Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
ANTONI BIEGUS
WYKŁADY
WROCŁAW 2013
2
ANTONI BIEGUS
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie ……………………………….….……………..……….…....…..…… 4
Literatura ……………………………………………………………………….………. 47
3
PODZIĘKOWANIE
Autor serdecznie dziękuje Panu dr. inż. Dariuszowi Czepiżakowi za trud korekty
pracy i wniesione uwagi redakcyjne oraz merytoryczne
4
1. Wprowadzenie
nośności elementu
X Ed
1, (3)
X b, Rd
6
gdzie:
max – największe naprężenie normalne, obliczone na podstawie elementarnych wzo-
rów wytrzymałości materiałów,
f i – parametr wytrzymałościowy materiału - granica plastyczności stali lub wy-
trzymałość stali na rozciąganie,
X Ed – obliczeniowa wartość siły wewnętrznej odpowiednio: M Ed - moment zginają-
ściskaniu).
W ujęciu PN-EN 1993 ocenę bezpieczeństwa konstrukcji w aspekcie jej nośności i statecz-
ności przeprowadza się przede wszystkim na poziomie kontroli nośności przekrojów i ele-
mentów według wzorów (2) i (3).
Zgodnie z PN-EN 1993-1-8 wytężenie połączeń spawanych sprawdza się na poziomie wy-
trzymałości materiału w najbardziej wytężonym punkcie ich przekroju poprzecznego według
wzoru (1), połączenia śrubowe zaś według wzoru (2).
W przypadku projektowania konstrukcji z uwzględnieniem zmęczenia materiału (według
PN-EN 1993-1-9) oraz z uwzględnieniem kruchego pękania (według PN-EN 1993-1-10) ana-
lizuje się wytrzymałość materiału w punkcie przekroju poprzecznego według wzoru (1).
W Eurokodzie 3 przyjęto usystematyzowany sposób identyfikacji parametrów obliczenio-
wych (symboli, osi, wymiarów, itp.).
Oznaczenia wymiarów i osi stalowych kształtowników walcowanych pokazano na rys. 1.
Osie elementu oznacza się następującymi symbolami:
x x - oś podłużna,
y y - oś przekroju poprzecznego równoległa do pasów - zazwyczaj oś silnego oporu przy
zginaniu,
z z - oś przekroju poprzecznego prostopadła do pasów - zazwyczaj oś słabego oporu przy
zginaniu.
Oznaczenia współrzędnych, przemieszczeń, sił podłużnych, sił poprzecznych i momentów
zginających pokazano na rys. 2.
7
2. Wymiarowanie przekrojów
Obciążenie, przy którym dochodzi do utraty stateczności (ogólnej lub miejscowej) nazywa
się krytycznym (lub nośnością krytyczną). Nośności krytyczne elementów i ścianek o najczę-
ściej występujących smukłościach są mniejsze od ich nośności plastycznych.
Przekroje grubościenne to takie, w których nie występuje lokalna utrata stateczności ich
ściskanych ścianek (nie wpływa więc na zmniejszenie nośności sprężystej). W zależności od
smukłości ich ścianek, takie przekroje mogą osiągać częściowe lub pełne uplastycznienie w
granicznym stanie wytężenia.
Przekroje cienkościenne (smukłościenne) to elementy, w których występuje lokalna utrata
stateczności ich ściskanych części składowych (ścianek – półek środników). Powoduje to
zmniejszenie nośności sprężystej przekroju.
Klasa przekroju poprzecznego odzwierciedla stopień odporności elementu (lub jego części)
na zjawiska miejscowej utraty stateczności w stanie sprężystym lub plastycznym. Klasa prze-
kroju jest swoistym kluczem do przyjęcia właściwego
modelu obliczeniowego wyznaczania sił wewnętrznych M Ed , VEd , N Ed oraz
Na rys. 4 pokazano ścieżki równowagi statycznej zginanych przekrojów klas 14, w któ-
rych można wyróżnić fazy wytężenia: sprężystego OA, sprężysto-plastycznego AB, plastycz-
nego BC, nadkrytycznego DG.
Przekroje klasy 3 (sprężyście sztywne) charakteryzują się tym, że ich nośność jest ograni-
czona początkiem uplastycznienia się strefy ściskanej. W tym stanie zachowują one sztyw-
ność kształtu, gdyż ich strefa ściskana pozostaje sprężysta, strefa rozciągana zaś może być
częściowo uplastyczniona.
Przekroje klasy 4 (sprężyście półsztywne) są wrażliwe na miejscową utratę stateczności.
Nie zachowują one kształtu przekroju poprzecznego po osiągnięciu nośności krytycznej, która
ma miejsce przy naprężeniach zdecydowanie mniejszych od granicy plastyczności stali. Po
osiągnięciu stanu krytycznego mają one zdolność przenoszenia wzrastających obciążeń. Nad-
krytyczna nośność takich przekrojów jest uwarunkowana początkiem uplastycznienia ściska-
nych krawędzi podtrzymujących lokalnie wyboczone ścianki kształtownika. Oblicza się ją
przy zredukowanej (efektywnej, współpracującej) sztywności giętnej i podłużnej przekroju.
W aspekcie wytrzymałości klasom przekrojów odpowiadają:
klasa 1 – nośność plastyczna M pl (pełne uplastycznienie przekroju; przegub plastyczny o
ności powstaje przegub nad podporą środkową. Taki stan nie wyczerpuje nośności belki. Dal-
szy przyrost obciążeń przejmuje przekrój przęsłowy pod siłą skupioną i dopiero jego upla-
stycznienie zamienia belkę w mechanizm (gdy utworzą się 2 przeguby plastyczne). Podsu-
mowując można stwierdzić, że w konstrukcjach statycznie niewyznaczalnych o przekrojach
klasy 1 można dopuścić do utworzenia się takiej liczby n (n > 1) przegubów plastycznych,
która zmienia ją w mechanizm. Konstrukcje takie można obliczać z uwzględnieniem analizy
plastycznej.
Rys. 5. Ścieżki równowagi statycznej zginanych przekrojów klas 14 oraz modele oceny no-
śności konstrukcji belki dwuprzęsłowej
Jeśli belka dwuprzęsłowa jest klasy 2 (rys. 5) to po osiągnięciu stanu granicznego jej no-
śność plastyczna M pl przekroju nad podporą środkową ulega redukcji, gdy wzrasta obciąże-
nie ustroju. Ponadto uplastyczniony przekrój nie ma zdolności do obrotu, która umożliwia re-
dystrybucję momentów zginających w ustroju. W związku z tym konstrukcje takie należy ob-
liczać według analizy sprężystej. W ich wymiarowaniu uwzględnia się plastyczny rozkład na-
prężeń w najbardziej wytężonym (jednym) przekroju, czyli nośność plastyczną przekroju zgi-
nanego M pl (w takich konstrukcjach może wystąpić 1 przegub plastyczny).
Określając klasę przekroju należy rozpatrzyć wszystkie ścianki ściskane. Pojęcie ścianki
ściskanej obejmuje każdą ściankę przekroju, która jest całkowicie lub częściowo ściskana
wskutek działania siły podłużnej lub/i momentu zginającego, wywołującego określoną kom-
binację obciążeń. Składowe ścianki tworzące przekrój kształtownika (półki, środniki) mogą
mieć różne klasy. Klasę całego przekroju determinuje najwyższa liczbowo klasa jego części
ściskanych (przekroju ścianek; półek, środników)
14
W celu ustalenia klasy przekroju należy zidentyfikować rozkłady naprężeń w jego ścian-
kach od obciążeń zewnętrznych. W ujęciu PN-EN 1993-1-1 przyjmuje się rozkłady naprężeń
w plastycznym lub sprężystym stanie wytężenia przekroju pręta zginanego. W przypadku
przekroju dwuteowego pokazanego na rys. 7a jego pas górny jest ściskany równomiernie,
środnik ściskany i rozciągany (zginany w swej płaszczyźnie), pas dolny rozciągany. Rozpa-
truje się tylko klasy ścianek przekroju, w których występują naprężenia ściskające. W anali-
zowanych przykładach należy badać klasę: pasa górnego i środnika dla belki wg rys. 7a i e
oraz środnika dla belki wg rys. 7c. Modelami obliczeniowymi ścianek przekroju są płyty
podparte wzdłuż jednej (ścianki wspornikowe) lub dwóch przeciwległych krawędziach
(ścianki przęsłowe). Na przykład dla belek wg rys. 7a i e środnik jest oparty na pasach gór-
nym i dolnym tj. wzdłuż dwóch krawędzi. W przypadku belki o przekroju teowym (rys. 7c)
jej środnik oparty jest na dwóch krawędziach. Z kolei pas górny belki dwuteowej (rys. 7a) jest
oparty na jednej krawędzi (na środniku), belki o przekroju skrzynkowym (rys. 7e) na dwóch
krawędziach (na dwóch środnikach). Schematy statyczne podparcia i obciążenia płyt jako
modeli obliczeniowych analizowanych ścianek przekroju pokazano na rys. 7b, d, f.
Klasę przekroju ścianki kształtownika lub blachownicy ustala się porównując jej smukłość
sc z miarodajnymi wartościami granicznymi. Graniczne smukłości ścianek ult dla po-
szczególnych klas są uzależnione od sposobu ich podparcia: obustronnego (ścianki przęsło-
we) lub jednostronnego (ścianki wspornikowe), rozkładu naprężeń i gatunku stali. Podano je
w tabl. 13.
235
, (4)
fy
c
sc , (5)
t
Rys. 8. Lokalna utrata stateczności pasa górnego i środnika blachownicy (a) oraz jego model
obliczeniowy stateczności środnika (b)
żenia (rys. 9). W stanie dokrytycznym ich rozkłady naprężeń są liniowe, po wyboczeniu
ścianki zaś zmieniają się w krzywoliniowe (rys. 9a). Wówczas przyrost obciążeń przejmują
strefy wzdłuż linii jej podparcia, a strefa środkowa ścianki przenosi mniejsze wytężenie (rys.
9a). Wyczerpanie nośności w stanie nadkrytycznym następuje, gdy uplastycznią się krawę-
dzie podtrzymujące wyboczoną ściankę (wówczas krawędziowe naprężenia ściskające c
nadkrytycznym wykonuje się zgodnie z teorią Wintera. Według niej, w miejsce rzeczywiste-
go, krzywoliniowego rozkładu naprężeń w ściance o szerokości b , przyjmuje się równomier-
ny rozkład naprężeń (w stanie granicznym c f y ) w ściance o zredukowanej (efektywnej,
jej współpracujące części przekroju przyjmuje się w strefach przyległych do krawędzi pod-
parcia ścianki. Ich łączna szerokość wynosi beff b (rys. 9b). Stąd w przypadku przekrojów
mentu jest sumą pól przekrojów współpracujących jego ścianek. Ustala się je wg procedur
20
gdzie:
beff b , (7)
ścianki przęsłowe:
p 0,055(3 )
1,0 dla p 0,673, gdzie (3 ) 0 , (9)
p2
ścianki wspornikowe:
p 0,188
1,0 dla p 0,748 . (11)
p2
fy b /t
p , (12)
cr 28,4 k
w których:
b – miarodajna szerokość ścianki,
k – parametr niestateczności miejscowej uzależniony od stosunku naprężeń
t – grubość ścianki,
22
W celu wyznaczania nośności przekroju klasy 4 (na zginanie, na ściskanie) należy okre-
ślić jego efektywne (zredukowane - netto) charakterystyki geometryczne, gdyż zmieniają się:
położenie osi obojętnej (przesunięcie o wartość e ), pole przekroju A Aeff , moment bez-
fk
Rd a C , (13)
Mi
gdzie:
C – charakterystyka geometryczna przekroju pręta; np.: C A – w przypadku roz-
ciągania ( A – pole przekroju pręta), C W – w przypadku zginania ( W –
wskaźnik zginania przekroju pręta),
a – współczynnik niestateczności ogólnej pręta np. współczynnik wyboczenia ,
współczynnik zwichrzenia L ,
f k – wartość charakterystyczna parametru wytrzymałościowego materiału (np. grani-
f
zniszczenia u .
M2
W obliczeniach nośności przyjmuje się przekrój: brutto (na podstawie wymiarów nominal-
nych kształtownika), netto (w przypadku osłabienia otworami na łączniki należy brać pod
uwagę osłabienie przekroju) oraz zastępczy (efektywny, współpracujący – przekroje klasy 4).
25
N Ed
1. (14)
N t , Rd
Af y
N pl , Rd , (15)
M0
0,9 Anet fu
Nu , Rd , (16)
M2
Anet f y
N net, Rd , (17)
M0
gdzie:
f y , fu – odpowiednio granica plastyczności i wytrzymałość stali na rozciąganie,
M 0 1,00 ,
M 2 1,25 .
W przypadku elementów z otworami przyjmuje się zatem
Rys. 11. Rozkład naprężeń w ściskanym przekroju dwuteowym klasy 1, 2 i 3 (b) oraz klasy 4 (d)
N Ed
1. (19)
N c , Rd
Af y
N c, Rd , (20)
M0
Aeff f y
N c, Rd , (21)
M0
gdzie:
A, Aeff – odpowiednio pole przekroju brutto i efektywne (współpracujące – rys. 11c),
27
M 0 1,00 .
Wzór (11) jest ważny tylko wówczas, gdy środek ciężkości przekroju współpracującego
( Aeff ) pokrywa się ze środkiem przekroju brutto ( A ). Taki przypadek zachodzi zawsze, gdy
M Ed
1. (22)
M c, Rd
W pl f y
M c, Rd , (23)
M0
Wel, min f y
M c, Rd , (24)
M0
29
Weff , min f y
M c, Rd , (25)
M0
gdzie:
W pl – plastyczny wskaźnik zginania przekroju,
M 0 1,00 .
W ocenie wytrzymałości przekroi klas 1 i 2 wg PN-EN 1993-1-1 przyjęto ich pełne upla-
stycznienie w stanie granicznym (rys. 13b), czemu w obliczeniach odpowiada plastyczny
wskaźnik zginania przekroju W pl i nośność plastyczna przekroju na zginanie M c, Rd M pl .
VS y
t , (26)
I yb
gdzie:
S y – moment statyczny odciętej części przekroju względem osi obojętnej ( y y ),
Rys. 14. Rozkład naprężeń stycznych w przekroju prostokątnym (a) i dwuteowym (b)
W przenoszeniu siły tnącej V przez przekrój zginany biorą udział jego części składowe
równoległe do kierunku działania tego wytężenia. Stąd też nośność przekroju ścinanego wy-
znacza się uwzględniając pole powierzchni czynnej przy ścinaniu V oraz przyjmuje się za-
stępcze (aproksymujące) rozkłady naprężeń śr ( patrz rys. 13), które wynoszą
V
śr f y,v , (27)
Av
gdzie:
V – pole powierzchni przekroju czynnego przy ścinaniu,
f y , v – granica plastyczności stali przy ścinaniu.
fy
f y,v 0,577 f y , (28)
3
VEd
1, (29)
Vc , Rd
31
gdzie: Vc, Rd – obliczeniowa nośność plastyczna przekroju przy ścinaniu, którą oblicza się ze
wzoru
Av ( f y / 3 )
Vc, Rd V pl , Rd , (30)
M0
przekroje klasy 3 i 4
Ed
1,0 , (31)
f y /( 3 M 0 )
VEd S
Ed , (32)
It
w których:
Av – pole przekroju czynnego przy ścinaniu,
gdzie:
A – pole przekroju,
b – szerokość przekroju,
h – wysokość przekroju,
hw – wysokość środnika w świetle pasów,
r – promień wyokrąglenia,
t f – grubość pasa,
t w – grubość środnika,
f y, red (1 ) f y , (33)
gdzie:
33
2
2V
Ed 1 . (34)
V pl , Rd
A2 f y
M y ,V , Rd W pl , y w , lecz M y ,V , Rd M y , c, Rd , (35)
4t w M 0
3. Wymiarowanie elementów
3.1. Wprowadzenie
Analizując nośność graniczną prętów ściskanych lub/i zginanych należy uwzględnić ich
stateczność. W takich prętach może wystąpić utrata stateczności ogólnej pręta, odnosząca się
do całego elementu (rys. 16) oraz utrata stateczności lokalnej, która dotyczy ścianki kształ-
townika (rys. 8).
Utratę stateczności ogólnej pręta ściskanego nazywa się wyboczeniem (rys. 16a). Objawiać
się ona może wygięciem, wygięciem i skręceniem lub skręceniem osi podłużnej. Dotyczy ona
prętów ściskanych o przekrojach wszystkich klas. Utrata stateczności lokalnej (rys. 8) wystę-
puje tylko w prętach o przekrojach klasy 4.
Utrata stateczności ogólnej elementu zginanego nazywana jest zwichrzeniem lub utratą
płaskiej postaci zginania. Polega na tym, że pierwotnie płaski dźwigar pod wpływem obcią-
żenia "wychodzi" z płaszczyzny głównej, (w której działa obciążenie), tj. w kierunku prosto-
padłym do płaszczyzny działania obciążenia, z równoczesnym obrotem przekroju poprzecz-
nego (rys. 16b).
35
W przypadku ściskania pręta, obciążenie przy którym następuje jego utrata stateczności
ogólnej (wyboczenie) nazywa się siłą krytyczną N cr . Jeśli element jest zginany, to jego wytę-
żenie utraty stateczności ogólnej mierzy się momentem krytycznym zwichrzenia M cr . No-
śności krytyczne wyboczenia oraz zwichrzenia elementów o najczęściej występujących smu-
kłościach są mniejsze od nośności plastycznych ich przekrojów. Redukcje tych nośności (t.j.
stosunek nośności krytycznych elementów do nośności plastycznych ich przekrojów)
uwzględnia się według PN-EN 1993-1-1 stosując odpowiednio współczynnik wyboczenia
oraz współczynnik zwichrzenia LT .
Pręty rzeczywiste są obarczone wstępnymi niedoskonałościami (technologicznymi, geome-
trycznymi, wykonawczymi) tzw. imperfekcjami, które zmniejszają ich teoretyczne nośności
krytyczne (zarówno wyboczenia jak i zwichrzenia). Stąd podane w normach projektowania
konstrukcji stalowych współczynniki wyboczenia oraz współczynniki zwichrzenia są uzależ-
nione od parametru imperfekcji - wg PN-EN 1993-1-1.
N Ed
1, (36)
N b, Rd
gdzie: Nb, Rd – nośność na wyboczenie elementu ściskanego, która jest określona wzorami:
przekroje klasy 1, 2 i 3
Af y
N b, Rd , (37)
M1
przekroje klasy 4
36
Aeff f y
Nb, Rd , (38)
M1
w których:
– współczynnik wyboczenia, odpowiadający miarodajnej postaci wyboczenia,
A, Aeff – odpowiednio przekrój brutto i efektywny (współpracujący),
1
lecz 1,0 , (39)
2 2
gdzie
Af y Lcr 1
, (41)
N cr i 1
przekroje klasy 4
Aeff
Aeff f y Lcr A
, (42)
N cr i 1
w których:
N cr – siła krytyczna odpowiadająca miarodajnej postaci wyboczenia sprężystego,
wyznaczona na podstawie cech przekroju brutto,
37
E
1 93,9 , (43)
fy
235
( f y w N/mm 2 ) . (44)
fy
M Ed
1. (45)
M b, Rd
fy
M b, Rd LT Wy , (46)
M1
39
1
LT lecz LT 1,0 , (47)
LT 2LT LT
2
gdzie:
LT 0,5[1 LT (LT 0,2) LT
2
]. (48)
W pl , y f y
LT , (49)
M cr
przekroje klasy 3
Wel, y f y
LT , (50)
M cr
przekroje klasy 4
Weff , y f y
LT , (51)
M cr
N Ed M y , Ed M y , Ed M M z , Ed
k yy k yz z , Ed 1, (52)
y N Rk M y , Rk M z , Rk
LT
M1 M1 M1
41
N Ed M y , Ed M y , Ed M M z , Ed
k zy k zz z , Ed 1, (53)
z N Rk M y , Rk M z , Rk
LT
M1 M1 M1
gdzie:
N Ed , M y, Ed , M z , Ed – wartości obliczeniowe odpowiednio: siły ściskającej i momentów
Rys. 18. Efektywna geometria zginanego przekroju klasy 4: dwuteowego (a) i skrzynkowego (b)
42
M i , Ed wynosi
M i , Ed N Ed ei , N . (54)
4.1. Wprowadzenie
Pod pojęciem stanu granicznego użytkowalności rozumie się również wymóg nieprzekra-
czania dopuszczalnych przyspieszeń (drgań) oraz poziomu hałasu, które są określone przez
przepisy służby zdrowia i bezpieczeństwa i higieny pracy.
Współczesne konstrukcje stalowe (w stosunku do obiektów budowanych do lat 70. XX w.)
charakteryzują się m.in. zmniejszoną sztywnością elementów, co może prowadzić do wzrostu
przemieszczeń i drgań ustroju nośnego. W celu uniknięcia powyższych zjawisk konieczne jest
ograniczenie: ugięć, deformacji, przechyłów i drgań. Konstrukcje stalowe oraz ich elementy
składowe powinny być zaprojektowane tak, aby w/w parametry mieściły się w granicach
uzgodnionych i przyjętych przez inwestora, projektanta, użytkownika i kompetentne władze
jako właściwe z punktu widzenia sposobu użytkowania i przeznaczenia obiektu, a także mate-
riałów niekonstrukcyjnych. Ograniczenia te powinny być ujęte w specyfikacji projektowej.
PN-EN 1993-1-1 określa je jako zalecane wielkości i dopuszcza w uzasadnionych przypad-
kach ostrzejsze (w wyjątkowych przypadkach łagodniejsze) wymagania, które mogą mieć za-
stosowanie ze względu na sposób użytkowania budowli (np. charakter obudowy, zapewnienia
właściwej pracy dźwigów).
Zgodnie z PN-EN 1990 w ustalaniu parametrów użytkowalności (ugięć, przemieszczeń,
drgań itp.) stosuje się kombinacje oddziaływań:
kombinację charakterystyczną, stosowaną zwykle do nieodwracalnych stanów granicznych,
kombinację częstą, stosowaną zwykle do odwracalnych stanów granicznych,
kombinację quasi-stałą, stosowaną zwykle do efektów drugorzędnych i wygładu konstruk-
cji.
W załączniku A1.4 do PN-EN 1990 podano sposoby mierzenia ograniczanych przemiesz-
czeń konstrukcji. W dalsze części tego rozdziału zestawiono opisy ograniczeń stanu granicz-
nego użytkowalności oraz zacytowane z Załącznika Krajowego do PN-EN 1993-1-1 granicz-
ne wartości przyjęte w Polsce w odniesieniu do ugięcia, przemieszczenia poziomego i drgań.
W analizie stanu granicznego konstrukcji stalowych sprawdza się, dla kombinacji obcią-
żeń charakterystycznych następujące wielkości:
ugięcia pionowe elementów (np. belek stropowych, podciągów, dźwigarów dachowych kra-
towych i pełnościennych itp.),
przemieszczenia poziome elementów i ustrojów nośnych (np. słupów, ram, belek podsuw-
nicowych, wież, kominów itp.),
częstości drgań własnych elementów.
44
4.2. Ugięcia
Stan graniczny użytkowalności wyraża się w postaci m.in. wymogu nieprzekroczenia gra-
nicznych wartości ugięć pionowych wult elementów prętowej konstrukcji nośnej (warunek
sztywności). Rodzaje i wielkości ugięć elementów konstrukcji przedstawiono na rys. 19.
Zgodnie z PN-EN 1993-1-1 zaleca się, aby ugięcia pionowe wi nie przekraczały wartości
granicznych podanych w tabl. 9. Gdy stosuje się podniesienie wykonawcze ograniczenie war-
tości ugięcia obejmuje obciążenie zmienne w3 , ale nie ogranicza ugięcia całkowitego wtot .
Według PN-EN 1993-1-1 zaleca się, aby przemieszczenia poziome nie przekraczały nastę-
pujących wartości granicznych:
w układach jednokondygnacyjnych (bez suwnic) H / 150 ,
w układach wielokondygnacyjnych H / 500 ,
gdzie: H - poziom rozpatrywanego rygla względem wierzchu fundamentu.
W odniesieniu do układów wielokondygnacyjnych według Załącznika Krajowego do PN-
EN 1993-1-1 wymaga się sprawdzenia przemieszczenia rygli (stropów) względem wierzchu
fundamentu, natomiast w PN-EN 1990 sformułowano ograniczenia do układu jako całości i
do każdej kondygnacji:
u - całkowite przemieszczenie poziome budynku o wysokości H ,
ui - przemieszczenie poziome kondygnacji o wysokości H i (rys. 20).
Literatura
[1] Biegus A.: Nośność graniczna stalowych konstrukcji prętowych. PWN, Warszawa – Wro-
cław, 1997.
[2] Biegus A.: Zgodnie z Eurokodem 3. Część 4: Wymiarowanie przekrojów. Builder nr
5/2009.
[3] Biegus A.: Zgodnie z Eurokodem 3. Część 6: Wymiarowanie elementów. Builder nr
6/2009.
[4] Giżejowski M., Wierzbicki S., Kubiszyn W.: Projektowanie elementów zginanych według
PN-EN 1993-1-1 i PN-EN 1993-1-5. Inżynieria i Budownictwo nr 3/2008.
[5] Kozłowski A., Stankiewicz B., Wojnar A.: Obliczanie elementów zginanych i ściskanych
według PN-EN 1993-1-1. Inżynieria i Budownictwo nr 9/2008.
[6] Kiełbasa Z., Kozłowski A., Kubiszyn W., Pisarek S., Reichhart A., Stankiewicz B., Ślęcz-
ka L., Wojnar A.: Konstrukcje stalowe. Przykłady obliczeń według PN-EN 1993-1. Część
pierwsza. Wybrane elementy i połączenia. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszow-
skiej. Rzeszów 2009.
[7] Pałkowski Sz.: Konstrukcje stalowe. Wybrane zagadnienia obliczania i projektowania,
PWN, Warszawa 2001.
[8] PN-EN 1990: 2004. Podstawy projektowania konstrukcji.
[9] PN-EN 1993-1-1: 2006. Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych. Część 1-1: Re-
guły ogólne i reguły dla budynków.
[10] PN-EN 1993-1-5: 2008. Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych. Część 1-5:
Blachownice.
[11] PN-EN 1993-1-8: 2006 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych. Część 1-8:
Projektowanie węzłów.
[12] Rykaluk K.: Konstrukcje stalowe. Podstawy i elementy. Dolnośląskie Wydawnictwo
Edukacyjne, Wrocław 2006.
[13] Timoshenko S. P., Gere J. M.: Teoria stateczności sprężystej. Arkady, Warszawa 1963.