Unitate Didaktikoa - 'Perdimos y Seguimos Perdiendo' (Euskara)

Zinea, Mundua eta
Giza Eskubideak
IPES Elkartearen proiektu bat www.cineddhh.org
Unitate didaktikoa (euskera)
Perdimos y
seguimos
perdiendo Josep Lluís
Penadés
Irakasleentzako materiala eta Ekintzak

Zinea, Mundua eta Giza Eskubideak
Zinearen bitartez mundua ulertu Giza Eskubideen ikuspuntutik.

Unitate Didaktikoa 10. Amerikako herri indigenak – ‘Perdimos y seguimos perdiendo’.
Lankidea: Luis Arellano Blasco.
IPES ELKARTEA – 2016ko maiatza

948 22 59 91 – ipes@ipesnavarra.org
www.ipesddhh.org
www.cineddhh.org
Lan hau Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin lizentziapean dago

Lizentzia horren kopia bat ikusteko, jo honetara:
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/
Lanean aipatutako testuak, argazkiak, grafikoak, irudiak, izenak, logotipoak, merkataritza-markak eta zerbitzu-markak komu-
nikabide eta webgune bakoitzaren jabetzakoak dira, kasu bakoitzean aipatzen den bezala. Film laburraren argazkiak Josep Lluís
Penadésenak dira (NANa: 78002638R).
Azalen diseinua: wakalaka (www.wakalaka.es)

Maketazioa: Luis Arellano Blasco
“Perdimos y seguimos perdiendo” film laburraren Unitate Didaktikoa euskaraz - © Luís Arellano 2016 IPES Fundazioarentzat
AURKIBIDEA
1 – SARRERA 4
2 – HELBURUAK 5
3 – OINARRIZKO GAITASUNAK 5
4 – JARDUERAK 5
5 – EBALUAZIO-IRIZPIDEAK 6
6 – IKUSI AURREKO SAIOAK 7
1. SAIOA – HERRI INDIGENAK 6
2. SAIOA – HERRI INDIGENEN GIZA ESKUBIDEAK 8
7 – IKUSTALDI-SAIOAK 11
1. SAIOA – IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA 11
2. SAIOA – FILMAREN ANALISIA 13
8 – IKUSI ONDORENGO SAIOAK 15
5. SAIOA – HERRI INDIGENEN IDENTITATEA 15
6. SAIOA – GLOBALIZAZIOA, GARAPENA ETA AKTIBISMOA 17
9 – ERANSKINAK 19
3
1 – SARRERA
Unitate didaktiko honetan, Josep Lluís Penadès zuzendariak Kolonbian 2013an eginiko Perdimos y
seguimos perdiendo dokumentalaren ikus-entzunezko analisia egingo da.
Film labur bat da, eta hartan, Chocón —Kolonbiako departamendu baztertuena— bizi diren Emberá eta
Wounaan komunitate indigenen arazoen berri ematen da. Etnia horiek, eskualdeko beste asko bezala,
beren lurraldeak galtzen ari dira, zenbait talde armatuk haien lurretatik ihes egitera behartuta. Horrek,
tamalez, haien milaka urteko bizimodua aldatzea eta ohitura berriak hartzea dakar, aukera bakarra baita
etengabeko erasoen aurrean bizirik iraun ahal izateko. Horren ondorioz, beren identitatea galduko dute
ziur asko, espainiar kolonizatzaileak 1492an iritsitakoan gertatu zen bezala.
Kolonbiako indar publikoek eskualdeko matxinadei aurre egin nahi izan diete, eta horren ondorioz, presio
handia sortu da eta indarkeriazko borrokak gertatu dira indigenen lurraldeetan. Horiez gain, liskarrak
sortu dira legezko eta legez kanpoko indar armatuen artean, lurraldea kontrolpean izateko, eta horrek
pertsonen kontrako minak jartzea eta ekintza belikoak gauzatzea eragin du; horrenbestez, biktima ugari
daude, nahitaezko desplazamenduek, mehatxuek eta homizidioek eragindakoak.
Hartara, herri indigenen egoera herrialdearen zati handi batean ikusezin bilakatu da nazioko eta
nazioarteko instantzien aurrean. Halaber, biktimak artatzeaz arduratzen diren Estatuko erakundeen esku-
hartzea ez da eraginkorra eta erantzuna eskasa izaten ari da; gainera, biktimek ezin dute ezer esan,
salaketa posibleak direla-eta errepresaliak jaso baititzakete.
Hona hemen zer ondorio izan dituzten Kolonbian herri indigenen kontra gertatu diren giza eskubideen
urraketek eta Nazioarteko Zuzenbide Humanitarioaren arau-hausteek: mehatxu kolektiboak eta
banakakoak, mehatxuak babestuta dauden pertsonei, homizidioak, konfinamendua, nahitaezko
desplazamendua, haurrak hiltzea, nahitaezko errekrutatzea, eta ekintza belikoak, besteak beste.
Honezkero, 50 urte baino gehiago igaro dira legezko eta legez kanpoko talde armatuen arteko gatazkak
hasi zirenetik. Hauek dira talde horietako batzuk: Armada Nazionala, Autodefensas Unidas de Colombia
(AUC) taldea desmobilizatu osteko ondorengoak (Gaitanistas, Rastrojos, Urabeños eta Águilas Negras,
besteren artean), M-19, EPL, ELN eta FARC-EP. Horiek guztiek herri indigenen bizimoduari kalte egiten
jarraitzen dute.
Herri horien eskubideak defendatzen dituztenek indarkeria politiko armatuak eta narkotrafikoak
dakartzaten arazoak egiaztatu dituzte, eta haiek diotenez, herritar indigenen artean beldurra eragiten
duen “sekretu publiko” bat da. Era berean, badira neoliberalismo globalizatuaren garai honetan bereziki
garrantzitsuak diren beste indarkeria-forma ikusezin batzuk: lurzoruaren industrializazioa eta ekintza
kriminalen gero eta arrandia handiagoa; horiek, hain zuzen ere, historian zehar sortu diren botere-
hierarkiak iluntzen dituzte, eta herri horiei neurriz kanpoko sufrimendua ezartzen diete.
Unitate didaktikoa diseinatu da Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako, Lanbide Heziketako eta

Batxilergoko ikasleekin erabiltzeko. Hartan, herri indigenekin eta Hego Amerikako indigenismoarekin
lotutako gaiak jorratzen dira, baita globalizazioak, mendebaldeko zibilizazioak, garapenak, giza
eskubideen urraketek eta indarkeriak haien bizitzan dituzten ondorioak ere.
Unitate didaktikoan, halaber, beste hainbat gai lantzen dira: herri indigenak, giza eskubideak, horiek balio
ote duten giza harremanak arautzeko, herrien identitatea, globalizazioaren eta inposatutako garapenaren
ondorioak, eta tresnak eskuratzea kontzientzia aktibista garatzeko.
Unitate didaktikoaren azken xedea ikus-entzunezko analisia egiteko tresnak ematea da. Horien bidez,
ikasleek ikus-entzunezko edukiak modu kritikoan eta eraginkortasunez aztertzeko eta barneratzeko
aukera izango dute; hori lortzeko sustatzen diren balioak lagungarri dira justizia soziala garatzeko eta
herritarrak orain baino proaktiboagoak, demokratikoagoak, parte-hartzaileagoak, kontzienteagoak,
solidarioagoak eta zuzenagoak izateko.
4
2 – HELBURUAK
Helburu orokorra:
Irakasleei hezkuntza-tresna bat ematea, ikasleek ezagutzak har ditzaten herri indigenei eta
indigenismoari lotutako gaietan; era berean, oinarrizko gaitasunak garatzea ikasleengan ikus-entzunezko
produkzioak aztertu eta ulertzeari begira, eta, azkenik, lortzea ikasleek Giza Eskubideak onar ditzaten
giza harremanak erregulatzeko baliozko eta funtsezko arau gisa.
Helburu espezifikoak:
1. Amerikako herri indigenen egoera aztertzea
2. Etnozentrismoa eta erlatibismo kulturala ikertzea.
3. Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala aztertzea
4. OIT 169 hitzarmena eta Herri indigenen eskubideei buruzko Nazio Batuen Adierazpena ikertzea
5. Herri indigenen lurraldetasuna eta autodeterminazio-eskubidea aztertzea
6. Ikus-entzunezko produkzioen analisia jorratzea
7. Film laburraren ikus-entzunezko hizkuntza analizatzea
8. Hausnarketa egitea herri indigenen identitatea zaintzearen garrantziaz
9. Globalizazioa eta hark herri indigenengan izandako eragina baloratzea
10. Egoera hobetzeko aukera ematen duten ekimen aktibistak bilatzea
3 – OINARRIZKO GAITASUNAK
Honako hauek dira garatu eta ebaluatu beharreko oinarrizko gaitasunak:
1. 1OG – Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna

2. 2OG – Matematikarako gaitasuna
3. 3OG – Mundu fisikoari buruzko ezagutza eta harekiko interakzioa
4. 4OG – Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna
5. 5OG – Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna
6. 6OG – Gaitasun kultural eta artistikoa
7. 7OG – Ikasten ikastea
8. 8OG – Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna
4 – JARDUERAK
Honako hauek daude egin beharreko hezkuntza-jardueren barnean:

1. Informazioa bilatzea Interneten, hainbat iturritatik.
2. Taldekako lanak, informazioa analizatu eta laburbiltzeko.
3. Lan indibidualak, informazioa analizatu eta laburbiltzeko.
4. Jendaurrean aurkeztea eta eztabaidak.
5. Aktibismo-ekimenak planifikatzea.
Unitate didaktikoak ikerketa autonomoa eta independentea lehenesten du, eta, hortaz, Interneten
egindako informazio-bilaketen inguruan egituratu dira jarduerak, betiere hainbat informazio-iturritatik
hartuta –komunikabideak, erakunde publikoak zein pribatuak, GKEak eta elkarteak–. Iturri horiek haien
balio ideologikoa, etikoa eta morala aztertuz analizatu behar dira.
Jarduerak egiteko, zenbait hezkuntza-baliabide erabili behar dira, hala nola ordenagailuak, Interneterako
konexioa, material inprimatua eta proiektagailu digitala, pantaila, baita soinua handitzeko ekipoa ere, film
laburra ikusteko.
Saio guztietan bi fitxa daude: batak egin beharreko jardueren berri ematen du, eta besteak helburuak,
ebaluazio-irizpideak eta jardueren tenporizazioa erakusten ditu. Era berean, saio bakoitzak eranskin
batzuk ditu, eta, haietan, deskribatutako jarduerak egiteko beharrezkoak diren tresna guztiak ematen
dira, hala nola edukiak, erreferentziak eta webguneetarako estekak.
Gomendagarria da arreta berezia jartzea interakziorako oinarrizko irizpideetan taldekako lana egiteko
orduan, eta pentsatzea komenigarria izan daitekeela desagerraraztea zenbait botere-dinamika taldeen
barnean: sexua, adina, gizarte maila, maila kulturala, eta abar.
5
Jarduerak sei eskola-saiotan egingo dira (55 minutu bakoitzak), eta honako hauek izango dituzte barne:
2- IKUSI AURREKO SAIOAK
1. SAIOA – HERRI INDIGENAK
• Aurretiko ezagutzei buruzko galdetegia

• Amerikako herri indigenen egoera aztertzea
• Etnozentrismoa eta erlatibismo kulturala ikertzea
2. SAIOA – GIZA ESKUBIDEAK
• Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala

• OIT 169 hitzarmena eta Herri indigenen eskubideei buruzko Nazio Batuen Adierazpena
(2007)
• Lurraldea izateko eskubidea eta autodeterminazio-eskubidea
2- IKUSTALDI-SAIOAK
3. SAIOA – IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA
• Ikus-entzunezko analisiaren definizioa

• Ikus-entzunezko analisiaren elementuak
• Ikus-entzunezko hizkuntza
4. SAIOA – FILM LABURRAREN ANALISIA
• Ikustaldia eta eztabaida

• Film laburra ikustea
• Ikustaldia eszenaka eta ikus-entzunezko hizkuntzaren analisia
• Azken ondorioak
2- IKUSI ONDORENGO SAIOAK
5. SAIOA – HERRI INDIGENEN IDENTITATEA
• Herrien identitatea
• Amerikako konkistaren ondorioak
• Herri indigenen identitatearen babesa
6. SAIOA – GLOBALIZAZIOA, GARAPENA ETA AKTIBISMOA
• Globalizazioa eta garapena

• Globalizazioak herri indigenengan izandako eraginak
• Herri indigenak babesteko aktibismoa
5 – EBALUAZIO-IRIZPIDEAK
Ebaluazio-irizpideen barnean honako hauen kalitatea eta garrantzia sartuko dira:
1. egindako eskema eta laburpenak

2. hausnarketak eta informazioen zein estatistika-datuen interpretazioak
3. informazioa bilatzeko eta laburbiltzeko gaitasuna
4. ondorioak eta iritziak jendaurrean aurkezteko gaitasuna
5. lan indibidualaren eta taldekako lanaren kalitatea eta garrantzia
6. eztabaidetan errespetuz parte-hartzea eta egindako ekarpen eraikitzaileak
6
6 – IKUSI AURREKO SAIOAK
1. SAIOA: HERRI INDIGENAK
JARDUERAK
JARDUERA OINARRIZKO ERANSKINA

GAITASUNAK
Irakasleak aditzera emango du inkesta anonimo bat egingo dela, jakiteko zein den jorratu beharreko gaiari buruzko
aurretiko ezagutza.
1. JARDUERA: HERRI INDIGENEN GAINEKO GALDE-SORTA 3OG, 5OG, 8OG 1.1 eranskina
Ikasleek hasierako galdetegi bat egingo dute. Irakasleak galderak
errepasatu, erantzunak eman, eta eztabaida piztuko du.
Irakasleak hiru taldetan banatuko ditu ikasleak, eta talde bakoitzari eskatuko dio iradokitako hiru jardueretako bat
egiteko (2.,3.,4. jarduerak)
2. JARDUERA: HERRI INDIGENAK MUNDUAN 3OG, 4OG, 5OG 1.2 eranskina

Informazioa bilatzea munduko herri indigenei buruz eta, eskema bat
sortuz, laburbiltzea zein diren herri nagusiak eta haien kokalekuak
3. JARDUERA: HERRI INDIGENAK AMERIKAN 3OG, 4OG, 5OG 1.3 eranskina

Informazioa bilatzea Amerikako herri indigenei buruz eta, eskema bat
4. JARDUERA: HERRI INDIGENAK KOLONBIAN 3OG, 4OG, 5OG 1.4 eranskina
Informazioa bilatzea Kolonbiako herri indigenei buruz eta, eskema bat
Ikasleek beren laburpenak aurkeztuko dituzte ikasgelan, eta gainerako taldeen laburpenei buruzko oharrak jasoko.
5. JARDUERA: AURKEZPENA ETA EZTABAIDA IOG, 7OG, 8OG

Irakasleak eztabaida piztuko du, taldeei gonbidatuz herri indigenei
buruzko eztabaidan parte hartzera.
• Zer dira herri indigena deitzen ditugunak?

• Zer esan dezakegu munduan duten egoerari buruz?
• Zein dira haien arazoak eta beharrak?
Irakasleak Interneten informazioa bilatzera gonbidatuko ditu ikasleak, “bestea” ulertzeko orduan funtsezkoak diren bi
kontzeptu argitzeko
6. JARDUERA: ETNOZENTRISMOA 3OG, 4OG, 5OG 1.6 eranskina

Informazioa biltzea etnozentrismoari buruz eta alderdi garrantzitsuenen
laburpena prestatzea.
7. JARDUERA: ERLATIBISMO KULTURALA IOG, 2OG, 3OG, 5OG, 1.7 eranskina

Informazioa biltzea erlatibismo kulturalari buruz eta alderdi 7OG
garrantzitsuenen laburpena prestatzea.
Egindako bilaketen emaitzen laburpen bat aurkeztera gonbidatuko ditu irakasleak, eta definizio eta iritzi trukea sortuko
du eztabaida pizte aldera.
8. JARDUERA: AURKEZPENA ETA EZTABAIDA IOG, 7OG, 8OG 1.8 eranskina

Irakasleak eztabaida piztuko du, taldeei gonbidatuz herri indigenei
buruzko eztabaidan parte hartzera.
• Nolakoa da Europatik dugun begirada?

• Ba al dugu eskubiderik munduaren gainean dugun ikuspegia
iradokitzeko?
• Zure ustez, Europan gertatutako garapena nahikoa da gure
irizpideak inposatzeko?
• Nola jokatu behar dugu gureak bezalakoak ez diren tradizio eta
jardunbide kulturalen aurrean?
ONDORIOAK
Irakasleak hausnarketak eta ondorioak idatziko ditu eta, arbelean aurkeztuta, hurrengo saioaren edukiak aipatuko ditu;
halaber, nabarmendu egingo du nolako garrantzia duten Giza Eskubideek giza harremanak arautzeko eta zer zaila den
haiek ezartzea.
7
1. SAIOA: HERRI INDIGENAK
HELBURUAK
• Aurretiko ezagutzei buruzko galde-sorta

• Amerikako herri indigenen egoera aztertzea
• Etnozentrismoa eta erlatibismo kulturala aztertzea
EDUKIAK
KONTZEPTUALAK PROZEDURAZKOAK JARRERAZKOAK
Aurretiko ezagutzei buruzko galde- Hausnarketa egitea eta galdetegia Aurretiko ezagutzei buruzko
sorta betetzea, banaka hausnarketa egitea
Herri indigenak Taldeka antolatzea, informazioa Hausnarketa objektiboak egitea

bilatzea Interneten, informazioa ikertutakoari buruz, eta, informazio-
aztertzea eta laburbiltzea jendaurrean iturri guztien gaineko balorazioa
aurkezteko. eginda, ondorioak lortzea iritzi bat
eratzeko.
Amerikako eta Kolonbiako herri Taldeka antolatzea, informazioa Hausnarketa objektiboak egitea
indigenak bilatzea Interneten, informazioa ikertutakoari buruz, eta, informazio-
eratzeko.
Etnozentrismoa eta erlatibismo Taldeka antolatzea, informazioa Hausnarketa objektiboak egitea
kulturala bilatzea Interneten, informazioa ikertutakoari buruz, eta, informazio-
eratzeko.
Kontzeptuak eta datuak laburbiltzeko Bilaketaren emaitzen aurkezpena Iritzi guztiekiko begirunea erakustea,
gaitasuna, jendaurrean aurkezteari egitea, eta gainerako taldeekin baita gizabanakoen arteko
begira eztabaidatzea ondorioak lortze desberdintasunekiko begirunea ere.
aldera.
EBALUAZIO-IRIZPIDEAK
• Artikuluen eskemaren kalitatea eta hausnarketak eskaintzea.

• Bestearenganako enpatia maila, eta bestearen tokian jartzeko gaitasuna.
• Talde bakoitzaren ondorioak jendaurrean agertzeko egindako aurkezpenaren kalitatea.
• Eztabaidan errespetuzko parte-hartzea izatea, eta eraikitzailea izan ote den.
TENPORIZAZIOA
JARDUERAK DENBORA IRAKASLEAREN IKASLEEN JARDUERA HEZKUNTZA-
JARDUERA BALIABIDEAK
Aurkezpena 05 min. Jardueraren sarrera eta Azalpenak arretaz Ordenagailuak,

haren helburuen entzutea Internet
aurkezpena
1. jarduera 10 min Galde-sorta aurkeztuko Galde sorta beteko du Galde-sorta
du 1.1 eranskina
2., 3. eta 4. 10 min. Jarduera aurkeztu eta Taldeka antolatu, Eranskinak:
jarduerak artikuluak banatzea. eginkizunak banatu eta 1.2, 1.3, 1.4
Zalantzak argitzea. jarduerak egitea
5. jarduera 5 min Galderak egitea, Emaitzak aurkeztea eta 1.5 eranskina
ebaluatzea, eztabaida eztabaidan parte
moderatzea eta hartzea
zalantzak argitzea
6. eta 7. jarduerak 10 min Jarduera aurkeztu eta Taldeka antolatu, Eranskinak:
artikuluak banatzea. eginkizunak banatu eta 1.6 y 1.7
8. jarduera 10 min. Galderak egitea, Emaitzak aurkeztea eta Aurkezpen-orriak

ebaluatzea, eztabaida eztabaidan parte Arbela edo kartoi
moderatzea eta hartzea meheak edo
zalantzak argitzea aurkezpen digitala
Ondorioak 5 min. Ikasleak gonbidatzen Azken hausnarketa Aurkezpen-orriak
ditu ondorioak idaztera egitea eta ondorioak Arbela edo kartoi
idaztea meheak edo
aurkezpen digitala
8
2. SAIOA: GIZA ESKUBIDEAK ETA INDIGENEN ESKUBIDEAK
JARDUERAK

GAITASUNAK
Irakasleak sei taldetan banatuko ditu ikasleak, eta talde bakoitza gonbidatuko du Giza Eskubideen Aldarrikapen
Unibertsala eta Herri Indigenen Adierazpena aztertzera
1. JARDUERA: GIZA ESKUBIDEEN ALDARRIKAPEN UNIBERTSALA IOG 2.1 eranskina
Talde bakoitzak aldarrikapenaren bost artikuluren laburpena egingo du
2. JARDUERA: HERRI INDIGENEN ADIERAZPENA IOG 2.2 eranskina
Adierazpenaren laburpenak egingo dituzte ikasleek
Ikasleek beren laburpenak aurkeztuko dituzte ikasgelan, eta gainerako taldeen laburpenei buruzko oharrak jasoko
dituzte.
3. JARDUERA: AURKEZPENA ETA EZTABAIDA IOG, 3OG, 4OG, 5OG 2.3 eranskina
Irakasleak labur komentatuko ditu bere ondorioen edukiak, eta galdera
batzuk planteatuko ditu, ikasleen artean iritziak sorrarazi eta eztabaida Aurkezpen-
pizteko. orriak Arbela
edo kartoi
Giza Eskubideen Aldarrikapena meheak edo
• Zure ustez, unibertsala al da Giza Eskubideen Aldarrikapena? aurkezpen
• Nor dago aldarrikapenaren atzean? Noiz sortu zen? digitala
• Zer arazo daude hura aplikatzeko?
• Egokia al da Giza Eskubideak uztea kulturari, tradizioei edo sinesmen
erlijiosoei lotutako kanpo inguruabarren mende?
Herri Indigenen Adierazpena

• Nor dago Herri Indigenen Adierazpenaren atzean?
• Zer deritzozu Adierazpenari?, arrazoizkoa da?
• Ahalegindu behar dugu herri horien eskubideak defendatzen?
• Zure ustez, nola egin beharko genuke?
Irakasleak sei taldetan banatuko ditu ikasleak, eta talde bakoitza gonbidatuko du Giza Eskubideen eta herri indigenen
historiari buruzko hausnarketa egitera; halaber, aztertu egin beharko dute nolako bilakaera izan dugun herri horien
eskubideak babestera iritsi arte.
4. JARDUERA: GIZA ESKUBIDEAK ETA HERRI INDIGENAK IOG 2.4 eranskina
Herri indigenen eskubideekiko begirunearen eta babesaren bilakaera
ikusita, hari lotutako alderdi historiko garrantzitsuenen laburpena egingo
dute taldeek.
Ikasleek beren laburpenak aurkeztuko dituzte ikasgelan, eta gainerako taldeen laburpenei buruzko oharrak jasoko
dituzte.
5. JARDUERA: AURKEZPENA ETA EZTABAIDA 3OG, 4OG, 5OG 2.5 eranskina

Irakasleak gai garrantzitsuenak aipatuko ditu Herri Indigenen eskubideez
hitz egiteko orduan eta horri buruzko eztabaida sortuko du. Aurkezpen-
orriak Arbela
• Zer gai dira garrantzitsuak Herri Indigenen Adierazpenean? edo kartoi
meheak edo
1. Giza eskubideak eta oinarrizko askatasunak aurkezpen
2. Erabaki askea eta autogobernua digitala
3. Lurrak, lurraldeak eta baliabideak
4. Biziraupena eta garapena
5. Adierazpenaren interpretazioa eta ikuskaritza-mekanismoak
• Uste duzu herri guztietan betetzen dela? Zure herrialdean betetzen

da?
• Zure ustez, zer falta da Adierazpena bete ahal izateko?
ONDORIOAK
Irakasleak hausnarketak eta ondorioak idatziko ditu eta, arbelean aurkeztuta, hurrengo saioaren edukiak aipatuko ditu –
ikus-entzunezko analisiaren gainekoa izanen da–; era berean, nabarmendu egingo du zer garrantzitsua den tresnak
izatea ikus-entzunezko produkzio-lanak behar bezala eta modu eraginkorrean analizatu, kritikatu eta baloratu ahal
izateko.
9
2. SAIOA: GIZA ESKUBIDEAK ETA INDIGENEN ESKUBIDEAK
HELBURUAK
• Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala aztertzea

• Herri Indigenen Adierazpena aztertzea
• Herri horien eskubideen historia eta bilakaera aztertzea
• Ulertzea eta eztabaidan aritzea herri horien eskubideei lotutako alderdi garrantzitsuenei buruz
EDUKIAK
Giza Eskubideen Aldarrikapen Interneten bilatzea, informazioa Hausnarketa objektiboak egitea

Unibertsalaren artikuluak biltzea eta oinarrizko kontzeptuak Aldarrikapenaren artikuluei buruz, eta
definitzea Giza Eskubideen ondorioak ateratzea
Aldarrikapen Unibertsala ulertzeari
begira
Herri Indigenen Adierazpena Interneten bilatzea, informazioa Hausnarketa objektiboak egitea

biltzea eta oinarrizko kontzeptuak Aldarrikapenaren artikuluei buruz eta
definitzea Herri Indigenen ondorioak ateratzea
Adierazpena ulertzeari begira
Herri indigenen eskubideen historia Interneten bilatzea, informazioa Hausnarketa objektiboak egitea datu
eta bilakaera aztertzea biltzea eta herri indigenen eskubideen historikoei buruz eta ondorioak
historia eta bilakaera aztertzea. lortzea informazio-iturriak baloratuz
begira eztabaidatzea ondorioak lortze aldera desberdintasunekiko begirunea ere
• Artikuluen eskemaren kalitatea eta hausnarketen ekarpena

• Enpatia maila, eta beste pertsona batzuen tokian jartzeko gaitasuna
• Talde bakoitzaren ondorioak jendaurrean agertzeko egindako aurkezpenaren kalitatea
• Eztabaidan errespetuzko parte-hartzea izatea, eta eraikitzailea izan ote den
TENPORIZAZIOA


aurkezpena
1. eta 2. jarduerak 15 min. Jarduera aurkeztu eta Taldeka antolatu, 2.1 eta 2.2 eranskinak
artikuluak banatzea. eginkizunak banatu eta
3. jarduera 10 min. Galderak egitea, Emaitzak aurkeztea eta 2.3 eranskina

ebaluatzea, eztabaida eztabaidan parte Aurkezpen-orriak
moderatzea eta hartzea Arbela edo kartoi
zalantzak argitzea meheak edo
aurkezpen digitala
4. jarduera 10 min Jarduera aurkeztu eta Taldeka antolatu, 2.4 eranskina
artikuluak banatzea. eginkizunak banatu eta
5. jarduera 10 min Galderak egitea, Emaitzak aurkeztea eta 2.5 eranskina

ebaluatzea, eztabaida eztabaidan parte Aurkezpen-orriak
moderatzea eta hartzea Arbela edo kartoi
zalantzak argitzea meheak edo
aurkezpen digitala
Ondorioak 5 min. Ikasleak gonbidatiko ditu Azken hausnarketa Aurkezpen-orriak
ondorioak idaztera egitea eta ondorioak Arbela edo kartoi
idaztea meheak edo
aurkezpen digitala
10
7 – IKUSTALDI-SAIOAK
3. SAIOA: IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA

JARDUERAK

GAITASUNAK
Irakasleak 1. jarduera aurkeztuko du, eta 3.1 eranskinean dagoen informazioa azaldu eta partekatuko du. Jarraian,
irudiak banatu eta banaka lan egitera gonbidatuko ditu ikasleak: bakoitzak film laburreko bi irudi aztertu beharko ditu.
1. JARDUERA: IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA ETA KRITIKA 3OG, 5OG, 7OG, 8OG 3.1 eranskina
Ikasleek irudiak aztertuko dituzte, eta haien gaineko analisi bat egingo
dute, kontuan hartuz kritika subjektiboaren eta objektiboaren kontzeptuak;
gero, haien hausnarketei buruzko laburpen bat egingo dute..
2. JARDUERA: AURKEZPENA ETA EZTABAIDA IOG, 3OG, 5OG Aurkezpen-

Ikasle bakoitzak bere kritikak aurkeztuko dizkio ondoko ikaskideari, eta orriak Arbela
irakasleak abiarazitako eztabaida batean parte hartuko du; horretan, irudi edo kartoi
bakoitzaren gaineko iritziak berraztertuko dira. meheak edo
aurkezpen
KRITIKA SUBJEKTIBOA: digitala
• Zer mezu antzeman dugu argazkietan?
• Zer sentiarazi digute lan horiek?
• Zure ustez, lortu al du argazkilariak emozioak transmititzea?
KRITIKA OBJEKTIBOA:
• Uste duzu kalitateko argazkiak direla? Zergatik?
• Zure ustez, zer elementuk ematen diote kalitatea lanari?
• Zer argazki egingo zenukeen zuk?
Irakasleak ikus-entzunezko analisiaren arloak aztertzera gonbidatuko ditu ikasleak, alegia, honako hauek: produkzioa,
ikus-entzuleria, hizkuntza eta irudikapena, 3.2 eta 3.3 eranskinen laguntzaz
3. JARDUERA: IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIAREN ARLOAK 4OG, 5OG, 6OG, 7OG 3.2, 3.3 eta 3.4
Ikasleek ikus-entzunezko analisiaren arloak eta ikus-entzunezko hizkuntza
eranskina
aztertuko dituzte, eta film laburrari buruzko ikerketa eginda, produkzio
arloaren gaineko laburpen bat prestatuko dute
Irakasleak ikerketaren emaitzei buruzko hausnarketak eta eztabaidak egitera gonbidatuko ditu ikasleak; eztabaida
bultzatuko du galderak eginez
4. JARDUERA: AURKEZPENA ETA EZTABAIDA IOG, 3OG, 5OG 3.5 eranskina

Ikasleek taldeka aurkeztuko dituzte beren laburpenak, eta ikerketan
aurkitutakoa partekatuko dute gainerako taldeekin; gero, irakasleek Aurkezpen-
abiarazitako eztabaidan hartuko dute parte. orriak Arbela
edo kartoi
• Nork zuzentzen du dokumentala? Nor dago obraren atzean? meheak edo
• Zergatik egiten ditu halako film laburrak? aurkezpen
• Uste duzu zuzendaria aktibista bat dela? digitala
ONDORIOAK
era berean, nabarmendu egingo du zer garrantzitsua den hartutako ezagutzak txertatzea eta aplikatzea hurrengo saioan
film laburra ikustean eta, oro har, ikus-entzunezko produkzio bat kontsumitzen den guztietan.
11
3. SAIOA: IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA
HELBURUAK
• Kritika subjektiboaren eta objektiboaren arteko aldea ulertzea

• Ikus-entzunezko analisiaren oinarrizko kontzeptuak aztertzea
• Ikus-entzunezko analisiaren arloak aztertzea: produkzioa, ikus-entzuleria, hizkuntza eta irudikapena.
• Ikus-entzunezko hizkuntzaren terminologia aztertzea
EDUKIAK

Kritika subjektiboa eta objektiboa eta Kritikak egin, film laburreko Banaka lan egitea, eta modu
ikus-entzunezko analisiaren fotogramak analizatu eta arrazoituan eta objektiboan baloratzea
oinarrizko kontzeptuak hausnarketak idaztea. zer garrantzitsua den kritika, baita
haren oinarrizko kontzeptuak ere.
Analisiaren arloak: produkzioa, ikus- Irakurri eta hausnarketa egitea Hausnarketa egitea informazioari
entzuleria, hizkuntza eta irudikapena analisian kontuan hartu beharreko buruz, eta baloratzen jakitea zer
elementuen gainean. garrantzitsuak diren ikus-entzunezko
analisiaren arloak.
Terminologia ikus-entzunezko Adibideak ikusi eta eztabaida egitea Behar bezalako ikustaldia egitea, eta
hizkuntzan eta kamera-hizkuntzan hartutako ezagutzen gainean, eta lan egitean, begirunea erakustea, bai
horiek identifikatzea proposatutako pluraltasunarekiko, bai gizabanakoen
bideoetan. arteko desberdintasunekiko begirunea
ere.
begira eztabaidatzea ondorioak lortze aldera desberdintasunekiko begirunea ere.
• Arrazoibidearen kalitatea, eta kritikari buruzko hausnarketak ematea

• Talde-lanean izandako parte-hartze maila
• Talde bakoitzaren ondorioak jendaurrean agertzeko egindako aurkezpenaren kalitatea.
• Eztabaidan errespetuzko parte-hartzea izatea, eta eraikitzailea izan ote den
TENPORIZAZIOA

aurkezpena
1. jarduera 10 min. Jarduera aurkeztu eta Banakako lana: irudi bat 3.1 eranskina
irudiak banatzea. analizatzea
Zalantzak argitzea.
2. jarduera 10 min. Galderak egitea, Emaitzak aurkeztu eta Aurkezpen-orriak
ebaluatzea, eztabaida eztabaidan parte hartzea Arbela edo kartoi
moderatzea eta meheak aurkezteko,
zalantzak argitzea edo aurkezpen digitala
3. jarduera 15 min Jarduera aurkeztu, Taldekatu, eginkizunak 3.2, 3.3 eta 3.4
taldeka antolatzen banatu eta jarduerak eranskinak
lagundu eta zalantzak egitea
argitzea
4. jarduera 10 min Galderak egitea, Emaitzak aurkeztu eta Aurkezpen-orriak
ebaluatzea, eztabaida eztabaidan parte hartzea Arbela edo kartoi
moderatzea eta meheak aurkezteko,
zalantzak argitzea edo aurkezpen digitala
Ondorioak 5 min. Ikasleak gonbidatuko Azken hausnarketa Arbela
ditu ondorioak idaztera egitea eta ondorioak
idaztea
12
4. SAIOA: FILM LABURRAREN ANALISIA
JARDUERAK

GAITASUNAK
Irakasleak ikasleak gonbidatuko ditu hausnarketa egitera filma ikustean eta eztabaidan aritzean garrantzitsuenak diren
alderdien gainean.
1. JARDUERA: IKUSTALDIA ETA EZTABAIDA IOG, 3OG, 5OG, 8OG 4.1 eranskina
Ikasleak ideia-jasa egiten hasiko dira, eta arbelean idatziko dituzte
ikustaldi on bat eta eztabaida on bat egiteko arauak.
Irakasleak 1. saioan ikasitakoa errepasatzera gonbidatuko ditu ikasleak, eta gogoraraziko du zein diren herri indigenei
lotutako alderdi garrantzitsuenak
2. JARDUERA: DOKUMENTALAREN GAIA IOG, 3OG, 5OG 1. saioaren

Ikasleek 1. saioan ikasitakoa errepasatuko dute, eta ukitutako pertsonen ondorioak
egoerari buruzko gogoeta egingo dute.
Irakasleak labur gogoratuko ditu ikus-entzunezko hizkuntzaren nondik norakoak, eta haien gaineko hausnarketa egitera
gonbidatuko ditu ikasleak.
3. JARDUERA: IKUS-ENTZUNEZKO HIZKUNTZA 3OG, 6OG, 7OG 3.3 eranskina

Ikasleek gogoratu egingo dute zein diren ikus-entzunezko hizkuntzaren
Aurreko
alderdi garrantzitsuenak
saioarena
Irakasleak film laburra ikustera gonbidatuko ditu ikasleak, betiere ikustaldi on baterako arauak kontuan hartuz; era
berean, berriz ere eskatuko du aurreko saioan ikasitako ikus-entzunezko analisiari buruzko kontzeptuen gaineko
hausnarketa egiteko proiekzioan zehar.
4. JARDUERA: IKUSTALDIA 6OG, 8OG 4.2 eranskina
Ikasleek dokumentala ikusi eta oharrak hartuko dituzte ikustaldi-fitxa
erabiliz; horrela, ikus-entzunezko analisia egiteko garrantzitsuak diren
alderdiak bilduko dituzte.
Irakasleek lau taldetan banatuko dituzte ikasleak; gero, eranskinean dauden film laburraren sei eszenak aurkeztuta, 5.
jarduera osatzera gonbidatuko ditu ikasleak
5. JARDUERA: ESZENEN IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA IOG, 3OG, 5OG, 6OG 4.3 eranskina
Ikasleek hausnarketa egingo dute eranskinetan dauden eszenen gainean,
eta ikus-entzunezko hizkuntzaren eta kamera-hizkuntzaren analisi bat
prestatuko dute. Halaber, ondorioak prestatuko dituzte gainerako taldeei
aurkezteari begira.
Irakasleak eztabaidan parte-hartzera eta hausnarketak agertzera gonbidatuko ditu ikasleak, eta eztabaida moderatuko
du.
6. JARDUERA: AURKEZPENA ETA EZTABAIDA IOG, 3OG, 5OG, 8OG Aurkezpen-

Ikasleek beren hausnarketak aurkeztuko dizkiete gainerako taldeei, eta
orriak Arbela
irakasleak zerrenda idatzi eta prestatuko du arbelean.
edo kartoi
meheak edo
aurkezpen
digitala
ONDORIOAK
era berean, nabarmendu egingo du zer garrantzitsua den hartutako ezagutzak txertatzea eta analisi egoki bat aplikatzea
film laburra ikustean eta, oro har, ikus-entzunezko produkzio bat kontsumitzen den guztietan.
13
4. SAIOA: FILM LABURRAREN ANALISIA
HELBURUAK
• Ikustaldi on bat eta eztabaida on bat izateko arauak aztertzea

• Film laburra ikustea eta aurretiko analisia egitea
• Filmari buruzko informazioa bilatzea Interneten
• Film laburreko eszenak analizatzea, eztabaidan parte hartzea eta hausnarketak aurkeztea.
EDUKIAK

Ikustaldi on bat eta eztabaida on bat Ideia-jasa eta arauen zerrenda Hausnarketa egitea eta modu
izateko arauak sortzea arbelean aktiboan parte hartzea ideiak emanez
Film laburra ikustea Oharrak hartzea eta filma ikustea Filma ikustea modu aktiboan eta
oharrak kontuan hartuta hausnarketak eginez
Film laburrari eta ikus-entzunezko Interneten bilatzea, informazioa Film laburrari buruzko hausnarketa
analisiaren arloei buruzko informazioa biltzea eta eskuratutako informazioa objektiboa egitea, ondorioak lortzea
analizatzea eta informazio-iturriak baloratzea
Hautatutako eszenak analizatzea, Hausnarketak aurkeztea, galderei Taldeka lan egitea eta eztabaidan
baita ikus-entzunezko hizkuntza eta erantzutea eta eztabaidan aritzea aritzea, eta eszenei buruzko
kamera-hizkuntza ere modu arrazionalean eta antolatuan hausnarketa objektiboak eta
subjektiboak ematea, modu
antolatuan eta errespetuz jokatuz
Kontzeptuak eta datuak laburbiltzeko Emaitzen aurkezpena egitea, eta Iritzi guztiekiko begirunea erakustea,
gaitasuna, jendaurrean aurkezteari gainerako taldeekin eztabaidatzea baita gizabanakoen arteko
begira ondorioak lortze aldera desberdintasunekiko begirunea ere
GAITASUNAK GAITASUNAK GAITASUNAK
2OG, 3OG, 5OG, 6OG, IOG, 4OG, 7OG, 8OG

• Ikustaldi on baterako arauei egindako ekarpenen kalitatea

• Bilaketan eskuratutako informazioaren interpretazioaren kalitatea
• Filmari buruzko hausnarketen garrantzia
• Hautatutako eszenen analisi maila
• Emaitzak jendaurrean aurkezteko egindako lanaren kalitatea, eta eztabaidan parte-hartze aktiboa izatea
TENPORIZAZIOA

Aurreko saioaren 05 min Ikasleak gonbidatzea Azalpenak arretaz Aurreko saioko
errepasoa hausnarketa egitera entzutea eta galderak materialak
ikustaldiaren eta egitea, egokia bada
eztabaidaren arauez
1. jarduera 5 min 1. jarduera aurkeztea 1. ariketa osatzea 4.1 eranskina
Zalantzak argitzea Emaitzak aurkeztea
2. jarduera 5 min Gogoratzea Hausnarketak 1. saioaren ondorioak

dokumentalaren gaiari eskaintzea
lotutako alderdiak
3. jarduera 5 min Ikasleak gonbidatzea Ikus-entzunezko 3.3 eranskina
ikus-entzunezko hizkuntzari buruzko
hizkuntzari buruzko kontzeptuak
alderdiak errepasatzea
errepasatzera
4. jarduera 10 min Proiekzioa eta Ikustea eta oharrak 4.2 eranskina
ikustaldia erraztea hartzea ikustaldi-fitxan Proiektagailua,
eramangarria eta DVDa
5. jarduera 20 min Jarduera aurkeztea Analizatzea, 4.3 eranskina
Zalantzak argitzea hausnarketa egitea eta
ondorioak lortzea
14
Aurreko saioaren 05 min Ikasleak gonbidatzea Azalpenak arretaz Arbela
errepasoa hausnarketa egitera entzutea eta galderak
ikustaldiaren eta egitea, egokia bada
eztabaidaren arauez
15
8 – IKUSI ONDORENGO SAIOAK
5. SAIOA: HERRI INDIGENEN IDENTITATEA

JARDUERAK

GAITASUNAK
Irakasleak labur gogoraraziko ditu aurreko saioaren edukiak; gero, ikasleak bost taldetan banatuta, 1., 2., 3., 4. eta 5.
jarduerak egitera gonbidatuko ditu, eranskinetan dagoen informazioa erabiliz
1. JARDUERA: HERRIEN IDENTITATEA IOG, 2OG, 3OG, 4OG, 5.1 eranskina

Ikasleek, Interneten informazioa bilatuta, emaitzen laburpen bat
5OG, 8OG
prestatuko dute
2. JARDUERA: AMERIKAKO KONKISTA IOG, 2OG, 3OG, 4OG, 5.2 eranskina

5OG, 8OG
prestatuko dute
3. JARDUERA: KOLONBIAKO KONKISTA IOG, 2OG, 3OG, 4OG, 5.3 eranskina

5OG, 8OG
prestatuko dute
4. JARDUERA: KONKISTAREN ONDORIOAK IOG, 2OG, 3OG, 4OG, 5.4 eranskina

5OG, 8OG
prestatuko dute
5. JARDUERA: HERRIEN ETA HAIEN ESKUBIDEEN BABESA XV. IOG, 2OG, 3OG, 4OG, 5.5 eranskina
MENDEAN
5OG, 8OG
prestatuko dute
6. JARDUERA: HERRIEN ETA HAIEN ESKUBIDEEN BABESA GAUR IOG, 2OG, 3OG, 4OG, 5.6 eranskina
EGUN
5OG, 8OG
prestatuko dute
Irakasleak hausnarketen eta ondorioen aurkezpenean parte hartzera gonbidatuko ditu ikasleak, eta moderatzaile-lanak
eginez, galderak egingo dizkie.
7. JARDUERA: AURKEZPENA ETA EZTABAIDA IOG, 3OG, 5OG, 8OG Arbela edo
Ikasleek labur aurkeztu eta komentatuko dituzte beren laburpenak. kartoi meheak
Irakasleak oharrak hartu, eta zenbait galdera egingo ditu iritziak sortu eta edo aurkezpen
eztabaida pizteko ikasleen artean. digitala
• Nolakoa izan zen Amerikako eta Kolonbiako konkista?

• Zer deritzezu konkistaren ondorioei?
• Zure ustez, zer datu ezagutu eta kontuan hartu behar ditugu?
• Zer egin zen XV. mendean herri indigenen eskubideak babesten
ahalegintze aldera?
• Zer ondorio atzeratzen ditugu horietatik?
• Zein dira alderdi garrantzitsuenak herri indigenen identitatearen

babesean?
• Uste duzu arrazoizkoak eta betetzeko modukoak direla?
• Zer zailtasun aurki ditzakegu?
• Zergatik da garrantzitsua herrien identitatea?
• Nola babesten da zure herriaren identitatea? Alderatzeko modukoa

da?
Irakaslean 5.6 eranskinean dauden gaur egungo dokumentuak aztertzera gonbidatuko ditu ikasleak, zeinetan herri
indigenen identitatearen babesa baloratzen baita; gero, alderdi garrantzitsuenei buruzko laburpen bat prestatzeko
eskatuko die.
ONDORIOAK
Irakasleek hausnarketak eta ondorioak idatziko ditu, eta arbelean aurkeztuta, hurrengo saioaren gaineko edukiak
komentatuko ditu.
16
5. SAIOA: HERRI INDIGENEN IDENTITATEA
HELBURUAK
• Herrien identitateari lotutako alderdiak aztertzea eta ezagutzea

• Amerikako eta Kolonbiako konkistaren ondorioak aztertzea eta baloratzea
• Herri indigenen identitatearen babesari lotutako alderdiak baloratzea
EDUKIAK
Herrien identitatea Interneten bilatzea, informazioa Modu aktiboan parte hartzea

biltzea eta oinarrizko kontzeptuak bilaketan, eta objektiboak izatea
definitzea herrien identitateari buruz iturriak eta informazioak baloratzean
Amerikako eta Kolonbiako konkista Interneten bilatzea, informazioa Hausnarketa objektiboa egitea
biltzea eta oinarrizko kontzeptuak estatistika-datuei buruz eta ondorioak
definitzea konkistari buruz ateratzea eta informazio-iturri
desberdinak baloratzea
Konkistatutako herriak babesteko Interneten bilatzea, informazioa Hausnarketa objektiboa egitea
neurriak biltzea eta oinarrizko kontzeptuak estatistika-datuei buruz eta ondorioak
definitzea konkistatutako herriak ateratzea eta informazio-iturri
babesteko hartutako neurriei buruz desberdinak baloratzea
Herri indigenen identitatearen babesa Interneten bilatzea, informazioa Hausnarketa objektiboa egitea datu
biltzea eta oinarrizko kontzeptuak orokorrei buruz eta ondorioak
definitzea identitatearen babesari ateratzea eta informazio-iturri
buruz desberdinak baloratzea
gaitasuna, jendaurrean aurkezteari egitea, eta gainerako taldeekin baita
begira eztabaidatzea ondorioak lortze aldera

• Parte-hartze maila informazioa bilatzean

• Informazioari buruzko hausnarketen garrantzia
TENPORIZAZIOA

Saioaren 05 min Aurreko saioaren edukiak Arretaz entzutea Aurreko saioko
aurkezpena errepasatzea. azalpenak eta galderak materialak
Jarduerak sartzea egitea, egokia bada
1., 2., 3., 4., 5. eta 6. 15 min 1., 2., 3., 4. eta 5. 1., 2. eta 3. jarduerak 5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 5.5,
jarduerak jarduerak aurkeztea eta osatzea eta 5.6 eranskinak
zalantzak argitzea aurkezpenak prestatzea
emaitzekin
7. jarduera 15 min Aurkezpenak egitera Emaitzak aurkeztea eta 5.7 eranskina
gonbidatzea eta eztabaida eztabaidan parte Aurkezpen-orriak Arbela
piztea hartzea edo kartoi meheak edo
Zalantzak argitzea aurkezpen digitala
Ondorioak 5 min Ondorioak eskaintzera Azken gogoeta eta Arbela
gonbidatzea eta oharrak ondorioak eskaintzea
hartzea
17
6. SAIOA: GLOBALIZAZIOA, GARAPENA ETA AKTIBISMOA
JARDUERAK

GAITASUNAK
Irakasleak labur gogoraraziko ditu aurreko saioaren edukiak; gero, ikasleak taldetan banatuta, globalizazioari eta
garapenari buruzko informazioa bilatzera gonbidatuko ditu ikasleak..
1. JARDUERA: GLOBALIZAZIOA IOG, 3OG, 5OG, 8OG 6.1 eranskina

Ikasleak globalizazioari buruzko informazioa bilatzen hasiko dira
2. JARDUERA: GARAPENA IOG, 3OG, 4OG, 5OG 6.2 eranskina

Ikasleak garapenari lotutako alderdiei buruzko informazioa bilatzen hasiko
dira
3. JARDUERA: GLOBALIZAZIOAK HERRI INDIGENENGAN IOG, 3OG, 4OG, 5OG 6.3 eranskina
ERAGINDAKO ONDORIOAK
Ikasleek globalizazioak herri indigenengan eragindako ondorioei buruzko
informazioa bilatuko dute
Irakasleak bilaketen emaitzen aurkezpena egitera gonbidatuko ditu ikasleak, baita eztabaidan modu aktiboan parte
hartzera ere.
4. JARDUERA: AURKEZPENA ETA EZTABAIDA 3OG, 5OG, 6OG, 8OG 6.4 eranskina
Ikasleek eztabaidan hartuko dute parte, beren bilaketen emaitzak eta Aurkezpen-
globalizazioari eta garapenari buruzko gogoetak emanez orriak Arbela
edo kartoi
• Zer da globalizazioa? meheak edo
• Zer jotzen dugu garapentzat? aurkezpen
• Zer da giza garapenaren adierazlea? digitala
• Zein dira globalizazioak herri indigenengan eragindako ondorioak?
Irakasleak taldetan banatuko ditu ikasleak, eta Interneten aktibismoari buruzko informazioa bilatzera gonbidatuko ditu.
5. JARDUERA: AKTIBISMOA IOG, 3OG, 4OG, 5OG 6.5, 6.6, 6.7, 6.8
Ikasleek aktibismoari eta bere garrantziari buruzko informazioa bilatuko eranskinak
dute; era berean, aztertuko dute zein den modurik onena Giza Eskubideak
defendatzeko kanpainak aurrera eramateko.
6. JARDUERA: AURKEZPENA ETA AZKEN EZTABAIDA 3OG, 5OG, 6OG, 8OG 6.9 eranskina
Ikasleek eztabaidan hartuko dute parte eta aukerak analizatu eta Aurkezpen-
baloratuko dituzte haiek berek aktibismo kontziente eta arduratsu batean orriak Arbela
modu aktiboan parte har dezaten. edo kartoi
meheak edo
• Zer deritzozu aktibismoari? aurkezpen
• Uste duzu erraztu egiten dela aktibismoa gizartean? digitala
• Nola dago legezko egoera Espainian?
• Zer deritzozu Herritarren Segurtasunari buruzko Lege berriari?
• Zure ustez, zer egin dezakegu guk?

• Bururatzen al zaizu ekimen edo kanpainaren bat arazo hori
konpontzen laguntzeko?
ONDORIOAK
Irakasleak azken ondorioak ateratzera gonbidatuko ditu ikasleak, eta unitate didaktikoari eta jorratutako gaiari buruzko
laburpen orokor bat egingo du; gainera, aipatu egingo du zer garrantzitsua den hartutako ezagutzak txertatzea eta
analisi egokia aplikatzea hurrengo saioan film laburra ikustean eta oro har ikus-entzunezko produkzioen kontsumo guzti-
guztietan.
18
6. SAIOA: GLOBALIZAZIOA, GARAPENA ETA AKTIBISMOA
HELBURUAK
• Globalizazioa eta garapena aztertzea eta ulertzea

• Globalizazioak herri indigenengan eragindako ondorioak ikertzea eta baloratzea
• Aktibismoa aztertzea eta ulertzea herri indigenak babesteari begira
EDUKIAK

Globalizazioa Interneten bilatzea, informazioa Hausnarketa egitea eta parte-hartze
biltzea eta oinarrizko kontzeptuak aktiboa izatea, ideiak emanez eta
definitzea globalizazioari buruz informazio-iturri guztiak kontuan
hartuta
Garapena Interneten bilatzea, informazioa Hausnarketa egitea eta parte-hartze
biltzea eta oinarrizko kontzeptuak aktiboa izatea, ideiak emanez eta
definitzea garapenari buruz informazio-iturri guztiak kontuan
hartuta
Globalizazioaren ondorioak Interneten bilatzea eta informazioa Hausnarketa objektiboa egitea
biltzea globalizazioaren ondorioei ondorioei buruz eta konklusioak
buruz ateratzea eta informazio-iturri
Aktibismoa Interneten bilatzea, informazioa Hausnarketa objektiboa egitea
biltzea eta oinarrizko kontzeptuak aktibismoari buruz eta konklusioak
definitzea aktibismoari buruz ateratzea eta informazio-iturri
Kontzeptuak eta datuak laburbiltzeko Emaitzen aurkezpena egitea, eta Iritzi guztiekiko begirunea erakustea,
gaitasuna, jendaurrean aurkezteari gainerako taldeekin eztabaidatzea baita gizabanakoen arteko
begira ondorioak lortze aldera desberdintasunekiko begirunea ere

• Ekarpenen kalitatea
• Proposatutako gaiei buruzko hausnarketen garrantzia
TENPORIZAZIOA

Aurreko saioaren 05 min Aurreko saioaren Arretaz entzutea Aurreko saioko
errepasoa edukiak errepasatzea. azalpenak eta galderak materialak
Jarduerak sartzea egitea, egokia bada
1., 2. eta 3. 15 min Jarduerak aurkeztea eta Jarduerak osatzea eta 6.1, 6.2, 6.3 eranskinak
jarduerak zalantzak argitzea aurkezpena prestatzea
4. jarduera 10 min Aurkeztea era eztabaida Emaitzak aurkeztea eta Aurkezpen-orriak

piztea; zalantzak eztabaidan parte Arbela edo kartoi
argitzea hartzea meheak edo aurkezpen
digitala
5. jarduera 10 min 5. jarduera aurkeztea Jarduerak osatzea eta 6.4, 6.5, 6.6, 6.7, 6.8
eta zalantzak argitzea aurkezpena prestatzea eranskinak
6. jarduera 10 min Aurkeztea era eztabaida Emaitzak aurkeztea eta 6.9 eranskina
piztea; zalantzak eztabaidan parte Aurkezpen-orriak Arbela
argitzea hartzea edo kartoi meheak edo
aurkezpen digitala
Ondorioak 5 min Ondorioak eskaintzera Azken gogoeta egitea Arbela
gonbidatzea eta oharrak eta ondorioak idaztea
hartzea
19
9 – ERANSKINAK
1. SAIOA: HERRI INDIGENAK 1. JARDUERA
ERANSKINA 1.1 – HERRI INDIGENEI BURUZKO GALDE-SORTA
Esan zure ustez esaldiak egia eta gezurra ote diren - ("E"=Egia; "?" = Ez nago ziur; "G" = Gezurra)
E ? G
1 Herri indigenak kontinenteetako jatorrizko biztanleak dira, eta
haien ondorengoak ere bai
2 Duela aurte askotatik, jada ez dago herri indigena galdurik edo
isolaturik, den-denak aurkitu baitira dagoeneko
3 Amerikako herri indigena guztiek kultura eta tradizio desberdinak
dituzte, eta alde handiak daude haien artean
4 Badakigu indigenak bazeudela Amerikan Kristobal Kolon 1492an iritsi
zenean, baina lehenagoko aztarnarik ez dago.
5 Herri indigenek biztanleriaren gehiengoa osatzen dute Amerikako herri
guztietan
6 Mestizoak ere Amerikan beti bizi izan diren indigenak dira, eta besteak
bezala tratatu behar dira, berdintasunez
7 Herri indigenak halakotzat aitortzen dira, eta badira legeak haiek
babestea helburu dutenak
8 Herri indigenetatik datozen pertsonek besteek bezalako eskubideak
eta askatasunak dituzte, eta sekula ez dute diskriminaziorik jasaten
9 Giza eskubideak asmo-adierazpen bat da giza harremanak arautzeari
begira, eta legeek adinako balioa dute
10 Herriek ez dute autodeterminazio-eskubiderik; aitzitik, estatuak eta
gehiengoek kontrolatu behar dituzte
11 Herri indigenek lurralde-eskubideak aldarrika ditzakete, eta gobernu,
enpresa zein pertsonek haien eskubideak urratuz gero, salatzeko
eskubidea dute
12 Herri indigenek ez dute lurralderik, eta bizi diren lurra erosi behar dute,
gainerako pertsona edo kolektiboek bezalaxe
13 Herri indigenen kultura, tradizioak eta hizkuntzak garrantzi handikoak
dira eta babestu egin behar ditugu
14 Herri indigenen lurraldeetako natura-baliabideak gobernuen
jabetzakoak dira, edo lurraldeak erosi dituztenenak
15 Gobernuek ezin dituzte behartu herri indigenak edozein gauza
onartzera haien eskubide historikoak aintzat hartu gabe
16 Ez dago herri indigenenganako diskriminaziorik eta herrialde bateko
gainerako biztanleen baldintza berdinetan bizi dira
17 Mendebaldeko zibilizazioa herri indigenena baino maila goragokoa da
eta beharrezkoa da indigenek onartzea eta beren bizimoduak aldatzea
18 Herrialde garatuek ezarritako globalizazioa onuragarria da, munduko
merkataritza bultzatzen baitu eta betiere baldintza berdin-berdinetan
19 Herri indigenak Harri Aroan bezalaxe bizi dira eta oso atzeraturik
daude; beraz, aurrerapena eta garapena behar dituzte
20 Herri indigenak bisitatzeko egiten den turismoa onuragarria da eta ez
du inolako eraginik haien bizitzan
21 Garapenari eta aurrerapenari esker ondasunak eta enpresen
zerbitzuak daude, lehenik eta behin haien ongizatea hobetzea helburu
dutenak
22 Herri indigenen egoera ona da eta ez dago ezer egin beharrik haiek
babeste aldera
23 Nik ezin dut deus egin Amerikako herri indigenen alde, haien
etorkizuna haien esku bakarrik baitago
20
ERANSKINA 1.1 – HERRI INDIGENEI BURUZKO GALDE-SORTAREN ERANTZUNAK
Esan zure ustez esaldiak egia eta gezurra ote diren - ("E"=Egia; "?" = Ez nago ziur; "G" = Gezurra)
E ? G
Herri indigenak kontinenteetako jatorrizko biztanleak dira, eta X
haien ondorengoak ere bai
Duela aurte askotatik, jada ez dago herri indigena galdurik edo X
isolaturik, den-denak aurkitu baitira dagoeneko
Amerikako herri indigena guztiek kultura eta tradizio desberdinak X
dituzte, eta alde handiak daude haien artean
Badakigu indigenak bazeudela Amerikan Kristobal Kolon 1492an iritsi X
zenean, baina lehenagoko aztarnarik ez dago
Herri indigenek biztanleriaren gehiengoa osatzen dute Amerikako herri X
guztietan
Mestizoak ere Amerikan beti bizi izan diren indigenak dira, eta besteak X
bezala tratatu behar dira, berdintasunez
Herri indigenak halakotzat aitortzen dira, eta badira legeak haiek X
babestea helburu dutenak
Herri indigenetatik datozen pertsonek besteek bezalako eskubideak X
eta askatasunak dituzte, eta sekula ez dute diskriminaziorik jasaten
Giza eskubideak asmo-adierazpen bat da giza harremanak arautzeari X
begira, eta legeek adinako balioa dute
Herriek ez dute autodeterminazio-eskubiderik; aitzitik, estatuak eta X
gehiengoek kontrolatu behar dituzte
Herri indigenek lurralde-eskubideak aldarrika ditzakete, eta gobernu, X
enpresa zein pertsonek haien eskubideak urratuz gero, salatzeko
eskubidea dute
Herri indigenek ez dute lurralderik, eta bizi diren lurra erosi behar dute, X
gainerako pertsona edo kolektiboek bezalaxe
Herri indigenen kultura, tradizioak eta hizkuntzak garrantzi handikoak X
dira eta babestu egin behar ditugu
Herri indigenen lurraldeetako natura-baliabideak gobernuen X
jabetzakoak dira, edo lurraldeak erosi dituztenenak
Gobernuek ezin dituzte behartu herri indigenak edozein gauza X X
onartzera haien eskubide historikoak aintzat hartu gabe
Ez dago herri indigenenganako diskriminaziorik eta herrialde bateko X
gainerako biztanleen baldintza berdinetan bizi dira
Mendebaldeko zibilizazioa herri indigenena baino maila goragokoa da X
eta beharrezkoa da indigenek onartzea eta beren bizimoduak aldatzea
Herrialde garatuek ezarritako globalizazioa onuragarria da, munduko X X
merkataritza bultzatzen baitu eta betiere baldintza berdin-berdinetan
Herri indigenak Harri Aroan bezalaxe bizi dira eta oso atzeraturik X
daude; beraz, aurrerapena eta garapena behar dituzte
Herri indigenak bisitatzeko egiten den turismoa onuragarria da eta ez X
du inolako eraginik haien bizitzan
Garapenari eta aurrerapenari esker ondasunak eta enpresen X X
zerbitzuak daude, lehenik eta behin haien ongizatea hobetzea helburu
dutenak
Herri indigenen egoera ona da eta ez dago ezer egin beharrik haiek X
babeste aldera
Nik ezin dut deus egin Amerikako herri indigenen alde, haien X
etorkizuna haien esku bakarrik baitago
21
1.2 ERANSKINA – HERRI INDIGENAK MUNDUAN
NAZIO BATUAK
http://www.un.org/es/globalissues/indigenous/
WIKIPEDIA
https://es.wikipedia.org/wiki/Indígena
NAZIO BATUAK
http://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/SOWIP/press%20package/sowip-press-
package-es.pdf
SURVIVAL INTERNACIONAL GKEa

http://www.survival.es/indigenas
MUNDUKO BANKUA
http://www.bancomundial.org/es/topic/indigenouspeoples/overview
ONG PEOPLES OF THE WORLD (ENGLISH)

http://www.peoplesoftheworld.org/peoples.jsp
IWGIA: GAI INDIGENEN GAINEKO LANTALDEA

http://www.iwgia.org/iwgia_files_publications_files/0574_EL_MUNDO_INDIGENA_2012_eb.pdf
INDÍGENAS AISLADOS
http://www.indigenasaislados.org/
FAO: ELIKADURA ETA NEKAZARITZARAKO NAZIO BATUEN ERAKUNDEA

http://www.fao.org/indigenous-peoples/es/
NODO 50: ERAKUNDE INDIGENAK

http://indigena.nodo50.org/links.htm
1.3 ERANSKINA – AMERIKAKO HERRI INDIGENAK
UNICEF
http://www.unicef.org/lac/pueblos_indigenas.pdf
WIKIPEDIA
https://es.wikipedia.org/wiki/Indígenas_de_América
WIKIA
http://es.america.wikia.com/wiki/Lista_de_pueblos_nativos_americanos
PUEBLOS ORIGINARIOS
http://pueblosoriginarios.com/
MUNDUKO BANKUA
Los Pueblos Indígenas en América Latina – RAISG
ACNUR: IHESLARIENTZAKO NAZIO BATUEN GOI KOMISARIOA

http://www.acnur.org/t3/pueblos-indigenas/indigenas-en-las-americas/
22
1.4 ERANSKINA – HERRI INDIGENAK KOLONBIAN
WIKIPEDIA
https://es.wikipedia.org/wiki/Población_indígena_de_Colombia
WIKIPEDIA – EMBERÁ HERRIA

https://es.wikipedia.org/wiki/Emberá
WIKIPEDIA – WAUNANA HERRIA

https://es.wikipedia.org/wiki/Waunana
WIKIPEDIA - CHOCÓ
https://es.wikipedia.org/wiki/Chocó
KOLONBIAKO GOBERNU INDIGENAREN AGINTARITZA NAZIONALA

http://cms.onic.org.co/wp-content/uploads/2015/08/RESUMEN-INFORME-VULNERACIONES-
DDHH-E-INFRACCIONES-DIH-2014.pdf
ACNUR
http://www.acnur.org/t3/pueblos-indigenas/pueblos-indigenas-en-colombia/
UNICEF
http://www.unicef.org/colombia/pdf/pueblos-indigenas.pdf
1.5 ERANSKINA: EZTABAIDA
• Zer dira herri indigena deitzen ditugunak?

• Zer esan dezakegu munduan duten egoerari buruz?
• Zein dira haien arazoak eta beharrak
1.6 ERANSKINA - ETNOZENTRISMOA
WIKIPEDIA
https://es.wikipedia.org/wiki/Etnocentrismo
DEFINICIÓN ABC
http://www.definicionabc.com/social/etnocentrismo.php
DE CONCEPTOS
http://deconceptos.com/ciencias-sociales/etnocentrismo
ECU RED
http://www.ecured.cu/Etnocentrismo
23
1.7 ERANSKINA – ERLATIBISMO KULTURALA
WIKIPEDIA
https://es.wikipedia.org/wiki/Relativismo_cultural
CENTRO VIRTUAL CERVANTES

http://cvc.cervantes.es/ensenanza/biblioteca_ele/diccio_ele/diccionario/relativismocultural.htm
ALL ABOUT PHILOSOPHY

http://cvc.cervantes.es/ensenanza/biblioteca_ele/diccio_ele/diccionario/relativismocultural.htm
CONTRAPESO
http://contrapeso.info/2009/relativismo_cultural_definicion/
1.7 ERANSKINA - EZTABAIDA
• Nolakoa da Europatik dugun begirada?

• Ba al dugu eskubiderik munduaren gainean dugun ikuspegia iradokitzeko?
• Zure ustez, Europan gertatutako garapena nahikoa da gure irizpideak inposatzeko?
• Nola jokatu behar dugu gureak bezalakoak ez diren tradizio eta jardunbide kulturalen
aurrean?
INFORMAZIO GEHIAGO
KANTABRIAKO UNIBERTSITATEA
http://ocw.unican.es/humanidades/introduccion-a-la-antropologia-social-y-cultural/material-de-
clase-1/tema-2.-la-cultura/2.8-etnocentrismo-y-relativismo-cultural
NÓDULO – DAVID ALVAR GONZÁLEZ

http://nodulo.org/ec/2002/n008p13.htm
ABC
http://www.abc.com.py/articulos/etnocentrismo-y-relativismo-cultural-1099235.html
UNA ANTROPÓLOGA EN LA LUNA

http://unaantropologaenlaluna.blogspot.com.es/2013/09/el-relativismo-y-el-etnocentrismo-
no.html
NAFARROAKO UNIBERTSITATEA
http://dadun.unav.edu/bitstream/10171/8283/1/Estudios Eb.pdf
BIDEOAK
LATINOAMERIKA ETA KARIBERAKO BATZORDE EKONOMIKOA (CEPAL)

https://www.youtube.com/watch?v=IZE9q4Akly8
PEDRO A. BACA L. IRAKASLEA

https://www.youtube.com/watch?v=S__e7cV8awY
24
2. SAIOA – GIZA ESKUBIDEAK ETA INDIGENEN ESKUBIDEAK 1. JARDUERA
2.1 ERANSKINA – GIZA ESKUBIDEEN ALDARRIKAPENA
NAZIO BATUAK
http://www.un.org/spanish/aboutun/hrights.htm
2. SAIOA - GIZA ESKUBIDEAK ETA INDIGENEN ESKUBIDEAK 2.

JARDUERA
2.2 ERANSKINA – HERRI INDIGENEN ADIERAZPENA
NAZIO BATUAK
http://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/DRIPS_es.pdf

JARDUERA
Giza Eskubideen Aldarrikapena
• Zure ustez, unibertsala al da Giza Eskubideen Aldarrikapena?

• Nor dago aldarrikapenaren atzean? Noiz sortu zen?
• Zer arazo daude hura aplikatzeko?
• Egokia al da Giza Eskubideak uztea kulturari, tradizioei edo sinesmen erlijiosoei lotutako
kanpo inguruabarren mende?
Herri Indigenen Adierazpena
• Nor dago Herri Indigenen Adierazpenaren atzean?

• Zer deritzozu Adierazpenari?, arrazoizkoa da?
• Ahalegindu behar dugu herri horien eskubideak defendatzen?
• Zure ustez, nola egin beharko genuke?

JARDUERA
2.4 ERANSKINA – HERRI INDIGENEN ESKUBIDEEN HISTORIA ETA BILAKAERA
WIKIPEDIA – INDIGENEN ESKUBIDEAK

https://es.wikipedia.org/wiki/Derechos_de_los_indígenas
ALERTANET – MIKEL BERRAONDO

http://www.alertanet.org/F2b-MBerraondo.htm
UNICEF – HERRI INDIGENEN ESKUBIDEAK

http://www.unicef.org/argentina/spanish/derechos_indigenas.pdf
25
JARDUERA
• Zer gai dira garrantzitsuak Herri Indigenen Adierazpenean?
1. Giza eskubideak eta oinarrizko askatasunak

2. Erabaki askea eta autogobernua
3. Lurrak, lurraldeak eta baliabideak
4. Biziraupena eta garapena
5. Adierazpenaren interpretazioa eta ikuskaritza-mekanismoak
• Uste duzu herri guztietan betetzen dela? Zure herrialdean betetzen da?
• Zure ustez, zer falta da hura bete ahal izateko?
3. SAIOA: IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA 1. JARDUERA
26
3.1 ERANSKINA - IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA ETA KRITIKA
IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA
Analisia: Osotasun baten zatiak desberdintzea eta bereiztea, harik eta haren printzipioak edo elementuak
ezagutu arte.
Aztertzea irudi, margolan, eskultura-lan edo idazki bat, edota intelektualki azter daitekeen beste
edozein objektu edo errealitate bat.
Ikus- Aldi berean ikusteko eta entzuteko pentsatuta dauden produktuak. Ikus-entzunezko produkzioak
entzunezkoa: dira, barnean irudi eta soinu konbinatuak izanik, ideiak eta edukiak hedatzeko aukera ematen
dutenak. Hona hemen ikus-entzunezko produkzioen zenbait adibide: zinemako filmak, kamera
digital batez edo beste ekipo batez etxean grabatutako bideoak, marrazki bizidunak, bideo-jokoak,
aldizkariak, jokoak, komikiak, tebeoak, bideo musikalak eta kantuak, webguneak, eta abar.
Ikus- Ikus-entzunezko produkzio baten gainean egiten den azterketa zehatza, hobeki ezagutzeko haren
entzunezko esanahia, ekoizpenaren nondik norakoak, zergatik ekoitzi den eta lanaren kalitatea. Pertsonak
analisia: ikuskizunak edo entretenimenduak ikustera joaten direnean –hala nola zinemara, antzokira, edo
dantza, kontzertu edo erakusketa bat ikustera–, askotan ihes egin nahi dute errealitatetik, eta ongi
pasatu tarte bat emanez zerbait desberdin egiten. Dudarik gabe, entretenimendu-forma horiek
guztiak produktu mediatikoak dira, eta egile bat, ekoizle bat eta helburu bat dituzte. Ikus-
entzunezkoak ez dira dohainik egiten, eta den-denek dute helburu garbi eta zehatz bat.
Oro har, ezer ez da guztiz objektiboa; izan ere, zuzendariak, ekoizleak, artistak edo
interpretatzaileak modu berezi, pertsonal eta partikularrean islatzen dute errealitatea –edo haien
errealitateak–.
IKUS-ENTZUNEZKO PRODUKZIOEN ANALISIA

• Baloratzea zergatik kontsumitzen dugun: adibidez, telebistan edo prentsan publizitatea ikusi dugulako, gure
antzeko gustuak dituzten lagunek gomendatuta, kritika independente batengatik edo produktua produzitu edo
banatu duen konpainiak emandako informazioagatik.
• Umiltasuna erakustea film bat kritikatu aurretik; kontuan hartu atzean dagoen lan handia, eta filmatze-
ekipoko pertsona guztiek merezi duten begirunea: gidoi-egileak, aktoreak, zuzendaria, ekoizleak, gremioak,
eta abar.
• Aurreiritzirik gabe ikusi, bakoitzaren gustuak eta iritziak errespetatuz; horrela, jarrera irekia erakutsiko dugu,
eta erraztu egingo dugu filmak gu harritzea eta zerbait berria edo ikuspegi berri bat erakustea.
• Prest egotea mota guztietako lanak eta produkzioak ikusteko, orain arte ikusi ez dugunak barne, dela
gaiagatik, dela kontatzeko moduagatik; izan ere, hor dago magia.
ABIAPUNTUA
• Kritika subjektiboa: Alderdi emozionalari erantzuten dio, ikusleak sentitzen eta esperimentatzen duenari eta
ikus-entzunezko produkzio bat ikusita lortzen duenari. Gustuarekin du zerikusia, baita hura sortzen duten
arrazoiekin ere: esperientzia gustagarria eta entretenigarria iruditu zaidan, eta beste kontu batzuk gustatu ote
zaizkidan: istorioa, pertsonaiak, girotzea, argumentua, bukaera, eta abar.
• Kritika objektiboa: Zerikusia du produkzioan ageri diren elementu guztiak aztertzearekin, ea modu
antolatuan eta arrazoizkoan erabilita ote dauden. Horretarako, gure pertzepzioa ordenatu behar dugu
lehenbizi, garrantzitsuak diren elementu guztiak aztertu ahal izateko. Kritika objektiboa interesgarriagoa eta
atseginagoa da, baina aldi berean zailagoa eta konplexuagoa da eta lan gehiegi eskatzen du, jakin behar
baita zeri begiratu behar zaion eta nola. Ohitzen bagara lanak aztertzen, gure ondorio propioak atera eta
trebetasunak garatuko ditugu, etorkizunean lagundu egingo digutenak independenteagoak eta kritikoagoak
izaten ikusten eta kontsumitzen dugunarekin.
ARGAZKIAK
• Eskaini denbora: ez arinegi ibili, eta hartu denbora argazkiari poliki begiratzeko. Saiatu haren zentzua eta
mezua harrapatzen. Akatsen bat aurkituz gero, ez tematu harekin eta ahalegindu antzematen irudia osatzen
duten gainerako elementuak. Lehenbiziko iritzia beste elementu bat besterik ez da kontuan hartu beharreko
guztietan.
• Saiatu ulertzen: argazkiek asmo bat dute: zerbait harrapatzea eta mezu bat transmititzea; hortaz,
hausnarketa egin argazkiaren helburuaz eta mezuaz, eta saiatu ulertzen zergatik hartu duen modu horretan.
• Aztertu sormena: baloratu irudiaren originaltasuna. Baliteke teknikoki ez egotea behar bezala egina, baina
agian ikuspegi berri bat eskaintzen du, gure arreta bereganatzen duen osagarri artistiko bat, emozioak
sortzen dizkiguna. Baloratu, besteak beste, arrazoia, enkoadraketa eta konposizioa.
• Baloratu osagarri teknikoa: teknikari dagokionez, behar bezala egina dago argazkia? Ba al dago
gainesposiziorik edo azpiesposiziorik? Enfokatuta al dago eta ba al du eremu-sakonerarik? Kontraste ona al
du? Ba al da aberrazio kromatikorik? Hobetu liteke argazkia nolabait?
• Bilatu arreta-fokuak: ikertu irudian interes berezia duen punturen bat ote dagoen, eta baloratu nola
zuzentzen den ikuslearen arreta eta nola nabarmentzen diren elementu garrantzitsuenak markoan. Irudian,
zer da garrantzitsuena eta zer da bigarren mailakoa?
• Entzun arretaz: aztertu zure gogoak zer dioen, eta handik ateratzen diren arrazoibideak; halaber, aztertu
zure bihotza, eta handik sortzen diren emozioak. Bi horien nahasketa aztertuz, irudien analisi on bat osatuko
dugu.
27
Aztertu arretaz irudi hauek zenbait minutuz eta saiatu gogoeta egiten haiei buruz: zer gertatzen ari den, zer ondorioztatzen duzun
egoeraz, zer antzematen duzun pertsonaien bizitzen inguruabarrei buruz, nor diren eta nondik datozen, zer transmititzen dizuten
irudiek, zer sentitzen duzun ikustean, baloratu irudiaren kalitatea ere, kamera, eta abar.
1. FOTOGRAMA 2. FOTOGRAMA
28
3.2 ERANSKINA - IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIAREN ARLOAK
PRODUKZIOA
Ikus-entzunezko Definizioa: zer ikusten ari garen, izenburua, generoa, iraupena, jatorria, inguruabarrak eta
produktua testuingurua.
Zuzendaria Nor den, jarduera profesionala, haren beste lan batzuk.
Produkzio-etxea Zein den produkzio-etxea, norena den, hark egindako beste lan batzuk, eta abar.
Banaketa-etxea Nola banatzen den, zer kanaletatik, non aurki daitekeen.
Formatuak DVDa, zinema, telebista, Internet, telefonia mugikorra, heziketa-formatuak.
Finantzaketa Nork lagundu duen produkzioan eta zergatik, zer interes egon daitezkeen, dirua irabazteko
asmoaz aparte.
Testuingurua Zer testuingurutan sortu zen filma, eta nolakoak ziren hura egin zen garaiko gizartea,
korronteak, generoak eta gustu zinematografikoak.
IKUS-ENTZULERIA
Kalifikazioa Zer adinetarako sortu den filma, haren edukiak oinarri hartuta: indarkeria, sexua, hizkuntza
edo gaia.
Ikus-entzuleria Norentzat egin den: adina, generoa, estatus soziala, erlijioa, kultura, eta abar.
Publizitatea Non egiten den obraren publizitatea eta nolako intentsitatez: prentsa, irratia, telebista,
zinema, jaialdiak, Internet.
Banaketa Lana banatzeko hautatutako kanalak eta haien eraginkortasuna.
Interpretazio Nola aldatu daitekeen ezaugarri pertsonalen arabera: adina, generoa, erlijioa, estatus
pertsonala soziala, maila kulturala, ideologia, eta abar.
Gogobetetzea Gure ustez, nolako gogobetetzea lortuko duten ikusleek.
Identifikazioa Nola identifikatzen den ikus-entzuleria ikus-entzunezko produktuarekin.
HIZKUNTZA
Generoa Genero zinematografikoa: fikzioa, gerrakoa, historikoa, soziala, musikala, zientzia-fikzioa,
erromantikoa, komedia, intriga, espioitza, politikoa, errealista, abenturak edo western;
bestalde, generoen ezaugarri-elementuak eta ikusleek nola identifikatzen dituzten.
Narratiba Nolakoa den filmaren gidoia eta editatzea, eta nola atxikitzen duen ikuslearen arreta edo
interesa. Nola funtzionatzen duen irudiak + soinuak + elkarrizketak konbinazioak.
Kamera Plano motak, mugimenduak, haien esanahia.
Argiztapena Barnealdea, kanpoaldea, naturala, artifiziala, eragina eszenan, eta abar.
Fotografia Nolakoak diren irudiak konposizioari eta balio estetikoari erreparatuta.
Musika Musika mota, sortzailea, interpretatzailea.
Interpretazio artistikoa Aktoreak, pertsonaiaren interpretazioaren kalitatea.
Elkarrizketa Pertsonaien arteko elkarrizketen edukia.
IRUDIKAPENA
Gaia Historiaren edukia eta pertsonaien bizitzen inguruabarren tratamendua. Adibidez:
adiskidetasuna, abusuak, maitasuna, askatasuna, menderatzea, leialtasuna, elkartasuna,
justizia, bizitzarekiko errespetua, eta abar (edo bestela haien alderantzizkoak).
Errealismoa Nola eta zer neurritan lortzen duen produkzioak errealista izatea? Obraren jatortasuna eta
eta sinesgarritasuna ikusleen artean sinesgarritasuna ematen laguntzen duten elementuak.
Zer elementu diren sinesgarriak, norentzat den sinesgarria eta zergatik…
Emakumeak eta Zer, nor eta nola agertzen den irudikatua ikus-entzunezko produktuan eta zer, nor eta nola
gizonak egotea edo ez ez den agertzen; zergatik egiten diren aukeraketa horiek eta nola eragiten duten horiek
egotea egiatzat jotzen dugun errealitate-zatiaren pertzepzioan.
Emakumeen eta Nola irudikatzen diren produkzioan dauden pertsonaiak, zer elementu diren haien
gizonen estereotipoak ezaugarriak eta haiek bat egiten ote duten gizarteak pertsonaia, leku edo egoeren gainean
dituen ikuspegi estereotipatuekin.
Objektibotasuna Ikus-entzunezko produkzioan ageri den ikuspegia objektiboa edo subjektiboa da gertakari
edo inguruabar bati dagokionez. Zer eragin egon daitezkeen gizarte-taldeekin edo erakunde
publiko eta pribatuekin.
Eraginak Nola eragiten duen ikus-entzunezko produkzioak eskainitako ikuspegiak pertsonarengan eta
hark gizarte-talde jakin batzuk edo gai batzuk antzemateko moduan. Bestalde, beste egile,
genero edo estilo batzuen balizko eraginak.
29
3.3 ERANSKINA - IKUS-ENTZUNEZKO HIZKUNTZA
IKUS-ENTZUNEZKO HIZKUNTZA:
Ikus-entzunezko produktu batean dauden elementu batzuk dira, narrazio baten jarraipena ahalbidetzen dutenak irudi eta
soinuen bitartez.
Ikus-entzunezko produktua analizatzeko, lehenik eta behin elementu horiek guztiak definitu behar ditugu lexiko
espezifikoa erabiliz, zuzen eta zehatz adierazi ahal izateko.
ENKOADRAKETA:
Ikus-entzunezko produktuan, narrazioa garatzen den eremua bi dimentsiotan mugatzea da. Enkoadraketa beti egoten
da zineman, telebistan, margolanetan, argazkietan, komikietan, eta, neurri batean, ikuskizun guztietan; izan ere, hiru
dimentsiotan egiten badira ere, ikusleak bi dimentsiotan bakarrik jasotzen ditu, zeren eta leku finko batetik ikusten baitu,
esparru jakin baten barnean (jokaespazio bat dantzan edo antzerkian, edo agertokia kontzertu batean, eta abar.)
KONPOSIZIOA:
Agertoki batean ikusten diren elementu guztien antolaera da, eta haiei emandako balioak zentzu bat emateko eta mezu
bat argi eta garbi transmititzeko.
Honako hauek dira kontuan hartu beharreko elementuak: pertsonaiak, objektuak, apaingarriak, dekoratuak, paisaiak,
lineak, koloreak, testurak, tonuak, argiak, itzalak, argitasuna, kontrastea, distira, harmonia, eta abar.
SEKUENTZIA:
Egoera dramatiko bat garatzen eta bukatzen den ikusizko narrazio baten banatze-unitatea. Agertoki bat edo batzuk har
ditzake, eta modu jarraituan gara daiteke, edo zatituan, beste eszena batzuekin nahasten diren zenbait partetan.
ESZENA:
Agertoki bakar batean edo denbora-unitate bakar batean garatzen den ikusizko narrazioaren partea; hura bakarrik
hartuz gero, ez du zentzu dramatiko osorik.
ERRITMOA:
Ikusizko narrazioaren jarduerak baldintzatzen du, hau da, planoek, hartualdi motek, anguluek, planoen iraupenak,
editatzeko moduak, soinuak eta musikak.
EDITATZEA:
Eszenak eta sekuentziak ikusizko narrazioaren barnean kokatzea da. Planoak eta mugimenduak bata bestearen atzetik
agertzeko modua ere barnean dago, baita haien iraupena eta soinu, musika edo elkarrizketarekiko erlazioa ere.
SOINUA:
Narrazioaren parte diren soinu-elementu guztiak dira. Elkarrizketak, efektuak, hondo-musika, zaratak, giro-soinua, eta
abar. Irudiari laguntzen diote istorioari erritmoa eta errealismoa emanez, eta halaber, lagungarri dira ulermen
psikologiko, jarraitutasun eta mezuaren jariakortasunerako.
Musika eta/edo soinuak honelakoak izan daitezke:
- Objektiboak, filmaren akzioan badaude modu esplizituan: kontzertu bat, irratian, norbait kantatzen edo
instrumentu bat jotzen, kafea birrintzen ari dira, kirrinka egiten duen ate bat, eta abar.
- Subjektiboak, musikak edo soinu-bandak filmaren akzioa girotzen duenean baina bertan modu esplizituan
egon gabe.
30
KAMERAREN HIZKUNTZA
ANGELUAK: kameraren kokapena pertsonaiari edo egoerari dagokienez.

Eszenak angelu desberdinetatik ikusiz gero, beste modu batean ikusten dugu errealitatea.
ANGELUAK HARTZEN DUEN ESPAZIOA GIZA FIGURA ESANAHIA
Pikatua Errealitatea gainetik ikusten da

Beste pertsonaia batek edo Ikuspegi menderatzailea.
ikusleak menderatzen du
pertsonaia
Kontrapikatua Errealitatea behetik ikusten da Pertsonaiak menderatzen du Ikuspegi menderatua.
beste pertsonaia bat edo
ikuslea
Maila berean Errealitatea maila berean Pertsonaia/k eta ikuslea maila Berdintasuna.
ikusten da berean daude
HARTUALDIAK: irudiak bitarteko tekniko batez hartzea da. Hasierako enkoadraketa bat dago, baita kameraren eta
pertsonaien mugimenduak eta azken enkoadraketa bat ere. Eszena baten grabazioan zehar, kameraren mugimenduak
dinamismo handiagoa edo txikiagoa ematen dio eszenari.
HARTUALDIA HARTZEN DUEN ESPAZIOA GIZA FIGURA ESANAHIA
Finkoa Espazio mugatua, aldatu Pertsonaiak mugitzen dira, Kanpoaldetik begiratzen da,
gabea sartzen eta ateratzen dira modu patxadatsuan /
dinamismo handiz
Eskuan Pertsonaiaren hurbileko Aktoreei jarraitzen die Hurbila, intimista.
espazioa Urgentzia eta ezinegona
Panoramikoa Kamera bere ardatzaren Pertsonaiaren buruaren Espazio edo pertsonaia bat
bira gainean biratzen da, era biratzeak pertsonaia bati aztertzen du, deskribatzailea
bertikalean, horizontalean, jarraitzeko eta/edo hura da
zeiharrean edo zirkularrean deskribatzeko.
Ekortzea Panoramika azkarra; izan ere, Hautemanezina. Agertokien edo pertsonaien
irudiak apenas ikus eta Pertsonaiak kokatzen egoeren arteko trantsizio gisa
antzeman daitezke laguntzen du erabiltzen da
Travelling Kamera euskarriaren Hurbiltzen edo urruntzen da, Intimista, laguntzea
errail/garabien ardatzaren gainean irristatzen eta pertsonaiari paraleloan Pertsonaiaren kokalekua
gainean da, era horizontalean edo jarraitzen dio ingurunean edo agertokian
bertikalean, hiru dimentsioko
mugimenduetan
Zooma Egoera batera hurbiltzea edo Xehetasunak hurbiletik ikusten Pertsonaia ikuspegi subjektibo
travelling optikoa handik urruntzea modu dira, baita pertsonaiaren batetik ikusten da, eszenarako
optikoan, puntu finko batetik. aurpegiera ere. garrantzitsuak diren elementu
edo xehetasunetan arreta
jarriz.
PLANOAK: kameraren eta pertsonaiaren edo jokaespazioaren arteko distantziari egiten dio erreferentzia. Planoa
nolakoa den, neurri handiagoan edo txikiagoan inplikatzen da ikuslea, eta istorioarekiko hurbiltasuna lortzen du.
PLANOAK HARTZEN DUEN ESPAZIOA GIZA FIGURA ESANAHIA
Orokorra Espazio zabala Halako garrantzia ematen dio Narratiboa, eta akzioa eta
pertsonaia bati, gorputz osoa kokalekua batzen ditu
hartzen baitio. Identifikagarria
Panoramikoa Espazio handia Urrutitik, txikia, garrantzirik Giroa deskribatzen du, akzio-
gabea lekua
Multzokoa Espazio zabala Garrantzia pertsonaia talde Narratiboa, eta akzioa eta
bati ematen dio kokalekua batzen ditu
Osoa Giza figura osoa Multzo baten identifikazioa: Giza ekintza
ilea, jantzia, osagarriak, etab. Narratibo dramatikoa
Erdia Gerri edo soinaren mailan Hurbiletik Elkarrizketa, keinuak
Xehetasun orokorrak Begirada psikologikoa
Lehen planoa Aurpegia Ahaidetasuna. Gogo aldartea
Ezaugarri diren xehetasunak Erreakzio psikologikoak
Ezin Aurpegiaren parte bat Intimitatea Emozioak eta sentimenduak
hurbilagokoa Adierazgarria, sinbolikoa
Xehetasuna Lehen planoa, pertsonaiaren Intimitatea Emozioak eta sentimenduak
xehetasuna aurpegitik kanpo Adierazgarria, sinbolikoa
IKUS-ENTZUNEZKO HIZKUNTZAREN ADIBIDEAK
IKUS-ENTZUNEZKO HIZKUNTZA
https://www.youtube.com/watch?v=Wf8-Khrk8rw
https://www.youtube.com/watch?v=KBZndMSjbxY
https://www.youtube.com/watch?v=BYX2R-mIEEE
Kameraren mugimenduak
https://www.youtube.com/watch?v=xIecxNiuJwE
https://www.youtube.com/watch?v=-pDnRKH0ark
https://www.youtube.com/watch?v=akZHhUZL6Ik
https://www.youtube.com/watch?v=9KZam9pofak
31
https://www.youtube.com/watch?v=3pB8uO322Jo
https://www.youtube.com/watch?v=PemStpjppJ0
32
3.4 ERANSKINA – FILM LABURRA
ZUZENDARIA: JOSEP LLUÍS PENADÉS
PERDIMOS Y SEGUIMOS PERDIENDO film laburraren filmazioa
Chocóra joan nintzen lurralde horren ezaugarriek liluratuta: plubiositate handieneko munduko tokia, oihan mardulak, ibai
emaritsuak, komunitate indigenak, herritar gehienak afrokolonbiarrak... Quibdón bizi izan nintzen bolada bat,
departamenduko hiriburuan, bertako herritarren errealitateari buruz dokumentatzen nintzen bitartean. Garai hartan
ondorioztatu nuen gizarte horretako pertsona baztertuenak lurraldeko jatorrizko herritarrak direla; alegia, Emberá eta
Wounaan indigenak. Egoera ikusita, errealitate bidegabe hori ezagutzera eman nahi izan dut, indigenek berek adierazita.
Horretarako, bi komunitateen aurrean agertu eta nire ideiaren berri eman nien. Kide guztiek zenbait aldiz bozkatu ostean,
haiekin bizitzeko aukera eman zidaten azkenean. Emaitza lan hau izan da, eta hartan, indigenek beren bizimodua
erakusten digute eta beren egoera eta desagertzeko beldurra salatzen dituzte.
http://www.clipmetrajesmanosunidas.org/penades-audiovisual-herramienta-transformacion-social/
JOSEP LLUÍS PENADÈS: “IKUS-ENTZUNEZKO LANAK TRESNA INDARTSUA DIRA ERALDAKETA SOZIALA
LORTZEKO”
“Arazo bat ezaguna ez bada, zaila da konpondu ahal izatea. Hori dela eta, ikus-entzunezko lanak tresna indartsua dira
errealitateak erakusteko eta hala sentsibilizazioa nola eraldaketa soziala lortzeko”. Josep Lluís Penadèsek,
dokumentalista eta Kataluniako klipmetrajeen lehiaketako epaimahaikide denak, hitz hauek darabiltza bere ikus-
entzunezko proiektuen helburua laburtzeko: salaketa soziala.
Haren azken dokumentalean (Perdimos y seguimos perdiendo), Penadèsek argitara ekarri du Kolonbiako Emberá eta
Wounaan komunitate indigenen egoera. Eskualde horretan, talde armatuek egiten duten presioa indigenek beren
lurraldeak galtzea ekartzen ari da. Penadèsen arabera, Kolonbiako egoera ez da ezaguna, eta “nazioartean aditzera
ematen ez bada, oso zaila da Kolonbiako Gobernuak zerbait aldatzea”. Hemen duzu dokumentala, Penadèsek irekian utzi
baitu Kataluniako klipmetrajeen lehiaketaren amaierako ekitaldira arte:
Ez da Penadèsek Kolonbiako errealitatea erakusten duen lehen aldia. Milton, el nieto de la abuela dokumentalean, talde
paramilitarrek gazteak hiltzen dituztela salatzen da. Errealitate hori ere ez da ezaguna Kolonbiako iritzi publikoarentzat.
Izan ere, “ezagun da, baina gertatzen dena ukatu egiten da edo gezurrak esaten dira; adibidez, kontu-garbitzeak direla”,
azaldu du Penadèsek. “Horrelako errealitateak salatu egin behar dira, baina gertu ditugun egoera xumeak ere bai”. Hori
dela eta, Penadèsek iritzi ona du klipmetrajeen lehiaketari buruz, eta haren ustez, “errealitate sozialaren gainean
kontzientziatzeaz gain, aukera ematen du etorkizuneko belaunaldiak ohartu daitezen egoera horiek ez daudela hain urrun.
Estereotipoen aurka borrokatu eta bidegabekeria sozialak salatu behar dira”.
Josep Lluís Penadès klipmetrajeak ikusten dabil, Kataluniako epaimahaikide den aldetik. Zehazki, uste du bideoak
“pobrezia-motak oso argi erakusten ari direla, eta kontzientziatzeko xedearekin”. Gainera, dokumentalistak lan horietako
zenbaiten kalitate teknikoa nabarmendu du, eta “gidoi- nahiz irudi-lan onak” egin direla ikusten dela dio. Hala ere,
Penadèsek “pobreziaren estereotipoetatik ihes egiteko” gomendatu du, baita zehaztu ere “pobrezia ez dela diru eske ari
diren eta limosna edo ogitarteko batekin laguntzen zaien pertsonak erakustea soilik. Egitura soziala aldatu behar da”.
http://www.clipmetrajesmanosunidas.org/perdimos-y-seguimos-perdiendo-documental-josep-lluis-penades-btv/
PERDIMOS Y SEGUIMOS PERDIENDO, JOSEP LLUÍS PENADÈS EPAIMAHAIKIDEAREN AZKEN DOKUMENTALA,

BTV-N ESTREINATUKO DA
Dokumentalean, Kolonbiako Emberá eta Wounaan komunitate indigenen egoeraren berri ematen da, egoera hori talde
armatuek haien lurraldeetan egiten duten presioaren ondorio da eta. Chocó Kolonbiako departamendurik baztertuena da.
Kataluniaren antzeko neurriak ditu, baina errepideak 60 kilometro ingurukoak dira soilik. Planetan euri gehien egiten duen
tokia denez gero, bertako geografia oso oihan trinkoek osatzen dute, eta Emberá eta Wounaan komunitate indigenen
lurraldea da hori. Espainiar kolonizatzaileak iritsi zirenean gertatu bezala, etnia horiek beren lurraldeak galtzen ari dira,
inguru horretan indartsu bihurtu diren talde armatuek beren lurretatik ihes egitera, milaka urteko bizimodua aldatzera eta
ohitura berriak hartzera behartu baitituzte, aukera bakarra da-eta etengabeko erasoen aurrean bizirik iraun ahal izateko.
Horren ondorioz, beren identitatea galduko dute ziur asko.
Josep Lluís Penadès Chocóra joan zen lurralde horren ezaugarriek liluratuta: munduan euri gehien egiten duen tokia,
oihan mardulak, ibai emaritsuak, komunitate indigenak, herritar gehienak afrokolonbiarrak... Quibdón bizi izan zen bolada
bat, departamenduko hiriburuan, bertako herritarren errealitateari buruz dokumentatzen zen bitartean. Garai hartan
ondorioztatu zuen gizarte horretako pertsona baztertuenak lurraldeko jatorrizko herritarrak direla; alegia, Emberá eta
Wounaan indigenak. Egoera horretan, errealitate bidegabe hori ezagutzera eman nahi izan zuen, protagonistei hitz
egiteko aukera emanez. Horretarako, dokumentalean agertzen diren bi komunitateen aurrean agertu zen, eta hark bere
ideia azaldu ondoren, komunitateetako kideek onartu eta haiekin bizitzeko aukera eman zioten. Emaitza lan hau izan da;
hartan, indigenek beren egoera eta desagertzeko beldurra salatzen dituzte. Josep Lluís Penadèsi elkarrizketa egin zioten
La 2 kateko Para todos La 2 telesaioan.
http://www.rtve.es/alacarta/videos/para-todos-la-2/para-todos-2-ong-josep-lluis-penades/1671435/
http://hoycinema.abc.es/especial/seminci-2007/291007_penades.asp
PENADÈSEK KOLONBIAN GAZTEEN “GARBIKETA SOZIALAK” EGITEN DIRELA SALATU DU DOKUMENTAL
33
BATEAN
Josep Lluís Penadès zuzendari katalanak dokumental batean salatu du talde paramilitarrek gazteak hiltzen dituztela Altos
de Cazucá komunan (Kolonbia), “garbiketa sozial” deritzen ekintzetan. Dokumentala SEMINCIko Tiempo de Historia
sailean aurkeztu du.
Izenburua Milton, el nieto de la abuela da, eta Valladolideko Zinearen Nazioarteko Asteko (SEMINCI) Tiempo de Historia
sailean lehiatuko da. Hartan, “nazioartean eta Kolonbian ere ezagun ez den arazo batean” ipintzen da arreta, zuzendariak
proiekzioaren ondoren adierazi duenez.
Milton 23 urteko mutiko bat da, eta haren begien bitartez, Penadèsek Altos de Cazucáko gazteen egoera aztertzen du.
Toki hori Kolonbiako leku arriskutsuenetako bat da, talde paramilitarrek “garbiketa sozial” deritzenetan hiltzeko arriskua
handiagoa baita han beste leku batzuetan baino. Protagonista Milton da, 23 urteko mutiko bat, bi urteko semea duena.
Haren bizitza ez da erraza izan: ama alkoholikoa du, aita hiltzailea, eta drogen munduan diharduten senideak, horren
ondorioz hiltzen direnak.
Gazteak Los Aguapaneros taldearekin bat egin zuen. Berrogeita hamar bat mutikok osatzen zuten taldea, eta horietatik
hogei baino gehiago hil zituzten; izan ere, Miltonek dioenez, “zerrendan” zeuden, eta “zerrendan egotea heriotza zigorra
da”.
“Gazte gehienek lanpostu ezegonkorrak dituzte, kontraturik gabe eta soldata baxuekin. Horren ondorioz, indarkerian
aritzen dira eta talde antolatuekin bat egiten dute”, azaldu du Miltonek. Hark taldea utzi zuen aurrera egiteko eta Cazucáko
gazteek etorkizuna eta “beste aukeraren bat” izan dezaten saiatzeko.
Altos de Cazucá Soachako muinoetan dagoen komuna bat da, Bogotaren mugakide dena. Han, hirurogei mila lagun
pobrezian bizi dira; horien ehuneko 83k tokiz aldatu behar izan du gerragatik, eta ehuneko 40 baino gehiago 15 urtetik
beherakoak dira.
Cazucán, hainbat taldek dihardute: sikarioak daude, Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia (FARC) gerrillak
gazteak errekrutatzen ditu, eta hala mutiko-talde armatuek nola Autodefensas Unidas de Colombiako (AUC) paramilitarrek
dendariei estortsio egin eta gazteak hiltzen dituzte.
Hartara, gobernuz kanpoko zenbait erakundek salatu dute mila gaztetik gora hil dituztela eta seiehun inguru desagertu
direla Altos de Cazucá eta Ciudad Bolívar komunetan, 2002tik 2007ra bitartean.
Zuzendariak aitortu du filmazioa ez zela erraza izan, “egoera arriskutsuak eta beldurgarriak sortu” baitziren, eta horrez
gain, hasiera batean “inork ez zuen hitz egin nahi, beldurrak jota zeudelako”.
Altos de Cazucáko gazteen elkarrizketa gehienak barnealdeetan egin zituzten, Penadèsek azaldu du-eta “hobe dela
ezkutatuta egotea eta ez arriskatzea, egiten ari zarena kontrolatzen duten gizonak” daudelako.
34
CURRICULUM VITAE - Josep Lluís Penadès Boada
DOKUMENTALAK
2014 LA MISIÓN TZELTAL Errealizadorea. Gidoigilea eta produktorea Manos Unidas erakundearekin batera
Chiapasen, Tzeltal indigenen eskubideen aldeko borrokan, ez da EZLN gerrilla bakarrik aritzen; misio jesuita
batek ere aurre egiten dio Mexikoko Gobernuari eta tzeltalen balioak aldarrikatzen ditu autogobernurako tresna
gisa.
Emanaldiak telebistan
- Canal Capital / Kolonbia / 2015
Emanaldiak zinema-aretoetan
- Girona zinemak / Bartzelona / Espainia 2014
- Catalunya zinemak / Terrassa / Espainia 2015
Jaialdiak
- VI Festival de Cine de los Pueblos Originarios / Valparaíso / Txile / 2015
- Moises Huentelaf sari handia-
- III Festival Internacional de Cine de No Violencia y Medio Ambiente de Santander/ Kolonbia
- Film luze dokumental onenarentzako saria - 2014
- XI Mostra de Cinema Espiritual / Bartzelona / Espainia / 2015
- KO & Digital – Festival Internacional de Cine Solidari / Sant Sadurní d’Anoia / Espainia /2014
12/13 PERDIMOS Y SEGUIMOS PERDIENDO Errealizadorea, produktorea eta gidoigilea

Chocó Kolonbiako Departamentu pobreena da, eta, han, Emberá eta Wounaan indigenak alde egitera behartuta
daude talde armatuen erasoen ondorioz, orain dela 500 urte espainiarrak iritsi zirenean gertatu zen bezalaxe.
- TeleSur / Venezuela
- Barcelona TV / Espainia
Jaialdiak
- Muestra Cine Internacional por Derechos Humanos / Puerto Montt y Castro / Txile / 2016
- XI Festival de Cinema i Drets Humans de Barcelona / Espainia / 2014
- SURVIVAL INTERNATIONAL saria-
- XXIII Présence Autochtone Montreal First Peoples Festival / Kanada 2014
- La Orquídea IV. zinema jaialdia / Cuenca / Ekuador / 2014
- Ojo al Sancocho VII. zinema jaialdia / Bogotá / Kolonbia / 2014
- Villavicencioko I. nazioarteko zinema jaialdia / Kolonbia / 2014
- Popayángo VI. zinema laburraren jaialdia / Kolonbia / 2014
- Gironako XXV. zinema jaialdia /España / 2013
- IV Festival Internacional de Cine y Formación en DD.HH de la personas migrantes /
Buenos Aires / Argentina / 2013
- Daupará - Muestra de Cine y Video Indígena en Colombia / Bogotá / 2013
- III Festival de Cine Amazónico / Quito, Macas, Puyo / Ekuador / 2013
2009 RASD ¿JUSTICIA SIN GUERRA? Errealizadorea, produktorea eta gidoigilea

Yahia sahararra da, 21 urte ditu eta gerraren aldekoa da, iheslarien kanpamentu batean bizi izan baita, eta ez
bere herrialdean. Bertatik bertara ikusi ditu nola torturatu dituzten bere herrikideak, eta, gainera, bereizi egin
dute familiatik. Nor dira horren guztiaren erantzuleak?
- Canal Extremadura / Espainia
Jaialdiak
- V Festival Internacional de Cine de DD.HH de Valparaíso / Txile / 2011
- Patricio Arguello saria -
- VI Festival Internacional de Cine de los DD.HH de Bolivia / Sucre / 2010
- Epaimahaiaren aipamen berezia -
- X Festival de Cortometrajes de Mieres - Cortomieres / Espainia / 2011
- II Iasi International Film Festival IIFF / Iasi / Errumania / 2010
- I Festival Internacional de Cine Cinemigrante / Buenos Aires / Argentina / 2010
- XLII ALCANCES - Muestra Cinematográfica del Atlántico / Cádiz / Espainia / 2010
- VII FISAHARA / Dajla / Tindoufeko iheslarien kanpamentua / Aljeria / 2010
- II Festival Internacional de DD.HH de Santa Coloma de Gramanet / Espainia /2010
- XXII Girona Film Festival / Girona / Espainia / 2010
- International Rights Film Festival STEPS / Ukraina / 2009
2008 DESPLAZADOS Errealizadorea, produktorea eta gidoigilea

Altos de la Florida (Bogotá hegoaldean) auzoko bizilagunen historia da, baina, halaber, mundu guztian barna
gerratik ihesi dabilen jende guztiarena.
35
- Caracol TV / Kolonbia
- TG4 - Irish language television cannel / Irlanda
- Kataluniako telebistako Canal 33 / Espainia
Jaialdiak
- Documenta Madrid - VI Festival Internacional de Documentales de Madrid / Espainia / 2009
- Filmotech saria -
- XXI Festival de cinema de Girona / 2009
- Dokumental onenarentzako saria –
- I Cinemigrante Festival Internacional de Cine de DD.HH / Buenos Aires / Argentina / 2010
- VII festival du cinéma social Bobines Sociales / Paris / Frantzia /2010
- Cortomieres - IX Festival de Cortometrajes de Mieres / Espainia / 2010
- IX Festival Internacional Documental de Barcelona Docupolis / Espainia / 2009
- I Festival Internacional de Cinema de Derechos Humanos de Santa Coloma / Espainia / 2009
- X Muestra de Documentales de América Latina - / Espainia / Brasil / Ekuador / 2010
- III Muestra filmográfica Refugiados en el Cine - ACNUR / 170 areto hainbat hiritan / Venezuela
07/08 MILTON, EL NIETO DE LA ABUELA Errealizadorea, produktorea eta gidoigilea
Milton gazte bat da, Bogotá hegoaldean bizi dena, Cazucáko komunan; han, pandilla baten kide izatea,
marihuana erretzea edo gauean auzotik ibiltzea aski da talde paramilitarrek garbi zaitzaten.
- VmeTV / AEB
- Canal Docu TVE / Espainia
- PressTV / Iran
Jaialdiak
- 52 Seminci “Semana Internacional de cine de Valladolid” / Espainia / 2007
- Albacete Documental – Hautaketa ofiziala - / Espainia, Txile, Bolivia, Siria, Italia / 2008
- Docupolis – IX Festival Internacional Documental de Barcelona / 2009
- I Festival Internacional de Cine de Derechos Humanos de Santa Coloma / Espainia / 2009
- 9º Festival de cortometrajes de Mieres Cortomieres / Espainia / 2010
- VI Festival Internacional de Cine de los derechos Humanos de Bolivia / Sucre / 2010
- Salvador Allenderen urtemugaren saria -
2007 TVE-ko (Televisión Española) EN REALIDAD telebista-programa, Sagrera TV-k produzitua
QUIERO BAILAR Gidoigilea

Bost pertsonaren historia: haiek, dudak alde batera utzi eta familiatik urrundu, lana utzi edo beste herrialde
batera joan dira beren ametsa betetzera: dantza!
EKOLOGISTAK MARTXAN, BORROKA ANONIMO BAT Gidoigilea

Bost pertsona, Espainiako zenbait tokitakoak, borrokan ari dira etorkizuna betiko paisaiez inguraturik gerta
dadin. Ez dira jende-masak mugiarazten dituzten liderrak, baina heroiak dira.
05/06 ¿HASTA CÚANDO BRIBRI? Errealizadorea, produktorea eta gidoigilea
Costa Ricako Bribri indigenak, cabécareekin batera, beren kulturari eta hizkuntzari eusten dieten etnia bakarrak
dira herrialdean, duela gutxi zortzi etnia baziren ere. Noiz arte, baina?
Emanaldiak telebistan:
- Espainiako telebistako Canal Docu TVE
- Espainiako telebistako nazioarteko kanala
- Kataluniako telebistako Canal 33 / Espainia
Jaialdiak:
- 31 Festival de Cine Iberoamericano de Huelva / Lehiaketa ofiziala / Espainia
- 17 Festival de Cinema de Girona
- Epaimahaiaren aipamen berezia -
- Albacete documental 2006 – Erakusketa ibiltariaren hautaketa ofiziala / Espainia
- Festival de Cine y video de los Pueblos Indígenas / Lehiaketa ofiziala / Mexiko
- 16 Festival Presénce Autochtone / Lehiaketa ofiziala / Kanada
- Festival Internacional del Cine Pobre / Informazio-erakusketa / Kuba
IRRATIA ETA TELEBISTA
2015 RAC 1
- Kolaboratzailea El Món a Rac1 goizeko irrati-programan, udan zehar, bidaia alternatiboen atalaren aurkezle
gisa.
08/09/10/11 TVE Televisión Española

- Tres14 zientzia-programaren ahots nagusia TVEko La 2 kanalean.
36
2008 Radio 4 (Radio Nacional de España Katalunian)
- Quatre Vides udako programaren gidaria, José María Carrascorekin batera.
2004 Radio Barcelona - Cadena SER
- El Busca Raons d’Estiu programa-magazinearen produktorea, eta ikerketa-atalaren gidaria.
1998/03 TVE (Televisión Española)

- Gamarock lehiaketa-programa musikalaren gidoigilea eta aurkezlea, TVEren La 2 kanalean Kataluniarako.
- Mix d’Avui programa musikalaren zuzendaria eta aurkezlea TVEren La 2 kanalean Kataluniarako.
- La Gamba uda arratsaldeetako magazinearen albisteen ataleko koordinatzaile musikala eta aurkezlea TVEren
La 2 kanalean Kataluniarako.
- Hyakutake gazte-programaren koordinatzaile musikala, maila nazionalean bigarren kanalean eta nazioarteko
mailan TVEko nazioarteko kanalean.
- Komentarista Errege magoen desfilean, Bartzelonako portutik Kataluniarako TVEko lehen kanaletik.
1994/1998
1994/98 M80 Radio

- Irrati formularen esataria
- La Estación klasikoen eta albisteen programaren gidaria, baita zinemako musikari eskainitako Música de
Película programarena ere.
85/94 Radio Palamós

- Bon Dia Palamós goizeko magazinearen zuzendaria eta gidaria.
Ona Girona
- A l’Altra Banda del Mirall parapsikologia-programaren zuzendaria eta gidaria.
Radio Costa Brava
- Irrati formularen esataria.
Radio Paraíso
- Super Hits magazine musikalaren zuzendaria eta gidaria.
- Informazio-zerbitzuen erredaktorea eta esataria.
- Diskotekako burua.
Radio Mas Palomas - 40 Principales
- Super Hits magazine musikalaren zuzendaria eta gidaria.
Radio Bisbal
- Zuzendaritzako kidea eta langileen prestakuntzako burua.
- Bon Dia magazinearen zuzendaria eta gidaria
Radio Ser Empordà - 40 Principales
Radio Grup
Palavisió –Palafrugellgo telebista
- Diskotekako burua.
- La Cova del Grillo programa musikalaren zuzendaria eta gidaria.
Radio Palafrugell
- Irrati formularen esataria Locutor.
EGINDAKO IKASKETAK
1977 – 1985 EGB - Torres y Jonama eskola publikoa / Palafrugell / Girona / Espainia.
1985 – 1986 LH-ko 1.a Elektronika - I.F.P. Baix Empordà / Palafrugell / Girona / Espainia.
1986 – 1989 BATXILERRA –Frederic Martí i Carreras Batxilergo Institutua / Palafrugell / Girona / Espainia.
Beste ikasketa batzuk

2000 Informatika-ikastaroa. Kataluniako Generalitateko Prestakuntza Fondoa / Bartzelona / Espainia.
1992 – 1993 Irrati eta Telebistako ikastaroa. Marketing eta Komunikazio Eskola / Girona / Espainia.
HIZKUNTZAK ETA TEKNOLOGIA BERRIAK !

Katalana: Sorterrikoa.
Gaztelania: Sorterrikoa.
Ingelesa: Negoziazioa eta irakurketa.
Erabiltzaile-maila: Windows, Word, Power Point, Excel, Internet, posta elektronikoa eta sare sozialak.
3.5 ERANSKINA - AURKEZPENA ETA EZTABAIDA
• Nor da zuzendaria? Nor dago obra honen atzean?

• Zergatik egiten ditu halako film laburrak?
• Uste duzu zuzendaria aktibista dela?
37
4. SAIOA: FILM LABURRAREN ANALISIA 1. JARDUERA
4.1 ERANSKINA – IKUSTALDIA ETA EZTABAIDA
IKUSTALDI ON BATERAKO ARAUAK
Itzaltzea mugikorrak eta gure kontzentraziorako oztopo izan daitezkeen gailu guztiak
Ez jatea eta ez edatea, distraitzeko moduko zaratak eta usainak sor daitezkeelako
Jarrera erosoa hartzea, eta gorputza modu bertikalean izatea, etzan gabe
Lana ikustea, eta burutik kentzea beste pentsamendu batzuk, gure pertzepzioa oztopa ez
dezaten
Isilik egotea ikustaldian zehar, eta ez egitea komentariorik ez molestatzeko
Arreta jartzea adierazitako alderdietan, analisi on bat egiteari begira
Ikustaldi-fitxa betetzea xehetasun garrantzitsurik ez ahazteko
EZTABAIDA ON BATERAKO ARAUAK
Eztabaidatu: ezagutzak eta ideiak beste batzuekin partekatzea gai bat zehatz-mehatz
aztertzeko; horretarako, arrazoiak eta ideiak alegatzen dira, norbaiten iritziaren alde edo
kontra.
Ahozko jarduera guztietan, hala igorleak nola hartzaileak honako hauek hartu behar dituzte
kontuan:
• Ikuspegi pertsonala aurkeztea

• Besteari entzutea erantzun baino lehen
• Bestearen lekuan jartzea
• Labur eta zehatz hitz egitea
• Tolerante izatea diferentziak izanez gero
• Ez gutxiestea bestea, ezta haren iritziak edo ideiak ere
• Ez hitz egitea gehiegi, eta saihestea monologoan eta monotonian erortzeko joera
• Ez trufatzea inoren esku-hartzeaz, eta ez iraintzea inor
• Oihurik ez egitea solaskidea isilarazteko
• Segurtasunez eta askatasunez hitz egitea, kritikaren beldurrik gabe
• Kritikak eginez gero, proposamenez laguntzea
• Solaskideari arretaz entzutea, modu egokian erantzuteko
• Ez erabiltzea burlazko ahots-tonurik, eta ez imitatzea beste pertsona baten ahots-
tonua
• Soinuak behar bezala artikulatzea, doinuaren egoera zehatzarekin bat datorren ahots-
tonua erabiliz (galdera, harridura, azalpenaren bukaera dela adierazten duten soinuak,
etenaldiak, eta abar)
• Egokitzea ezagutzen den lexikoa unean uneko egoera komunikatibora, eta hura
zabaltzea zehaztapen lexiko-semantikoa lortzeko
• Eztabaidaren bukaeran, ondorioak ateratzea
ASKATASUNA ETA IRITZIAK
Denok dugu iritzi bat izateko eskubidea eta begirunea merezi dugu. Besteen iritzia ere
errespetatu behar dugu, nahiz eta tontakeria edo zentzugabea iruditu, eta, besterik gabe,
gure iritzia aurkeztu behar dugu besteei ezagutarazi eta iritzi guztiak alderatu ahal izateko.
Uneoro errespetua izatea da eztabaida on baterako gakoa, gaitzespenik eta irainik erabili
gabe.
Pertsona baten askatasuna beste pertsona batzuen askatasuna hasten den tokian
bukatzen bada, enpatia-ariketa bat egin behar dugu, eta saiatu behar dugu ulertzen gure
iritziak eta ideiak entzuten dituzten pertsonengan sortzen diren emozioak eta
sentimenduak.
38
Arreta berezia eskaini behar diegu gizarte-talde, kolektibo edo jatorrien gaineko
estereotipoei eta orokortzeei, maiz iraingarriak izaten baitira. Gogoan hartu pertsonak
gizabanako independenteak direla eta gizarteak oro har zehaztutako edo onartutako
ezaugarriak ez direla beti betetzen haiengan guztiengan.
39
4.2 ERANSKINA - IKUSTALDI-FITXA
IZENBURUA
PRODUKZIOA
PRODUKTOREA
ZUZENDARIA
PRODUKZIO-ETXEA
BANAKETA-ETXEA
FORMATUAK
FINANTZAKETA
TESTUINGURUA
IKUS-ENTZULERIA
KALIFIKAZIOA
IKUS-ENTZULERIA
PUBLIZITATEA
BANAKETA
INTERPRETAZIO
PERTSONALA
GOGOBETETZEA
IDENTIFIKAZIOA
HIZKUNTZA
NARRATIBA
GENEROA
KAMERA
ARGIZTAPENA
FOTOGRAFIA
MUSIKA
INTERPRETAZIO
ARTISTIKOA
ELKARRIZKETA
IRUDIKAPENA
GAIA
ERREALISMOA ETA
SINESGARRITASUNA
GIZONAK/EMAKUMEAK
EGOTEA EDO EZ
EMAKUME ETA GIZONEN
AGENTZIA
GENEROAREN
ESTEREOTIPO SOZIALAK
OBJEKTIBOTASUNA
ERAGINAK
40
4.3 ERANSKINA – ESZENEN IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA
1. ESZENA- PROTAGONISTEN HISTORIA
KRITIKA
SUBJEKTIBOA
KRITIKA PRODUKZIOA
OBJEKTIBOA
IKUS-ENTZULERIA
HIZKUNTZA
IRUDIKAPENA
IKUS-ENTZUNEZKO
HIZKUNTZA
KAMERA-HIZKUNTZA
GALDERAK Zer iritzi duzu komunitate horien historiari buruz?

Zer eginkizun jokatu zuten inbaditzaile espainiarrek?
Zein dira inbasioaren alderdi garrantzitsuenak?
Nola sentitu zara historia ezagutu eta gero?
41
4.3 ERANSKINA – ESZENEN IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA
2. ESZENA – PROTAGONISTEN BIZITZA
KRITIKA
SUBJEKTIBOA
KRITIKA PRODUKZIOA
OBJEKTIBOA
IKUS-ENTZULERIA
HIZKUNTZA
IRUDIKAPENA
IKUS-ENTZUNEZKO
HIZKUNTZA
KAMERA-HIZKUNTZA
GALDERAK Zer deritzozu protagonisten bizitzari?

Nolakoak dira haien bizi-baldintzak?
Zer sentitu duzu haien bizimodua ezagutu duzunean?
Nola lortzen dituzte elikagaiak eta zer zailtasun dituzte haiek lortzeko?
Zer gertatzen ari da haien janzteko moduarekin eta beren tradizioekin?
42
4.3 ERANSKINA - ESZENEN IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA
3. ESZENA – ALDAKETAK PROTAGONISTEN BIZITZETAN
KRITIKA
SUBJEKTIBOA
KRITIKA PRODUKZIOA
OBJEKTIBOA
IKUS-ENTZULERIA
HIZKUNTZA
IRUDIKAPENA
IKUS-ENTZUNEZKO
HIZKUNTZA
KAMERA-HIZKUNTZA
GALDERAK Zer iritzi duzu haiek pairatutako aldaketei buruz?

Zer dela eta falta da janaria, arrantza edo zura?
Bidezkoa da haiek lekuz aldarazi eta hiri zein herrietan kokatu izana?
Zer arazori egin behar diote aurre hirietan?
Nola lortzen dute bizirik irauteko dirua?
Ba al dute eskubiderik zeuden tokian geratzeko?
43
4. ESZENA – ARAZOAK PROTAGONISTEN BIZITZAN
KRITIKA
SUBJEKTIBOA
KRITIKA PRODUKZIOA
OBJEKTIBOA
IKUS-ENTZULERIA
HIZKUNTZA
IRUDIKAPENA
IKUS-ENTZUNEZKO
HIZKUNTZA
KAMERA-HIZKUNTZA
GALDERAK Zer iritzi duzu protagonistek dituzten arazoei buruz?

Zer gertatzen da indar armatuekin, narkotrafikantekin edo gerrillekin?
Zer gertatzen da pretrolio-konpainiekin?
Zer arazo daude arrantzarekin eta urarekin?
Nolako bizibidea dute gaur egun?
44
5. ESZENA – PROTAGONISTEN BIZIRAUPENA
KRITIKA
SUBJEKTIBOA
KRITIKA PRODUKZIOA
OBJEKTIBOA
IKUS-ENTZULERIA
HIZKUNTZA
IRUDIKAPENA
IKUS-ENTZUNEZKO
HIZKUNTZA
KAMERA-HIZKUNTZA
GALDERAK Zer arazori egin behar diote aurre?

Zer deritzozu protagonisten biziraupenari? Uste duzu posiblea dela?
Zer sentitu duzu haien bizitza eta arazoak ezagutu eta gero?
Gertatzen al da hau zure herrialdean edo ezagutzen duzun beste herrialderen batean?
Jarri adibideak
Zure ustez, zer egin dezakegu gai horretan?
45
6. ESZENA – HEZKUNTZA ETA ETORKIZUNA
KRITIKA
SUBJEKTIBOA
KRITIKA PRODUKZIOA
OBJEKTIBOA
IKUS-ENTZULERIA
HIZKUNTZA
IRUDIKAPENA
IKUS-ENTZUNEZKO
HIZKUNTZA
KAMERA-HIZKUNTZA
GALDERAK Zer deritzozu komunitate horretan gazteei ematen zaien hezkuntzari?

Hirian ikasten duten gazte horiek, zergatik ez dute itzuli nahi herrira?
Uste duzu beharrezkoa dela ohiturak bizirik mantentzea? Zergatik?
Zer deritzozu gazteenek egiten duten lanari?
Nola lagundu diezaiekezu zuk?
46
5. SAIOA: HERRI INDIGENEN IDENTITATEA 1. JARDUERA
5.1 ERANSKINA – HERRIEN IDENTITATEA
WIKIPEDIA
https://es.wikipedia.org/wiki/Identidad_cultural
NAZIO BATUAK
http://www.un.org/es/events/indigenousday/pdf/indigenous_culture_identity_sp.pdf
CIUDAD EDUCATIVA
https://ciudadeducativa.wordpress.com/2010/07/04/la-identidad-de-un-pueblo/
WIKISOURCE
https://es.wikisource.org/wiki/Acuerdo_sobre_Identidad_y_Derechos_de_los_Pueblos_Indígen
as
UNICEF
http://www.unicef.org/colombia/pdf/pueblos-indigenas.pdf
EL MANIFIESTO
http://www.elmanifiesto.com/articulos.asp?idarticulo=4387
IWGIA GAI - INDIGENEI BURUZKO NAZIOARTEKO LANTALDEA

http://www.iwgia.org/cultura-e-identidad/identificacion
UNIBERTSITATE INTERKONTINENTALA
http://uicenbuscadeidentidad.blogspot.com.es/2013/02/la-identidad-de-los-pueblos-luis-
villoro.html
5.2 ERANSKINA – AMERIKAKO KONKISTA
WIKIPEDIA
https://es.wikipedia.org/wiki/Conquista_de_América
WIKIPEDIA
https://es.wikipedia.org/wiki/Colonización_española_de_América
MATERIAL DE HISTORIA
http://materialdehistoria9noayb.blogspot.com.es/2011/05/exploracion-de-america.html
HISTORIA DEL NUEVO MUNDO: AMERIKAKO KONKISTARI BURUZKO IKUSPEGI

BERRIA
http://www.historiadelnuevomundo.com/index.php/2013/07/la-conquista-de-america/
WIKIPEDIA: KOLON ETA MUNDU BERRIA

https://es.wikipedia.org/wiki/Nuevo_Mundo
BIOGRAFÍAS Y VIDAS: AMERIKAREN AURKIKUNTZA

http://www.biografiasyvidas.com/monografia/colon/descubrimiento.htm
VEN A MI MUNDO: KRISTOBAL KOLON

http://www.venamimundo.com/GrandesPersonajes/Colon.html
47
5.3 ERANSKINA – KOLONBIAKO KONKISTA
WIKIPEDIA: KOLONBIAKO KONKISTA

https://es.wikipedia.org/wiki/Conquista_de_Colombia
HISTORIA DEL NUEVO MUNDO: KOLONBIAKO KONKISTA

http://www.historiadelnuevomundo.com/index.php/2012/10/la-conquista-de-colombia/
MGAR: KOLONBIAKO KONKISTA ETA KOLONIZAZIOA

http://www.mgar.net/var/colombia.htm
KOLONBIA: LURRALDE ETA BIZTANLERIAREN KONKISTA

http://www.colombia.com/colombiainfo/nuestrahistoria/poblamiento.asp
5.4 ERANSKINA – AMERIKAKO KONKISTAREN ONDORIOAK
WIKIPEDIA
https://es.wikipedia.org/wiki/Catástrofe_demográfica_en_América_tras_la_llegada_de_los_eur
opeos
ESCOLARES.NET: AMERIKAKO KONKISTAREN ONDORIOAK

http://www.escolares.net/historia-universal/conquista-de-america-consecuencias/
EDUCALAB
http://alerce.pntic.mec.es/lsam0005/2bach_historia/tema5/tema5_5_5_consecuencias_para_a
merica_espana.html
ABC: GENOZIDIO AMERIKARRAREN MITOA

http://www.abc.es/espana/20150428/abci-mito-genocidio-america-201504271956.html
EL PAÍS: GENOZIDIOA AMERIKAN ETA BESTE MITO BATZUK

http://elpais.com/elpais/2015/11/28/opinion/1448729726_665886.html
LA HAINE: GENOZIDIOA AMERIKAKO KONKISTAN

http://www.lahaine.org/mundo.php/genocidio-en-la-conquista-de-america-149-1573
ARGENTINAKO GIZARTE LANEKO FAKULTATEA
http://www.fts.uner.edu.ar/catedras03/economia/archivos_cp/doc_veskler.pdf
ALTERINFOS LATINOAMERIKA: 500 URTETIK GORAKO GENOZIDIO INDIGENA:
http://www.alterinfos.org/spip.php?article1814
TARINGA: AMERIKAKO GENOZIDIO ESPAINIARRAREN FROGA BAT

http://www.taringa.net/posts/info/954115/Una-prueba-del-genocidio-espanol-en-America.html
PLEYADES LIBURUTEGIA
http://www.bibliotecapleyades.net/esp_colon_7.htm
LAS VENAS ABIERTAS DE LATINOAMÉRICA - EDUARDO GALEANO
http://www.elortiba.org/lasvenas1.html#LAS_VENAS_ABIERTAS_DE_AMÉRICA_LATINA_
https://es.wikipedia.org/wiki/Las_venas_abiertas_de_América_Latina
http://www.monografias.com/trabajos33/venas-abiertas/venas-abiertas.shtml
48
5.5 ERANSKINA – INDIGENEN ETA HAIEN ESKUBIDEEN BABESA
SURVIVAL INTERNAZIONALA: BARTOLOMÉ DE LAS CASAS

http://www.survival.es/articulos/3209-bartolome
PUEBLOS ORIGINARIOS: BARTOLOMÉ DE LAS CASAS

http://pueblosoriginarios.com/biografias/casas.html
WIKIPEDIA: LEGE BERRIAK ETA INDIETAKO LEGEAK

https://es.wikipedia.org/wiki/Leyes_Nuevas
https://es.wikipedia.org/wiki/Leyes_de_Indias
5.6 ERANSKINA – HERRI INDIGENEN IDENTITATEAREN BABESA
NAZIO BATUAK:
http://www.un.org/es/globalissues/indigenous/
POMPEU FABRA UNIBERTSITATEA: BABESA NAZIOARTEKO SISTEMAN

https://www.upf.edu/dhes-alfa/materiales/res/dhgv_pdf/DHGV_Manual.213-240.pdf
AMAZONIA ANDINA: HERRI INDIGENEN EZAGUTZAK BABESTEA

http://www.amazonia-andina.org/amazonia-activa/noticias/avanza-proteccion-los-
conocimientos-los-pueblos-indigenas
OHCHR: GIZA ESKUBIDEEN GOI KOMISARIOAREN BULEGOA

http://www.ohchr.org/Documents/Publications/GuideIPleaflet12sp.pdf
ESTATU AMERIKARREN ERAKUNDEAREN KONTSEILU IRAUNKORRA

http://www.summit-americas.org/Indigenous/W-Group-Oct99/Instituto Indigenista
Americano.htm
SACRED NATURAL SITES: LEKU SAKRATUEI BURUZKO LEGEA

http://sacrednaturalsites.org/wp-content/uploads/2012/12/Iniciativa-de-Ley-de-Lugares-
Sagrados.pdf
THE GEF: BIODIBERTSITATEA

https://www.thegef.org/gef/sites/thegef.org/files/publication/Indigenous-People-Spanish-
PDF.pdf
SURVIVAL INTERNACIONAL: ZENBAIT ARTIKULU – KONTAKTATU GABEKO HERRIAK

http://www.survival.es/articulos/
http://www.survival.es/articulos/3139-la-experiencia-de-sydney-possuelo
IWGIA: HERRI INDIGENEN GAINEKO LANTALDE INTERNAZIONALA

http://www.iwgia.org/sobre-iwgia/enlaces/organizaciones-indigenas-e-instituciones-de-apoyo
49
• Nolakoa izan zen Amerikako eta Kolonbiako konkista?

• Zer deritzezu konkistaren ondorioei?
• Zure ustez, zer datu ezagutu eta kontuan hartu behar ditugu?
• Zer egin zen XV. mendean herri indigenen eskubideak babesten ahalegintze aldera?
• Zer ondorio atzeratzen ditugu horietatik?
• Zein dira alderdi garrantzitsuenak herri indigenen identitatearen babesean?

• Uste duzu arrazoizkoak eta betetzeko modukoak direla?
• Zer zailtasun aurki ditzakegu?
• Zergatik da garrantzitsua herrien identitatea?
• Nola babesten da zure herriaren identitatea? Alderatzeko modukoa da?
50
6. SAIOA: GLOBALIZAZIOA, GARAPENA ETA AKTIBISMOA 1. JARDUERA
6.1 ERANSKINA - GLOBALIZAZIOA
WIKIPEDIA
https://es.wikipedia.org/wiki/Globalización
NAZIO BATUAK
http://www.un.org/es/aboutun/booklet/globalization.shtml
NAZIOARTEKO DIRU FUNTSA: GLOBALIZAZIOA: MEHATXUA EDO AUKERA

https://www.imf.org/external/np/exr/ib/2000/esl/041200s.htm
MUNDUKO BANKUA
http://www.bancomundial.org/temas/globalizacion/cuestiones1.htm
YOU TUBE
https://www.youtube.com/watch?v=gGMPwvWGrT8
https://www.youtube.com/watch?v=K0vaV_f99bE
6.2 ERANSKINA - GARAPENA
WIKIPEDIA: GARAPENA
https://es.wikipedia.org/wiki/Desarrollo
WIKIPEDIA: GIZA GARAPENAREN ADIERAZLEA

https://es.wikipedia.org/wiki/Índice_de_desarrollo_humano
WIKIPEDIA: HERRIALDEEN ZERRENDA GGA-REN ARABERA

https://es.wikipedia.org/wiki/Anexo:Países_por_índice_de_desarrollo_humano
NAZIO BATUAK: GIZA GARAPENAREN ADIERAZLEA

http://hdr.undp.org/es/content/el-índice-de-desarrollo-humano-idh
NAZIO BATUAK: GENERO GARAPENAREN ADIERAZLEA

http://hdr.undp.org/es/content/el-índice-de-desarrollo-de-género
NAZIO BATUAK: GENERO DESBERDINTASUNAREN ADIERAZLEA

http://hdr.undp.org/es/content/índice-de-desigualdad-de-género
DATOS MACRO: GGA

http://www.datosmacro.com/idh
DATOS MACRO: GENERO GARAPENAREN ADIERAZLEA

http://hdr.undp.org/es/indicators/137906
DATOS MACRO: GENERO DESBERDINTASUNAREN ADIERAZLEA

http://hdr.undp.org/es/indicators/68606
WIKIPEDIA
https://es.wikipedia.org/wiki/Objetivos_de_Desarrollo_del_Milenio
UNICEF: MILURTEKOKO GARAPEN HELBURUAK

http://www.unicef.org/spanish/mdg/
51
MMA - MUNDUKO MERKATARITZA ANTOLAKUNDEA
https://www.wto.org/spanish/thewto_s/coher_s/mdg_s/mdgs_s.htm
WIKIPEDIA
https://es.wikipedia.org/wiki/Objetivos_de_Desarrollo_Sostenible
NAZIO BATUAK: GARAPEN IRAUNKORRERAKO HELBURUAK

http://www.un.org/sustainabledevelopment/es/
http://www.undp.org/content/undp/es/home/sdgoverview.html
52
6.3 ERANSKINA – GLOBALIZAZIOAK HERRI INDIGENENGAN ERAGINDAKO

ONDORIOAK
ECOLINK
http://www.econlink.com.ar/subdesarrollo/globalizacion
IESE: BUSINESS SCHOOL NAFARROAKO UNIBERTSITATEA

http://web.iese.edu/Rtermes/acer/acer495.htm
MOVIMIENTOS.ORG
http://movimientos.org/es/enlacei/show_text.php3%3Fkey%3D1755
NAZIO BATUAK
http://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/SOWIP/press package/sowip-press-package-
es.pdf
GIZA ESKUBIDEEN INSTITUTU IBEROAMERIKARRA

http://www.iidh.ed.cr/comunidades/diversidades/docs/div_enlinea/globalizacion y pblos
indg.htm
CEPAL: LATINOAMERIKARAKO BATZORDE EKONOMIKOA

http://www.cepal.org/cgi-
bin/getProd.asp?xml=/prensa/noticias/comunicados/0/27420/P27420.xml&xsl=/prensa/tpl/p6f.x
sl&base=/tpl/top-bottom.xsl
DPH: ELKARRIZKETAK-PROPOSAMENAK-HISTORIAK HERRITARTASUN GLOBAL

BATERAKO
http://base.d-p-h.info/es/fiches/premierdph/fiche-premierdph-3205.html
LA VOZ DE HOUSTON
http://pyme.lavoztx.com/los-efectos-de-la-globalizacin-econmica-en-los-pases-en-desarrollo-
4600.html
ANTROPOLOGIA BERRIPAPERA
http://www.ugr.es/~pwlac/G23_18Cruz_Garcia_Lirios.html
AULA ARAGÓN
http://www.aularagon.org/files/espa/espad/sociales/bloque3/Unidad_06/pagina_1.html
YOUTUBE: GLOBALIZAZIOAREN ERAGINAK

https://www.youtube.com/watch?v=wN-cCP1OrWU
https://www.youtube.com/watch?v=30hdrc-jO44
https://www.youtube.com/watch?v=DHXQsLzWn4M
https://www.youtube.com/watch?v=bbVBePr7rdM
EL UNIVERSO
http://www.eluniverso.com/2003/07/23/0001/257/9CEE0543C6754D45B25D69B152608D68.ht
ml
ECO PORTAL
http://www.ecoportal.net/Temas-Especiales/Pueblos-
Indigenas/Pueblos_Indigenas_y_Globalizacion
AGENDA POST NEOLIBERALA

http://www.ibase.br/userimages/aresio_valiente_esp.pdf
53
• Zer da globalizazioa?
• Zer jotzen dugu garapentzat?
• Zer da giza garapenaren adierazlea?
• Zer da genero-garapenaren adierazlea eta genero-desberdintasunaren adierazlea?
• Zein dira globalizazioak herri indigenengan eragindako ondorioak?
6.5 ERANSKINA – HERRI INDIGENAK BABESTEKO AKTIBISMOA
GLOBAL VOICES
https://rising.globalvoices.org/lenguas/
ESTUDIOS AMERICANOS
http://estudiosamericanos.revistas.csic.es/index.php/estudiosamericanos/article/viewFile/162/1
66
GRASS ROOT INITIATIVES

http://www.grassrootsinitiativesconsulting.com/sites/grassrootsinitiativesconsultin.drupalgarden
s.com/files/201306/Derechos%20indigenas,%20activismo%20transnacional.pdf
LA JORNADA MÉXICO: AKTIBISMO ENPRESARIALA HERRI INDIGENEN AURKA

http://www.jornada.unam.mx/2013/06/18/opinion/020a1pol
ACADEMIA.EDU
http://www.academia.edu/778823/Activismo_indígena_en_América_Latina_Estrategias_para_
una_construcción_cultural_de_las_tecnologías_de_información_y_comunicación
TRANSNATIONAL INSTITUTE
https://www.tni.org/es/artículo/casi-300-activistas-del-medio-ambiente-han-sido-asesinados-
en-dos-anos
KULTURA INDIGENEN ERAKUNDE ZIENTIFIKOA

http://icci.nativeweb.org/boletin/31/choudry.html
OAS.ORG
http://www.oas.org/OSDE/publications/Unit/oea49s/ch25.htm
DUE PROCESS OF LAW FUNDATION MEXICO

http://www.cdpim.gob.mx/v4/pdf/dplf_defender.pdf
SURVIVAL INTERNACIONAL
http://www.survival.es/noticias/7647
http://www.survival.es/indigenas
http://www.indigenasaislados.org/actua-ahora
GIZA ESKUBIDEEN INSTITUTU IBEROAMERIKARRA

http://www.iidh.ed.cr/comunidades/diversidades/docs/div_docpublicaciones/doc%20publicacio
nes%20camp%20ind/manual%20de%20sensibilizacion%20y%20cap.pdf
http://www.iidh.ed.cr/comunidades/diversidades/campana%20indigena/indigenas%20modulos
%20tematicos.pdf
54
6.6 ERANSKINA – AKTIBISMORAKO IDEIAK
WIKIPEDIA
https://es.wikipedia.org/wiki/Activismo
https://es.wikipedia.org/wiki/Activista_cívico
ACNUDH
http://acnudh.org/campana-“declarate-defensora-de-los-derechos-humanos”-2/
WIKIHOW: NOLA IRITSI AKTIBISTA IZATERA

http://es.wikihow.com/llegar-a-ser-un-activista
ACTIVISMO EN RED
https://www.activismoenred.net/acerca-del-proyecto
DERECHOS HUMANOS.NET
http://www.derechoshumanos.net/fundacion-accion-pro-derechos-humanos.htm
HABLEMOS DE GESTIÓN: ONLINEKO AKTIBISMOA

http://hablemosdegestion.org/2014/11/20/formas-de-activismo-online-capacidad-de-
transformacion-y-niveles-de-compromiso/
COMPROMISO EMPRESARIAL: 2.0 AKTIBISMOA ETA HERRITARREN AKTIBISMOA

http://www.compromisoempresarial.com/tercersector/ong/2011/10/activismo-2-0-y-
empoderamiento-ciudadano-en-red-i-de-la-reunion-on-line-a-las-comunidades-de-
changemakers/
REVISTA UNO: AKTIBISMO SOZIAL BERRIA

http://www.revista-uno.com/numero-3/el-nuevo-activismo-social/
CHILD RIGHTS INTERNATIONAL NETWORK

https://www.crin.org/es/biblioteca/publicaciones/juventud-activismo-compromiso-participacion-
buenas-practicas-y-estrategias
REDUSERS
http://www.redusers.com/noticias/segun-unicef-el-activismo-en-facebook-no-sirve-para-nada/
ASUNTOS DEL SUR

http://www.asuntosdelsur.org/innovapolitica/2015/08/26/activismo-de-sofa-deshacer-o-insertar-
contenido-a-la-tendencia/
IDEALIST
http://blog.es.idealist.org/puede-el-activismo-de-sofa-cambiar-el-mundo/
55
6.7 ERANSKINA – HERRITARREN SEGURTASUNARI BURUZKO LEGEA
HERRITARREN SEGURTASUNA BABESTEKO LEGE ORGANIKOA – “MOZAL LEGEA”

https://es.wikipedia.org/wiki/Ley_mordaza
FOTOGRAFÍAS Y DERECHOS
http://fotografiasyderechos.blogspot.com.es/2015/07/ley-mordaza-y-sanciones-por-
fotografias.html
EL MUNDO
http://www.elmundo.es/espana/2015/07/01/559418d5268e3eb16d8b4582.html
EL PAÍS
http://politica.elpais.com/politica/2015/07/23/actualidad/1437652718_820553.html
PUBLICO
http://www.publico.es/politica/onu-carga-reforma-del-codigo.html
PERIODISMO HUMANO
http://noalaleymordaza.periodismohumano.com/tag/derechos-humanos/
HUFFINGTON POST
http://www.huffingtonpost.es/2015/02/23/onu-ley-mordaza-codigo-penal_n_6736032.html
APC KOMUNIKAZIOEN AURRERAPENERAKO ELKARTEA

https://www.apc.org/es/news/activistas-comparten-las-mejores-practicas-de-segu
SOY MENOS: FOTOGRAFIA ETA AKTIBISMOA

http://soymenos.net/intro_gg.pdf
KAOS EN LA RED
http://kaosenlared.net/mas-de-17-mil-personas-multadas-en-el-primer-ano-de-la-ley-mordaza-
averigua-los-motivos/
6.8 ERANSKINA – AKTIBISMORAKO BALIABIDEAK
AKTIBISMOAREN ADIBIDEAK
BIEN PENSADO
http://bienpensado.com/ejemplos-de-campanas-exitosas-en-redes-sociales/
QORE
http://www.qore.com/articulos/10490/El-activismo-en-las-redes-sociales
EL EFECTO FLYNN
http://www.elefectoflynn.com/las-10-campanas-mas-creativas-en-redes-sociales/
NEMENTIO
http://inbound.nementio.com/blog/20-mejores-campanas-en-redes-sociales
IRUDI-BANKUAK
http://blog.change.org/es/posts/5-bancos-de-imgenes-gratuitos-para-tus-campaas-de-
activismo-on-line
56
PERIODISMO CIUDADANO
http://www.periodismociudadano.com/2014/12/15/consejos-basicos-de-video-para-activistas-
by-witness/
http://www.periodismociudadano.com/2012/03/24/algunos-consejos-de-buenas-practicas-
para-medios-ciudadanos-online/
http://www.periodismociudadano.com/2012/02/04/unesco-publica-un-manual-de-buenas-
practicas-para-medios-comunitarios/
http://www.periodismociudadano.com/2011/09/13/doce-principios-para-las-buenas-practicas-
en-el-periodismo-ciudadano/
WITNESS: BIDEO AKTIBISMOA

https://es.witness.org/
GLOBAL VOICES
https://es.globalvoices.org/2014/04/19/como-hacer-videos-para-el-activismo-y-el-cambio-con-
witness-y-rising-voices/
https://advox.globalvoices.org/wp-content/downloads/(spanish)gv_blog_advocacy.pdf
RED LINES
http://redlines.es/2015/09/18/instituciones-smartphones-y-participacion-ciudadana/
LANCE TALENT
https://www.lancetalent.com/blog/como-disenar-campanas-de-social-media-efectivas-paso-
paso/
FEMINISMOAK:
Feminismoaren deskolonizazioa: http://feministas.org/IMG/pdf/Ochy_Curiel.pdf
BELTZA:
http://www.huffingtonpost.es/2015/07/26/libros-historia-ellas_n_7819144.html
http://www.africafundacion.org/IMG/pdf/Karina_Bidaseca_Voces_y_luchas.pdf
ARABIARRA
http://www.encuentros-multidisciplinares.org/Revistan%C2%BA46/Nieves_Paradela.pdf
http://openaccess.uoc.edu/webapps/o2/bitstream/10609/56045/6/pcordobasTFG0916mem%C
3%B2ria.pdf
INDIGENA
https://francescagargallo.wordpress.com/ensayos/feminismo/no-occidental/las-diversas-
teorias/
http://unaantropologaenlaluna.blogspot.com.es/2014/05/feminismo-indigena-comunitario.html
IJITOA
http://www.pikaramagazine.com/2014/10/las-gitanas-feministas-nos-estamos-organizando-
para-dejar-de-ser-islas/
http://vocesgitanas.net/voces-gitanas/entrevista-con-10-mujeres-feministas-del-mundo-entre-
ellas-la-activista-gitana-patricia-caro/
57
• Zer deritzozu aktibismoari?

• Uste duzu erraztu egiten dela aktibismoa gizartean?
• Eta zure gizartean zehazki?
• Ezagutzen al duzu aktibista edo mugimendu sozialen bat? Nor ari da haien buru?
• Ezagutzen al duzu emakumeen aktibismorik?
• Nola dago legezko egoera Espainian aktibismoari dagokionez?
• Zer deritzozu Herritarren Segurtasunari buruzko Lege berriari?
• Zure ustez, zer egin dezakegu guk?
• Bururatzen al zaizu ekimen edo kanpainaren bat arazo hori konpontzen laguntzeko?
58

Unitate Didaktikoa - 'Perdimos y Seguimos Perdiendo' (Euskara)

Cargado por

Información del documento

Título original

Derechos de autor

Formatos disponibles

Compartir este documento

Compartir o incrustar documentos

Opciones para compartir

¿Le pareció útil este documento?

¿Este contenido es inapropiado?

Copyright:

Formatos disponibles

Unitate Didaktikoa - 'Perdimos y Seguimos Perdiendo' (Euskara)

Cargado por

Copyright:

Formatos disponibles

Zinea, Mundua eta

Unitate didaktikoa (euskera)

Irakasleentzako materiala eta Ekintzak

Zinearen bitartez mundua ulertu Giza Eskubideen ikuspuntutik.

Lankidea: Luis Arellano Blasco.

IPES ELKARTEA – 2016ko maiatza

Lan hau Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin lizentziapean dago

Azalen diseinua: wakalaka (www.wakalaka.es)

6 – IKUSI AURREKO SAIOAK 7

1. SAIOA – HERRI INDIGENAK 6

2. SAIOA – HERRI INDIGENEN GIZA ESKUBIDEAK 8

1. SAIOA – IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA 11

2. SAIOA – FILMAREN ANALISIA 13

8 – IKUSI ONDORENGO SAIOAK 15

5. SAIOA – HERRI INDIGENEN IDENTITATEA 15

6. SAIOA – GLOBALIZAZIOA, GARAPENA ETA AKTIBISMOA 17

Unitate didaktikoa diseinatu da Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako, Lanbide Heziketako eta

Honako hauek dira garatu eta ebaluatu beharreko oinarrizko gaitasunak:

1. 1OG – Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna

Honako hauek daude egin beharreko hezkuntza-jardueren barnean:

2- IKUSI AURREKO SAIOAK

1. SAIOA – HERRI INDIGENAK

• Aurretiko ezagutzei buruzko galdetegia

2. SAIOA – GIZA ESKUBIDEAK

• Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala

3. SAIOA – IKUS-ENTZUNEZKO ANALISIA

• Ikus-entzunezko analisiaren definizioa

4. SAIOA – FILM LABURRAREN ANALISIA

• Ikustaldia eta eztabaida

2- IKUSI ONDORENGO SAIOAK

5. SAIOA – HERRI INDIGENEN IDENTITATEA

6. SAIOA – GLOBALIZAZIOA, GARAPENA ETA AKTIBISMOA

• Globalizazioa eta garapena

Ebaluazio-irizpideen barnean honako hauen kalitatea eta garrantzia sartuko dira:

1. egindako eskema eta laburpenak

1. SAIOA: HERRI INDIGENAK

JARDUERA OINARRIZKO ERANSKINA

2. JARDUERA: HERRI INDIGENAK MUNDUAN 3OG, 4OG, 5OG 1.2 eranskina

3. JARDUERA: HERRI INDIGENAK AMERIKAN 3OG, 4OG, 5OG 1.3 eranskina

5. JARDUERA: AURKEZPENA ETA EZTABAIDA IOG, 7OG, 8OG

• Zer dira herri indigena deitzen ditugunak?

6. JARDUERA: ETNOZENTRISMOA 3OG, 4OG, 5OG 1.6 eranskina

7. JARDUERA: ERLATIBISMO KULTURALA IOG, 2OG, 3OG, 5OG, 1.7 eranskina

8. JARDUERA: AURKEZPENA ETA EZTABAIDA IOG, 7OG, 8OG 1.8 eranskina

• Nolakoa da Europatik dugun begirada?

• Aurretiko ezagutzei buruzko galde-sorta

KONTZEPTUALAK PROZEDURAZKOAK JARRERAZKOAK

Herri indigenak Taldeka antolatzea, informazioa Hausnarketa objektiboak egitea

• Artikuluen eskemaren kalitatea eta hausnarketak eskaintzea.

Aurkezpena 05 min. Jardueraren sarrera eta Azalpenak arretaz Ordenagailuak,

8. jarduera 10 min. Galderak egitea, Emaitzak aurkeztea eta Aurkezpen-orriak

JARDUERA OINARRIZKO ERANSKINA

Herri Indigenen Adierazpena

5. JARDUERA: AURKEZPENA ETA EZTABAIDA 3OG, 4OG, 5OG 2.5 eranskina

• Uste duzu herri guztietan betetzen dela? Zure herrialdean betetzen

• Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala aztertzea

KONTZEPTUALAK PROZEDURAZKOAK JARRERAZKOAK

Giza Eskubideen Aldarrikapen Interneten bilatzea, informazioa Hausnarketa objektiboak egitea

Herri Indigenen Adierazpena Interneten bilatzea, informazioa Hausnarketa objektiboak egitea

• Artikuluen eskemaren kalitatea eta hausnarketen ekarpena

JARDUERAK DENBORA IRAKASLEAREN IKASLEEN JARDUERA HEZKUNTZA-

Aurkezpena 05 min. Jardueraren sarrera eta Azalpenak arretaz Ordenagailuak,

3. jarduera 10 min. Galderak egitea, Emaitzak aurkeztea eta 2.3 eranskina