in tempore comite Fernando vel sedis Lucensis episcopus
nomine Quidus123.
Domna Orraca, cf.- Vermudo, cf.- Arias, cf.
Qui presentes fuerunt: Garcia, ts.; Iohanne, ts.; Didaco, ts.; Fernando, ts.;
Pelagio, ts.; Petro, ts.
Martinus qui notuit. (Signum).
13
1152, decembro, 1.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1509/17; 80x595 mm; visigótica caligráfica.
In Dei nomine. Ego Oraka Suarizi ad tibi Gunterode Suarizi. Placui nobis
per bona pacis voluntas nostre ut venderemus ad vobis mea ereditate probia que
abeo de mea mater Goina Palaici124; et est ipsa ereditate in tera Kanba, subtus
monte Navego, discurrente ribulo Arnego, sub aula Sancti Stefani125, vila pernomi-
nata Arbosagro quantum me compota inter meos fratres vel eredibus meis. Et acepi
de vos precium X solidos que a nobis bene complacuit et de precio apu vos nil
remansi.
Si quis tamen, quod fieri non credo, aliquis omo de propinquis nostris vel
de extraneis calumniare venerint vel venerimus que pariam vobis ipsa hereditate
duplata vel triplata, vobis perpetim abitura.
Facta kartula vendicionis et scriptura firmitatis126 era I C LXXXX et quo-
dum quod erit127 kalendas decenber.
Ego Oraka Suarizi in oc kartula manus nostras rovoravimus.
Qui presentes fuerunt: Petro, ts.; Pelagio, ts.; Oduario, ts.
123
episcopus Quidus] R.
124
Pelaici] R.
125
sub aula domus Sancti Stefani] R.
126
Facta... firmitatis] repetido.
127
et quod erit] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 37
*14
[1144]. Lugo129.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 539r; A-1, d, atado 3, n.º 44, e AHU, Bienes Nacio-
nales, atado 919, fol. 290v, mazo 19, n.º 38.
15
A. SANTIAGO, AHU, Colección Blanco Cicerón, n.º 84; 511x782 mm; minúscula
diplomática.
B. SANTIAGO, AA, C-3, copia simple do século XVIII, en papel, sobre traslado de 1267,
interpolado130.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 935r, atado 1, n.º 10 e atado 2, n.º 50, A-1, d, atado
1, n.º 50; e AHU, Bienes Nacionales, atado 919, fol. 289r, mazo 28, n.º 24 e mazo 28, n.º 33, dán-
dolle as datas de era 1052 e ano 1162.
128
Om. este parágrafo] R.
129
Indubidablemente, trátase dunha doazón anterior á fundación do mosteiro, pois a fundadora xa a cita.
As tres fontes que o extractan chaman ao bispo «Gutierre» ou «Gonzalo», o que é totalmente imposible
segundo a data que dan, era 1182. Tamén podería ser que leran mal a data e fose era 1192, ao non ver
un X aspado, pero entón xa non se trataría dun bispo lucense, cuxo nome comezara por G, senón de Juan.
Non obstante, éntranos a dúbida ao ver que nun documento do 2 de abril de 1155, AHN 1325D/10, aínda
se di: Facta est tempore episcopi Guidonis.
130
Este he o traslado da dita carta que eu Afraiz Eanes, notario publico del rey no Valle de Senda
en donde en mia presencia fiz escrebir y dilo de mi escribano bien e fielmente a fray Fernando,
monje de Oseyra, diez dias de noviembre, era de mil e trecientos e cinco annos e testigos fueron
presentes (Nada de esto se lee en forma, sólo está sellado e firmado co meu sinal en testimonio de
verdad).
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 38
131
Mt. 16, 24.
132
Ps. 49, 9-10.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 39
concambiatione, cum una servicialia que ibi est, et hereditate que fuit de domna
Godo, et iacet in Dezum, cum sua porcione ecclesie Sancti Iacobi de Saa et medie-
133
tate integra ecclesie Sancte Marie de Carvalido, cum suis directuris , et in Castella
loco certo in villa dicta Trevoedo medietate totius ipsius hereditatis quam ibi habeo
ex matre mea et ex ganantia, et una servicialia in villa Barram et alia servicialia in
Riosicco, concurrente ad ecclesiam Sancti Iacobi de Carrazedo, et in Quintanela
ubi dicitur Cuniarro omni mea ganantia quam ibi ganavi et mea hereditate quam
134
ex parte patris mei habeo et sine viro meo ganavi in villa Agrosacro , et omni mea
hereditate quam habeo ex matre mea in villa Peraria, et mea hereditate quam habeo
in Sancto Stephano de Carbulentis ex parte matris mee et ex ganancia quam ibi
sine viro meo ganavi, et integra mea hereditate quam habeo in villa Marinianos ex
matre mea et ganancia, et una servicialia in Baroncelli quam ibi ganavimus de
Lucense sede, hereditate alia in villa Biganos quam similiter ganavimus de Lucense
sede, et duabus terciis de omni hereditate quam habuit mater mea in Sancto
Stephano de Portella, et mea hereditate quam habeo in Genaz, territorio Ventosa,
tam ex matre mea quam ex mea ganantia integra, et ecclesia Sancti Michaelis de
Lagenoso integra cum suis adiunctionibus, et hereditate integra quam ganavimus
in Maurelos, territorio Deze, et omni mea ganantia de villa Meitiriz, et mea ganan-
cia integra de villa Crespus et cum equabus indomitis XXti et domatis aliis Xm et
vacciis XXXª et ovibus Cm et ethiopibus XIIIIcim, inter sarracenos et sarracenas,
libris et omnibus ornamentis ecclesie, cruce aurea cum pede argenteo. Et hoc
totum ad victum tam sanctimonialium quam pauperum Christi eternaliter firmi-
terque concessi atque a me et ab omni meorum parentum linea cum omnibus his
superius eliminatis liberum et quietum Deo et prefato Petro apostolo in pace
reddidi, verbis prophete futura cominantis perterrita quibus ait: «Deus meus, pone
illos ut rotam... qui dixerunt hereditatem possideamus nobis sanctuarium Dei»135.
Hoc itaque totum Deo et beato Petro apostolo concedo pro anime mee et viri mei
domni Pelagii Martiniz remedio et omnium peccatorum nostrorum indulgentia seu
parentum nostrorum ac benefactorum remissione ut sanctimonialium feminarum
Deo servientium ordo perheniter ibi habeatur et pauperes Christi illuc advenientes
sustententur et in omni beneficio prefati monasterii ego et vir meus et omnes
parentes nostri participes eficiamur quatinus in die magni iudicii Ihesum Christum
possimus habere patronum et cum electis in parte dextera sedere, non sit licencia
vel facultas possidentibus bona ista destruere vel diminuere, sed pocius omni tem-
pore platando, edificando augmentare.
133
Engade a copia: et duos casares in Palacios et medietate ipsius ecclesie et uno casale in Barran
et medietatem ipsius ecclesie, et medietatem ecclesie Sancti Cipriani de Pereda et medietatem ecclesie
Sancte Olalie de Pereda et medietatem ecclesie Sancti Petri de Cudeiro.
134
Engade a copia: et duos casales in Mourigaes et medietatem ecclesie Sancti Iacobi de Arnego.
135
Ps. 82, 14 + ?
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 40
*16
«Breve del cardenal Jacinto, legado ‘a latere’ en los reinos de España, a favor de doña
Guntrodo Suárez, abadesa de Dozón, en que le confirma todas las gracias y privilegios reales, el
testamento con el que había dotado el monasterio y lo recive debajo de su amparo».
136
imperatore... Gallecia] falta na copia.
137
Signo rodado e na roda: Cantate Domino canticum novum, cantate Domino omnis terra. Na cruz
central: Pelagius + Dei gratia Compostellanus archiepiscopus.
138
O signo é un brazo cun báculo.
139
No signo: Petrus abbas IIII. A subscrición en visigótica.
140
No signo: Ciprianus, iudex. A subscrición en visigótica.
141
ahcigidacus] por archidiaconus.
142
En visigótica.
143
En visigótica.
144
En visigótica.
145
Na marxe esquerda.
146
A pesar da referencia que dá A.1.d., do año 4º del papa Anastasio, ten que ser o ano segundo, pois o
papa Anastasio non reinou catro anos. Inclinámosnos por que se trate de decembro de 1154.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 41
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 935r; A-1, d, atado 2, n.º 23; e AHU, Bienes Nacio-
nales, atado 919, 289r, mazo 28, n.º 27.
17
María Pérez e os seus fillos véndenlle a dona Guntrodo Suárez a vila de Axiaz
e Río por unha vaca, seis soldos e un moio de pan, en total trinta soldos.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1509/20; 115x443 mm; visigótica caligráfi-
ca; roto na parte superior esquerda.
In Dei nomine. [Ego Maria Petrici] una cum filiis meis ad vobis domina
Guntrode Suarici, in Domino Deo eterna salute, amen. Ideo placuit nobis atque
conveni148, asto animo integroque consilio, nulis quodegentis imperio nec suaden-
tis articulo, sed propria nobis accessit voluntas, ut faceremus tibi domina Guntrode
Suarici vel voci tue. Fatio tibi ego Maria Petrici textum scripture et kartula vendi-
tionis de ereditate nostra propria que abemus de susceptione abiorum vel paren-
tum nostrorum; et habet iacenti[a] territorio Ventossa, sub eminenti Summeo,
secus alvei Arneci, sub aula Sancto Iuliano, loco predicto villa Agelaz et Riulo
medietate de quantum potuerit sacare inter meos parentes vel eredes. Vendimus
vobis domos cum utensilia, gennus arborum pomiferum vel infecundium, terras
cultas et barbaras, aquas inkuribiles149 vel diferentes, exitus montium, accessum vel
regressum, quantum aprestandum hominis est in ipsas villas tam intus quam de
foris150; et est terminata per Pennalada et inde per Tiduledu et inde per rivulo
Arneci et inde fige se u[n]de in primiter, in quibus avimus vendimus151 vobis illas
villas per ubique illas potueritis invenire per suis terminis et locis antiquis; pro
quod accepimus de vos in pretium una vaka et VI solidos de dinarios et uno modio
de pan, id est, in totum pretium XXXª solidos, pretium que nobis bene compla-
cuit, et de pretium aput vos nichil non remansit indebitum, ita ut de hodie die et
147
Para unha correcta interpretación da data, vid. o caso n.º 116 de Saraiva, «A data».
148
convenit] R.
149
incuribiles] R.
150
quam foris] R.
151
in quod primiter avimus. Vendimus] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 42
tempore sit ipsa hereditate de iuri nostro abra[sa] vestroque dominio confirmata
ev[v]o pereni et in secula cunta152 amen.
Si quis tamen, quod fieri nemo credimus, aliquis homo de consanguineis
meis vel extraneis contra hanc scriptura kartulam venditionis atentandum vel
infringendum venerit quisquis ille fuerit componat vobis vel voci vestre sepedicta
hereditate duplata vel triplata vel quantum vobis fuerit meliorata.
Facta kartula venditionis die feria quarta et quotum153 idus kalendas
december, era Iª Cª LXLª IIIª.
Etgo, (sic) Maria Petrici, una cum filiis meis in hanc154 kartula venditionis
quem fieri iussimus manus nostras. (Signum).
Qui presentes fuerunt: Petro, ts.; Pelagio, ts.; Rodrigu, ts.
Ildefonsus notuit, cf. (Signum).
18
152
cuncta] R.
153
quot] R.
154
anc] R.
155
Fernández Villamil dá a data, entre interrogantes, M C LXII, a todas luces imposible. Temos outros
dous documentos datados en decembro, en concreto o día 28, deste ano, en Palencia; cf. Sánchez Belda,
Documentos, n.os 283 e 284.
156
Indubidablemente, unha transcrición coidadosa do documento, coa axuda de luz ultravioleta, leva á
existencia dun X aspado, o mesmo ca a transcrición de Rica, e non Urraca. Consecuentemente, as dúas
obxeccións principais nas que se basea Lucas para dar o documento como «sospeitoso de falsidade» caen
polo seu propio peso, ao non o estudar no mesmo arquivo. Ítem máis, a data 1155 é válida, ao non ter que
atrasala a *1154, como se desprende dos docs. n.os 717 e 718 do seu «Regesto documental», correspon-
dentes aos de Sánchez Belda citados na nota redactada antes do coñecemento do libro do meu mestre.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 43
157
Om. Qui a fidelibus... principum] Privilegios.
158
Om. loca etiam] Privilegios.
159
Om. actio p[...] instituit [...] possessionibus ampliare. Eapropter ego Adeffonsus, totius Hispa-
nie] Privilegios.
160
una cum [uxore] mea imperatrice domna Rica et cum filiis meis] Privilegios.
161
scriptum] Privilegios.
162
Caruonetos in] Privilegios.
163
est sita in ripa de Arnego, et est inter] Privilegios.
164
... uele] Privilegios.
165
Sera] Privilegios.
166
ipsi Eccleesie] Privilegios.
167
succedent] Privilegios.
168
Doçon...] Privilegios.
169
tu potestatem et omnis que vel qui successerit tibi [...] amodo] Privilegios.
170
de iuro Imperatorio] Privilegios.
171
quod et] Privilegios.
172
era ICLXL III] Privilegios.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 44
Barchinonensis, Sancius rex Navarre, Luppus rex Murcie item et [alii m]ulti quo-
rum nomina hic non habentur.
Ego Adefonsus173 imperator una cum filiis et filiabus nostris hac carta
quam fieri iussi propria manu mea roboro atque confirmo.
*19
[¿1155?].
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 1355v, atado 3, n.º 6; A-1, d, atado 3, n.º 6 e AHU,
Bienes Nacionales, atado 919, fol. 289v, mazo 6, n.º 10.
20
1156, setembro. 5.
ED. LÓPEZ, Atanasio, en Colección de documentos históricos, I (1915), pp. 213-214, n.º
LXVIII.
CT. FERNÁNDEZ VILLAMIL, «Privilegios», p. 43, nota 26.- DURO, «Vilanova», pp. 6 e 12.
Om. Privilegios Sancius rex Navarre, Luppus rex Murcie item et [alii m]ulti quorum nomina hic
173
percipite regnum quod vobis paratum est ab origine mundi»174. Nos timentes illud
quod dicitur: «Discedite a me maledicti in ignem eternum qui preparatus est diabolo
et angelis eius»175. Ideo facimus testamentum fi[r]mitatis et kartulam afirmacionis de
ecclesia Sancti Stephani de Carbonentos ad illud monasterium Sancti176 Petri de
Villanova et a domnam Gontrodem Suarici, sanctimonialem. Damus adque testamur
illam ecclesiam cum omnibus bonis suis et cum hereditatibus suis quas habet vel habe-
re debet per loca antiqua et termina nominata, pro remissione peccatorum et parentum
nostrorum; et si necesse fuerit pro victu et vestitu omnibus diebus vite nostre, aut in
illa ecclesia Sancti Stephani vel in monasterio Sancti Petri aut in alio loco, et nos servia-
mus fideliter monasterio Sancti Petri et vobis, domne Gontrode Suarici, et aliis sancti-
monialibus quibus ibi remanserint, vos in vita vestra atribuatis nobis necessaria, post
mortem autem vestram cetere sorores que locum illum obtinuerint similiter faciant.
Et si ego Iohannes, presbyter, vel aliquis ex parte mea hoc testamentum
rumpere voluerit177 aut in calumniam miserit duplet quantum kalumniaverit et
pectet M solidos et insuper gladio anatematis feriatur.
Era Mª Cª LXXXXª IIII et quodum nonas setembris.
Ego Iohannes, presbyter, una cum iermana mea et congnata mea, nomine
Maria Muninci, hoc testamentum firmitatis et kartulam confirmacionis manibus
nostris roboramu-(signum)-s.
Qui presentes fuerunt sunt testes: (en columna) Martinus, ts., Pelagius, ts.;
Arias, ts.
(En columna) Monio, cf.- Pet[r]us, cf.- Fernandus, cf.
Pelagius notuit.
*21
[1158]178. Lugo.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 935v, atado 3, n.º 42; A-1, d, atado 3, n.º 42, con data
era 1166, «reinando en León y Galicia don Fernando; don Ordoño prior del Hospital de Jerusa-
lén, que confirmaron», e AHU, Bienes Nacionales, atado 919, fol. 290r, mazo 19, n.º 3.
174
Mat. 25, 34.
175
Mat, 25, 41.
176
Borrado por expuntuación n.
177
inrrumpere uolurtit?] Privilegios.
178
A data ten que ser era 1196, ao non ver o «X aspado» quen o resume, xa que o prior do Hospital, Ordo-
ño, está testemuñado entre 1156 e 1158, cf. DHGE e González, Fernando II, p. 351.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 46
22
Si quis igitur huius mei [... spontanei] factum temerarius violator contra
hanc mee donationis paginam venire teptaverit iram omnipotentis Dei eius indig-
natione mea incurrat et predicte abatisse predicto monasterio [Sancti Petri de]
Villanova et vobis abbatisse donne Guntrode vel voci vestre centum libras auri
componat, et hec scriptura robure et fortitudinem in perpetuum retineat.
Facta in urbe Lucense, die VIII [mensis april]is184, sub era Mª Cª LXLª VIIª.
Anno in quo obiit in portu de Muradal famosimus Hyspaniarum imperator dom-
185
nus Adefonsus et cepit regnare filius eius inclitus predictus rex Fernandus in
Legione, [Gallec]ia et Asturiis.
Ego Fernandus, Dei gratia Legionensium rex, hoc scriptum quod fieri iussi
proprio robore, cf.
(1ª columna) [Martinus], Dei gratia Compostellanus archiepiscopus, cf.-
[Petrus], Mindoniensis episcopus, cf.- [Petrus], Auriensis episcopus, cf.- Iohannes,
Lucensis episcopus, cf.- Iohannes, Legionensis episcopus, cf.- Petrus, Ovetensis episco-
pus, cf.- Fernandus, Astoricensis episcopus, cf.- Stephanus, Cemorensis episcopus, cf.
(2ª columna) Ordonius, Sa\l/mantinus episcopus, cf.- Isidorus, Tudensis
episcopus, cf.
(Signo rodado) SIGNUM FERNADI REGIS LEGIONENSIS186.
(3ª columna) Comes Pontius, cf.- Comes Gunzalvus, cf.- Comes Petrus,
cf.- Comes Ramirus, cf.- Alvarus Ruderici, cf.- Comes Poncius, maiordomus regis, cf.-
Fernandus Gunzalvi, sinifer regis, cf.
Ego Petrus, dictus Infantinus, [notarius] regis, per manum Ferdinandi
Curialis, archidiaconi et regis cancellarii, scripsit et cf.
23
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1510/4; 200x215 mm; minúscula diplomática187.
EXT. OURENSE, AHP, Tombo 886, fol. 69r.
184
Ffacta in ujlle lucensi die [VIII] [Mensis Octobr]is] Privilegios.
185
ij] Privilegios.
186
Ao lado da roda, na parte inferior dereita pon: Hoc est translatum.
187
No reverso nota arquivística: Cajón 34, legajo 143, n.º 1.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 48
Orta fuit intentio inter Fernando Odariz et Guntrode Suariz super illa hilla
hereditate de Rivulo Sicco, et devenerunt inde ad iudicium ante comitem
Gunzalvum et ante Arias Petriz de Monte Roso et Fernando Fernandiz de Salnes et
Fernan Diez de Tavariolos qui iudicaverunt quod dedisset domnus Fernandus tres
milites et tres villanos ad iuramentum in Sancto Iacobo de Carrazedo, ubi est ipsa
hereditas. Et convenerunt homines optimos inter illos quod dedisset domna
Guntrode una mula preciata in Ve marcos et uno novo de ipsa hereditate et XX soli-
dos; et dedit domna Guntrode toto isto avere domno Fernando pro illa hereditate;
et domnus Fernandus annunciavit illa hereditate ad domnam188 Guntrode. Et iacet
ipsa hereditas in territorio Buvalense, discurrente rivulo Mineo, sub monte Coto,
in villa que vocitant Sancti Iacobi de Carrazado.
Ego, Fernandus Oariz, tibi, domna Guntrode, annuncio istam hereditatem
per ubi eam potueris invenire per omnibus suis terminis et locis antiquis, et acce-
pi de te precium supranominatum, quod mihi bene complacuit, ita ut de iuri meo
sit abrase189 et in iuri tuo confirmata, habeas tu firmiter et omnis posteritas tua.
Si autem aliquis homo ad irrumpendum venerit quomodo pariat ipsa
hereditate duplata vel triplata et in calumnia regia D solidos.
Facta cartula annunciationis et venditionis et confirmationis sub die et
quoddum190 fuit XIIII kalendas iunii, era Mª Cª LXXXXª VIIIª.
Ego, Fernando Oariz, et uxor mea, domna Tarasia Moniniz, tibi, domne
Guntrode Suariz, in hanc cartulam manus nostras roboramus.
Qui presentes fuerunt: Garsia Rugel, Petro Fumaz, Fernando Maxilla.
Regnante rege Fernando in Legione et in Gallecia; princeps de Monte Roso
comes Gunzalvus; in Lucense ecclesia Iohannes episcopus; in Oriensi, Petrus epis-
copus.
Martino, testes; Iohannes, testes; Petro, testes.
(Signum), Pelagius qui notuit.
24
[1161]191, marzo, 5.
Aragunta Fernández, a súa irmá Toda e outros cambian con Guntrodo Suárez, aba-
desa de Vilanova, unhas herdades en Abeancos e Ventosa, por outras en Ventosa e Asma.
188
domna] R.
189
abrasa] R.
190
et quodum quod] R.
191
Á data fáltalle un «X», polo que houbo que rectificar a aparente do ano 1151 a 1161, pois na primei-
ra aínda non estaba fundada Vilanova.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 49
B. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1509/15; 155x350 mm; minúscula diplo-
mática; roto en varias partes.
ED. ROMANÍ, «Documentos», n.º 13, que o considera orixinal e dálle a data de 1151.
CT. FERNÁNDEZ DE VIANA, «Problemas», p. 120.
192
bonorum hominum facta] R.
193
robur [...] obtinere] R.
194
Hernandus] R.
195
set] R.
196
medietate integra] R.
197
et in vestro iuri et dominio] R.
198
nullominus] R.
199
set] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 50
*25
1167.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 1435v, atado 1, n.º 1, «era 1205» e A-1, d, atado 1,
n.º 1, «en el año que obtuvo de los moros la villa de Alcántara».
26
1169, novembro, 1.
María Pérez dálle á súa irmá todo canto ten en Deza, Tabeirós, Búbal, Camba
e noutros territorios.
B. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1510/9; 146x348 mm; minúscula diplomá-
tica; roto na parte inferior esquerda203.
Sub Christi nomine. Ego Maria Petriz et omnis vox mea ad vobis soror
mea, in Domino eternam salutem, amen. Placuit michi per bona pacis et per bona
voluntatem ut faceremus ad vobis kartulam de donationis de ehreditatem204 meam
200
Om. quod fie[ri mandavimus]] R.
201
[...] Fernandus [...]nore] R.
202
L?etius notuit] R.
203
No reverso: Donaçión a Villanova.
204
hereditatem] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 51
quem habeo de parte205 de meo patre et de mea matre in loco predicto, in Deca, in
Taveriolas, in Buval, in Asma, in Camba, in Montes, in Ripa Ulia, in Ventosa206, in
Durra, in Lemus, in Sarra207. Quantum ego chabeo208 de parte de meo patre vel de
matre dedero ad vobis domna Tuda et concedimus per ubi eam potueritis inveni-
re, montes, fontes, terras cultas vel incultas, arbores fructuosas vel infructuosas,
209
molinos, ribulos, casas, ecclesias, leigarios. Ego dedero ad vobis pro amorem que
habuit vobiscum, habeatis, possideatis, vendatis, donetis, faciatis de ea quicquid
voluerit et de criacione in perpetuum.
Et si de mea parte vel de extranea parte venerit vel venerimus quisquis
fuerit pariamus illam hereditatem duplatam vel triplatam et in quantum fuerit
melioratam et insuper solidos quinque milia.
210
Sub era Iª CCª VIIª et quodum kalendas novembrium.
Ego Maria Petriz in istam kartulam meas manus roboro.
Qui presentes fuerunt: Petrus, ts.; Martinus, ts211.; Didacus, ts.; Pelagius, ts.
Petrus Petriz fecit istam kartulam per autorgamento de212 \illo/ capitulo de
Villanova in presentia de domna Tareiga [Petr]iz213, in dies de rege Fernando et de
archiepiscopus Petrus Gudesteiz.
27
205
Om. parte] R.
206
Om. Ventosa] R.
207
Sarria] R.
208
habeo] R.
209
amore] R.
210
quod] R.
211
Om. Maartinus, ts.] R.
212
de] corrixido sobre per.
213
[...]iz] R.
214
No reverso: Este maço de escripturas troxe yo Alonso Garçia, como fator del monesterio de San
Payo, del monasterio de Osera e dexo... al monasterio por éllas porque algunos dellos que me
paresçió commo neçesarios para el apeo, los quales ban en otros maços deste archibio.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 52
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, d, atado 1, n.º 5; A-15, fol. 123r, mazo 1, n.º 5 e AHU, Bie-
nes Nacionales, atado 919, fol. 289r, mazo 28, n.º 22.
Facta carta apud Lucum, IIII kalendas aprilis, era milessima [CCª VIIIª].
Regnante [illustrissimo] rege domno Fernando Legione, [Extremadura, Gallecia] et
Asturiis.
Ego domnus Fernandus, Dei Gratia Hispaniarum rex, hoc scriptum quod
fieri iussi, proprio [robore] confirmo.
Comes Urgellensis, maiordomus regis, cf.
(1ª col.) [Petrus, Dei gracia] Compostellanus archiepiscopus, cf.- [Stephanus],
Zamorensis episcopus, cf.- [...]
(2º col.) Comes Petrus in [Asturiis], cf.- Comes Ramirus in Ber[iz], cf.-
Comes Rodericus in Sarria, cf.- Fernandus Roderici, tenens turres Legionis,
cf.- Alvarus Roderici, cf.- Ramirus Poncii, cf.[...]
28
1170, maio, 1.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Villanueva, 1566/17; 300x98 mm; visigótica cali-
gráfica rústica.
29
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Dozón; carta partida por a, b, c; 318x430 mm; minús-
cula diplomática; en moi mal estado de conservación.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 1435v, atado 1, n.º 12; A-1, d, atado 1, n.º 12; A-15,
mazo 1, n.º 12 e AHU, Bienes Nacionales, atado 919, fol. 289r, mazo 28.
30
A. MADRID, AHN, Clero, A Coruña, Santiago, San Paio, 518/20; 430x635 mm; minús-
cula diplomática; conserva fíos de seda amarelos para o selo; en mal estado de conservación.
B. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1536/19, en confirmación de Sancho IV do
2 de setembro de 1286.
C. SANTIAGO, AA, C-3, copia simple do XVIII ou XIX.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, d, atado 1, n.º 35 e atado 2, n.º 34, e A-1, c, fol. 935r.
ED. DURO, «Vilanova», n.º 4, segundo B.- RECUERO, Documentos medievales. II, n.º
138, pp. 172-173, segundo B.
RX. GONZÁLEZ, Fernando II, pp. 432-433.- SÁNCHEZ BELDA, Documentos reales, n.º
365, p. 172.- LUCAS, Las cancillerías, n.º 316, p. 443.
CT. LÓPEZ FERREIRO, H.C., IV, p. 315.- DURO, «Vilanova», pp. 12 e 26.
*31
«Doña Mayor Pérez da a doña Toda, abadesa de Dozón, una tercera y una
cuarta parte de la iglesia de San Pedro de Cudeiro, con todas sus pertenencias, jurisdi-
cción y derechuras».
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, d, atado 1, n.º 6, coa era 1236; A-15, fol. 123r/v, mazo 1,
n.º 6 e AHU, Bienes Nacionales, atado 919, fol. 288v, mazo 28, n.º 21.
32
1191, agosto, 1.
Preito entre a abadesa de Vilanova, dona Toda, e Fernando Gutiérrez polas her-
dades de Piñor e Santa Baia de Camba.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1511/6; carta partida por a...h.; 235x146 mm;
minúscula diplomática.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 56
Era Mª CCª XXVIIIIª, et quotum kalendas augusti. Orta fuit intentio inter
abbatissa, domna Toda Petri, et conventu monasterii de Villanova, cum215 Fernando
Guterriz super hereditates de Pinol et de Sancta Eulalia de Camba. Et inde vene-
runt216 in presentiam bonorum hominum, scilicet, Pelagii Bazacu, Pelagii Bervegon,
archidiaconi de Lausada217, Petro Garsia, Martino Petri de Cadron, Afonso Luz de
Felgeira, Petro Muniz de Barran218, Fernandus Diaz de Camba, Iohannes Garsia, et
ita inter219 eos determinaverunt sicut hic scriptum invenietur220:
Ego abbatissa, domna Toda221, cum omni nostro conventu de Sancto Petro
de Villanova, vobis, Fernando Guterriz, facimus pactum et convenientiam de nos-
tra hereditate, de media ecclesia de Sancta Eulalia de Camba et de tres casales,
duos222 in Ermosendi et Iº in Berlaes, cum omni223 sua directura, ut teneatis eas tali
pacto ut omni anno, de224 kalendas augusti usque ad Sanctum Michaelem, detis
nobis XIII modios de centeno, per illum quartarium de Iohanne Garsia, nisi forte
venerit glando225 vel pruina, qui auferat226; et etiam clericus, qui illam domum
tenuerit, quando abbatissa vel aliqua soror de Sancto Petro ad eius domum vene-
rit, bene pro posse serviat. Et ego, Fernandus Guterri, sim semper227 vobis amicus
et vasallus, et ad invicem228 vos in omni vestra directura pro posse meo.
Si vero contigerit, ut ex parte regis vel alia, aliquis homo ad calumpnian-
dum229 supradictam hereditatem venerit, ego, abbatissa domna Toda Petri, et230
omni voce monasterii, et vos, Fernandus Guterriz231 similiter, adiuvemus nos invi-
cem pro posse nostro de quitaturis et de abbate232; et, quando, cum Dei adiutorio,
215
et] R.
216
Et invenerunt] R.
217
Pelagii Luigon, ar/[...]] R.
218
Tabarra] R.
219
et quanta inter] R.
220
sicut [...]um invenientur] R.
221
Tota Petri] R.
222
IIº] R.
223
Blues? cum omnia] R.
224
a] R.
225
grando] R.
226
auforat] R.
227
Frenandus Guterriz similiter] R.
228
et adiuvem] R.
229
Si quis igitur tam ex parte regis vel aliquis homo ad calumpniandam] R.
230
cum] R.
231
Guterrit] R.
232
de equitaturis et de ab in vice] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 57
ad iure233 nostro vel vestro234 venerit in hoc pactum supradictum, sit confirmata; si
vero evenerit, ut abitum vestrum mutetis aut ab hoc seculo migraverit235, hereditas
nostra sit libera et quieta cum omnia bona sua. Et vos, Fernandus Guterriz, debe-
tis nobis dare IIIIor boves boni et IIas vacas et XII reixeilos et duas porcas, et prop-
ter illum ganatum dedistis nobis in pignore illum kasale de Fonte, ubi Dominicus
morat236; et hoc pactum semper sit firmum.
Si quis vero ex utraque237 parte hoc pactum frangere temptaverit, in primis
sit maledictus et, pulsanti eius voci, pectet Cm morabitinos; et hoc scriptu238, sem-
per sit firmum.
Qui presentes fuerunt: Munio, ts.; Pelagius, ts.; Petrus, ts.
Iohannes qui notuit et cf. (Signum).
33
1192, maio.
Gómez Pérez e a súa muller cambian coa súa irmá, Toda Pérez, unhas herda-
des en Santiago de Arnego e Santalla de Artoño.
A. MADRID, AHN, Clero, A Coruña, Santiago, San Paio, 519/7; 215x615 mm; minús-
cula diplomática caligráfica.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 1336r, atado 1, n.º 3; A-1, d, atado 1, n.º 3; A-15,
mazo 1, n.º 3 e AHU, Bienes Nacionales, atado 919, fol. 290r, mazo 19, n.º 12.
(Christus). Sub Christi nomine. Ego Gomez Petri una cum uxore mea
Tarasia Pelagii et omnis vox mea tibi germana mea Toda Petri omnique voci tue
facio tibi kartam et textum scripture firmitatis im perpetuum valituram de ipsa mea
propria hereditate, quam habeo in ecclesia Sancti Iacobi de Arnego, que fuit ex
parte patris mei, Petri Bazacho; et iacet illa ecclesia in territorio Kambe, prope aula
Sancti Stephani de Carboentes, discurrente rivo de Arnego. De ista igitur iamdicta
ecclesia do tibi totum meum quinionem integrum de germano meo, Fernando
Petri, cum omnibus suis directuris et bonis eidem ecclesie pertinentibus intus et
extra per ubi eam potueris invenire pro mea voce et de germano meo Fernando
Petri; do tibi eam cum omnia bona sua vel ganancia tam ecclesiarum quam layca-
rum. Et pro inde accepi de te tuo quinione integro et de tua germana Maria Petri
233
et quaando ad iure nostro] R.
234
vestrum] R.
235
mitetis aut vel seculo mudaveritis] R.
236
maaiat] R.
237
vero utrque] R.
238
scriptum] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 58
de Sancta Eolalia de Artonio, que fuit ex parte matris tue domne Urrache Lopiz; et
iacet ipsa ecclesia in territorio Ventose. Et ab ipso presenti die sit ipsa ecclesia
Sancti Iacobi de Arnego de me Gomez Petri et de meo iure sit ablata et in tuo iure
et dominio sit tradita atque confirmata usque in secula seculorum.
Si aliquis homo ex parte mea vel ab extranea contra hanc kartam ad irrum-
pendum venerit vel ego venero, quisquis fuerit, pariat tibi germanam meam Todam
Petri, vel qui voci tue pulsaverit, illa ecclesia duplata vel triplata et ad partem regis
pariat CCtos morabitinos; et hanc kartam semper sit firmam.
Ego, Gomez Petri, in hanc kartam manus meas roboro. (Signum).
Facta karta in era M CC XXXª, et quotum mense maii. Regnante regi
Alfonso in Legione. In sede Lucense episcopus Rudericus. Comes Gomecii tenen-
te Monteroso. Pelagius Munioni tenente Kamba.
Qui presentes fuerunt: Petrus, ts.; Martinus, ts.; Pelagius, ts.
Martinus qui notui. (Signum).
*34
1192.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 517r, atado 1, n.º 33; A-1, d, atado 1, n.º 33; A-15,
fol. 125r/v, mazo 1, n.º 33 e AHU, Bienes Nacionales, atado 919, fol. 288v, mazo 28.
35
A. MADRID, AHN, Clero, Lugo, catedral, 1326A/9 bis; carta partida por a...p; 245x70 mm;
minúscula diplomática caligráfica.
B. MADRID, AHN, Cod. 1043B, Tumbo viejo de Lugo, fol. 168r/v.
CT. RISCO, E.S., XLI, p. 47.- DURO, «Vilanova», pp. 14-15, segundo Risco.- GARCÍA
CONDE, Episcopologio lucense, pp. 210-211.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 59
Era Mª CCª XXXª IIª, et quotum XVII kalendas septenbris. Hoc est pac-
tum simul et placitum quod nos Lucensi canonici, cum concessione episcopi nos-
tri domni Ruderici secundi, facimus vobiscum domna Toda Petri, domina monas-
terii Sancti Petri de Decion, et cum conventu eiusdem monasterii, videlicet, damus
vobis et prefato monasterio in perpetuum, et religiosos domnabus ibidem Deo ser-
vientibus et sequacibus vestris, hereditatem nostram de Auria, cum totis suis per-
tinenciis suis et cum aliis omnibus que nobis soror vestra, domna Taresia, quon-
dam venerabile abbatissa eiusdem monasterii, pro anima sua in anniversario suo
in hereditatem dedit, sicut habetur in scripto quod nobis ipse inde fecit. Damus
inquam vobis tali pacto et conveniencia quod annuatim detis inde nobis in capi-
tulo nostro VII solidos melioris monete que in terra nostra ambulaverit in festivi-
tate Sancti Tome archiepiscopi et martiris, in anniversario iamdicte abbatisse, per
omnia secula seculorum.
Quod si forte vos vel sequaces vestri post vos non impleveritis nos in bona
pace absque omni calumpnia prefatam hereditatem cum omnibus pertinenciis suis
et cum omnibus que continentur in scripto, quod nobis prefata abbatissa fecit, reci-
piamus vel sequaces nostri, et deinceps totam nostram voluntatem de ea faciamus.
(En columna) Ego Rodericus, Dei gratia Lucensis episcopus, hoc scriptum
quod fieri iussi, cf.- Ego Iohannes, Lucensis decanus, cf.- Ego Lupus, Lucensis can-
tor, cf.- Ego Iohannes, Lucensis archidiaconus, cf.- Ego Pelagius Bervegan, archi-
diaconus, cf.- Ego magister Rudericus, archidiaconus, subscribo.- Ego Iohannes,
Lucensis iudex, subscribo.- Ego Iohannes, Lucensis thesaurarius <subscribo>.-
Ego Iohannes, Lucensis archidiaconus, subscribo.- Ego Reginaldus, Lucensis cano-
nicus, subscribo.- Ego Martinus, Lucensis canonicus, subscribo.
Ego Romanus, Lucensis canonicus, qui notavi, subscribo.
*36
1195.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 517r, atado 1, n.º 34; A-1, d, atado 1, n.º 34 e A-15,
fol. 124r, mazo 1, n.º 34.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 60
37
B. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1538/17; 100x290 mm; minúscula diplomática.
C. MADRID, AHN, Cód. 15B, fol. 251r/v.
D. OURENSE, AC, Cód. Repertorio, p. 145, incompleta.
ED. DURO, «Vilanova», n.º 5, segundo D.- ROMANÍ, Oseira, n.º 1296, segundo B,
datándoo no s. XIII.
Hec est manda que239 fecit Maior Petri de omnibus rebus suis coram abba-
tisse domne Tude, sororis sue, concedente Pelagio Munionis, filio suo, in ecclesia
de Codario, coram testibus, in presencia monachorum de Ursaria:
In primis ego, domna Maiore, [mando corpus] meus ad Sancta Maria de
Ursaria cum lecto meo et mula mea. Ipsum etiam quod habeo in Aurea, scilicet,
unum casalem, et alium in Aveleeda, domum de Suario Suariiz; alterum casalem
de Vilar, de Didaco Munionis, et fuit de patre suo Munio Diez, sit de Ursaria; casa-
lem vero quod habeo in vila de Gigundi fuit de domno Gil et dedit eum mihi in
arras, do ad Ursaria pro anima eius. Similiter mando porcionem meam de ecclesia
de Sancto Vincentio de Riadigos et de hermita de Sancto Petro, ad Ursariam; et qui-
nionem meum de casale de Auterio, domum Suarii Pelaiz, ad Ursaria. Casale de
Villa Meana, que tenebat Didacus Munionis, pro precio suo teneat eum Sancta
Maria de Ursaria quousque habeat ipsam pecuniam. Hereditates alias, quas fuerunt
de Petro Pelagii, scilicet, casale de Requexo et de Custodia et hereditates de
Benedicti et de Vilar de Monte, habeat Ursaria, quia sue sunt. Ad Sancto Petro de Villa
Nova mando quartam partem ecclesiae de Cudeiro et quinionem meum de ecclesia
de Dezon et de Sancta Maria de Biduarios ut faciant \mihi anniversarium/. Ad epis-
copum Auriensem mando Cm solidos. Hereditatem de Argulfi mando ad Sancia
Diaz, filia de Didaco Munionis, si forte sine semine mortua fuerit, habeant ipsam
hereditatem filiis de domna Maiori. Casale de Pena, que est in Riadegos, habeat
eum Guilielmus, si autem semen non habuerit ad obitum suum reddat ad
Ursaria240. Ad Maria Pelagii, filia de Pelagio Munionis de Rodeiro, mando ei here-
ditatem de Riadigos, que vocatur Quintanas. Mando ad Osorium Iohannis, quem
ego nutrivi, et rogo eum ut accipiat, casale de Palacios, et ut dimittat proinde here-
ditates de Trevoedo filiis meis. Mando neptis meis, filii de Pelagio Munionis et de
Teresia Muninz, domum de Refronteira, cum sua hereditate et seara, et heredita-
239
quod R.
240
Aquí termina a copia de D.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 61
38
[s. XII].
Noticia das herdades que deu Paio Martínez á súa muller, dona Guntrodo, en
varios lugares.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1511/17; 250x916 mm; visigótica caligráfica.
39
[s. XII].
241
ospitale] R.
242
Pelagio] R.
243
Cancelado que.
244
exquisierem
245
Cancelado que f.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 62
40
[s. XII].
B. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1509/14; 165x260 mm; minúscula diplo-
mática246.
246
No reverso: Fundación del monasterio de San Pedro de Dozón, junto a Ossera; no dice ano ni
era; expresa los bienes. Por la fecha de la donaçión que está en esa de unos sobrinos y sobrinas
desta señora, doña Guntroda, que es de la era de César 1189, año de 1151, se puede rastrear la de
esta escritura de fundación, que a mi pareçer sería tres o quatro años más atrás, en la era de 1186,
que es el año de Cristo 1148. Se alguno le pareciere errado este juicio, siga suyo, que por ningu-
no de los dos nos lleven a la Inquisición.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 63
tis, sancti Stephani martiris, subtus monte Mamoa de Cuiarro, flumine Dezon. Ego
Guntrode Suariz, et Deo vota, fundavi hoc locum in honorem Domini nostri Ihesu
Christi, pro remedio anime mee atque mariti mei, atque ganavi eam cum eo, et
fundavi ea, et facio testamentum de ipsa eclesia Sancti Petri ad Deum omnipoten-
tem, et facio textum scripture pro remedio anime mee.
In primis istam hereditatem de Quintana mando ibi, et fuit de meo patre
Suario Petri; et illam hereditatem que comparavi cum viro meo Pelagio de Oveco
Rodriguiz; et illa ecclesia Sancte Marie de Dezon, quantum est directum de
Hospitale Iherusalem; et una servicia<l>ia de Hospitale, que fuit de Guina Petri;
et illa hereditate de Bidueiros, que fuit de Petro Afonso, de ecclesiario et de laica-
rio tota media; et totam meam hereditatem que habeo in Dezone de ganantia et
de parentibus meis; illam hereditatem de Sancta Eulalia, quam dedit nobis rex
Fernandus pro Bustos; et IIos kasares in Castru Arias; in Sancto Stephano de
Portela unum kasal, et casa de Ramiro de Arvosagro; in Superiore Arvosagro
unum kasal. In Camba, illa hereditate de Marianos, quantum ibi habeo de mea
matre, Maior Luz, et de mea ganancia, et illa de Sancti Stephani, quantum ego
habeo sine viro meo; et illa hereditate de Pereira, quantum habeo de mea matre.
In Mauriganes unum kasal, et de <v>illa de Cuiarro medietatem de illa heredita-
te et quantum ibi comparavi de Suario Garcia et de suos fratres, et illa ecclesia
Sancte Marie de Carvaledo. In Tuiriz IIIes kasares. In Roeriz IIos kasales. In Auteiro
Iº kasal. In Paredes quantum ibi ganavi de Petro Duro. In Arnego Iº kasal, et in
Senra quantum ibi habeo, et totam hereditatem quantum habeo in Trevoedo; et
IIos kasales in Palatios; et Iº kasal in Barran; et Iº in Piniol; et illa hereditate
de Carrazedo, que fuit de Fernando Odoarii; medio de kasal de Gosteo Fernandi de
Carrazedo. In Decia hereditate de Vilar de Portu Malo et illa servicia<l>ia de
Maurelos, que fuit de Petro Ascaruguiz; et illa de Meteriz, et medio de Iaian, et
medio de Carragoso; et Iº kasal de Meixime, que fuit de Sancto Michaele de
Vendurio; et quantum habeo in Cenamir; et Iº kasal in Botos; et Mexemence
quantum ibi habeo; et Iº kasal in Sancto Tirso, que comparavi de Ursaria, et totum
alium meum quinionem que ibi habeo. In Ribas Iº kasal et IIIes mauros et IIIes
mauras, totas suas equas bravas et totas meas vaccas. De ornamenta ecclesie Iª
cruce de Ligno Domini de XIIII morabitinos cum suo pede, que fuit facto in uno
marco argenti, et Iº calice argenteo de Iº marco et quarta de marco, et una citara
et uno fatel; tres vestimentas de lino et Iº manto de sirico et alio de fustan; uno
missale, duos breviales, IIos psalterios. Et dedit nobis episcopus, Guidus, et cano-
nici Sancte Marie ad istam ecclesiam Sancti Petri IIas hereditates in Camba, in
Barumceli et in Bingaus, et alia in Ventosa et in Agear.
Si quis vero de omnibus his rebus istius monasterii \aliquid/ auferre temp-
taverit, de quocumque sit genere, sit maledictus et excommunicatus usque in sep-
tima generatione et auferat Dominus eius partem de paradiso, amen, amen.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 64
41
Tareixa Arias fai carta agnitionis de varios casais en favor de dona Urraca
Gómez, abadesa, e o mosteiro de Dozón.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1512/4; 82 (19)x270 (20) mm; minúscula
diplomática.
In Dei nomine. Ego Terasia Arie vobis Urraca Gomez, abbatisse Villenove,
et priori Marie Petri, cum omni conventu monasterii, facio cartulam agnicionis247
de hereditate mea propria in Amor, et casar de Figeiru Odoarit248 in Baran, casar de
Badin in Paredes, sexaginta249 solidos super casale; et de Sancta Marta et de Sancto
Iacobo de Arnego et de Sancta Maria de Carvaleda totum meum quinionem mando
cum corpore meo ad Sanctum Petrum, do et benedico in perpetuum.
Si aliquis ex parte mea vel aliena250 anc cartulam ad irrumpendum venerit,
sit maledictus et pariat regi251 mille morabitinos.
Facta carta sub era Mª CCª XXXXIIIª, et quotum252 XI kalendas ianuarii.
Qui presentes fuerunt: Petrus, Martinus, Fernandus.
Et Petrus Mendi qui notuit. (Signum).
42
1217, xaneiro, 2.
A abadesa de Dozón, dona Urraca Gómez, renuncia á demanda que tiña inter-
posta contra o mosteiro de Sobrado sobre a herdade de Rogitorio e os castiñeiros que alí
había, a cambio de cento cincuenta soldos.
A. MADRID, AHN, Clero, A Coruña, Sobrado, 537/20; 250x130 mm; minúscula diplo-
mática.
247
anuntionis] R.
248
Oarie] R.
249
Seragita (su: riscado).
250
Si aliquis ex parte mea turbaverit] R.
251
regis] R.
252
quod] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 65
43
1220.
Sancha Gómez dálle á súa irmá Urraca canto ten en Alfonselle a cambio dunha
copa de prata, valorada en noventa e oito soldos.
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, pergamiños, n.º 265; 290x90 mm; minúscula
diplomática.
In Dei nomine. Notum sit omnibus quod ego, Sancia Gomecii, do sorori
mee, Orraca Gomecii, quicquid iuris habeo vel habere debeo in toto termino de
Fonseli, pro quo recepi unum siphum argenteum preciatum in centum solidos
minos IIos solidos.
Si igitur aliquis homo contra hanc meam donationem vel venditionem
venerit, quantum calumpniaverit, tantum duplet, et insuper iamdicte domne voci
C morabitinos pectet, donatione mea in suo robore permanente.
Facta carta era Mª CCª LVIIIª. Regnante rege domno Alfonso in Legione,
Strematura, Asturiis et Galletia. Tenente Monte Roso domno Iohanne Fernandi.
Archiepiscopo Compostellano domno Petro Munionis. Episcopo Lucense domno
Ordonio.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 66
44
1224, marzo.
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, pergamiños, n.º 252; carta partida por a...k;
225x140 mm; minúscula diplomática.
EXT. OURENSE, AC, Cód., Repertorio, p. 214.
In Dei nomine. Notum sit tam presentibus quam futuris quod ego
Fernandus Petri et uxor mea Eldara Petri recepimus a domna253 Urraca Gomecii et
conventu de Villanova quoddam partem montis in Villamarin, que dicitur
Casdenante et Mugildi. Recepimus de ipso monte sex modios semente, et non
plus, tali pacto quod erradicemus et cultemus illum monte usque ad Ve annos et
habeamus eum in perpetuum nos et omnis posteritas nostra et simus semper fide-
les vassalli predicte abbatisse el conventu de Villanova; et de omni fructu que ibi
habuerimus terciam partem eis exsolvamus per maiordomum suum et quinque
solidos omni anno, in die Sancti Martini eis reddamus; et non liceat nobis predic-
tam hereditatem dare in helemosinam, nisi predicto monasterio, nec vendere similiter,
si iusto precio voluerint dare, sin autem rustico qui teneatur ad omnia supradicta, et
semper predictam abbatissam et monasterium habeant dominium in predictam
hereditatem adquerendum ius suum.
253
domina] DURO.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 67
Pars autem que fecerit contra hoc pactum, si vocata, infra decem dies non
potuerit emendare vel noluerit, quod commiserit absolutionem centum aureorum
parti alteri teneatur, pactum tamen in suo robore permanente.
Item dicimus, si hoc monte suprascripto non laboramus nec erradicamus,
sicut supradiximus, ad Ve annos, remaneat eum, cum quanto ibi laborabimus, ad
Villanova.
Facta carta era Mª CCª LXIIª, mense marcio. Regnante rege A(defonso) in
Legione, Asturiis et Galetia. Tenente Alva F(ernando) Guterri et ipsa Villamarin
F(ernando) Pelagii. Episcopo [Au]riense domno254 Laurenti<o>. Episcopo Lucense
domno255 O(rdonio).
Testes: Iohannes, monachus; Petrus [Pelag]ii, presbiter; Fernandus Pelagii,
presbiter; Petrus Iohannis, Vincentius Alvariz, clerici; Petrus [...], Petrus Pelagii, Munio
Muniz, Iohannes Tranzon, Iohannes Boon, Alvar Iohannes.
Michael notuit.
45
1226, setembro.
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, pergamiños, n.º 291; 320x105 mm; minúscula
diplomática.
EXT. OURENSE, AC, Cód., Repertorio, p. 93 e AHP, Cód. 993, fol. 465r.
ED. DURO, «Vilanova», ap. II, doc. n.º 8.- ROMANÍ, Oseira, n.º 276.
RX. LEIRÓS, Catálogo, n.º 291.
CT. PERALTA, Fundación, p. 116.- DURO, «Vilanova», p. 16.
254
domino] DURO.
255
domino] DURO.
256
domine] DURO.
257
Gometti] R.
258
Spiritui] DURO; est Spiritus] R.
259
huis] R.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 68
260
cius] R.
261
aliud Iaiam] R.
262
debet] R.
263
contraditione hec] DURO, contaditione haec] R.
264
ea] R.
265
Cancelado: Mando Santia Petri, abbas, duas vacas, quas habeo in ipsa villa de Lalin.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 69
Huius sunt testes: Suerius Suerii, Pelagius Martini, Petrus Eriz, Pelagius Eriz.
Mando etiam Santie Petri alias duas vacas, quas habeo in Lalin.
46
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1516/20; 190x220 mm; minúscula diplomáti-
ca; plica de 18 mm; conserva catro buracos romboidais dos que pendía o selo; roto en varias partes.
Notum sit omnibus per hoc scriptum quod ego Adefonsus, Dei gratia rex
Legionis et Gallecie, concedo et confirmo Deo et monasterio Sancti Petri [de
Villa]nova illam medietatem Sancte Eulalie de Canba, cum duobus servicialibus ad
eam pertinentibus, cum [omnibus d]irecturis et pertinentiis suis, quam, ex dona-
tione patris mei, illustris regis domni Fernandi, monasterium ipsum obtinuit,
secundum quod per instrumentum ipsius mihi constitit evidenter.
Nulli igitur omnino hominum liceat hanc mee concessionies et confirmatio-
nis cartam infringere vel ei ausu temerario contraire, quod, qui presumpserit, iram Dei
et regis in[curr]at et quantum invaserit duplo componat et regie parti in [penam] mille
morabetinos exsolvat, carta nichilomin[us in suo robore] permanente.
Facta carta apud Me[lon]en, XIII die septembris, er[a] Mª CCª LXVIIª.
(En columna) Bernaldo, existente Compostellano arciepiscopo. Roderico,
Legionensi episcopo. Nunone, Astoricensi episcopo, Laurentio, Auriensi episcopo.
Infante domno Petro, maiordomo domini regis, tenente Legionem,
Limiam et Zemoram.
Domno Petro Petri, magistroscolarum Auriensi, canonico Compostellano,
existente cancellario domini regis.
Afonsus, domini regis scriptor, scripsit.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 70
47
1244, setembro, 1.
A abadesa de Dozón, dona Maior, fai «placita» con Martiño Eanes, clérigo do
mosteiro, e a súa nai, polo que lles dá a ambos durante a súa vida un casal despoboado
na Torre, devolveranllo tras a súa morte con outro en Agrosagro.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Vilanova, 1566/19; carta partida por a...h; 185x125
mm; minúscula diplomática caligráfica.
In Dei nomine, amen. Notum sit tam presentibus quam futuris quod ego
M(aior), abbatissa Sancti Petri de Villanova de Dezon, cum consensu conventus
nostri, facimus placitum firmissimum cum Martino Iohannis, clerico nostro, et
cum matre sua M. Petri ad placitum nostri et eorum, scilicet, damus eis unum cas-
sale depopulatum in Turre, in quo moratur M., miles, in vita amborum, tali con-
ditione quod ipsi M(artino) Iohannis et mater sua, M. Petri, dimitant ad mortem
suam quantam hereditatem tenent in manu et in iure in Arvosagro et in Turre
monasterio Villenove depopulatam sine aliqua calumpniatione; et debemus nos
defendere vos ad directum et cum vestro directo.
Si aliquis hoc pactum frangere voluerit pectet alteri parti C morabitinos,
et carta remaneat roborata.
Qui presentes fuerunt: F. Froyle, ts.; L. Martin, ts.; Adam Fernandi, ts.
P. Iohannis qui notuit.
Era Mª CCª LXXXª IIª, et quotum kalendas setembris.
48
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, pergamiños, n.º 623; 250x100 mm; minúscula
diplomática; en mal estado de conservación.
EXT. OURENSE, AC, Cód., Repertorio, n.º 93 e AHP, Cód. 993, fol. 469r.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 71
[In Dei] nomine. Notum sit tam presentibus quam futuris quod ego
[domna Toda], monialis de Villanova, cum consensu [abba]tisse domne Maioris et
tocius conventus eiusdem loci, vendo et concedo in presenti monasterio Ursarie de
casali de Panizo tres quintas, videlicet: unam quintam meam et duas... de sobrinis
meis, Petri Munionis et Urrace Munionis, et altera sororis mee Stphanie Petri.
Vendo inquam et concedo iamdictas tres quintas casalis supradictis cum omni voci
sua et cum omnibus... et directuris et pertinenciis suis pro LX solidis, quos integre
iam recepi. Vendo insuper predictam hereditatem sub parrochia Sancti Michaelis
de Goyaes, tali pacto quod ego teneam prefatas quintas in tota vita mea, et post
mortem meam, predictum monasterium Ursarie recipiat prefatas tres quintas in
pace et sine impedimento, iure hereditario, im perpetuum. Obligo etiam monaste-
rio Ursarie meum casale de Carragoso, quod Super dicitur, ad defendendum ipsum
monasterium cum ipsis tribus quintis.
Facta carta venditionis et confirmationis apud monasterium de Villanova,
sub era Mª CCª LXXXª VIª. Regnante domno Fernando rege Castella, Legione et
Gallecia. Domno Michaele episcopo Lucense.
Qui presentes fuerunt: domna Sancia Fernandi, prior; domna Marina
Petri, Sancia Fernandi, Maria Munionis, moniales; Martinus Iohannis, capellanus;
Dominicus Petri, maiordomus; Lupus Iohannis, Martinus Nunonis; domnus
Petrus, scellarius Ursarie.
Frater Michael notuit de mandato domne Tote.
49
1251, setembro.
Dona Sancha, abadesa de Dozón, dálles «ad vitam» a Pedro Martínez e á súa
muller, dona Eximia de Campo, un casal en Munín, por setenta soldos ao ano, sendo reci-
bidos como familiares do mosteiro.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1525/12; carta partida por a...d; 135x115
mm; minúscula diplomática currens; descascado en varias partes.
In Dei nomine. Notum sit presentibus et futuris quod nos Sancia, abatisa,
et conventus de Dozon damus et concedimus spontanea voluntate unum casale266
quod habemus in Monini, et est in filigresia267 Sancti Iacobi, vobis Petro Martini,
dicto Pidrero268, et uxori vestre domne Eximie de Campo, quod habeatis illum in
vita amborum pro LXXª solidos annuatim, quod vos debetis269 dare nobis in festo
Sancti Martini; et nos debemus amparare supradictum casale tamquam nostrum270.
Et ipse supradictus Petrus Martini et uxor sua, domna Eximia, pacaverunt
nos pro primis annis Ve271, quia dederunt nobis CCC et Lª solidos nominatim; et
primo anno habuimus nos homnes fructus272 et directuras, et ita sunt273 anni VI. Et
si in termino sex annorum mortem acceperint274, debent habere per illud casale
supradictos275 denarios de quibus non fuerunt pacati cum ille mandaverit276. Et nos
recepimus domnam Eximiam et Petrum Martini pro nostris familiaribus. Et Petrus
Martini et domna Eximia, quod [± 10] in pace in morte et in vita277 et hereditas
maneat [± 14] amborum.
Facta carta sub era Mª CCª LXXXª VIIIIª, et quotum setembris.
Qui presentes fuerunt: M., clericus; A., monacus, clericus; M. Iohannis,
monacus, Laurencius [±4], miles et iudex; Arisius Iohannis, clericus.
[Petrus]278 Iohannis, notarius iuratus de Dozon, qui notuit.
266
voluntate casale] R.
267
filigrigia] R.
268
Pedrero] R.
269
quod nos debemus] R.
270
supradicto casale con quarenta morabetinos] R.
271
pacaverit nos pro primus [...]] R.
272
[...] fructus] R.
273
et ita quod] R.
274
annos hereditatem acceperunt] R.
275
supradictus] R.
276
de quibus [...] atque de ille mandaverint] R.
277
Borrado por expuntuación amborum.
278
Cf. Lucas Álvarez, M., «El notariado en Galicia hasta 1300», en Notariado público y documento
privado: de los orígenes al siglo XIV. Actas del VII Congreso Internacional de Diplomática. Valen-
cia, 1986. Valencia, 1989, vol. I, p. 394.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 73
50
[entre 1238-1251]279.
Fragmento da investigación feita por dous homes bos para decidir no preito pre-
sentado entre a abadesa de Dozón, Maior Fernández, e a prioresa de Chouzán, Maior
Sánchez, sobre os bens da monxa Urraca Eriz.
B. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1539/1; 323x215 mm; minúscula diplomá-
tica currens; copia do século XIII280.
279
A abadesa Maior Fernandi de Vilanova, datada entre 1244 e 1248 e, en todo caso, xa nova abadesa
en 1251; a prioresa de Chouzán Maior Sancii, datada entre 1216 e 1262.
280
No reverso: Es de Villanova.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 74
A. Petri, laicus. iuratus, similiter quod et primus I. Pelagii, per totum dixit.
E. Arie, sanctimoniale, iurata, dixit quod vidit O. Eriz sanctimoniale de
Iouzan et vidit eam ibi morari. De professione dixit quod illo tempore puella et
nichil sciebat, et tamen unde sciebat quod illo tempore quod accipiebant ordinem,
faciebant professionem in sua regula.
T. Nuniz, sanctimoniale, iurata, dixit quod erat in Vilanova et O. Eriz dixe-
rat ei quod dicent priorisse de Iouzan, ut querent eam per episcopum, quia dixerant
illi predicatores quod vivebat in peccato et, pro verecundia quam habebat, non
poterat venire ad monasterium de Iouzan.
M. Fernandi, sanctimoniale, iurata, dixit quod O. Eriz dixerat illi in casa-
li suo de Requeixu, quod episcopus et predicatores dixerant ei quod veniret mora-
ri ad monasterium de Iouzan, aut excusaret se ab illo monasterio.
E. Luz, sanctimoniale de Iouzan, iurata, dixit quod duobus annis preteri-
tis prior de Iouzan et conventus eiusdem loci miserant illam ad monasterium de
Vilanova ire dicere quod O. Eriz quod veniret ad suum monasterium, quia iam
tempus erat, et illa dixit ei quod veniret ad monasterium de Iouzan usque ad fes-
tum sancti Iohannis Babtiste.
M. Petri, sanctimoniale, iurata, dixit quod ante quam acciperet ordinem
erat in Requeixu, in hereditate sua, et erat ibi O. Eriz, et invenerat se in ecclesia
de Vilaiusti, et O. Eriz interrogavit eam si volebat accipere ordinem in monasterio de
Iouzam, quod placeret ei, quia fuerat inde sororem et volebat venire ad monaste-
rium de Iouzan.
M. Fernandi, clericus, subdiaconus, iuratus, dixit quos fuit cum Pelagio Petri,
clerico, ad monasterium de Vilanova, et tulit litteras Lucensis episcopi, domni Michaeli,
ad abbatissam de Villanova, et abbatissa recepit litteras, et post quam legit litteras dixit
quod prodest priorise de Iouzan, quia pro viginti annis quod illud morare fecit vixit hic
XLª annos, autem Lª, autem LXª.
P., monachus, presbiter, iuratus, similiter quod et M. Iohannis, subdiaco-
nus, per totum dixit.
I. Petri, \clericus de Vilaiusti/, subdiaconus, iuratus, dixit quod erat in
Vilaiusti, cum domna Maiori Petri Valoura, et venit O. Eriz, soror, cum ira abbatis-
se de Vilanova, et dixit ita: «ego sum infelix et perdo animam, quia non vado ad
Iouzan, unde sum soror, ubi feci professionem». Et post hoc venit P. Eriz, clericus,
cum duobus equitibus, et fuit cum illo ad monasterium de Vilanova.
A. Eriz, miles, frater O. Eriz, iuratus, dixit quod erat preses ubi interroga-
vit eam I. Raton: «O. Eriz, ¿quare reliquistis monasterium vestrum de Iouzan?». Et
illa respondit ita: «Non placet mihi amplius ibi morari».
P. Pelagii de Lama, laicus, iuratus, dixit quod vidit O. Eriz venire ad here-
ditatem suam de Requeixu, et audivit ei dicere quod volebat ire ad monasterium
de Iouzan ut habitaret ibi, aut se inde excusaret, quia dicebat quod episcopus eam
excomunicabat, et de illo loco revertitur ad monasterium de Vilanova.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:19 Página 75
51
Dona María Muniz dálle á súa filla, Sancha Fernández, abadesa de Dozón,
varias herdades nas terras de Lemos, Limia, Búbal e Andrade, con reserva de usufruto.
B. OURENSE, AHP, Clero, Libro 1238, fols. 314v/315r; copia do século XVIII.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, d, atado 3, n.º 39; A-1, c, fol. 935v, atado 3, n.º 39; A-15,
fol. 130r, mazo 1, n.º 39 e AHU, Bienes Nacionales, atado 919, fol. 290r, mazo 19, n.º 28, s.d.
Iohannes Fernandi, monachus eius; Petrus Pelagii, miles, dictus Vultoran; Petrus
Alfonsi, miles de Curantes, interfuerunt.
Petrus Perez, monachus et cellararius monasterii Sancti Claudi, scripsit de
mandatu et rogatu predicte domine Marie Munis.
52
Dona Sancha, abadesa de Dozón, dálles «ad vitam» a Pedro Eanes e á súa
muller, Tareixa Arias, o casal que ten en Pazos de Monte, freguesía de San Martiño de
Pazos, baixo diversas condicións, sendo vasalos do mosteiro.
A. SANTIAGO, AA, pergamiños, Vilanova; carta partida por a...d; 150x145 mm; minús-
cula diplomática.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 935v, atado 3, n.º 41, con data era de 1264; A-1, d,
atado 3, n.º 41; A-15, fol. 138r, mazo 3, n.º 41 e AHU, Bienes Nacionales, atado 919, fol. 290r,
mazo 19, n.º 14, con data era 1264.
Notum sit omnibus tam presentibus quam futuris quod ego, S(ancia),
abbatisa de Dezon, et totum conventu<m> eiusdem loci damus et concedimus
vobis, Petro Iohannis, et uxor vestra, Terasie281 Arie, nostrum casalle que habemus
in loco ubi vocatur Palacius de Monte, scilicet quod tenuit Iohannes Alvarii, ad
montem et ad fontem282 et vallem, cum omnibus exitibus et pertinenciis suis, quod
teneatis illum casale in vita vestra amborum, et detis inde ad monasterium medie-
tatem pannis et lini per nostrum maiordomum, et ipsum maiordomum det vobis
semente et despensis; et pro directuris de ipso loco annuatimxsolidos et I directum
in festo sancti Petri de VI panes tritici et I almude de vino et unam collectam, qua-
lis solet inde dare. Et sedeatis nostros vasallos et monasterium amparet vobis ad
directum. Et detis pro luctuosa XV solidos. Et ipse Petrus Iohannis paret ipsam
hereditatem iam predictam bene; et ipse P(etrus) Iohannis de quanto monte rum-
peverit283 debent levare inde Iº novo.
Si quis igitur contra hanc cartam venire presumpserit pariat alteri parti C
aureos, et carta in suo robore permaneat. Et si forte venerit a istum P(etrum)
281
vestre Terasia] DURO.
282
fontem] DURO.
283
rumpleverit] DURO.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 78
Iohannis vel uxorem suam minguam quem non possunt eo ferre284, istam heredi-
tatem non pectet penam placiti.
Facta carta sub era Mª CCª LXLª IIIIª, et quotum XIIII kalendas iulii. Rege
regnante in Legione et Castella domno A(defonso). Episcopus Auriensis I(ohannes)
Didaci. Archidiacono in Buval A(defonso) Petri. Tenente opidum Albe R(oderico)
Suerii, maiorino maiori in tota Gallecia.
Testes qui presentes fuerunt: (1ª columna) N. Suerii, miles; L. Suerii, frater
suus; A. Petri, miles; Arias Nunii, prelato ecclesia de Barran. (2ª columna) Arias
Iohannes, prelato Sancti Martini; I. Dominici; P. Suerii; Petrus Pelagii de Cibran.
Et ego Petrus Dominici, publicus notarius, qui interfui et scripsi.
53
1259, xaneiro.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1528/17; carta partida por a...e; 210x131
mm; minúscula diplomática currens; gran mancha de humidade central.
284
soferre] DURO.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 79
54
Sancha Pérez fai pacto con Pedro Eanes sobre cinco leiras que ten xunto a Ponte
Arenteiro pola cuarta parte da produción e cinco soldos ao ano, el, a súa muller e os seus
fillos e tras a súa morte a terceira parte, e outras condicións, sendo vasalos do mosteiro
de Dozón.
B. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1529/7; carta partida por a...h; 196x143
mm; gótica textual formata; rota na parte superior dereita285.
Notum sit omnibus hominibus tam presentibus quam futuris quod ego,
Santia Petri, tibi, [Pe]tro Iohannis, facio pactum et placitum inter me et vos bene
firmissimum [h]oc scriptum esset valiturum usque in perpetuum per capitulum
Sancti Petri de Villanova et per presentiam bonorum hominum de ipsa hereditate
quam habeo iuxta Ponte Arintario, scilicet quanta est: sunt Ve leiras nominanter
partidas, de ipso loco unde morat Iohannes Pelagii usque ad rivum, tali conditio-
ne quod det inde quartam de quanto ibi habuerit et ganaverit, exitum inde haba-
lem, quales boni duo homines. Et ideo dederunt mihi pro foribus Ve solidos et
medio in vita sua; et concedo me et uxor mea et filiis meis pro vestri vassallis, dum
vivi fuerimus. Et ad obitum vestrum detis mihi terciam vestra voce. Et de ipsa leira,
que iacet ante domum de Petro Suarii, det mihi terciam, et debetis modo incipere
laborandum, tali conditione si ego voluero vendere aut subpinorare ad vos donam
Santiam Petri vel voci vestre; et si ego non possum conparare nec subpinorare,
vendetis vos in tali loco inde quod mihi bene istum forum faciant, quod vos facie-
tis me, et esset semper meus vasallus hominem quod ibi moraberit et omnis vox
sua, et de sua voce dedit mihi luctuosa preciata in X solidis.
285
No reverso: No pertenece al monasterio.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 80
55
1259.
In Dei nomine, amen. Notum sit omnibus tam presentibus quam futuris
qod ego, Guntroa Fernandi, filia Fernando Rosado, una cum [...] bone pacis et
voluntas vobis omnibus germanis meis, Maria Fernandi et Marine Fernandi et
Petro Fernandi, fa[cimis] kartula vendicionis de hereditate mea que abeo in vila
nominata Arvosagro, d[e a]volorum meorum Anirim« [±2]asa Aniri[±4] octorgada
cum suis antiquis locis omniquecumque parte [±6], monte Navego, discurrente
ribulo Arnego, scilicet [pre]cium XVIIII solidos et de precio nichil apud vos non
remansit.
Si aliquis venerit vel venerimus [ex] parte mea vel extranea ad irrumpen-
dum istum placitum esset maledictus et excomunicatus et cum Iudas traditore in
inferno sepultus.
Ista hereditas iacet prope [scist]erio Sanci Stephani Carbonenssis. Et magis
pectet XLa solidos voci regia, et semper rei [±3] cum vestro iure.
Regnante Alfonso in Legione. Espicopo Michael sede. Dono Ruderico
Gomescii tenente Monterroso. Domna Toda abbatisa de Villanova. Maordomo
Petrus Pelagii. Munio Diaz prelato Sancti Stephani.
Qui presen[te]s fue[runt]: Pelagius Monaco, ts.- Petro Pelii, ts.- [Pe]lagio
Iohannis, ts.- Stephano, ts.
Matheus Pelagii qui notuit.
Era Mª CCª LXLa VIIª.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 81
56
Conuçuda cousa seya a quantos esta carta viirem287 et oyrem que eu,
domna Sancha Fernández, abadessa de Villanova de Deçom, de suu con o conven-
to dese meesmo lugar quitamos a vos, Sancha Garsia, touquenegra288 de Villanova
dese meesmo lugar, todo vosso erdamento que avedes et devedes a aver, et as con-
pras et as gaanças que y fecerdes. Et esto façemos porque cómpre a nos et a vos et
per mandado et per consello de nosso bispo, don Miguell, de Lugo.
Et se alguén veer contra esta compossiçom289, que faz a abasessa con seu
convento et per consello que ouverom con o bispo don M[iguel, que pey]te aa
outra parte mil moravidís et aa voz do rey outros mil morabedís, et permeesca a
carta en [seu r]evor.
Feyta a carta en era de mil et CCCos annos.
Esto foy pola raçón que eu quitei aa vestiaría.
Testemoyas: Ares Núnez290, prellado de Barram; Pedro Eanes, prellado da
iglesia de Carvoentes; Martín [Moo]go291, capellán de Villanova de Deçom; Martín
Eanes O Vello, capellán desse lugar; Pay Corza, ome da d[ita] abadessa.
57
ED. DURO, «Vilanova», n.º 12.- ROMANÍ, Oseira, n.º 1009, ambos coa data 1272-
-maio-29, ao ler «era [Mª CCCª] Xª, IIIIº kalendas iunii», en vez de era [Mª CCCª], Xº IIIIº kalen-
das iunii.
RX. LEIRÓS, Catálogo, n.º 894, coa data correcta.
CT. DURO, «Vilanova», p. 17.
In Dei nomine, amen. Notum sit omnibus presentibus et futuris quod ego,
Sancia Garsie, monialis de Villanova, filia Garsie Roderici et Sancie Vermude, pre-
sente et concedente filius meus, Estephanus Arie, vendo vobis, domno Petro
Fernandi, abbati Ursarie, et eiusdem loci conventui vestrisque sucessoribus illum
meum casale, cum omnibus suis pertinenciis, ad montem et ad fontem, quod
habeo in villa que vocatur Barvantes da Alenze, sub parrochia Sancti Salvatoris de
Barvantes, in terra de Buvalo, pro precio mille CCorum292 solidorum de alfonsiis et
pro anima mea, de quo precio me esse bene pacatam. Et promito defendere monas-
terium Ursarie, cum predicto casali, per omnia mea habita et habenda. Et pro eo,
quod iamdictus abbas et conventus petierunt293 a me, quod nunquam inquietarent
ipsos abbatissa de Villanova et episcopus Lucensis, presento eisdem cartam scrip-
tam abbatisse Villenove, sigilli munimine roboratam, et facio ipsam scribere de
verbo ad verbum in ista carta mee vendicionis in perpetuum valituram, cuius tenor
talis est:
58
1265, [...].
Maior Fernández dálle ao mosteiro de Dozón oito casais en varios lugares para
que a comunidade poida dispoñer de viño ao ano, no mes de agosto.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1531/7; 95x160 mm; minúscula diplomá-
tica currens; conserva buracos para o selo pendente; roto en ambos os laterais.
*59
1266.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 302r, libro 9 de foros, fol. 104, n.º 1725 e A-1, d,
atado 1, n.º 19.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 84
60
B. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1531/16; carta partida por a...e; 220x110
mm; gótica textualis currens.
In Dei nomine, amen. Notum sit presentibus et futuris quod nos, Sancia
Fernandi, abbatipsa (sic) Vilenove, et conventus eiusdem loci, damus et concedi-
mus illud nostrum casale de Nugeiras, cum omni voce sua, vobis, Petro Iohannis,
et uxori vestre, Marine Petri, in omnibus diebus vite vestre, tali condicione quot
laboretis eum bene et paretis, et detis nobis medietatem per maiordomum nostrum
de quanto in eo laboraveritis, exceptis peris et orto de nabal et legumen, sicut
modo utuntur in ipsis aliis casalibus296, et foros, sicut sunt positi. Et damus ibi
vobis una iuga boum et unam vacam, cum sua filia aneleira, et VIIIº rexelos, et
unam porcam, et in tali simili debetis istud casale dimitere populatum ad dobitum
(sic) vestrum, sicut modo damus vobis, scilicet de uno iugo boum, de una vaca,
cum sua filia aneleira vel simili ei, de octo rexelis, de una porca. Et facere servi-
cium debetis abbati per se et monasterio sicut facitis modo vel melius, si potueri-
tis. Et nos debemus vos amparare et defendere ad directum vestrum; et si unus ves-
trum obierit, alius debet tenere istud casale et isto foro in vita sua, et ad dobitum
(sic) amborum ista hereditas debet remanere quita et libera in pace monasterio,
populata ita supradicta est.
Si quis nostrum istud pautum frangere voluerit, pectet parti alteri L mora-
bitinos, et placitum maneat in robore suo.
Placitum fautum sub era Mª CCCª Vª, et quotum Vº kalendas augusti.
Adefonso regnante Legione et Castelle. Adefonso tenente Monteroso. Dono
Stephano adeantado in Galecia, manu domini regis. Michaele episcopo Lucense.
Laurencius Martini, iuratus notarius de Dezun, qui notuit. (Signum).
Et si ego, Petrus Iohannis, vel mulier mea non potuerimus morare in ipso
casali, debemus ibi dare istam populanciam, et seemus quitus et liberi daliis rebus.
296
exceptis... casalibus] vai inmediatamente antes da subscrición notarial.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 85
61
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1532/11; 135x160 mm; minúscula diplo-
mática currens; conserva os buracos de que pendería o selo297.
62
297
No reverso: Villanueva, en Dozón.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 86
Notum sit omnibus presentibus et futuris per hoc scriptum perpetuo vali-
turum quod298 Maria Fernandi, uxor quondam Petri Dominici, carnificis Auriensis,
vendit domne Maiore Fernandi, vestiarie monasterii de Villanova de Deçon, et con-
ventui eiusdem monasterii, in perpetuum concedit totam hereditatem et vocem de
avoengo, de lucro299, de patrimonio, de emptione300 et de foro, quam hereditatem
et vocem ipsa301 Maria Fernandi habet in parrochia de Lobelli, in loco qui vocatur
Vilar de Mulieribus, ex parte filii sui, Electerii Petri. Et ipsa Maria Fernandi debet
et promittit deffendere semper ad directum dictam donam Maiorem et conventum
supradictum cum ista hereditate et voce per se et per omnia bona sua, quia302
totum precium ab eadem domna Maiore et conventum pro ea confitetur integre
recepisse, videlicet CCCtos LXXXta solidos alfonsis alborum.
Item predicta Maria Fernandi quitat et absolvit predictam domnam
Maiorem et conventum sepedictum de omnibus illis que ipsa domna Maior et con-
ventus ab ea usque nunc habuerunt.
Si quis igitur contra hanc cartam venire temptaverit vel eam in aliquo
infringere voluerit, iram Dei habeat et quantum quesierit in dupplum restituat et
voci regie nomine pene sue temeritatis303 Cm morabitinorum persolvat, carta nichi-
lominus suam obtineat firmitatem.
Facta carta Aurie, XVº kalendas marcii, era Mª CCCª XIIª. Regnante in
Legione et Castella rege domno Allfonso. Episcopo Aurie domno I(ohanne).
Testes ad hoc adhibiti et rogati: Martinus Dominici, confessor; Michael
Salvatoris de Codario; Laurentius Martini, capellanus de Villanova; Martinus Petri,
faber, dictus Topete; Petrus de Freyxeedo.
Et Ego, Alfonsus Petri, publicus et iuratus notarius Auriensis, ad hoc adhi-
bitus304 et rogatus interfui et scripsi. (Signum).
63
1277, abril, 2.
Dona Sancha Fernández, abadesa de Dozón, dálles de por vida a Afonso Eanes,
o seu irmán, Domingo, e a outra persoa o lugar de Barrela, freguesía de Santiago de
Toubes, por cento corenta soldos afonsinos brancos ao ano, sendo vasalos do mosteiro e
pagando loitosa.
298
quo] DURO.
299
lugo] DURO.
300
comparatione] DURO.
301
ipsam] DURO.
302
quod] DURO.
303
terminatis] DURO.
304
addibitus] DURO.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 87
A. MADRID, AHN Clero, Ourense, Oseira, 1535/10; carta partida por a...d; 135x151
mm; minúscula diplomática currens.
Era Mª CCCª XVª, et quotum IIIIor nonas aprilis. Notum sit presentibus et
futuris quot nos, domna Sancia, abatisa Villenove de Dezum, et conventus eiusdem
loci damus vobis, Alfonso Iohannis, et germano vestro, Dominico Iohannis, et alio
homini, qualem nominaverritis ad hobitum vestrum, illud nostrum casale quod
habemus in Barela, sub cathena Sancti Iacobi de Teuges, tali condicione quot labo-
retis eum bene et paretis, et detis nobis de illo annuatim CXXXX solidos de alfon-
sis blancis, pro omnibus que laboraveritis et abueritis in eo, pro die sancti Micaelis
de vindemis, et si forte ista moneta exierit debetis nobis dare istos denarios predic-
tos per quantitatem illius. Et ille homo qui habitaverit in illo debet esse noster
vassallus in vita et in morte. Et primus istorum trium qui hobierit debet dare unum
morabetinum pro luctuosa, et secundum X solidos, et tercius XV solidos, et sint de
ista moneta blanca vel per quantitatem illius. Damus eum casale vobis cum hom-
nibus pertinentibus et vocibus suis, ut haveatis eum in homnibus diebus vite ves-
tre, et faciatis nobis istud forum anuatim de illo in pace, et ad hobitum istorum
trium debet istud casale remanere in pace monasterio predicto cum IIIIor rexellis,
quos vobis modo damus.
Et quislibet vestrum voluerit comrumpere hoc factum pectet parti alteri C
morabitinis et abeat iram Dei omnipotentis, et carta maneat in robore suo.
Carta finita, domno Alfonso regnante Legione et Castelle. Domno Iohanne
maiorino maiore in Gallecia.
Qui presentes fuerunt: Martinus Monacus, capellanus de Villanova, ts.;
Martinus Iohannis, ts.; Dominicus Iohannis, ts.; Petrus Micaellis, ts.; Iohannes de
\Bara/ Referta, ts.
Laurencius Martini, notarius de Dezum, qui notuit. (Signum).
64
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1536/2; carta partida por a...l; 116x139
mm; minúscula diplomática currens.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 88
Era Mª CCCª XVIIIª, et quotum octavo kalendas iunii. Notum sit omni-
bus presentibus et futuris quod nos, Sancia, abbatissa de Vilanova de Deçon, et
conventus eiusdem loci damus vobis, Iohanni Dominici, et uxori vestre, Marine
Iohannis, et duobus vestris filiis, Petro Iohannis et Marine Iohannis, illum nostrum
casalle, quod habemus in Reça, cum omnibus pertinenciis suis, in omnibus diebus
vite vestre, tali condicione quod laboretis eum bene et paretis, et detis nobis inde
anuatim medietatem totius vini, per hominem nostrum, de quanto laboraveritis in
illo. Item debetis dare nobis anuatim de vestra parte duos modios de vino in salvo,
et medietatem nucis et castaneis et de sirico et de legumine, et terciam partem de
civeyra et de ordeo, et de tritico \medeo/, et de millo \tertia/, et VI solidos de bona
moneta, sicut est in ipso casali de veteri tempore, et unam pixotam et unum almu-
de de vino et VI panes tritico anuatim, in die sancti Petri, et unum plandium, sicut
dant alii nostri homines. Item debetis dare nobis unam talegam de castaneis viri-
dis et unum almude de vino, in die sancti Martini. Et debetis esse nostri vassalli
boni et fideles in vita et in morte, et nos debemus vos amparare et defendere, sicut
melius potuerimus, et ad obitum vestrum debet remanere istud casalle predictum
in pace abbatisse et monasterio.
Et quis hoc frangere voluerit pectet parti alteri C morabetinos, et carta
maneat in robore suo.
Carta facta regnante rege Adefonso Legione et Castella. Petro, ellecto
Auriense. Sancio merino maiore in Galecia.
Qui presentes fuerunt: Martinus Iohannis de Carvalledo; Martinus
Monacus, ts.; Arias Petri Longo.
Ego, Petrus de Deo, qui notui et fui presens.
65
1281.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1536/7; carta partida por a...o; 140x115
mm; minúscula diplomática currens305.
Conuçuda cousa sega a quantos esta carta viren e oyren como nos, Sancia
Fernandit, abbadessa do moesteiro de Vilanova dee Deçón, con todo o convento
305
No reverso: Es de Villanova.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 89
desse miismo lugar, damos a vos, Domingo Pérez, capelán de Bovadela, e outorga-
mos a herdade que comprastes de Vidal e de Orraca Pérez e de María Pérez e de
Moor Pérez e de Johán Gotérrez, per tal condiçón que vos que a lavredes e a pare-
des ben, e dedes ende a terça de todo fruyta que Deus y der a dona Moor Fernández,
touquenegra do sobredito moesteiro per seu home en quanto ela for viva, e depoys
da morte de dona Moor Fernández fazerdes este meesmo foro ao sobredito mostei-
ro, e depoys de morte de Domingo Pérez deve essa herdade sobredita aficar senpre
en una pessoa que faça este miismo foro ao sobredito moesteiro. Et vos, Domingo
Pérez ou quen ficar en vossa voz devedes a vender ou sopinurar a nos, se vender
quiserdes, e que se non quisermos comprar deverdes a vender aa tal home que faça
a nos este foro, e sega home de vossa semilare.
E quen a aquesto quiser passar aga a maldiçón de Dios e peyte aa voz del
rey C morabedís, e a carta permeysca en seu revor.
Regnante rey don Afonso en León e en Castela e en todos seus reynados.
Don Afonso teente Monterroso. Goter Pérez meyrinno en Galiza. Johán da Lama
arçipreste de Deçón.
Era Mª CCCª Xª IXª.
Os que presentes foron: Pedro Domíngez de Bidueyros, Domingo Oárez,
Pedro Migeelez, Aras Pérez de Castinneyras.
Eu, Pedro de Dios, que a scriví per ma<n>dado da sobredita abbadessa e
de todo o convento.
66
1283, xullo, 5.
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, pergamiños, n.º 1373; 150x130 mm; minúscula
diplomática currens.
EXT. OURENSE, AC, Cód., Repertorio, p. 81, caixón 24, atado 73, n.º 66.- SANTIAGO,
AA, A-1, b, fol. 134v, n.º 516, libro 2º de foros, fol. 504; A-1, d, atado 2, n.º 32; A-15, fol. 127r,
mazo 2, n.º 32 e AHU, Bienes Nacionales, atado 919, fol. 291v, mazo 34, n.º 28.
Conuçuda306 cousa sega a quantos esta carta viren como eu, dona Costança
Ferrnández, filla que foy de don Fernand-Ares e de dona María Muniz, dou a vos,
dona Sancha Ferrnández, abbadessa do moesteiro de Villanova de Dezón, e ao con-
vento dese meesmo lugar, o meu casar d-Alemparte, con todas súas dereituras e con
todas sas pertiiças, o cal casar jaz su sino de San Çibraao d-Eilaes307, que o aiades
pois mia morte livre e quito praa vistiaría por erdamento. E esto faço de meu cor e de
mina voontade308 por moyto ben que me vos façedes, e que me dedes raçón coma aia309
companeyra, e a mina morte que me tenades I310 anal e me façades tanto como
aia311 companeyra.
E o meu fillo ou quen quer que da mina parte ou da estraya veer que
aaquesto312 quiser pasar aia mina maldiçón e a de Deos con Datán e d-Abirón, os
caes a tera sorvió313 vivos, e segan condanados con eles no ymferno, e peyte CC
moravedís, os meos ao senor da tera e os meos aa parte, e a carta esté semper em
súa revor.
Feyta a carta era de mille e CCCtos e XX e I ano, e o quoto V días andados
de juyo.
Os que presentes foron: Domingo Arez, perlado314 de Santa María de Dezón
e maordomo da aabbadessa, ts.; Lourenço Ares, perlado de Samt-Estevoo de
Carvoentes, ts.; Domingo Anes, capelán do moesteiro, ts.; A. Pérez, sergente (sic) da
aabbadessa, ts.; Lourenço Ares, ts.
Eu, Lourenço Martínez, notario iurado do conçello e das justiças de Deçón,
que foy persemte315, escriví esta carta per mandado das partes e puge y meu sinal
en testimuyo de verdade. (Signum).
67
306
Conuçuda] Conucuda DURO.
307
d-Eilaes] der Laes DURO.
308
voontade] voentade DURO.
309
como aia] coma a ia DURO.
310
I] i DURO.
311
aia] a ia DURO.
312
aaquesto] aa esto DURO.
313
sorvió] sorveo DURO.
314
perlado] prelado DURO, que a repite outra vez cando aparece a palabra.
315
persemte] presente DURO.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 91
B. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1536/19, copia coetánea; 277x280 mm;
minúscula diplomática currens; roto.
EXT. SANTIAGO, AA, A-14, fol. 3r, mazo de bulas n.º 10; A-15, fol. 123v, mazo 1,
n.º 11 e fol. 128r, mazo 2, n.º 48; A-1, b, fol. 434r, libro 13 de foros, fol. 311 e A-1, d, atado 1, n.º 11
e atado 2, n.º 48.
Sepan quantos esta carta viren como nos, don Sancho, por la gracia de
Dyos rey de Castiella, De León, de Toledo, de Galizia, de Sevilla, de Córdova, de
Murcia, de Jahén e del Algarve, vimos privilegio del rey don Fernando de España
fecho en esta guisa:
*68
[1286]. Burgos316.
«Sancho IV concede a doña Teresa Rodríguez, abadesa de Dozón, todos los dere-
chos que pertenecían al rey en el coto de San Estevo, que era del monasterio, y en todas
las demás heredades que tenía, confirmando al mismo tiempo un privilegio de Alfonso
VII».
316
No extracto pon «era 1334», pero debe de haber unha equivocación nas centenas, supoñendo que se
trataría de «1324». Lévanos a isto a morte de Sancho IV, en abril de 1295. Non obstante, aparece como
abadesa Teresa Rodríguez, documentada por primeira vez en 1294, mentres que a súa antecesora, San-
cha Fernández, deixará de ser nomeada en 1283. Cabía, pois, a posibilidade de que a era fose «1333» e,
polo tanto, o ano 1295. Con todo, sería máis fácil confundir un dous cun tres, nunha lectura ou ditado
rápidos, que un catro. Neste suposto habería que atrasar o tempo en que foi abadesa dona Teresa.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 92
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 935v, atado 3, n.º 8; A-1, d, atado 3, n.º 8 e A-15 fol.
128v, mazo 3, n.º 8.
69
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1551/9; carta partida por a...h; 165x135
mm; minúscula diplomática currens; en moi mal estado de conservación.
Era de mil..., días antes kalendas mayi. Esté pleito e... volleste que eu,
donna Sancha Fernandes, abbadesa do moesteyro de Villanova, e convento desse
mesmo lugar fazemos e outorgamos... muler, María Garçía, en toda vossa vida... do
moesteyro devandito foy dado por donna Toda... per uquer que vaam. E vos ave-
des a dar cada anno... modios de ceveira per boa taleyga, e a vosa morte dambos
avedes... sobredito cassar a esse devandito moesteyro quito e livre... lo leyxar
poblado de un iugo de boys e de suas vacas e de VIIIº rexellos, e...ca, e esto seer
conplido per todas vossas boas e de essa vosa muller sobredita.
E quen contra esto quisser passar peyte á outra parte vel á voz do rey a
pena do plazo de suso nomeada, e pleyto e pllazo esté en sua revor.
Eu, Miguel Viviance, notario iurado in Deça, per mandado da priora,
donna..., per carta serrada e sellado de seelo dabbadessa e do convento de... qual
eu lyí, que tragía essa prior desuso dita, en que andava outorgado... plazo escriví e
confirmei e sinal meu y puge in testemoyo de Garçía... e de Roy Fernandes de
Nozeda e Martín Eanes, cavaleyros; e de Iohán Martínez... e de Domingo
Fernández, clérigo de Ruvián. (Signum).
317
As datas extremas dadas polo notario, a ante quam, cf. Lucas, «Notariado en Galicia», pp. 393-394,
e a post quam, pola abadesa, a non ser que atrasemos o tempo en que foi abadesa a súa sucesora, como
indicamos na nota anterior.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 93
70
Sancho IV dálle poder ao seu escribán, Lourenzo Pérez, para que poida realizar
avinzas cos recadadores dos décimos no arcebispado de Santiago e nos bispados de
Ourense, Tui e Lugo, así como nos mosteiros e conventos desas dioceses.
B. MADRID, AHN, Clero, A Coruña, Santiago, San Paio, 522/81; 560x135 mm; minús-
cula diplomática currens; copia coetánea.
EXT. SANTIAGO, AA, A-11, Varios 2, atado único, n.º 8.
Sepan quantos esta carta viren commo yo, don Sancho, pola gracia de Dios
rey de Castella, de León, de Toledo, de Galiza, de Sevilla, de Córdova, de Murçia e
de Jahén e del Algalbe, do poder a vos Lorenço Perez, mío escrivano, que podades
por mi e en mío numee fazer abeniçia con los cogedores que cogeren las dézimas de
los clérigos en nel arçobispado de Santiago e en los obispaddos de Orense e de Tui
e de Lugo et con tódolos monesteyros e órdines e arciprestes e clérigos e renderos
e con todos aquellos que tienen algo de las órdines, et con los otros que ovieron a
dar algo en las dézimas e las non dieron. Et todas aquellas cousas que vos fezerdes
con ellos, o ellos convosco, yo las otorgo e las averé por firme para yamás. Et aque-
llos a que vos dierdes vuestras cartas de la abeniçia, selladas con vuestro seello, \yo
me obligo/ de les dar mis cartas con mio seello colgado, commo la é por firme.
Et sobre esto mando a Estevan Núnes, mio merino mayor en Galizia, e a los
otros merinos que alá por mí andaren, e a tódolos conçiejos, juizes, justiças, alcalles,
merinos e aportelados e del arçobispado e dellos obispados sobredichos, que fagan
tener e guardar a todos aquellos que se convosco abieneren, con las vuestras cartas
de la abeniçia, que ninguno non les pase a éllas, et que non lo deyen de fazer por
mis cartas que seyan dadas ante mi depoys.
Et non fagan ende al, si non a ellos e a quanto que oviesen me tornaría por
ello. Et desto vos mandé dar esta carta seellada con mio seello colgado.
Dada en Salamanca, dos días de agosto, era de mille e CCCos XXV annos.
Don Martín, obispo de Astorga e notario en el reyno de León, la mandó
fazer por mandado del rey.
Yo, Martin Perez la fiz escrivir por mandado del rey. Affonso Godínez.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 94
71
Resultado da busca que fai Lourenzo Pérez, escribán do rei, na que consta que
o mosteiro de Dozón pagara as décimas dos seis últimos anos do rei Afonso X.
A. MADRID, AHN, Clero, A Coruña, Santiago, San Paio, 522/8; 560x135 mm; minús-
cula diplomática currens; conserva os buracos de que pendería o selo.
EXT. SANTIAGO, AA, A-11, Varios 2, atado único, n.º 8.
Sepan quantos esta carta viren commo eu, Lourenço Perez, escrivano del
rey, fosse a saber se o monesterio de Sant Pedro de Villanova das donas avía paga-
das as dézimas dos seeis annos que as o pedía al rey don Alffonso, e sabe verdade
da abadesa deste moesteiro e das donas deste luguar, e reçebii delas jura corporal-
mente. E sobresto fiz pesquissa en no couto por los oms boos del. Et por la verda-
de que fallé por la abadessa e por las donas do lugar et por la pesquissa que fiz,
commo sobredicho es, achey que este moesteyro avía ben e compridamente paga-
das estas sobredichas dézimas dos seys annos. Et por lo comprido poder que eu
traga de noso señor el rey, do este moesteyro por livre e quito destas sobredichas
dizmas para senpere yamás. E digo e deffendo de parte del rey que ninguno non
seya ossado319 de les ninguna cosa demandar sobre esta razón.
Et desto le di esta carta seellada con mio seello colgado.
Dada III días de frebeyro.
*72
1291.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 235v, libro 7 de foros, fol. 12, n.º 1029.
318
Cf. documentos anterior e posterior.
319
Repetido na fin de liña ossa.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 95
73
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1537/18; 185x112 mm; minúscula diplo-
mática currens; roto na parte esquerda320.
Era de mille CCC XXX e III anos, o quoto tres d[ías] por andar de janeyro.
Cunuçuda cosa seya [a] quantos esta carta vyren commo nos, donna Tereisa
Rodriguez, abbadesa do mosteyro de Villanova de Decón, e convento dese lugar
damos e <o>torgamos a vos, Ferrnán Domínguez, e a vosa muller, María Paa[z], e
hun voso filo, Johán Vidall, o noso cassar d-Allemparte, que he su cadea de San
Migell de Goyás, a ter de nos; e que nos dedes del de renda cada ano II quarteiros
pela tega de Jagán, que leva quatro ceremís dereytos, esto sega sen grando e sen
geada, e hũa regeifa e III galinas.
E contra esto quiser pasar aga a malldicón de Deus e peyte á voz do rey C
morabedís, e a carta vala en sua revor.
Testemoyas: Afonso Eanes, capelán; e Migell Lourenço, Vasquo Ferrnandeσ.
Eu, Martín Martĩσ, notario jurado en terra de Decón de mao [de] Lourenço
Rodrigueσ, notario del rey don Fernando en te[rra de] Búbal e de Castela e de
Bolodesendea e de [...] que persente foy, vista esta carta per manda[do] das partes
escrevy.
74
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, pergamiños, n.º 1677; carta partida por a...d;
180x105 mm; minúscula diplomática currens.
320
No reverso: Escritura de la abadesa de San Pedro de Vilanova, que no perteneçe a esta casa.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 96
Era M CCC XXXV anos, XIII días andados de novembre. Conosçuda cousa
seia321 a quantos esta carta viren e oyren como nos, dona Tereiga Rodríguez, abba-
dessa do moesteiro de Villanova de Dezón, con outorgamento do convento desse
miesmo lugar, damos e outorgamos o nosso cassar de Villarbo, e iaz su cada de
Santa Marina d-Ermeriz, a vos, Pedro Domínguez, e a vossa muller, Sancha Pérez, e
a õõã322 voz, qual nomeardes á vossa morte, que seia vossa semilduue, per tal con-
diçón que o lavredes ben, e nos dedes del cada ano, sen grando e sen geada, Ve
moyos de pan per teega qual correr en esse lugar, dúas terças de çeveyra e ũa de
serodeo, e Ve soldos de qual moeda corría no tempo que andava en era de mil e CCC
IX323 anos, e seeren pagados no mes d-agosto por dereytura, e unum edum, e IIII
capoes, e LX ovos por Natal; e vos seerdes nossos vassalos boos e obedientes, e non
nos fareedes outro senor arrostro; e nos devédemosvos a anparar e a deffender así
como ós outros nossos vassalos.
E quen a esto passar peyte aa outra parte C moravedís, e a carta esté sen-
pre en súa revor.
Feyta a carta, don Fernando reynante en todos seus reynados. Dom Afonso
bispo en Lugo.
Testemoyas: Domingo Eanes, Pedro Moogo, capelaas do moesteiro sobredi-
to; Diego Pérez, crérigo de Requeyxo; Domingo Iochannes, seu sobrino.
E eu, Lourenço Ares, notario iurado de Dezón de mao de Françisco Pérez,
notario del rey, escriví esta carta e fiz y seu sinal que é tal. (Signum).
*75
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 435v/436r; A-1, d, atado 2, n.º 49 e A-15, fol. 128r,
mazo 2, n.º 49.
321
seia] seya DURO.
322
õõã] por vosa; vosa] DURO.
323
CCC IX] CCC e X DURO.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 97
76
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1539/6; 173x155 mm; minúscula diplomá-
tica currens.
EXT. OURENSE, AC, Cód., Repertorio, p. 218, caixón 55, atado 283, n.º 93.
324
Correxido o n sobre ll.
325
a vos] repetido.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 98
vento sobredito e do notario sobredito, e seu siñal hy puge per seu mandado en
testimoyo que tal este. (Signum).
77
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1539/7; 120x155 mm; minúscula diplomá-
tica currens.
EXT. OURENSE, AC, Cód., Repertorio, p. 218, caixón 55, atado 283, n.º 94.
*78
1302.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, d, atado 3, n.º 48 e A-15, fol. 130v, mazo 3, n.º 48.
79
1303, marzo.
326
Este es traslado de la pesquisa sobredicha fecha por Lorenzo Rodríguez, notario sobredicho, e sina-
da con su signal, e otrosí hera sinada con signo de Francisco Pérez, sobredicho notario, según que en
ella parescía, e era sellada con un sello colgado, el qual sello era fecho a manera de un escudeto, e en
medio de este sello era figurado de un castillo, e el letrero no se podía vien leer. La qual pesquisa yo,
Garcí Pérez, público notario de Horens por lo obispo e por la iglesia de ese lugar, a pedimento de Juan
Peres de Ponte e de Miguel Dias de Mear fise trasladar de vervo a vervo en mi presencia, e la qual pes-
quisa non era rota, nin rasa, nin cancelada en ningund lugar, e puse en este traslado mi sinal en testi-
monio de verdat e que es atal, dies e seis días de junio, era de mil e trescientos e quarenta <e un> años.
327
Víbal] por Vúbal.
328
Borradas seis letras.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 100
Pero Yáñez e a Martín Domínguez, justicia del coto de Dozón, que si alguna liber-
tad o algunas cartas de midad329 *** han quales los reyes que fueran ficieran a ellos
e al concejo de Dozón, que *** los mostrasen e ésta que ge los guardaría lo mejor
que pudiese e les v *** pasaría contra ellos. E ellos dixeron, por sí y por el conce-
jo de Dozón, que ya de esto que bien sabía esta abadesa e que ellos hubieran las
mercedes de los reyes que fueron en como siempre *** en el tiempo del empera-
dor acerca de las libertades e derechos de que los reyes ficieron, que bien sabía ella
en cómodo y devisado en el coto de Dozón por marcos y por cotos de y que bien
sabía las cosas e los usos que ende el rey havía de haver y en como siempre fue
usado fasta aquí. E el jues sobredicho fiso pregunta a estos sobredichos, que se
decían justicias de Dozón, que si havían cartas o previllejo de los reyes que ge los
mostrasen ante mi o ante la abadesa, e que ge los faría guardar en quanto yo pudie-
se. E estos sobredichos, por sí e por lo concejo sobredicho, dixéronme que el con-
cejo de Dozón que obieran previllejos e libertades que les ficiera un rey Pongroso
e su muger, la reyna doña Urraca, que fueron, e decían que ge los confirmaran assí
todos los otros reis que vivieran después. Vi por sus cartas que decían que en aque-
llas libertades que les ficiera que se contenía en ellas lo que les ficiera el rey sobre-
dicho e los otros que fueron después de él vien e merced e los cotara e los ficiera
horros e quitos de tales cosas como éstas: luego que no pagasen luctuosa, nin gayo-
sa, nin manino, nin fonsado, nin voces otras, nin lingua fasendera ninguna de tie-
rra, salvo moneda forera; e el merino que andubiese por el rey, e el juez e el nota-
rio de la tierra que fuese a Dozón una vez en el año, e non más, e que ficiesen y
concejo, e si fallasen y algún home que mereciese pena en el cuerpo, e que él e las
justicias que ge las hiciesen haver de amas, e si él mereciese en el haver, e que el
merino hubiese la tercia, e la justicia la otra tercia, e el comendero que anduviese
en Dozón la otra tercia, e el comendero que anduviese que fuese puesto por pla-
cer del concejo e de las justicias de Dozón. E decían que por merced que les el rey
ficiera que le avían dar al rey quanto huvimos de levar acá a Galicia una candela
muy bona, que decían que cavía en treinta libras de cera, e esto que el havía a dar
que la pusiese sobre el altar de Santiago, por la qual merced de aquellos reyes que
les esta merced ficieran e por la aquel mesmo que la pusiese en el altar, e dicen que
allí les otorgaron siempre Santiago. E dixeron estos sobredichos que todas estas
cosas y cada una de ellas hubieran los del coto de Dozón por privilegio del dicho
rey Poongroso e de su muger que fue, la reyna doña Urraca, e que ubieran cartas
de los reyes que vinieron después dende que ge las confirmaron. E digeron que el
rey de León que obiera guerra con el rey de Portugal, e que los portuguesses que
vinieron a la iglesia de Santa María de Dozón e que les quebrantaran e que toma-
ran dende aquellos previllejos e cartas de las libertades que los otros reyes ficieran,
según sobredicho es, e decían que ge los tomaran del arca en que estavan como
***, e que decían *** que estas cartas lebaran *** portuguesses, e dicen *** que
329
mitad] por merced.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 101
las cartas de confirmaciones del previllejo sobredicho que ge las tenían en casa de
Pero Pérez del Ama330, e gente de Gonzalo Osores que las tomaran dende quando
andaban en guerra el rey don Fernando e el infante don Juan, su tío, e decían que
ge las levaran e nunca las pudieran cobrar. E después la abadesa sobredicha por sí,
según el previllejo que tiene del rey e de los dichos Juan Martínez e Juan Pérez e
Per Yáñez e Martín Domínguez, por sí e por el concejo sobredicho, placiendo al
concejo e siéndole bien, pusieron así: que el juez sobredicho que él que fuere con
Lorenzo Rodríguez e con Francisco Pérez, notarios del rey, e preguntásemos por
buena verdad que supiésemos, de hombres bonos, frayres, clérigos e viejos, que
fuesen omes bonos e de buen testimonio, si eran tales los fueros e las libertades del
concejo de Dozón, como sobredicho es, se dé otra gracia, ca decían que lo querí-
an mostrar al rey su trajo en como nos fallásemos se se a mercaría de ellos. E yo,
el dicho juez, con los dichos notarios preguntamos, a ruego e a pedimento de la
dicha abadesa e de las justicias del concejo sobredicho, e que la pesquisa e la ver-
dad que nos fallamos atal es:
La primera testimonia, Pero Pérez del Ama331 de Dozón, jurado y pregun-
tado, dixo que el rey Poongroso, que fue, e la reina doña Urraca, que era su muger,
que ficieron bien e merced a los amos del coto de Dozón en tal manera que los que
morasen que no pagasen luytuosa, nin gayosa, nin manino, nin facendera ningu-
na, nin fonsadera, nin una voz de tierra, salvo moneda forera, e una vez en el año
que viniesen al merino de la tierra que andubiese por el rey al coto de Dozón con
el juez e con el notario para facer el concejo, e si fallasen algún ome que merecie-
se muerte que el merino e las justicias de suyo que se la ficiesen haver, e que ficie-
sen en él justicia, e si fallasen otra vez que mereciese pena en el haver que el meri-
no que levase la tercia e el comendero de Dozón la otra tercia e las justicias la otra
tercia. Preguntaron a este Pero Pérez por qué sabía esto assí como decía, dixo que
oyera assí decir a muchos omes viejos que obieran y de esto un previllejo e que
aviendo el rey de León guerra con el rey de Portugal que vinieron los portugaleses
a la iglesia de Santa María de Dozón e que la quebrantaran o lo tomaran de una
arca en que seía con todas cosas muchas que seían en la iglesia, e lo levaran, e
nunca lo pudieran cobrar. E dijo que viera venir con Basco López al coto de Dozón
para passar contra estas cossas sobredichas, e que los del coto paresceran con él
ante el rey don Afonso, a quien Dios perdone, padre del don Sancho, e que el
rey que lo mandó inquerir se obiera y tal previllejo, como ellos decían, si non, e
dixo que la pesquisa fecha que fallaron las libertades e las franquezas tales sobre-
dichas son que tales eran, e dis que vista el rey la pesquisa que les confirmó estas
cosas como sobredicho es por otro previllejo. Preguntó332 qué fuera de aquel previ-
llejo que dis que ficiera el rey don Alphonso, dixo que gente de Gonzalbo Osores que
330
del Ama] por de Lama.
331
del Ama] por de Lama.
332
preguntó] por preguntado.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 102
lo llebaran de una casa en que estava porque le tollera la encomienda que tenía del
coto e la dieran a doña María Fernández, quando era la guerra del rey don
Fernando e del infante don Juan, su tío, e decían que el mismo ge lo mandara
tomar; e dixo más, que tal es el fuero del coto de Dozón, que si alguno obiere que
se alze contra las justicias que andaren que fagan en él su justicia como ome
por freintoso; e dixo más que si el comendero del coto de Dozón que fuesse meti-
do por placer de los del coto e de las justicias de Dozón, e dis que de viejo tiem-
po que non avía y otro ome vasallo si non el rey nincono, e dis que o y alguno obo
que lo non obo y si non por mengua de quien lo defendiese e lo estrañase, e se lo
y alguno havía que obedecían muy bien a las justicias, e era por su mandado e del
concejo; e agora dis que non hay algunos de estos que se alzan a las juzticias o al con-
cejo e non les quiere obedecer.
Juan Martínez de Miçoyte, jurado y preguntado, dixo en todas las cosas
como este Pero Pérez, que es el primero testimonio.
Pero Yáñez de Villaimán, jurado e preguntado, dixo en todas las cosas
como el primero testimonio, e emendó e dixo que los omes del concejo de Dozón
havían a dar al rey, quando viniese dellantes acá a Galicia, una candela muy bona
en que cabría vien treinta libras de cera, e que lo havía a pener333 sobre el altar de
Santiago por las almas de los reyes que les ficieron estas libertades e franquezas
sobredichas e por la suya mesma quel aí ponía; e decían que havían a dar sesenta
soldos a su comendero por yantar, que los amparase de las fuerzas.
Juan Martínez de Camba, jurado e preguntado, dixo en todas las cosas
como este Per Yañes, e dixo que havía vien cinquenta años que siempre este uso
viera usar en el coto de Dozón a las justicias e al concejo dende.
García Munís, perlado de San Esteban, jurado e preguntado, dixo en todas
las cosas como el primero testimonio, e emendó e dixo que él mismo lehera aquel
previllejo que les el rey don Alphonso ficiera al concejo de Dozón e del bien e de
las mercedes de las cosas sobredichas.
Juan de Vega, jurado e preguntado, dixo por todas las cosas sobredichas
como García Ruiz.
Fernand Yañes de Garañanes, jurado e preguntado, dixo que él mismo
viera aquel previllejo que fuera del rey don Alphonso en que eran contenidas las
cosas sobredichas, decían que ge lo mostrara seyendo él juez, que se lo hiciese
guardar a un merino de la tierra.
Juan Pérez de Otero da Ruego334, jurado e preguntado, dixo por todas las
cosas como éste.
Per Yanes, dicho Lameyrón, e Juan Romero, morador en Viande, e Juan
Peres de Castro, jurados e preguntados, dixeron por todas las <cosas> como este
333
pener] por poner.
334
da ruego] por d-Arnego.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 103
Fernán Yañes, salbo que dixeron que ellos non eran jueces nin ge lo mostraran para
los ellos amparasen del merino, ca non eran ellos.
Juan Mogo, cle<r>ygo de Santa María de Dozón, jurado e preguntado,
dixo por todas las cosas como Juan de Vega. Preguntáronle por qué lo sabía que
aquel era el previllejo, que dis que lo sabía porque oviera siempre guardar a los
reyes e a los merinos aquello que mostravan, e decía que lo viera con sello de cera
e que semejava al del rey don Alfonso.
Pero Martines de Peeje e Martín Feinas da Ponte e Martín Domínguez de
Budeyros, jurados e preguntados, dixeron como Juan de Vega, e emendaron demás
e dixeron que oyeran decir que un cavalleiro que ovo nombre Gui Carrarel, que havía
por su heredamiento Castil da Vega, de cabo Ribadavia, a que o tomara aquel rey
Poogroso, e que le diera por él Dozón e que ge lo cotó a estos fueros sobredichos.
Pero Freyre de Fontano, jurado e preguntado, dixo por todas las cosas
como el primero testimonio.
Don frey Arias, que fue abad de Oseira, jurado e preguntado, dixo por
todas las cosas como el primero testimonio.
La qual pesquisa sobredicha yo, Fernand Yañes, juez sobredicho, fize con
estos notarios sobredichos, segund que estos testimonios dixeron, a ruego e a pedi-
mento de las dichas justicias del coto de Dozón, por mandado de la dicha abade-
sa, diles esta carta sellada con mi sello, escrita e firmada con sinos de estos nota-
rios, para merced de nuestro señor el rey don Fernando, que les faga bien e mer-
ced como el tubiere por bien.
E yo, Lorenzo Rodríguez, notario del rey de Castilla e de Horsellón, fui
presente con este juez sobredicho a esta pesquisa tirada e por su mandato escreví
e fis mio sinal.
E yo, Francisco Pérez, notario del rey en tierra de Horsellón e de Víbal335
e de Castella, en esta pesquisa fice tirar con este juez e por su mandado fis y mi
sinal que es tal.
*80
1304.
335
Víbal] por Vúbal.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 104
81
Carta-recibo que lle dá dona Tareixa Rodríguez, abadesa de Dozón, das contas
que lle rende Pedro Pérez da Lama e a súa muller, Mariña Pérez, en función do seu mor-
domado.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1539/15; 112x172 mm; minúscula diplo-
mática currens.
82
Fernando IV prohíbelles aos recadadores das peitas reais en Galicia que atrope-
len os dereitos do mosteiro de Dozón.
B. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1539/16; 138x240 mm; minúscula diplo-
mática currens; traslado notarial da época; roto na parte inferior336.
336
A fórmula do traslado é: Conosçuda coussa seya como en presença de min, Pedro Eanes, notario
del rey en Deçón, vy una carta del rey don Fernando, nosso señor, feyta en esta guissa (traslada o
documento). Yo [...] la fis escri]vir por [...]. Pedro Eanes, notario sobredito, a rogo da dita abbade-
sa trasladey esta carta de vervo [...] en testimonio de verdade (Signum).
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 105
83
84
1311, xuño, 6.
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, pergamiños, n.º 1880; 110x160 mm; minúscula
diplomática currens.
EXT. OURENSE, AC, Cód., Repertorio, p. 153, caixón 40, atado 172, n.º 47.
Testemoyas que presentes forom: Aras Pérez, capelam; Johán Pérez de Santa
María de Deçón e Johán Lameyro.
Heu, Pedro Eanes, notario del rey en Deçón, presente e meu sinal y pogy
en testimõĩõ de verdade. (Signum), Petrus.
85
Sepan quantos esta carta vieren como nos, don Fernando, por la gracia de
Dios rey de Castilla, de Toledo, de León, de Galicia, de Sevilla, de Córdova, de
Murcia, de Jaén, del Algarve e señor de Molina, vi una carta fecha en esta guisa:
*86
1316.
«Cambio entre los monasterios de Oseira y Dozón anexo a este monasterio, por
el que el primero da al segundo el lugar de Mizoite a cambio del de Sever».
*87
1318.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 858r, atado 1, n.º 31; A-1, d, atado 1, n.º 31 e A-15,
fol. 124v, mazo 1, n.º 31.
88
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1542/17; 142x140 mm; minúscula diplo-
mática currens; en moi mal estado de conservación.
Era de mil e CCC e LXI annos, VII días por andar do mes de juyo. Sabian
quantos esta carta viren commo eu, Johán Domínguez da Parte, vendo e renunçio
quanta erdad ey e dereyto... na villa d-Arvossagro, su cadea de San Estevoo de
Carvoentes, en vos, donna María Fernández, abbadesa do moesteiro de San Pedro
de Villanova de Deçón, e ao convento desse mesmo lugar, o qual erdamento gaa-
ney duun meu fillo e de María Pérez, que foy mya muller, por prezo nomeado, DC
soldos, de que me outorgo por ben pagado, e prometo vos a anpparar e defender
con a erdade sobredita per min e per todos meus bees, e se a erdade sobredita mays
val ca este preço que non vos d... doaçón... que me fezestes e por de nosso. Iten
mays... vos... en juyzo nen fóra de juizo, e esta herdade sobredita... ada por homes
boos, convén a saber, Johán Pérez da Parte e Johán Domínguez, moordomo do
moesteiro sobredito.
E quen a esto passar aja a mía maldiçón e a de Deus et peyte aa voz do rey
CCC moravedís e aa parte outros tantos; e a carta esté en súa revor.
Testemoyas: Johán Domínguez, moordomo; Johán Migeeles, clérigo d-Al...
E eu, Lourenço Areas, notario jurado de Deçón por Pedro de..., notario
público del rey na dita terra, presente foy e esta carta escriví en testemoyo de ver-
dade. (Signum).
89
Sepan quantos esta carta vieren como nos, don Alfonso, por la gracia de
Dios rey de Castilla, de León, de Toledo, de Galicia, de Sevilla, de Córdova, de
Murcia, de Jaén, del Algarve e señor de Molina, vimos una carta del rey don
Fernando, nuestro padre, que Dios perdone, escrita en pergamiño de cuero e sella-
da con su sello de plomo fecha en esta guisa:
e por esta razón que se yerman e se despueblan de cada día, e pidiéronnos merced
que les confirmásemos la dicha carta e ge la mandásemos guardar. E nos tobímos-
lo por bien e confirmámosles la dicha carta e mandamos que les vala e les sea guar-
dada en todo vien e complidamente, segund que valió e fue guardada en tiempo
de los reyes onde nos venimos e en el nuestro fasta aquí. E defendemos firmemen-
te que ninguno ni ningunos no sean osados de hir nin de pasar contra la dicha
carta nin contra lo que se en ella contieneen ninguna manera.
E qualquier que lo ficiese o contra ello fuese o pasase pecharnos ya en
pena de mil maravedís de la moneda nueva e a los omes buenos del dicho coto de
Dozón o a quien su boz obiese todos los daños e menoscabos que por ende resci-
biesen doblados.
E sobre esto mandamos a Ruy Paez de Viesiva, nuestro adelantado mayor
en Galicia, e a otro o a otros qualesquier340 o qualesquier que agora o de aquí ade-
lante por nos o por él anduvieren en el dicho adelantamiento, e a todos los otros
concejos, alcaldes e jurados, jueces e justicias, merinos, alguaciles, maestres, prio-
res, comendadores e subcomendadores, e a todos los otros aportellados de las
villas e lugares de nuestros reynos o a qualquier o a qualesquier de ellos que esta
nuestra carta vieren o el traslado della sinado de escribano público, que amparen
e defiendan los omes buenos del dicho coto de Dozón con todo lo que en la dicha
carta se contiene, e que non consientan que ninguno nin ningunos les vayan nin
les pasen contra ello.
E si alguno o algunos contra ello fueren o les pasaren, mandamos que le
prendan por la dicha pena e la guarden para facer de ella lo que nos mandamos, e
que fagan emienda a los dichos omes buenos del dicho coto de Dozón o a quien
su boz tobiere todos los danos e menoscavos que por ende recivieren doblados,
como dicho es. E los unos nin los otros non fagan ende al por ninguna manera so
la pena sobredicha a cada uno, e demás a ellos e a lo que obiesen nos tornaríamos
por ello.
E desto les mandamos dar esta nuestra carta sellada con nuestro sello de
plomo.
Dada en Valladolid, a ocho días de octubre, era de mil trescientos e sesen-
ta e quatro años.
Yo, Juan Martines, la fis escribir por mandado del rey. Domingo Juan.
Alfonso Fernández, vista. Juan de Cambrañens.
340
qualesquier] por qualquier.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 111
90
Maior Afonso, monxa de Dozón, dálle «post obitum» ao mosteiro, para a «ves-
tiaría», canto ten en Cristimil, freguesía de San Cristovo do Az, e Coreixas, freguesía de
San Cristovo da Portela.
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; 200x152 mm; minúscula diplomática cursiva.
Era de mille e CCC e LX e seys annos, dous días por andar de mayo.
Sabean quantos esta carta viren que eu, Mayor Affonso, touquenegra de Villanova
de Decón, por min e por toda mĩa voz, dou e outorgo apús mĩa morte a vos, abba-
dessa, convento do dito moesteiro, todo quanto herdamento e voz eu aio e de derei-
to devo a aver ena villa de Christimir en seus térmios, su sino de San Christovoo
do Az, e enna villa de Correyias e en seus térmios, fiigrisía de San Christovoo da
Portella, o qual dito herdamento e voz me a min deu donna Mayor Munniσ por her-
damento pera senpre. O dito erdamento e voz vos dou con todas súas perteças e
derreyturas a monte e a fonte e con cassas e con árvores e con todos seus perfeytos
feytos e por fazer, e o qual herdamento e voz vos dou pera a vestiaría.
Et tollo voz a todo meu fillo ou filla e a todo omme de mĩa parte que con-
tra esta mĩa doazón veña en parte nen en todo, e peyte a vos por nomme de pẽa CC
moravedís e á voz del rey outros CC moravedís peyte, e a carta estía en su revor.
E outórgovos a defender con esto que sobredito he per min e per todos
meus bes.
Testemoyas: Iohán Perez, capellán do dito moesteiro; Lourenço do Forno;
Fernando Çapateyro, ts.
E eu, Affonso Eanes, notario jurado por el rey no Bollodesenda e en Deçón,
presente fuy e per mandado das ditas partes esta carta escriví e este sinal y fige en
testimuyo de verdade. (Signum).
91
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1542/20; 266x164 mm; minúscula diplo-
mática currens341.
ED. MAIA, História, doc. n.º 130, pp. 231-233, con data de 1325342.
Sabean quantos este testamento viren commo eu, Elvira Fernandez, muller
de Roy Garçía de Froyas343, iaçendo doente, pero con todo meu siso e con todo meu
entendemento, qual mo Deus quiso dar, faço meu testamento e myna pustrimeira
voontade, temendo Deus e as pas do inferno.
Primeiramente mando a myna alma a Deus e o meu corpo a San Pedro de
Villanova, e mando y comigo C moravedís de purtugueses, et o meu pellote aos clé-
rigos e meu çerame que vaa comigo, e a myna saya a esta iglesia de Bidoeyros, e VI
teegas de pan e hun sesteiro a San Salvador, e outro sesteiro a Santa María de Deçón,
e outro sesteiro a Saa, hun sesteiro a San Vereyxemo, e hũa libra de çera a Santa
Crux. Et mando a myna herdade do Castro, que é su cadea de San Salvador do Oõr,
e a myna herdade, que comprey con Roy Garçía na friigresía344 de Santa María de
Bidoeyros, que a teña Roy Garçía en súa vida, e a súa morte que fique livre e quite
ao moesteiro de San Pedro de Vyllanova, polas nossas almas e daquelles cuia foy; e
esta herdade lle mando pollo quinto do que ey, que posso mandar de dereyto, e per
outorgamento do dito Roy Garçía, meu marido, que é presente, e eu, Roy Garçía,
assí o outorgo, e aa morte de Roy Garçía que nos poñan na regla e nos façan offiçio
de companeyras cada anno. Et mando por este dous345 anos primeiros que veen as
primeiras novydades que veen aa iglesia de San Tomé, por myna alma e daquelles
cuias foron, et des alí endeante que fiquen livres e quitas as novydades e os herda-
mentos aas mynas fillas; e a meatade do meu aver móvil des u for soterrada véndao
Roy Garçía, que eu faço meu heree e déo por myna alma, enxente os panos da
cama, que fiquen aas mynas fillas. E mando que den logo o seu quinón a Moor
Rodrigueσ, myna filla, do herdamento e de todo o aver; e o destas outras mynas
fillas que o teña Roy Garçia e pense dellas ata que se case, e des que casar fiquen as
mynas fillas aa abbadessa e o aver, e pensse dellas. Et mando aa iglesia de Villella
hun sesteiro de pan. E mando a Maryna Ruvea L soldos. E mando a Marina de
Vilarello L soldos.
Et quenquer que contra esto passar aia a myna maldiçón e a de Deus e de
San Pedro e peyte aa parte C moravedís e aa voz do rey outros çento, et o testamen-
to valla pera sempre.
341
No reverso: Es de Villanova.
342
Para a data correcta véxase a nota 346.
343
Maia pon o til sobre o a cando claramente vai sobre o e.
344
friigresía] Maia frijguesia, cando sobre o g figura claramente o signo de er / re.
345
dous] dos Maia. En realidade tras o d vai o signo abreviativo de os / us. Non obstante, inclinámosnos
pola transcrición por ous, como noutros casos, ben é certo que pouco frecuentes, nos que o signo abrevia-
tivo séguelle a unha consoante ao m en formas verbais da terceira persoa de plural.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 113
Feyto foy este testamento en Bidoeyros, quarta feira, oyto días por andar
de novembre, era de mille e CCCLXVI346 annos.
Testemoyas que a esto foron347 chamadas e rogadas: Fernán Eanes de Fros;
Martín Perez, capellán da abbadesa; Garçía Martinez348 e Ferrnán Eanes, clérigos da
abbadesa; Johán Donçel e Affonso Eanes, serventes da abbadesa; e Miguel
Domingueσ de Sangunedo.
Et eu, Lourenço349 Ares, notario jurado de Deçom por Affonso Eanes, nota-
rio público del rey, esta manda escripví per mandado da dita Elvira Ferrnandeσ e
de seu marido, Roy Garçía, que estava presente e a outorgou, e meu sinal y fiz en
testemoyo de verdade, que tal est. (Signum).
92
1330, agosto, 8.
Sancha Peláez de Sello renuncia aos dereitos que tiña sobre dous terzos do casal
de Vilar, freguesía de San Salvador de O, pertencentes ao mosteiro de Dozón.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1543/15; 140 (84)x153 (44) mm; minúscu-
la diplomática currens; mancha negra na parte central dereita, que impide a lectura.
Era de mille e CCC e LXª e VIIIº annos, VIII días d-agosto. Sabeam quan-
tos esta carta viren commo eu, Sancha Pelaeσ de Sello, filla que foy de Pay Cota e
de Marina Pereσ, que foron de Riaçoo, quítome e renunçio pera senpre das dúas
terças do casar de Villa, que he sub signo de San Salvador d-Oonr, as quaes dúas terças
son do moesteiro de San Pedro de Villanova, e que eu tina en foro do dito moestei-
ro, ena ma vida e dúas vozes apoys morte, as quaes dúas terças do dito casar [± 10]
dito moesteiro quanto derreito eu y ey; e esto lle faço ao dito moesteiro per man-
dado de Johán Domingueσ e de meu criado, Anrrique Sancheσ, por quanto o dito
Johán Domingueσ perdou ao dito Anrrique Sancheσ as queixumes que del avya e as
erranças que lle fezera. E eu, Johán Domingueσ, así o outorgo segundo dito sobre-
dito he. Et eu Sancha Pelaeσ sobredita outorgo e prometo que nonca contra esto,
possa passar en juyzo nen fóra de juyzo.
346
A era vai en minúsculas, co que, aparentemente, o que é VI se pode confundir cun III. A clave da correcta
lectura dánola, afortunadamente, o día da semana, un mércores para o 23 de novembro de 1328, men-
tres que un sábado para a mesma cota mensual de 1325.
347
foron] forum Maia. Cremos que a abreviatura latina de um nestas datas debe transcribirse por on na
terminación da terceira persoa de plural.
348
Martinez] Martinz Maia.
349
Lourenço] Lopo Maia.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 114
*93
[1330].
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 438v; A-1, c, fol. 1352r, atado 3, n.º 35; A-1, d, atado
3, n.º 35 e A-15, fol. 130r, mazo 3, n.º 35.
94
Mariña Mel recoñece que lles debe a Maior e Aldonza Arias, monxas de Dozón,
fillas da outorgante, ter recibido certa cantidade en préstamo coa garantía duns bens en
Piñor.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1544/7; 241x108 mm; minúscula diplomá-
tica cursiva.
EXT. OURENSE, AC, Cód., Repertorio, caixón 48, atado 220, n.º 62.
Cunuçida cousa seia a todos que eu, Marina Mel, outorgo e conossco que
dou a vos, Mayor Aras e Aldonça Aras, touquenegras de Villanova de Deçón e myas
fillas, oytoçentos e çinquoenta soldos de dineiros purtugueses, contados a quatro
dineiros por tres soldos, que de vos tirey, dos quaes ditos dineiros me dou por ben
pagada. Et por este amor e graçia que me façedes destes dineiros que me acorides
350
Por Santiago de Toubes.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 115
duuvos (sic) o meu herdamento, con todas súas perteças e dereyturas e novos e
proes, que eu aio enna villa de Pinor e en seus termyos, fiigresía de Seyoane Barán,
que aiades e pusuyades pera vos o dito herdamento e novos e tódallas outras proes que
Deus en él der ata que vos eu dey os ditos dineiros, pero que é posto que se vos eu
esta herdamento tirar de mão pollo deytar por mays ou por algũa maneira, que
quanto pan e dineiros vos del tomar que tanto ayades pello meu herdamento que eu
ayo en Castrello, figressía de San Çibrao de Castrello. Et con esto que sobredito é
vos outorgo a defender a dereito per min e per todos meus bees ata que vos dey
vosos dineiros su pẽa de duzentos soldos da dita moneda se vos contra esto quiser
pasar, e este prazo estía e valla ata que vos eu page os ditos dineiros.
E se per ventura en este praσo a raσón d-osura ou d-engaño eu, a sobre-
dita Marina Mel, volla quito pera aquí e pera ante Deus e dóuvollo en doaçón e por-
que sodes myas fillas. Et renunçio que nunca per min nen per outro en nenhún
tempo possa desto diσer o contrario, e se o disser que me non valla nen seya y oyda.
Et aforo ferias trellado deste prazo termyo pera avogada e de tódallas outras bõas
raσões e eyxeições, defenσões que a min poderían pertẽçer tan bem de dereito
commo de custume en juyσo nen fóra dél.
Esto fuy en Pinor, o pustrumeiro día de mayo, era de mille e CCC e LXX
annos.
Testemoyas que foron presentes: Iohán Pereσ de Badín, Pedro Domingueσ,
Johán Martineσ de Pinor, Johán Pereσ de Goyes, ts.
Eu, Estevoo Pereσ, notario en terra de Castella e de Búval e de
Bollodesenda por Affonso Eanes, notario del rey, esta carta fige escrivir e esta sinal
y pono, semellante ó do dito notario, en testemoyo de verdade que tal este he.
(Signum).
*95
1332, agosto, 4.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 425r, libro 13 de foros, fol. 18, n.º 2395.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 116
96
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1545/6; 185x122 mm; minúscula diplomá-
tica cursiva; en mal estado de conservación.
Era de mille e CCCª e LXXI anos, XX días d-agosto. Sabeam quantos esta
carta viren commo eu, María Pineyra, moller que foy de Johán Gomes de Senoryn,
faço convosco, Aldonça Eanes, moller que foy de Roy Lourenço de Canba, e con vosa
yrmaa, Tereyga Eanes, touquinegra de Vyllanovaa, por vos e por vosas yrmaas, pus-
tura e aviynça que sega valledeyra pera senpre atal que eu, María Pineyra, teña en
miña vida por vos o logar a que y chaman de Costança, que foy de voso padre,
Johán Gomeσ, e tódollos outros herdamentos, que eu ey en Mondyn, e aa miña
morte fique o dito lugar de Costança con todas súas perteenças e tódolos herdamen-
tos que eu ey en Mondyn lyvres e quitos e desenbargados a vos, Aldonça Eans, e aa
vos, Tereiga Eans, e aa todas vossas vozes con quantas bonas paranças eu y fazer. E
nos, Aldonça Eans, e Tereiga Eans que demos a vos, María Pineyra, caada ua en
vosa vida, no mes d-agosto hũo moyo de pam, per teega dereita d-Ourense, e que
o ayades pollo noso casar da Lamaseyda e pello casar que eu, Aldonça Eans, teño
en Mondyn do Ospital, e demays que vos demos logo cinquo varas e mea de
vallençyña, por día de Passqua, esta primeyra que ven, cinquo varas, e desta Pasqua
endiante, cada día de Natal, Vº varas de vallançyña per hũo pellote, e novos paga-
dos et pam et paño, commo sobredito he, vos, María Pineyra, segades poderossa
de fazer dos ditos herdamentos vosa lyvre vontade, e que sega sen malliçia.
E qualquer das partes que contra esto pasar e oo non agardar ou non com-
prir peyte á outra que o agardar mille moravedís, e esta carta e esta aviynça vallan
pera senpre.
Testemoyas: Romeu Pereσ de Pineyro; Johán Vidal de Bydueiras; Fernán
Lourenço, mançebo de Fernán Gonsaleσ; Gomeσ Yanes, fillo de Johán Yanes, nota-
rio; Pero Yanes...
E eu, Johán Johanes, notario del rey na meirindade d-Orzellón, a esto foy
presente e esta carta escripvy e meu synal y puys que tal este é. (Signum).
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 117
97
Era de mille e CCC e LXX e dous annos, lunis, viinte días do mes de
[juyo]. Saban quantos esta carta viren que nos, donna María Fernandez, abadesa
[do moesteiro] de San Pedro de Villanova de Deçón, presente e outorgante Mayor
Fernandeσ, prior do dito moesteiro, e convento dese mismo lugar, damos e afora-
mos a vos... a vos Fernán Gonzales, escudeyro, noso criado, que tenades de nos e
do dito noso moesteiro... tan solamente pollo uso dos froytos... ho nosso cassar de
Xordes, que fuy de donna Mayor Nunes, nosa prior, e a nosa herdade de Parada e
o noso cassar de Requeixo, que está en... e a nosa herdade de Sobereira de..., que
comprou essa Mayor Nunes, noso prior que fui. As ditas herdades e cassares vos
damos... commo dito he con todas súas pertenças e dereyturas e con todos seus
dereitos, a montes e a fontes, con todos seus perfeytos feytos e por faσer, as quaes
herdades e cassares son su cadea de San Johán de Piiñeiro e de Santa María de
Louredo e de San Cristobo de Çea e de San Mamede da Canda e de Santiago de
Villamarín. Esto que sobredito vos damos per tal pleito e condiçón que vos faga-
des... das ditas herdades e casares... nenhua cousa en toda vosa vida e a vosa morte
fiquen as ditas erdades e cassares livres e quitas e sen enbargo nenhún ao dito
moesteiro, e vos per tal pleito ayudardes e servades ao dito moesteiro e collan do
que hy ouver... cousas convenivilles.
Item... de leyxar a vossa [morte] leyxardes dous boys boos e tres armin-
tios... provanza anemal d-ouver á vossa morte per... nos abbadesa e convento
sobreditos anpararmosvos a dereito con as erdades e casares sobreditos en cada
coussa... tódalllas voas commo dito he. E eu, Fernán Gonsales sobredito, outorgo...
e reçebo as ditas herdades e casares de o dito moesteiro e a abbadesa e convento e
outorgo a conprir e a parar esta carta con tódallas condiçós que en ella son contiu-
das por min e por todos meus bees gaanados e por gaanar. E é posto que no tenpo
da... dito...sa moller leve todo seu gaa... meter ennas ditas erdades con seu quinón
dos novos que a ella perteeçeren de dereito,... se per ventura paresçer torta en
algún tenpo sobre as herdades que a dita donna Mayor Nunes, prior do dito moes-
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 118
teiro que fuy, non provem Sovereira en... que eu, Fernán Gonsales, aia algún derei-
to, todo o dereito que eu en ellas ey renunçio de min e de toda mya voz que nunca
o demande per min nen per outro... tempo, salvo que teña as ditas herdades e casa-
res sobreditos en toda a mia vida por lo dito moesteiro, e a... o dito Fernán
Gonsales esta carta desta graça... façemos quel que dey a nos todas las outras cou-
sas que perteeçen aas ditas herdades de Sobereyra e de Liñares.
E a parte que contra esto passar haja... de San Pedro e peyte á outra parte
C moravedís e á voz del rey outros C moravedís peyte, e a carta seja en seu rebor.
E que esto seya firme e non veña en dulta nos as partes sobreditas man-
damos a Afonso Eanes, escripván enno Bollodesenda e en Doçón por Affonso
Fernandeσ, escriván de noso señor el rey... de todo que fezesse entre nos as ditas
partes dúas cartas feytas en hun tenor. E a parte que contra esto passar que peyte
aa outra parte a pea sobredita.
Esto fuy en Villanova de Deçón, era e día sobredito.
Testemoyas que pera esto foron chamadas e rogadas: Johán Domingueσ,
clérigo da iglesia de Santa María de Deçón; Johán Pereσ e Ruy Garçía, escudeyros
de Froyaas; Johán Pereσ, perteyro do cabidoo de Lugo; Ruy Fernandeσ, clérigo de
Covas; Domingo Martineσ de Villa; Martín Louro; Johán Fernandeσ, cléerigo, fillo
de Fernán Eanes de Barveytos.
E eu, Affonso Eanes, escusador sobredito, a esto presente fuy e per man-
dado das ditas partes estas cartas escriví e meu signal y puge e confirmo. (Signum).
98
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; 140x154 mm; carta partida por a...c; minús-
cula diplomática cursiva.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 430r, n.º 2504, libro 13 de foros, fol. 446; A-1, c, fol.
858r, atado 1, n.º 31; A-1, d, atado 1, n.º 31; A-15, fol. 124v, mazo 1, n.º 31; e AHU, Bienes
Nacionales, atado 919, fol. 291r, mazo 34, n.º 16.
Era de mille e CCC LXX oyto annos, oyto días por andar de yaneyro.
Sabean todos commo nos, dona María Fernández, abbadessa do moesteiro de
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 119
Vyllanova de351 Decón, e a prior e o convento desse mesmo lugar, damos a foro a
vos, Pedro Martínez, e a vossa muller, María Martínez, a erdade que o moesteiro á
en lugar que chaman Chacym, que é en fiigresya de Sam Payo de Bóveda, en vossa
vida d-anbos, a montes e a fontes con entradas e ixidos per hu quer que vaa, per tal
preyto e su tal condiçón que a lavredes e a paredes ben e façades as cassas e as man-
teñades e dedes ao convento do dito moesteiro en cada hun anno de renda seys
fanegas de pam, per tega dereyta d-Ourense, as dúas terças de centeo e hũa de
millo, ata día de Santa María de setenbro, et por cassas e cortynas e servyços e por
outras coussas dardes por día de Natal XX soldos brancos, e o moesteiro anparar-
vos a dereyto, e á morte do postremeiro de vos a dita erdade fique livre e quita de
vos e de toda vossa voz quantas boas paranças vos y fezerdes.
Et a parte que o non comprir peyte á outra parte que o aguardar cen mora-
vedís brancos e á voz del rey outros tantos peyte, e a carta vala eno tenpo sobredito.
Testemoyas: Estevo Pérez de San Salvador; Johán Loureyro; Johán
Fernández, clérigo, ts.
Eu, Fernán Anes, notario del rey en Deçón, a esto presente foy e o escrivy
e meu nome e meu synal y puge en testemoyo de verdade que tal est. (Signum).
99
1344, agosto, 2.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1546/7; carta partida por a...c; 204x168 mm;
minúscula diplomática cursiva352.
Era de mille e CCC e oytenta e dous anos, lunes, dous días andados do mes
d-agosto. Cunnuçuda cousa sega a quantos esta carta viren como nos, dona María
Fernández, abadessa do moesteyro de San Pedro de Villanova de Deçom, e o con-
vento dese mesmo lugar, aforamos a vos, Viviana Fernández, moller que foy de
Fernando Pérez d-Andrade, e a vosos fillos, Gonçalvo Fernández e Françisquo
Pérez, aqueles que avedes de Fernando Pérez d-Andrade, que foy voso marido, o
noso casar que nos avemos en Andrade, no lugar que chaman Outeyro, e a casa e
351
Repetido de.
352
No reverso: Villanova.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 120
a leyra que chaman da Buçaceyra, asy como vola nos podemos dar a cada hũ en súa
voz e asy como a tiña Fernando Pérez, voso marido, su cadea de San Çibrao d-Enlaaes,
a monte e a fonte, con entradas e con seydas e con árvores e con tódalas cousas que
pertẽçen ao dito casar, per tal condiçón que a labredes e paredes ben que non
minge per minga de bon lavor as casas <e> erdade, e dedes a nos cad-anno o meeo de
todo pan que Deus y der, se vos deren semente, e se vola non deren semente que
dedes terça en salvo, per noso mordomo, e por foros que dedes de cad-ano, des
día de Natal ata día de cendas ganeyras, VI libras de dineyros branquos da moeda
de noso senor rey don Afonso, que fazen quatro dineyros tres soldos, e que segades
nosos vasalos serventes e obidientes, e que nos paredes senor arrostro, e vos non
segades poderosos de o dar, nen vender, nen sopiñorar <a> escudeyro, nen a cava-
leyro, nen a dona, nen a nengén, per que nos percamos os nosos dereytos, e á morte
destas vozes sobreditas que nos fice nosa erdade livre e quita e desenbargada con
todas as bõas paranças que y esteveren, salvo gandos e montados, e quando morrer
algũa destas vozes que page loytosa uso tera. E desto mandaron fazer as partes dúas
cartas partidas per a, b, c por ser çerto.
E a parte que contra esto pasar peyte á outra parte C moravedís de branquos e
á voz del rey outros C moravedís peyte, e a carta sega firme e valedeyra.
Testemoyas que presentes foron: Johán Pérez e Martín Pérez, crérigos do
dito moesteyro; e Gonçalvo Martíz do Castro de San Salvador.
Eu, Johán Pérez, notareo en Deçón por Gonçalvo Pérez, notareo del rey en
Orzellón, en Deçón, esto presente foy, esta carta escrivy per mandado das partes
con meu nome e con meu synal en testemuio de verdade que tal é. (Signum).
*100
[1344].
«Obligación que hicieron los vecinos de los lugares de Carboentes, que se anun-
cia ser coto del monasterio de Dozón, a la abadesa doña María Fernández de sujetarse
al embargo de los maniños, según la costumbre que de ello tenían de más de cien años, y
éstos consienten que, cuando muera alguna persona sin hijos, la abadesa apreciaba todos
los bienes raíces en la venta que valían y los entregaba al pariente más cercano; parece
que por no querer sujetarse a ésto los querían desaforar de sus tierras y por eso se obli-
garon».
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, d, atado 3, n.º 31; A-15, fol. 129r, mazo 3, n.º 31.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 121
101
1346, marzo, 9.
Paio Arias véndelles ás súas irmás, Aldonza e Maior, monxas de Dozón, canto
ten en Piñor, freguesía de San Xoán de Barrán, e Castrelo, en San Cibrao de Castrelo e
San Cristovo de Cea, por cincuenta e cinco libras.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1546/10; carta partida por a...d; 130x174
mm; minúscula diplomática currens; gran mancha que abarca a parte dereita das dez primeiras
liñas353.
EXT. OURENSE, AC, Cód., Repertorio, p. 182, caixón 48, atado 220, n.º 63.
353
No reverso, ademais da referencia de caixón, etc.: No es del monasterio.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 122
102
Mencía Ares de Casares, con licenza do seu marido, Fernando Vázquez, vénde-
lles ás súas irmás, Maior e Aldonza, monxas de Dozón, a parte que lle corresponde nos
casais de Piñor, freguesía de San Xoán de Barrán, e Castrelo, freguesía de San Cristovo
de Cea, por cincuenta e cinco libras.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1546/14; 91x178 mm; minúscula diplomá-
tica currens354.
103
«Mandato por el que don Bastián Pérez ordena que los vecinos del coto de
Dozón paguen el maniño al monasterio».
354
No reverso: No vale nada al monasterio.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 123
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova, 215x56 mm; plica con seis buracos; minús-
cula diplomática cursiva; en moi mal estado de conservación.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 437v, n.º 2502, libro 13 de foros, fol. 444 e A-1, d,
atado 3, n.º 47 e A-15, fol. 130v, mazo 3, n.º 47.
*104
1346.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 436r, n.º 2490, libro 13 de foros, fol. 330; A-1, c, fol.
1213r, atado 3, n.º 19 e A-1, d, atado 3, n.º 19.
105
Afonso XI recórdalles aos seus funcionarios en Galicia que ten baixo a súa pro-
tección o mosteiro de Dozón.
B. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1546/15; 240x247 mm; minúscula diplo-
mática cursiva; en mal estado de conservación; traslado notarial de 1347355.
355
Et eu, Martín Anes, notario en terra de Canba e de... por Andreu Sancheσ, esta dita carta vi e lii
e traslladey de vervo a vervo, segundo sobredito he, a rogo da dita abadesa, e per mandado e outo-
ridade de Johán Pereσ, juiσ enna dita terra, a qual carta non era rasa nen ontrelinada nen chançe-
lada nen sospeita en ninhún lugar, e era feita en papel e seelada ennas costas do seelo do dito
señor el rey, enno qual pareçían dous leoos e dous castellos. Testemoyas que foron presentes:
Johán Pereσ, Johán Eanes, Johán Martineσ, capellaes do dito mosteyro. Et eu, Martín Anes, nota-
rio sobredito, esta carta traladey e meu nome e signal y fiσ en testemoyo de verdade que tal este.
Era de mil e treσentos e oytenta e Vº annos, esto feito enno dito moesteiro, martes, viinte e oyto
días do mes d-agosto (Signum).
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 124
106
Paio Ares renuncia a todas as demandas que tiña contra as súas irmás, Maior
e Aldonza, monxas de Dozón, por razón de varias herdades, comprometéndose ademais
mutuamente a vender, peñorar, arrendar ou cambiar unhas herdades que os tres teñen en
Guimarei, freguesía de San Lourenzo de Vilatuxe, uns noutros.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1546/20; 242x210 mm; minúscula diplo-
mática cursiva; en mal estado de conservación356.
356
No reverso: Señal 109. Cajón 47, legajo 208, n.º 51.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 126
107
Sentenza ditada por Xoán Pérez da Parte, xuíz en Camba, contra uns veciños
de Carboentes, sobre o pago de certas rendas por unhas herdades na citada freguesía,
sendo abadesa de Dozón dona María Fernández.
*108
1347.
«Carta ejecutoria a favor del monasterio de Dozón sobre bienes y los maninos
del coto de Carboentes, siendo abadesa doña María Fernández».
109
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1547/4; 211x245 mm; minúscula diplomá-
tica cursiva357.
357
No reverso: Abadesa de Dozón.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 127
Et mando que quen contra ella passar aia a miña maldiçón e a de Deus
padre poderosso e que peyte quinentos moravedís desta moneda branca del rey don
Affonso aa outra parte e outros quinentos moravedís en nome de penna aa voσ del
rey, e o testamento e manda senpre seia firme e valledeyro.
Testemoyas que a esto foron presentes: Dº Ferrnandeσ, prellado de Santa
María de Deçón; e Pero Esteves, prellado de San Salvador do Hoonr: Pero
Domíngueσ, çapateiro, morador enno paaço da abbadessa; e Estevo Garça, sobrino
da abbadesa; e Afonso Rodeyro, morador en Ribadavea; e Pay Ares, marido da dita
María Fernandeσ, morador en Deçón; e Johán Pereσ e Johán Eanes, capellaes do
dito mosteyro.
Et eu, Martín Vasces, notario en terra de Canba por Andreu Sancheσ, a
esto presente foy e escriví meu nome e meu sigñal y fiz en testemonio de verdade
que tal este. (Signum).
110
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1547/5; 185x192 mm; minúscula diplomá-
tica cursiva358.
Sabbean quantos este testamento vyren commo eu, Pero Ares, jazendo
doente e teméndome de morte, pero con todo meu sisso e meu entendemento qual
Deus tevo por ben de mo mellor dar.
Item primeiramente mando a mina alma a Deus, e rogo a súa madre Santa
María que sega miña abogada á orra da morte e he ao día do juyzo.
Item mando enterrar o meu corpo enno mosteiro de San Pedro de
Villanova de Deçón, e mando y conmigo aas donas hũa vaca e he aos clérigos a mea-
tade doutra.
Item mando a miña heerdade de Gymarei a Moor Aarres, miña irrmaa en
súa vida e ha súa morte que fique livre e quita ao dito moesteiro de San Pedro de
Villanova de Deçón.
Item mando ao dito moesteiro de Villanova de Deçón a miña herdade de
Quintella per miña alma e daquelles a que eu son tyundo.
Item mando o meu quinón da miña herdade de Regoufe a Santo Aadraaoo
de Moneyxas.
358
No reverso: Testamento y donaçión del monasterio de Villanueva de Dozón.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 129
111
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...c; 235x168 mm; minús-
cula diplomática cursiva; con algúns rotos.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 237v, n.º 1042, libro 7 de foros, fol. 37.
Sabbeam quantos esta carta vyren commo eum Moor Rodrigueσ, abbades-
sa do moesteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, et he o convento desse mees-
mo lugar afforamoos a vos, Johán Martineσ de San Estevo de Carvoentes, o nosso
cassal que y á o moesteiro en esse [lugar] de San Estevo, ao qual cassar chaman o
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 130
112
[...] e he yrmaa de... que morou en Veande, vendo a vos, Marina Pereσ [...]
pera por senpre toda quanta herdade et cassas et chantados que eu ey [...] de
Deçón... me a min ficou de miña irmaa Marina [...] Fernandeσ que foy... fillo que
foy de Fernando Páez, et vendo [...] as per u quer que vaa por preço nomeado que
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 131
eu de vos riciby, convén [a saber...] outorgo por ben pago, os quaes dineiros eu
reciby en presença do no[tario...] pagou, e tollo de min e de toda miña voz todo
jur e auçón e [...] e he en toda vossa voz pera por senpre.
Et quenquer da [...] passar aia a miña maldiçón e a de Deus padre e he
peyte a vos [...] del rey L moravedís, e a pena paga ou non a carta fique firme e
valla [bes ganados e por ganar a vos deffender a dereyto [...].
Feita a carta en San Estevo de Carvoentes, XII días de fevreiro, [...] annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Johán Migueleσ d-Arvossagro, e
Johán Martineσ de [...].
[Et eu Johán] Martineσ, notario público en terra de Camba por Andreu
Sancheσ, a esto presente [foy e en miña presença esta carta yscriví e meu nome e
meu sinal y] fiz en testemoyo de verdade que tal he. (Signum).
113
avedes a dar e a pagar cada hun anno. E a segunda voz que fiquar após vos que nos
dé VIIIIe oytavas de pan e estes foros sobreditos. E a terçeyra voz que fiquar que nos dé
X oytavas e estes foros sobreditos. E á morte destas vozes sobreditas anos de fiquar
o lugar livre e quito e desenbargado con quantas boas paranças y foren feytas. E eu,
Johán Martineσ asy o outorgo e prometo a boa fe e per juramento que ende faço aos
santos avangeos de comprir estas coussas sobreditas e de lavrar a dita herdade
sobredita e d-amparar bem o mellor que eu poder, e prometo de seer vosso vassa-
llo e as vozes sobreditas que fiquaren após e de ser obidientes á orden, e esto pro-
meto de comprir e de gardar per min e per meus bees estas coussas sobreditas. E
nos, dona abbadessa e convento deste mesmo lugar asy o prometemos de comprir e
de gardar.
E so pena de C moravedís da boa moeda que peyte aquel de nos que esto
non comprir e agardar.
E vos, Johán Martineσ, se pella ventura ouverdes de vender ou de sopeno-
rar o dito aforamento avedesnolo afrontar se o queremos tanto por tanto.
Testemoyas: Martín Pérez, clérigo de Santa María de Bidoeyros; Pero
Colma, Johán Fernandeσ, clérigo de Goyán, e outros.
Eu, Garçía Froyás, notario jurado da terra de Deça polla iglesia de
Santiago, a esto pressente fuy e confyrmo e, meu nome e synal aqui puge que tal he.
(Signum).
114
Lope, Álvaro e Ilduara Sánchez e outros danlle á súa tía, Estefanía Sánchez,
monxa de Dozón, durante a súa vida, o casal de Outeiro, freguesía de Santiago de
Corneda, e o casal de Ventosa, freguesía de San Pedro de Xurenzás.
Sabean quantos esta carta viren commo eu, Lopo Sancheσ, et eu, Alvar
Sancheσ, e Eldara Sancheσ, fillos que fomos d-Anrrique Sancheσ e de María
Rodrigueσ d-Asperello, e eu, Arres Gonσaleσ359, fillo que foy de Gonçalo Sancheσ
d-Asperello, e eu, Custança Sancheσ, filla d-Elvyra Fernandeσ e de Gillo Arres, e
eu, Fernando Gonσaleσ, fillo que foy de Eynés Gonçálvez, non costrengudos per
força nen deçebudos per engaño, mays de nossa propia e livre voontade, damos a
359
Arres Gonzalez] repetido.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 133
vos, nossa tya, Esteveyna Sancheσ, monga do moesteiro de San Pedro de Villanova
de Deçón, por en toda vossa vida tan sollamente, a nossa herdade que nos avemos
en terra d-Orzelón, a qual herdade chaman o Cassal d-Outeiro, que he sub siño de
Santiago de Corneda, e o outro cassar de Ventossa, que he sub sino de San Pedro
de Gironçaes, aa qual herdade e cassas e chantados nos a nos pertençe do<s> ditos
nossos padres Anrrique Sancheσ e Gonçalo Sancheσ e da dita Elvyra Ferrnandeσ e
de Eynés Gonçálvez. Dámosvolla a dita herdade en doaçón commo doaçón mellor
pode seer e ontre los vivos máis valler por en toda vossa vida e á vossa morte que
fique a nos os sobreditos a dita herdade e cassas, chantados livres e quitos e desen-
bargados con quanto boon paramento y for feyto. Et prometemos a boa fe de Deus
de non yrremos contra esta doaçón que vos façemos, nen aa revogarremos en nen-
huun tempo, nen procuraremos que se revoge per nos nen per outro nen per outros
en juyzo nen fóra dél, e per juramento que ende faσemos corporallmente aos san-
tos avangeos con nossas maos tangudas que nunca contra esta doaçón vaamos que
vos faσemos.
E se pella vintura nos tentáremos de contra ella yrremos, o que Deus non
querra, que seiamos fe perguros, e outorgamos que nos non valla nen seiamos sobre
ella oydos en nehũa maneira, e que vos peitemos de penna DCC moravedís desta
moeda ussável, e todavía a penna paga ou non a carta fique firme e valla en súa
revor.
Feyta a carta en Asperello, viinte días de março, era de mille e treσentos e
oytenta e nove annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Fernando Vaasqueσ de Nagrellos, e
Rodrigo Gonsaleσ, e Afonso Lourenco, omme do dito Lopo Sancheσ, e Fernando,
sobrino de Johán Martín, e Johán Gonzales do Cural.
Et eu, Johán Martineσ, notario jurado en terra de Camba por Andreu
Sancheσ, a esto presente foy e esta carta escriví e meu nome e sinal y fiσ en teste-
moyo de verdade que tal he. (Signum).
115
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1547/20; carta partida por a...c; 190x112
mm; minúscula diplomática cursiva360.
360
No reverso: Abbadesa de Vilanova.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 134
Sabbean quantos esta carta vyren commo nos, donna María Rodrigueσ,
abadessa do moesteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, e o convento desse
mesmo lugar, aforramos a vos, Johán Domínguez do Castro, e a vossa muller,
Marina Pereσ, e a hũa voσ apús vossa morte d-anbos, que seia vosso fillo ou filla
d-anbos, o nosso cassar do Outeiro de Guimaree, que he cadea de San Lourenço de
Villatuxe, e afforrámosvollos a montes e a fontes, con cassas e con árvores e con her-
dades e con todas súas dereituras per a tal condiçón que o lavredes e paredes ben e
que non desperesca con mingoa de boo paramento; e avédesnos de dar del de cada
anno a nos ou a nosso moesteiro voσ e a dita voz V oytavas e mea de pan, terça de
serodeo e as dúas de ceveira, pella tega de derreyta de Deça, e dous capões e hũa
regeiffa cada día de Natal, e avedes de seer vassallos do moesteiro serventes e obe-
dientes, e non parardes outro senorío arostro.
Et que esto seia certo e non veña en dulta rogamos a Johán Martineσ, nota-
rio en terra de Camba, que faça ende dúas cartas partidas per a, b, c.
E ma<n>damos que a parte que contra esto passar que peite á outra parte
CC moravedís de dineiros brancos e a voσ del rey outros tantos, e a penna paga ou
non a carta fique firme e valla361 en súa revor.
Feita a carta en Villanova, XV días de fevereyro, era de mille e treσentos e
noventa annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Johán Gonσaleσ do Tural, e Johán
de Camba, e Pedro Donσel e Pedro Domingueσ de Cas dos Rivilles, e Fernando
Domingueσ.
Et eu, Johán Martineσ, notario jurado en terra de Camba por Andreu
Sancheσ, a esto presente foy e esta carta yscrivi e meu nome e sinal y fiσ en teste-
moyo de verdade que tal he. (Signum).
116
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, pergamiños, n.º 2634; carta partida por a...h;
155x175 mm; minúscula diplomática cursiva.
EXT. OURENSE, AC, Cód., Repertorio, caixón 20, atado 44, n.º 40.
Sabbean quantos esta carta vyren commmo nos, donna Moor Rodrigueσ,
abbadessa do moesteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, e o convento desse
meesmo lugar, afforamo<s> a vos, Johán Louriño, e a vossa muller, Sancha, e a dúas
voσes apoys da vossa morte, e hũa das voσes que a faça o pustromeiro de vos a
tempo de seu finamento, e estas vozes aaffeseendes que faça outra voz a tempo de
súa morte, e que seian ataes que façan o forro ao moesteiro en paσ e en salvo, e que
seian vossa simildue, a nossa herdade que avemos en... a que chaman do Perreyro,
e he a herdade que foy de Pedro Domingueσ, polla gallarda que parte enno quinón
do... que jaσ sub cadea de Santa María de Deçón, e afforámosvolla a montes e a fon-
tes, con cassas e con árrvores e con todas súas pertenças per u quer que vaan, e que
vos os lavredes e os paredes ben e que non desperesca con mingua de boo paramen-
to, e que nos diades della de cada anno a nos e a nosso moesteiro V tegas de pan
pella tega do celleiro e pella regoa dos rendeiros, a terça de serodeo e as dúas de
ceveira, e esto nos darredes sen grando e sen geada, e se pella ventura aqueçer cada
hũa della seia ystimado a mandado d-omes boos.
E mandamos que a parte que a esto passar que peyte á outra parte CC
moravedís de dineiros brancos, e á voσ del rey outros tantos, e a penna paga ou non
a carta fique firme e valla en súa revor.
E que esto seia çerto e non veña en dulta rogamos a Johán Martineσ, nota-
rio en terra de Camba por Andreu Sanches, que fezesse ende dúas cartas partidas
per a, b, c.
Feyta a carta enno mosteiro de Villanova de Deçón, XXV días de juyo, era
de mille e treσentos e noventa e hun annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Pedro Domingueσ, e Johán Anes de
Miçoyte, e Johán Lourenço d-Allende, e Pedro Domingueσ de Cas dos Rullos, e
Fernando Iohanes.
Et eu, Johán Martineσ, notario en tera de Camba por Andreu Sancheσ, a
esto presente fuy e esta carta yscriví e meu nome e sinal y fiσ en testemoyo de ver-
dade que tal he. (Signum).
117
A. MADRID, AHN, Clero, Santiago, San Paio, 522/20; carta partida por a...c; 180x180
mm; minúscula diplomática cursiva.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 136
Sabbean quantos esta carta vyren commo nos, dona Moor Rodrigueσ, abba-
dessa do moesteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, e o convento desse mees-
mo lugar, afforamos a vos, Goncalvo Affonso, e a vossa muller, Eynés Rodrigueσ,
enna vossa vida d-anbos, enno (sic) cassar de Bellelle, que he sub cadea de Santiago
de Catassoes, e he o nosso cassar de Santisso de Fondo, sub cadea de San Romaao,
que os lavredes e os paredes ben e que non desperesca con mingua de boo paramen-
to. Et que nos diades deles de cada anno a nos e a nosso moesteiro V oytavas de
pan, a terça de serodeo e as dúas de ceveira, pella tega derreyta de Deça per que y
compran e vendem enna era desta carta, e dúas regeyfas cada día de Natal. E affo-
rrámosvollos a montes e a fontes, con cassas e con árrvores e con todas súas per-
tenças per uquer que vaa, e á morte do postrimeiro de vos que os nossos cassares
que fiquen livres e quitos e he desenbargados ao dito moesteiro.
Et que esto seia çerto e non veña en dulta rogamos a Johán Martineσ, nota-
rio en terra de Camba, que fezesse ende dúas cartas anbas feytas en hun tenor.
Et mandamos que a parte que a esto passar que peyte á outra parte CC
morravedís de dineiros brancos e á voσ del rey outros tantos, e a penna paga ou
non a carta fique firrme e valla en súa revor.
Feyta a carta enno moesteiro de Villanova de Deçón, XXX días de juyo, era
de mille e treσentos e noventa e hun anno.
Testemoyas que a esto foron presentes: Johán Ferrnandeσ, clérigo de Saa; e
Rodrigo de Riello e Garçía Nunes e Fernando Laneiro, clérigo; e Domingo de
Mourello e outros.
Et eu, Johán Martineσ, notario en362 terra de Camba por Andreu Sancheσ,
a esto pressente foy e esta carta yscrivy e meu nome e sinal y fiz en testemoyo de
verdade que tal he (Signum).
118
Xoán Pérez arréndalle a Domingo Pérez durante a súa vida canto ten no lugar
de Piñeiro, freguesía de Santa María de Dozón, por tres celamíns de centeo ao ano, coa
condición de que tras a morte do aforador pague a renda á freguesía de Santa María de
Dozón, e tras a do foratario pase a propiedade á citada parroquia.
Sabean quantos esta carta viren que eu, Johán Pereσ, morador en Quintaa,
que he na frigresía de Santa María de Deçón, arrendo a vos, Domingo Pereσ, mora-
dor na dita frigresía, no lugar que chaman Pineiro, en vossa vida tan solamente e
mays non, toda quanta herdade (sic) e casas e cortinas e árvores eu ey no dito lugar
de P<i>neiro, a qual herdate a min ficou de Marina Lopeσ, mia madre que foy.
Arréndovos a dita herdade a monte e a fonte, con todas súas entradas e seídas e per-
teesças de díσimo a Deus, e livre e quite de todo outro enbargo, per tal condiçón
que a lavredes e paredes ben et dedes ende cada anno a min ou a mia voz no dito
tempo de renda, no mes de agosto, tres çelamiis de çenteo pela medida de Deçón
en esta guissa, a min en mia vida e apús mia morte aa iglesia de Santa María de
Deçón, a que a eu mando pola mia alma e daqueles a que soo tiúdo, et a vossa morte
que a dita herdate que fique livre e quita aa dita iglesia de Santa María de Deçón, et
obligo todos meus bees gaanados e por gãar pera vos deffender a dereito con a dita
herdate a todo tempo. Et eu, o dito Domingo Pereσ, resçebo a dita herdate arrenda-
da de vos o dito Johán Pereσ pela maneira e condiçoes sobreditas e pera lavrar e
bemparar e comprir e agardar todo quanto sobredito he obligo todos meus bees gaa-
nados e por gaanar.
E he posto entre nos as ditas partes que qualquer de nos que a esto pasar
que peyte aa outra parte de pea çen moravedís de brancos e á voσ del rey outros
tantos, e esta carta e arrendamento valla e fique firme no dito tempo.
Feita a carta en Çea, XXVº días de jullio, era de mille e CCCLXXXXª e hun
annos.
Testemoyas: Gonçalo Pereσ, omme de Lopo Rodrigueσ d-Ourantes;
Lourenço Anes, escriván; Johán Pereσ, moradores en Eyras; Johán Gomeσ, alfayate,
morador en Deçón.
Et eu, Pero Anes, notario público del rey no Chao de Castela e de Búval e
de Bolodessenda, a esto presente foy e o escriví e meu signo aquí fiσ en testemoyo
de verdade, (Signum).
119
Sabbean quantos esta carta vyren commo nos, dona Moor Rodrigueσ, abba-
dessa do mosteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, et he o convento desse
meesmo lugar, afforamos a vos, Gonçalo Eanes, e a vossa muller, Marina Pereσ e a
huun vosso fillo ou filla d-anbos o nosso cassar de Cas don Figeyro, que he sub
cadea de San Mamede da Candaa, per tal condiçón que o lavredes e o paredes ben
et que non desperesca con mingua de boo paramento, e avédesnos del de dar de
cada anno vos e as ditas voσes a meatade do que lavrerdes enno dito casar, se vos
nos déremos semente, e se volla non déremos que nos diades a terça do que Deus y
der vos e as ditas voσes, e III libras e mea de foros cada día de Natal, et por verbo
huun almude de viño e XIII pães brancos, et de loytossa cada voz quarenta par de
dineiros, et avedes de seer vasallos do moesteiro serventes e obedientes e non parar-
des outro senorío arrostro per que nos o nosso non ajamos.
Et que esto seja çerto e non veña en dulta rogamos nos, abbadessa e convento
sobredito a Johán Martineσ, notario en terra de Camba, que faga ende dúas cartas par-
tidas per a, b, c, e que día ende a vos Gonçalo Anes a hũa e a nos a outra. Et eu, Gonçalo
Anes, así o reçebo por min e pollas ditas voσes, e obrido a guardas (sic) e comprir o que
sobredito he. E nos, abbadessa e convento así vollo outorgamos.
E mandamos que a parte que contra esto quisser passar que peite á outra
parte CC moravedís de dineiros brancos e á voσ del rey outros tantos, et a penna
paga ou non as cartas fiquen firmes e vallan en súa revor.
Feita a carta enno moesteiro sobredito, XXX días de juyo, era de mille e
treσentos e noventa e III annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Diego Pereσ de San Fagundo, Pedro
Ferrnandeσ de Lueda, Pedro Anes de Badyn e Lourenço Pereσ e Pedro Ruvyo.
Et eu, Johán Martineσ, notario jurrado en terra de Camba por Andreu
Sancheσ, a esto presente foy e esta carta yscrivy et meu nome sinal y fiz en teste-
moyo de verdade que tal he. (Signum).
*120
121
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1548/7; 154x141 mm; minúscula diplomá-
tica cursiva; con desconchados na parte dereita364.
Sabbeaan quantos esta carta vyren como nos, dona Moor Rodrigueσ, abba-
dessa do moesteiro de San Pero de Villanova de Deçón, e o convento desse mesmo
lugar, outorgamos e conosçemos que reçebemos de vos, Johán Rodrigueσ de Camba,
e de vossa muller, Sancha Rodrigueσ, seteçentos L moravedís de longos de dineiros
brancos, os quaes dineiros vos destes sobre os cassares de Bobadella, que vos ora
afforramos, e avédesnos delles de dar de renda de cada anno XII libras de dineiros,
[os] quaes seteçentos L moravedís montan, que nos pagastes estes dineiros desta
renda por XX e V annos primeiros que ven, e estes XX e V annos compridos e aca-
bados avédesnos de render aa dita renda dos ditos cassares en como se conten ennas
cartas do afforamento; et en morendo vos, Johán Rodrigueσ, e as ditas voσes en estes
XX e V annos que se desconten de cada anno dos sobreditos lugares XII libras della
era desta carta ata aquel tempo sobredito que seya da dita voσ. Et que esto seia çerto
mandamos ende fazer dúas cartas partidas per a, b, c.
E mandamos que a parte que contra esto passar que peite á outra parte CC
moravedís de dineiros brancos, os meos á parte e os outros meos á voσ del rey, e a
penna paga ou non a carta fique firme e valla en súa condiçón.
Feita a carta enno dito moesteiro, II días por andar de jullo, era de mille e
trezentos e noventa e quatro annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Pedro Esteveσ, e Johán de Camba,
clérigos; e Garçía Ferrnandeσ, escudeyro; e Domingo Pereσ d-Aboderón, e Pedro de
Camba, e Johán Martineσ de San Estevo, e Oveco Pereσ.
364
No reverso: Es de Deçón.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 140
122
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, pergamiños, n.º 2690; 145x170 mm; carta parti-
da por a...c; minúscula diplomática cursiva.
EXT. OURENSE, AC, Cód., Repertorio, p. 96, caixón 27, atado 91, n.º 49.
Sabbean quantos esta carta vyren commo nos, donna Moor Rodrigueσ, abba-
dessa do moesteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, e he o convento desse mees-
mo lugar, afforamos a vos, Lourenço Pereσ, e a vossa muller, Moor Martineσ, en toda
vossa vida d-anbos, e he a hũa voz apois de vossa morte, que seia fillo ou filla d-anbos,
qual nomear o postromeiro de vos a tempo de seu finamento, o nosso cassar de
Carragosso de Fondo, que he sub cadea de San Christovoo da Penna, per atal condiçón
que vos e a vossa voz que o lavredes e paredes ben de gissa que non desperesca con min-
gua de boo paramento. Et avédesnos del de dar de cada anno vos e he a dita voz que
feσerdes VI quarteiros de pan, terça de serodeo e as dúas de centeo, pella tega de Jajam,
e avédesnos de dar de forros de cada anno vos e a dita voσ dous capoos e he hũa regeyf-
fa e dous moravedís, e he esto nos avedes a dar sen grando ou sen geada ou sen tollen-
tega sabuda, e se pella vintura aqueçer cada hũa dellas que seia estimada a mandamen-
to de omes boos, huũ da vossa parte e he o outro da nossa, e he avedes de ser vassallos
do moesteiro serventes e obediientes, e non avedes de parar arrostro outro señorío per
que o moesteiro ou seu non aja ben pago, et á morte do postrimeiro de vos o nosso cas-
sar fique livre e quito ao dito moesteiro con quanto boo paramento y estever feito. E que
esto seia certo mandamos ende a Johán Martineσ, notario de Camba, fazer dúas cartas
partidas per a, b, c.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 141
E mandamos que a parte que contra esto passar que peite á outra parte
moravedís de dineiros brancos, os meos á parte e os outros meos á voz del rey, e a
pena paga ou non a carta fique firme e valla en súa revor.
Feita a carta enno mosteiro sobredito, XXX días de janeiro, era de mille e
trezentos e nove<n>ta e V annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Pedro de Camba... de Saa e Johán
Pereσ, clérigos; e Rodrigo Gonsaleσ e Martino Anes, forrneiro.
Et eu, Johán Martineσ, notario jurado en terra de Camba por Andreu
Sancheσ, a esto presente foy e estas cartas yscriví e meu nome e sinal y fiσ en tes-
temoyo de verdade que tal he. (Signum).
123
A. MADRID, AHN, Pergamiños, Ourense, Oseira, 1541/17; carta partida por a...c;
193x138 mm; minúscula diplomática currens; en moi mal estado de conservación.
Sabbeam quantos esta carta viren commo nos, donna Moor Rodrigueσ,
abbadessa do moesteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, e priora e convento
desse meesmo lugar, ajuramos a vos Johán Gonçaleσ, dito de Trasquinte, e a vossa
moller, María Gomeσ, os nossos cassares que á o nosso moesteiro enna friigregía
de Carraçedo, enno lugar que chaman Río Seco, e o cassar a que chaman Villanova,
os quaes vos agora teedes aforados do dito moesteiro. Ajurámosvos os ditos cassa-
res deste janeyro que foy aa onσe annos da era desta carta, e jeitámosvos os ditos
cassares por oytenta soldos de dineyros branquos, que vos nos tiramos pera o pidi-
do do cardeal da Iglesia. E avédesnos de dar de renda de cada anno, en quanto
duraren estos onσe annos, huun moio de castañas limpaas e secas, pella tega de
Villanova; e avedes de dar al que render os ditos cassares por estes onσe annos. E
se vos per la vintura avedes pleyto con Gonçalo Pereσ e vos el tener en dereyto,
que vos...ades vos de cada anno polla renda que nos annos á de dar dos ditos cas-
sares de Río Seco o dito Gonçalo Pereσ de Vermue, e avedes d-aver de cada anno
VI quarteiros de pan pello casar de Barreda e de... por estes onσe annos compri-
dos e acabados avédesnos de dar e de render os foros...ades porque nollos tiindes
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 142
aforado sigundo se conten ennos estromentos que á entre nos e vos. E outrossy eu
veendo vos, Gonçalo Pereσ, que acadedes as castañas que nos a de dar o dito
Gonçalo Pereσ dos ditos cassares e que nollas derdes, e avedes de lavrar e parar
ben os sobreditos cassares. Et que esto seja çerto e non veña en dulta mandamos
ende faσer dúas cartas partidas per a, b, c.
Et mandamos que a parte que contra esto passar que peyte á outra parte
CC moravedís de dineiros brancos, os meos á parte e os outros meos á voσ del rey,
e a penna paga ou non a carta fique firme e valla con súas condiçoes.
Feita a carta enno moesteiro sobredito, XXIX días d-abril, era de mil e
treσentos e noventa e V annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Johan de Camba, Pedro de Camba,
Pedro Donσel, Pedro Martineσ, omme da abbadessa.
Et eu, Johán Martineσ, notario jurado en terra de Camba por Andreu
Sanches, a esto presente foy e esta carta yscriví e meu nome e sinal y fiσ en teste-
moyo de verdade que tal he, (Signum).
124
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, Pergamiños, n.º 2700; carta partida por a…c;
157x170 mm; minúscula diplomática cursiva.
EXT. OURENSE, AC, Cód., Repertorio, p. 154, caixón 40, atado 174, n.º 166.
Sabbean quantos esta carta vyren commo nos, dona Moor Rodrigueσ, abba-
dessa do moesteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, e convento desse mesmo
lugar, afforamos a vos, Johán Rodrigueσ de Camba, e a vossa muller, Sancha
Rodrigueσ, e a vosso fillo, Gil Rodrigueσ, en toda vossa vida de vos todos tres, e a
hũa voz apoys da morte do postrimeiro de vos, qual nomear o postrimeiro de vos a
tempo de seu finamento, que seia tal que nos page ben a nossa renda, afforámosvos
os nossos cassares que á o nosso mosteiro en Fondo de Villa, que he sub cadea de
San Pedro de Bobadella, per atal condiçón que vos, Johán Rodrigueσ, e as ditas vozes
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 143
que os lavredes e paredes ben en gissa que non desperescan con mingua de boo
paramento, e avedes de seer obidientes ao dito moesteiro, e avedes de pagar de
renda dos ditos cassares de cada anno XII libras de dineiros brancos cada día de
Natal. E afforámosvos os ditos cassares a montes e a fontes e con todas súas per-
tenças per uquer que vaa, et á morte desta voσ, que á de faσer o postrimeiro de vos,
que os nossos cassares que fiquen livres e quitos con quanto boo paramento y este-
ver feito. Et que esto seia çerto e non vena en dulta mandamos ende faσer dúas car-
tas partidas per a, b, c.
Et mandamos que a parte que contra esto passar que peite á outra parte
moravedís de dineiros brancos, os meos aa parte e os outros meos á voσ del rey, e
a penna paga ou non a carta fique firme e valla en súa revor.
Feita a carta enno moesteiro, XX e IIIIº días de maaio, era de mille e
treσentos e noventa e V annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Johán Pereσ, clérigo, fillo de Pedro
de Camba; e Johán de Villa, e Johán Lourenço, çapateyro; e Affonso López; e
Martino Anes, forneyro.
Et eu, Johán Martineσ, notario jurado en terra de Camba por Andreu
Sancheσ, a esto presente foy e esta carta yscriví e meu nome e sinal y fis en testemo-
yo de verdade que tal he. (Signum).
125
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1548/13; carta partida por a…c; 150x119
mm; minúscula diplomática cursiva365.
Sabbean quantos esta carta vyren commo nos, dona Moor Rodrigueσ, abba-
dessa do moesteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, e o convento desse mees-
mo lugar, afforramos a vos, Johanne Esteveσ, morador en Trevoedo, e a vossa
muller, Moor Martineσ, e a vosso fillo, Estevoo, en toda vossa vida de vos todos
tres, aa nossa leyra da Pineira, que he sub sino de Saioanne d-Ourantes, per atal
condiçón que vos e as ditas voσes que a lavredes e paredes ben en gissa que non des-
peresca con mingua de boo paramento, e avédesnos de dar da dita leyra de cada
anno a meatade dũa fanega de pan que seia centeo, per fanega dereyta per que com-
365
No reverso: Fuero de Doçón, no es de la casa.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 144
pran e venden enna era desta carta, e esto nos avedes de dar sen grando ou sen
geada ou sen tollentega sabuda, e se pella vyntura aqueçer cada hũa a dellas que
nos dedes o terço de quanto Deus y der per nosso omme, ou que seia estimado a
mandamento de omes boos, huũ da vossa parte e outro da nossa.
E mandamos a parte que contra esto passar que peite á outra parte L mora-
vedís de dineiros brancos, os meos aa parte e os outros meos aa voσ del rey, e a
pena paga ou non a carta fique firrme e valla en súa revor.
Feita a carta enno dito moesteiro, X días de fevereyro, era de mille e treσen-
tos e noventa e VII annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Pedro Domingueσ de Bidueiros e
Johanne da Granga e Martino Martineσ e Affonso Lopeσ, omme da abbadessa.
Et eu, Johán Martíneσ, notario jurrado en terra de Camba e de Deça por
Andreu Sancheσ, a esto presente foy e esta carta yscriví e meu nome e sinal y fiσ en
testemoyo de verdade que tal he. (Signum).
126
Dona Maior Rodríguez, abadesa de Dozón, concértase con Inés Lourenza sobre
o casal de Vilariño, que o tiña aforado en dez taleigas de cebada ao ano.
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a…c; 223x108 mm;
minúscula diplomática cursiva; desconchado na parte superior dereita.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 237v, libro 7 de foros, fol. 35.
Sabbean quantos esta carta vyren commo nos, dona Moor Rodrigues, abba-
dessa do moesteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, e he o convento desse
mesmo lugar, jeitamos a vos, Eynés Lourença d-Ourrantes, a renda nosso cassar de
Villariño, que vos nos tiíamos aforado por X tegas de [çeveira. Esse] cassar vos nos
jeitamos por C moravedís de curtos de dineiros [albos] de que nos outorgamos por
ben pagos. E vos, Eynés Lourença, avedes aa descontar en estes dineiros sobreditos
de cada anno estas tegas desta ceveira en commo valuer enno mes d-agosto ou de
setenbro. Et outrosy nos avedes aa descontar en estes dineiros sobreditos a renda
do pan que nos vos devedes de dous annos que son passados da era desta carta, e
estes dineiros descontados en esta renda deste pan de cada anno commo sobredito
he, que vos, Eynés Lourença, que nos rendades do dito cassar a renda sobredita que
se conteẽ ennos estormentos que á ontre nos e vos. E que esto sega çerto e non veña
en dulta mandamos ende faσer dúas cartas partidas per a, b, c.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 145
E mandamos que a parte que contra esto passar que peite á outra parte L
moravedís de dineiros brancos, os meos á parte e os outros meos á voσ del rey, e he
a penna paga ou non a carta fique firme e valla en súa revor.
Feita a carta en San Estevo de Carboentes, XIIII días de jullo, era de mille
e treσentos e noventa e VII annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Johán Ferrnandeσ de Saa e
Johán Martineσ et Lourenço Anes, morradores en San Estevo; e Johanne de Barroncelle,
Martino Alvar.
Et eu, Johán Martineσ, notario jurrado en terra de Camba e de Deçón por
Andreu Sancheσ, a esto presente foy e esta carta yscriví e meu nome e sinal y fiσ en
testemoyo de verdade que tal he. (Signum).
*127
1359.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 242r, libro 7 de foros, fol. 86, n.º 1066.
*128
1360.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 236r, n.º 1032, libro 7 de foros, fol. 19.
*129
1360.
«Ejecutoria en favor del monasterio de Dozón de las tres partes del lugar de
Guimarei, en San Lourenzo de Vilatuxe».
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 146
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 310v, n.º 1789, libro 9 de foros, fol. 308.
130
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1548/18; 98x185 mm; minúscula diplomá-
tica cursiva366.
366
No reverso: Doçón.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 147
131
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; 177x150 mm; carta partida por a...c; minús-
cula diplomática cursiva; 177x150 mm; desconchado en numerosas partes.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 438r, n.º 2507, libro 13 de foros, fol. 449; A-1, c, fol.
1362r/v, atado 2, n.º 28; A-1, d, atado 2, n.º 28 e A-15, fol. 127r, mazo 2, n.º 28.
Sabbean quantos esta carta vyren commo nos, dona Moor Rodrigueσ, abba-
dessa de moesteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, et he o convento desse
[mesmo lugar, a]fforamos a vos, Domingo Lourenço, e he a vossa muller, Moor Anes,
e he a hũa voz apoys da morte do postrimeiro de vos, que sega fillo o filla d-anbos
qual [nomear o postrimeiro] de vos a tempo de seu finamento, o nosso cassar do
Caarrazedo, que he sub siño de Santiago de Catasoes, per atal condiçón que vos e
has ditas vozes que o lavredes e paredes367 ben en gissa que non desperesca con min-
gua de bõ paramento, e he avédesnos de dar de cada anno do dito cassar vos e he
as d[itas] voσes tres tegas de ceveyra, per tega dereyta de VI çeramiis [por que com-
pran e venden enna geesta enna era desta carta, e dous capoos e hũa regeixa (sic) de
cada anno. E he afforámosvos os ditos [cassares a] montes e a fontes, con cassas e
con herdades e con seídas e con [entradas] e con todas súas pertenças e derreyturas
per uquer que vaa, e he avedes senpre vos e as ditas voσes de ser368 senpre obeden-
tes ao dito nosso moesteiro [e non par]ardes outro senorío arrostro per que o dito
moesteiro non possa aver o seu, e he á morte do postrimeiro de vos tres o nosso
cassar fique livre e quito ao dito nosso moesteiro con quanto boo paramento y for
feyto. E que esto sega çerto mandamos ende [fazer dúas] cartas partidas per a, b, c.
E mandammos que a parte que contra esto [passar peyte] á outra parte CC
moravedís de dineiros brancos e [outros á voσ] del rey, [e a pena paga ou] non a
carta fique firme e valla en súa revor.
[Feita a carta] enno dito moesteiro, V día d-abril, era de mille e treσentos e
no[venta e nove]369 annos.
367
e paredes] repetido.
368
A pesar de poñer a abreviatura normal de ser neste tipo de escritura, logo pon a palabra completa.
369
Reconstruído pola era que transmiten os extractos.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 148
132
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...d; 192x247 mm; minús-
cula diplomática cursiva.
EXT. A-1, b, fol. 305v, n.º 1749, libro 9 de foros, fol. 195.
Sabbean quantos esta carta vyren commo nos, dona Costança Rodrigueσ,
esleyta do moesteiro de Villanova de Deçón, e e o convento desse mesmo lugar,
afforamos a vos, Affonso Ougea, e he a vossa muller, Lyonor Alvareσ, e he a huũ
fillo ou filla d-anbos, se o ouverdes, e se o pella vintura non ouverdes, que faça hũa
voσ o postrimeiro de vos a tempo de seu finamento, afforámosvos o nosso cassar
de Castineiras, que y á o convento, que he sub sinno de Santiago de Villamarym, e
he aforámosvos o dito cassar a vos e ás ditas voσes a montes e he a fontes, con cassas e
con árrvores e con seídas et e entradas e con todas súas pertencas per uquer que vaa,
e he avédesnos de dar de cada anno vos e as ditas voσes en todo o mes d-agosto oyto
libras de dineiros brancos de que contan quarenta par de dineiros por tres libras.
Et vos e he as ditas voσes avedes de lavrar e parar ben este cassar, vos e as ditas
voσes en gissa que non desperesca con mingua de boo paramento. Et se pella vin-
tura ouverdes a vender ou aa supinorar ou a enallear este foro, vos ou as ditas
voσes, que seiamos nos ante frontados nos e he o dito nosso moesteiro, et pella vintura
non vos podendo vos comprar o dito foro que vos que o jeitedes a tal omme que
nos page ben o nosso, et á morte do postrimeiro de vos todos tres o nosso cassar
e herdade deve a ficar livre e quito e desenbargado ao dito nosso moesteiro con
quanto bom paramento y estever feito. Et que esto seia certo e non veña en dulta
mandamos ende faσer dúas cartas partidas per a, b, c.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 149
Et mandamos que a parte que contra esto passar que peyte á outra parte CC
moravedís de dineiros brancos, os meos á parte e os outros meos á voσ del rey, e a
penna paga ou non a carta fique firme e valla en súa revor.
Feyta a carta enno dito moesteiro, viinte días de novembro, era de mille e
quatroçentos annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Johán de Camba e Pedro Donσel370
e Pedro Cosillares e Nun-Eanes d-Estrumille e Pedro Amigo.
Et eu, Johán Martineσ, notario jurado en terra de Camba e de Deçón por
Andreu Sancheσ, a esto presente foy e esta carta yscriví e meu nome e sinal y fiσ en
testimuyo de verdade que tal he. (Signum).
*133
1363.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 435r, n.º 2481, libro 13 de foros, fol. 321v; A-1, c,
fol. 1056r; A-1, d, atado 3, n.º 28 e A-15, fol. 129v, mazo 3, n.º 28.
*134
1363.
«Teresa Fernández, priora del monasterio de Dozón, afora a Ruy Lorenzo, notario
de Ourense, durante su vida, un casal en Figueiredo, feligresía de San Miguel de Melles, el
casal de Pazo, que tenía del monasterio Andrés Pérez, notario de Ourense, y el casal
de Currugal, que traía del monasterio Martín González de Tamallancos, sitos en la feli-
gresía de Santa María de Tamallancos, el casal de Chacín, feligresía de San Paio de Bóveda,
el casal de Santomil, en Santiago de Vilamarín, el casal de Xaxán, en Santa Baia de León,
y el casal de Codesedo, en San Cibrán de Armental, por doscientos maravadís al año, y por
luctuosa un moyo de vino».
*135
1363.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 438r, n.º 2471, libro 13 de foros, fol. 310; A-1, c, fol.
1436r, atado 3, n.º 32; A-1, d, atado 3, n.º 32 e A-15, fol. 129v, mazo 3, n.º 32.
*136
1364.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 298v, n.º 1697, libro 9 de foros, fol. 48; A-1, c, fol.
890r, atado 3, n.º 38; A-1, d, atado 3, n.º 38 e A-15, fol. 130r, mazo 3, n.º 38.
*137
[1364]371
«Privilegio del rey don Pedro a favor del monasterio de Dozón en el que manda
se le mantenga la jurisdición de Dozón, conforme se la habían concedido sus antepasados».
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, d, atado 3, n.º 46 e A-15, fol. 130v, mazo 3, n.º 46.
371
Aínda que no extracto conservado se di que é do ano 1402, ten que ser a era.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 151
*138
1364.
«Confirmación que hizo el rey don Pedro del privilegio de su padre, don Alfonso,
en favor de los vecinos del coto de Dozón, por el que se manda no entiendan con ello el
gobernador y oidores de este reino, si fuese una vez al año».
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 433v, libro 13 de foros, fol. 308, n.º 2469.
139
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, Pergamiños, n.º 2821; carta partida por a...h;
210x290 mm; minúscula diplomática caligráfica.
EXT. OURENSE, AC, Cód., Repertorio, p. 82, caixón 24, atado 75, n.º 86.
372
Non cabe dúbida de que a interpretación da data é case irresoluble, por iso nos inclinamos a que exista
unha posible repetición dun I, aínda que non descartamos que se trate dun XI + IX, polo tanto 20 de
xaneiro.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 152
paredes ben en tal gisa que se non perga per myngua de bõ paramento; e avédesnos de
dar de foro de cada hun anno dúas fanegas de pan, per medida dereyta, dentro no
nosso moesteiro. E este lugar non no venderedes nen no deitaredes, e queréndo
fazer que o moesteiro que seja frontado por lo justo preceo, e vos e as ditas vozes
passadas que fique o lugar livre e quite ao dito moesteiro con canto boo paramento
y for feito, e sejades vasalos serventes e obidientes vos e as ditas vozes ao dito moes-
teiro. E nos, a dita abadessa e convento assy volo outorgamos. E eu, Françisco Pereσ
assy o reçebo por min e por las sobryditas vozes que presentes non estam.
E mandamos que a parte que contra esto pasar que sobredito he que peyte
dozentos moravedís, os meos á voz del rey e os meos á parte agardante, e a penna
paga ou non a carta seia firme e vala en súa revor. E que esto seia certo e non veña
en dulta mandamos en fazer dúas cartas feytas per a, b, c, selladas de nosso seelo
pendente.
Feita a carta \no dito moesteiro/, era de día sobredito, era de mille e qua-
troçentos e tres annos.
Testemoyas que forron presentes: Fernán Oligo, e Pedro Perez de
Mourigaas, e Fernán Soutyno, capelán do dito moesteiro, e outros.
E eu, Fernán Pereσ, clérigo, escriví per mandado da dita donna abadessa.
140
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...c; 220x180 mm; minús-
cula diplomática currens; roto na parte dereita.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 436v, n.º 2494, libro 13 de foros, fol. 334; A-1, d,
atado 2, n.º 25 e A-15, fol. 127r, mazo 2, n.º 25.
simitaes, convén a sabber os nosos lugares de Fondo de Villa con erdade que jaz em
[Alveiros], per tal vervo e condiçón que os lavredes e paredes bem em gisa que se
non percan con migoa de boo paramento, [e avédes]nos de dar em cada huũ anno
vos e as ditas voz<e>s a coarta de todo pan e viño que Deus der ennos [ditos casa-
res], e avedes de poer este primeiro anno cavadura de dez homes e des y emdean-
te mays cad[a...], e a de dar a primeira voz oyto moravedís per loytosa, e as outras
han de dar cada hũa dellas seys libras e [...] vos e as ditas voz<e>s em cada huũ
anno oyto libras por dereytura e hũa leytoa, e esta leyra [...] de dar em vida desta
abbadesa. E estes lugares vos aforamos per huũ quer que vaan a montes e a fo[ntes
su sino] de San Pero de Bobadella, e vos e as ditas voz<e>s pasadas que ficen os
lugares livres e quitos e de[senbargados con] canto boo paramento hi for feito.
E mandamos que a parte que contra esto pasar que peyte dozentos mora-
vedís [á parte] agardante e outros á voz del rey, e a penna pagada ou non paga esta
carta seya fir[me] e vala em súa revor.
Outrosí avedes de coller a novidade per noso mordomo e reçeber de[lo e]
fazerle booa compaña em tanto coller a nobidade.
E que esto seja çerto e non veña em dúbeda [man]damos fazer dúas cartas
partidas per abeçe selladas con noso sello pendente.
Feita a carta enno dito [moesteiro], era e días sobreditos.
Testemoyas que presentes foron: Johán Valeyro, Fernán Folgeyra, Gomeσ
Rapella e o[utros].
Fernán Soutyno, capelán do moesteiro, (rubricado).
141
conv]ento desse meesmo lugar, afforamos a vos, Johán Domingueσ, clérigo reytor
da iglesia [de Santa Baia de Lyón], por en toda vossa vida, e a dúas vozes, huna que
vos feσerdes en vossa v[ida...] vossa morte a huna dellas, et a tempo da morte desta
[...] que vos feσerdes en vosso [...] vos, et se eu, o dito Johán Domingueσ, morer
sen testamento a aquel que herdar os meus [bees...] poder de faσer a primeira voz
depoys da miña morte, e que estas voσes [...] vos que nos pagen ben os nossos
dereitos a nos e ao dito [nosso moesteiro...] o nosso cassar d-Alende, que he sub
sinno de San Estevo de Carvo[entes, per tal] condiçón que vos e as ditas voσes que
o lavredes e paredes ben en gissa que non desper[esca] con mingua de boo para-
mento. Et avédesnos del de dar de cada anno [...] vos e as ditas voσes en todo o
mes d-agosto ou de setenbro [...] per tega dereyta de dous çeramies por que com-
pran e venden enna [... San Estevo] de Carvoentes enna era desta carta. Et este dito
foro non avedes de vender [...] sopinorar nen de enaleear aa nenhún vos nen aas
ditas voσes [...] poderdes nen contrayr o dito lugar que fique [a n]os e ao dito
[no]sso moesteiro livre [e quito] e desenbargado. Et esta dita renda nos avedes de
dar sen grando ou sen geada ou sen tollentega sabuda, et se pella vintura aqueçer
cada huna dellas, de que nos Deus garde, que sega estimada aa mandamento de
omes boos, huun de vossa parte e outro da nossa, e se non que nos dedes a terça
aquel anno do que Deus y der per nosso omme. Et avedes de seer vos e as ditas
vozes vasallos serventes e obidientes do dito moesteiro [e non] lle arardes outro
senorío arostro. Et que esto seia certo e n[on v]eña en dulta mandamos ende faσer
dúas cartas partidas per a, b, c.
E mandamos que a parte que contra esto passar que peite á outra parte CC
moravedís de dineiros brancos, os [me]os aa parte e os outros meos á voσ del rey,
e a penna paga ou non a carta fique firme e valla en súa revor.
Feita a carta enno dito moesteiro, viinte e VII días de novembro, era de mil
e quatrocentos e tres annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: [...] de Camba e Johán Fernandeσ
de Saa e Fernando Moreda de Rodeiro [...].
Et eu, Johán Martineσ, notario jurado en terra [de Camba] e de Deçón,
por Andreu Sancheσ, [a esto] presente foy e esta carta escriví [e me]u nome e sinal
fyσ en [testemoyo] de ver[dade que] tal he. (Signum).
142
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1549/9; carta partida por a…c; 140x205
mm; minúscula diplomática cursiva; roto na parte dereita373.
Sabbean quantos esta carta viren commo eu, Costança Rodrigueσ, esleyta do
moesteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, e o convento desse meesmo lugar, afo-
ramos a vos, Lourenço Martín de Pineiro, por en toda vossa vida e do huũ fillo ou filla
que agades [de] Moor d-Eyra, e se non quisserdes faσer voσ ó fillo ou á filla que faσa-
des voz ó neto ou neta que sega d-anbos, aforam[os]vo lo nosso cassar de Pineiro de
Fondo de Villa, per atal condiçón que vos e a dita voz que o lavredes e paredes ben en
gissa que non desperesca con mingua de lavor e de boom paramento. E avédesnos
del de dar de cada huũ anno vos e aa dita voz a terça do que Deus y der per nosso
omme, e de foros de cada huũ anno a min aa dita esleyta huũ porco e huũ carneiro e
huũ cabrito, e ao convento de cada anno XXX ovos e dous queyxos e huũ aacumbre de
manteyga, e avedes de seer serventes e obedientes ao dito moesteiro. Et que esto sega
certo e non veña en dulta mandamus ende faσer dúas cartas partidas per a, b, c.
Et mandamos que a parte que contra esto passar que peite á outra parte CC
moravedís de dineiros brancos, os meos aa parte e os outros meos á voz del rey, e a
penna paga ou n[on] a carta fique firme e valla en súa revor.
Feita enno dito moesteiro, XI días de mayo, era de mille e quatroçentos e
quatro annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Pedro de Camba, e Fernando Peres
de Mourigaes e Lourenço Pereσ de Quintaa e Johán Martín, morador en San Estevo
de Carvoentes.
Et eu, Johán Martineσ, notario jurado en terra de Camba e de Deçón por
And[reu] Sancheσ, a esto presente foy e esta carta escriví e meu nome e sinal y fiσ
en testimuyo de verda[de] que tal he. (Signum).
143
373
No reverso: Doçón.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 156
A. AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1549/10; carta partida por a...f; 210 (87)x211 (163)
mm; minúscula diplomática cursiva374.
374
No reverso: Sant Pero de Doçón; Villanova.
375
do mes] repetido.
376
que] repetido.
377
partidas] repetido.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 157
*144
1366.
145
Sabbean quantos esta carta viren commo nos, Costança Rodrigueσ, abbadessa
do moesteiro de San Pedro de Villanova de Doçón, e o convento desse mesmo lugar,
afforamos a vos, Lopo Affonso, e a vossa muller, María Rodrigueσ, por en toda vossa vida
d-anbos e de huũ fillo ou filla d-anbos, se ouverdes de consuu, et non no avendo anbos
de consuu que eu, o dito Lopo Affonso, que possa fazer hũa voz en [meu] testamento
ante tempo de miña morte, que seja atal que page ben o seu dereyto ao dito moesteiro,
afforrámosvos por en vyda de vos todos tres o nosso cassal de Santysso de Fondo, que
de nos tevo Gonçalvo Affonso, que he sub cadea de San Romao, per esta condiçón, que
o lavredes e peredes ben en gissa que non desperesca con mingua de lavor e de boo para-
mento, e avédesnos del de dar de renda de cada huũ anno seys tegas de ceveira, pella
tega dereyta per que conpran e venden enna..., e hũa regeyffa... de cada huũ anno, et
esta renda nos avedes [a dar] sen grando ou sen geada ou sen tollentega sabuda, et se
pella vintura aqueçer cada hũa [dellas], do que nos Deus garde, que seia estimado a man-
damento de dous omes boos, huũ da vossa parte e outro [da] nossa, se non que nos
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 158
dedes aquel anno a terça do que Deus y der per nosso ome. Et avedes a seer [sempre]
serventes e obedientes ao dito moesteiro, e non lle paredes outro senorío arrostro per
que [non possa aver] o seu, et á morte do postrimeiro de vos todos tres o dito cassar aa
de ficar ao dito moesteiro livre [e quito] con quanto boo paramento y for feyto. Et eu, o
dito Lopo Affonso... e pagar a dita renda ao dito moesteiro commo dito he. Et nos, a dita
abbadessa e convento...mos todos nossos bees a vos deffender a dereito con o dito foro
que vos faσemos. Et que esto seia çerto e non veña en dulta mandamos faσer dúas car-
tas partidas per a, b, c.
Et mandamos que a parte que contra esto [passar] que peyte á outra parte
CC moravedís de dineiros brancos, os meos á parte e os outros meos á voσ del rey,
e a pena paga ou non a carta fique firme e valla en súa revor.
Feita enno dito moesteiro, oyto días de jullio, era de mille e quatroçentos e
VII annos.
Testemoyas que foron presentes: Pedro Clerigo e Affonso de Carvalledo e
Affonso e Gonçalvo... e Johán [...] e Miguell da Geesta.
Et eu, Johán Martineσ, notario jurado en terra de Camba e de Deçón por
Johán Nuneσ d-Issorna, a esto presente foy e esta carta escriví e meu nome e sinal
y fiσ en testemoyo de verdade que tal he. (Signum).
146
voces otras, nin lingua, nin fonsadera ninguna de tierra; e qualquier merino que andu-
biese por nos e juez e notario de la tierra que fuesen a el dicho coto de Dozón una vez
en el año e non más, e que ficiesen concejo, e si fallasen y algún ome que mereciese
pena en el cuerpo que él e las justicias que ge la ficiesen haver de consuno, e si el mere-
ciese en el haver que el merino que lebase la tercia parte e las justi<ci>as la otra tercia
parte, e el comendero que andubiese en el dicho coto que fuese metido por placer del
dicho concejo y de las justicias dende, e por ende que el dicho coto que havían a dar
a los reyes onde nos venimos e a nos una candela muy buena en que obiese treinta
libras de cera para que la pusiese en el altar de Santiago por las almas de los reyes onde
nos venimos e por la nuestra vida e salud, según que esto y otras cosas se contiene en
una carta de los dichos reyes onde nos venimos e confirmada del dicho rey nuestro
padre, escrita en pergamino de cuero e sellada con su sello de plomo colgado, que los
del dicho coto nos enbiaron mostrar en esta razón, en que parece es así, la qual leba-
ron para guarda de su derecho; e dicen que el dicho fuero que les fue guardado en tiem-
po de los reyes onde nos venimos <e> en el nuestro fasta aquí, e que se recelan que los
dichos oficiales o alguno de vos o otro alguno o algunos que les queredes hir e pasar
contra la dicha carta e ge la non queredes guardar, según que se en ella contiene, e si
así pasase que recivirían gran agravio; e embiáronnos pedir merced que mandásemos
y lo que tobiésemos por bien. Porque vos mandam<os>, vista esta nuestra carta o el
traslado de ella signado, como dicho es, que veades la dicha carta que los moradores
en el dicho coto de Dozón han de los reyes donde nos venimos e confirmados del dicho
rey don Alfonso, nuestro padre, que Dios perdone, en esta razón, sellada con su sello
de plomo colgado, que los moradores en el dicho coto vos mostraran, como dicho es,
e guardádgela e complídgela e facédgela guardar e complir vien e complidamente,
segund que se en ella se contiene, e non les bayades nin pasedes, nin consintades hir
nin pasar contra lo contenido en la dicha carta agora nin de aquí adelante.
E non fagades ende al por ninguna manera so pena de la nuestra merced
e de seiscientos marabedís de esta moneda usual a cada uno. E de como esta nues-
tra carta o el traslado de ella signado, como dicho es, vos fuere mostrado e la cum-
plirdes, mandamos so la dicha pena a qualquier escrivano público que para esto
fuere llamado que dé ende al que vos la mostrare testimonio signado con su signo
porque nos sepamos en como cumplides nuestro mandado.
E de esto les mandamos dar esta nuestra carta sellada con nuestro sello de
plomo colgado.
Dada en Valladolid, veinte e cinco días de mayo, era de mil e quatrocien-
tos e once años.
Don Juan García Manrrique, obispo de Orens, chanciller del rey, e Juan
Alfonso, doctor en leyes e en decretos, oidores de la audiencia del rey, la manda-
ron dar.
Yo, Gonzalo García, escrivano del rey, la fis escrivir. Alfonso González,
vista. Episcopus Auriensis. Gutier Gonzales, obispo. Juan Alfonso.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 160
147
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1549/19; carta partida por a...p; 188x265
mm; cortesá primitiva; conserva catro buracos romboidais dos que pendería o selo378.
378
No reverso: Abbadesa de Doçón.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 161
148
B. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1550/8; 219x182 mm; cortesá primitiva;
copia notarial de Vasco Martínez, notario público de Ourense, do 9 de xuño de 1390379.
Sabean todos quantos esta carta viren que eu, Tareia Nuneσ, moller de Gil
Rodrigueσ de Villamarín, dou en doaçón pura pera senpre a vos, Aldonça Nuneσ, mĩa
yrmaa, dona do mosteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, todo o meu quinón dos
casares e herdades e todas las outras coussas que me perteeçen e me ficaron de parte de
mĩa madre, María Ferrnandeσ. Douvos todos los ditos casares e herdades que os possa-
des aforar e arrendar a quen vos quiserdes e por ben teverdes, e toda renda e aforamen-
to que vos feσerdes destas cousas sobreditas e de cada hũa delas eu as outorgo e dóas e
ájoas e averey por firmes e por valedeiras a todo tempo. E toda renda ou foro que deren
dos ditos casares e herdades mando que as ajades vos, a dita mĩa yrmaa en toda vossa
vida, e aa vossa morte se me a abadessa e donas do dito mosteiro quiseren faσer o que
eu convosco faley, mando que lles fique pera senpre.
Feita a carta en Cassar de Rego, que he do couto de Villarruvín e de Touges,
treze días do mes de setembro, era de mille e quatroçentos e quinσe annos.
Testemoyas: Pero Ferrnandeσ, clérigo rector da iglesia de Santa María de
Teemes; Martín Anes, peliteiro, morador en Barra de Sussao; Johán Martineσ de
Dornelas380.
379
No reverso: De Villanova.
380
Et eu, Vasco Martineσ, notario público da çidade d-Ourens por la iglesia dese lugar, dado per
don Fernán Pereσ, abade da iglesia da Trinidade, vigario geeral do bispado d-Ourens por lo onrra-
do padre e señor don Christóval, por la graça de Deus bispo d-Ourens, pera as notas das cartas e
escrituras que foron et pasaron per Rodrigo Afonso, raçioeiro d-Ourens, reytor da iglesia de San
Martino de Villarrovín et notario do dito conçe[llo] de Villarrovín, pera en pública forma tornar,
que esta carta achey ontre las notas do dito Rodrigo Afonso, a qual era escrita per la mao do dito
Rodrigo Afonso, et a qual aquí fiσ escrivyr a pedimento de Aldonça Nunes, a que perteeçía, a qual
foy sacada nove días de juyo, anno do naçemento de nosso señor Jhesu Christo de mille e treσen-
tos et noveenta annos. Testemoyas que viron a dita nota por quançelar: Afonso Giça e Gonçalvo
Anes, notarios d-Ourens; e Afonso Colma, fillo de Pero Colma, e outros. Et aquí meu nome et meu
sinnal fiσ en testemoyo de verdade que tal he. (Signum et in signo Vasco).
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 162
149
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; 205x185 mm; cortesá primitiva; en moi mal
estado de conservación e roto na parte esquerda381.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 241r, n.º 1063, libro 7 de foros, fol. 78; A-1, c, fol.
88, atado 3, n.º 43; A-1, d, atado 3 n.º 34 e A-15, fol. 130r, mazo 3, n.º 34.
Sabbean quantos esta carta viren commo Lyonor Rodrigueσ,... San Pedro
de Villanova de Deçón, afforo a vos, Affonso Fernandeσ de Belloes, e a vosas vozes
por en toda miña vida o meu casar..., Santa Christina da Submoça, o qual cassar
eu agora... dito moesteiro de Deçón. E afforovos o dito cassar a montes e a fontes...
herdade e con seídas e con entradas e con todas súas perte[encias per uquer] que
vaa, per tal condiçón que o lavredes e paredes ben en gissa [que non] enperesca
con mingoa de boo paramento. E avedesme de dar de cada huun anno quatro fane-
gas de çeveira tolledaas e huun almude de manteiga tolledao, que sega todo ben
medido, e logo me avedes a dar e... este primeiro almude d-aquí a Entroydo; e ave-
desme ser obidiente... me paredes outro señorío arostro sobre lo dito lugar nen
sobre... del. Et eu, o dito Afonso Fernandeσ, obrido min e todos meus bees [gana-
dos] e por ganar a vos dar e pagar a dita renda segundo dito he. E eu, a dita Lionor
Rodrigueσ,... a vos defender a dereito con o dito lugar segundo...
E a parte que contra esto que sobredito he quisser passar que peite á outra
parte [...] de dineiros e a voσ del rey outros tantos, a penna paga [ou non a carta]
fique firme e valla en súa rebor.
Feita a carta en San..., vinte días d-oytubro, era de mille e quatroçentos e
[XVI annos.
Testemoyas que] foron presentes: Afonso Roca e Lourenço Domingueσ e
Lourenço da Carreira... en San Estebo, e outros.
Et eu, Johán Martineσ, notario jurado en [terra de Camba e de Deçón por]
Johán Nuneσ de Isorna, gardador de seu fillo, Lopo Nunnes, a esto presente foy et
esta carta en miña presença fiσ escrivir e meu nome e... en testemoyo de verdade
que tal he. (Signum).
381
No reverso do pergamiño: doc. n.º 148 bis.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 163
150
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1550/10; 188x109 mm; cortesá primitiva;
conserva catro buracos romboidais dos que pendería o selo382.
Sabbean quantos esta carta viren commo nos, Costança Rodrigueσ, abba-
desa do moesteiro de San Pedro de Villanova de Deçón, e o convento desse meesmo
lugar, afforamos a vos, Martino Pereσ do Castro, et a vossa sogra que ora he, María
Pereσ, et a dúas vozes apóys da morte do postrimeiro de vos anbos, que segam vossos
fillos ou fillas ou vossos netos, afforámosvollo o nosso cassar do Castro, que he sub
sinno de San Salvador do Oor, o qual cassar foy de Luysa Fernandeσ. Et atambén
vos afforamos con el a terça de herdade que foy de Costança Fernandeσ.
Afforámosvollo o dito cassar e he herdade a montes e a fontes, con cassas e con árvo-
res e con seídas e con entradas et con todas súas pertenças e dereituras per uquer que
vaa en esta condiçón, que o lavredes e paredes ben en gissa que non desperesca con
mingoa de boo paramento. Et avédesnos del a dar de cada anno a terca do que Deus
y deer per nosso omme, e huũ aσumbre de ma<n>teiga e huũ caroo de leeña de
cada anno. Et pella vintura non avendo vos fillo ou filla ou vosso neto ou neta
d-anbos a tempo de vossa morte do postrimeiro de vos que o dito nosso cassar e
herdade que fique livre e quite e desenbargado ho dito nosso moesteiro de con quan-
to boo paramento y for feito. Et que esto seia çerto e non veña en dulta nos, as don-
nas e convento do dito moesteiro rogamos á dita nosa abbadesa, por quanto de
nosso non avemos sello, que ponna en estas cartas seu sello.
Feita enno dito moesteiro, IX días de setenbro, era de mille e quatro<çen-
tos> e XVI annos.
Testemoyas que a esto forom presentes: Pedro Anes, clérigo arciprestes de
Deçón; e Fernando da Lama, e Johanne Anes, e Pedro Leeedo, e Pedro Lourenço,
omme da abbadesa.
Eu, Johán Martineσ, clérigo, escriví, (rubricado).
382
No reverso: Es de Villanova.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 164
151
Sepan quantos esta carta vieren como nos, don Juan, por la gracia de Dios
rey de Castilla, de León, de Toledo, de Galicia, de Sevilla, de Córdova, de Murcia,
de Jaén, del Algarve, de Algecira e señor de Lara e de Vizcaya e de Molina, vimos
dos cartas escritas en pergamino de cuero e selladas con sellos de plomo pendien-
tes, la una del rey don Alfonso, nuestro abuelo, e la otra del rey don Enrique, nues-
tro padre, que Dios perdone, fechas en esta guisa:
383
los comendadores] por subcomendadores.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 165
E defendemos firmemente que otro alguno nin algunos no sean osados de les
hir nin pasar contra las dichas cartas nin contra lo contenido en ellas agora nin de aquí
adelante en elgún tiempo por alguna manera por ge las quebrantar nin menguar,
ca qualquier que lo ficiese habría la nuestra ira e demás pecharnos ya la pena por
cada vegada que contra ello fuese o pasase mil marabedís de esta moneda usual,
e a los dichos omes buenos, vecinos e moradores en el dicho coto o <a> quien su
voz tobiese todos los daños e menoscabos que por ende resciviesen doblados, e
demás a ellos e a lo que oviesen nos tornaríamos por ello.
E desto les mandamos dar esta nuestra carta escrita en pergamino de cuero
e sellada con nuestro sello de plomo.
Dada en las cortes que nos fecimos en la muy noble cibdad de Burgos,
cabeza de Castilla, e nuestra cámara, veinte y cinco días del mes de octubre, era de
mil e quatrocientos y diez y siete años.
E yo, Gon<zal>o López, la fis escrevir por mandado del rey. Martín Yáñez,
vista. Juan Fernández. Albar Martínez, thesaurario. Alfonso Martínez.
152
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1549/4; carta partida por a, b, c; 215x217
mm; cortesá primitiva; conserva catro buracos romboidais dos que pendería o selo; en moi mal
estado de conservación384.
384
No reverso: Abadesa de Vilanova.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 166
en tal maneira que non se perca con mingoa de boo paramento, e avédesnos de dar
cada hun anno quarta de çeveira e de viño que Deus y der enno dito lugar per noso
mordomo, e hun moyo de castañas secas e limpas, e avédesnos de dar de cada hun
anno... do dito lugar... do dito lugar. E avédesnos de dar de comer e de beber... ho
noso home en... o pan e o viño que hover no dito lugar. Este foro vos aforamos a...
que agora he e fosse y... de dereito... este lugar non venderedes nen deitaredes nen
supinoraredes, e querrendo fazer que... que o dito moesteiro per lo justo preço. E
sejades vasallos servientes e hobidientes vos e as ditas vozes ao moesteiro. Et nos
a dita abadesa hobrygamos os bes do dito moesteiro a vos defender. Et eu, o dito
Afonso Pereσ, así o reçebo, e hobrygo min e myos bes, ganados e por ganar,...
ditas... comprir e aguardar ho que se contén enno dito foro.
Et mandamos que a parte que contra esto pasar que peyte quinentos
moravedís, os mehos á voz del rey et os mehos á parte aguardante, e a penna paga
hou non a quarta sega firme e valla en súa revor.
Et que esto sega çerto e non venga en dulta mandamos ende fazer dúas
cartas partidas per abece, selladas con noso sello pendente.
Feyta a carta no dito moesteiro de Deçón, era e día sobredyto.
Testemoyas que presentes estavan: Fernan, clérigo, e Fernán, escriván,
capellás da dita abadesa; Lourenço Eanes, Vasco Rodrigueσ, morradore en Paços,
e hutros.
*153
1384.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 434v, libro 13 de foros, fol. 314.
*154
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 238v, n.º 2048, libro 7 de foros, fol. 49; A-1, c, fol.
513r, atado 1, n.º 30; A-1, d, atado 1, n.º 30 e A-15, fol. 124v, mazo 1, n.º 30.
155
Nota da venda que fai Ilduara Alonso, co permiso do seu marido, do foro que
ten do mosteiro de Dozón dun lugar en Santa Cristina da Somoza.
156
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1551/6; 185x348 mm; gótica cursiva for-
mata; conserva os fíos de seda vermellos e brancos dos que pendería o selo385.
regnum acquire sempiternum. Quia fratres nostri Ordinis quos, ut audivi, sincero
in Domino diligitis caritate, vice dilectionis mutue vos apud Deum, piis supplica-
cionibus prosequatur, vestre devocionis meritis ac beneficiis ipsis fratribus collatis
et confferendis, debita recognicione, penssatis vobis omnium missarum, oracionum,
predicacionum, jenuniorum, abstinenciarum, vigiliarum laborum ceterorumque
laborum que per fratres nostros Domino in provincia Hyspanie fieri dederit, uni-
verssa participacionem concedo tenore parcium spiritualem in vita pariter et in
morte ut multiplici suffragiorum presidio post huius vite felicem transitum valleat
ad eterna gaudia pervenire. In cuius concessionis testimonium sigillum vostrum
duxi presentibus apponendum.
Datum Vivarii, in nostro provinciali capitulo *** augusti, anno Domini Mº
CCCº XCVIIº.
Frater Alfonsus Arie, doctor, vidit, (autógrafo).
157
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...c; 260x130 mm; cortesá.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 152r, n.º 616, libro 3 de foros, fol. 228; A-1, d, atado
1, n.º 26 e A-15, fol. 124v, mazo 1, n.º 26.
158
Sepan quantos esta carta vieren como yo, don Enrique, por la gracia de
Dios rey de Castilla, de León, de Toledo, de Galicia, de Sevilla, de Córdova, de
Murcia, de Jaén, de Algecira e señor de Vizcaya e de Molina, vi una carta del rey
don Juan, mi padre e señor, que Dios perdone, escrita en pergamino de cuero e
sellada con su sello de plomo pendiente en filos de seda, fecha en esta guisa:
hir nin pasar contra la dicha carta, firmada en la manera que dicha es, nin contra
lo en ella contenido por ge la quebrantar o menguar en algund tiempo por alguna
manera, e a388 qualquier que lo ficiese habría la mia ira e pediarme389 ya la pena que
en la dicha carta se contiene, e a los dichos omes buenos, moradores en el dicho
coto de Dozón, o a quien su voz tobier todas las costas e daños e menoscabos que
por ende recibieren doblados. E demás mando a todas las justicias e oficiales de los
mis reynos do esto acaeciere, assí a los que agora son como a los que serán de aquí
adelante, e a cada uno de ellos que gela non consientan, mas que les amparen e
defiendan con la dicha merced en la manera que dicha es, e que prenden en vie-
nes de aquel o aquellos que contra ello fueren o pasaren por la dicha pena e la
guarden para facer de ella lo que la mi merced fuere, e que enmienden e fagan
enmendar a los dichos omes buenos, moradores en el dicho coto, o a quien su voz
toviere todas las costas e daños e menoscavos que por ende recivieren dobladas,
como dicho es. E demás por qualquier o qualesquier por quien fincare de lo así
facer e cumplir, mando al ome que les esta mi carta mostrare, o el traslado de ella
signado de escrivano público, sacado con autoridad de juez e de allende390 que los
emplaze que parezcan ante mi en la mi corte, del día que los emplazare fasta quin-
ce primeros siguientes, so la dicha pena a cada uno, a decir por qual razón non
cumplen mi mandado. Y mando, so la dicha pena, a qualquier escrivano público
que para esto fuere llamado, que dé ende al que ge la mostrare testimonio signado
con su signo porque yo sepa en como se cumple mi mandado.
E desto les mandé dar esta mi carta, escripta en pergamino de cuero e
sellada con mi sello de plomo pendiente en filos de seda.
Dada en Valladolid, veinte días de junio, año del nascimiento de nuestro
señor Jesuchisto de mil e quatrocientos e un años.
Yo, Juan González de Prima, escribano de nuestro señor el rey, lo fice escri-
vir por su mandado. Yo, utriusqye juris doctor Didacus Roanan, legibus bachiller,
vista. Alfonso, registrada.
*159
388
a] por ca.
389
pediarme] por pecharme.
390
de allende] por alcalde.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 171
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 434v, n.º 2476, libro 13 de foros, fol. 315 e A-1, d,
atado 3, n.º 38.
160
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; 135x204 mm; cortesá; en moi mal estado de
conservación.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 239r, n.º 1051, libro 7 de foros, fol. 54; A-1, c, fol.
858r, atado 2, n.º 1; A-1, d, atado 2, n.º 1 e A-15, fols. 125v/126r, mazo 2, n.º 1.
[Sabean quantos esta carta] viren commo eu, Johán Rodrigueσ de Camba,
renonço e dimito a vos, donna [Moor Afonso] abbadesa de Deçón, e ao dito moes-
teiro o lugar de Bobadela, e carta nen cartas que eu teña... e doas por nehuas. E
vos, a dita abbadesa e convento... ajades poder de fazer... dito lugar tódalas cousas
que a vos aprover des aquí endeante sen embargo. E eu, o dito Johán Rodrigueσ,
renonçio e dimito o dito lugar a vos, a dita abbadesa,... mosteiro e todo dereito
ecclesiástico e sagrar que em el podería aver, todo o dou por nenhún.
E se per min... per outro contra esta renunçiaçón pasar, mado e outorgo
que non seja sobrélo oído em juizo nen fora del e demáis que peite a vos e ao dito
moesteiro de pena dozentos moravedís e á voσ del rey outros tantos, e a pena paga
ou non a dita renonçiaçón vala pera semper.
Feita em Rodeiro, sete días andados do mes de mayo, anno Domini Mº
CCCCº III.
Testemoyas que a esto forom presentes: Roy da Portella, Gonzalvo Caço e
Fernán Soutiño e outros.
Et eu, Johán de Fervença, notario jurado en terra de Camba polo bispo de
Mondoñedo, a esto presente foy e meu nome e signal aquí fiz em testemoyo de ver-
dade que tal he. (Signum). Johannes, notarius, (rubricado).
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 172
*161
Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a Xoán Bacoro, á súa muller,
Constanza Fernández, e a dúas voces a leira de Fontes, en Santo Estevo de Carboentes,
que xa labraba el, por media fanega de pan.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 101r/v, n.º 354, libro 2 de foros, fol. 154.
162
A. SANTIAGO, AHU, Colección Blanco Cicerón, 137/37; carta partida por a...h;
190x285 mm; cortesá; plica de 35 mm con catro buracos romboidais dos que pendería o selo; con
pequenos desconchados.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 135r, n.º 519, libro 2 de foros, fol. 517, con ano 1405.
Sabean quantos esta carta viren commo nos, dona Moor Afonsso, abadesa
do mosteiro de San Pedro de Vilanova de Deçon, e a prior e convento [do] dito
mosteiro, seendo ajuntadas en noso mosteiro per canpaa tanjuda, segundo que ave-
mos de huso e de custume, damos e outorgamos e aforamos a vos, Afonso
Fernandeσ Sovereira, en vosa vida e a dúas vozes apús bosa morte o qual vos nome-
ardes a tempo de vosa morte, asy que vos nomeedes a primeira voz e a primeira voz
que nomee a segunda voz, e non as nomeando que seja voz aquel que de dereito
herdar os outros vosos bees, convén a saber, que vos aforamos o noso casar de
Costança, que he en fligesía de San Pedro de Garavaas, con todas súas herdades e
casas e árvores e montes e fontes e entradas e seydas e jures e perteeças per hu quer
que vaian, con tal pleyto e sub tal condiçón que lavredes e paredes ben o dito lugar
commo non desfalesca per mingoa de lavor e de boo paramento, e diades ende cada
huun anno a nos e ao dito noso mosteiro por nome de foro dúas fanegas de çenteo
en vosa vida, e as ditas dúas vozes depús vos que dían ao dito noso mosteiro tres
fanegas de çenteo, medidas por medida dereita toladaa de Ribadavia, enno dito
lugar, e daredes por foros seis moravedís de dineiros brancos cada día de Natal, o
qual pan e dineiros nos daredes enno dito luga[r] de Costança, et do al que o aja-
des de dízemo a Deus [...] livre e quite de todo outro enbargo e cárrego e çenso
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 173
*163
1404.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 437r, n.º 2499, libro 13 de foros, fol. 441; A-1, c, fol.
1436r, atado 3, n.º 10; A-1, d, atado 3, n.º 10 e A-15, fol. 128v, mazo 3, n.º 10.
*164
1404.
Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a Afonso Núñez, á súa muller,
Constanza Fernández, e a unha voz o lugar de Poín, freguesía de Santiago de Carracedo,
por tres cuarteiróns de pan e tres libras de moeda de dereitura ao ano.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 236v, n.º 1063, libro 7 de foros, fol. 26.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 174
165
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1551/16; carta partida por a…c; 290x200
mm; cortesá; roto na parte inferior esquerda391.
391
No reverso: Hizo este foro la abadesa de Villanova.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 175
166
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...c; 245x200 mm; corte-
sá; conserva dous buracos romboidais dos que pendería o selo.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 138r, n.º 508, libro 2 de foros, fol. 489; A-1, c, fol.
1375r, atado 1, n.º 28; A-1, d, atado 1, n.º 28 e A-15, fol. 124v, mazo 1, n.º 28.
167
Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a Alonso Pérez, á súa muller,
María Pérez, e a un fillo o casal de Santiso, freguesía de San Román de Santiso, por tres
taleigas de centeo e un par de capóns ao ano, sendo vasalos do mosteiro.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1551/17; carta partida por a...d; 317x152
mm; cortesá; con pequeñas roturas392.
392
No reverso: San Pedro de Villanova de Dozón.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 177
E que esto seja çerto e non393 vena en dulta mandamos ende fazer dúas car-
tas partidas per a, b, c escritas en hun tenor e selladas de noso sello pendente.
Feita a carta no dito moesteiro, era e día e mes sobredito.
Testemoyas que foron presentes: Fernando Pardo, Rodrigo Gomeσ e
out<r>os.
Eu, Jhoán Soutino, que persente foy a esto que sobredito he.
Jhoán Soutino, capelán, (rubricado).
168
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1551/18; 232x146 mm; cortesá; roto na
parte superior dereita394.
393
e non] repetido.
394
No reverso: No vale nada.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 178
E qualquer da miña parte ou da estrana que contra esto queira pasar mando
e digo que non le valla e aja miña maldiçón e a de Deus.
Testemoyas que foron presentes: Gonçalvo Lourenço, Fernán Soutino,
Lourenço Gomeσ, Alonso Pereσ, Jhoán Pereσ, Gonçalvo Pereσ e outros.
Et eu, Jhoán Afonso, notario da meyrindade d-Orzillón, que395 a esto pre-
sente foy qui con as testemoyas sobreditas e fiσ aquí meu sinal que tal he de verda-
de. (Signum). Jhoán Alonso, notario, (rubricado).
*169
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 435r, n.º 2484, libro 13 de foros, fol. 324; A-1, c, fol.
386v, atado 3, n.º 14; A-1, d, atado 3, n.º 14 e A-15, fol. 129r, mazo 3, n.º 14.
170
1406.
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; 215x127 mm; cortesá; en moi mal estado de
conservación e roto na parte superior.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 433r, n.º 2465, libro 13 de foros, fol. 304; A-1, d,
atado 3, n.º 15 e A-15, fol. 129r, mazo 3, n.º 15.
395
que] repetido.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 179
*171
1406.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 434v, n.º 2477, libro 13 de foros, fol. 316; A-1, d,
atado 3, n.º 18; A-1, c, fol. 632v, atado 3, n.º 18 e A-15, fol. 129r, mazo 3, n.º 18.
*172
1406.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 435r, n.º 2480, libro 13 de foros, fol. 318.
173
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1551/19; carta partida por a...c; 206x150
mm; cortesá; gran roto en tres cuartas partes do lado esquerdo396.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 133r, n.º 509, libro 2 de foros, fol. 490; A-1, c, fol.
1060r, atado 3, n.º 4; A-1, d, atado 3, n.º 4 e A-15, fol. 128r/v, mazo 3, n.º 4.
canpaa tanujda (sic), segundo que avemos d-uso e de custume, aforamos a vos,
Fernando Pereσ, e a vosa muller, Oraca Eanes, et quatro vozes apús de vosa morte,
que sejan vosos fillos ou fillas que <de> dereito eerdarren vosos bees, convén a
saber, aforámosvos o noso casal de Cima de Villa, que de nos tevo Afonso Ougea,
que he su sino de San Ramaao de Vina, a montes e a fontes, con todas súas per-
tenças, per tal vervo e contiçón que reparedes as [cas]as e herdades en tal gisa que
non pereçan con mingoa de boo paramento, [e avédes]nos de dar de foro vos e as
ditas voσes en cada hun anno a terça [...] ena nosa erdade per noso mordomo, e
reçebelos ben e dallos da [...] erdade e quatro moravedís por loytosa, e seredes vos
e as ditas vo[σes...] servient[es] e obidientes a nos e ao dito noso moesteiro, e vos e
as di[tas voσes pasadas que fique o dito] lugar libre e quito ao dito moesteiro con
to<do> boo para[mento que y for feito. E eu, Fernando Pereσ], per min e pollas
ditas voσes que presentes non están [asy o reçebo como dito he.
E mandamos que a] parte que contra esto pasar que peyte [á outra parte
que o agardar cen moravedís de pena] e outros tantos á voz del rey, e a pe[na paga
ou non a carta seja firme e] valla en seu revor.
E que esto seja çerto [e non veña en dulta mandamos ende faσer] dúas car-
tas partidas per abc [escritas en hun tenor e selladas de noso seelo pendente.
Feita] a carta enno dito moesteiro, era e día [e mes sobredito.
Testemoyas que foron] presentes: Andrés Arres, Jhoán de Cambeos,
Jho[án...].
E eu, Jhoán Soutino, que persente foy a esto que sobredito he, pus y meu
nome que tal.
Jhoán Soutino, clérigo capellán, (rubricado).
*174
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 434v, n.º 2478, libro 13 de foros, fol. 317; A-1, c, fol.
1056r, atado 3, n.º 13; A-1, d, atado 3, n.º 13 e A-15, fol. 128v/129r, mazo 3, n.º 13.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 181
175
Testamento outorgado por Sancha Fernández, con permiso do seu marido e dos
seus fillos.
Sabean quantos esta carta viren commo eu, Sancha Ferrnandeσ, con otor-
gamento e lycençia de meu marydo, Affonso Martineσ, moradores enas Barbeytas,
que he sem signo de Santiago de Touges, et con licençia de meus fillos, Affonso e
Estevo Martineσ, que están presentes, sendo con todo meu syso e emtendemento,
qual Deus tovo por ben de me dar, doendo min de miña alma e daqueles que ma
leixaron, mando ao moesteiro de San Pero de Vilanova de Deçón toda quanta her-
dade <que> eu ajo em Paçoos de Monte, que he suu signo de Sam Martino de Pena
Redonda, que me fycou por parte de miña madre, Costança Ferrnandeσ. Mando a
dita herdade ao dito moesteiro per tal condiçón que abbadesa que polo dito tempo
for no dito moesteiro que ma dé de cada hun anno hũa fanega e mea de pam, per
fanega toledaa, en todo tempo de miña vida he á miña morte que a dita herdade que
fique livre e quita e desembargada ao dito moesteiro sem embargo dos ditos meus
fillos e marydo. Et eu, a dita Mor Affonso, abbadesa do dito moesteiro asy reçeby
de vos, Sancha Ferrnandeσ, a dita herdade pera o dito moesteiro, e mando que aja-
des a dita fanega e mea de pan per lo noso casar em que morou Lourenço Poupado
enno dito tempo de vosa vida tan solamente, e mays non.
Et depoys esto a dita Sancha Ferrnandeσ mandou a min, notario adeante
escripto, que asy le dé delo hũa carta a mays fyrma que comprir pera guarda do dito
moesteiro.
Feita a carta em Paços de Tougees, çinque días do mes de mayo, anno do
nasçemento de noso señor Ihesu Christo de mille e quatroçentos e sete annos.
Testemoyas que foron presentes: Lourenço Eanes, morador no dito lugar de
Paçoos; e Garçía Fernandeσ, alfayate, morador em Ourrens; Pero d-Ansyns; Affonso
Pereσ, clérigo de Parada, et outros.
Et eu, Fernando Anes, notario púbrico do couto de Vylarrovyn e de Touges
por los bispo e igllesia de Oureẽs, ha esto preesente foy e per mandado e rogo dos
sobreditos haquí meu nome e sinal fiz en testemoyo de verdade que tal he. (Signum).
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 182
176
Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a Gómez Anes de Eiré, á súa
muller, Ilduara Sánchez, e a un fillo o casal de Alende, freguesía de San Martiño de
Penarredonda, por un moio de pan e cincuenta soldos ao ano.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1552/1; carta partida por a...h; 230x200
mm; cortesá; en mal estado de conservación397.
397
No reverso: Doçón, monjas.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 183
177
Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a Alonso de Lión, á súa muller,
Tareixa González, e a un fillo o casal de Xurán, en Santa Baia de León, por tres fanegas
de pan e trinta soldos ao ano, sendo vasalos do mosteiro.
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...c; 285 (233)x176 (50)
mm; cortesá; con pequenos rotos; catro buracos romboidais para o selo.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 304r, n.º 1737, libro 9 de foros, fol. 162r.
398
Ao esquecerse de poñer o signo abreviativo de eir, tras o que repite neira e a abreviatura de que.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 184
178
Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a Xoán Alonso, á súa muller,
Sancha Rodríguez, e a unha voz canto ten o mosteiro en Toiriz, freguesía de Santiago de
Arnego, por seis cargas de pan e un azume de manteiga ao ano.
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...c; 260x170 mm; corte-
sá; con catro buracos romboidais para o selo.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 236r, n.º 1033, libro 7 de foros, fol. 20.
399
do naç] repetido.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 185
179
Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles ao seu sobriño, Xil Fernández,
á súa muller, Constanza García, e a unha voz canta propiedade lle quedou á abadesa por
parte dos seus pais en Santa María de Arcos, San Xurxo de Terra Chá e noutras fregue-
sías, por unha carga de pan de centeo ao ano.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1552/3; carta partida por a...f; 150x255
mm; cortesá400.
400
As letras partidas en textualis formata.
401
a tempo] repetido.
402
do dito] repetido.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 186
Et queremos e mandamos que qualquer parte que contra esto pasar que
peyte aa parte que o complir e atender quinentos moravedís et outros tantos á voσ
del rey, et a pena pagada ou non que esta carta fique firme e valla en súa revor.
Et porque esto seja çerto mandamos ende faσer dúas cartas feitas en hun
tenor, partidas per a, b, c et seeladas de noso seelo pendente.
Feita a carta no dito moesteiro, era e día e mes sobredito.
Testemoyas que foron presentes: Meen Vaasqueσ, Varela Peres, clérigo de
Deçón, Jhoán de Felgeira, clérigo, e Gonçalo Afonso, clérigo.
180
403
dito] repetido.
404
Et] repetido.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 187
desa e convento que for enno dito noso moest<e>iro. Esto que sobredito he quere-
mos e otorgamos que ajades e tenades de nos ata que vos, o dito Fernán Peres, clé-
rigo sobredito, ajades e ganedes outra iglesia e benefiçio ou capelanía mellor, et gaa-
nando vos, o dito Ferrán Peres, outra capela ou iglesia ou oitro benefiçio alguũ que
vos, o dito Fernán Peres, que leixedes livre e quita e desenbargada a dita capela con
tó<da>las súas cousas do dito noso moesteiro405 a ela perteesçentes ao dito moes-
teiro e a nos en seu nomme del sen condiçón e revobca de juiσo alguno, et nos e o dito
noso moest<e>iro sen enbargo de vos e de outro por vos en voso nomme posamos
entrar e reçeber e tomar a dita capela de Sant-André con todas las súas perteesças
e dereitos a ela perteçentes e darla a outro clérigo que a servia. Esto vos damos e
outorgamos e queremos que ajades e tenades de nos segondo dito he, non fazendo
nen consentindo a ela fazer colaçón nen tiidoo nen outra carta de entrega alguna aa
capela de bispo nen de arçidiago nen de otra persona alguna, salvo esta carta de
estormento que vos dela damos per este notario de juso suescripto, ao qual roga-
mos e mandamos que dé en<de> a vos este estormento con protestaçón de non atro-
llar nen faσer atrollar a ninhún prallado (sic) nen a outro alguno por eles nen por
alguno deles en seu nome.
Et eu, o dito Ferrán Peres, clérigo sobredito, asy o outorgo e reçebo de vos,
a dita abadessa e donas sobreditas, a dita capela de Sant-André, segundo que sobre-
dito he.
Feita a carta de estormento enno dito moesteiro enos ditos día e era e anno
sobreditos.
Testemoyas que foron presentes: Françisco da Lama, clérigo, e Gonçalvo
Lourenço do Moesteiro, e Pero Boo, e Gonçalvo Ferrnandeσ da Lama, moradores eno
couto de Doçón, e outras testemoyas.
Eu, Passcoal Ferrnandeσ, notario público de noso señor el rey en terra de
Orσellón e de Doçón, a esto presente foy, esta carta de estormento escerví per man-
dado e rogo da sobredita abadesa e da dita priora e donas sobreditas et meu nomme
et signal aquí puge en testimoyo de verdade, que tal he. (Signum).
181
B. SANTIAGO, AA, C-21, fol. 994r/v; copia simple del século XVIII sobre copia notarial
do escribán Juan Antonio Vázquez, de 1694-setembro-5.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 305r, n.º 1745, libro 9 de foros, fol. 189; A-1, c, fol.
220v, atado 2, n.º 27; A-1, d, atado 2, n.º 27 e A-15, fol. 127r, mazo 2, n.º 27.
182
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...c; 115x227 mm; corte-
sá; en mal estado de conservación; conserva catro buracos romboidais para o selo.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 238r, n.º 1046, libro 7 de foros, fol. 45; A-1, c, fol.
95r, atado 2, n.º 22 e A-1, d, atado 2, n.º 22.
Ao equivocarse o escriba e ao non anotar o erro facíase un poco difícil dar o ano exacto, pero, afortu-
406
nadamente, o feito de que apareza a cota do mes e o día da semana permítenos precisar que o ano é 1412.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 190
183
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1552/4; carta partida por a...c; 160x275
mm; cortesá; en mal estado de conservación; conserva catro buracos romboidais dos que pendía
o selo407.
407
No reverso: Abbadesa de Villanova.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 191
*184
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 159r, n.º 648, libro 3 de foros, fol. 367; A-1, c, fol.
1212v, atado 1, n.º 14; A-1, d, atado 1, n.º 14.
*185
1414.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 134r, n.º 513, libro 2 de foros, fol. 499 e A-1, d, atado
1, n.º 14, como carta partida por a...c e firmada pola abadesa.
186
Gonzalo Lourenzo nomea titor do seu fillo Fernando ao seu avó materno, Xoán
de Parada.
mingoa de tutor que os procurase e demandase e benparase, e que pedía a min, por
lo ofiçio que teño, que dese tutor ao dito orfoo e gardador del e de seus bees. E
nomeou logo por tutor a Juán de Parada, morador aa igllesia de Santiago de Saa,
do dito couto, avoo que diso408 que era do dito orfoo, padre da dita Moor Eanes,
que presente estava, o qual diso que era omme cordo e aboado e tal que porría a
boo recado em seus bees. E eu, pera saber mays conpridamente a verdade desto,
tomey juramento com súa maao tanguda sobre sinal de cruz em lugar de santos
avangeos do dito Gonçalvo Lourenço se era asy commo o él dizía. E él, per lo dito
juramento diso que sy. E outrosy tomey juramento sobre lo dito signal de cruz a
Gonçalvo Lourenço, morador ao moesteyro de Sam Pero de Deçom, e a Joham
Ferrnandes de Castro, morador enno dito couto, que estavam presentes, em lugar
de santos avangeos, se era asy commoo o dito Gonçalvo Lourenço dizía. E eles e
cada uũs deles per lo juramento diserom que sy.
E eu, visto o pedimento do dito Gonçalvo Lourenço, padre do dito moço,
e dos sobreditos, e por tal de se non perderem seus bees, por lo ofiçio que teño,
dou e outorgo por tutor do dito orfoo e gardador del e de seus bees ao dito Joham
de Parada, e resçeby del juramento sobre lo dito signal de cruz, com súa maao tan-
guda, em lugar de santos avangeos, que el bem e verdadeyramente procurase e
deman<da>se e bemparase os bees que ao dito orfoo perteesçesem por parte da
dita Moor Eanes e por outra qualquer razón, e que lle dese deles boa e verdadeyra
conta com pago, quando viese a tempo de ydade complida, ou a aquel ou a aque-
les que os em seu lugar ouvesem de aver e levar de dereito.
E pera o dito tutor asy conplir as cousas sobreditas e cada uũa409 delas
resçebí dél fiador ao dito Gonçalvo Lourenço do dito moesteiro de Deçom, que esta-
va presente e outorgou a dita fiadoría, e obligou a él <e> a seus bees.
E eu, por esta razom, dou poder ao dito Joham de Parada pera que posa
demandar, resçeber e acadar os bees que ao dito moço perteesçerem em qualquer
maneira e por qual razom e que os posa partir e estremar e dar partiçom e tomarla
e dar carta e cartas de pago do que resçeber, e que posa quitar e anunçiar e em árbi-
tros conprometer, e emtrar em juizo se mester for, e faσer procurador e procura-
dores quantos e quaes vir que complem, e revocarlos quando quiser, e faσer todas
las cousas e cada ũa delas que boo e ver<da>deyro tutor pode e deve faσer e todas las
cousas e cada ũa delas que per lo dito Joham de Parada, tutor, forem feytas, trauta-
das, procuradas asy em juiσo como fóra del e per seus procuradores, que sejam en
prol do dito orfoo e de seus bees, eu lles dou mĩa abtoridade que valla pera senpre
commo se fosem feytas, trautadas, procuradas per lo dito orfoo avendo él ydade
liiudema comprida pera as per sy meesmo poder faσer.
E porque esto seja çerto e non veña em dulda esta carta de tutoría mandey
ende faσer a Álvaro Rodrigueσ, notario de terra de Orσellom, a qual firmey de meu
408
que diso] repetido.
409
a continuación repite así: hũa.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 193
nome, e por mays firmeza rogey ao dito Álvaro Rodrigueσ, notario sobredito, que
a firmase e signase de seu nome e signal.
Que foy feita aa Ponte de Erige, enna casa de morada de Garçía da Ponte,
da fregresía de Santa María do Canpo.
Testemoyas que estavam presentes: Gomes Ares Mosquero e Vasco
Ferrnandeσ de Puga, escudeiro, e Garçía Martineσ, notario de Orzellom, e Lourenço
de Bouteiro e frey Juan da Fraga.
Et non enpereesca onde vay escripto sobre raydo hu diz «seu» e hu diz
«tutor» e hu vay escripto ontre regloes hu diz «asy», que así han de diσer. Jácome
Martineσ, (rubricado).
Eu, Álvaro Rodrigueσ, notario público de noso senor el rey en terra
d-Orσellom e de Deçom, a esto que dito he con as ditas testemoyas presente foy et
em miña presença fiz escripvir por mandado do dito Jácome Martineσ, juiz sobre-
dito, que aquí em miña presença firmou de seu nomme con súa maao, et aquí meu
nomme e signal puge em testimoyo de verdade que tal he. (Signum), Álvaro
Rodrigueσ, notario, (rubricado).
187
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1552/15; carta partida por a...c; 175x210
mm; cortesá; conserva catro buracos romboidais para o selo; roto na parte dereita410.
410
No reverso: Perteneçe a Deçón.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 194
per tal vervo et contiçón que lavredes et paredes ben o lugar en tal maneira [que]
non pereça con migoa de boo paramento. E avédesnos de dar de foro vos et as ditas
vozes en cada hun [ann]o no dito lugar çinquo fanegas de çenteo, per midida derei-
ta que husar a comprar e a vender, et quatro moravedís por der[eitura], et VIII por
loytosa. Et a primeira voσ nomeará a segunda, et a segunda nomeará a terçeyra, fei-
tas e outorgadas per [...]. Et vos et as ditas vozes seredes nosos vasallos serventes e
obidientes a nos e a dito moesteiro. Et vos [et as] ditas vozes pas<ad>as que fique o
lugar libre et quite a nos et ao dito moesteiro con canto boo paramento y for feito.
[Et este lugar non] venderedes nen deitaredes nen canbearedes en nyua parte que
seja, nen tomaredes amá[dego nen] senorío con que nos ponades outro senor aros-
tro. Et eu. o dito Gomeσ411 de Cornozeos, por min [et por] aquellas ditas vozes, que
persentes non están, así o reçebo como sobredito he.
Et mandamos que a parte que contra esto quiser pasar que peyte á outra
parte de pena D moravedís e outros tantos á voz del rey, et a pena paga ou non a
carta seja firme et valla en seu revor.
Et que esto seja çerto et non vena en dulta mandamos ende fazer dúas car-
tas partidas per a, b, c, feitas e<n> hun tenor et selladas de noso seello pendente.
Feita a carta no dito moesteiro, era et día et mes sobredita.
Testemoyas que foron persentes: Alonso Gomeσ, Álvaro Sancheσ, Francisco
Ferreiro de Borrageyros e outros.
Johannes do Souto, (rubricado).
188
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; 340x210 mm; cortesá; en moi mal estado de
conservación e roto na parte superior.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 434r, n.º 2473, libro 13 de foros, fol. 312, A-1, d,
atado 3, n.º 30 e A-15, fol. 127r, mazo 2, n.º 30.
[...] Feita a carta enno dito moesteiro de Deçón, dous días de janeiro, anno do
nasçemento de noso señor [Ihesu] Christo de mille e quatroçentos deσ e oito annos.
411
Gomez] corrixido sobre algo.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 195
189
Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a Gómez Ares, á súa muller,
Inés Vázquez, e a dous fillos o casal de Reboredo das Donas, freguesía de San Breixo, por
dúas fanegas de pan e tres marabedís ao ano ao matrimonio, e ás outras voces tres fane-
gas de pan e tres marabedís, sendo vasalos do mosteiro.
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...c; 195x295 mm; corte-
sá; en mal estado de conservación.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 152r, n.º 617, libro 3 de foros, fol. 229.
Sabean quantos esta carta virem commo nos, dona Mayor Afonso, abbadesa do
moesteiro de San Pero de Vilanova de Deçón, et as donas et convento do dito moestey-
ro, seendo todas ajuntadas en noso cabidoo per tanjemento de canpaa, segundo que o
avemos de uso et de custume de nos ajuntar, damos a foro a vos, Gomeσ Ares
Mosquero, escudeiro, et a vossa moller, Eynés Vaasqueσ, et a dous vosos fillos ou fillas
que anbos ouverdes de consuu, et non avendo fillos nen fillas anbos de consuu que o
pasamento de vos possa faσer hũa voσ tal de que nos et o dito noso moesteiro posamos
aver os nosos dereitos en paσ et en salvo, a teer de nos et per nosso moesteiro en
vossa vida de todos quatro, tan solamente por usso dos froytos, o nosso lugar a que cha-
man Reboredo das Donas, que he enna frigresía de San Bleyximo, a montes et a fontes,
con todas súas perteeças, per tal pleito et condiçom que sejades nosos vasalos serventes
et obedientes et façades boas casas [...] enno dito lugar et as refaçades cada que mester
for et as façades morar et façades morar et benparar as herdades do dito lugar commo
se non percan os froytos delas con mingoa de labor et de boo paramento. Et darnos edes
de cada hun anno vos, o dito Gomeσ Ares, e vosa moller en vosas vidas por renda do
dito lugar en paσ en salvo enno mes de agosto ou de setembro enno dito lugar412 dúas
412
Un branco que abarca unhas oito letras, cancelado por liñas, formando pico e dous puntos.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 196
fanegas de pan, per fanega dereita, et trres moravedís por foros, por San Martino, et as
outras voσes que vieren apús vos dar nos han de cada anno tres fanegas de pan e trres
moravedís por foros enno tempo sobredito. Et este lugar non venderedes nen deitaredes
nen supinoraredes nen daredes a ninhún nen parte del sen noso mandado, et se o feσer-
des que o percades por ende. Et porque esto seja çerto faσemos convosco esta carta par-
tida per a, b, c et seelada do noso seelo.
Que parte que a non agardar peyte aa outra parte que a comprir et agardar
quinentos moravedís de pena e aa voσ del rey otros tantos.
Et eu, o dito Gomeσ Ares, por min et en nomme da dita miña moller et
fillos ou fillas en vos, commo sobredito he, outorgo esta carta et as condiçoos dela
en todo sub a pena sobredita, et non as agardando que o dito moesteiro posa tomar
seu lugar con quantas boas paranças nos en él feσermos et ouvermos feitas et
demandarnos as maas paranças que en el foren feitas.
Feita a carta enno moesteiro de Doçón, quatorσe días do mes de março,
anno do nasçemento do noso señor Ihesu Christo de mille et quatroçentos et deσ et
nove annos.
Testemoyas que foron presentes: Roy Garçía do Couçieyro et Fernán
Gomeσ e Johán do Yrigio et Fernán Domingueσ, Lourenço Avença et outros.
Et este lugar avedes de correger en estes primeiros dous annos da feita
desta carta et non no correjendo que o percades por ende.
Et eu, Vaasco d-Eiree, escripván, a todo esto presente foy et en esta carta
per mandado das ditas partes escripvy meu nome.
Vaasco Fernandeσ, escripván, (rubricado).
*190
1419, abril, 9.
«Doña Mayor Alonso, abadesa de Dozón, afora a Gómez Lorenzo, vecino de San
Martín do Couto, y dos voces el lugar de Arnego, en tierra de Camba, feligresía de
San Vicente de Rodeiro, por una fanega de pan al año y las voces dos fanegas y cincuen-
ta truchas, o por ellas tres maravedís».
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 438v, n.º 2508, libro 13 de foros, fol. 450; A-1, c, fol.
1518r, atado 2, n.º 42; A-1, d, atado 2, n.º 42 e A-15, fol. 127v, mazo 2, n.º 42.
*191
1419, abril, 9.
EXT. SANTIAGO, AA A-1, b, fol. 156v, n.º 635, libro 3 de foros, fol. 280.
*192
1419.
EXT., SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 310v, libro 9 de foros, fol. 307; A-1, c, fol. 301v,
atado 2, n.º 38; A-1, d, atado 2, n.º 38 e A-15, fol. 127v, mazo 2, n.º 38.
*193
[1365-1419].
Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a Pedro d-Ardal, á súa muller,
Inés, e a dúas voces as leiras do Puerto Almeras, en Santa Baia de Camba, por unha
taleiga de centeo ao ano.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 135v, n.º 523, libro 2 de foros, fol. 526.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 198
194
[1365-1419].
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Villanueva, 1566/20; carta partida por a...c;
203x170 mm; cortesá.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 159r, n.º 646, libro 3 de foros, fol. 326.
Sabean quantos esta carta vyren commo nos, dona Mayor Afonso, abadesa do
mosteyro de San Pedro de Villanova de Deçón, e Eneys Fernandeσ, pryora, e convento
dese mesmo lugar, sendo todas ajuntadas eno noso cabydo, segundo qe avemos d-uso
e de custume de nos ayuntar per canpás tangudas, aforamos a vos, Françysque Yanes,
en vosa vyda, e a dúas voçes depús vos, e vos qe fagades nomear a pustrimeyra413 voσ
a tenpo de voso fynamento e a outra voσ depús vos qe faσaa nomear a outra voσ, con-
bén a saber esto, qe vos aforamos o noso lugar de Cardele, a montes e a fontes, per tal
berbo e condyçón que labredes e paredes ben as dytas casas, erdades e as reparedes
commo se non percan co<n> myngua de bo paramento, et darnos edes de cada anno
en paσ en salvo, ou enno mes d-agosto ou de setenbro, vos e as dytas voçes, e segades
noso vasalo e servente e obydyente vos e as dytas voçes, e darnos edes de cada anno en
paσ en salvo ou enno mes d-agosto ou de setenbro414 tres fanegas de centeo lynpo,
mydydo por la midyda dereyta qe ousar enno couto de Deçón. Este lugar vos e as dytas
voçes non venderedes nen deytaredes nen daredes a persoa poderosa qe nos faça per-
dente o dyto foro se non omme qe sega semelável de vos ou dende labrador.
E qe a parte qe esto non agardar qe peyte á outra parte agardante
qatroçentos moravedís de pena e outros tantos á voσ del rey, e a pena paga ou non
esta carta sega fyrme e vala en seu tenpo e rebor.
Et porqe esto sega certo mandamos ende façer convosco dúas cartas party-
das per a, b, c e seladas de noso selo pendente e fyrmada de mao de noso.
Testemoyas qe estava<n> presentes: Gonçalvo Lourenço, Jhoán Pereσ da
Parte, Gomeσ do Carvalo, Garçya Pereσ, clérigo, e outros.
Era e mes sobredytos.
Álvaro Sancheσ, (rubricado).
413
En realidade, os signos que poñen son: abreviatura de per seguida da abreviatura de us en forma de
«9» á altura da liña, terminando por meyra a palabra.
414
Como se pode apreciar, repite dúas veces a fórmula do pagamento, aínda que a primeira vez sen a
renda correspondente.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 199
195
[1365-1419].
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...c; 215x195 mm; corte-
sá; en moi mal estado de conservación e diversos rotos.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 133v, n.º 512, libro 2 de foros, fol. 498.
Sabean quantos esta carta vyren commo nos, dona Moor Afonso, abadesa
[do mosteyro] de San Pedro de Villanova de Deçón, Eneys Fernandeσ, p[ryora, e
convento] dese mesmo llugar, sendo todas ajuntadas enoso caby[do] segundo
[que] avemos d-uso e de custume de nos ajuntar per canpás tanjudas, aforamos a
vos, Álvaro Goncalves, e a vosa muller, Eneys Gomes, e a tres voces depús vos qe
segan fyllo ou fylla, e non avendo y fillo ou fylla a tenpo de voso finamento qe sega
voz aqel ou aqella de dereyto erd[ar] vosos bes, e cada vos qe nome aa otra voσ a
tenpo de voso fynamento, conbén a saber esto, qe vos aforamos en renda u noso
llugar de Vylanova, qe gas su syno de Santyago de Carazedo, a montes e a fontes,
con árvores e con cantados (sic) e con todas súas pertencas, per tal berbo e contycón
que llabredes e paredes ben as dytas casas erdades do dyto llugar e segades nosos
vasallos vos e as dytas tres voçes. Este llugar vos e as dytas voçes non venderedes
nen deytaredes nen supynaredes ne no deytaredes a persona poderosa se non a tal
qe sega semellávelle de vos ou d-outro... qe nos page o noso dyto foro. E darnos
edes de foro vos e as dytas voçes de cada ano en paσ en salvo ou eno mes d-agosto ou
de setenbro trres fanegas de centeo, midydo perla midyda dereyta per qe conpran
e venden ena dyta fregesya de Caraçedo, e ũa llybra de deyreytura.
E qe a parte qe esto non agardar qe peyte á outra parte agordante quatro-
centos moravedís de pena e outros tantos á voσ del rey, e a pena paga ou non esta
carta sega fy[rme] e valla en seu tenpo e rebor.
Et porqe esto sega certo e non veña en dullta mandamos ende façer con-
vosco dúas cartas partydas por a, b, c e selladas de noso sello pendente, fyrmadas
de mao de noso yscryván.
Feita e mes [...] oyto.
Testemoyas qe estavan presentes: Roy Gonçalves de M[...] Pereσ, clérigo,
Gonçalvo Lourenço, Anryqy Sancheσ.
Eu, Álvaro Sancheσ [..].
Álvaro Sancheσ, (rubricado).
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 200
*196
Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Álvaro Gómez, xuíz na terra
de Montes, e a dúas voces canto ten o mosteiro en Santa Mariña de Castrelo, ademais dos
dereitos de presentación sobre a igrexa, por vinte marabedís de moeda vella postos nas
aldeas de Liñares e Alén.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 152r, n.º 3615, libro 3 de foros, fol. 227; A-1, d,
atado 1, n.º 13 e A-15, fol. 124r, atado 1, n.º 13.
197
[...] Feita dentro, enno dito moesteiro de Deçón, viinte e nove días do mes
de junio do anno do nasçemento do noso señor Jhesuchristo de mille e quatroçen-
tos e viinte annos.
Testemoyas que foron presentes: don frey Joan de Besellas, abade do
moesteiro de Santa María de Aσibeiro; frey Domingo, prior do dito moesteiro;
Johán Vasqueσ e Afonso de Grovas; e Álvaro Gomeσ, juyσ de Montes, e outros.
Et eu, Vaasco Ferrandeσ, escripván, a todo esto que sobredito he presen-
te foy e a rogo das partes aquí firmey de meu nome.
Vasco Fernandeσ, escripván, (rubricado).
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 201
198
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; 345x208 mm; cortesá; en mal estado de con-
servación e roto en varias partes.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 436r, n.º 2491, libro 13 de foros, fol. 331.
Sabean quantos esta carta viren commo nos, dona Eynés Garçía, abadesa
do moesteiro de San Pero de Vilanova de Deçón, et Costança Sancheσ, priora do dito
moesteiro, as donas... do dito moesteiro... das et nos a dita abadesa... da dita priora et
donas do dito moesteiro damos et outorgamos en foro a vos, Gonçalvo Lourenço,
morador no dito moesteiro, que sodes presente, et a vosa moller Moor Fernandeσ,
que he ousente, et a dúas vozes apús do pustremeiro de vos anbos, que sejan fillos
ou fillas d-anbos que ajades de consuu[...] pustremeiro de vos ao tempo de seu
finamento nomee a primeira voσ et a primeira voz nomee a segunda voσ, et non seen-
do nomeadas as ditas vozes que sejan vozes aquelas persooas que os outros vosos bees
de dereito herdaren, convén a saber est, que vos aforamos o noso lugar d-Alén, que
jaσ apar do dito noso[...], et o casar pequeno de Quintaam que he en freygresía de
Santa María de Doçón, que foy da nosa mesa, os quaes ditos dous vagos vos agora
tragedes a jur et a mao, con todas súas casas et formaes deles et árvores et erdades et
jures, dereitos et perteenças per uquer que vaan, a montes et a fontes, esto por lo uso
dos froytos tan solamente, a tal pleito et condiçón que as lavredes at paredes ben en
tal maneira que se non percan as novidades deles por mingoa de lavor et de bon para-
mento et fagades... de quarta de todo pan que lavrardes no dito lugar d-Alén da... que
o lavrardes, a qual dita quarta de pan nos daredes por noso mordomo, et daredes por
lo dito lugar da Quintaa415 de renda cada anno enno mes d-agosto ou de setenbro
dúas fanegas de çenteo seco et linpo, por midida dereita da comarca, et daredes por
lo dito lugar da Quintaa por dereitura cada anno por lo día de Natal hũa libra ou a
contya dela na [mo]eda que correr ao tempo da paga; et seeredes vasalos serbentes
et obedientes con o dito aforamento; et estes ditos lugares averedes de al (sic) livres et
quitos pagando o dízemo a Deus; et non nos deytaredes nen venderedes nen canbea-
redes sen noso mandado et d-abadesa do dito moesteiro et nos lo daredes por lo justo
415
Quintaa] repetido.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 202
preço que o quiserdes dar ante ca a outro alguno, et nos non no querendo[...] o dade
por cada hũa das ditas condiçoes a tal persona que lavre et pare ben et tena, cunpla
et aguarde as condiçoes desta carta et cada hũa delas, pero que non seja escudeiro nen
dona nen donzela nen persona religiosa nen homme podersoso, et pera seerdes defe-
sos a dereito con os ditos lugares no dito tempo et vozes obligámosvos os bees da
dita[...] sa. Et eu, o dito Gonçalvo Lourenço, que soo presente, por min et por la dita
miña moller et vozes[...] asy reçebo de [vos a] dita abadesa con o dito outorgamento
da dita priora et donas do dito moesteiro os ditos lugares aforados por las maneiras
et condiçoes que ditas soon et pera as todas teer, conprir et aguardar obligo pera elo
todos meus bees avidos et por aver.
Et he penna posta ontre nos las ditas partes que a parte de nos que contra
esta carta for et a non conprir et aguardar que peite á parte aguardante por[...] pus-
turra et interee duzentos moravedís da boa moeda, et outros tantos á voσ del rey,
et pagada a penna ou non pagada todavía esta [carta] fique firme et valla enno
tempo et vozes que dito he.
Et desto nos, las ditas partes [ma]ndamos fazer dúas cartas en hun tenor.
Feita a carta no dito os viinte et oyto días de noveembro, anno do nasçe-
mento de noso señor Jhesucristo de mille et quatroçentos et viinte annos.
Testemoyas que foron a esto presentes: Françisco Anes et Jhoán Pereσ, clérigos.
Et eu, [A]fonso Garçía, notario por Garçía Fernandeσ Xarmento, endean-
tado maor en Galiσa por noso senor el rey, en todas súas terras, coutos et vilas, jur-
diçón et senorío de Galiσa, a esto foy presente con as ditas testemoyas, et a pedi-
mento das ditas partes esta carta escriví et meu nome et signal aquí fiσe en teste-
moyo de verdade que tal he este (Signum). Afonso Garçía, notario, (rubricado).
199
Dona Inés García, abadesa de Vilanova, afóralles a Gonzalo Boo, á súa muller,
Inés Pérez, e a dúas voces o lugar de Castro, freguesía de San Salvador de O, por dúas fane-
gas de centeo, unha de paínzo e un azume de manteiga ao ano, sendo vasalos do mosteiro.
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, pergamiños, n.º 3732; carta partida por a...c;
240x180 mm; cortesá.
416
Duro dá o día 21, pero en realidade o domingo foi 23. Cf. Saraiva, «A data», caso n.º 116.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 203
*200
1421.
Dona Constanza Sánchez, prioresa de Dozón, afóralle á súa abadesa, dona Inés
García, pola súa vida, o lugar de Búbal, en San Xillao de Ribela, e o lugar de Burgas, en
San Miguel de Melias.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 436v, n.º 2495, libro 13 de foros, fol. 335; A-1, c, fol.
386v, atado 2, n.º 20 e A-1, d, atado 2, n.º 20.
*201
1424, abril, 2.
Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Xoán Afonso de Viñoá, á súa
muller, Inés Pérez, e a tres voces unha leira de herdade e viña baixo a aldea de Viñoá, fregue-
sía de San Tomé de Serantes, pola cuarta parte dos froitos e tres marabedís vellos ao ano.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 309r, n.º 1781, libro 9 de foros, fol. 265; A-1, c, fol.
1480r, atado 3, n.º 12; A-1, d, atado 3, n.º 12 e A-15, fol. 128v, mazo 3, n.º 12.
202
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; 295x196 mm; cortesá; en moi mal estado de
conservación e roto en varias partes.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 434v, n.º 2474, libro 13 de foros, fol. 313; A-1, c, fol.
1435v, atado 2, n.º 29; A-1, d, atado 2, n.º 29 e A-15, fol. 127r, mazo 2, n.º 29.
203
Castugares e outros dous en Pereira, freguesía de Santo Estevo de Carboentes, por tres
moios de pan menos unha taleiga, unha ola de manteiga e un par de capóns ao ano, sendo
vasalos do mosteiro.
A. MADRID, AHN, Clero, A Coruña, Santiago, San Paio, 523/10; carta partida por a...c;
245x185 mm; cortesá.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 237v, n.º 1041, libro 7 de foros, fol. 36.
204
1427.
Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Alonso Fava e a dúas voces a
metade do lugar de San Pedro de Alperiz, por catorce celamíns de pan, dez de centeo e
catro de paínzo ao ano.
B. Incluído no seguinte.
205
1427.
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...c; 180x275 mm; cortesá; con
catro buracos romboidais dos que pendería o selo; practicamente ilexible. Inclúe o anterior.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 155v, n.º 630, libro 3 de foros, fol. 264 e A-15, fol.
125r, mazo 1, n.º 41.
*206
1427.
Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Gonzalo Yanes, á súa muller,
Tareixa de Meira, e a dúas voces o lugar de Vilameá, parroquia de Santa María de
Guillar, por dúas fanegas de centeo ao ano, pagas no mosteiro.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 433v, n.º 2468, libro 13 de foros, fol. 307; A-1, c, fol.
539r, atado 3, n.º 24; A-1, d, atado 3, n.º 24 e A-15, fol. 129v, mazo 3, n.º 24.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 207
*207
1428.
Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Diego Navica e a tres voces o
lugar de Vila, en San Xoán e San Fiz de Ponte Arcediago, por vinte marabedís ao ano.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 438r, n.º 2506, libro 13 de foros, fol. 448; A-1, d,
atado 2, n.º 35 e A-15, fol. 127v, atado 2, n.º 35.
*208
1428.
Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Diego Navica e a tres voces o
lugar de Vila, en San Xoán e San Fiz de Ponte Arcediago, por vinte marabedís ao ano.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 298v/299r, n.º 1699, libro 9 de foros, fol. 50; A-1, c,
fol. 796r, atado 2, n.º 37; A-1, d, atado 2, n.º 37 e A-15, fol. 127v, mazo 2, n.º 37.
*209
1429.
Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Gómez García, fillo de Alonso
Pérez e de María Lourenza, e á súa muller, María González, e a dúas voces os lugares de
Rioseco, parroquia de Santiago de Carracedo, por un moio de castañas secas e seis mara-
bedís ao ano, e o quinto da viña do monte que está sobre os casares de Rioseco, xunto ao
regato que vai á igrexa de Carracedo.
EXT. A-1, b, fol. 437v/438r, n.º 2503, libro 13 de foros, fol. 445; A-1, c, fol. 1355v,
atado 3, n.º 11; A-1, d, atado 3, n.º 11 e A-15, fol. 128v, mazo 3, n.º 11.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 208
210
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; 312x233 (172) mm; cortesá; en moi mal
estado de conservación.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 437v, n.º 2501, libro 13 de foros, fol. 843 e A-15, fol.
124r, mazo 1, n.º 20.
211
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova, 323x162 mm; cortesá; roto en varias partes
e en moi mal estado de conservación.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 301r, n.º 1717, libro 9 de foros, fol. 86; A-1, d, atado
1, n.º 18 e A-15, fol. 147r, mazo 1, n.º 18.
[...] Feita carta en Deça, día sábado, o pustromeiro día de mayo, anno
Domini mille e CCCCXXXIIº annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Johán de Santa María, juiσ; e
Lourenço Barbenes e Johán Pereσ, clérigo da iglesia de Santiago de Saa.
Et eu, Afonso Garçía, notario de nosso señor el rey ennas terras...
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 209
212
Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Lope Froiz, á súa muller,
Tareixa Sánchez, e a dúas voces o Outeiro de Lalín con dúas casas, parroquia de San
Martiño de Lalín, por tres taleigas de centeo ao ano.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1552/20; carta partida por a...c; 285x165 mm;
cortesá; en mal estado de conservación e gran roto na parte inferior417.
*213
1437, xullo, 1.
Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Gómez Ares Mosquera, escu-
deiro, á súa muller, Inés Vázquez, e a dúas voces o lugar de Cuñarro, parroquia de
Santiago de Arnego, e o casal da Parte, en Santiago de Saa, por dúas fanegas de centeo
ao ano por cada un.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 298v, n.º 1698, libro 9 de foros, fol. 49.
214
Dona Berenguela López, abadesa de Dozón, afóralles a Xoán Pérez, clérigo reitor de
Santa María de Gomariz, e a tres voces os casais de Gulfar e Pousada, parroquia de Santa
María de Amarante, Padaneda, en Santa Ouxea de Eiras, Alemparte, en San Cibrao de Las,
excepto o señorío e dereituras, e Outeiro, en San Martiño de Lago, por seis puçaas de viño
rosado e dez marabedís ao ano, todo posto no mosteiro, e mais oito marabedís de loitosa.
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...c; 230x190 mm; corte-
sá; en moi mal estado de conservación.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 435v, n.º 2485, libro 13 de foros, fol. 325 e A-1, d,
atado 2, n.º 21.
*215
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 673r, atado 1, n.º 15; A-1, d, atado 1, n.º 15 e A-15,
fol. 174r, mazo 1, n.º 15.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 211
216
Dona Berenguela López, abadesa de Dozón, afóralles a Rodrigo, Lope e Paio Xil
o casal de Carragoso de Arriba, parroquia de San Cristovo da Pena, por unha fanega de
centeo e un carneiro ao ano.
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; 248x151 mm; cortesá; en mal estado de con-
servación e roto en varias partes.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 438v, n.º 2510, libro 13 de foros, fol. 453; A-1, c, fol.
122r, atado 3, n.º 54 e A-1, d, atado 3, n.º 54.
*217
EXT. SANTIAGO, A-1, b, fol. 299v, n.º 1707, libro 9 de foros, fol. 65; A-1, d, atado 3,
n.º 3 e A-15, fol. 128r, mazo 3, n.º 3.
*218
1443.
EXT. SANTIAGO, AA A-1, b, fol. 437v, n.º 2500, libro 13 de foros, fol. 442; A-1, c, fol.
517v, atado 3, n.º 1 e A-1, d, atado 3, n.º 1.
*219
1444, xaneiro, 6.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 434r, n.º 2470, libro 13 de foros, fol. 309; A-1, c, fol.
1436r, atado 3, n.º 30; A-1, d, atado 3, n.º 30 e A-15, fol. 129v, mazo 3, n.º 30.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 213
*220
1447, xaneiro, 6.
Dona Inés Gutiérrez, abadesa de Dozón, afóralles a Alonso Pérez, á súa muller,
Constanza Fernández, e a dúas voces os lugares do Carballo, parroquia de Santa María de
Dozón, por nove fanegas de centeo e un azume de manteiga ao ano, postos no mosteiro.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 239v, n.º 1055, libro 7 de foros, fol. 63; A-1, c, fol.
153r, atado 2, n.º 3 (co ano de 1341); A-1, d, atado 2, n.º 3 e A-15, fol. 126r, mazo 2, n.º 3.
221
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1553/15; 345x163 mm; cortesá; en mal
estado de conservación418.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 438r, n.º 2505, libro 13 de foros, fol. 447; A-1, c, fol.
935r/v, atado 3, n.º 5; A-1, d, atado 3, n.º 5 e A-15, fol. 128v, mazo 3, n.º 5.
Sabean quantos esta carta viren como nos, dona Eynés Goterreσ, abadesa do
moesteiro de San Pero de Vilanova de Deçón, da iglesia de Santa María de Lugo,
Eldara Sancheσ, priora do dito moesteiro, e Costança Pereσ, donnas do dito moestei-
ro, seendo todas ajuntadas enno cabidoo do dito moesteiro per tangemento de can-
paa, segundo que o avemos de uso et de custume de se fazer en todas conçernientes
pera o desta carta de juso contyudo, conosçemos et outorgamos que damos en foro
a vos, Pero Anes de Cuñarro, que sodes presente, et a vosa moller, Tereiga Afonso, et
a dúas vozes apús do finamento do pustremeiro de vos anbos, que sejan fillos ou fillas
que anbos ajades de consuũo, et non abendo oos ditos fillos [despois] do finamento
do pustremeiro de vos que sejan vozes aquelas personas que mays con dereito herda-
ren os outros vosos vees, asy que o pustremeiro de vos ao tempo de seu finamento
nome primeira voz et este nomee a segunda voσ et asy vaan as ditas voσes hũa en pus
outra por vía ordinaria suçesives, convén a saber esto, que vos aforamos a casa do
paaçoo de sub o carvallo que está açerca do adrio do dito moesteiro, et con esto a
418
No reverso: De Doçón.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 214
cortyña do Poombal con a seara da Pereira con a cortiña pera porcariça, a que dizen
de Esteveina Sancheσ. Aforámosvos a dita casa et herdades con todas súas entradas
et saydas, jures, dereitos et pertenças per uquer que vaan, a montes et a fontes, por lo
voso (sic) dos froytos tan solamente, con tal pleito et con esta condiçón, que sejades
vasalos mandados et obidientes et que corregades a dita casa do paaçoo et ela corre-
gada que a tenades cuberta et ben reparada et a moredes per vos mesmos ou per
outro en voso nome, e que lavredes et paredes ben as ditas herdades commo non des-
fallescan os novos dela per mingoa de lavor et de boo paramento; et daredes delas de
foro cada anno enno mes d-agosto ou de setembro a nos, a dita abadesa, et a nosas
suçesoras que per los tempos foren enno dito moesteiro quatro fanegas de çenteo seco
et linpo de poo et de palla, por la medida dereita deste convento de Doçón; et dar-
nos edes cada anno por lo día de Natal hun par de capoes çebados et hun açumbre
de viño per la medida do moesteiro. Item daredes cada anno por lo día de Saan
Martino por la dita cortiña de Esteveyna Sancheσ ao convento tres moravedís da
moeda que correr ao tempo da paga, et se quiserdes fazer mays casas enna herdade
onde non for aforado que seja do dito moesteiro; et faredes hũa nabarioa enna herda-
de do dito moesteiro que non seja doutro, et do al averedes este dito aforamento livre
et quito de outro trabuto et en cárrego outro algún pagando o dézemo a Deus. Et este
aforamento nen partes del non daredes a outra persona sen mandado do dito moes-
teiro, et se o overdes de dar que seja dado ao dito moesteiro por lo justo preço que
outro por ele der, et o dito moesteiro non no querendo pera sí aver entonde o dare-
des a persona semelldue que lavre et pare ben et teña, cunpla et aceite o tenor et as
condiçoes desta carta et cada hũa delas. Et pera seer defesos con este dito aforamen-
to enno tempo et vozes sobreditas obligámosvos pera elo os bees da nosa mesa de nos
a dita abadesa. Et eu, o dito Pero Anes de Cuniarro, que soo presente, por min et por
la dita miña moller et vozes sobreditas, asy reçebo o dito aforamento por las manei-
ra et condiçoes desta carta, et pera as todas teer, conprir et agardar obligo pera elo
meus bees avidos et por aver.
Et he penna posta ontre nos as ditas partes que a parte de nos que contra esto
for et o non comprir et agardar que peite á parte agardante de penna duzentos morave-
dís da boa moeda et outros tantos peite á voz del rey, et a penna pagada ou non paga-
da todavía esta carta fique firme et valla enno tempo et vozes sobreditas.
Et nos, a dita abadesa et priora et Costança Pereσ, donas do dito moestei-
ro, mandamos que se outras cartas avemos feitas deste aforam ento que non vallan
nen façan fe en caso que parescan ca nos as anullamos et as damos por nihũas por
quanto non foron conpridas.
Feita a carta enno dito moesteiro, a dez et oyto días de mayo, anno Domini
Mº CCCCXL setimo annos.
Testemoyas que a esto foron presentes: Juan Lourenço, clérigo de Santo
Estevo de Carboentes; et Domingo Anes d-Agrosagro; et Bieito Ferrnadeσ et Alonso
Gomes d-Agrosagro.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 215
*222
1448, xuño, 2.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 437r, n.º 2497, libro 13 de foros, fol. 338.
223
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1553/17; 300x180 mm; cortesá; en mal
estado de conservación e roto en varias partes419.
Sabean quantos esta carta viren commo nos, dona Eynés Goterreσ, abade-
sa do moesteiro de San Pero de Vilanova de Doçón, et Eldara Sancheσ, priora do
dito moesteiro, et Costança Pereσ, donas do dito moesteiro, nos todas presentes
enno cabidoo do dito noso moesteiro per tangemento de canpaa, segundo que o ave-
mos de uso e de custume de se fazer, damos et outorgamos en foro et por nomme
de renda a vos, Roy de Santiago, fillo de Fernando de Santiago, que sodes presen-
te, et a vosa moller, Johana Gomeσ, que he ousente et tanto commo presente, et a
tres vozes depús do finamento do pustremeiro de vos anbos así que o pustremeiro
419
No reverso: Es del monasterio de Villanova, no haze a esta casa.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 216
de vos ao tempo do seu finamento nomee a primeira voz et esta nomee a segunda
voσ et a segunda nomee a terçeira voz et asy todas as ditas vozes hũa en pús outra
suçesives per hordee, et non seendo nomeadas as ditas vozes segundo dito he que
sejan vozes aquelas personas que os vosos bees de anbos mays de dereito herdaren,
combén a saber esto, que vos aforamos et damos por nomme de renda o noso lugar
da Quintaa, que he enna fregresía de Santa María de Deçón, o qual dito lugar agora
está vago et he da nosa mesa de nos a dita abadesa. Aforámosvos o dito lugar con
todas suas casas et formaes delas et cortiñas et árbores et herdades ao dito lugar
perteeçentes, con todas suas entradas et saydas per u quer que vaa a montes et a
fontes, a tal pleitoo et con tal condiçoo que sejades vasalos mandados et obidientes
ao dito moesteiro con este dito aforamento et que teeñades as casas do dito lugar
cubertas et ben reparadas et as moredes per vos meesmos et que lavredes et pare-
des ben as herdades do dito lugar por que se non pergan os novos delas per migoa
de lavor et de boo paramento; et nos deades del de foro et por nomme de renda
cada hun anno por lo mes d-agosto ou de setembro [...] do dito noso moesteiro en
paz et en salvo [...l]inpo de poo et de palla por medida dereita do convento de
Deçón [...], et daredes por dereitura por las outras cousas cada hun anno por lo día
de Natal quatro moravedís da moeda corrente et hun par de capoes con hun açum-
bre de viño et do al abe... o dito lugar livre et quito de outro trabuto et encárrego
outro alguno e pagar o dízemo a Deus; et este dito lugar nen partes del non dare-
des a outra persona por ninhũa condiçón sen mandado do dito moesteiro, e se o
ouverdes de dar que seja dado ao dito moesteiro por lo justo preço que outro por
elo der, e o dito moesteiro non o querendo entonde o daredes a vosa semelldue que
lavre et pare ben et more o dito lugar et teña e cunpla et açeite as condiçoes desta
carta et cada hũa delas et pus seerdes defesos a dereito con este dito lugar enno
tempo et vozes sobreditas, et obligámosvos pera elo os bees da dita mesa de nos a
dita abadesa. Et eu, o dito Roy de Santiago, que [soo presen]te, por min et por la dita
miña moller et voσ sobreditas asy o ou[torgo a] teer, conprir et agardar as condiçoos
desta carta et cada hũa delas sub [obli]gaçón de meus bees que pera elo obligo
avidos et por aver.
[Et he pena] posta ontre nos as ditas partes que a parte de nos que esto
non conprir [et agardar] que peite a parte agardante de penna duzentos moravedís
da boa [moeda et ou]tros tantos pera a voσ del rey, et a pea pagada ou non pa[gada
todavía esta] carta fique firme et valla enno tempo et vozes sobre[ditas.
Feita a carta enno] dito moesteiro, a vynte et dous días d-ou[tubre], anno
Domini [Mº quatro]çentos XL oytavo annos.
Testemoyas que a esto foron per[sen]tes:...ral, et Lopo Ferreiro de
Enbeande et Pero Rey, seu criado.
Et eu, Afonso Garçía, notario de noso señor el rey ennas terras de
Maçenda, de Montes, de Riba de Miño et do Ribeiro d-Avia et do chaao de Castela
et do Búbal et do Bolodesenda et coutos de Deçón et notario por don Diego Pereσ
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 217
224
Dona Inés Gutiérrez, abadesa de Dozón, afóralles a Lope Conde, á súa muller,
Beatriz Afonso, e a dúas voces, e a Suero Ares, irmán de Lope Conde, á súa muller, Berenguela
Afonso, e a dúas voces os lugares de Mariñaos, parroquia de Santo Estevo de Carboentes,
por catro cuarteiróns de pan e dous marabedís ao ano.
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...d; 265x235 mm; cortesá.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 155r, n.º 628, libro 3 de foros, fol. 262 e A-15, fol.
124v, mazo 1, n.º 22.
Sabean quantos esta carta de foro viren commo nos, donna Eynés Gotérrez,
abadesa do mosteyro de San Pero de Villaniova de Deçón, con outorgamento de
Aldara Sancheσ, priora do dito mosteyro, e de Costança Pereσ e frayras e conben-
to do dito mosteyro ajuntadas dentro enno dito noso mosteyro per canpaa tangida,
segundo que avemos de custume, aforamos a vos, Lopo Conde, e a Beatriz Afonso,
vosa muller, e a dous fillos ou fillas que ambos ajades de consuu, et non avendo
fillos ou fillas a dúas persoas aapús lo pustrimeiro de vos, hũa apús la outra que de
dereito erdaren os bees de vos, o dito Lopo Conde, et a vos, Suer Ares, yrmao do
dito Lopo Conde, et a vosa muller, Viringella Afonso et a dous fillos ou fillas que
ambos ajades de consuu, e non avendo fillos ou fillas a outras dúas persoas aapús
lo pustrimeiro de vos que de dereito erdaren os bees de vos Sueyr Ares, por vida
das ditas oyto persoas, conbén a saber que vos aforamos commo dito he os nosos
lugares et do dito noso mosteyro que jazen en Mariñaos, con todas súas erdades et
casas et árvores, entradas e saydas, a montes e a fontes por onde quer que vaa, sub
signo de Santo Estevo de Carvoentes e enno dito couto, segundo que os vos agora
usades por lo dito noso mosteyro et se elles parten con outros vosos lugares. Et afo-
rámosvos los ditos lugares aa tal pleyto e condiçón que os façades lavrar e parar ben
et mantenades as casas cubertas e ben reparadas. Et avedes de dar a nos e ao dito
noso mosteyro e subçessoras vos e as ditas vosas persoas en cada huũ anno enno
mes de agosto ou de setembro quatro quarteyros de pan linpos de poo e de palla,
midido per teega dereita de Canba, postos en paσ e en salvo per vosa custa enna
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 218
dita iglesia de Santo Estevo; et por foros daredes dous moravedís da moeda que usar
por cada día de San Martino do mes de nobembre; et seredes amigos con fe e con
verdade do dito mosteyro et abadesas et frayras del; et a salvos nos fiquen nosos
dereitos et loytosas que avemos enno dito couto. Et a cabo das ditas oyto persoas
que os ditos lugares fiquen livres e quitos et desenbargados de vos e de vosas vozes
ao dito mosteyro con todos los boos paramentos que en elles foren feitos. Et nos, os
ditos Lopo Conde e Sueyr-Ares, que presentes soomos, pera nos e pera as ditas
nosas mulleres e persoas aapós nos así reçibemos o dito foro de vos, a dita abade-
sa e convento, per las condiços sobreditas e cada hũa dellas; et obligamos a nosos
bees et aos das ditas nosas mulleres et persoas de as teermos e conprirmos e pagar-
mos os ditos quatro quarteyros de pan e dous moravedís en cada huũ anno segun-
do que dito he. Et nos, as ditas abadesa et priora e convento así vos lo outorgamos
e confirmamos, et obligamos aos bees do dito noso mosteyro a vos fazer saas e de
paz os ditos lugares e vos anparar con elles a dereito e non pasar contra este dito
foro durante seu tenpo.
Et qualquer das partes que contra ello passar e ho non conprir que perga
aa outra parte que o conprir e agardar quinentos moravedís de boa moeda, et a
penna pagada ou non pagada todavía esta carta e aforamento fique firme e valla
durante seu tenpo.
Et porque todo he çerto nos, as ditas abadesa, priora e conbento, outorga-
mos dello dúas cartas de foro ambas feitas en huũ thenor partidas per a, b, c et sig-
nadas do notario de juso escrito, ó qual rogamos e mandamos nos, partes sobredi-
tas, que as escriva ou faça escrivir as mays firmes e fortes que se posan faσer en
dereito non mudando [...] e as signe de seu signo.
Feito e outorgado dentro enno dito mosteyro de San Pero de Vilanova de
Deçón, dez días do mes de juyo do anno do nasçemento de noso señor Ihesu
Christo de mill e quatroçentos e çinquoenta annos.
Testemoyas que foron presentes e syçasilmente pera ello chamados e roga-
dos: Gonçalvo Lopeσ, [mo]rador enno dito lugar de Mariñaos; Pedro de Bonje,
Gomeσ de Pedroso, omees do dito Sueyr Ares; Romeu, criado do dito Lopo Conde;
et Bieyto Fernandeσ, morador enno dito mosteiro, e outros.
Et eu Lourenço Yanes de Romade, clérigo da diócesis de Lugo, público por
la abtoridade apostólica notario, que a todo esto que dito he con as ditas testemoyas
presente foy et por mandado das ditas abadesa, priora e conbento et dos ditos Lopo
Conde e Sueyr-Ares esta carta de foro partida per a, b, c por miña mao escriví e
aquí meu nome e signo fiz en testemoyo de verdade que tal he, rogado e requerido.
(Signum), Lourenço Yaneσ, notario apostólico, (rubricado).
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 219
225
Sepan quantos esta carta vieren como yo, don Juan, por la gracia de Dios
rey de Castilla, de León, de Toledo, de Galicia, de Sevilla, de Córdova, de Murcia,
de Jaén, del Algarve, de Algecira, e señor de Vizcaya e de Molina, vi una carta del
rey don Enrique, mi padre e mi señor, que Dios dé santo paraíso, escrita en perga-
mino de cuero e sellada con su sello de plomo pendiente en filos de seda, fecha en
esta guisa:
226
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1554/4; 465x163 mm; cortesá; con varios
rotos na parte esquerda422.
420
vein] por vien.
421
se] por que.
422
No reverso: Lugar de Quintaa, en Doçón; no es del monasterio.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 220
Sabean quantos esta carta viren commo nos, dona Biringela Lopeσ, abadesa
do moesteiro de San Pero de Vilanova de Deçón, et Eldara Sancheσ, priora do dito
moesteiro, por nos et por nome de Costança Pereσ, frayra do dito moesteiro, por esta
presente conosçemos et outorgamos que por quanto Juhán Rodrigueσ, fillo d-Álvaro
Sancheσ d-Asperelo, demeteu a vos, Roy de Santiago, os nosos lugar de Quintaa, que
he na fregresía de Santa María de Deçón. Et por ende nos outorgamos a dita demi-
tiçón por feita et por esta carta damos por nihũas aforamentos que ante desta carta
ajamos feitos desto. Et logo por esta presente carta damos et outorgamos en foro a vos,
Roy de Santiago, que sodes presente, et a vosa moller, Joanna Gomeσ, et a dúas vozes
depús do finamento do pustremeiro de vos anbos, asy que o pustremeiro de vos ao
tempo de seu finamento nomee a primeira voσ et esta nomeee a segunda voσ, et asy
vaan as outras vozes per hordee suçesivos, hũa en pus doutra, et non sendo nomea-
das as ditas vozes, segundo dito he, que sejan vozes aquelas personas que os outros
vosos bees de dereito herdaren, combén a saber esto, que vos aforamos o dito noso
lugar da Quintaa, que he na fregresía de Santa María de Deçón. Aforámosvos o
dito lugar cun todas súas casas et formaes delas et cortiñas et herdades et árbores,
jures, dereitos et perteenças per uquer que vaan a montes et a fontes, ao dito lugar per-
teeçentes, con tal pleito et con tal condiçón que sejades vasalos mandados et obidientes
et tenades as casas do dito lugar cubertas et ben reparadas et as moredes per vos mes-
mos ou per outros en voso nome, et que lavredes et paredes ben as herdades do dito
lugar commo se non percan os novos delas por migoa de lavor et de boo paramento.
Et daredes de foro cada anno no mes d-agosto ou de setembro dúas fanegas de pan
seco et linpo de poo et de palla por medida dereita do couto de Doçón, postas en
paz et en salvo aquí, á porta deste dito moesteiro; et daredes por dereitura cada anno
por San Martino tres moravedís da moeda que correr ao tempo da paga, et do al ave-
redes este dito aforamento livre et quito do dito moesteiro de outro tributo et encá-
rrego alguno, pagado o dézemo a Deus. Et este aforamento nen partes del non dare-
des a outra personna sen mandado do dito moesteiro, et se o ouverdes de dar que seja
dado ao dito moesteiro por lo justo preço que outro por elo der, et o dito moesteiro
non no querendo darlo edes a vosa semeldue que lavre et pare ben, teña, cunpla et
agarde as condiçoes desta carta et cada hũa delas. Et pera serdes defesos a dereito con
este dito aforamento no tempo et vozes sobreditas obligámosvos pera elo os bees do
dito moesteiro. Et eu, o dito Roy de Santiago, que soo presente, por min et por la dita
miña moller et vozes sobreditas asy reçebo o dito aforamento por las maneras et con-
diçoes desta carta pera as todas teer et conprir et agardar obligo pera el<o> meus bees
avidos et por aver.
Et he posta penna ontre nos as ditas partes que a parte de nos contra esto
for et o non conprir et agardar que peite á parte agardante de penna duzentos
moravedís de boa moeda et outros tantos peite á voz del rey outros tantos, et a
penna pagada ou non pagada todavía esta carta fique firme et valla no tempo et
vozes sobreditas.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 221
*227
1456.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, c, fol. 122r, atado 2, n.º 44; A-1, d, atado 2, n.º 44 e A-15,
fol. 127v, mazo 2, n.º 44.
228
[...] A qual foy outorgada [enno] noso moesteiro, seys días do mes de
março, anno do nasçemento de noso señor Jhesu [Christo de] mille e quatroçen-
tos e çinquoenta e oyto annos.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 222
229
Dona Inés Gutiérrez, abadesa de Dozón, afóralles a Rui de Loucia, á súa muller,
Inés, e a dúas voces o lugar de Andrade, en San Cibrao de Las, por catro fanegas de cen-
teo ao ano e media fanega de pan pola herdade de Loucia, na mesma parroquia, e doce
marabedís por dereitura o día de San Martiño.
A. OURENSE, AC, Fábrica e capelas do Santísimo, pergamiños, n.º 21; carta partida por
a, b, c; 215x245 mm; cortesá.
RX. DURO, Catálogo de los documentos privados en pergamino del archivo de la catedral de
Orense (888-1554), Ourense, 1973, n.º 1385.
Sabeam quantos esta carta virem commo nos, dona Eynés Gutérrez, abba-
dessa do moesteiro de Sam Pero de Villanova, et priora et convento do dito moes-
teiro, seendo todas ajuntadas eno noso cabiidoo segundo que avemos de husu et de
custume de nos ajuntar, damos et aforamos a vos, Roy de Louçía, et a vosa moller,
Eynés, et a dúas vozes apús o postromeyro de vos, que herdaren vosos bees de
dereito, convem a saber que vos aforamos o noso lugar d-Andrade, que jaz sub sino
de Sam Cibraoo das Laans segundo que o vos tragedes a jur e a maao, a montes e a
fontes, con todas súas entradas et seydas et perteeças per hu quer que vaam. Et dar-
nos edes en cada hun anno quatro fanegas de çenteo per midida dereyta per que
conpram e venden na terra; et mays daredes medea fanega de pam da herdade de
Louçía; et mays daredes doze moravedís por dereytura, por día de Sam Martino. Et
este dito lugar non venderedes, nen deytaredes, nen subpinoraredes, nen daredes a
nehún <nen> parte del sem noso mandado, et se o fezerdes que423 percades por
ende o dito foro.
Et que seja çerto fazemos convosco esta carta partida per a, b, c, ena qual
nos, a dita dona abbadessa, rogamos a este notario, que presente está, que firme de
seu nome e synal.
Que a parte que non agardar peyte á parte agardante quinentos moravedís
de pena, et a carta estee en seu revor.
423
que] borrado por cancelación o.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 223
Et nos, o dito Roy de Louçía et Eynés, por nos e por las ditas nosas vozes
commo ditas son, asy outorgamos esta carta e as contiçóns dela en toda a pena
sobredita, et non a gardando que o moesteiro possa tomar seu lugar con quantas
boas paranças que nos y tovéremos fectas et demandarnos as maas paranças.
Feita a carta enno moesteiro de Deçón, a dez e oyto días do mes de mayo,
anno do nasçemento do noso señor Jhesu Christo de mille et quatroçentos e cin-
quoenta e oyto annos.
Testemoyas que estavam presentes: Fernán, clérigo de Deçón; et Joán
Fernandeσ d-Aaleem, et Beyto Fernandeσ.
Et eu, Roy Gilelmeσ, notario de Deçón et d-Orzellón por meu señor el rey
et en todas las súas villas e lugares, que presente foy, con as testemoyas presente foy
et fiz aquí meu nome e synal en testemoyo de verdade que tal he este que se syge.
(Signum), Roy Gillelneσ (sic), notario, (rubricado).
230
1458.
*231
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 435r, n.º 2480, libro 13 de foros, fol. 319; A-1, d,
atado 3, n.º 46 e A-15, fol. 130r, mazo 3, n.º 36.
*232
1461, xullo, 8.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 436v, n.º 2493, libro 13 de foros, fol. 333.
*233
1463.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 435r, n.º 2464, libro 13 de foros, fol. 302; A-1, c, fol.
301v, atado 3, n.º 29; A-1, d, atado 3, n.º 29 e A-15, fol. 129v, mazo 3, n.º 29.
234
A. OURENSE, AC, Fondo monástico, pergamiños, n.º 4615; 285x185 mm; cortesá.
Sabean quantos esta carta de foro vyren commo nos, donna Byringela
Lopeσ, abadesa do mosteiro de San Pero de Vylanoba de Deσón, con outorgamen-
to de Aldara Sancheσ, priora, e donas e convento de o dito mosteiro, estando todas
ajuntadas damos a foro e bervo a bos, Gonçalvo d-Eyré, e a bosa muller, Aldara
Afonso, e a outros dos fillos o fillas que anbos ajades de consu, e non abendo filos
ou fillas a dúas presonas que erdaren os bees do pustromeiro de bos en dereito,
conbén a saber, que asy vos aforamos commo dito he o noso lugar de Quintela, con
todas súas entradas e seydas, a montes e a fontes, per huquer que ban su o syno de
San Bycenco d-Agrade, a tal preyto e conticón que manteñades as casas feytas e
cubertas en voo estado, e labredes e paredes vos o dito lugar que se non perca con
mingoa de labor e de voo paramento; e daredes de foro cada hun anno bos e a dita
bosa muller e presonas a nos e ao dito noso mosteiro seys moravedís velos por foros
e dereitos e dereituras, e todo esto pago todo o al que y ouber que seja voso, e obli-
gamos aos vees de o dito mosteiro a bos defender con o dito foro a dereito, e á
morte da pustromeira pesoa o dito lugar fique lybre e quito e venparado ao dito
noso mosteiro. Eu, o dito Gonçalvo d-Eyree, que presente estou, asy o reçibo de vos
pera min e pera a dita miña muller e presonas, e obligo a min et a meus vees aby-
dos e por aber de atender, comprir e pagar o foro sobredito.
E mays nos as partes queremos que qualquer de nos que a esto pasar que
perca de pena quinentos moravedís, os medeos á parte que o tever e comprir e os
medeos á boσ del rey, e a pena paga ou non a carta seja firme e vala en seu tempo.
E nos as partes rogamos e mandamos ao notario de juso escripto que faça
delo dúas cartas de foro aanbas en hun tenor e as syne de seu syno.
Que foron feitas e outorgadas en Santo Estevo de Carboentes, a bynte e sete
días de julyo, anno do nasçemento de noso señor Jhesu Christo de mille e qua-
troçentos e sesenta e çinco annos.
Testemoyas que estaban presentes chamadas e rogadas:... de Mondín e Pero
Sancheσ e Fernán d-Ougea e Afonso Garçía de Baro e outros.
Et eu, Afonso de Moure, notario púplico en Chantada e seu alfoσ por o
señor don Afonso Osorio, a todo o sobredito presente foy con as ditas testemoyas e
aquí puge meu synal en testemoyo de verdade que tal he. (Signum), Afonso de
Moure, notario, (rubricado).
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 226
235
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...c; 172x255 mm; corte-
sá; ilexible.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 235r/v, n.º 1028, libro 7 de foros, fol. 10.
*236
1472, setembro, 8.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 135r, n.º 520, libro 2 de foros, fol. 518; A-1, d, atado
1, n.º 15 e A-15, fol. 124r, mazo 1, n.º 15.
237
Sabean quantos esta carta viren commo nos, dona Viringella Lopeσ, aba-
desa do mosteyro de Doçón, e Aldara Sancheσ, priora, e Costança Pereσ e Mor
Alveσ, frayras do dito mosteyro de Deçón, seendo ajuntadas en noso cabidoo,
segundo que avemos de huso e de custume de nos ajuntar, aforamos a vos, \Fernán
/ Gomeσ de Samartiño e a vosa muller, Eynés Gomeσ, e a quatro vosos fillos ou
fillas que anbos ajades de conssu, e non avendo fillos ou fillas ao tempo de voso
finamento que sejan vozes aquelles que de dereyto herdaren os outros bees de vos,
Gomez de Samartiño, convén a saber, que vos aforamos o noso lugar da Pereyra,
que he su signo de Santa Marina de Carvalledo, a montes e a fontes, con todas súas
entradas e saydas, per onde quer que vaa, e con toda a jurdiçón que ao dito noso
lugar perteeçe. Por tal preyto e condiçón vos aforamos este dito lugar, porque ha
grande tenpo que jaz hermo, que o corrregades de casas e o lavredes e reparedes de
todo o que lle fezer mester; e darnos edes por foro e renda en quada hun anno vos,
Fernán Gomeσ, e vosa muller en vosas vidas hũa fanega de pan e dous capoos çeva-
dos cada día de Natal; e as vozes darán hũa fanega e meada (sic) de pan e os ditos
capoees. E este dito lugar que vos asy aforamos non venderedes nen deytaredes nen
supinoraredes nen daredes a ninhun, nen parte del, sen noso mandado, e se o fezer-
des que percades por ende o dito foro.
E porque esto seja çerto fazemos con vosco esta carta partida per a, b, c,
ena qual nos, dona Viringella Lopeσ, abadesa do dito mosteyro de Doçón, e priora
e frayras sobreditas rogamos e pidimos a Juan Brabo, notario, que firmase esta carta
de seu sygno e nome.
Que a parte que non comprir e gardar todo esto que sobredito he que peyte
á outra parte que o gardar e comprir dozentos moravedís de pena.
E eu, o sobredito Fernán Gomeσ de Samartino, que presente soo, por min
e por las ditas minas vozes, como sobreditas son, asy reçebo este dito foro con as
condiçoos en el contiudas su a pena sobredita.
Que foy feyto e outorgado enno noso moosteyro de Doçón, a vinte días do
mes de abril, anno do nasçemento de noso señor Jhesu Christo de mille e qua-
troçentos e setenta e tres annos.
Testemoyas que estavan presentes: Pero Sancheσ e Juan Rodrigueσ de
Paaços e Pero Veyto.
E eu, Juan Brabo, escrivano púplico de noso señor el rey e seu notario
púplico enna súa corte e en todos los seus regnos, a esto sobredito presente foy con
os ditos testigos e escriví con mina maao e aquí puge meu sygno e nome en testi-
moyo de verdade que tal he. (Signum), Juan Brabo, notario.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 228
*238
1474.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 240r, n.º 1058, libro 7 de foros, fol. 68; A-1, c, fol.
1435v/1436r, atado 3, n.º 2; A-1, d, atado 3, n.º 2 e A-15, fol. 128r, mazo 3, n.º 2.
*239
1476.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 307r/v, n.º 1758, libro 9 de foros, fol. 228; A-1, c, fol.
517v, atado 3, n.º 17; A-1, d, atado 3, n.º 17 e A-15, fol. 129r, mazo 3, n.º 17.
*240
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 304r, libro 9 de foros, fol. 161; A-1, c, fol. 1463r/v,
atado 2, n.º 36; A-1, d, atado 2, n.º 36 e A-15, fol. 127v, mazo 2, n.º 36.
241
Savean quantos esta carta de aforamiento viren como nos, dona Ysavel de
Ulloa, abadesa do mosteyro de San Pedro de Dezón, con outorgamento de Aldara
Sánchez, nossa priora, e de Mayor Álvarez e de Catalina de Fonseca, monjas, e con-
vento do ditto nosso mosteiro, sendo ajuntadas en nosso cavidoo por canpaa tan-
jida, según que avemos de usso e de custume de nos ajuntar, damos a foro e a
vervo a vos, Lopo de Tavoada, que estades presente, e a Fernando de Canva, bosso
yrmao, que he ausente, como se fosse presente, e a dúas pressonas apús de vos
anvos, quais vos nomeardes en vossas vidas ou a tenpo de vosso finamento, e non
sendo nomeadas que sejan bozes deste dito foro dos vossos amigos de aqueles que
herdaren os bees de vos anvos de deretto, suçessible huna con a outra, a cada hun
ennas súas a meatade, assí vos aforamos como dito he os nossos cassares e lugares
de Varrigallos e os cassares de Castiguares e de Verlanga he os cassares de Vardeus,
con ha fonte do Covelo, e o nosso cassar de Varrozela, e dous cassares ena aldea de
Pereira, con todas súas cassas he herdades, árvores e formaes e señorío, a montes
e a fontes por onde quer que van e perteezcan ao dito noso mosteyro ennos ditos
lugares, su os signos de San Estevo de Carboentes e de San Martiño de Asperelo,
según que os bos trajedes a jur e a mao, con tal pleito e condizión que os lavredes
e paredes ven ou fazades lavrar e tirarlos e despravades de outros lavradores por-
que nos e o dito nosso mosteiro ajan seus dereitos aquí contiudos en esta manei-
ra. E nos avedes a dar de foro e renda en cada un ano, vos e as ditas vossas perssonas
que vieren apús de vos, onze fanegas de zenteo, medidas por tega dereita de fanega
de terra de Canva, que son cinco tegas en fanega, pagas en cada hun ano en os
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 230
242
A. SANTIAGO, AA, Pergamiños, Vilanova; carta partida por a...c; 237x210 mm; cortesá.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 309r, n.º 1780, libro 9 de foros, fol. 264; A-15, fol.
124v, mazo 1, n.º 24.
Sabean quantos esta carta de aforamento viren commo nos, dona Ysabel de
Ulloa, abadesa do mosteyro de Doçón, e Aldara Sanchans, priora, e Mor Alves,
sendo todas ajuntadas en noso caabidoo, segundo que avemos de juso (sic) e de cus-
tume de nos ajuntar, aforamos a vos, Lopo d-Amoedo, e a vosa muller, Marina Paas,
e a dúas vozes, vosos fillos ou fillas, e non avendo fillos nen fillas que sejan vozes
aqueles que <de> dereyto herdaren vosos bees á morte do postromeyro de vos, con-
vén a saber que vos aforamos en vosas vidas de todos quatro, tan solamente por lo
huso dos froyto, o noso lugar que chaman o lugar de Saaz de Fondo, que jaz su
syno de Santiago de Saaz; asy vos aforamos commo dito he, a montes e a fontes,
con todas súas entradas e saydas per onde quer que vaa e le perteesçan aver <de>
dereyto, por tal preyto e condiçoõ que vos e os que y moraren por vos que todos
sejades os nosos vasallos mandados serventes e obedientes e que corregades boas
casas eno dito lugar como se non <pergan> per migoa de lavor e de boo paramen-
to, e que nos deades e paguedes en cada hun anno por foro e renda por este lugar
que vos asy aforamos sete fanegas de boo çenteo, mididas per midida dereyta da
terra, en todo o mes d-agosto ou de setembre, posta per vosa custa eno noso mos-
teyro de Doçón, e daredes en quada hun anno tres netos de boa manteyga e hun
boo carneyro por día de San Pero. E este dito foro que vos asy fazemos non vende-
redes nen deytaredes nen supinoraredes nen daredes a nihún nen parte del sen
noso mandado, e se o fezerdes que o percades por ende. E porque todo esto seja
çerto fazemos convosco esta carta partida per a, b, c, ena qual nos, as sobreditas
dona Ysabel de Ulloa e Aldara Sancheσ, priora, e Mor Alves mandamos e rogamos
a Juán Brabo, notario, que a firme de seu nome e a firme de seu syno.
E que parte que non comprir e gardar todo esto que sobredito he que peyte
de pena á parte que o comprir e agardar dozentos moravedís vellos e á voz del rey
dozentos moravedís vellos de pena, e a pena paga ou non todavía esta carta fique
firme e valla en seu tempo e vozes.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 232
E eu, o sobredito Lopo d-Amoedo, que presente soo, por mi e mina muller
e vozes sobreditas asy reçebo este dito foro con todas las condiçoos en el contiudas
su a pena sobredita, e non as comprindo nen gardar que o mosteyro posa tomar seu
lugar con quantas boas paranças nos en el teeveremos feytas e demandarnos as
maas paranças se y forrem.
Que foy feyta a carta eno noso mosteyro de Doçón, a seys días do mes de
outubre, anno do naçemento de noso señor Jhesu Christo de mille e quatroçentos e
oyteenta e tres annos.
Testemoyas que foron presentes: Fernán de Villa Chaoo, cliego (sic); e
Gonçalvo da Parte e Pero Parente.
Et eu, Juan Brabo, escrivano público de noso señor el rey e seu notario
público en súa corte e en todos os seus regnos, a esto sobredito presente foy con os
ditos testemoyos e con mina mao escriví e aquí puge meu nome e synal fizi en tes-
timoyo de verdade que tal he. (Signum), Juan Brabo, notario.
243
Dona Isabel de Ulloa, abadesa de Dozón, afóralles a Xoán López, á súa muller,
María Pérez, e a dúas voces o lugar de Porto, parroquia de Santiago de Saa, por tres
fanegas de pan e un par de capóns ao ano, sendo vasalos do mosteiro.
A. MADRID, AHN, Clero, Ourense, Oseira, 1555/3; carta partida por a...c; 315x167
mm; cortesá424.
Sabeam quantos esta carta viren como nos, donna Ysabel de Ulloa, abade-
sa do mosteyro de Doçón, e Aldara Sancheσ, priora, e Mor Alves, sendo todas ajun-
tas eno noso cabiido, segundo que avemos de huso e de custume de nos ajuntar,
damos e aforamos a vos, Joan Lopeσ, e a vosa muller, María Pereσ, e a dúas vozes
apús vos, así que seja voz aquel que erdar os bens á morte do pustremeyro de vos,
e aquela nom a outra voze, e sejan anbas sucessível hũa pus outra e sejan semeldue
de vos e taes de que nos e noso mosteyro posamos aver os nosos dereitos en paz e
en salvo, combén a saber, que vos aforamos o noso lugar do Porto, que jaz su syno
de Santiago de Saa, con todas las casas e herdades e cousas a el perteçentes, a mon-
tes e a fontes per huquer que vaa e le perteçan de dereito, por tal preito e condiçón
que sejades nosos vasalos mandados serventes e obedientes e moredes e paredes ben
o dito lugar como se non percan os frutos del per migoa de labor e de boa parança;
e vos, o dito Joan Lopeσ, e vosaa muller, María Pereσ, e as ditas dúas vozes darnos
424
No reverso: Deçón.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 233
edes en vosas vidas cada hun anno tres fanegas de pan en todo o mes d-agosto ou
de setembre, mididas per midida dereita da terra, e hun par de capós çevados. E
este lugar e herdades non venderedes nen deytaredes nen subpinoraredes nen dare-
des a nenhún entre del sen noso mandado, e se o fezerdes que o percades por ende.
E que seja çerto fazemos convosco esta carta partida per a, b, c, enna qual
nos, donna Ysabel de Ulloa, e priora e Mor Alves rogamos e mandamos a Joan
Brabo, notario, que a firme de seu nome e a sine de seu syno.
E que a parte que non agardar peyte á outra parte duzentos moravedís de
pena e duzentos á voz del rey, e a carta este en seu revor.
E eu, o sobredito Joan Lopeσ, por mi e por las ditas minas vozes, como
sobreditas son, outorgo esta carta e as condiçoens dela en toda súa pena sobredita,
e nonna agardando que o mosteyro posa tomar seu lugar e herdades con quantas
boas paranças nos y tevéremos feitas e demandarnos as maas paranças.
Feyta a carta enno noso mosteyro de Doçón, a vinte e seys días do mes
d-outubre, anno do naçemento de noso señor Jhesu Christo de mille e quatroçen-
tos e oyteenta e tres annos.
Testemoyas que foron presentes: Fernán de Villa Chaoo, cliego (sic), cria-
do da abadesa; e Gonçalvo Fereyro da Parte.
Et eu, Joan Brabo, escrivano público de noso señor el rey e seu notario
público en súa corte e en todos os seus regnos, a esto sobredito presente foy con os
ditos testemoyos e con mina maoo escriví e aquí puge meu nome e synal fizi en tes-
timoyo de verdade, que tal he. (Signum), Joan Brabo, notario.
*244
1486, xullo, 1.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 300v, n.º 1714, libro 9 de foros, fol. 81; A-1, c, fol.
539r, atado 2, n.º 15; A-1, d, atado 2, n.º 45 e A-15, fol. 127v, mazo 2, n.º 45.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 234
*245
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 432v, n.º 2462, libro 13 de foros, fol. 300; A-1, c, fol.
674v, atado 2, n.º 46; A-1, d, atado 2, n.º 46 e A-15, fol. 127v/128r, mazo 2, n.º 46.
*246
1489.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 436r, n.º 2489, libro 13 de foros, fol. 329; A-1, c, fol.
935v, atado 3, n.º 7, no que se indica que non se sabe a parroquia á que pertence; e A-1, d, atado
3, n.º 7.
*247
1490, outubro, 7.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 304v, n.º 1741, libro 9 de foros, fol. 177.
*248
1490, outubro, 9.
EXT. SANTIAGO AA, A-1, b, fol. 433r, n.º 2436, libro 13 de foros, fol. 301; A-1, c, fol.
517v, atado 2, n.º 43; A-1, d, atado 2, n.º 43 e A-15, fol. 127v, mazo 2, n.º 43.
*249
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 154v/155r, n.º 626, libro 3 de foros, fol. 254.
*250
1491, setembro, 6.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 436r/v, n.º 2492, libro 13 de foros, fol. 332; A-1, c,
fol. 517v, atado 2, n.º 39; A-1, d, atado 2, n.º 39 e A-15, fol. 127v, mazo 2, n.º 39.
*251
1492, agosto, 4.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 303v, n.º 1732, libro 9 de foros, fol. 137.
*252
1492, agosto, 5.
EXT. SANTIAGO, AA, A-1, b, fol. 156r/v, n.º 634, libro 3 de foros, fol. 279.
253
[...] Que foy otorgado en la casa de la Peroja, a vynte e nove días do mes
de mayo, anno del nasçemiento de noso señor Ihesu Christo de mille e quinentos
annos.
Testigos que foron presentes: Álvaro de Canpo, morador en Amoeyro; e
Fernán Carrillo, criado do abad de Lousada; e Fernando de Vande, genrro de Juan
Pereyra.
Et eu, Afonso de Touves, escripvano e notario prúvico de las terras e seño-
ríos del manífico señor conde de Ribadavia y adelantado mayor del reyno de
Galizia por el rey e reyna, nuestros señores, que al otorgamiento de esta carta
de foro con los ditos testigos presente foy e la escripví por rogo das ditas partes, e
otro tanto queda enmeu registr, e por ende fize aquí este meu nome e syno, que he
tal, en testimoyo de verdad. (Signum), Afonso de Touves, notario, (rubricado).
254
[post 1492-1504].
RX. FORTES ALÉN, Inventario, n.º 12, 86.- MIRAMONTES CASTRO, «Catálogo da
documentación», n.º 15, 120.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 238
425
librada] por firmada.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 239
REXESTOS
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 240
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 241
1.- 1082, decembro, 18. Sonegildo e a súa muller, Leodegundia, doan ao seu
afillado Pedro Osórez, fillo de Osorio Muñiz, varias herdades en distintos lugares.
2.- 1084, abril, 27. O conde don Rodrigo Ovéquiz e a súa muller, Toda
González, danlles a Suero Pérez e á súa muller, Tareixa Rodríguez, a vila de Castro, polo
servizo que lles prestaron.
3.- 1085, marzo, 29. Paio Velázquez véndelle ao seu irmán, Martiño, varias
herdades en Arcos, freguesía de Santa María de Graba, por dous cabalos valorados en
cento sesenta soldos.
4.- 1097, febreiro, 22. Arias Luz pacta con Suero Pérez e a súa filla, Guntrodo
Suárez, sobre unhas herdades en varios lugares.
5.- 1097, agosto, 18. Onorico Froilaz e os seus irmáns véndenlle a Paio
Martínez a terceira parte dun casal en Fonteboa, freguesía de Santa Baia de Silleda, por
dez soldos.
6.- 1106, novembro, 5. Paio Oduariz e Eiloni Muñiz véndenlles a Logildus
Luz e á súa muller, Adosinda Martínez, unha herdade en Cenamir, freguesía de Santiago
de Pocasolis, por cincuenta soldos.
7.- 1106. Gudesteo e Pedro Velázquez véndenlles a Pedro Gudesteiz e á súa
muller, Mariña Arias, a herdade da Vilamoura, por cincuenta soldos.
8.- 1116, novembro, 27. Pedro Muniz, coa súa irmá, Elvira, e o seu marido,
Paio Sesnándiz, véndenlles a Pedro Godestez e á súa muller, Mariña Arias, unha herda-
de en Liñares, por douscentos marabedís.
9.- 1123, outubro, 19. Paio Vimáraz véndelles a Paio Martínez e á súa muller,
Guntrodo Suárez, unha herdade en Carragoso, freguesía de San Cristovo da Pena, por
cincocentos soldos.
10.- 1133, novembro, 29. Pedro Afonso e Odrocia Cresconiz cos seus fillos
véndenlles a Froilán Arias e á súa muller, Godina Arias, unha herdade na freguesía de
San Salvador de O, por un cabalo valorado en dous marcos de prata.
11.- 1137, decembro, 10. Ilduara Cresconiz e Luz Arias véndenlle a
Guntrodo Suárez unha herdade en Meitiriz, por trinta soldos.
12.- 1145, febreiro, 20. Pedro Suárez cambia coa súa irmá Guntrodo unha
herdade en Quintá por outra en Pazos de Monte.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 242
Rexestos 243
segundo confina coa igrexa de Santiago de Carracedo, mais unha terra entre Búbal e
Barrela.
28.- 1170, maio, 1. Bermudo Pérez dálle en peñor á abadesa de Dozón a her-
dade de Sande por unha débeda de cincuenta soldos.
29.- 1170, [abril ou maio]. Dona Urraca Bermúdez, os seus fillos, irmáns e
irmás danlle á abadesa de Dozón, dona Tareixa Pérez, a metade da igrexa de Santiago
de Saa, un casar enteiro en Amedo, con todo o seu reguengo, e os de Piñeiro e Saa.
30.-1173, novembro. León. Fernando II concédelle ao mosteiro de Dozón o
privilexio de couto.
*31.- 1188, xaneiro, 21. «Doña Mayor Pérez da a doña Toda, abadesa de
Dozón, una tercera y una cuarta parte de la iglesia de San Pedro de Cudeiro, con todas
sus pertenencias, jurisdicción y derechuras».
32.- 1191, agosto, 1. Preito entre a abadesa de Vilanova, dona Toda, e
Fernando Gutiérrez polas herdades de Piñor e Santa Baia de Camba.
33.- 1192, maio. Gómez Pérez e a súa muller cambian coa súa irmá, Toda
Pérez, unhas herdades en Santiago de Arnego e Santalla de Artoño.
*34.- 1192. «Munio Fernández da a doña Toda, abadesa de Dozón, y a su
monasterio, la tercera parte de Santa María de Dozón y el lugar de Piñeiro. A cambio el
convento le da, durante su vida, dos casales en Ríomalo y uno en Senra».
35.- 1194, agosto, 16. Pacto entre o cabido da catedral de Lugo e dona Toda,
abadesa de Dozón, e o seu convento polo que o primero lles dá a herdade de Auria, por
un canon anual de vinte soldos.
*36.- 1195. «Munio Fernández da a doña Toda, abadesa de Dozón, y a su
monasterio, dos terceras partes de Santa María de Dozón y el lugar de Piñeiro».
37.- [s. XII]. Cudeiro. Dona Maior Pérez, co consentimento do seu fillo Paio Muñoz
e en presenza da súa irmá dona Toda, abadesa de Dozón, fai manda de todos os seus bens.
38.- [s. XII]. Noticia das herdades que deu Paio Martínez á súa muller, dona
Guntrodo, en varios lugares.
39.- [s. XII]. Guntrodo Eanes, monxa de Dozón, dálle ao mosteiro dous casais
en Barrán.
40.- [s. XII]. Carta de dotación do mosteiro de Dozón, feita pola monxa
Guntrodo Suárez, coa relación dos bens.
41.- 1205, decembro, 22. Tareixa Arias fai carta agnitionis de varios casais
en favor de dona Urraca Gómez, abadesa, e o mosteiro de Dozón.
42.- 1217, xaneiro, 2. A abadesa de Dozón, dona Urraca Gómez, renuncia á
demanda que tiña interposta contra o mosteiro de Sobrado sobre a herdade de Rogitorio
e os castiñeiros que alí había, a cambio de cento cincuenta soldos.
43.- 1220. Sancha Gómez dálle á súa irmá Urraca canto ten en Alfonselle a
cambio dunha copa de prata, valorada en noventa e oito soldos.
44.- 1224, marzo. Fernando Pérez e a súa muller, Ilduara Pérez, reciben a
perpetuidade da abadesa de Dozón, Urraca Gómez, unha parte de monte que o mostei-
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 244
ro ten en Vilamarín para que a poñan en cultivo nos próximos cinco anos, pola terceira
parte do froito e cinco soldos ao ano, sendo vasalos do mosteiro.
45.- 1226, setembro. Testamento de dona Urraca Gómez, no que fai varias
mandas ao mosteiro de Dozón.
46.- 1229, setembro, 13. Melón. Afonso IX concédelle ao mosteiro a metade
da igrexa de Santa Baia de Camba, que xa lle dera anteriormente Fernando II.
47.- 1244, setembro, 1. A abadesa de Dozón, dona Maior, fai «placita» con
Martiño Eanes, clérigo do mosteiro, e a súa nai, polo que lles dá a ambos durante a súa vida
un casal despoboado na Torre, devolveranllo tras a súa morte con outro en Agrosagro.
48.- 1248. Mosteiro de Vilanova de Dozón. A monxa dona Toda, co consentimen-
to da abadesa do mosteiro de Dozón, vende, «reservato usufructu», ao mosteiro de Oseira as
tres quintas partes do casal de Paraíso, freguesía de San Miguel de Goiás, por sesenta soldos.
49.- 1251, setembro. Dona Sancha, abadesa de Dozón, dálles «ad vitam» a
Pedro Martínez e á súa muller, dona Eximia de Campo, un casal en Munín, por setenta
soldos ao ano, sendo recibidos como familiares do mosteiro.
50.- [entre 1238-1251]. Fragmento da investigación feita por dous homes bos
para decidir no preito presentado entre a abadesa de Dozón, Maior Fernández, e a prio-
resa de Chouzán, Maior Sánchez, sobre os bens da monxa Urraca Eriz.
51.- 1255, agosto, 16. Mosteiro de Aciveiro. Dona María Muniz dálle á súa
filla, Sancha Fernández, abadesa de Dozón, varias herdades nas terras de Lemos, Limia,
Búbal e Andrade, con reserva de usufruto.
52.- 1256, xuño, 18. Dona Sancha, abadesa de Dozón, dálles «ad vitam» a
Pedro Eanes e á súa muller, Tareixa Arias, o casal que ten en Pazos de Monte, freguesía
de San Martiño de Pazos, baixo diversas condicións, sendo vasalos do mosteiro.
53.- 1259, xaneiro. Dona Sancha Fernández, abadesa de Dozón, dálles «ad
vitam» a Martiño Martínez e á súa muller, Mariña Pérez, o casal de Outeiro, por seis
cuarteiróns de pan, un moio de centeo, dous cuarteiros de paínzo e seis soldos ao ano,
sendo vasalos do mosteiro.
54.- 1259, setembro, 13. Sancha Pérez fai pacto con Pedro Eanes sobre cinco
leiras que ten xunto a Ponte Arenteiro pola cuarta parte da produción e cinco soldos ao
ano, el, a súa muller e os seus fillos e tras a súa morte a terceira parte, e outras condi-
cións, sendo vasalos do mosteiro de Dozón.
55.- 1259. Guntrodo Fernández, filla de Fernando Rosado, véndelles aos seus
irmáns, Mariña, María e Pedro Fernández, toda a herdade que tiña en Agrosagro, debai-
xo do monte Navego e xunto ao río Arnego, parroquia de Santo Estevo de Carboentes,
por dezanove soldos.
56.- 1262 [ante maio, 19]. Dona Sancha Fernández, abadesa de Dozón, per-
mítelle á monxa Sancha García dispoñer de canto ten.
57.- 1262, maio, 19. Sancha García, monxa de Dozón, véndelle a don Pedro
García, abade de Oseira, un casal en Barbantes de Alence, freguesía de Salvador de
Barbantes, por mil trescentos soldos.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 245
Rexestos 245
58.- 1265, [...]. Maior Fernández dálle ao mosteiro de Dozón oito casais en
varios lugares para que a comunidade poida dispoñer de viño ao ano, no mes de agosto.
*59.- 1266. Un clérigo recoñece que o beneficio de San Xillao de Ribela é de
padroado e presentación do mosteiro de Dozón, polo que lle debía dar ao ano un xantar,
unha cea e albergue, en recoñecemento, á abadesa e aos que a acompañasen, así como
albergue para as cabalgaduras.
60.- 1267, xullo, 28. Sancha Fernández, abadesa de Dozón, faille «placita ad
vitam» a Pedro Eanes e á súa muller, Mariña Pérez, polo que lles dá o casal das
Nogueiras, freguesía de Santa María de Dozón, con diversas especies animais para repo-
boalo, pola metade dos froitos ao ano, salvo os especificados.
61.- 1270, abril, 21. Vilanova de Dozón. Frei Paio, ministro da orde francis-
cana na provincia de Santiago, solicita da abadesa de Dozón, Sancha Fernández, o inter-
cambio de oracións e a participación de ambos os cenobios nos bens espirituais.
62.- 1274, febreiro, 15. Ourense. María Fernández, muller do carniceiro de
Ourense Pedro Domínguez, véndelle a Maior Fernández, «vestiaria» do mosteiro de
Dozón, canto ten en Vilar de Mulleres, freguesía de San Cristovo de Lobelle, por trescen-
tos oitenta soldos afonsinos brancos.
63.- 1277, abril, 2. Dona Sancha Fernández, abadesa de Dozón, dálles de por
vida a Afonso Eanes, o seu irmán, Domingo, e a outra persoa o lugar de Barrela, fregue-
sía de Santiago de Toubes, por cento corenta soldos afonsinos brancos ao ano, sendo vasa-
los do mosteiro e pagando loitosa.
64.- 1280, maio, 25. Dona Sancha, abadesa de Dozón, dálles a Xoán
Domínguez, á súa muller, Mariña Eanes, e aos seus dous fillos, Pedro e Mariña, duran-
te as súas vidas, o casal que posúe o mosteiro en Reza, pola metade do viño e a terceira
doutros produtos ao ano, o día de San Pedro, e mais unha taleiga de castañas verdes, un
almude de viño e outros produtos, por San Martiño, sendo vasalos do mosteiro.
65.- 1281. Dona Sancha, abadesa de Dozón, afóralle perpetuamente a
Domingo Pérez, capelán de Bobadela, a herdade que comprou de Vidal, María e Urraca
Pérez, de Xoán Gutiérrez e de Maior Pérez, pola terceira parte do froito.
66.- 1283, xullo, 5. Dona Constancia Fernández dálle «post mortem» á aba-
desa de Dozón, dona Sancha Fernández, para a «vestiaría», o casal de Alemparte, fre-
guesía de San Cibrao de Las, debendo de tratala tras a súa morte como a unha compa-
ñeira e facerlle un aniversario.
67.- 1286, setembro, 2. Santiago. Sancho IV confírmalle ao mosteiro de
Dozón o privilexio de couto outorgado por Fernando II.
*68.- [1286]. Burgos. «Sancho IV concede a doña Teresa Rodríguez, abadesa
de Dozón, todos los derechos que pertenecían al rey en el coto de San Estevo, que era del
monasterio, y en todas las demás heredades que tenía, confirmando al mismo tiempo un
privilegio de Alfonso VII».
69.- [1275-1286], abril, [...]. Acordo realizado pola prioresa de Dozón, co
permiso da abadesa, Sancha Fernández, sobre un casal.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 246
Rexestos 247
en San Xoán de Piñeiro, Santa María de Louredo, San Cristovo de Cea, San Mamede da
Canda e Santiago de Vilamarín, gratuitamente.
98.- 1340, xaneiro, 24. Dona María Fernández, abadesa de Dozón, afóralles
a Pedro Martínez e á súa muller, María Martínez, a herdade que o mosteiro ten en
Chacín, freguesía de San Paio de Bóveda, por seis fanegas de pan e vinte soldos ao ano.
99.- 1344, agosto, 2. Dona María Fernández, abadesa de Dozón, afóralles a
Viviana Fernández, viúva de Fernando Pérez de Andrade, e aos seus dous fillos, Gonzalo
Fernández e Francisco Pérez, o casal de Andrade e a casa e leira da «Buçaceira», fregue-
sía de San Cibrao de Las, como as levaba en foro o seu marido, pola metade de todos os
froitos ao ano e outras condicións, sendo vasalos do mosteiro.
*100.- [1344]. «Obligación que hicieron los vecinos de los lugares de
Carboentes, que se anuncia ser coto del monasterio de Dozón, a la abadesa doña María
Fernández de sujetarse al embargo de los maniños, según la costumbre que de ello tenían
de más de cien años, y éstos consienten que, cuando muera alguna persona sin hijos, la
abadesa apreciaba todos los bienes raíces en la venta que valían y los entregaba al pariente
más cercano; parece que por no querer sujetarse a ésto los querían desaforar de sus tierras y
por eso se obligaron».
101.- 1346, marzo, 9. Paio Arias véndelles ás súas irmás, Aldonza e Maior,
monxas de Dozón, canto ten en Piñor, freguesía de San Xoán de Barrán, e Castrelo, en
San Cibrao de Castrelo e San Cristovo de Cea, por cincuenta e cinco libras.
102.- 1346, agosto, 20. Mencía Ares de Casares, con licenza do seu marido,
Fernando Vázquez, véndelles ás súas irmás, Maior e Aldonza, monxas de Dozón, a parte
que lle corresponde nos casais de Piñor, freguesía de San Xoán de Barrán, e Castrelo, fre-
guesía de San Cristovo de Cea, por cincuenta e cinco libras.
103.- 1346, setembro, 30. Ribadavia. «Mandato por el que don Bastián Pérez
ordena que los vecinos del coto de Dozón paguen el maniño al monasterio».
*104.- 1346. «Doña María Fernández, abadesa de Dozón, afora a Mayor
Rodríguez, priora del monasterio, y a su hermana, Constanza Rodríguez, durante sus
vidas, el lugar de Castro, en San Salvador de O, y la heredad de Bidueiros, por la cuar-
ta de lino al año».
105.- 1347, agosto, ¿1? Sahagún. Afonso XI recórdalles aos seus funcionarios
en Galicia que ten baixo a súa protección o mosteiro de Dozón.
106.- 1347, outubro, 10. Paio Ares renuncia a todas as demandas que tiña con-
tra as súas irmás, Maior e Aldonza, monxas de Dozón, por razón de varias herdades, com-
prometéndose ademais mutuamente a vender, peñorar, arrendar ou cambiar unhas herdades
que os tres teñen en Guimarei, freguesía de San Lourenzo de Vilatuxe, uns noutros.
107.- 1347, [...], 29. Sentenza ditada por Xoán Pérez da Parte, xuíz en
Camba, contra uns veciños de Carboentes, sobre o pago de certas rendas por unhas her-
dades na citada freguesía, sendo abadesa de Dozón dona María Fernández.
*108.- 1347. «Carta ejecutoria a favor del monasterio de Dozón sobre bienes
y los maninos del coto de Carboentes, siendo abadesa doña María Fernández».
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 249
Rexestos 249
109.- 1348, xullo, 15. Testamento outorgado por María Fernández, muller de
Paio Arias.
110.- 1348, outubro, 26. Mosteiro de Vilanova. Testamento de Pedro Ares
en favor do mosteiro de Dozón.
111.- 1349, febreiro, 25. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Rodríguez,
abadesa de Dozón, afóralles a Xoán Martínez de Santo Estevo de Carboentes e a dúas
voces, que sexan os seus fillos, o casal Dónego, freguesía de Santo Estevo de Carboentes,
por dous moios de cebada e dous de serodio ao ano, sendo vasalos do mosteiro.
112.- [mediados do XIV], febreiro, 22. Santo Estevo de Carboentes.
Fragmento dunha carta de venda.
113.- 1350, febreiro, 23. Dona Maior Rodríguez, abadesa de Dozón, afóra-
lles a Xoán Martínez, clérigo de San Cristovo da Pena, e a dúas voces os casais que o
mosteiro ten en Xaxán, freguesía de San Cristovo da Pena, por diversas especies, que
aumentarán coas voces, sendo vasalos do mosteiro.
114.- 1351, marzo, 20. Asperelo. Lope, Álvaro e Ilduara Sánchez e outros
danlle á súa tía, Estefanía Sánchez, monxa de Dozón, durante a súa vida, o casal de
Outeiro, freguesía de Santiago de Corneda, e o casal de Ventosa, freguesía de San Pedro
de Xurenzás.
115.- 1352, febreiro, 15. Vilanova. Dona Maior Rodríguez, abadesa de
Dozón, afóralles a Xoán Domínguez do Castro, á súa muller, Mariña Pérez, e a unha voz
o casal de Outeiro de Guimarei, freguesía de San Lourenzo de Vilatuxe, por cinco oita-
vas e media de pan ao ano, sendo vasalos do mosteiro.
116.- 1353, xuño, 25. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Rodríguez, aba-
desa de Dozón, afóralles a Xoán Louriño, á súa muller, Sancha, e a dúas voces o lugar
de Pereiro, freguesía de Santa María de Dozón, por cinco taleigas de pan ao ano.
117.- 1353, xuño, 30. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Rodríguez, aba-
desa de Dozón, afóralles a Gonzalo Rodríguez e á súa muller, Inés Rodríguez, o casal de
Belelle, freguesía de Santiago de Catasós, e o casal de Santiso do Fondo, freguesía de San
Román de Santiso, por cinco oitavas de pan e dúas regueifas ao ano.
118.- 1353, xullo, 25. Cea. Xoán Pérez arréndalle a Domingo Pérez durante a
súa vida canto ten no lugar de Piñeiro, freguesía de Santa María de Dozón, por tres celamíns
de centeo ao ano, coa condición de que tras a morte do aforador pague a renda á freguesía de
Santa María de Dozón, e tras a do foratario pase a propiedade á citada parroquia.
119.- 1355, xuño, 30. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Rodríguez, abadesa de
Dozón, afóralles a Gonzalo Anes, á súa muller, Mariña Pérez, e a un fillo o casal de Cas don
Figueiro, freguesía de San Mamede da Canda, pola metade do froito se lle dan a semente, e
senón a terceira parte, tres libras e media, un almude de viño e trece pans brancos por foro ao
ano e corenta pares de diñeiros por loitosa, sendo vasalos do mosteiro.
*120.- 1355, xuño, 30. «Doña Mayor Rodríguez, abadesa de Dozón, afora a
Constanza Fernández y dos voces la mitad del lugar de Barrio, en San Paio de Loeda, por
siete talegas de pan y tres maravedís viejos al año, más cuarenta maravedís por luctuosa».
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 250
121.- 1356, xullo, 30. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Rodríguez, aba-
desa de Dozón, outórgalles carta recibo a favor de Xoán Rodríguez de Camba e a súa
muller, Sancha Rodríguez, de setecentos cincuenta marabedís, que aquela recibe polo
pago de vinte e cinco anos do foro, a doce libras anuais, que lles fai sobre os casais que o
mosteiro ten en Bobadela.
122.- 1357, xaneiro, 30. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Rodríguez, aba-
desa de Dozón, afóralles a Lourenzo Pérez, á súa muller, Maior Martínez, e a unha voz
o casal de Carragoso de Fondo, freguesía de San Cristovo da Pena, por seis cuarteiróns
de pan ao ano, e por foros dous capóns, unha regueifa e dous marabedís, sendo vasalos
do mosteiro.
123.- 1357, abril, 29. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Rodríguez, abade-
sa de Dozón, prorrógalles durante once anos a Xoán González e á súa muller, María
Gómez, o foro que teñen dos casais que o mosteiro posúe en Rioseco, freguesía de Santiago
de Carracedo, e o de Vilanova, freguesía de Santiago da Peroxa, por oitenta soldos para
o pedido do cardeal da Igrexa, e con outras condicións.
124.- 1357, maio, 24. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Rodríguez, abade-
sa de Dozón, afóralles a Xoán Rodríguez de Camba, á súa muller, Sancha Rodríguez, ao
seu fillo, Xil Rodríguez, e a unha voz dous casais en Fondo de Vila, freguesía de San Pedro
de Bobadela (San Pedro de Trasalba), por doce libras de diñeiros brancos ao ano.
125.- 1359, febreiro, 10. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Rodríguez,
abadesa de Dozón, afóralles a Xoán Estévez, á súa muller, Maior Martínez, e ao seu fillo
Esteban a leira de Piñeira, freguesía de San Xoán de Ourantes, por media fanega de pan
de centeo ao ano.
126.- 1359, xullo, 14. Carboentes. Dona Maior Rodríguez, abadesa de
Dozón, concértase con Inés Lourenza sobre o casal de Vilariño, que o tiña aforado en dez
taleigas de cebada ao ano.
*127.- 1359. «Doña Mayor Rodríguez, abadesa de Dozón, afora a Juan
Martínez de Arbosagro y a Lorenzo Estévez, para siempre, toda la heredad que tenía Martín
Vidal en Agrosagro, feligresía de San Estevo de Carboentes, por seis talegas de cebada al
año».
*128 1360. «Donación al monasterio de Dozón de unas heredades en San
Cristovo da Portela».
*129.- 1360. «Ejecutoria en favor del monasterio de Dozón de las tres partes
del lugar de Guimarei, en San Lourenzo de Vilatuxe».
130.- 1361, febreiro, 3. Mosteiro de Vilanova. Dona Constanza Fernández
de Lamas recibe en préstamo «ad vitam» de dona Maior Rodríguez, abadesa de Dozón,
as herdades que o mosteiro ten en Lamas, polo que a beneficiaria lle dá ao mosteiro canto
ten en Castro, freguesía de San Salvador de O.
131.- 1361, abril, 5. Mosterio de Vilanova. Dona Maior Rodríguez, abadesa de
Dozón, afóralles a Domingo Lourenzo, á súa muller, Maior Anes, e a un fillo o casal de
Carracedo, en Santiago de Catasós, por tres taleigas de cebada e outras especies ao ano.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 251
Rexestos 251
Rexestos 253
por tres celemines de centeno al año, con la condición de que el lugar y la renta queden
a su muerte al monasterio de Dozón».
155.- 1392, novembro, 10. Nota da venda que fai Ilduara Alonso, co permi-
so do seu marido, do foro que ten do mosteiro de Dozón dun lugar en Santa Cristina da
Somoza.
156.- 1397, agosto. Viveiro. Frei Fernando Enxoito, provincial dos dominicos
en España, dálles participación nas oracións da Orde á abadesa dona Maior Afonso e ao
convento de Dozón.
157.- 1400. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afó-
ralles a Gómez Pérez de Basadre, á súa muller, Maior Anes, e a un fillo o casal de «Villa»,
parroquia de «Seoane de San Fiz da Ponte de Archidiacono», por catro libras ao ano.
158.- 1401, xuño, 20. Valladolid. Henrique III confírmalles aos habitantes do
couto de Dozón a carta confirmatoria de Xoán I das exencións fiscais que tiñan.
*159.- [1402, setembro, 8]. «Doña Mayor Alonso, abadesa de Dozón, afora
a Ruy Martínez, su mujer, Mayor González, y dos voces la mitad de todas las casas y
heredades que el monasterio tiene en San Pedro de Alperiz, por dos talegas y media de
pan, pagas en el monasterio».
160.- 1403, maio, 7. Rodeiro. Xoán Rodríguez de Camba renuncia ante dona
Maior Alonso, abadesa de Dozón, ao foro que tiña do mosteiro no lugar de Bobadela, fre-
guesía de Santiago das Caldas.
*161.- 1404, maio, 15. Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a
Xoán Bacoro, á súa muller, Constanza Fernández, e a dúas voces a leira de Fontes, en
Santo Estevo de Carboentes, que xa labraba el, por media fanega de pan.
162.- 1404, setembro, 2. Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a
Afonso Fernández Sobreira e a dúas voces o casal de Constanza, en San Pedro de
Garabás, por dúas fanegas de centeo ao foratario, e tres ás voces, e seis marabedís vellos
ao ano.
*163.- 1404. Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a Fernán
Soutiño e a dúas voces un dos lugares da Parte, no que morou Alonso Yanes, e o casal
Dónego, na vila de Amedo, freguesía de Santiago de Saa, por catro fanegas de pan e oito
marabedís ao ano.
*164.- 1404. Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a Afonso Núñez, á
súa muller, Constanza Fernández, e a unha voz o lugar de Poín, freguesía de Santiago de
Carracedo, por tres cuarteiróns de pan e tres libras de moeda de dereitura ao ano.
165.- 1405, maio, 12. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Alonso, abadesa
de Dozón, afóralles a Gutierre Gómez, á súa muller, Leonor Rodríguez, e a un fillo os
lugares de Casfigueiro e Cotelas, en San Mamede da Canda, por doce fanegas de pan e
doce marabedís ao ano e oito marabedís por loitosa, sendo vasalos do mosteiro.
166.- 1406, xullo, 10. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Alonso, abadesa
de Dozón, afóralles a Xoán Rodríguez, á súa muller, Inés Vázquez, e a un fillo ou a unha
voz o casal de Outeiro, en Santiago de Fafián, por un moio de pan ao ano.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 254
Rexestos 255
179.- 1408, xullo, 21. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Alonso, abadesa
de Dozón, afóralles ao seu sobriño, Xil Fernández, á súa muller, Constanza García, e a
unha voz canta propiedade lle quedou á abadesa por parte dos seus pais en Santa María
de Arcos, San Xurxo de Terra Chá e noutras freguesías, por unha carga de pan de cen-
teo ao ano.
180.- 1409, xaneiro, 31. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Alonso, abade-
sa de Dozón, e o convento nomean capelán da capela de Santo André, dentro do mostei-
ro, a Fernando Pérez, clérigo, para que diga nela misa dous días á semana.
181.- 1410, xuño, 12. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Alonso, abadesa
de Vilanova, afóralles a Xoán Pérez de Camba, á súa muller, Inés Vázquez, e a un fillo
os casares de Pereira, en Santo Estevo de Carboentes, e de Ermosende, en Santa Baia de
Camba, por unha fanega de pan e un moio de pan respectivamente ao ano.
182.- 1412, xaneiro, 5. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Alonso, abadesa de
Dozón, afóralles a Fernando Pérez, clérigo de Santo Estevo, e a dúas voces canto o mosteiro
ten en «Estromil», freguesía de San Cristovo do Az, pola cuarta parte do pan ao ano.
183.- 1413, febreiro, 13. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Alonso, abade-
sa de Dozón, afóralles a Pedro da Felgueira, á súa muller, María López, e a un fillo os
casais de Pena Tuanes e de Outeiro de Lalín, freguesía de San Martiño de Lalín, por unha
carga de pan ao ano, sendo vasalos do mosteiro.
*184.- 1414, agosto, 12. Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a
Álvaro Sánchez de Asperelo e a dúas voces o lugar de Mizoite de Cima, en San Salvador
de O, por tres fanegas de centeo ao ano.
*185.- 1414. Dona Maior Alonso, abadesa de Dozón, afóralles a Álvaro
Sánchez de Asperelo e a catro voces os casares de Mizoite, en San Salvador de O, por sete
fanegas de centeo ao ano.
186.- 1415, marzo, 12. Ponte Irixo. Gonzalo Lourenzo nomea titor do seu
fillo Fernando ao seu avó materno, Xoán de Parada.
187.- 1416, marzo, 15. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Alonso, abadesa
de Dozón, afóralles a Gómez Cornozeas, á súa muller, Dominga Rodríguez, e a dúas
voces o casal de Poutás, en Santa María de Amoeiro, por cinco fanegas de centeo e catro
marabedís ao ano, e por loitosa oito marabedís, sendo vasalos do mosteiro.
188.- 1418, xaneiro, 2. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Alonso, abadesa de
Dozón, afóralles a Fernando, clérigo, e a tres voces o lugar das Nogueiras e a herdade que foi
de Constanza Lourenza no mesmo lugar, freguesía de Santa María de Dozón, por sete fane-
gas de centeo e catro marabedís ao ano, o primeiro foratario, e ás voces media fanega de pan,
un cuarteirón de paínzo e tres marabedís vellos ao ano, postos na tulla do mosteiro.
189.- 1419, marzo, 14. Mosteiro de Vilanova. Dona Maior Alonso, abadesa
de Dozón, afóralles a Gómez Ares, á súa muller, Inés Vázquez, e a dous fillos o casal de
Reboredo das Donas, freguesía de San Breixo, por dúas fanegas de pan e tres marabedís
ao ano ao matrimonio, e ás outras voces tres fanegas de pan e tres marabedís, sendo vasa-
los do mosteiro.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 256
Rexestos 257
*201.- 1424, abril, 2. Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Xoán
Afonso de Viñoá, á súa muller, Inés Pérez, e a tres voces unha leira de herdade e viña
baixo a aldea de Viñoá, freguesía de San Tomé de Serantes, pola cuarta parte dos froitos
e tres marabedís vellos ao ano.
202.- 1426, xuño, 30. Mosteiro de Vilanova. Dona Inés García, abadesa de
Dozón, afóralles a Álvaro Fernández de Asperelo, á súa muller, Catalina Afonso, e a tres
voces o lugar de Rañestras, freguesía de Santiago de Saa, por unha fanega de centeo o
foratario e ás voces dúas fanegas de centeo, unha de paínzo e tres de centeo e un mara-
bedí ao ano e por loitosa oito marabedís, sendo vasalos do mosteiro.
203.- 1427, xullo, 14. Mosteiro de Vilanova. Dona Inés García, abadesa de
Dozón, afóralles a Álvaro de Camba, á súa muller, Leonor García, e a unha voz os casais
de Barregallos, co seu muíño, e os de Castugares e outros dous en Pereira, freguesía de
Santo Estevo de Carboentes, por tres moios de pan menos unha taleiga, unha ola de man-
teiga e un par de capóns ao ano, sendo vasalos do mosteiro.
204.- 1427. Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Alonso Fava e a
dúas voces a metade do lugar de San Pedro de Alperiz, por catorce celamíns de pan, dez
de centeo e catro de paínzo ao ano.
205.- 1427. Gonzalo Yanes de Gurgueiro traspásalle a Alonso de Fava a meta-
de do lugar de San Pedro de Alperiz, que trae do mosteiro de Dozón.
*206.- 1427. Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Gonzalo Yanes,
á súa muller, Tareixa de Meira, e a dúas voces o lugar de Vilameá, parroquia de Santa
María de Guillar, por dúas fanegas de centeo ao ano, pagas no mosteiro.
*207.- 1428. Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Diego Navica
e a tres voces o lugar de Vila, en San Xoán e San Fiz de Ponte Arcediago, por vinte mara-
bedís ao ano.
*208.- 1428. Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Diego Navica
e a tres voces o lugar de Vila, en San Xoán e San Fiz de Ponte Arcediago, por vinte mara-
bedís ao ano.
*209.- 1429. Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a Gómez García,
fillo de Alonso Pérez e de María Lourenza, e á súa muller, María González, e a dúas
voces os lugares de Rioseco, parroquia de Santiago de Carracedo, por un moio de casta-
ñas secas e seis marabedís ao ano, e o quinto da viña do monte que está sobre os casares
de Rioseco, xunto ao regato que vai á igrexa de Carracedo.
210.- 1431, novembro, 14. Mosteiro de Vilanova. Dona Inés García, abadesa de
Dozón, afóralles a Lourenzo Yáñez de Vilariño, á súa muller, Tareixa Yáñez, e a tres voces os
lugares de Reda e Cimadevila, en San Mamede da Canda, por catro fanegas e media de cen-
teo e nove marabedís de dereitura ao ano, postos no mosteiro, e por loitosa oito marabedís.
211.- 1432, maio, 31. Deza. Rui González de Vilariño, escudeiro, fillo de
Gonzalo Gutiérrez de Vilariño e de Aldonza Afonso, cédelle a dona Inés García, abade-
sa de Dozón, todas as galiñas cebadas e o señorío alto e baixo que Xoán Pérez cedera ao
seu pai na aldea de Barrán.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 258
212.- 1432, xullo, 10. Mosteiro de Vilanova. Dona Inés García, abadesa
de Dozón, afóralles a Lope Froiz, á súa muller, Tareixa Sánchez, e a dúas voces o Outeiro de
Lalín con dúas casas, parroquia de San Martiño de Lalín, por tres taleigas de centeo ao ano.
*213.- 1437, xullo, 1. Dona Inés García, abadesa de Dozón, afóralles a
Gómez Ares Mosquera, escudeiro, á súa muller, Inés Vázquez, e a dúas voces o lugar de
Cuñarro, parroquia de Santiago de Arnego, e o casal da Parte, en Santiago de Saa, por
dúas fanegas de centeo ao ano por cada un.
214.- 1439, xuño, 11. Dona Berenguela López, abadesa de Dozón, afóralles
a Xoán Pérez, clérigo reitor de Santa María de Gomariz, e a tres voces os casais de Gulfar
e Pousada, parroquia de Santa María de Amarante, Padaneda, en Santa Ouxea de Eiras,
Alemparte, en San Cibrao de Las, excepto o señorío e dereituras, e Outeiro, en San
Martiño de Lago, por seis puçaas de viño rosado e dez marabedís ao ano, todo posto no
mosteiro, e mais oito marabedís de loitosa.
*215.- 1439. Santo Estevo de Carboentes. Dona Berenguela López, abadesa
de Dozón, afóralles a Rodrigo de Nogueira e a tres voces o lugar de Vilarbó, en Santa
Mariña de Esmeriz.
216.- 1441, xuño, 28. Mosteiro de Vilanova. Dona Berenguela López, aba-
desa de Dozón, afóralles a Rodrigo, Lope e Paio Xil o casal de Carragoso de Arriba,
parroquia de San Cristovo da Pena, por unha fanega de centeo e un carneiro ao ano.
*217.- 1441, setembro, 11. Dona Berenguela López, abadesa de Dozón, afó-
ralles a Gómez de Mera e a tres voces o lugar de Vilanova, parroquia de San Cristovo de
Borraxeiros, por tres celamíns de pan ao ano.
*218.- 1443. Dona Berenguela López, abadesa de Dozón, afóralles a Rodrigo
de Piñeiro, á súa muller, Constanza de Piñeiro, e a tres voces os lugares de Souto de Matos
e as herdades de Piñeiro, parroquia de Santa María de Dozón, por catro fanegas de pan
o foratario, e as voces cinco, postas no mosteiro.
*219.- 1444, xaneiro, 6. Dona Berenguela López, abadesa de Dozón, afóra-
lles a Pedro da Parte, á súa muller, Maior Rodríguez, veciños de San Xoán do Sisto, e a
dúas voces o casal da Parte, en Santiago de Saa, por unha taleiga de pan e seis marabe-
dís vellos ao ano.
*220.- 1447, xaneiro, 6. Dona Inés Gutiérrez, abadesa de Dozón, afóralles a
Alonso Pérez, á súa muller, Constanza Fernández, e a dúas voces os lugares do Carballo,
parroquia de Santa María de Dozón, por nove fanegas de centeo e un azume de mantei-
ga ao ano, postos no mosteiro.
221.- 1447, maio, 18. Mosteiro de Vilanova. Dona Inés Gutiérrez, abadesa
de Dozón, afóralles a Pedro Anes de Cuñarro, á súa muller, Tareixa Afonso, e a dúas
voces unha casa e herdade cerca do mosteiro, por catro fanegas de centeo, dous capóns
cebados, un azume de viño e tres marabedís ao ano, sendo vasalos do mosteiro.
*222.- 1448, xuño, 2. Dona Inés Gutiérrez, abadesa de Dozón, afóralles a
Gonzalo de Paredes e a tres voces o lugar de Rañestras, parroquia de Santiago de Saa, por
dúas fanegas de centeo e medio azume de manteiga ao ano, postos na tulla do mosteiro.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 259
Rexestos 259
223.- 1448, outubro, 22. Mosteiro de Vilanova. Dona Inés Gutiérrez, aba-
desa de Dozón, afóralles a Rui de Santiago, á súa muller, Xoana Gómez, e a tres voces o
lugar de Quintá, parroquia de Santa María de Dozón, por diversa renda anual.
224.- 1450, xuño, 10. Mosteiro de Vilanova. Dona Inés Gutiérrez, abadesa de
Dozón, afóralles a Lope Conde, á súa muller, Beatriz Afonso, e a dúas voces, e a Suero Ares,
irmán de Lope Conde, á súa muller, Berenguela Afonso, e a dúas voces os lugares de Mariñaos,
parroquia de Santo Estevo de Carboentes, por catro cuarteiróns de pan e dous marabe-
dís ao ano.
225.- [entre 1416, decembro, 25 e 1454, xullo, 25]. Xoán II confírmalles
aos habitantes do couto de Dozón as exencións fiscais que lle confirmara Henrique III.
226.- 1455, decembro, 15. Mosteiro de Vilanova. Dona Berenguela López, aba-
desa de Dozón, afóralles a Rodrigo de Santiago, á súa muller, Xoana Gómez, e a dúas voces
o lugar de Quintá, parroquia de Santa María de Dozón, polo traspaso que fixo Xoán
Rodríguez por dúas fanegas de pan e tres marabedís ao ano, sendo vasalos do mosteiro.
*227.- 1456. Dona Berenguela López, abadesa de Dozón, afóralle a Suero
Mosquera o lugar de Aguiar, freguesía de San Cristovo da Pena.
228.- 1458, marzo, 6. Mosteiro de Vilanova. Dona Inés Gutiérrez, abadesa
de Dozón, afóralles a Lope de Monterroso, xuíz de Deza, á súa muller, Isabel Díaz, e a
vinte anos máis canto ten o mosteiro no lugar de Malozo, freguesía de San Martiño de
Grobas, por tres marabedís vellos ao ano.
229.- 1458, maio, 18. Mosteiro de Vilanova. Dona Inés Gutiérrez, abadesa
de Dozón, afóralles a Rui de Loucia, á súa muller, Inés, e a dúas voces o lugar de
Andrade, en San Cibrao de Las, por catro fanegas de centeo ao ano e media fanega de
pan pola herdade de Loucia, na mesma parroquia, e doce marabedís por dereitura o día
de San Martiño.
230.- 1458. Dona Inés Gutiérrez, abadesa de Dozón, Ilduara Sánchez, priore-
sa, e Constanza Pérez, monxa, afóranlles a Leonor García, viúva de Pedro Amoeiro e filla
de García Pérez, e a catro voces os lugares de Barreiro, parroquia de San Xillao de Ribela,
e Bouzas, en San Miguel de Melias, no arcediagado de Búbal, que levaba García Pérez
de Ribela, avó da forataria, por dúas puçaas de viño ao ano.
*231.- 1461, abril, 13. Dona Inés Gutiérrez, abadesa de Dozón, afóralles a
Álvaro Fernández de Verdelle, á súa muller, Tareixa Varela, e a dúas voces o lugar da
Lama, en Santa Mariña de Castro, na veiga de Viana, no alfoz de Chantada, e o muíño
de Ponte das Cabras, por unha fanega de pan, a metade de centeo e dous marabedís ao
ano, postos no mosteiro.
*232.- 1461, xullo, 8. Dona Berenguela López, abadesa de Dozón, afóralles a
Suero Mosquera e a unha voz o lugar de Xaxán, parroquia de San Cristovo da Pena, por
catro taleigas de centeo ao ano.
*233.- 1463. Dona Berenguela López, abadesa de Dozón, afóralles a Gonzalo
Gutiérrez de Temes e a tres voces o lugar do Rigueiro, parroquia de San Xoán de Barrán,
por dúas fanegas de pan centeo e dous marabedís vellos ao ano, postos no mosteiro.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 260
234.- 1465, xullo, 27. Santo Estevo de Carboentes. Dona Berenguela López,
abadesa de Dozón, afóralles a Gonzalo de Eiré, á súa muller, Aldonza Afonso, e a dúas
voces o lugar de Quintela, parroquia de San Vicente da Grade, por seis marabedís vellos
ao ano.
235.- 1472, xuño, 7. Mosteiro de Vilanova. Dona Berenguela López, abade-
sa de Dozón, afóralles a Alonso Pérez, á súa muller, Constanza Pérez, e a dúas voces o
lugar de Pele, que tivo Martiño Telleiro, por varias fanegas de centeo e un azume de man-
teiga ao ano, todo posto no mosteiro.
*236.- 1472, setembro, 8. Dona Berenguela López, abadesa de Dozón, afó-
ralles a Pedro da Nogueira, á súa muller, Maior Méndez, e a tres voces o lugar de
Vilarboo, parroquia de Santa Mariña de Esmeriz, por un adro de centeo e dous mara-
bedís ao ano.
237.- 1473, abril, 20. Mosteiro de Vilanova. Dona Berenguela López, aba-
desa de Dozón, afóralles a Fernando Gómez de Sanmartiño, á súa muller, Inés Gómez,
e a catro fillos o lugar de Pereira, parroquia de Santa María de Carballeda, por una fane-
ga de pan e dous capóns ao ano ao matrimonio e media fanega máis aos fillos.
*238.- 1474. Dona Berenguela López, abadesa de Dozón, afóralles a Rui
Soutiño, clérigo de Santiago de Saa, e a dúas voces o nabal de Ranabois, parroquia de
Santiago de Saa, por seis marabedís vellos ao ano.
*239.- 1476. Dona Berenguela López, abadesa de Dozón, afóralles a Rodrigo
de Piñeiro, á súa muller, Constanza de Piñeiro, e a tres voces o lugar de Piñeiro, parro-
quia de Santa María de Dozón, por catro fanegas de pan, unha de paínzo e catro capóns
cebados ao ano e ás voces cinco fanegas de pan e catro capóns.
*240.- 1481, setembro, 13. Dona Isabel de Ulloa, abadesa de Dozón, afóra-
lles a Lope de Vilamarín, á súa muller, Violante Noguerol, e a seis voces os lugares do
Figueiredo, Estrumil (San Salvador do Río), Castiñeiras e Requeixo, parroquia de
Santiago de Vilamarín, por catro fanegas e media de centeo, postas nos citados lugares, e
tres marabedís vellos ao ano.
241.- 1482, abril, 30. Mosteiro de Vilanova. Dona Isabel de Ulloa, abadesa
de Dozón, afóralles a Lope de Taboada, ao seu irmán, Fernando de Camba, e a dúas
voces varios casares e lugares en Santo Estevo de Carboentes e San Martiño de Asperelo
por once fanegas de centeo, por medida de Camba, unha canada de manteiga e catro
capóns ao ano, e por loitosa trinta marabedís vellos.
242.- 1483, outubro, 6. Mosteiro de Vilanova. Dona Isabel de Ulloa, abade-
sa de Dozón, afóralles a Lope de Amoedo, á súa muller, Mariña Paz, e a dúas voces o
lugar de Saa de Fondo, parroquia de Santiago de Saa, por sete fanegas de centeo, tres
netos de manteiga e un carneiro ao ano, sendo vasalos do mosteiro.
243.- 1483, outubro, 26. Mosteiro de Vilanova. Dona Isabel de Ulloa, aba-
desa de Dozón, afóralles a Xoán López, á súa muller, María Pérez, e a dúas voces o lugar
de Porto, parroquia de Santiago de Saa, por tres fanegas de pan e un par de capóns ao
ano, sendo vasalos do mosteiro.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 261
Rexestos 261
de Fernando Domínguez por tres fanegas de centeo, unha de trigo, un par de galiñas frías
e catro netos de manteiga ao ano.
253.- 1500, maio, 29. A Peroxa. Luis de Bobadela, escudeiro, e a súa muller,
Guiomar de Novoa, traspásanlles o foro que tiñan do mosteiro de Dozón en Barrán a
Xoán de Anllo e á súa muller, Maior Rodríguez, moradores en Barrán, por once fanegas
de pan e un carneiro castrón ao ano, pagadoiros por San Xoán.
254.- [post 1492-1504]. Os reis don Fernando e dona Isabel confírmanlles aos
habitantes do couto de Dozón as exencións fiscais confirmadas por Xoán II.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 263
ÍNDICES
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 264
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 265
ÍNDICE ONOMÁSTICO
Rodrigueσ, ref. fam.: 226.- dest.: terra de Temes e Vilaúxe, not.: 76,
*184, *185. 77.
-- de Vilouriz, mordomo do señor de -- ERIZ, cf.: 8.
Monterrei, marido de Inés López, -- FERNANDI, cf.: 30.
dest.: *244. -- FERNANDIZ, marido de Toda
ALLFONSUS: Vid. ADEFONSUS. Petriz, cf.: 29.
ALVARUS: Vid. ALVAR. -- FUMAZ, cf.: 30.
Amaro Pérez, pai de Domingo e Juan -- García, dest.: *133.
Pérez, dest.: *93. -- GONσALEσ, fillo de Gonçalo
ANDREAS, apóstolo: 40. Sancheσ d-Asperelo, dest.: 114.
ANDRES / ANDREU ARRES, ts.: 173. -- HODOARII, home do xuíz
-- Pérez, notario de Ourense, poss. ant.: Fernandus Iohannis., ts.: 57.
*134. -- IOHANNES, prelado de San
-- SANCHES / SANCHEσ / SÁNCHEZ, Martiño, ts.: 52.
notario, not., 105 n., 109-112, 114- -- LOBO, presens: 53.
-117, 119, 121-126, 130-132, 141, -- LUZ / LUZI, outorg.: 4.
142, 145.- ref. coet.: 106. -- MEENDEσ, marido de María Mel,
-- SÁNCHEZ DE GRES, dest.: 105. pai de Pay Arras, ref. fam.: 101.
ANDREU: Vid. ANDRES. -- NUNII / NUNEZ, prelado de Barrán,
ANIRIMO, avó de Guntroa Fernandi, ts.: 52, 56.
ref. fam.: 55. -- PÉREZ, capelán, ts.: 84.
ANRRIQUE / ANRYQUY: Vid. ENRI- -- PÉREZ DE CASTINNEYRAS, ts.: 65.
QUE. -- PETRI DE BARVANTES, ts.: 57.
ANSILLI GUNDESINDIZ, poss. ant.: 9. -- PETRI LONGO, ts.: 64.
ARAGUNTA, muller de Guntinus, nai -- PETRIZ DE MONTE ROSO, outorg.:
de Sonegildus, ref. fam.: 1. 23.
-- FERNANDIZ, irmá de Toda -- VERMUIZ, poss. ant.: 11.
Fernandiz, outorg.: 24. ARIRIUS IOHANNIS, clérigo, presens:
-- RUDERIQUIZ, nai de Marina Luci, 49.
ref. fam.: 9. ARNALDUS, bispo de Astorga, cf.: 30.
ARAS: Vid ARIAS. ARRAS: Vid. ARIAS.
Ares: Vid. ARIAS. ARREAS: Vid. ARIAS.
ARGILO QUISARIQUIZ, poss. act.: 1. ARRIAS: Vid. ARIAS.
ARIAS / ARAS / Ares / ARRES / ARRIAS
/ ARRAS, abade de Oseira, ref. hca.:
79.- cf.: 12; ts.: 20, 28 B
-- DIAZ, fillo de Petrus Adefonso e
Odrozia Cresconiz, outorg.: 10. BASCO: Vid. VASCO.
-- DIDACI DE VANGA, ts.: 57. BEATRIZ AFONSO, muller de Lopo
-- ENANES, tenente ás veces de Nuñ- Conde, ref. fam.: 224.
-Eannes, notario público do rei en
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 269
Rodríguez, ref. fam., 79.- muller de Martini, ref. fam.: 53.- muller de
Lopo Affonso, ref. fam.: 145. Petrus Iohannis, ref. fam.: 60.
-- RODRIGUEσ D-ASPERELLO, -- DE VILARELLO, dest.: 91.
muller de Anrrique Sancheσ, ref. MARINA [...]: 112.
fam.: 114. MARTIN: Vid. MARTINUS,
-- VELASCI, sanctimonialis, ref. coet.: MARTINUS / MARTINO / MARTIÑO /
50. MARTIN, arcebispo de Santiago,
MARINA / Marina ANES, muller de Martín I, cf.: 22.- bispo de Astor-
Pero de Paaços, ref. fam.: 140. ga, Martín González, notario no reino
-- ARIAS, muller de Petrus Gudesteiz, de León, ref. coet.: 71.- bispo de
dest. / ref. fam.: 7, 8. Ourense, cf.: 15.- bispo de Oviedo,
-- FERNANDI, sanctimonialis, ref. coet.: Martín II, cf.: 15.- cóengo de Lugo,
50.- filla de Fernando Rosado, ref. subsc.: 35.- not., 12, 33.- ts., 5, 20, 26,
fam. / dest.: 55 33, 41
-- FROILAZI, irmá de Onorius Froilazi, -- ALVAR, ts.: 126.
filla de Froilaz Gomez, outorg.: 5. -- ANES, notario xurado de Camba, not.:
-- IOHANNIS, filla de Iohannes 92; notario en terra de Camba e...
Dominici e Marina Iohannis, ref. por Andreu Sancheσ: 105 n.- peli-
fam.: 64.- muller de Iohannes queiro, morador en Barra Sussao,
Dominici, ref. fam.: 64 ts.: 148.- forneiro, ts.: 121.
-- LOPEσ, nai de Johán Pereσ, ref. fam.: -- ARES TYÑOSO, ts.: 110.
118. -- ARRES, forneiro, ts.: 122.
-- LUCI, filla de Aragunta Ruderiquiz, -- Caveiro, dest.: *246.
muller de Pelagius Vimaraz, outorg.: -- DOMÍNGUEZ / DOMINGUEσ, xus-
9. tiza do couto de Dozón, ref. coet.:
-- MEL, nai de Miçía, Aldonça e Moor 79.- home da abadesa, ts.: 165.- ts.:
Arres, poss. ant.: 102; outorg.: 94. 166, 178, 181.
-- MUNIONIS, monxa de Dozón, pre- -- DOMÍNGUEZ DE BUDEYROS, ref.
sens: 48. coet.: 79.
-- PAAS, muller de Lopo d-Amoedo, -- DOMINICI, confesor, ts.: 62.
ref. fam.: 242. -- EANES, cabaleiro, ts.: 69.
-- PÉREZ / PERES / PEREσ, muller de -- EANES O VELLO, capelán de
Gonçalo Eanes, ref. fam.: 119.- Vilanova de Dozón, ts.: 56.
muller de Johán Domínguez do -- FALCONERO, mandou escribir,
Castro, ref. fam.: 115.- muller de canc.: 67.
Pay Cota, nai de Sancha Pelaeσ -- FEINAS DA PONTE, ref. coet.: 79.
de Sello, ref. fam.: 92.- muller de -- FERNANDI, irmán de Iohannes
Pedro Pérez de Llama, ref. fam.: Fernandi de Rivolo, presens: 53.
81.- dest.: 112. -- González de Tamallancos, poss. ant.:
-- PETRI, monxa de Dozón, dona, pre- *134.
sens: 48.- muller de Martinus
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 285
-- TAVERNEYRA DE MONEIXAS, O
dest.: 109.
MOR: Vid. MOOR. O. GARZIA, laica, ref. coet.: 50.
MUNIO: Vid. MUNIUS. ODROCIA / ODROZIA CRESCONIZ,
MUNIUS / MUNIO / MONIUS / muller de Petrus Adefonso, nai de
MONIO, conde de Monterroso, 8.- Petrus e Arias Diaz, outorg.: 10.
ts.: 9, 10, 28 32.- cf.: 20. -- RODERIQUIZ, muller de Martinus
-- ARIZ, poss. ant.: 38. Velasquiz, dest.: 3.
-- DIAZ, prelado de Santo Estevo de ODUARIUS, not. 13.- ts. 13.
Carboentes, ref. coet.: 55. -- ALDIZ, cf.: 4.
-- DIEZ, pai de Didacus Munionis, ref. OLIDI, ts.: 2.
fam.: 37. ONEGA FERNANDI, ref. coet.: 45.
-- Fernández, outorg.: *34, *36. ONORIUS FROILAZI, irmán de
-- GUNCALVIZ, pai de Petrus e Elvira Petrus, Pelagius, Trodilla, Adosinda
Muninz, ref. fam.: 8. e Marina Froilazi, fillo de Froilaz
-- IOHANNIS, cóengo, cf.: 15. Gómez, outorg.: 5.
-- MUNIZ, ts.: 44, 54. ORACA: Vid. URRACA.
-- ODARIZ, cf.: 8. ORAKA: Vid. URRAKA.
-- PETRI, clérigo, presens: 43, 45. ORDONIUS, bispo de Lugo, ref. hca.:
43, 44.- bispo de Salamanca, cf.:
22.- prior de Xerusalén, cf.: 15.-
N not.: 28.- poss. ant.: 11.- ts.: 5.
-- PELAGII, laico, ref. coet.: 50.
N. SUERII, cabaleiro, irmán de L. ORRACA: Vid. URRACA.
Suerii, ts.: 52. ORRACHA: Vid. URRACA.
NICOLAUS FERNANDI D-ESTRU- ORRAKA: Vid. URRACA.
MIL, ts.: 57. OSORIUS IOHANNIS, dest.: 37.
NUNNUS, bispo de Astorga, ref. hca.: -- MUNIZ, marido de Adosinda Pelaiz,
46. pai de Petrus Osoriz, ref. fam.: 1.
NUÑ-EANNES, notario público do rei OVECUS / OVECO, not.: 8.
en terra de Temes e Vilaúxe, not.: -- PEREσ, ts.: 121.
77; ref. coet.: 76. -- PETRI, laico, ref. coet.: 50.
-- EANES D-ESTRUMILLE, ts.: 132. -- RODRIGUIZ, poss. ant.: 40.
-- FERNANDI, cf.: 30.
-- Gómez, cóengo de Santiago, outorg.:
*80. P
-- González, marido de Inés González,
dest.: *169. P. monxe, presbítero, ref. coet.: 50.
P. ERIZ, clérigo, ref. coet.: 50.
P. IOHANNIS, not.: 47.
P. PELAGII DE LAMA, laico, ref. coet.: 50.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 288
-- GUNDESINDI, cóengo e subdiáco- e Traba, ref. coet.: 8.- conde, cf.: 22.-
no, cf.: 15. arcebispo de Santiago, Pedro
-- HERIZ, ts. / cf.: 42. Gudesteiz, cf.: 27.- bispo de Lugo,
-- INFANS, cóengo, cf.: 15. Pedro II, ref. coet.: 8.-bispo de
-- IOHANNIS, ts.: 55. Mondoñedo, cf.: 22.- bispo de
-- MARTINI, ts.: 45. Ourense, Pedro Seguín cf.: 22; ref.
-- MARTINIZ, marido de Guntrodo coet.: 23.- bispo electo de Ourense,
Suariz, dest.: 9; ref. fam.: 15. Pedro Yáñez de Novoa, ref. coet.:
-- MARTINZI, dest.: 5. 64.- bispo de Oviedo, Pedro I, cf.:
-- MILIDIZ, poss. ant.: 38. 22.- prior de Sar, cf.: 15.-scellarius
-- MONACO: ts.: 55. de Oseira, don, presens: 48.-presbí-
-- MUNIONI / MUNIONIS, tenente tero, not., 9.- cf.: 20.- not.: 24, 39.-
Camba, ref. hca.: 33.- marido de ts., 2-6, 8-13, 17, 24, 26, 32, 33,
Teresa Muninz, fillo de Maior Petri, 41.
ref. fam.: 37. -- IIIus, abade de San Martiño Pinario,
-- MUNIONIS DE RODEIRO, pai de cf.: 15.
Maria Pelagii, ref. fam.: 37. -- ADEFONSO, marido de Odrozia
-- ODURIZ, marido de Eilona Moniz, Cresconiz, pai de Petrus e Arias
outorg.: 6. Diaz, outorg.: 10.
-- PETRI, clérigo, ref. coet., 50.- fillo de -- AFONSO, poss. ant.: 38, 40.
Petrus Maurus, presens: 43. -- ALBUS, clérigo, not. et cf.: 15.
-- RAMIRIZ DE VERES, presbítero, pre- -- ALFONSI, cabaleiro de Curantes,
sens: 43. presens: 51.
-- SESNANDIZ, marido de Elvira -- ASCARIGUIZ, poss. ant.: 40.
Muninz, outorg.: 8. -- BAZACHO, pai de Gomez e Toda
-- TRASMIRIZ, poss. ant.: 11. Petri, poss. ant.: 36.
-- VELASQUI, fillo de Velasco e Elloni, -- chamado INFANTINUS, cf.: 22.
irmán de Martinus Velasquiz, -- DE DEO, not.: 64.
outorg.: 3. -- DIAZ, fillo de Petrus Adefonsi e
-- VIMARAZ, marido de Marina Luci, Odrozia Cresconiz, outorg.: 10.-
outorg.: 9. poss. ant.: 10.
PELAIUS MARTINIZ, marido de dona -- DOMINICI, notario público, not.:
Guntrodo, Deo vota, outorg.: 37, 38. 53.- carniceiro de Ourense, marido
PELAYO MARTÍNEZ, dest.: *87. de Maria Fernandi, ref. fam.: 62.-
PELLAGIUS: Vid. PELAGIUS. laico, ref. coet.: 50.
PER: Vid. PEDRO. -- DURO, poss. ant.: 40.
PERO: Vid. PEDRO. -- ERIZ, ts. / cf.: 42, 45.
PETRUS, infante, mordomo do rei, -- FERNANDI, notario público de
tenente León, Limia e Zamora, ref. Castela, not.: 53.- abade de Oseira,
coet.: 46.- conde en Asturias, cf.: dest.: 57.- fillo de Fernando
27.- conde en Deza, Alba, Bezoucos Rosado, dest. / ref. fam.: 55.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 291
VEREMUDUS, not.: 3.- ts.: 1, 4.- cf.: 12. VIRINGELLA LOPEZ, abadesa de
-- MENENDIZ, poss. ant.: 11. Dozón, outorg.: 216, 237.
-- PETRIZ, outorg.: 28. VIVIANA FERNÁNDEZ, viúva de
VERMUDO PE[...], fillo de Orraka Fernando Pérez d-Andrade, dest.:
Bermuez, outorg.: 29. 99.
VIDAL PÉREZ, poss. ant.: 65.
VIMARA, not.: 6.
-- GUNZALVIZ, pai de Fernandus Y
Vimaraz, ref. fam.: 2.
VINCENTIUS ALVARIZ, clérigo, ts.: YNES FERNANDEσ, prioresa de
44. Dozón, outorg.: 180.
Violante Noguerol, muller de Lope de YSABEL DE ULLOA, abadesa de
Vilamarín, ref. fam.: *240. Dozón, outorg., 241- 243.
VIRINGELLA AFONSO, muller de ... ANES, ts., 182.
Suer Ares, ref. fam.: 224.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 297
ÍNDICE TOPONÍMICO1
AALEEM: Vid. ALEN. 15, 33, 38, 47, 55, 88, *127; (D)
ABIANCOS: Vid. AVIANCOS. 40, *127, 221.
ABRAL, Abral, San Xillao do Mato, Aguiar, s.i., en San Cristovo da Pena,
LU.: (D) 241. Lalín, PO.: (B) *227.
AFONSELI / FONSELI, Alfonselle, ALBA: Vid. ALVA.
Santa María das Dores de Lalín, ALBERGARIA: Vid. San Domingos de
Lalín, PO.: (B) 43, 45. Albergaría.
AGEAZ / AGELAS / GEAZ / GENAZ, ALEMPARTE / Alemparte, casal,
lugar / vila, Axiaz, San Xulián de Alemparte, San Cibrao de Las, San
Ventosa, Agolada, PO.: (B) 15, 17, Amaro, OUR.: (B) 66, 214.
40, 43, *244. ALEN / AALEM / Alén, lugar, s.i., en
AGELAS: Vid. AGEAZ. Santa María de Dozón, Dozón, PO.:
AGROSACRO: Vid. AGROSAGRO. (B) *196, 198; (D) 229.
AGROSAGRO / AGROSACRO / ALENDE, casal, Alén, Santo Estevo de
ARBOSACRO / ARBOSAGRO / Carboentes, Rodeiro, PO.: (B) 141.-
ARVORESAGRO / ARVOSAGRO, casal, s.i., en Santiago de Vilamarín,
Agrosagro, Santo Estevo de Vilamarín, OUR.: (B) 176.
Carboentes, Rodeiro, PO.: (B) 13, ALGALBE: Vid. ALGARVE.
1
Todos os nomes de lugar, cando están identificados, levan o actual, a freguesía, o concello e a
provincia; cando non se identifican séguelles a abreviatura s.i.; cando é probable, prob. Ao final,
antes do número do documento, con (A), (B), (C), (D) indícanse as circunstancias específicas que
poden levar á localización do topónimo: a primeira sinala reinos, terras, circunscricións adminis-
trativas civís ou relixiosas e parroquiais nas que os actuantes tiñan bens ou desempañaban unha
función; a segunda, topónimos inferiores nas mesmas circunstancias ca os anteriores; a terceira, os
lindeiros dos bens; a cuarta, calquera outra circunstancia ás arriba indicadas, sobre todo referidas
ao escatocolo do documento ou ao compoñente toponímico dun apelido.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 298
COSTANÇA, casar / lugar, San Pedro Silleda, PO.: (A) 3, 5, 8, 9, 15, 26,
de Garabás, Maside, OUR.: (B) 96, 40, 45, 69, *80, 101, 102, 106,
162. 113, 117, 125, 211; xulgado: (A)
Cota: Vid. COTO. 228; (D) 115.- río, afluente do Ulla
COTELAS, lugar, Cotelas, San Mamede pola dereita: (C) 11.
da Canda, Piñor, OUR.: (B) 165. DECIA: Vid. DECA.
COTO / Cota, monte, en Santiago de DEÇÓN / DEÇOM / DECÓN / DEZÓN
Carracedo, A Peroxa, OUR.: (C) / DEσÓN / DEZUM / DOZÓN /
*19, 23. DOÇÓN, arciprestado / terra /
COUÇIEYRO, Coucieiro, Santiago de territorio, actual arciprestado de
Carracedo, A Peroxa, OUR.: (D) Dozón, da diocese de Lugo, que
189. comprende parroquias do concello
COVAS, Santa María de Covas, San de Lalín e unha do de Rodeiro, PO.:
Cristovo de Cea, OUR.: (B) 97. (A) 10, 12, 18, 29, 40, 65, 74, 81,
COVELO, fonte, s.i., en Santo Estevo de 90, 91, 98, 99, 118, 126, 130-132,
Carboentes, Rodeiro, PO.: (C) 241. 141, 142, 145, 149, 150, *172,
CRESPUS, vila, Crespos, Santiago de 180, 186, 194, 229; coto: *80,
Breixa, Silleda, PO.: (B) 15. 180, 186, 194, 221, 223, 226.-
CUDEIRO: Vid. CODARIO. concello, Dozón, PO.: (A) 66, 79.-
CUIARRO: Vid. CUNIARRO. couto: (A) 79, 89, 146, 151, 225.-
CUNARRO: Vid. CUNIARRO. río: (C) 12, 15, 40.- igrexa, Santa
CUNIARRO / CUIARRO / CUNARRO / María de Dozón, Dozón, PO.: Vid.
CUÑARRO, Cuñarro, Santiago de SANTA MARÍA DE DOZON.-
Arnego, Rodeiro, PO.: (B) 15, 38, lugar, Dozón, Santa María de
*213; (D) 221. Dozón, Dozón, PO.: 15; (D) 216.-
CUÑARRO: Vid. CUNIARRO. mosteiro: Vid. SAN PEDRO DE
CURAL, s.i.: (D) 114. VILANOVA DE DOZON.
CURANTES, s.i.: (D) 51. DETIA: Vid DECA.
Curradias, s.i., en San Cristovo de DEZA: Vid. DECA.
Penas: (B) *144. Dónego, casal, s.i., en Amedo, Santiago
Currugal, casal, s.i., Santa María de de Saa, Dozón, PO.: (B) *163.
Tamallancos, Vilamarín, OUR.: (C) DORNELAS, Dornelas, Santiago de
*134. Toubes, A Peroxa, OUR.: (D) 148.
CUSTODIA, casal, s.i.: (B) 7. DURRA, Dorra, comarca arredor de
Chantada, Antas de Ulla e
DECA / DEÇA / DECIA / DETIA / Monterroso, LU.: (A) 26.
DEZA / Deza, tenza / terra, actual-
mente arciprestado de Deza, da EIREE: Vid. EYREE.
diocese de Lugo, que comprende ENBEANDE / VEANDE / VIANDE,
parroquias do concello de Lalín, Enveande, Santa María de Dozón,
unha de Vila de Cruces e outra de Dozón, PO.: (B) 79, 112; (D) 223.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 305
(B) 15, 38, 241.- casal, s.i., Santo PONTE, s.i.: (D) 79.
Estevo de Carboentes, Rodeiro, PONTE ARINTARIO, Ponte Arenteiro,
PO.: (B) 181, 203.- seara, s.i., San Santa María de Carballeda, Piñor,
Pedro de Mosteiro, Dozón, PO.: (B) OUR.: (C) 54.
221.- lugar, Pereira, Santa Mariña Ponte das Cabras, moíño, s.i., cara a
de Carballeda, Piñor, OUR.: (B) Santa María de Castro, Carballedo,
237.- herdade (B): 40. LU.: (C) *231.
PEROJA, casa, A Peroxa, A Peroxa PONTE DE ERIGE, Ponte Irixo, Santa
OUR.: 253. María do Campo, O Irixo, OUR.:
PERREYRO, herdade, s.i., Santa María (C) 186.
de Dozón, Dozón, PO.: (B) 116. POOMBAL, cortiña, s.i., San Pedro de
PETRA ERECTA, monte, s.i., entre as Mosteiro, Dozón, PO.: (B) 221.
provincias de Pontevedra e Ourense, PORTELLA, A Portela, s.i.: (D), 160.
ao sur do concello de Dozón ou ao PORTO, lugar, prob. A Parte, Santiago
norte do do Irixo: (C) 10. de Saa, Dozón, PO.: (B) 243.
PILOÑO, couto, antiga xurisdición da PORTUGAL, reino: (A) 79.
provincia de Santiago, que com- Pousada, lugar, Pousada, Santa María
prendía as freguesías de Obra, de Amarante, Maside, OUR.: (B)
Ollares, Piloño e Salgueiros, conce- 214.
llo de Vila de Cruces, PO.: (A) 228. POUTAAS / Poutás, casar / lugar,
PINARIO / PINEIRO / PINEYRO / Poutás, Santa María de Amoeiro,
PIÑEIRO / Piñeiro, lugar / herdade, Amoeiro, OUR.: (B) 187, *249.
Piñeiro, Santa María de Dozón, PRIMA, s.i.: (D) 158.
Dozón, PO.: (B) 29, *34, *36, 118, Puerto Almeras, s.i., Santa Baia de
*154, *218, *239; (D) 96, 142. Camba, Rodeiro, PO.: *193.
PINEIRA, leira, s.i., San Xoán de PULGAM, mámoa, Pulgán, San
Ourantes, Maside, OUR.: (B) 125. Salvador de O, Dozón, PO.: (C):
PINEIRO DE FONDO DE VILA, casal, 10.
s.i.: (B) 142. PUMAR / Pumar, s.i., Loureiro, San
PINIOL: Vid. PINOR. Miguel de Buciños, Carballedo, LU.:
PINOL, herdade, Piñoi, San Lourenzo 77.- lugar, s.i., Santa Comba do
de Vilatuxe, Lalín, PO.: (B) 32. Trevoedo, Maside, OUR.: (B) *251.
PINOR / PENOR / PINIOL / PIÑOR /
Piñor, vila, Piñor, San Xoán de QUINTAA / QUINTAAM / QUINTANA
Barrán, Piñor de Cea, OUR.: (B) / Quintá, lugar / casal, Quintá,
*25, 40, 58, 94, 101, 102, 106; (D) Santa María de Dozón, Dozón, PO.:
94. (B) 12, 15, 40, 118, *154, 198,
PIÑEIRO: Vid. PINARIO. 223, 226, *250; (D) 142.
Poín, lugar, Poín de Arriba, Santiago de QUINTANAS, herdade, Quintás, San
Carracedo, A Peroxa, OUR.: (B) Vicente de Reádegos, Vilamarín,
*164. OUR.: (B) 37.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 312
ÍNDICE SOCIO-PROFESIONAL
MUNIUS, conde de Monterroso, ref. 60, 62, 63-65; ref. hca.: 71, 79.- rei,
coet.: 8. Alfonso XI, outorg.: 89, 105; ref. hca.:
PEDRO, conde, primo de Juan I, perte- *138, 146, 151.
gueiro maior da terra de Santiago, ENRIQUE / ENRRIQUE, rei, Enrique
dest.: 151. II, outorg.: 146; ref. hca.: 151, 157.-
PELAGIUS MUNIONI, tenente Enrique III outorg.: 157, 223.
Camba, ref. hca.: 33. FERNANDO / FERNANDUS /
PERO RUIZ SARMIENTO, adiantado Fernando, rei, Fernando II, outorg.:
maior en Galicia: dest.: 156. 22, *25, 27 30; ref. coet.: 18, 23, 26,
PETRUS, infante, mordomo do rei, 40, 45, 48; ref. hca.: 46, 67, 82.-
tenente León, Limia e Zamora, ref. rei, Fernando III, ref. hca.: 79.- rei,
coet.: 46.- conde en Asturias, cf.: Fernando IV, outorg.: *75, 81, 82, 85;
27.- comes en Deza, Alba, ref. coet.: 81; ref. hca.: 74, 79, 89.- rei,
Bezoucos e Traba, ref. hca.: 8.- Fernando o Católico, outorg.: 252.
comes, cf.: 22. ISABEL / Isabel, raíña, Isabel I de
PONCIUS / PONTIUS, comes, mordo- Castela, outorg.: 252.- infanta, irmá
mo do rei, cf.: 22.- comes, cf.: 22. de Fernando IV, ref. hca.: 79, 85.
RAMIRUS, conde en Beriz, cf. 28; JUAN, rei, Juan I, outorg.: 151; ref. hca.:
conde. cf.: 22. 157.- Juan II, outorg.: 223; ref.
RODERICUS, conde en Sarria, cf.: 8, hca.: 252.- infante, fillo de Alfonso
27.- conde, prolis Ovequiz, marido X, ref. hca.: 79.
de Toda, outorg.: 2. LUPPUS, rei de Murcia, vasalo do rei,
-- GOMESCII / GOMETII, tenente ref. hca.: 18.
Monterroso, ref. hca.: 45, 54; ref. MARÍA / María, raíña, nai de Fernando
coet.: 55. IV, ref. fam.: 85.
-- SUERII, tenente opidum Albe, meiri- PETRUS / Pedro, rei, Pedro I, outorg.:
ño maior en Galicia, ref. hca.: 52. *137, *138.
RUI PÁEZ DE VIESIVA, adiantado PONGROSO, rei, Sancho I de León,
maior en Galicia, ref. coet.: 89 ref. hca.: 79.
STEPHANUS, adiantado en Galicia, RICA, emperatriz, muller de Alfonso
ref. hca., 60.- ts.: 55. VII, ref. fam.: 17.
SANCHO / SANCIUS / SANTIUS,
3. O rei e a súa familia rei, Sancho III, ref. hca.: 18.- rei,
Sancho IV de Castela, outorg.: 67,
ALFONSO / ADEFONSUS / AFONSO / *68, 70, *72; ref. hca.: *75, 79.- rei,
ALFONSUS / AFFONSO / ALONSO, Sancho VI de Navarra, vasalo de
imperator / rex, Alfonso VII, outorg.: Alfonso VII, ref. hca.: 18.
18; ref. coet.: 8, 15; ref. hca.: 22, *68.- URRAKA / ORRAKA, raíña, nai de
rei, Alfonso IX, outorg.: 46; ref. coet.: Sancho I de León, ref. coet.: 8; ref.
30, 33, 43-45; ref. hca.: 151.- rei, hca.: 79.- raíña, muller de
Alfonso X, o Sabio, ref. coet.: 51-55, Fernando II: ref. fam.: 30.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:20 Página 328
ÍNDICE DE MATERIAS
7. Mosteiros 8. Festas
-- de viño: 52, 64, 119. puçaas de viño: *169, 214, 230, *251.
azume de viño: *220, 221. quarteiro(s) / cuarteiró(s) pola tega de
-- de manteiga: 142, 150, 178, 199, Xaxán: 73.
220, *222, 235, *248. -- de cebada: *21.
cabos de cebolas: *246. -- de millo: 53.
canada de manteiga: 241. -- de pan: 53, 122, 123, *135, *164.
carga: 179. -- pola tega de Camba: 224.
carga(s) de pan: 183. -- de serodio: 111.
-- de pan de centeo a catro fanegas por oitava(s) de pan: 113.
carro de leña: 150. -- de pan por tega de Deça: 115, 117.
-- de pan por medida de Camba: 178. restras de cebolas: 170.
celamín / ceramín: 73, *93, 113, 118, sesteiro de pan: 91.
204, *217. taleiga / talega / tega: 69, 74, *127,
cestas de cebolas / allos: *246. *136, *193, *219, *232.
fanega(s): 113, 125, 139, 143, -- de Ávila: 174.
*161*163 175, 179, 181, *184 -- de Camba: 224.
*185, 187-*190, *191-*193, 194, -- de Camba que son cinco tegas en
195, 198, 202, *206, 210, *213, fanega: 241.
216, *218, *220, 221, *222, 226, -- de castaneis virides: 64.
229, *231, 235, *237, *239, *240, -- de centeo por medida da Lagea: 167,
241- 232,*248-*250, 252. *174.
-- de castañas pola tega de Vilanova: -- de ceveira: 110, 126, *133, 145.
123. -- de ceveira de tres ceramiis: 131.
-- de cebada / ceveyra: 69, *93, 111. -- de Deça: 115, 117.
-- de centeo: 32, 45, 74, 179. -- dereita de Ourense: 96, 98.
-- de centeo per talegam de Burgo: 53. -- dereyta de dous çeramies: 141.
-- por medida de Carracedo: 195. -- de Xaxán: 122.
-- por medida de Çeya: 165. -- de Xaxán que leva catro celamís: 73.
-- por medida do couto de Dozón: 194. -- de pan: 91, 109, 116, *120, 203.
-- por medida de Orcellón: *247 -- de Vilanova: 123.
-- por medida toledana de Ribadavia:
162. monllo(s) / modio(s) de cas- 2.2. De peso
tañas: 152, *209
-- de pan: 17, 74, 166, 181, 203. libra de cera: 91.
-- de pan pela tega de Ourense: 96.
-- de pan pella teija de Ávila: 174. 2.3. De superficie
-- por tega dereita de Ourense: 98.
-- tolledaa(s): 149, 173, 175. afeiσaes de liño: 113.
-- de viño: 64, *134. cavadura de dez homes: 140.
neto(s) de manteiga: 242 *252. modio(s) semente: 44.
ola de manteiga: 203. varas de vallencina: 96.
dozon:Maquetación 1 03/12/09 11:21 Página 349
ÍNDICE XERAL
INTRODUCIÓN .................................................................................................7
BIBLIOGRAFÍA .................................................................................................13
REXESTOS ..................................................................................................239
ÍNDICES .......................................................................................................263
11
DE VIANA Y VIEITES
Os documentos do tombo de Toxos Outos Universitario (Anos 1237-1537)
F. J. Pérez Rodríguez (ed.) M.ª X. Justo Martín e M. Lucas Álvarez (ed.)
J. I. FERNÁNDEZ
Documentos da catedral de Lugo. Século XIV Libro do Concello de Santiago (1416-1422)
María Xosé Portela Silva (ed.). 2 vols. Á. Rodríguez González (ed.)
Fragmentos de notarios (Ourense, séculos XIV-XVI) Minutario notarial de Pontevedra (1433-1435)
Anselmo López Carreira (ed.) Á. Rodríguez González e J. Armas Castro (ed.)
Catálogo da Colección Guerra Campos do Arquivo-Biblioteca Corpus de inscricións romanas de Galicia. Provincia de
da Catedral de Santiago de Compostela Pontevedra. II
M.ª Elena Novás Pérez G. Pereira Menaut (dir.)
Catálogo de Manuscritos do Arquivo-Biblioteca da Catedral de O tombo de Celanova. Séculos IX-XII
Santiago de Compostela J. M. Andrade Cernadas (ed.). 2 vols.
Xosé M. Sánchez Sánchez Padróns de Ourense do século XV. Fontes estatísticas para a
A Colección López Ferreiro do Arquivo-Biblioteca da Catedral historia medieval de Galicia
de Santiago de Compostela Transcrición e estudo por A. López Carreira
Xosé M. Sánchez Sánchez Documentos da catedral de Ourense
JOSÉ IGNACIO FERNÁNDEZ DE VIANA Y VIEITES E. Duro Peña (ed.)
Documentos da catedral de Lugo. Século XV
M.ª X. Portela Silva (ed.)
Colección diplómatica medieval do Arquivo da Catedral de
Mondoñedo
E. Cal Pardo (ed.)
C O L E C C I Ó N F.H.G.
CONSELLO CONSELLO CONSELLO CONSELLO
DA CULTURA DA CULTURA DA CULTURA DA CULTURA
GALEGA GALEGA GALEGA GALEGA