Está en la página 1de 58
M luestra sin valor comercial Didactica de la FILOSOFIA Cesar Tejedor Campom ediciones SF wu. Pe 2 ahs Guess Gear, _FDICION ES at Mee feces 3 Jounin Tutns 39 28048 Madrid I phased Sm Presentacion Hace ya alguns ais publi? una «Didctica de ta flosofa Perspectivas ¥ materiless (Madhid. SM. 184). Dende entoncen i pvoworama de la nvestigactin dicta ha cambiado en macsteo le, Adem a experionia personal y las eonrersaviones com tro Irafesores siempre ensetan mucho. De mundo gue esta =Didictican Fim libra entoramente nuevo. Ya lo decia Ge Bernard ‘Sue Cand un ha aprenido alg, al princi se experimenta com fin pre Pete lira prevonde dar ewonta de algunas de las mis recientes nvestiqeciomes en el dombito de hus enc de ta educacin 3 extract sus eomsecnenetasdlidicticas para la ensehanca eta filesofia, No Ihc mada peor que la separactim teoriacpraxis: una teri ue mo sepa ot pritica. 0 ane prea chee sn teorha lean ae Ia haga bteicsle. Aqui se emcuwmtra, sin sda, una de las cans mae profes del eomaestan docente ‘Br lu Primera parte se ahordar a través de un recurso las “pitimes dilctioas de fox mises flisefor el pean dima « Ee thar fiowofan versus « Ensehar a fleofary. 9! se mostrar come unde che ser suporado. La Segunda ¥ Tercera partes estan Teaicades a on ants teirico de esas des grandes ebetives de ta nso def osofae La Cuarta partes mucho mis prt, f presenta algunas posibles actividndes didicticas. Por fin ta ‘Quinta parte est cada a uma cw'stion particular, pero relex antes low textos. Lat Bibliogtata final —a la que se remit fre nd, come ona nstacion seguir fwestigane Seinrecen algunos amodelo de aprenlisae. Puen ¥ deen ser mejorados 0 imuicados, Pero, em cya caso, mo ha de rvaderaan com sphesvesioenes de a ya dicho. sno ion eta prasis, ee planicacion de ltcinladen 6 de descubrimiento de aspects indi o descwidads Pi ectr echari se memos algunas cuestiones importantes por ejempl ta mutivacton 1 ka evalactin, Pero mo se tratdha de instruments de raconal Uleirie sta sobre tnd. sino tinicamente de abrir —0 sega de Juni bwertas algun canmios para it insestigasivn dente, Que tno es poo facto 3 ‘Sumario La emeianca de la flsofia {es posible? ar flosofia ET aprendizaje significative Un tmodelo didactic 24, Conclusion Ensettar a flosofar LLL Eliminar obsticutos 32, Elarte de preguntar 34 Un wmodche ddietwor terividades 4.1. Pringpios generates 32) Aljumie actions 4. Recursos 5 base cone ‘ Tet 1 Oca SY German ane pene , a. existory comers Rr eee Sh La via oer S21 Betts Masters Biloeratia % 8 as 30 9 3 102 09 1. La ensenanza de la filosofia La ensefanza de I ilosofa plantea problemas espcificos que posiblemente— no se presentan en ninguna otra Grepling ine Dukictica de la flosofia debe comensar por eta diel torea te, temtar aclararlosen la medida de lo posible 11. (Qué ensenar? El principal problema ese siguiente: se puede ensehar aprene der Filosofia? El wlugar» eliico de referenei ev un fento de Rome {Uno no puede aprender filosofia, sino inicamente a. fesonar {Man kaw nicht Philosophie, sondern mur Philosphicrey leonen Por el eontrario, Hegel escribir: «La flsofia puede wer enschada Yy aprendida como cuslquier otra ciencian, La cueston no ee dese luego, buladi y necesita ser examinada a fondo, pergue de ella depende la ovientacion de la diictica dela Filosofia yenschat ofan 0 S610 ensefar& afilosofare? Cae. sin embargo an plateaminto mis radical no «debe pretender enscat un om te Esta seta pe Rewneea rms de pronto de lon objeto seas vite. Po toe primers dchemo Theat «hv limos. Enis primes jperitones det spin, hn sein defen set seve oh instraceion que los hechos. El ido que be A. ho ase elas has propa ce as has compen 1 — lad a Ia rari, a ve ae 000 Bf ie o39 a lo cy me HART PCH ‘ii THT al PPI.) wana geil # PEON CY bg a “SMrawemcios ER SUT ecconess 608 VUEHTIN Beta Src SHAN MS aos Co) 00 sete Leo ye. tree TH see tote ny ita. Emsetar a afitosofare Eanes er cme a ® (a sistema fordFco), pero quien ha eapre tn read no sabe mada” ue” MA S@Prenddow de este modo No sabe ni jue mis que sh ihe gs co ma dou hi yt edi ut on. te ide iad iar mc a acl prac Exec, meramenis hi dele un punto dente sje Hi ener» rk my poy a eo ucstin en yew de un homie signe (ARS) Asso ae een aacs Kant posi dun aprenizaye inicamente shistiricor de lt Ttosia, Las mate {is son gui una exeepcion: son un conocimento racional yee po coma tin doc gn» She Soto se puede aprender «por derivacion a partie de low principiosy por ‘eno apwedivay de a mem comocim reuirido es tambien necesariamer jae F ‘cvariamente racional desde el punto. de visa subptia, En cambio Mloofer a i eo apende ee tema, se 10 aprende hissiricamente: posaer un conecimiento re cr Gomo hay que entender Ia famosa sapresom Kantian st.as materiticas som, por tanto, be nica cen ene las ceneiay de la rari (2 pret) ue pucie aprender, Nunca pole enc ae ee un Pts de a ‘mins aprender 4 fli (ARS eS A ‘i nin nie amo acon itn Srveder Glowsin sit per flogotan Povo el que quiere $67 Tivos usb sku on sev he de 0 rarn ¥ 9o en un Genesio’ malo 9, por eal dec, mecca [jE Seotniy Sure, mathe puns sor Hamad fino sno puede Fowl, EY Ghsoar she pus sr upendide mediante eo Cio y wn propio deo aco. (comms podria aprender Seta opin bes Soe To rime de sop mane Stee gue und bra cpu a ear tervinada et tots 508 Fowotia, por esta munca ss dn Yi esis nae (ee tr aprendicra pei mars floso, ya que 9 cone 9 a evn subciverhirien . Quicn dese ape Tender fst com Tver mn hee SEGAL mom acura 6 acopio de conan expewulatives. ¥ quien I¥ Posce, como vey con os ties dela razon humana (Zelenlogia runiee Sn sins pla snabwurian. Quien la pose cel flonan ero la ex evista, Kant nto de modo histirico sepin Su coMe’ Tipo cosmico, pues tal filosofia no esta nunca enteramente da ‘Binds uh. ule a poseey en que podemos reconoceria Ey cee Tide comco. una ved mis advierte Kant «slo se puede Spreader a Tvelars (A838) nadie dcberi atrevcrs a llamaree a solo» (= legislador de la razon). Sin embargo, = finalizada del Filosofia win cts 2s mismo a para tal tarea suprema y nut osmicos, lor conocimiénios som necesarios: nadie nunea llega a ser filésol0: pero los conoeimienios soln nunca hacen tampoco al fildsofo» (Log., Inte. II} En conclusin. El ataque de Kant se dirige directamente contra un aprendizae sblo whistricon de la filosofia: nadie deberia apren- der hlosoia st mo aprende al mismo tiempo a flesofar. Los 60 ocimientos transmitidos historicamente poseen valor instrumen= {al Pero esos conocimientos no dan respuesta definitiva a has srandes preguntas de la filosolia en su sentido eésmico: tales pre= Bunt permanecerin siempre abvertas 112. Ensehar aflosofiay Fiche y Schelling k cia del «ftosof: Acentuaron la importancia del «filosofar» y ‘sl earicer necesariamente activo y creativo del aprendizaye 0 Antes qe hits l prepa Cae lose quel 3 profesor enconirath grandes difculades: a veces ene istoge com sus alurmmos. Com ya sha diene at Soest Scnuse fhailmente herd. Devarala el peace na ease Seo mesanismo de defenst. 3 se vce naa ee Thusca Tamar a ateneign y asombrar o escandaion Pee ‘A. Gowll que —paradajiamente- al adclocene fees oe unit. pero es imposible dneutit gon &t Ridicule cea Prete demewtate a toss tues que son fas eae [EL profesor tiene, pues, que ser respetuaso con la forma dle pensar del ssolescente; pero tiene tambien que tsar a ge evolucione: Iiberavion del egogentrism idealists favoreccnde a jwontacto con Ta realidad (Fecurso a la experiencia, praxis, bine ques le la veruad objetiva. en lugar de alirmacion de si mismo por ef pensamienty fa palabra) an los demas. Puesto que el asolescente bused tambbicn insertarse en el mundo adulto, espera ser tratadlo y escuchado come un adulto y no como s1 todavia Tucea un nite n —— a Tan case a ee ser activa ¥ dejar He nla, La expresion, el dhlogo y, isewene elenarmar ellos minmos.- ead ung gn Auge a cst esto GLIMO NW sehen 1 otise se Convert Ha elise sro de como June Sane rior Rien Loe Cerrar cvenia de ae SMe flonan om 122. Las direntas La descrinsiin que se acaba de hacer parece comtradccir — a ne cnie mest. propsa experiencia: imuchor de re ams ne son ast Ffcetvamente, cl andi piaseting tae mente Tas diversas etapats de Ta winaduraciny 0 de arse ke mente, pero te eisaMente eM CUCM O16 fi {ores que puslen modiicalo: 1) vier gar, fos fastres sociales determina 1 mae duct detain FE mpc hay a Hota ecaneclaon que, sunque rel Gewrrlla le les oxtucturas dein adcloscencia se eneventre conectado con cde ki extructuras Cerebus [] reula indispensable wn cierto medio social pore ta scuulizacion de tas poubilidadese (0, 248). Por tantdy Ia Ferenc a determireces propos sociale, 0 la preencin de wn eo soil y Friar enriguccdo, determina el dewstelo cog avo dl adolescents Para que se produ a dear dl poset formal tents que pel exe heck pay oes Ucn a fama ata ete hp di ea hate 9 ‘ranma ele ScHoub-Krrskis GM. Cann 10, 1983, pp. 0-87). 2 eeeeeeeee {htencr sts propias opiniones: en cambio. los aluammec aaa oe oseian ban la nevon pels 1) Fn segundo lugar, hay que cia os fctres pres ins cic. ¥ exon chatcioierionpunien set coeenon © ‘Sar haem esrutonadon oer nro et. Cote eed mae tnstte (eis 22) 10 que el alto po sue creel pa pasta Ne lo a saber. Ya que sua po cl som ins rumen de keturae interpretacin, Ades habia que destacat lin opecte que feciclemente esta mereiend la mor alerwion: fo Mamas weston cognitvos, Se emende por eesti cogitivos los modes caratersicos Aheaye el ms oro, He auras eos ipo ue 5 fain desi Le apenene-inkpendinte de camp Eso iis po Inlepemenca se ame perce exten pra fv fon stalls Jeans comfiguradion global Por x 2 ——— 4 ream eee me 9 Fealean peo cr ent hm ekenento: spend Sie Woceioe Et helata prow ye ie os elamentan 9 slaboranso viiomey eGamemmteaegnt genre ss emia SLRDTTTencunves. Elaradizador tende «seentunr altececay rea cperbrcie Ya tear ge wee Aeecas gue comtrdiom nas totes. lo oat pct Inhune u capac Je peveb To nue ae Seihan desert otros cuilon, come: focaliader ete the, ttaliradr-partcuarhta, complejo-snple (om Es evidemee que no todos 1s exis copmtives favorecen iguimcote a refer Gai. No existe, quid, un per de ‘ile cognitive ila! perch que ne qutera deca a Fst ert iteresanteestocar a as ipo capitis pertencscrom fos tnd lots (01 cs ae es posible uvcrisiarey Pore tas ‘omeceencie port mean de a Mesos portato Eun dhlogo en clase, por comple, ube sue po Jnpatsvos que no wae lance tc ‘tempor ator efewvoy ayaa ani. " ode ser una buena ayuda en cl momento de vaorat lon ta €)_ Finalmente, el medio exo adotesente. de ‘ cha, Ello deriva en una 2 en la medida en que necesita qu ‘ Serv ao d n Patiacerca de la interaccion alumne- ‘profesor se ha destacado que ‘Nu tedas ln encussias ethan ene adnioeeace ena as respecte — COME SICANTE YTIPOS, mason EAR ACTERISTIOS BSt SION . ‘ete pie om reer aie p INTERNALIZACION wo Motivada por la nevesidad del re. Nate wt | feng opp some stoma de valores y creencias, ede ak TENTIFICACION 1 Moya pr dey sage ‘ae con al comoncinie: en 7 eC aergngdo | gee pede fal © ia ee ci imaametn'y d dso ee Benoni epee | 2, Elveor caer ss opinions y [> FERNS seems ar | dese ison i compan see natarbimpancs | 2 Cuando camo de atta oe irtutconcoe ep eperorrse [4 SeSeatcne Ribas « | kata ot comurcan cont Popo Subete deine actind se | Sono. ane car 1s oomunante ued e Spud atecsiny decreed! | Somunnanteseplor (ted gor meat prs co 2. EFbemene ie ena we |” pests al omic et % 2. Enseitar filosofia Aprende losin y aprender a filosofatn son ds proctios peceaanuamente simultaneos ¢ imeparables (th 139) eae ae [ESaulra por serarado por necesidades cxposinves Se pene Rosado) Apies > teats Es decir, se desconocen los procesos internos de aprendizje ‘we realia et alumno durante la exposicion wel profesor. Un 2 ——= svn ee nad ns omen sere remo ene eda Meadow Meaney de el obcvo pretend wom te ‘hye prstenido por los alumnon feud 9 ame cn glenn a pelo podria epreemar sy nn weit 2 el concede moan ements icine ei emo SiC: memoria a corte plaza. y MP: memory aria mente en ta teoria ACT (Adaptatie Conrol of Traore ate metjerson— del siguiente modo: of Tough, 1982) de seria -roduecion tener buena nota) MODELODE-TRABAO La MCP se interpreta como Memoria de trahuo (como la pantalla del ordenaulon). ¥ en la MLP we distingven or Esqeemay tte informacion («Memoria deslarativay para Anderson) foe Be ‘quia dle opweracion («Memoria de produccioness pare Neder: som), Los esque de informacion se encontraran sitematrades ¥ podvian ser Hamas Enciclopedia (toda Ta informacion er turada que posee el alumna) y Diccionario (wocabularo, de salumno) (eff. 5.1). Fste modelo pues ya servirmos para interpre lar el trabajo en clase + Primi caso. EV profesor explica y ot alumno toma apunts EL alumno recibe dich informacion en ta MS-y dedics toda su tenn (en la MCP 9 memoria de trabajo) a reproduc en a5 3 eer lose pH a iano isms it nee oe eno Buide CoP NO importa ue La tareg Svea Tat naa o> Une ae a fel tn ows 198, pp. 395-39) Lo mis probable ex que ls vapuntes» au fame ti ahumno —atno'haber pido proces correstaments [8 yotormacion. ‘Bien mal estruciurados, omitan partes esenciaes y ubunden seen Musics contengan errores de contenido y de expresion ‘Seters, Cuando intente preparar con ellos el examen. se eneon- trard con que no entiende casi nada y no tend mas remedio que aprenderslos de memoria, Y nolese este hecho: cuanto, menos “ _ centile oo cual su atencion se co oe Recuerdese | ine trabajan et proces, ge th informacion ecverdese Que ne tra dey een ta iarZonovimient mediante ie fasomery ee Samo conn. tr abe. EL modelo permite comprenger en euelurttoncr de erepieiemmns eae sn profesor facia a infomactin (oon tele cial Aprendizaje receptiv, ly cual dee ner ETEMOS Gi quent sw To em qe dia el rose Dh muy poces. Por esta razén. la informacion que oer eu vez debe ver reducida, y daherts saath, Hite el or pace de snernann,Yv detene uhm icone io que no entiende, lo preguntara (el profe = hizat ot proce MCP. Se civan 2+ Fl papel dl profesor es aqui muy importante. ya que de be audur al slumno a que procese (comprenda) correctamente: B) Puede proporcionar un «organizador previon para falta fa ntegracion. by Puede ayudar a activar (recordat) eh exquema Ue informacion pertinente (ya que los comecimientos mas fre: ‘Guentemente utilizados son los que tienen mayor probabiidad de Getivarse en la memoria de trabajo), y aclarire, 5 es predso. Sj Dobe comprohar que ob procesamients es correto, Et 42 La picarra puede ser un buen insteumento para facitar ta labor de los alumnos, En realidad, representa la memoria de s ceed wee La em ME MEIN My Shctindpas conceptual at taminow que FOEMUTER EEN ye rguete de informe sen ae ts sermon para hacer las correccto aa nn ‘yisamente a kt MLP. AGS inggeats semis para Wncup Sree el acria de Srsguna sintesis facillada por el pro. fe Mis tarde, on casa vera de un ms te fables ¥ SSoeutta 02 al menos, 232. Elaprendizaje La mente de nuestros alumnos, probablemente, se encuentra, desesiructurada. Por eso. Ausubel propone como finalidad le la éenschanca el transmitir la misma estructura de la ciencia, Ello Presupone una cierta concepcién isomértica de la mente y la cien- fa, To eval no es tan chocante, ya que —al fin y al cabo— la 36 fx e5 producto de la mente in ema By revonocersuficieteme eat Pe aes, AH AO CS una ay eee amen ALL ature Conceptos Loria eroneas 3,8 Pohl NEES de ccna be reser no ga) Pore yen <& fgeuras coutoncltivas previan, yy MES dei MS Ge auhstitucion ¥ 0 S10 reestructaraciaa eeD 8 trabaig ene Wt Bes ame? PPE Piaget habla de un proceso 48 5 eaten funds serlan Gnicamente ny them pertcchas © evucturade, 5 cue poe TE cambio el punto de i ta exencia de Seadoo oh 3a no strata, simplemente de aconeda_ EN (81 “estruturar etracturascognoscae nae nema 8 de ‘ar 45 sino dling 8 QUE asumimos ahora tacos en la mee ARON pontiness que tienen su origen en la actividad cottons ae personas y que sirve IEun0s modelos de cambio 241 58), Se trata de mene ben éste como un proceso icin de esos concepton ey. 11 Se tata de idenuicar eo pata interpreta el entorn'y area Sue ent pasta suveder” Adaplan la forma de seeekae eee ¥ pukdon constitu estructinas rarguizadas oe cones ne tarieter no eonsciente mo som abundonados por la wore sae Sion de teonas correcas, De ahi Ta mecead Be dene oe solo de cami cnceptal ae pormta hase conse Seton Prevoncepton substttron por eves someten Las teonis de cambio concep! se encuentran empanadas con lis teorias del aprendizaye por restucturecion, Auton de tos prineipales maadclos de insiustion son Tos sigue y

También podría gustarte