PASIUNA

Nganong sikat kaayo ang Pederalismo karun sa Panahon ni Duterte?

Panahon sa pagdagan ni Duterte pagka president, nahatagan ug dagway ang adbokasiya sa Pederalismo. Gihimo kini niyang
usa sa nag unang plataporma sa eleksyon. Nahimong sentrong hisgotanan ang Pederalismo diha sa politika, ilabina niadtong
nidaog na si Dutrerte pagka Presidente.

Tungod sa kasikat sa maong hisgotanan, daghang hugpong ang gipangtukod, daghang tarpaulin ang gipang bitay, ug adunay
mga rally nga gilunsad sa lain laing bahin sa Pilipinas alang sa pagsuporta sa Pederalismo.

Adunay kahiusahan ang mga nagsuporta sa Pederalismo, nga kining maong Sistema mao ang makaluwas sa Pilipinas gikan
sa kapobrehon. Mao kini ang maka hatag ug kalinaw sa Mindanao. Mao kini ang makapalingkawas sa mga probinsya gikan
sa pag domina sa imperyalistang Manila. Mao kini ang makahatag ug tinud-anay nga kalamboan sa mga pinasagdang
probinsya. Ug daghan pang mga saad.

Kining tanan, ilang mapatuman, pinaagi sa pag usab sa Batakang Balaod kon Charter Change.

A. Unsa ang Charter Change kon CHA CHA?

Ang Charter Change mao ang kinatibuk-ang termino nga nagpasabot sa usa ka malangkubong pag usab sa Batakang Balaod.
Kini nag pasabot nga ang himoong pag usab sa Batakang balaod molambigit sa mga pundamental nga aspeto ug prinsipyo
sa atong pamalaod ug goberno.

Pananglitan niini: kung usbon ang Balaod arun walaon na ang mga Senador o mga Kongressman.

B. Unsay Pamaagi arun kini mahitabo?

Ang kasamtangang Batakang Balaod (1987 Constitution) nag hatag ug tulo (3) ka mga pamaagi alang sa pag usab sa Batakang
Balaod:

a. Constitutional Commission (ConCom) – Pinaagi sa usa ka balaod, mag mugna ug usa ka Komisyon gikan
sa lain laing mga sector sa katilingban arun maoy tahasan sa pag panday ug bag-ong batakang balaod. Mao
kini ang nahitabo panahon ni Cory Aquino sa dihang gipanday ang Konstitusyon sa 1987. Niini nga pamaagi
mamahimong pinaagi sa piliay ang pag determina kung kinsa kadtong mahimong membro sa Komisyon. Ang
ilang mapanday nga balaod, hukman sa katawhan pinaagi sa usa ka Plebisito.

b. Constituent Assembly (ConAss) – Ang kasamtangang mga Senador ug mga Kongressman, molingkod isip
usa ka assembliya arun magpanday ug bag-ong Batakang Balaod. Mao kini ang pamaagi nga gusto karun ni
House Speaker Alvarez. Ang ilang mapanday nga balaod, hukman sa katawhan pinaagi sa usa ka Plebisito.

c. People’s Initiative (P.I.) – Usa kini ka pamaagi nga anaa sa Konstitusyon sa 1987 arun ang mga tawo,
direktang makasang-at ug mga balaudnon o maka sugyot ug mga kausaban sa Batakang Balaod. Kining
maong pamaagi limitado lamang sa mga dili radikal ug pundamental nga mga kabag-ohan sa batakang
balaod.

Arun dawaton ang usa ka PI, kinahanglan makakuha ug pirma sa 12% sa tanang rehistradong botante sa
Pilipinas, kinsa nakabasa sa giduso nga mga sugyot-kausaban sa Balakang Balaod sa wala pa ni pirma sa
petisyon. Kinahanglan usab nga adunay 3% sa mga rehistradong botante sa matag distrito ang naka pirma
sa maong petisyon.

Human matuman ang tanang rekisitos, hukman ang sugyot-kausaban sa PI sa usa ka Plebesito.

C. Kanus-a nag sugod ang hisgutanan sa CHA-CHA? (Source: Rappler)

1. Ramos Administration

What they wanted: In 1997, the People’s Initiative for Reform, Modernization and Action (PIRMA), sought a
parliamentary system of government and the amendment of Article 7, Section 4, of the 1987 Constitution, which
states the the president is not eligible for re-election. According to previous Newsbreak reports, PIRMA was the
brainchild of Jose Almonte, then President Fidel Ramos’ national security adviser.

How they tried to achieve it: The attempt was done by way of People’s Initiative where a signature campaign,
which claimed to have gathered 11.5 million signatures was submitted to the Supreme Court for decision.

Why it failed: According to retired SC Justice Adolfo Azcuna, when the proposal reached the Court, it ruled that
the people’s initiative was inadequate as it was asking for revision to the Constitution, rather than an
amendment.

Charter Change by way of people’s initiative can only propose amendments, not revisions to the Constitution.

2. Estrada Administration

What they wanted: In 1999, a second attempt to amend the constitution was floated by the administration of
President Joseph Estrada. Despite being a critic of Cha-Cha under Ramos, Estrada formed the Constitutional
Correction for Development (Concord), which pushed for the lifting of restrictions on the foreign ownership of
business.

In a final report from the Philippine Commission on Constitutional Reform formed by the president, it was
recommended that foreign ownership on land, public utilities, schools, mass media, mining firms, and
advertising agencies be removed.
How they tried to achieve it: Though it was never clearly stated how Cha-Cha would be pursued, some experts
say the movement was towards a Constituent Assembly (Con-Ass).

Why it failed: Estrada’s attempt received opposition from various sectors. According to previous reports, critics
were wary of it as a move to extend term limits once more and introduce self serving provisions into the
constitution.

3. Arroyo Administration

Under the Arroyo administration, Charter Change was attempted by all means: Constituent Assembly,
Constitutional Convention, and People's Initiative.
What they wanted: Several attempts to make changes in the Constitution occurred under the administration of
President Gloria Macapagal Arroyo. The consultative commission created by Arroyo and headed by Political
Science and Public Administration expert Jose Abueva pushed for Federalism and liberalizing the economy
among its major changes.

Despite this, Abueva, on his personal website later on said, “the president (Arroyo) decided to push for only one
amendment: to change our presidential government with a bicameral congress to a parliamentary government
that would be unicameral. She dropped our proposal to change our unitary republic into a federal republic and
to liberalize the nationalistic provisions on foreign participation in our economy."

How they tried to achieve Charter Change: The administration attempted Charter Change by all three means
available.

A people’s initiative, this time called Sigaw ng Bayan (The people’s cry), conducted a signature campaign to push
for changes in the Constitution.
There were also moves for Congress to convene into a Con-Ass led by then-Speaker Jose de Venecia and later
on, Prospero Nograles. Former Senator Aquilino Pimentel Jr also drafted a resolution, which proposed that
Congress convene into a Con-Ass.

In 2009, lawmakers also called for a Constitutional Convention (Con-Con).

Why it failed: Several factors contributed to the failure of the Arroyo administration’s push for Cha-Cha. First,
the SC junked the people’s initiative of Sigaw ng Bayan citing it lacked merit.

Opposition on Cha-Cha also occurred with several congressmen at the time, including Luis Villafuerte and
Monica Prieto-Teodoro, withdrawing support.

In addition to this, despite flipping from con-ass to con-con, Charter Change also lacked support from
Senate. Various sectors such as the Catholic Church also strongly opposed the move.

4. Duterte Administration

What it wants: The current attempt at Charter Change seeks to revise the entire 1987 Constitution to make way
for Federalism. President Rodrigo Duterte pushed for a federal form of government as one of his campaign
promises and with Congress behind him, the process for doing so is taking place.

How they are trying to achieve Charter Change: Citing lower costs and quicker resolution, Congress is looking
to convening as a Con-Ass, which would need a vote of three-fourths of all members.

Whether to sit and vote jointly or separately, however, is where Senate and the House differ. The 1987
Philippine Constitution is silent on the manner by which Congress should sit and vote.
 Presently, Duterte convened a Consultative Commission composed of some legal luminaries and advocates of
Federalism to draft a proposed Charter for a Federal Republic. Congress, under the leadership of Speaker
Alvarez, also initiated the drafting of a new Federal Constitution even before the creation of the Consultative
Commission. PDP – Laban, the Political Party of the President, also prepared a draft Federal Constitution.

D. Unsa ang Pederalismo?

Dekada otsenta (1980’s) hangtod nobenta (1990’s), aduna nay mga panaghisgot alang sa pagmugna ug usa ka Pederal nga
Republika sa Pilipinas. Kini nga mga panaghisgot, kasagaran nga gilambigitan sa mga eskolars sa manila, mga lider sa nga
Civil Society sa Mindanao, mga lider sa mga rebolusyonaryong kalihukan ug pipila ka mga anaa sa academe. Wala gayud
kaayo maka lapnag sa kadaghang katawhan ang adbokasiya sa Pederalismo.

Ang Pederalismo usa ka Sistema sa Goberno diin ang gahum sa Estado gibahin bahin tali sa Sentrong Goberno (Federal
Government) ug mga lokal nga goberno (Regional/State Government).

Sa maong Sistema, adunay pipila ka mga gahum ang eksklusibong pagahuptan sa Sentrong Goberno, sama sa Nasudnong
Depensa lakip na ang pag mentinar ug Armadong Kusog, Foreign Affairs, pagsulod sa mga Treaty ug uban pa. Ang ubang
gahum ug responsibilidad sama sa Social Welfare, Edukasyon, Panglawas ug uban pa, pagahuptan sa mga Lokal nga mga
Goberno.

Gikaingon nga sa Sistemang Pederal, mas daghan ang gahum ug responsibilidad nga gihuptan sa mga Lokal nga Goberno.

Sa Gobernong Pederal, mamahimong magpanday ug mga kaugalingong balaod ang mga Lokal nga mga Goberno, nga dili
supak sa pangkinatibuk-ang Konstitusyon. Kasagaran, mas dako ug bahin sa buhis nga nakolekta ang mga lokal nga goberno
kaysa Sentrong Goberno.

E. Unsa ang kasamtangang Sistema ug unsay pinaka primary nga kalahian niani sa kasamtangang Sistema sa Goberno?
Unitary nga Sistema ang tawag sa kasamtangang Sistema sa goberno sa Pilipinas. Ang pinaka karakter niining maong Sistema
mao ang iyang pagka Sentralisado. Adunay usa ka Sentrong Goberno nga naghupot sa tanan gahum sa Estado, ug pinaagi
sa balaod, hatagan niya ug bahin sa maong mga gahum ang mga lokal nga goberno.

Pananglitan: Ilalum sa gahum sa president ang tanan departamento sa Ehekutibo, sama sa DOH, DSWD, ug uban pa. Ang
mga lokal nga goberno aduna lamang counterpart nga mga opisiba sa Health ug Social welfare. Sa Pederal, kasagaran, ang
gahum ug responsibilidad kalabot sa Panglawas ug Social Welfare anaa sa mga Lokal nga Goberno.

Ang kalahian makita diha sa panghuna huna ug istraktura sa duha ka Sistema nga adunay dakong kalambigitan sa paghupot
ug gahum ug sa relasyon tali sa Sentrong Goberno ug sa mga Lokal nga Goberno.

Pederal
Ang mga lokal nga goberno mao ang mas
mahukmanon
Pinaagi sa ilang pagsabot sabot nga maghiusa,
nagtukod sila ug usa ka Pederasyon ug ila kining
tugyanan ug mga gahum arun sa pagtukog ug
pag mentinar sa usa ka sentrong goberno.
Sa mga gahum nga iyaha sa lokal nga goberno,
dili makapanghilabot ang sentrong goberno.
Unitary
Ang Sentrong Goberno ang Pinaka
mahukmanon.
Ang sentrong goberno maoy mohatag ug
mga gahum, pinaagi sa balaod, ngadto sa
mga lokal nga goberno.
Tanan aspeto sa panggamhanan ubos sa
gahum sa sentrong estado.

F. Unsa ang mga nasud nga Pederal ang Sistema?

Argentina Sudan
Australia South Sudan
Austria Swiss Confederation
Belgium UAE
Bosnia and Herzegovina USA
Brazil Venezuela
Canada Malaysia
Ethiopia Nepal
Germany Nigeria
India Russia
Iraq Somalia
D. Ang Proposal alang sa usa ka Pederal nga Pilipinas, sumala sa PDP – Laban, Kongreso ug sa Consultative Commission.

See Matrix of Provisions

See Powers
F. Pipila ka mga Punto nga Kritikal batok sa Pederalismo
1. Bolahan ang mga Warlord ug local nga dinastiya sa politika
2. Lipay ang mga Lokal Gambling Lords
3. Alaot ang mga pobre nga Rehiyon/Lokal nga “estado”
4. Pamaagi kini arun 100% ablihan ang merkado sa Pilipinas alang sa alang sa langyaw. (China ug Malaysia)
5. Hain ang mga Lumad sa hisgotanang Pederal? Hain ang Bangsa Moro?
6. Asa ang Batakang Sektor sa katilingban sa Hisgotanang CHA CHA ug Pederal?
- laing dagway sa Straktura sa Goberno, apan parehong ideolohiya sa ekonomiya: Trickle Down Effect.

G. Katapusang mga Pangutana:

A. Unsa ang ugat-hinugdan sa Problema sa Katilingban?

B. Pederalismo ba gayud kaha ang Solusyon niini?