Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
PASTORUM VITA
Vita hominum qui ovium greges custodiunt solitaria est. pastores enim saepe vivunt in altis montibus, ubi
etiam aestate pabula arida non sunt et aqua limpida scatet e rupibus. Nocte pastores cum ovibus in cavernir
aut in silvis quiescunt, dum fidi canes vigilant contra avidos lupos. Cum avidi lupio, fame coacti ad gregem
movent, tum canes magno clamore latrant, pastores e somno excitant et lupos arcent.
Como pueden observar, en la primera frase del fragmento hominum y ovium son dos genitivos plurales.
No son de la primera declinación, cuyo genitivo termina en -arum, ni de la segunda, que termina en -orum.
Son genitivos de la tercera declinación. ¿Cómo es que hay dos genitivos plurales en una sola declinación?
¿Cómo se distinguen estos dos grupos? Por el número de sílabas: los imparisílabos tienen una sílaba más
en el genitivo singular, respecto del nominativo.
N. Pas-tor G. Pas-to-ris
N. Bo-ni-tas G. Bo-ni-ta-tis
Los parisílabos tienen en cambio el mismo número de sílabas en el Nominativo y Genitivo singular:
N. O-vis G. O-vis
N. Nu-bes G. Nu-bis
Los imparisílabos y parisílabos de la tercera declinación tienen el nominativo y vocativo variable (honor,
regio, veritas, genus, nomen, consul, etc.), pero el genitivo singular siempre termina en -is (honoris,
regionis, veritatis, generis, nominis, consulis, etc.).
La tercera declinación comprende sustantivos masculinos, femeninos y neutros.
Nótese que N. y V. Sing. son iguales; N. V. y Ac. plural son iguales; D. y Abl. plural son iguales. Hay que
tener presente la terminación -um del genitivo plural.
Como consul se declinan todos los masculinos (honor, honoris; homo, hominis) y todos los femeninos
(virtus, virtutis; regio, regionis) de este grupo. Los neutros se declinan en cambio como genus, generis,
cuyo modelo es el siguiente:
Sing. N. genus variable
V. genus variable
Ac. genus variable
G. generis -is
D. generi -i
Abl. genere -e
Plur. N. genera -a
V. genera -a
Ac. genera -a
G. generum -UM
D. generibus -ibus
Abl. generibus -ibus
Observemos que los tres casos iguales del singular: N., V., y Ac. Los tres casos iguales del plural: N., V.
y Ac. en -a. En los demás casos la declinación de los nombres neutros es igual a la de los nombres
masculinos y femeninos.
palabra Raíz
dux, ducis, m. duc-
custos, custodis, m. custod-
vox, vocis, f. voc-
voluntas, voluntatis, f. voluntat-
corpus, corporis, n. corpor-
caput, capitis, n. capit-
EJERCICIO:
Teniendo en cuenta la distinción entre parisílabos e imparisílabos, completar:
vocablo raíz genitivo plural
pastor, pastoris
flos, floris
navis, navis
artifex, artificis
legio, legionis
vulpes, vulpis
dux, ducis
imber, imbris
lex, legis
sacerdos, sacerdotis
nubes, nubis
caput, capitis
SOBRE LOS IMPARISÍLABOS
1.- Venatores labores tolerant.- 2. Multi passeres inter arbores frondes canunt.- 3. In hortis et in pratis
magna est varietas colorum et odorum florum.- 4. Multi leones in Africa vivunt; pauci etiam in Arabia et
in India.- 5. Pluto deus erat Inferorum, Iuno erat uxor deorum regis.- 6. Libertas et veritas, non honores et
pecunia, verae divitiae sunt.- 7. Graecorum civitates clarae erant ob bonas leges.- 8. Pax donat hominibus
securitatem et beatitudinem.- 9. Pavones habent pulchras caudas splendidis coloribus ornatas.- 10. Historia
narrat mores antiquorum populorum.- 11. Strenui milites ducis imperio parent et patriae libertatem
defendunt.- 12. Iudices iusti custodes erunt legum et morum civitatis.
LOS PARISÍLABOS
Ya hemos visto que se llaman parisílabos los sustantivos que tienen el mismo número de sílabas en el
nominativo y el genitivo singular. He aquí un modelo de la declinación de los parisílabos:
Observemos que el genitivo plural de los parisílabos termina en -ium. Los demás casos son iguales a los
de los imparisílabos.
PARTICULARIDADES:
a. Entre los parisílabos algunos tienen el Genitivo plural con desinencia en -um. Aquí están los más
comunes:
Gen. plur.
pater, patris, m. = el padre patrum
mater, matris, f. = la madre matrum
frater, fratris, m. = el hermano fratrum
iuvenis, iuvenis, m. = el joven iuvenum
senex, senis, m. = el anciano senum
canis, canis, m. = el perro canum
vates, vatis, m. = el vate, el profeta vatum
accipiter, accipitris m.= el gavilán accipitrum
b. Tienen en cambio el genitivo plural en -ium los imparisílabos que tienen dos consonantes antes
de la desinencia en -is del genitivo singular:
y otros pocos como tussis (= tos), ravis (= ronquera), sitis (= sed), vis (= fuerza)
d. Otros finalmente presentan raíces diversas, como Iuppiter, Iovis, m. (= Júpiter), iter, itineris (=
camino, viaje), etc.
El sustantivo vis carece del genitivo y del dativo singular; para estos casos recurre al sustantivo robur,
roboris, n. (= robustez), para tener una declinación entera. Sing: vis, roboris, robori, vim, vis, vi; plural:
vires, virium, viribus, vires, vires, viribus.
- al animal, animalis
- ar calcar, calcãris
-e mare, maris
Todos estos nombres se declinan según el siguiente modelo: mare, maris n. = el mar
Sing. N. mare -e
V. mare -e
Ac. mare -e
G. maris -is
D. mari -i
Abl. mari -e
Plur. N. maria -IA
V. maria -IA
Ac. maria -IA
G. marium -IUM
D. maribus -ibus
Abl. maribus -ibus