SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI

Cezary Lipiński, Między zniewoleniem a irytacją. Mariaż sztuki i religii w paradygma-

cie kultury do ery rewolucji romantycznych ................................................ 7
Maria Wojtczak, Sztuka jako religia – sztuka zamiast religii: „odczarowywanie
świata” ........................................................................................... 79
Słowo od redaktorów ............................................................................. 143

CZĘŚĆ PIERWSZA
O JASNOŚĆ ZWIĄZKÓW SZTUKI Z RELIGIĄ

Andreas Karlstadt, O zniesieniu obrazów (1522) ............................................ 147

Martin Luter, Przeciwko niebiańskim prorokom. W kwestii obrazów i sakramentu
[Eucharystii] (1525) ............................................................................ 158
Friedrich Gottlieb Klopstock, O poezji religijnej (1755) .................................... 165
Johann Georg Hamann, AESTHETICA. IN. NVCE. Rapsodia kabalistyczną
prozą (1762) ..................................................................................... 172
Johann Gottfried Herder, Drugi zbiór fragmentów. Dodatek do „Listów, tyczących
najnowszej literatury” (1767) ................................................................. 182
Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Encyklopedia nauk filozoficznych (1817) ............ 185
Harry Kessler, Sztuka a religia. Sztuka a tłum religijny (1899).............................. 191
Karl Barth, Do „Basler Nachrichten” (1952) .................................................. 206
Friedrich Nietzsche, Niewczesne rozważania (1874) ........................................ 209
Friedrich Nietzsche, Ludzkie, arcyludzkie. Książka dla wolnych duchów (1878-79) ..... 213
Caspar von Schwenckfeld, XCVII. list okólny do N.N. (1553) ........................... 216

« 661 »

Kultura_sztuka_religia.indd 661 04.04.2018 08:40:47

 Spis treści

CZĘŚĆ DRUGA
RELIGIA SZTUKI

Friedrich Hölderlin, Hyperion do Bellarmina (1797) ........................................ 223

Ludwig Tieck, Wieczność sztuki (1799)......................................................... 231
Wilhelm Heinrich Wackenroder, O dwóch cudownych językach i ich tajemniczej
sile (1797) .......................................................................................................... 234
Wilhelm Heinrich Wackenroder, O różnych gatunkach we wszystkich sztukach,
a szczególnie o różnych rodzajach muzyki kościelnej (1799) ............................ 238
Novalis, Kwietny pył (1798) ....................................................................... 242
Philipp Otto Runge, (Do Daniela Rungego) (1802) ......................................... 245
Friedrich Wilhelm Basilius von Ramdohr, O przeznaczonym do nastawy ołtarza
pejzażu pana Friedricha z Drezna oraz o malarstwie krajobrazowym, alegorii
i w ogólności mistycyzmie (1809) ............................................................. 251
Carl Gustav Carus, Dziewięć listów o malarstwie pejzażowym (1831) ................... 266
Gerhart Hauptmann, Sztuka jest religią (1932)............................................... 269
Gerhart Hauptmann, Co nieco o sztuce (1900) .............................................. 271
Alfred Rosenberg, Mit XX wieku (1930) ...................................................... 273
Hans-Georg Gadamer, Miejsce poezji w systemie Heglowskiej estetyki a pytanie
o przeszłościowy charakter sztuki (1986) ................................................... 283

CZĘŚĆ TRZECIA
TRIUMF RELIGII W SZTUCE

Johann Friedrich Overbeck, Triumf religii w sztukach (1840) ............................ 291

Friedrich Schleiermacher, Mowy o religii do wykształconych spośród tych, którzy nią
gardzą (1799) .................................................................................... 297
Friedrich Schleiermacher, Ethik (1812/13) ................................................... 304
Max Stirner, Sztuka i religia (1842).............................................................. 307
Joseph Ritter von Führich, Sztuka i jej formy (1869) ....................................... 314
Richard Wagner, Religia i sztuka (1880) ........................................................ 328
Hugo von Hofmannsthal, Poezja i życie (1896) .............................................. 343
Adelbert Stifter, Późne lato (1857) .............................................................. 348

« 662 »

Kultura_sztuka_religia.indd 662 04.04.2018 08:40:47

 Indeks osobowy

CZĘŚĆ CZWARTA
O NOWĄ DUCHOWOŚĆ W SZTUCE

Wilhelm Bölsche, Zmartwychwstanie religijności dzięki sztuce (1904) ................... 353

Georg Simmel, Chrześcijaństwo i sztuka (1907) .............................................. 362
Paul Klee, Sztuka nie oddaje tego, co widzialne… (1920) ................................... 373
Wasily Kandinsky, Pierwiastek duchowy w sztuce (1912) ................................... 377
Robert Musil, Duchowość, modernizm i metafizyka (1912)................................. 390
Gustav Friedrich Hartlaub, Sztuka a religia. Esej o możliwości nowej sztuki
religijnej (1919) .................................................................................. 395
Paul Tillich, O koncepcji teologii kultury (1919) .............................................. 407
Hermann Broch, Zło w systemie wartości sztuki (1933) ..................................... 416
Joachim Meisner, Bóg i człowiek – obrazy Chrystusa u współczesnych artystów (2007) ... 436
Dietrich Bonhoeffer, Do Renaty i Eberharda Bethge (1944) ............................... 441
Eckart von Sydow, Świadomość religijna ekspresjonizmu (1920) .......................... 444
Richard Egenter, Kicz a życie chrześcijańskie (1950)......................................... 449
Rudolf Bultmann, Humanizm a chrześcijaństwo (1948) .................................... 461

CZĘŚĆ PIĄTA
O SEKULARYZACJĘ SZTUKI

Gotthold Ephraim Lessing, Laokoon, czyli o granicach malarstwa i poezji (1766) .... 475
Friedrich Schiller, Teatr jako instytucja moralna (1784) .................................... 478
Henry Thode, Sztuka, religia i kultura (1901)................................................. 485
Max Weber, Gospodarka i społeczeństwo (1921) .............................................. 492
Niklas Luhmann, Religia społeczeństwa (2000) ............................................... 496
Heinrich Böll, Sztuka a religia (1959)........................................................... 499
Albrecht Schöne, Sekularyzacja jako siła kształtująca język. Studia o poezji synów
niemieckich pastorów (1958) .................................................................. 504
Ernst Bloch, O prawdzie religijnej (1959) ...................................................... 520

CZĘŚĆ SZÓSTA
SZTUKA A TRANSCENDENCJA

Ernst von Niebelschütz, Czy sztuka religijna jest dzisiaj możliwa? (1927) .............. 527
Gottfried Benn, Fanatyzm transcendencji (1931)............................................. 531

« 663 »

Kultura_sztuka_religia.indd 663 04.04.2018 08:40:47

 Spis treści

Theodor W. Adorno, Teoria estetyczna (1970) ............................................... 533

Hans Küng, Religia jako pojednanie starożytności z chrześcijaństwem (1985) ........... 537
Walter Jens, Teologia i literatura. Możliwości i granice dialogu w XX wieku (1976) ....... 543
Friedrich Dürrenmatt, Teatr jako instytucja moralna w dzisiejszych czasach (1986) ....... 558
Johann Jacob Bodmer, Krytyczna rozprawa o cudowności w poezji i jej związku
z tym, co możliwe (1740) ...................................................................... 561
Friedrich Schlegel, Mowa o mitologii (1800) .................................................. 573
Ernst Cassirer, Filozofia form symbolicznych (1925).......................................... 583
Romano Guardini, O istocie dzieła sztuki (1948) ............................................. 592

Noty o autorach ..................................................................................... 595

Indeks osobowy ...................................................................................... 647

Kultura_sztuka_religia.indd 664 04.04.2018 08:40:47