Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
De Somniis PDF
De Somniis PDF
Ruslan Khazarzar
Philo Judaeus
De somniis
(ed. P. Wendland)
Philonis Alexandrini opera quae supersunt, vol. 3.
Berlin: Reimer, 1897 (repr. De Gruyter, 1962), pp. 204–306.
Liber I
1
Philo Judaeus. De somniis
ti/ ou(/twj w)noma/sqh, deu/teron de\ ti/j h( Carra\n kai\ dia\ ti/ a)po\ tou=
lecqe/ntoj fre/atoj e)xelqw\n ei)j Carra\n e)/rcetai eu)qu/j, tri/ton ti/j o( to/poj
kai\ dia\ ti/, o(/tan ge/nhtai kat' au)to/n, o( me\n h(/lioj du/etai, au)to\j de\ koima=tai.
6 Skopw=men ou)=n au)ti/ka to\ prw=ton. e)moi\ toi/nun dokei= su/m-
bolon ei)=nai to\ fre/ar e)pisth/mhj: ou) ga/r e)stin e)pipo/laioj au)th=j h( fu/sij,
a)lla\ pa/nu baqei=a: ou)d' e)n fanerw=| pro/keitai, a)ll' e)n a)fanei= pou
kru/ptesqai filei=: ou)de\ r(a|di/wj, a)lla\ meta\ pollw=n po/nwn kai\ mo/lij
a)neuri/sketai. kai\ tau=t' ou) mo/non e)pi\ tw=n mega/la kai\ a)mu/qhta o(/sa
7 qewrh/mata e)cousw=n, a)lla\ kai\ e)pi\ tw=n eu)telesta/twn qewrei=tai. h(\n
gou=n a)\n e)qe/lh|j e(lou= tw=n tecnw=n, mh/ moi th\n a)ri/sthn, a)lla\ th\n pasw=n
a)fanesta/thn, h(\n e)leu/qeroj me\n i)/swj ou)dei\j e)n po/lei trafei\j e(kw\n e)pi-
thdeu/seien a)/n, e)n a)grw=| de\ mo/lij a)/kwn oi)ke/thj dusko/lw| kai\ dustro/pw|
8 palai/wn despo/th| biazome/nw| polla\ dra=n tw=n a)boulh/twn. eu(reqh/setai
ga\r ou)c a(plou=n, a)lla\ poiki/lon to\ pra=gma, ou) qh/ra| lhpto/n, duseu/reton,
dusperige/nhton, e)cqro\n me\n o)/knw| kai\ a)melei/a| kai\ r(a|qumi/a|, spoudh=j
de\ kai\ filotimi/aj i(drw/twn te kai\ fronti/dwn mesto/n. ou(= ca/rin ou)d'
u(/dwr e)n tw=| fre/ati tou/tw| fasi\n oi( o)ru/ttontej eu(rei=n #Gen. 26, 32$,
e)peidh\ ta\ te/lh tw=n e)pisthmw=n ou) duseu/reta mo/non, a)lla\ kai\ a)neu/reta
9 pantelw=j ei)=nai sumbe/bhke. grammatikw/teroj de\ dia\ tou=to kai\ gewme-
trikw/teroj e(/teroj e(te/rou gi/netai tw=| ta\j e)pita/seij kai\ parauxh/seij a)mh/-
canon ei)=nai o(/roij perigrafh=nai: plei/w ga\r a)ei\ tw=n ei)j ma/qhsin h(ko/ntwn
ta\ a)poleipo/mena e)kde/cetai kai\ e)fedreu/ei, w(j kai\ to\n a(/ptesqai pera/twn
e)pisth/mhj u(polambano/menon h(mitelh= par' e(te/rw| krith=| nomi/zesqai, para\
10 de\ a)lhqei/a| dikazou/sh| kai\ a)/rti a)/rcesqai dokei=n. "bracu\j me\n ga\r o(
bi/oj", e)/fh tij, "h( de\ te/cnh makra/", h(=j a)/rista katalamba/nei to\ me/geqoj
o( a)yeudw=j e)mbaqu/nwn au)th=| kai\ w(/sper fre/ar | au)th\n o)ru/ttwn. dio\
kai\ teleutw=nta/ tina polio\n h)/dh kai\ u(pe/rghrwn lo/goj e)/cei dakru/ein, ou)
di' a)nandri/an fo/bw| qana/tou, a)lla\ dia\ paidei/aj i(/meron w(j nu=n prw=ton
11 ei)j au)th\n ei)sio/nta, o(/te panu/stat' e)/xeisin. a)nqei= ga\r h( yuch\ pro\j e)pi-
sth/mhn, o(po/te ai( tou= sw/matoj a)kmai\ cro/nou mh/kei marai/nontai. pri\n
ou)=n h(bh=sai kai\ e)nnea/sai th=| tw=n pragma/twn a)kribeste/ra| katalh/yei,
calepo\n u(poskelisqh=nai. to\ de\ pa/qoj tou=to koino\n a(pa/ntwn e)sti\ tw=n
filomaqw=n, oi(=j ne/a e)pi\ palaioi=j a)ni/scei kai\ a)nala/mpei qewrh/mata,
polla\ me\n kai\ th=j yuch=j, o(po/te mh\ stei=ra kai\ a)/gonoj ei)/h, tiktou/shj,
polla\ de\ kai\ th=j fu/sewj a)tekma/rtwj e)k tau)toma/tou profainou/shj toi=j
dia/noian o)xudorkou=si. to\ me\n ou)=n e)pisth/mhj fre/ar o(/ron kai\ teleuth\n
12 ou)k e)/con toiou=ton a)pedei/cqh. dia\ ti/ de\ o(/rkoj w)noma/sqh #Gen. 26, 33$,
lekte/on: ta\ e)ndoiazo/mena tw=n pragma/twn o(/rkw| diakri/netai kai\ ta\ a)be/-
baia bebaiou=tai kai\ ta\ a)/pista lamba/nei pi/stin: e)x w(=n e)kei=no suna/getai,
o(/ti peri\ ou)deno\j a)/n tij ou(/twj bebaiw/saito, w(j peri\ tou= to\ sofi/aj ge/noj
13 a)peri/grafon kai\ a)teleu/thton ei)=nai. kalo\n me\n ou)=n kai\ a)nwmo/tw| die-
xio/nti peri\ tou/twn sunepigra/fesqai: o( de\ mh\ li/an ei)j sunai/nesin eu)cerh\j
e)nwmo/tw| genome/nw| sunainei/tw. mhdei\j de\ o)mnu/nai to\n toiou=ton o(/rkon
a)nadue/sqw safw=j ei)dw/j, o(/ti e)n eu)o/rkwn grafh/setai sth/laij.
14 a(/lij me\n dh\ tou/twn. e(po/menon d' a)\n ei)/h ske/yasqai, dia\ ti/ tetta/rwn
2
Philo Judaeus. De somniis
o)ruttome/nwn frea/twn u(po\ tw=n a)mfi\ to\n )Abraa\m kai\ )Isaa\k #Gen. 21,
15 `25. 26, 19-23$ to\ te/tarton kai\ teleutai=on "o(/rkoj" proserrh/qh. mh/pot'
ou)=n di' u(ponoiw=n e)kei=no bou/letai parasth=sai, o(/ti ka)n tw=| panti\ tetta/rwn
o)/ntwn, e)x w(=n sune/sthken o(/de o( ko/smoj, kai\ e)n h(mi=n au)toi=j i)sari/qmwn,
e)x w(=n diaplasqe/ntej ei)j a)nqrwpo/morfon ei)=doj e)tupw/qhmen, ta\ me\n [ou)=n]
tri/a pe/fuken a)mhge/ph| katalamba/nesqai, to\ de\ te/tarton a)kata/lhpton
16 pa=si toi=j kritai=j e)stin. e)n me\n ou)=n tw=| ko/smw| gh=n kai\ u(/dwr kai\ a)e/ra
kai\ ou)rano\n te/ttara ta\ pa/nta ei)=nai sumbe/bhken: w(=n ta\ me\n a)/lla ka)\n
17 duseure/tou, a)ll' ou)k ei)sa/pan a)neure/tou moi/raj h)xi/wtai. kai\ ga\r gh=n,
o(/ti e)sti\ sw=ma baru\ kai\ a)dia/luton kai\ stere/mnion kai\ temno/menon ei)j o)/rh
kai\ pedia/daj cw/raj kai\ potamoi=j kai\ qala/tth| diairou/menon, w(j ta\ me\n
nhsia/zein, ta\ de\ h)peirou=sqai, kai\ o(/ti to\ me\n au)th=j lepto/gewn, to\ de\
baqu/geion, kai\ to\ me\n tracu\ kai\ strufno\n kai\ liqw=dej kai\ ei)sa/pan
a)/gonon, to\ de\ lei=on kai\ malako\n kai\ gonimw/taton, | kai\ muri/a pro\j
18 tou/toij e(/tera katalamba/nomen: kai\ pa/lin u(/dwr o(/ti polla/ te tw=n ei)rh-
me/nwn e)/cei koina\ pro\j gh=n kai\ e)xai/reta e(/tera: to\ me\n ga\r au)tou= gluku/,
to\ d' a(lmuro/n, to\ d' a)/llaij diakekrime/non i)de/aij: kai\ to\ me\n po/timon,
to\ d' ou) po/timon-kai\ e(ka/teron ou) pa=sin, a)ll' oi(=j qa/teron, ou) to\
e(/teron, kai\ oi(=j mh\ qa/teron, pa/ntwj to\ e(/teron-, kai\ to\ me\n fu/sei
19 yucro/n, to\ de\ fu/sei qermo/n-ei)si\ ga\r muri/ai pollaco/qi phgai\ ze/on
u(/dwr e)kdidou=sai, ou) kata\ gh=n mo/non a)lla\ kai\ kata\ qa/lattan: h)/dh gou=n
e)fa/nhsan fle/bej a)nombrou=sai ze/on u(/dwr e)n me/soij pela/gesin, a(\j h(
tosau/th tw=n e)n ku/klw| pelagw=n a)na/cusij e)x ai)w=noj e)piklu/zousa ou)k
20 i)/scuse sbe/sai, a)ll' ou)d' e)pi\ poso\n a)nei=nai-: kai\ pa/lin o(/ti o( a)h\r
e)/cei fu/sin ei)/kousan a)ntiperiista/menoj toi=j sw/masin, o)/rganon w)\n zwh=j,
a)napnoh=j, o(ra/sewj, a)koh=j, tw=n a)/llwn ai)sqh/sewn, pukno/thtaj kai\ mano/-
thtaj kinh/seij te kai\ h)remi/aj e)ndeco/menoj, tropa\j kai\ metabola\j pantoi/aj
trepo/meno/j te kai\ metaba/llwn, ceimw=naj kai\ qe/rh gennw=n kai\ ta\j meto-
pwrina\j kai\ e)arina\j w(/raj, e)x w(=n o( e)niautou= ku/kloj pe/fuke peratou=sqai.
21 tou/twn me\n dh\ pa/ntwn ai)sqano/meqa, o( d' ou)rano\j a)kata/lhpton
e)/cei th\n fu/sin, ou)de\n e(autou= safe\j gnw/risma pro\j h(ma=j a)postei/laj.
ti/ ga\r a)\n ei)/poimen; o(/ti pephgw/j e)sti kru/stalloj, w(j h)xi/wsa/n tinej;
h)\ o(/ti pu=r to\ kaqarw/taton; h)\ o(/ti pe/mpton kukloforiko\n sw=ma, mhdeno\j
tw=n tetta/rwn stoicei/wn mete/con; ti/ d'; h( a)planh\j kai\ e)xwta/tw sfai=ra
pro\j to\ a)/nw ba/qoj e)/cei h)\ au)to\ mo/non e)sti\n e)pifa/neia ba/qouj e)rh/mh,
22 toi=j e)pipe/doij sch/masin e)oikui=a; ti/ d'; oi( a)ste/rej po/teron gh=j ei)sin
o)/gkoi puro\j plh/reij-a)/gkea ga\r kai\ na/paj kai\ mu/drouj diapu/rouj
ei)=pon au)tou\j ei)=nai/ tinej, au)toi\ desmwthri/ou kai\ mu/lwnoj, e)n oi(=j ta\
toiau=ta/ e)stin e)pi\ timwri/a| tw=n a)sebw=n, o)/ntej e)pa/xioi-h)\ sunech\j kai/,
w(j ei)=pe/ tij, puknh\ a(rmoni/a, pilh/mata a)dia/luta ai)qe/roj; e)/myucoi de\
kai\ noeroi\ h)\ nou= kai\ yuch=j a)me/tocoi; proairetika\j de\ h)\ kathnagkaj-
23 me/naj au)to\ mo/non kinh/seij e)/contej; ti/ de/; selh/nh po/teron gnh/sion h)\
no/qon e)pife/retai fe/ggoj h(liakai=j e)pilampo/menon a)kti=sin h)\ kaq' au(to\
me\n i)di/a| tou/twn ou)de/teron, | to\ d' e)x a)mfoi=n w(j a)\n e)x oi)kei/ou kai\
a)llotri/ou puro\j kra=ma; pa/nta ga\r tau=ta kai\ ta\ toiau=ta tou= a)ri/stou
3
Philo Judaeus. De somniis
te kai\ teta/rtou tw=n e)n ko/smw| sw/matoj o)/nta, ou)ranou=, a)/dhla kai\
a)kata/lhpta, stocasmoi=j kai\ ei)kasi/aij, ou) pagi/w| lo/gw| th=j a)lhqei/aj,
24 e)formou=nta: w(/ste ka)\n o)mo/sai tina\ qarrh/santa, o(/ti qnhto\j ou)dei\j pw/pote
i)scu/sei tou/twn e)nargw=j katalabei=n ou)de/n. o(/rkoj dia\ tou=t' w)noma/sqh
to\ te/tarton kai\ xhro\n fre/ar, h( tou= teta/rtou tw=n e)n tw=| ko/smw| zh/thsij
25 a)teleu/thtoj kai\ pa/nth| duseu/retoj, ou)ranou=. i)/dwmen de/, o(\n tro/pon
kai\ to\ e)n h(mi=n au)toi=j te/tarton diafero/ntwj kai\ kat' e)xai/reton lo/gon
a)kata/lhpton ei)=nai pe/fuken. ou)kou=n te/ttara ta\ a)nwta/tw tw=n peri\ h(ma=j
e)sti, sw=ma, ai)/sqhsij, lo/goj, nou=j: tou/twn me\n dh\ ta\ tri/a ou) kata\ pa/saj
a)/dhla ta\j i)de/aj e)sti/n, a)ll' e)/cei tina\ dei/gmata e)n e(autoi=j tou= katalam-
26 ba/nesqai. ti/ d' e)/sq' o(/ fhmi; o(/ti to\ sw=ma kai\ trich=| diastato\n kai\
e(xach=| kinhto/n, i)/smen, diasta/seij me\n trei=j e)/con, mh=koj, ba/qoj, pla/toj,
kinh/seij de\ ta\j diplasi/aj e(/x, th\n a)/nw, th\n ka/tw, th\n e)pi\ dexia/, th\n
e)pi\ eu)w/numa, th\n pro/sw, th\n ei)j to\ kato/pin: a)lla\ kai\ o(/ti yuch=j e)stin
a)ggei=on, ou)k a)gnoou=men: a)lla\ kai\ o(/ti h(ba=|, fqi/nei, ghra/skei, teleuta=|,
27 dialu/etai, safw=j i)/smen. kai\ pro\j ai)/sqhsin me/ntoi ge ou) panta/pasin
a)mblei=j kai\ phroi\ gego/namen, a)ll' e)/comen ei)pei=n, o(/ti kai\ pentach=| sci/-
zetai kai\ o)/rgana e(ka/sthj e)sti\n u(po\ fu/sewj dhmiourghqe/nta oi)kei=a, o(ra/-
sewj me\n o)fqalmoi/, a)koh=j de\ w)=ta, r(i=nej de\ o)sfrh/sewj kai\ tw=n a)/llwn
ta\ oi(=j e)narmo/zetai, kai\ o(/ti a)/ggeloi dianoi/aj ei)si\ diagge/llousai crw/mata,
sch/mata, fwna/j, a)tmw=n kai\ culw=n i)dio/thtaj, suno/lwj sw/mata kai\ o(/sai
poio/thtej e)n tou/toij, kai\ o(/ti dorufo/roi yuch=j ei)sin, o(/sa a)\n i)/dwsin h)\
a)kou/swsi dhlou=sai ka)\n ei)/ ti blabero\n e)/xwqen e)pi/oi proorw/menai/ te kai\
fulatto/menai, w(j mh\ la/qra| pareisreue\n ai)/tion zhmi/aj a)nhke/stou th=|
28 despoi/nh| ge/nhtai. kai\ fwnh\ d' ou)k ei)sa/pan a)podidra/skei th\n h(mete/ran
kri/sin, a)ll' i)/smen o(/ti h( me\n o)xei=a, h( de\ barei=a, kai\ h( me\n e)mmelh\j
kai\ e)narmo/nioj, h( de\ a)pw|do\j kai\ li/an a)na/rmostoj, kai\ pa/lin h( me\n
mei/zwn, h( de\ e)la/ttwn: diafe/rousi kai\ a)/lloij muri/oij, ge/nesi, crw/masi,
diasth/masi, sunhmme/naij ta/sesi kai\ diezeugme/naij, tai=j dia\ tetta/rwn,
29 tai=j dia\ pe/nte, tai=j dia\ pasw=n sumfwni/aij. kai\ me\n de\ kai\ th=j e)na/r-
qrou fwnh=j, h(\n mo/noj e)k pa/ntwn zw/|wn e)/lacen a)/nqrwpoj, e)/stin a(\ gnw-
ri/zomen: oi(=on o(/ti a)po\ dianoi/aj a)nape/mpetai, o(/ti e)n tw=| sto/mati a)rqrou=tai,
o(/ti h( glw=ssa plh/ttousa th=| th=j fwnh=j ta/sei to\ e)/narqron e)nsfragi/-
zetai kai\ lo/gon, a)ll' ou) yilh\n | au)to\ mo/non fwnh\n a)rgh\n kai\ a)diatu/-
pwton h)=con a)perga/zetai, o(/ti kh/rukoj h)\ e(rmhne/wj e)/cei ta/xin pro\j to\n
30 u(poba/llonta nou=n. a)=r' ou)=n kai\ to\ te/tarton tw=n e)n h(mi=n au)toi=j,
o( h(gemw\n nou=j, katalhpto/j e)stin; ou) dh/pou. ti/ ga\r au)to\n oi)o/meqa
kata\ th\n ou)si/an ei)=nai; pneu=ma h)\ ai(=ma h)\ sw=ma suno/lwj-a)ll' ou)
sw=ma, a)sw/maton de\ lekte/on-h)\ pe/raj h)\ ei)=doj h)\ a)riqmo\n h)\ e)ndele/-
31 ceian h)\ a(rmoni/an h)\ ti/ tw=n o)/ntwn; gennw/menon d' eu)qu\j h)\ e)/xwqen
ei)skri/netai h)\ u(po\ tou= perie/contoj a)e/roj h( e)/nqermoj e)n h(mi=n fu/sij oi(=a
si/dhroj e)n calke/wj pepurwme/noj u(/dati yucrw=| pro\j to\ krataio/taton
stomou=tai; dio/ti kai\ para\ th\n yu=xin w)noma/sqai yuch\ dokei=. ti/ de/;
teleutw/ntwn sbe/nnutai kai\ sumfqei/retai toi=j sw/masin h)\ plei=ston e)pi-
32 bioi= cro/non h)\ kata\ to\ pantele\j a)/fqarto/n e)sti; pou= d' e)mpefw/leuken
4
Philo Judaeus. De somniis
o( nou=j au)tw=|; a)=ra oi)=kon keklh/rwtai; oi( me\n ga\r th\n a)kro/polin e)n h(mi=n
a)nie/rwsan au)tw=| kefalh/n, peri\ h(\n kai\ ai( ai)sqh/seij locw=sin, ei)ko\j ei)=nai
nomi/santej e)ggu\j oi(=a mega/lou basile/wj e)fedreu/ein tou\j dorufo/rouj: oi(
d' u(po\ kardi/aj au)to\n a)galmatoforei=sqai dianohqe/ntej gnwsimacou=sin.
33 a)ei\ dh\ to\ te/tarton a)kata/lhpton, ou)rano\j me\n e)n ko/smw| para\ th\n
a)e/roj kai\ gh=j kai\ u(/datoj fu/sin, nou=j de\ e)n a)nqrw/pw| para\ sw=ma kai\
ai)/sqhsin kai\ to\n e(rmhne/a lo/gon. mh/pote me/ntoi kai\ to\ te/tarton e)/toj
"a(/gion kai\ ai)neto\n" tau/thj e(/neka th=j ai)ti/aj e)n tai=j i(erai=j a)nagrafai=j
34 dhlou=tai #Lev. 19, 24$: to\ ga\r e)n toi=j gegono/sin a(/gion ou)rano\j me/n
e)stin e)n ko/smw|, kaq' o(\n ai( a)/fqartoi kai\ makrai/wnej fu/seij peripo-
lou=sin, e)n a)nqrw/pw| de\ nou=j, a)po/spasma qei=on w)/n, kai\ ma/lista kata\
Mwuse/a le/gonta: "e)nefu/shsen ei)j to\ pro/swpon au)tou= pnoh\n zwh=j, kai\
35 e)ge/neto o( a)/nqrwpoj ei)j yuch\n zw=san" #Gen. 2, 7$. kai\ e(ka/teron de\
ai)neto\n ou)k a)po\ skopou= moi dokei= proseirh=sqai: ta\ ga\r duna/mena tou\j
e)pai/nouj kai\ u(/mnouj kai\ eu)daimonismou\j e)ktragw|dei=n tou= gennh/santoj
patro\j tau=t' e)sti/n, ou)rano/j te kai\ nou=j. a)/nqrwpoj me\n ga\r e)xaire/tou
para\ ta\ a)/lla zw=|a ge/rwj e)/lace, qerapeu/ein to\ o)/n, o( de\ ou)rano\j a)ei\
melw|dei=, kata\ ta\j kinh/seij tw=n e)n e(autw=| th\n pa/mmouson a(rmoni/an a)po-
36 telw=n: h(=j ei) sune/baine th\n h)ch\n ei)j ta\j h(mete/raj fqa/nein a)koa/j,
e)/rwtej a)\n a)ka/qektoi kai\ lelutthko/tej i(/meroi kai\ a)/paustoi kai\ maniw/deij
| e)gi/nonto oi)=stroi, w(j kai\ tw=n a)nagkai/wn a)pe/cesqai trefome/nouj mhke/q'
w(j qnhtoi\ siti/oij kai\ potoi=j dia\ fa/ruggoj, a)ll' w(j oi( me/llontej a)pa-
qanati/zesqai di' w)/twn mousikh=j telei/aj e)nqe/oij w)|dai=j: w(=n a)kroath\n
Mwush=n a)sw/maton geno/menon lo/goj e)/cei tessara/konta h(me/raj kai\ ta\j
i)/saj nu/ktaj mh/te a)/rtou mh/te u(/datoj yau=sai to\ para/pan #Exod. 24, 18$.
37 o( toi/nun ou)rano/j, to\ mousikh=j a)rce/tupon o)/rganon, a)/krwj h(rmo/sqai
dokei= di' ou)de\n e(/teron h)\ i(/na oi( e)pi\ timh=| tou= tw=n o(/lwn patro\j a)|do/menoi
u(/mnoi mousikw=j e)piya/llwntai. kai\ th\n a)reth\n me/ntoi Lei/an a)kou/omen
e)pi\ th=j tou= teta/rtou gene/sewj ui(ou= mhke/ti ti/ktein duname/nhn, a)ll' e)pe/-
cousan h)\ e)pecome/nhn ta\j gona/j: eu(/riske ga/r, oi)=mai, pa=san th\n ge/nesin
e)x au)th=j xhra/n te kai\ stei=ran, h(ni/ka )Iou/dan, th\n e)xomolo/ghsin, to\n
38 te/leion karpo/n, h)/nqhse. diafe/rei d' ou)de\n to\ le/gein "i(/stasqai ti/ktou-
san" #Gen. 29, 35$ tou= mh\ eu(ri/skein e)n tw=| teta/rtw| fre/ati tou\j pai=daj
)Isaa\k u(/dwr #Gen. 26, 32$, e)peidh/per e)x e(kate/rou tw=n sumbo/lwn e)mfai/-
netai to\ pa/nta diyh=n qeou=, par' o(\n ai( gene/seij kai\ trofai\ toi=j gego-
39 no/sin a)/rdontai. mikropoli=tai me\n ou)=n tinej i)/swj u(polh/yontai peri\ frea/-
twn dioruch=j to\n tosou=ton ei)=nai lo/gon tw=| nomoqe/th|, oi( de\ dh\ mei/zoni
e)ggrafe/ntej patri/di, tw=|de tw=| ko/smw|, teleiote/rwn fronhma/twn o)/ntej,
ei)/sontai safw=j, o(/ti peri\ tetta/rwn e)sti/n, ou) frea/twn, a)lla\ tw=n tou=
panto\j merw=n h( zh/thsij toi=j o(ratikoi=j kai\ filoqea/mosi, gh=j, u(/datoj,
40 a)e/roj, ou)ranou=. w(=n e(/kaston e)pinoi/aij ei)j a)/kron pepoihme/naij diexel-
qo/ntej e)n me\n toi=j trisi\n eu(=ro/n tina katalhpta/-dio\ kai\ tri/a o)no/-
mata e)pefh/misan toi=j eu(reqei=sin, a)diki/an, e)/cqran, eu)rucwri/an #Gen.
`26, 20. 21. 22$-, e)n de\ tw=| teta/rtw| to\ para/pan ou)de/n, ou)ranw=|, ka-
qa/per o)li/gw| pro/teron e)dhlw/samen: to\ ga\r te/tarton fre/ar a)/nudron
5
Philo Judaeus. De somniis
kai\ xhro\n eu(ri/sketai kai\ o(/rkoj dia\ th\n ei)rhme/nhn ai)ti/an prosagoreu/etai.
41 Ta\ de\ e(po/mena zhth/swmen e)reunw=ntej, ti/j h( Carra\n kai\
dia\ ti/ o( a)po\ tou= fre/atoj e)xelqw\n ei)j au)th\n e)/rcetai #Gen. 28, 10$.
e)/sti toi/nun, w(j e)/moige fai/netai, Carra\n mhtro/poli/j tij ai)sqh/sewn.
e(rmhneu/etai ga\r tote\ me\n o)rukth/, tote\ de\ trw=glai, di' a)mfote/rwn tw=n
42 o)noma/twn e(no\j dhloume/nou pra/gmatoj. to\ ga\r sw=ma h(mw=n ei)j ta\ tw=n
ai)sqh/sewn o)/rgana tro/pon tina\ e)xorw/ruktai, kai\ ge/gonen e(/kaston tw=n
o)rga/nwn e(ka/sthj o)ph/ tij ai)sqh/sewj, e)n h(=| pe/fuke fwleu/ein. | o(/tan
ou)=n tij a)po\ tou= fre/atoj, o(\ kalei=tai o(/rkoj, w(/sper a)po\ lime/noj e)xanacqh=|,
paragi/netai eu)qu\j ei)j Carra\n a)nagkai/wj: to\n ga\r a)podhmi/an stello/-
menon a)po\ tou= a)ri/stou kai\ a)peiromege/qouj e)pisth/mhj cwri/ou kat'
43 a)nagkai=on ai)sqh/seij a)/neu xenagw=n u(pode/contai. kinei=tai ga\r h(mw=n h(
yuch\ polla/kij me\n e)f' e(auth=j, o(/lon to\n swmatiko\n o)/gkon e)kdu=sa kai\
to\n tw=n ai)sqh/sewn o)/clon a)podra=sa, polla/kij de\ kai\ tau=ta e)pampisco-
me/nh. th\n me\n ou)=n gumnh\n ki/nhsin au)th=j ta\ noh/sei mo/nh| katalhpta\
44 e)/lace, th\n de\ meta\ sw/matoj ta\ ai)sqhta/. ei)/ tij ou)=n o(milei=n ei)sa/pan
a)dunatei= dianoi/a| mo/nh|, deute/ran katafugh\n ai)/sqhsin eu(ri/sketai, kai\
o(/stij a)\n sfalh=| tw=n nohtw=n, au)ti/ka pro\j ta\ ai)sqhta\ katasu/retai:
deu/teroj ga\r a)ei\ plou=j o( pro\j ai)/sqhsin toi=j mh\ dunhqei=si pro\j to\n
45 h(gemo/na nou=n eu)ploh=sai. kalo\n de\ ka)n tou/tw| genome/nouj mh\ katagh-
ra/sai kai\ diaiwni/sai, a)ll' w(j e)n xe/nh| diatri/bontaj paroi/kwn tro/pon
a)ei\ metana/stasin zhtei=n kai\ e)pa/nodon ei)j th\n patrw/|an gh=n. La/ban
me\n ga\r ou)k ei)=doj, ou) ge/noj, ou)k i)de/an, ou)k e)nno/hma, ou)k a)/llo tw=n
noh/sei mo/nh| katalambanome/nwn ou)de\n a(plw=j ei)dw/j, h)rthme/noj de\ tw=n
e)mfanw=n, a(/per ei)j o)/yeij kai\ a)koa\j kai\ ta\j suggenei=j duna/meij e)/rcetai,
patri/doj h)xi/wtai Carra/n, h(\n w(j xe/nhn o( fila/retoj )Iakw\b pro\j o)li/gon
46 oi)kei= cro/non, th=j oi)/kade e)pano/dou diamemnhme/noj. fhsi\ gou=n h( mh/thr,
h( u(pomonh/, (Rebe/kka pro\j au)to/n: "a)nasta\j a)po/draqi pro\j La/ban to\n
a)delfo/n mou ei)j Carra/n, kai\ oi)/khson met' au)tou= h(me/raj tina/j" #Gen.
`27, 43. 44$. a)=ra ou)=n katanoei=j, o(/ti ou)c u(pome/nei o( a)skhth\j e)n th=|
cw/ra| tw=n ai)sqh/sewn katabiw=nai, a)ll' h(me/raj o)li/gaj kai\ bracu/n tina
cro/non dia\ ta\j tou= sunde/tou sw/matoj a)na/gkaj, o( de\ makro\j ai)w\n au)tw=|
47 kai\ bi/oj e)n th=| nohth=| po/lei tamieu/etai; paro/ moi dokei= kai\ o(
pa/ppoj au)tou= th=j e)pisth/mhj, )Abraa\m o)/noma, mh\ polu\n cro/non u(po-
mei=nai th=| Carra\n e)ndiatri=yai. le/getai ga\r o(/ti " )Abraa\m h)=n e)tw=n e(bdo-
mh/konta pe/nte, o(/te e)xh=lqen e)k Carra/n" #Gen. 12, 4$, kai/toi tou= patro\j
au)tou= Qa/rra, o(\j e(rmhneu/etai kataskoph\ o)smh=j, me/cri teleuth=j e)n au)th=|
48 biw/santoj. r(htw=j gou=n e)n tai=j i(erai=j a)nagrafai=j | dhlou=tai, o(/ti "a)pe/-
qane Qa/rra e)n Carra/n" #Gen. 11, 32$: kata/skopoj ga\r h)=n a)reth=j,
ou) poli/thj, kai\ o)smai=j a)ll' ou) trofw=n a)polau/sesin e)crh=to, mh/pw i(kano\j
w)\n e)mpi/plasqai fronh/sewj, a)lla\ mhde\ geu/esqai, tou=to d' au)to\ mo/non
49 o)sfrai/nesqai. kaqa/per ga\r tou\j qhratikou\j tw=n skula/kwn lo/goj e)/cei
kai\ ta\ porrwta/tw tw=n qhri/wn ptw/mata r(inhlatou=ntaj a)neuri/skein h)ko-
nhme/nouj u(po\ fu/sewj diafero/ntwj th\n peri\ ta\j o)sma\j ai)/sqhsin, to\n
au)to\n tro/pon th\n a)po\ dikaiosu/nhj kai\ th=j a)/llhj a)reth=j a)nadidome/nhn
6
Philo Judaeus. De somniis
h(dei=an au)/ran o( paidei/aj e)rasth\j i)cnhlatei= kai\ poqei= me\n e)kei/naij e)ntu-
cei=n, e)x w(=n a)nadi/dotai to\ qaumasiw/taton ga/nwma tou=to, mh\ duna/menoj
d' e)n ku/klw| kenh\n peria/gei th\n kefalh/n, o)sfraino/menoj au)to\ mo/non
kaloka)gaqi/aj kai\ siti/wn i(erwta/thj kni/sshj: ou) ga\r a)rnei=tai li/cnoj e)pi-
50 sth/mhj kai\ fronh/sewj ei)=nai. maka/rioi me\n ou)=n oi(=j e)xege/neto tw=n so-
fi/aj fi/ltrwn a)po/nasqai kai\ tw=n qewrhma/twn kai\ dogma/twn au)th=j
e(stiaqh=nai kai\ e)neufranqei=sin e)/ti diyh=n, a)/plhston kai\ a)ko/reston e)pi-
51 ferome/noij i(/meron e)pisth/mhj. deu/tera d' oi)/sontai, oi(=j a)polau=sai me\n
ou)k e)xege/neto th=j i(era=j trape/zhj, knissou=n de\ ta\j e(autw=n yuca/j:
au)/raij ga\r a)reth=j ou(=toi zwpurhqh/sontai, kaqa/per tw=n kamno/ntwn oi(
pareime/noi dia\ to\ mh\ du/nasqai trofh=| crh=sqai ta\j ei)j a)na/lhyin proj-
fe/rontai o)sma/j, a(\j i)atrw=n pai=dej lipoqumi/aj a)/kh swth/ria proeutrepi/-
52 zontai. katalipw\n me/ntoi th\n Caldai/an gh=n ei)j Carra\n le/getai
metani/stasqai Qa/rra, to/n te ui(o\n )Abraa\m kai\ tou\j o(mogni/ouj th=j oi)ki/aj
e)pago/menoj, ou)c i(/n' w(j para\ suggrafe/wj i(storikou= ma/qwmen, o(/ti meta-
na/stai tine\j e)ge/nonto, th\n me\n patrw/|an gh=n katalipo/ntej, th\n de\ xe/nhn
w(j patri/da oi)kh/santej, a)ll' u(pe\r tou= ma/qhma biwfele/staton kai\
53 a(rmo/tton a)nqrw/pw| mh\ a)melhqh=nai. ti/ de\ tou=to/ e)sti; Caldai=oi me\n
a)stronomou=sin, oi( de\ th=j Carra\n poli=tai peri\ to\n tw=n ai)sqh/sewn to/pon
pragmateu/ontai. fhsi\n ou)=n o( i(ero\j lo/goj tw=| katasko/pw| tw=n th=j fu/sewj
pragma/twn: ti/ peri\ h(li/ou zhtei=j, ei) podiai=o/j e)stin, ei) th=j gh=j mei/zwn
a(pa/shj, ei) pollapla/sioj au)th=j; ti/ de\ peri\ fwtismw=n selh/nhj, ei) no/qon
e)/cei fe/ggoj, ei) gnhsi/w| mo/nw| crh=tai; ti/ de\ peri\ th=j tw=n a)/llwn a)ste/rwn
54 fu/sewj h)\ perifora=j h)\ sumpaqei/aj pro/j te a)llh/louj kai\ ta)pi/geia; ti/
de\ bai/nwn e)pi\ gh=j u(pe\r nefe/laj phda=|j; ti/ d' a(/ptesqai tw=n e)n ai)qe/ri
fh\|j du/nasqai proserrizwme/noj ce/rsw|; ti/ de\ peri\ tw=n a)tekma/rtwn
tekmai/resqai tolma=|j; ti/ de\ polupragmonei=j a(\ mh/ se dei=, ta\ mete/wra;
ti/ de\ th\n e)n toi=j maqh/masin eu(resilogi/an a)/crij ou)ranou= tei/neij; ti/ d'
a)stronomei=j metewrolescw=n; | mh\ ta\ u(pe\r se\ kai\ a)/nw, w)= ou(=toj, a)lla\
ta\ e)ggu\j sautou= katano/hson, ma=llon de\ sauto\n a)kolakeu/twj e)reu/nhson.
55 pw=j ou)=n e)reunh/seij; i)/qi noerw=j ei)j Carra\n th\n o)rukth/n, ta\j trw/glaj
kai\ o)pa\j tou= sw/matoj, kai\ e)pi/skeyai o)fqalmou/j, w)=ta, r(i=naj, ta\ a)/lla
o(/sa kai\ ai)sqh/sewj o)/rgana, kai\ filoso/fhson a)nagkaiota/thn kai\ prepw-
desta/thn filosofi/an a)nqrw/pw|, zhtw=n, ti/ o(/rasij, ti/ a)koh/, ti/ geu=sij, ti/
o)/sfrhsij, ti/ a(fh/, ti/ kai\ suno/lwj ai)/sqhsij: ka)/peita ti/ to\ o(ra=n kai\ pw=j
o(ra=|j, ti/ to\ a)kou/ein kai\ pw=j a)kou/eij, ti/ to\ o)sfrai/nesqai h)\ geu/esqai h)\
56 a(/ptesqai kai\ pw=j e(/kaston au)tw=n ei)/wqe gi/gnesqai. pri\n de\ to\n i)/dion
oi)=kon kalw=j e)peske/fqai, to\n tou= panto\j e)xeta/zein ou)c u(perbolh\ ma-
ni/aj; kai\ ou)/pw soi mei=zon e)pi/tagma e)pita/ttw, th\n sautou= yuch\n i)dei=n
kai\ to\n nou=n, e)f' w(=| me/ga fronei=j: katalabei=n ga\r au)to\n ou)/pote dunh/sh|.
57 a)na/baine nu=n ei)j ou)rano\n kai\ katalazoneu/ou peri\ tw=n e)kei=, mh/pw dedu-
nhme/noj gnw=nai kata\ to\ poihtiko\n gra/mma
o(/tti/ toi e)n mega/roisi kako/n t' a)gaqo/n te te/tuktai,
katagagw\n d' a)p' ou)ranou= to\n kata/skopon kai\ a)ntispa/saj a)po\ th=j e)kei=
zhth/sewj gnw=qi sauto/n, ei)=ta kai\ tou=t' e)pimelw=j e)kpo/nhson, i(/na th=j
7
Philo Judaeus. De somniis
8
Philo Judaeus. De somniis
67 mh/pote me/ntoi ge ou)de\ to/pon nu=n a)llhgorw=n e)pi\ tou= ai)ti/ou parei/lhfen,
a)ll' e)/sti to\ dhlou/menon toiou=ton: "h)=lqen ei)j to\n to/pon, kai\ a)nable/yaj
toi=j o)fqalmoi=j ei)=den" au)to\n to\n to/pon, ei)j o(\n h)=lqe, makra\n o)/nta tou=
a)katonoma/stou kai\ a)rrh/tou kai\ kata\ pa/saj i)de/aj a)katalh/ptou qeou=.
68 | tou/twn prodiwrisme/nwn, o(/tan ei)j Carra/n, th\n ai)/sqhsin, e)/lqh|
o( a)skhth/j, "u(panta=| to/pw|" #Gen. 28, 11$, ou)/te tw=| e)kpeplhrwme/nw|
u(po\ sw/matoj qnhtou=-mete/cousi ga\r au)tou= pa/ntej oi( ghgenei=j e)k-
peplhrwko/tej cw/ran kai\ to/pon tina\ kata\ ta)nagkai=on e)pe/contej-
ou)/te tw=| tri/tw| kai\ a)ri/stw|, ou(= mo/lij e)/nnoian labei=n h)=n a)\n e)pi\ tou=
fre/atoj poiou/menon ta\j diatriba/j, o(\ proshgoreu/eto o(/rkoj, w(=| to\ au)to-
maqe\j ge/noj, )Isaa/k, e)ndiaita=tai mhde/pote th=j pro\j qeo\n pi/stewj
kai\ a)fanou=j u(polh/yewj a)fista/menon, a)lla\ tw=| me/sw| lo/gw| qei/w|, ta\
69 a)/rista u(fhgoume/nw| kai\ o(/sa pro/sfora toi=j kairoi=j a)nadida/skonti. ou)
ga\r a)xiw=n o( qeo\j ei)j ai)/sqhsin e)/rcesqai tou\j e(autou= lo/gouj e)pikouri/aj
e(/neka tw=n filare/twn a)poste/llei: oi( d' i)atreu/ousi kai\ e)knoshleu/ousi ta\
yuch=j a)rrwsth/mata, paraine/seij i(era\j w(/sper no/mouj a)kinh/touj tiqe/ntej
kai\ e)pi\ ta\ tou/twn gumna/sia kalou=ntej kai\ tro/pon a)leiptw=n i)scu\n kai\
70 du/namin kai\ r(w/mhn a)nantagw/niston e)mfu/ontej. deo/ntwj ou)=n ei)j ai)/sqhsin
e)lqw\n ou)ke/ti qew=|, lo/gw| d' u(panta=| qeou=, kaqa\ kai\ o( pa/ppoj au)tou=
th=j sofi/aj )Abraa/m. le/getai ga/r: "a)ph=lqe ku/rioj, w(j e)pau/sato lalw=n
tw=| )Abraa/m, kai\ )Abraa\m a)pe/streyen ei)j to\n to/pon au)tou=" #Gen. 18, 33$:
di' ou(= suna/getai to\ lo/goij toiou/toij e)ntugca/nein i(eroi=j, w(=n o( pro\ tw=n
o(/lwn qeo\j a)ph/llaktai, mhke/ti ta\j a)f' au(tou= tei/nwn fantasi/aj, a)lla\
71 ta\j a)po\ tw=n meq' au(to\n duna/mewn. u(perfue/stata d' e)/cei to\ mh\ fa/nai
e)lqei=n ei)j to\n to/pon, a)ll' a)panth=sai to/pw|: e(kou/sion me\n ga\r to\
e)/rcesqai, to\ d' a)panta=n polla/kij a)kou/sion, i(/n' e)xapinai/wj o( qei=oj lo/goj
e)pifaino/menoj a)prosdo/khton cara\n e)lpi/doj mei/zona e)rh/mh| yuch=| suno-
doiporei=n me/llwn protei/nh|. kai\ ga\r Mwush=j "e)xa/gei to\n lao\n ei)j th\n
suna/nthsin tou= qeou=" #Exod. 19, 17$, safw=j ei)dw\j e)rco/menon au)to\n
a)ora/twj pro\j ta\j poqou/saj yuca\j e)ntucei=n au)tw=|.
72 Th\n d' ai)ti/an e)pife/rei, di' h(\n to/pw| u(ph/nthsen: "e)/du" ga/r
fhsin "o( h(/lioj" #Gen. 28, 11$, ou)c o( faino/menoj ou(=toj, a)lla\ to\ tou=
a)ora/tou kai\ megi/stou qeou= perifegge/staton kai\ periauge/staton fw=j.
tou=q' o(/tan me\n e)pila/myh| dianoi/a|, ta\ deu/tera lo/gwn du/etai fe/ggh, polu\
de\ ma=llon oi( ai)sqhtoi\ to/poi pa/ntej e)piskia/zontai: o(/tan d' e(te/rwse
73 cwrh/sh|, pa/nt' eu)qu\j a)ni/scei kai\ a)nate/llei. mh\ qauma/sh|j de/, ei) o(
h(/lioj kata\ tou\j th=j a)llhgori/aj kano/naj e)xomoiou=tai tw=| patri\ kai\ h(ge-
mo/ni tw=n sumpa/ntwn: qew=| ga\r o(/moion pro\j a)lh/qeian me\n ou)de/n, a(\ de\
do/xh| neno/mistai, du/o mo/na e)sti/n, a)o/rato/n te kai\ o(rato/n, yuch\ me\n
74 a)o/raton, o(rato\n de\ h(/lioj. th\n | me\n ou)=n yuch=j e)mfe/reian dedh/lwken
e)n e(te/roij ei)pw/n: "e)poi/hsen o( qeo\j to\n a)/nqrwpon, kat' ei)ko/na qeou=
e)poi/hsen au)to/n" #Gen. 1, 27$, kai\ e)n tw=| kata\ a)ndrofo/nwn teqe/nti no/mw|
pa/lin: "o( e)kce/wn ai(=ma a)nqrw/pou a)nti\ tou= ai(/matoj au)tou= e)kcuqh/setai,
o(/ti e)n ei)ko/ni qeou= e)poi/hsa to\n a)/nqrwpon" #Gen. 9, 6$, th\n de\ h(li/ou
75 dia\ sumbo/lwn memh/nuke. r(a/|dion de\ kai\ a)/llwj e)x e)pilogismou= tou=to
9
Philo Judaeus. De somniis
10
Philo Judaeus. De somniis
11
Philo Judaeus. De somniis
e)necu/rasma e)necura/sh|j to\ i(ma/tion tou= plhsi/on, pro\ dusmw=n h(li/ou a)po-
dw/seij au)tw=|: e)/sti ga\r tou=to peribo/laion au)tw=| mo/non, tou=to to\ i(ma/tion
a)schmosu/nhj au)tou=. e)n ti/ni koimhqh/setai; e)a\n ou)=n kataboh/sh| pro\j
93 me/, ei)sakou/somai au)tou=: e)leh/mwn ga/r ei)mi" #Exod. 22, 26. 27$. a)=r'
ou)k a)/xion tou\j oi)ome/nouj th\n tosau/thn spoudh\n ei)=nai tw=| nomoqe/th| peri\
a)mpeco/nhj, ei) kai\ mh\ o)neidi/zein, a)lla/ toi/ ge u(pomimnh/|skein fa/skontaj:
ti/ le/gete, w)= gennai=oi; o( tw=n o(/lwn kti/sthj kai\ h(gemw\n e)leh/mona e(auto\n
e)f' ou(/twj eu)telou=j pra/gmatoj, i(mati/ou mh\ a)podoqe/ntoj crew/sth|
94 | pro\j daneistou=, kalei=; to\ me/geqoj kaqa/pax th=j a)reth=j tou= pa/nta
mega/lou qeou= mh\ sunewrako/twn toiau=t' e)sti\n u(polamba/nein kai\ th\n
a)nqrwpi/nhn mikrologi/an th=| a)genh/tw| kai\ a)fqa/rtw| kai\ plh/rei makario/-
95 thtoj kai\ eu)daimoni/aj fu/sei para\ qe/min kai\ di/khn prosnemo/ntwn. ti/
ga\r a)/topon poiou=sin oi( ta\ r(u/sia kate/contej daneistai\ par' au(toi=j,
a)/crij a)\n ta\ i)/dia a)napra/xwntai; pe/nhtej oi( crew=stai, fh/sei tij i)/swj,
kai\ a)/xion e)leei=n au)tou/j. ei)=t' ou)k a)/meinon h)=n gra/yai no/mon, di' ou(=
tou/touj e)raniou=si ma=llon h)\ crew/staj a)pofanou=sin h)\ e)p' e)necu/roij
tou= danei/zein kwlu/sousin; o( de\ e)fei\j ou)k a)\n ei)ko/twj e)pi\ toi=j a(\
96 e)/labon pro\ kairou= mh\ proieme/noij duscerai/noi w(j a)sebou=si. peni/aj d'
ei)j au)ta/ tij e)lqw/n, w(j e)/poj ei)pei=n, ta\ pe/rata kai\ r(a/kion e(\n a)mpeco/-
menoj daneista\j kainou\j e)pa/getai to\n a)po\ tw=n o(rw/ntwn parei\j e)/leon,
o(\j toi=j kecrhme/noij tai=j toiau/taij kakopragi/aij kat' oi)ki/an kai\ par'
97 i(eroi=j kai\ e)n a)gora=| kai\ pantacou= proke/cutai; nuni\ de\ kai\ o(\ mo/non
ei)=ce proka/lumma ai)dou=j, w(=| ta\ th=j fu/sewj a)po/rrhta suneski/aze, tou=to
fe/rwn prou)/teine: r(u/sion u(pe\r ti/noj, ei)pe/ moi; h)\ u(pe\r e(te/raj a)mei/nonoj
e)sqh=toj; trofh=j me\n ga\r a)nagkai/aj a)/poroj ou)dei/j, a)/crij a)\n phgai\ me\n
a)nablu/zwsi, potamoi\ de\ cei/marroi plhmmurw=si, gh= de\ tou\j e)thsi/ouj
98 a)nadidw=| karpou/j. ou(/tw de\ h)\ baqu/plouto/j tij h)\ li/an w)mo\j o( daneisth/j,
w(j h)\ tetra/dracmon, ta/ca de\ kai\ e)/latton e)qe/lein tw| sumbalei=n h)\ ou(/tw
penicrw=| danei/zein a)lla\ mh\ cari/zesqai h)\ o(\ mo/non h)=n i(ma/tion e)kei/nw|
lamba/nein e)ne/curon, o(/per e(te/rw| o)no/mati lwpodutei=n ei)ko/twj a)\n le/goito;
kai\ ga\r lwpodu/taij e)/qoj a)pampi/scousi ta\j me\n e)sqh=taj a)fairei=sqai,
99 gumnou\j de\ tou\j e)/contaj a)pofai/nein. dia\ ti/ de\ nukto\j me\n kai\ tou= mh\
a)nei/mona/ tina koimhqh=nai prou)no/hsen, h(me/raj de\ kai\ tou= mh\ e)grhgoro/ta
gumno\n a)schmonei=n ou)ke/q' o(moi/wj e)fro/ntisen; h)\ ou) nukti\ me\n kai\
sko/tw| kru/ptetai pa/nta, w(j h(=tton h)\ mhd' o(/lwj ai)dei=sqai, h(me/ra| de\
100 kai\ fwti\ a)nakalu/ptetai, w(j to/te ma=llon e)ruqria=n a)nagka/zesqai; dia\ ti/
d' ou) dido/nai to\ i(ma/tion, a)ll' a)podido/nai prose/taxen; a)po/dosij ga\r
e)p' a)llotri/oij gi/netai, ta\ d' e)ne/cura tw=n dedaneiko/twn ma=llon h)\ tw=n
dedaneisme/nwn e)sti/n. e)kei=no de\ ou)k e)nnoei=j, o(/ti labo/nti tw=| crew/sth|
pro/skoiton to\ i(ma/tion ou) prose/taxe meq' h(me/ran perielei=n a)nasta/nti
101 kai\ komi/sai tw=| daneisth=|; kai\ mh\n tw=| ge th=j e(rmhnei/aj i)diotro/pw| kai\
o( bradu/tatoj e(/tero/n ti tou= r(htou= katanoei=n a)\n | proacqei/h: ma=llon
ga\r a)forismw=| h)\ paraine/sei e)/oike to\ dia/tagma. parainw=n me\n ga\r
ei)=pen a)/n tij: to\ e)necurasqe\n i(ma/tion, e)a\n tou=t' h)=| mo/non tw=| crew/sth|,
pro\ e(spe/raj a)po/doj, i(/n' e)/ch| nu/ktwr a)mpe/cesqai, a)forizo/menoj de\
12
Philo Judaeus. De somniis
ou(/twj, w(j nu=n e)/cei: "e)/sti ga\r tou=to peribo/laion au)tw=| mo/non, tou=to to\
i(ma/tion a)schmosu/nhj au)tou=: e)n ti/ni koimhqh/setai" #Exod. 22, 27$;
102 tau=ta me\n dh\ kai\ ta\ toiau=ta pro\j tou\j th=j r(hth=j pragmatei/aj
sofista\j kai\ li/an ta\j o)fru=j a)nespako/taj ei)rh/sqw, le/gwmen de\ h(mei=j
e(po/menoi toi=j a)llhgori/aj no/moij ta\ pre/ponta peri\ tou/twn. fame\n
toi/nun lo/gou su/mbolon i(ma/tion ei)=nai. ta/j te ga\r a)po\ krumou= kai\ qa/l-
pouj ei)wqui/aj tw=| sw/mati kataskh/ptein bla/baj e)sqh\j a)pwqei=tai kai\
e)piskia/zei ta\ th=j fu/sewj a)po/rrhta kai\ e)/stin a(rmo/ttwn sw/mati ko/smoj
103 h( a)mpeco/nh. kata\ to\ paraplh/sion me/ntoi kai\ a)nqrw/pw| lo/goj
dw/rhma ka/lliston e)do/qh para\ qeou=, prw=ton me\n kata\ tw=n newteri-
zo/ntwn ei)j au)to\n o(/plon a)munth/rion-w(j ga\r tw=n a)/llwn e(/kaston
zw/|wn h( fu/sij oi)kei/oij e(/rkesin w)cu/rwse, di' w(=n tou\j e)piceirou=ntaj
a)dikei=n a)pokrou/setai, kai\ a)nqrw/pw| me/giston e)/ruma kai\ froura\n a)ka-
qai/reton lo/gon de/dwken, ou(= krataiw=j oi(=a panopli/aj e)neilhmme/noj
oi)kei=on kai\ prosfue/staton e(/xei dorufo/ron: tou/tw| de\ proagwnisth=| crw/-
menoj dunh/setai ta\j a)po\ tw=n e)cqrw=n e)piferome/naj a)pwqei=sqai
104 zhmi/aj-, deu/teron de\ kai\ ai)scu/nhj kai\ o)neidw=n a)nagkaio/taton peri/-
blhma-deino\j ga\r sugkru/yai kai\ suskia/sai ta\j a(marti/aj tw=n
a)nqrw/pwn lo/goj-, tri/ton de\ pro\j o(/lou tou= bi/ou ko/smon: o( ga\r
105 beltiw=n e(/kaston kai\ pa/nta a)/gwn e)pi\ to\ krei=tton ou(=to/j e)stin. a)lla\
ga/r ei)si lw=bai/ tinej kai\ kh=rej a)nqrw/pwn, oi(\ kai\ to\n lo/gon e)necura/-
zousin a)fairou/menoi tou\j e)/contaj kai/, sunauxh=sai de/on, o(/lon u(pote/m-
nontai, kaqa/per oi( ta\ tw=n polemi/wn dh|ou=ntej cwri/a kai\ to/n te si=ton
kai\ to\n a)/llon karpo\n fqei/rein e)piceirou=ntej, o(\j a)feqei\j mega/lh toi=j
106 crhsame/noij a)\n o)/nhsij h)=n. po/lemoj ou)=n e)stin e)ni/oij a)/spondoj kai\
a)kh/ruktoj pro\j th\n logikh\n fu/sin, oi(/tinej ta\j bla/staj au)th=j a)pokei/-
rousin e)n crw=| kai\ ta\j prw/taj e)pifu/seij e)kqli/bousin, a)/gonon kai\
107 stei=ran, w(j e)/poj ei)pei=n, kalw=n e)pithdeuma/twn a)pergazo/menoi. o(rmw=-
san ga\r e)/stin o(/te pro\j paidei/an a)katasce/tw| r(u/mh| kai\ plhcqei=san
e)/rwti tw=n filosofi/aj qewrhma/twn u(po\ baskani/aj kai\ fqo/nou dei/santej,
mh\ mega/la pneu/sasa kai\ e)pi\ mh/kiston a)rqei=sa ta\j gliscrologi/aj
au)tw=n kai\ piqana\j kata\ th=j a)lhqei/aj eu(re/seij e)piklu/sh| ceima/rrou
tro/pon, e(te/rwse tai=j e(autw=n kakotecni/aij th\n fora\n e)/treyan, ei)j
banau/souj kai\ | a)neleuqe/rouj te/cnaj metoceteusa/menoi: polla/kij de\ kai\
a)mblw/santej kai\ e)pifra/xantej a)rgo\n to\ megalofue\j kate/lipon, w(/sper
baqu/geion kai\ eu)dai/mona gh=n o)rfanw=n pai/dwn e)pi/tropoi kakoi\ ce/rson,
kai\ ou)k h)|de/sqhsan oi( pa/ntwn a)nhlee/statoi to\ mo/non i(ma/tion a)nqrw/-
pou perisulw=ntej, lo/gon: "e)/sti" ga/r fhsi "tou=to peribo/laion au)tw=|
108 mo/non" #Exod. 22, 27$. ti/ plh\n o( lo/goj; w(/sper ga\r i(/ppou to\ cre-
meti/zein i)/dion kai\ to\ u(laktei=n kuno\j kai\ boo\j to\ muka=sqai kai\ to\
w)ru/esqai le/ontoj, ou(/tw kai\ a)nqrw/pou to\ le/gein kai\ au)to\j o( lo/goj.
tou=ton ga\r e)/ruma, peri/blhma, panopli/an, tei=coj to\ zw=|on to\ qeofile/sta-
109 ton, o( a)/nqrwpoj, e)k pa/ntwn i)/dion keka/rpwtai. dio\ kai\ e)pi-
fe/rei: "tou=to to\ i(ma/tion au)to\ mo/non a)schmosu/nhj au)tou=" #Exod. 22,
`27$. ti/j a)/lloj ga\r ou(/twj ta\ o)nei/dh kai\ ta\ ai)/sch tou= bi/ou suskia/zei
13
Philo Judaeus. De somniis
kai\ sugkru/ptei, w(j lo/goj; a)maqi/a me\n ga\r a)lo/gou fu/sewj suggene\j
110 ai)=scoj, paidei/a de\ a)delfo\n lo/gou, ko/smoj oi)kei=oj. "e)n ti/ni ou)=n koi-
mhqh/setai", toute/stin h)remh/sei kai\ dianapau/setai a)/nqrwpoj, plh\n
e)n lo/gw|; lo/goj ga\r to\ barupotmo/taton h(mw=n ge/noj e)pikoufi/zei. w(/sper
ou)=n tou\j lu/paij h)\ fo/boij h)/ tisin a)/lloij kakoi=j piesqe/ntaj eu)me/neia
kai\ sunh/qeia kai\ dexio/thj fi/lwn polla/kij e)qera/peusen, ou(/twj ou)
polla/kij a)ll' a)ei\ to\ baru/taton a)/cqoj, o(/per e)pitiqe/asin h(mi=n ai(/ te
tou= sunde/tou sw/matoj a)na/gkai kai\ ai( tw=n e)/xwqen kataskhpto/ntwn
111 a)proo/ratoi suntuci/ai, mo/noj o( a)lexi/kakoj lo/goj a)pwqei=tai. fi/loj ga\r
kai\ gnw/rimoj kai\ sunh/qhj kai\ e(tai=roj h(mi=n e)stin, e)ndedeme/noj, ma=llon
de\ h(rmosme/noj kai\ h(nwme/noj ko/llh| tini\ fu/sewj a)lu/tw| kai\ a)ora/tw|. dia\
tou=to kai\ prole/gei ta\ sunoi/sonta kai\ sumba/ntoj tino\j a)boulh/tou pa/restin
au)toke/leustoj bohqh/swn, ou) th\n e(te/ran fe/rwn mo/non w)fe/leian, h(\n o(
112 mh\ drw=n su/mbouloj h)\ o( sunagwnisth\j h(/sucoj, a)ll' a)mfote/raj. ou) ga\r
h(mi/ergon e)piteth/deuke du/namin, a)lla\ pa=si toi=j me/resin o(lo/klhron: o(/j
ge, ka)\n sfalh=| pei/raj e)n oi(=j dianoei=tai h)\ e)/rgw| e)pexe/rcetai, []h)\ e)pi\
to\ tri/ton a)fiknei=tai boh/qhma, parhgori/an. fa/rmakon ga\r w(j trau-
ma/twn, kai\ yuch=j paqw=n o( lo/goj e)sti\ swth/rion, o(\n "pro\ dusmw=n
h(li/ou" fhsi\ dei=n o( nomoqe/thj a)podou=nai #Exod. 22, 26$, toute/sti
pri\n ta\j tou= megi/stou kai\ e)pifanesta/tou qeou= katadu=nai perilampesta/-
taj au)ga/j, a(\j di' e)/leon tou= ge/nouj h(mw=n ei)j nou=n to\n a)nqrw/pinon
113 ou)rano/qen a)poste/llei. parame/nontoj ga\r e)n yuch=| tou= qeoeidesta/tou
kai\ a)swma/tou fwto\j a)podw/somen to\n e)necurasqe/nta lo/gon, w(j i(ma/tion,
i(/n' e)gge/nhtai tw=| labo/nti to\ i)/dion a)nqrw/pou kth=ma th/n te ai)scu/nhn
tou= bi/ou peristei=lai kai\ th=j qei/aj a)po/nasqai dwrea=j kai\ met' h)remi/aj
a)napau/sasqai parousi/a| toiou/tou sumbou/lou | kai\ proaspistou= ta/xin
114 h(\n e)ta/cqh mhde/pote lei/yontoj. e(/wj ou)=n e)/ti soi to\ i(ero\n fe/ggoj o(
qeo\j a)ktinobolei=, spou/dason e)n h(me/ra| to\ r(u/sion a)podou=nai tw=| kuri/w|:
du/ntoj ga/r, w(j pa=sa Ai)/guptoj #Exod. 10, 21$, yhlafhto\n e(/xeij sko/toj
to\n ai)w=na kai\ plhcqei\j a)orasi/a| kai\ a)gnoi/a|, w(=n e)do/keij e)pikratei=n
pa/ntwn a)faireqh/sh|, pro\j tou= ble/pontoj )Israh/l, o(\n e)rrusi/azej a)dou/-
115 lwton o)/nta fu/sei, doulou/menoj a)na/gkh|. tou=ton dh\ to\n do/licon
a)pemhku/namen ou)k a)/llou tou ca/rin h)\ tou= dida/xai, o(/ti h( a)skhtikh\
dia/noia kinh/sesin a)nwma/loij pro/j te eu)fori/an kai\ tou)nanti/on crwme/nh
kai\ tro/pon tina\ a)niou=sa kai\ katiou=sa sunecw=j, o(/tan me\n eu)forh=| kai\
pro\j to\ u(/yoj ai)/rhtai, tai=j a)rcetu/poij kai\ a)swma/toij a)kti=si th=j logi-
kh=j phgh=j tou= telesfo/rou qeou= perila/mpetai, o(/tan de\ katabai/nh| kai\
a)forh=|, tai=j e)kei/nwn ei)ko/sin, a)qana/toij lo/goij, ou(\j kalei=n e)/qoj a)gge/-
116 louj. dio\ kai\ nu=n fhsin: "a)ph/nthse to/pw|: e)/du ga\r o( h(/lioj"
#Gen. 28, 11$. o(/tan ga\r th\n yuch\n a)poli/pwsin ai( tou= qeou= au)gai/,
di' w(=n safe/statai ai( tw=n pragma/twn gi/nontai katalh/yeij, a)nate/llei
to\ deu/teron kai\ a)sqene/steron lo/gwn, ou)ke/ti pragma/twn, fe/ggoj,
kaqa/per kai\ e)n tw=|de tw=| ko/smw|: selh/nh ga\r ta\ deuterei=a h(li/ou
ferome/nh katadu/ntoj e)kei/nou fw=j a)mudro/teron e)pi\ th\n gh=n a)poste/llei.
117 kai\ to\ u(panta=n me/ntoi to/pw| h)\ lo/gw| toi=j mh\ duname/noij to\n pro\
14
Philo Judaeus. De somniis
to/pou kai\ lo/gou qeo\n i)dei=n au)tarkesta/th dwrea/, dio/ti th\n yuch\n
a)fw/tiston ei)sa/pan ou)k e)/scon, a)ll' e)peidh\ to\ a)/kraton e)kei=no fe/ggoj
a)p' au)tw=n e)/du, to\ kekrame/non e)karpw/santo. "toi=j ga\r ui(oi=j )Israh\l
fw=j h)=n e)n pa=sin oi(=j kategi/nonto", fhsi\n e)n )Exagwgh=| #`10, 23$, w(j
nu/kta kai\ sko/toj a)ei\ pefugadeu=sqai, meq' w(=n oi( ta\ yuch=j o)/mmata
pro\ tw=n sw/matoj pephrwme/noi zw=sin, a)reth=j au)ga\j ou)k ei)do/tej.
118 e)/nioi de\ h(/lion me\n u(potoph/santej ei)rh=sqai nuni\ sumbolikw=j ai)/sqhsi/n
te kai\ nou=n, ta\ nenomisme/na kaq' h(ma=j au)tou\j ei)=nai krith/ria, to/pon
de\ to\n qei=on lo/gon, ou(/twj e)xede/xanto: a)ph/nthsen o( a)skhth\j lo/gw|
119 qei/w| du/ntoj tou= qnhtou= kai\ a)nqrwpi/nou fe/ggouj. a)/cri me\n ga\r o(
nou=j ta\ nohta\ kai\ ta\ ai)sqhta\ ai)/sqhsij oi)/etai pagi/wj katalamba/nein
kai\ a)/nw peripolei=n, makra\n o( qei=oj lo/goj a)fe/sthken: e)peida\n d'
e(ka/teron a)sqe/neian o(mologh/sh| th\n e(autou= kai\ tro/pon tina\ katadu/sei
crhsa/menon a)pokrufqh=|, proupanta=| dexiou/menoj eu)qu\j o( e)/fedroj
a)skhtikh=j yuch=j o)rqo\j lo/goj e(auth\n | me\n a)poginwskou/shj, to\n de\
e)pifoitw=nta e)/xwqen a)fanw=j a)namenou/shj.
120 Fhsi\ toi/nun e(xh=j o(/ti "e)/laben a)po\ tw=n li/qwn tou= to/pou
kai\ e)/qhke pro\j kefalh=j au)tou=, kai\ e)koimh/qh e)n tw=| to/pw| e)kei/nw|"
#Gen. 28, 11$. qauma/sai a)/n tij ou) mo/non th\n e)n u(ponoi/aij pragma-
tei/an kai\ fusiologi/an au)tou=, a)lla\ kai\ th\n r(hth\n pro\j po/nou kai\
121 karteri/aj mele/thn u(fh/ghsin. ou) ga\r a)xioi= to\n a)reth=j e)pimelou/menon
a(brodiai/tw| bi/w| crh=sqai kai\ trufa=n zhlou=nta ta\j tw=n legome/nwn me\n
eu)daimo/nwn pro\j a)lh/qeian de\ kakodaimoni/aj gemo/ntwn spouda/j te kai\
filotimi/aj, oi(=j pa=j o( bi/oj u(/pnoj kai\ e)nu/pnio/n e)sti kata\ to\n i(erw/taton
122 nomoqe/thn. ou(=toi meq' h(me/ran, o(/tan ta\ e)n dikasthri/oij kai\ bouleu-
thri/oij kai\ qea/troij kai\ pantacou= pro\j tou\j a)/llouj a)dikh/mata diexe/l-
qwsin, oi)/kade a)fiknou=ntai to\n e(autw=n oi)=kon, oi( dustucei=j, katastre/-
yontej, ou) to\n tw=n oi)kodomhma/twn, a)lla\ to\n sumfua= th=j yuch=j oi)=kon,
to\ sw=ma, trofa\j a)me/trouj kai\ e)pallh/louj ei)sfe/rontej kai\ polu\n
a)/kraton a)/rdontej, e(/wj %a)\n& bu/qioj me\n o( logismo\j oi)/chtai, ta\ d' u(po\
gaste/ra plhsmonh=j e)/kgona pa/qh dianasta/nta, lu/tth| crw/mena a)ka-
qe/ktw|, prospeso/nta kai\ e)mplake/nta toi=j e)pitucou=si, to\n polu\n oi)=stron
123 a)perugo/nta lwfh/sh|. nu/ktwr de/, o(po/te kairo\j ei)/h pro\j koi=ton tra-
pe/sqai, polutelei=j kli/naj kai\ eu)anqesta/taj strwmna\j eu)trepisa/menoi
malakw=j sfo/dra katakli/nontai, th\n gunaikw=n e)kmimou/menoi trufh/n,
ai(=j h( fu/sij e)pe/treyen a)neime/nh| crh=sqai diai/th|, paro\ kai\ to\ sw=ma
tou= malqakwte/rou ko/mmatoj o( tecni/thj kai\ poihth\j au)tai=j ei)rga/zeto.
124 toiou=toj ou)dei\j gnw/rimoj tou= i(erou= lo/gou, a)ll' oi( pro\j a)lh/qeian
a)/ndrej, swfrosu/nhj kai\ kosmio/thtoj kai\ ai)dou=j e)rastai/, e)gkra/teian,
o)ligodei/an, karteri/an w(/sper krhpi=da/j tinaj o(/lou tou= bi/ou katabeblh-
me/noi, yuch=j a)sfalei=j u(podro/mouj, oi(=j a)kindu/nwj kai\ bebai/wj e)normiei=tai,
crhma/twn kai\ h(donh=j kai\ do/xhj krei/ttouj, siti/wn kai\ potw=n kai\ au)to\
mo/non tw=n a)nagkai/wn, e)f' o(/son mh\ newteri/zein a)/rcetai limo/j, u(pero/ptai,
pei=nan de/cesqai kai\ di/yan qa/lpoj te kai\ kru/oj kai\ o(/sa a)/lla duskar-
te/rhta u(pe\r a)reth=j kth/sewj e(toimo/tatoi, zhlwtai\ tw=n eu)poristota/-
15
Philo Judaeus. De somniis
twn, w(j mhd' e)p' eu)telei= clai/nh| pote\ duswphqh=nai, tou)nanti/on de\ ta\j
125 polutelei=j o)/neidoj kai\ mega/lhn tou= bi/ou zhmi/an nomi/sai. tou/toij polu-
telh\j me/n e)sti kli/nh malako\n e)/dafoj, strwmnh\ de\ qa/mnoi, po/ai,
bota/nai, fu/llwn pollh\ cu/sij, ta\ de\ pro\j kefalh=j li/qoi tine\j h)\
bracei=j gew/lofoi tou= i)sope/dou | mikro\n a)ne/contej. to\n bi/on tou=ton
oi( me\n trufw=ntej sklhrodi/aiton kalou=sin, oi( de\ pro\j kaloka)gaqi/an
zw=ntej h(/diston o)noma/zousin: a)ndra/si ga\r ou) legome/noij a)ll' ou)=sin o)/ntwj
126 e)farmo/zei. ou)c o(ra=|j, o(/ti kai\ nu=n basilikai=j u(/laij kai\ paraskeuai=j
periousia/zonta to\n a)qlhth\n tw=n kalw=n e)pithdeuma/twn ei)sa/gei cameu-
nou=nta kai\ li/qw| proskefalai/w| crw/menon kai\ mikro\n u(/steron e)n tai=j
eu)cai=j a)/rton kai\ i(ma/tion, to\n fu/sewj plou=ton, ai)tou/menon #Gen. 28, 20$,
e)peidh\ to\n e)n tai=j kenai=j do/xaij e)cleu/azen a)ei\ kai\ tou\j qaumastikw=j
e)/contaj au)tou= katekerto/mei; ou(=to/j e)sti para/deigma a)rce/tupon a)skhti-
127 kh=j yuch=j, e)kteqhlusme/nw| kai\ a)ndrogu/nw| panti\ pole/mioj. o(
me\n ou)=n %to&u= filopo/nou kai\ filare/tou pro/ceiroj e)/painoj ei)/rhtai, to\
de\ kata\ su/mbolon mhnuo/menon e)reunhte/on. ei)de/nai de\ nu=n prosh/kei,
o(/ti o( qei=oj to/poj kai\ h( i(era\ cw/ra plh/rhj a)swma/twn e)sti\ lo/gwn:
128 yucai\ d' ei)si\n a)qa/natoi oi( lo/goi ou(=toi. tou/twn dh\ tw=n lo/gwn e(/na
labw/n, a)risti/ndhn e)pilego/menoj to\n a)nwta/tw kai\ w(sanei\ sw/matoj
h(nwme/nou kefalh\n plhsi/on i(dru/etai dianoi/aj th=j e(autou= #Gen. 28, 11$:
kai\ ga\r au(/th tro/pon tina\ th=j yuch=j e)sti kefalh/. poiei= de\ tou=to
pro/fasin me\n w(j koimhso/menoj, to\ d' a)lhqe\j w(j a)napauso/menoj e)pi\
lo/gw| qei/w| kai\ su/mpanta e(autou= to\n bi/on koufo/taton a)/cqoj e)panaqh/-
129 swn e)kei/nw|. o( de\ a)/smenoj e)pakou/ei kai\ de/cetai to\n a)qlhth\n w(j
foithth\n e)so/menon to\ prw=ton, ei)=q' o(/tan au)tou= th\n e)pithdeio/thta th=j
fu/sewj a)pode/xhtai, ceirodotei= tro/pon a)lei/ptou kai\ pro\j ta\ gumna/sia
kalei=, kai\ diereido/menoj palai/ein a)nagka/zei, me/crij a)\n a)nantagw/niston
au)tw=| r(w/mhn e)gkataskeua/sh|, ta\ w)=ta qei/aij e)pipnoi/aij metabalw\n ei)j
o)/mmata kai\ kale/saj au)to\n metacaracqe/nta kaino\n tu/pon )Israh/l,
130 o(rw=nta. to/te kai\ to\n nikhth/rion e)piti/qhsin au)tw=| ste/fanon. o( de\
ste/fanoj e)/ktopon e)/cei kai\ xe/non kai\ i)/swj ou)k eu)/fhmon o)/noma: kalei=tai
ga\r u(po\ tou= a)gwnoqe/tou na/rka. le/getai ga\r o(/ti "e)na/rkhse to\ pla/toj"
#Gen. 32, 25$, brabei/wn kai\ khrugma/twn kai\ tw=n e)n timai=j a(pa/ntwn
131 qaumasiw/taton a)ristei=on: ei) ga\r h( duna/mewj a)kaqaire/tou yuch\
metalabou=sa kai\ teleiwqei=sa e)n a)/qloij a)retw=n kai\ e)pi\ to\n o(/ron au)to\n
a)fikome/nh tou= kalou= mh\ pro\j u(/yoj u(po\ megalauci/aj a)rqei/h mhd'
a)krobatou=sa e)pikompa/zoi, w(j a)rti/oij posi\ makra\ bai/nein duname/nh,
narkh/seie de\ kai\ | stalei/h to\ eu)runqe\n oi)h/sei pla/toj, ei)=q' e(kousi/wj
u(poskeli/sasa e(auth\n cwleu/oi, tw=n a)swma/twn o(/pwj u(steri/zoi
132 fu/sewn, h(tta=sqai dokou=sa nikhforh/sei. to\ ga\r presbei/wn e)xi/-
stasqai gnw/mh| ma=llon %&h)\ a)na/gkh| toi=j a)mei/nosin lusitele/staton
neno/mistai, e)pei\ kai\ ta\ deuterei=a tw=n e)n tw=|de tw=| a)gw=ni tiqeme/nwn
a)/qlwn ta\ prw=ta tw=n e)n e(te/roij a)xiw/matoj mege/qei plei=ston o(/son
u(perba/llei.
133 To\ me\n dh\ prooi/mion th=j qeope/mptou fantasi/aj w(=d' e)/cei,
16
Philo Judaeus. De somniis
tre/pesqai d' e)p' au)th\n kairo\j h)/dh kai\ tw=n e)mferome/nwn a)kribou=n
e(/kaston. "e)nupnia/sqh" fhsi/ "kai\ i)dou\ kli=max e)sthrigme/nh e)n th=| gh=|,
h(=j h( kefalh\ a)fiknei=to ei)j to\n ou)rano/n, kai\ oi( a)/ggeloi tou= qeou=
a)ne/bainon kai\ kate/bainon e)p' au)th=j: o( de\ ku/rioj e)pesth/rikto e)p' au)th=j"
134 #Gen. 28, 12. 13$. kli=max toi/nun e)n me\n tw=| ko/smw| sumbolikw=j le/ge-
tai o( a)h/r, ou(= ba/sij me/n e)sti gh=, korufh\ d' ou)rano/j: a)po\ ga\r th=j
selhniakh=j sfai/raj, h(\n e)sca/thn me\n tw=n kat' ou)rano\n ku/klwn, prw/-
thn de\ tw=n pro\j h(ma=j a)nagra/fousin oi( frontistai\ tw=n metew/rwn,
135 a)/cri gh=j e)sca/thj o( a)h\r pa/nth| taqei\j e)/fqaken. ou(=toj d' e)sti\
yucw=n a)swma/twn oi)=koj, e)peidh\ pa/nta tw=| poihth=| ta\ tou= ko/smou
me/rh kalo\n e)/doxen ei)=nai zw/|wn a)naplhrw=sai. dia\ tou=to gh=| me\n ta\
cersai=a e)gkateskeu/aze, qala/ttaij de\ kai\ potamoi=j ta\ e)/nudra, ou)ranw=|
de\ tou\j a)ste/raj-kai\ ga\r e(/kastoj tou/twn ou) mo/non zw=|on, a)lla\ kai\
nou=j o(/loj di' o(/lwn o( kaqarw/tatoj ei)=nai le/getai-: w(/ste kai\ e)n tw=|
loipw=| tmh/mati tou= panto/j, a)e/ri, zw=|a ge/gonen. ei) de\ mh\ ai)sqh/sei
136 katalhpta/, ti/ tou=to; kai\ yuch\ ga\r a)o/raton. kai\ mh\n ei)ko/j ge a)e/ra
gh=j ma=llon kai\ u(/datoj zw|otrofei=n, dio/ti kai\ ta\ e)n e)kei/noij ou(=toj
e)yu/cwsen: e)poi/ei ga\r au)to\n o( tecni/thj a)kinh/twn me\n swma/twn e(/xin,
kinoume/nwn de\ a)fanta/stwj fu/sin, h)/dh de\ o(rmh=| kai\ fantasi/a| crh=sqai
137 duname/nwn yuch/n. ou)k a)/topon ou)=n, di' ou(= ta\ a)/lla e)yucw/qh, yucw=n
a)moirei=n; dio\ mhdei\j th\n a)ri/sthn fu/sin zw/|wn tou= a)ri/stou tw=n peri-
gei/wn, a)e/roj, a)fairei/sqw: ou) ga\r mo/noj e)k pa/ntwn e)/rhmoj ou(=toj, a)ll'
oi(=a po/lij eu)andrei= poli/taj a)fqa/rtouj kai\ a)qana/touj yuca\j e)/cwn
138 i)sari/qmouj a)/stroij. tou/twn tw=n yucw=n ai( me\n kati/asin e)ndeqhso/menai
sw/masi qnhtoi=j, o(/sai prosgeio/tatoi kai\ filosw/matoi, ai( d' a)ne/rcontai,
diakriqei=sai pa/lin kata\ tou\j u(po\ fu/sewj o(risqe/ntaj a)riqmou\j kai\
139 cro/nouj. tou/twn ai( me\n ta\ su/ntrofa kai\ sunh/qh tou= | qnhtou= bi/ou
poqou=sai palindromou=sin au)=qij, ai( de\ pollh\n fluari/an au)tou= kata-
gnou=sai desmwth/rion me\n kai\ tu/mbon e)ka/lesan to\ sw=ma, fugou=sai d'
w(/sper e)x ei(rkth=j h)\ mnh/matoj a)/nw kou/foij pteroi=j pro\j ai)qe/ra e)xar-
140 qei=sai metewropolou=si to\n ai)w=na. a)/llai d' ei)si\ kaqarw/tatai kai\
a)/ristai, meizo/nwn fronhma/twn kai\ qeiote/rwn e)pilacou=sai, mhdeno\j me\n
tw=n perigei/wn pote\ o)recqei=sai to\ para/pan, u(/parcoi de\ tou= panhge-
mo/noj, w(/sper mega/lou basile/wj a)koai\ kai\ o)/yeij, e)forw=sai pa/nta kai\
141 a)kou/ousai. tau/taj dai/monaj me\n oi( a)/lloi filo/sofoi, o( de\ i(ero\j lo/goj
a)gge/louj ei)/wqe kalei=n prosfueste/rw| crw/menoj o)no/mati: kai\ ga\r ta\j
tou= patro\j e)pikeleu/seij toi=j e)ggo/noij kai\ ta\j tw=n e)ggo/nwn crei/aj tw=|
142 patri\ diagge/llousi. paro\ kai\ a)nercome/nouj au)tou\j kai\ katio/ntaj
ei)sh/gagen, ou)k e)peidh\ tw=n mhnuso/ntwn o( pa/nth| e)fqakw\j qeo\j dei=tai,
a)ll' o(/ti toi=j e)pikh/roij h(mi=n sune/fere mesi/taij kai\ diaithtai=j lo/goij
crh=sqai dia\ to\ teqhpe/nai kai\ pefrike/nai to\n pampru/tanin kai\ to\
143 me/giston a)rch=j au)tou= kra/toj. ou(= labo/ntej e)/nnoian e)deh/qhme/n pote/
tinoj tw=n mesitw=n le/gontej: "la/lhson su\ h(mi=n, kai\ mh\ lalei/tw pro\j
h(ma=j o( qeo/j, mh/ pote a)poqa/nwmen" #Exod. 20, 19$. ou) ga\r o(/ti kola/-
seij, a)ll' ou)d' u(perballou/saj kai\ a)kra/touj eu)ergesi/aj cwrh=sai duna/-
17
Philo Judaeus. De somniis
meqa, a(\j a)\n au)to\j protei/nh| di' e(autou= mh\ crw/menoj u(phre/taij a)/lloij.
144 pagka/lwj de\ e)sthrigme/non e)n th=| gh=| dia\ sumbo/lou kli/makoj fantasi-
ou=tai to\n a)e/ra: ta\j ga\r a)nadidome/naj e)k gh=j a)naqumia/seij leptunome/-
naj e)xaerou=sqai sumbe/bhken, w(/ste ba/sin me\n kai\ r(i/zan a)e/roj ei)=nai
145 gh=n, kefalh\n de\ ou)rano/n. le/getai gou=n, o(/ti selh/nh pi/lhma me\n
a)/kraton ai)qe/roj ou)/k e)stin, w(j e(/kastoj tw=n a)/llwn a)ste/rwn, kra=ma
de\ e)/k te ai)qerw/douj ou)si/aj kai\ a)erw/douj: kai\ to/ ge e)mfaino/menon
au)th=| me/lan, o(\ kalou=si/ tinej pro/swpon, ou)de\n a)/llo ei)=nai h)\ to\n a)na-
memigme/non a)e/ra, o(\j kata\ fu/sin me/laj w)\n a)/crij ou)ranou= tei/netai.
146 h( me\n ou)=n e)n ko/smw| legome/nh sumbolikw=j kli=max toiau/th
e)sti/, th\n d' e)n a)nqrw/poij skopou=ntej eu(rh/somen th\n yuch/n, h(=j ba/sij
me\n to\ w(sanei\ gew=de/j e)stin, ai)/sqhsij, kefalh\ d' w(j a)\n to\ ou)ra/nion,
147 o( kaqarw/tatoj nou=j. a)/nw de\ kai\ ka/tw dia\ pa/shj | au)th=j oi( tou=
qeou= lo/goi cwrou=sin a)diasta/twj, o(po/te me\n a)ne/rcointo, sunanaspw=ntej
au)th\n kai\ tou= qnhtou= diazeugnu/ntej kai\ th\n qe/an w(=n a)/xion o(ra=n mo/nwn
e)pideiknu/menoi, o(po/te de\ kate/rcointo, ou) kataba/llontej-ou)/te ga\r
qeo\j ou)/te lo/goj qei=oj zhmi/aj ai)/tioj-, a)lla\ sugkatabai/nontej dia\
filanqrwpi/an kai\ e)/leon tou= ge/nouj h(mw=n, e)pikouri/aj e(/neka kai\ summa-
ci/aj, i(/na kai\ th\n e)/ti w(/sper e)n potamw=|, tw=| sw/mati, foroume/nhn
148 yuch\n swth/rion pne/ontej a)nazww=si. tai=j me\n dh\ tw=n a)/krwj kekaqar-
me/nwn dianoi/aij a)yofhti\ mo/noj a)ora/twj o( tw=n o(/lwn h(gemw\n e)mperi-
patei=-kai\ ga/r e)sti crhsqe\n tw=| sofw=| qeopro/pion, e)n w(=| le/getai:
"peripath/sw e)n u(mi=n, kai\ e)/somai u(mw=n qeo/j" #Lev. 26, 12$-, tai=j
de\ tw=n e)/ti a)polouome/nwn, mh/pw de\ kata\ to\ pantele\j e)kniyame/nwn th\n
r(upw=san kai\ kekhlidwme/nhn %e)n& sw/masi bare/si zwh\n a)/ggeloi, lo/goi
149 qei=oi, faidru/nontej au)ta\j toi=j kaloka)gaqi/aj do/gmasin. o(/sa de\ e)xoiki/-
zetai kakw=n oi)khto/rwn sti/fh, i(/na ei(=j o( a)gaqo\j ei)soiki/shtai, dh=lo/n
e)sti. spou/daze ou)=n, w)= yuch/, qeou= oi)=koj gene/sqai, i(ero\n a(/gion, e)ndi-
ai/thma ka/lliston: i)/swj ga/r, i)/swj o(\n o( ko/smoj a(/paj, kai\ su\ oi)kodespo/-
thn sch/seij e)pimelou/menon th=j i)di/aj oi)ki/aj, w(j eu)erkesta/th kai\ a)ph/-
150 mwn ei)saei\ diafula/ttoito. i)/swj de\ kai\ to\n e(autou= bi/on o( a)skhth\j
fantasiou=tai kli/maki e)oiko/ta: fu/sei ga\r a)nw/malon pra=gma a)/skhsij,
tote\ me\n proiou=sa ei)j u(/yoj, tote \d' u(postre/fousa pro\j tou)nanti/on ,
kai\ tote\ me\n kaqa/per nau=j eu)ploi/a| th=| tou= bi/ou, tote\ de\ dusploi/a|
crwme/nh. e(terh/meroj ga/r, w(j e)/fh tij, tw=n a)skhtw=n o( bi/oj, a)/llote
151 me\n zw=n kai\ e)grhgorw/j, a)/llote de\ teqnew\j h)\ koimw/menoj. kai\ ta/ca
ou)k a)po\ skopou= tou=to le/getai: sofoi\ me\n ga\r to\n o)lu/mpion kai\
ou)ra/nion cw=ron e)/lacon oi)kei=n, a)/nw foita=n a)ei\ memaqhko/tej, kakoi\ de\
tou\j e)n (/Aidou mucou/j, e)x a)rch=j a)/cri te/louj a)poqnh/|skein e)pitethdeuko/tej
152 kai\ ei)j gh=raj e)k sparga/nwn fqora=j e)qa/dej o)/ntej. oi( d' a)skhtai\-
meqo/rioi ga\r tw=n a)/krwn ei)si\n-a)/nw kai\ ka/tw polla/kij w(j e)pi\ kli/-
makoj badi/zousin, h)\ u(po\ th=j krei/ttonoj moi/raj a)nelko/menoi h)\ u(po\ th=j
cei/ronoj a)ntispw/menoi, me/crij a)\n o( th=j a(mi/llhj kai\ diama/chj tau/thj
brabeuth\j qeo\j a)nadw=| ta\ brabei=a ta/xei th=| belti/oni, th\n e)nanti/an
153 ei)sa/pan kaqelw/n. e)mfai/netai d' e)/ti kai\ toiou=ton ei)/dwlon,
18
Philo Judaeus. De somniis
19
Philo Judaeus. De somniis
163 qo\j kai\ te/leioj e)x a)rch=j e)ge/neto. caristikh=j me\n ou)=n duna/mewj qeo/j,
basilikh=j de\ ku/rioj o)/noma. ti/ ou)=n a)/n tij ei)/poi presbu/teron a)gaqo\n
h)\ to\ tucei=n a)kra/tou kai\ a)migou=j eu)ergesi/aj, ti/ de\ new/teron h)\ to\
kekrame/nhj e)/k te h(gemoni/aj kai\ dwrea=j; o(/ moi dokei= sunidw\n o( a)skh-
th\j eu)/xasqai qaumasiwta/thn eu)ch/n, i(/na au)tw=| ge/nhtai ku/rioj ei)j qeo/n
#Gen. 28, 21$: e)bou/leto ga\r mhke/ti w(j a)/rconta eu)labei=sqai, a)ll' w(j
164 eu)erge/thn a)gaphtikw=j tima=n. a)=r' ou)ci\ tou/toij kai\ toi=j paraplhsi/oij
ei)ko\j h)=n kai\ tou\j tuflou\j dia/noian o)xudorkh/sein, pro\j tw=n i(erwta/twn
e)nommatoume/nouj logi/wn, w(j fusiognwmonei=n kai\ mh\ mo/non toi=j r(htoi=j
e)formei=n; a)lla\ ka)\n h(mei=j kammu/santej to\ th=j yuch=j o)/mma mh\ spou-
da/zwmen h)\ mh\ dunw/meqa a)nable/pein, au)to/j, w)= i(erofa/nta, u(ph/cei kai\
e)pista/tei kai\ e)gcri/wn mh/ pote a)pei/ph|j, e(/wj e)pi\ to\ kekrumme/non
i(erw=n lo/gwn fe/ggoj h(ma=j mustagwgw=n e)pidei/xh|j ta\ kata/kleista kai\
165 a)tele/stoij a)o/rata ka/llh. soi\ me\n dh\ tau=ta poiei=n e)mprepe/j: yucai\
d' o(/sai qei/wn e)rw/twn e)geu/sasqe, kaqa/per e)k baqe/oj u(/pnou dianasta=-
sai kai\ th\n a)clu\n a)poskeda/sasai pro\j th\n peri/blepton qe/an e)pei/cqhte
meqe/menai to\n bradu\n kai\ mellhth\n o)/knon, i(/n' o(/sa qea/mata kai\ a)kou/-
smata th=j u(mete/raj e(/neka w)felei/aj o( a)gwnoqe/thj eu)tre/pise kata-
noh/shte.
166 Muri/a me\n ou)=n e)stin a)oi/dima tw=n pro\j e)pi/deixin, e(\n d'
ou)=n kai\ to\ lecqe\n pro\ mikrou=: to\n me\n ga\r ge/nei pa/ppon tou= a)skh-
tou= pate/ra ei)=pe to\ lo/gion, tw=| d' w(j | a)lhqw=j patri\ to\ tou= gennh/-
santoj ou)k e)pefh/misen o)/noma. le/gei ga/r: "e)gw\ ku/rioj o( qeo\j )Abraa\m
tou= patro/j sou"-kai/toi pa/ppoj ou(=toj h)=n-kai\ pa/lin "o( qeo\j
167 )Isaa/k" #Gen. 28, 13$, ei)=t' ou) prosti/qhsi "tou= patro/j sou". ou)/koun
a)/xion th\n tou/twn ai)ti/an e)reunh=sai; pa/nu ge. ti/j ou)=n e)sti, mh\ pare/r-
gwj skoph/swmen. th\n a)reth\n h)\ fu/sei h)\ a)skh/sei h)\ maqh/sei peri-
gi/nesqai/ fhsi, dio\ kai\ trei=j tou\j gena/rcaj tou= e)/qnouj sofou\j
pa/ntaj a)ne/grafen, a)po\ me\n th=j au)th=j ou)c o(rmhqe/ntaj i)de/aj, pro\j de\ to\
168 au)to\ te/loj e)peicqe/ntaj. o( me\n ga\r presbu/tatoj au)tw=n )Abraa\m
h(gemo/ni o(dou= th=j pro\j to\ kalo\n a)gou/shj e)crh/sato didaskali/a|, w(j e)n
e(te/roij, w(j a)\n oi(=o/n te h)=|, dei/xomen, o( de\ me/soj )Isaa\k au)thko/w| kai\ au)to-
maqei= th=| fu/sei, o( de\ tri/toj )Iakw\b a)skhtikai=j mele/taij, kaq' a(\j oi(
169 e)/naqloi kai\ e)nagw/nioi po/noi. triw=n ou)=n tro/pwn u(parco/ntwn, e)x w(=n
sofi/a perigi/netai, tou\j a)/krouj ma/lista sumbe/bhken h(nw=sqai: to\ ga\r
a)skh/sei e)/ggonon tou= maqh/sei, to\ de\ fu/sei suggene\j me\n-u(pobe/blh-
tai ga\r w(j r(i/za pa=sin-, a)nantagwni/stou de\ kai\ e(toi/mou ge/rwj
170 e)/lacen. w(/ste ei)ko/twj )Abraa\m o( beltiwqei\j didaskali/a| path\r )Iakw\b
le/getai, tou= mele/th| sugkrothqe/ntoj, ou)k a)/nqrwpoj a)nqrw/pou ma=llon
h)\ du/namij a)koustikh\ pro\j ma/qhsin e(toimota/th duna/mewj a)skhtikh=j
171 kai\ e)pithdei/ou pro\j a)/qlhsin. e)a\n me/ntoi o( a)skhth\j ou(=toj eu)to/nwj
dra/mh| pro\j to\ te/loj kai\ thlaugw=j i)/dh| a(\ pro/teron a)mudrw=j w)neiro-
po/lei, metatupwqei\j tw=| krei/ttoni carakth=ri kai\ prosagoreuqei\j )Israh/l,
o( qeo\n o(rw=n, a)nti\ tou= pterni/zontoj )Iakw\b pate/ra ou)ke/ti to\n maqo/nta
)Abraa/m, a)lla\ to\n fu/sei gennhqe/nta a)stei=on )Isaa\k e)pigra/fetai.
20
Philo Judaeus. De somniis
172 tau=ta de\ ou)k e)mo/j e)sti mu=qoj, a)lla\ crhsmo\j e)n tai=j i(erai=j a)nagegram-
me/noj sth/laij. "a)pa/raj" ga/r fhsin " )Israh\l au)to\j kai\ pa/nta ta\
au)tou= h)=lqen e)pi\ to\ fre/ar tou= o(/rkou, kai\ e)/quse qusi/an tw=| qew=| tou=
patro\j au)tou= )Isaa/k" #Gen. 46, 1$. a)=r' h)/dh katanoei=j, o(/ti ou) peri\
fqartw=n a)nqrw/pwn, a)ll', w(j e)le/cqh, peri\ fu/sewj pragma/twn e)sti\n
o( parw\n lo/goj; i)dou\ ga\r to\ au)to\ u(pokei/menon tote\ me\n )Iakw\b o)noma/-
zetai patro\j )Abraa/m, tote\ de\ )Israh\l patro\j )Isaa\k kalei=tai dia\
th\n h)kribwme/nhn ai)ti/an.
173 Ei)pw\n toi/nun "e)gw\ ku/rioj o( qeo\j )Abraa\m tou= patro/j
sou kai\ o( qeo\j )Isaa\k" e)pife/rei: "mh\ fobou=" #Gen. 28, 13$, kata\ to\
a)ko/louqon: pw=j ga\r e)/ti fobhqhso/meqa, to\ fo/bou kai\ panto\j pa/qouj
luth/rion se\ to\n u(peraspisth\n o(/plon e)/contej; o(\j kai\ | tou\j a)rcetu/pouj
th=j paidei/aj h(mw=n tu/pouj a)dhloume/nouj e)mo/rfwsaj, i(/n' e)mfanei=j w)=sin,
)Abraa\m me\n dida/xaj, )Isaa\k de\ gennh/saj: tou= me\n ga\r u(fhghth/j, tou=
de\ path\r u(pe/meinaj o)nomasqh=nai, tw=| me\n th\n gnwri/mou ta/xin, tw=| de\
174 th\n ui(ou= parascw/n. dia\ tou=to kai\ th\n gh=n, le/gw de\ th\n pamforw-
ta/thn kai\ eu)karpota/thn a)reth/n, e)f' h(=j kaqeu/dei o( a)skhth\j a)napauo/-
menoj tw=| to\n me\n ai)sqh/sewj koima=sqai bi/on, to\n de\ yuch=j e)grhgore/-
nai, dw/sein o(mologei=j #Gen. 28, 13$, a)podexa/menoj au)tou= th\n ei)rhni-
kh\n a)na/pausin, h(\n ou)k a)/neu pole/mou kai\ tw=n e)n pole/mw| talaipwriw=n
ei(/leto, ou)c o(/pla basta/zwn kai\ a)nqrw/pouj a)nairw=n, a)/page, a)lla\ to\
175 a)nti/palon a)reth=j paqw=n kai\ kakiw=n sti=foj kaqairw=n. to\ de\ sofi/aj
ge/noj a)/mmw| gh=j #ibid. 14$ e)xomoiou=tai dia/ te plhqu\n a)peri/grafon,
kai\ dio/ti ta\j me\n th=j qala/tthj e)pidroma\j h( u(potai/nioj a)/mmoj a)na-
krou/etai, ta\j de\ tw=n a(marthma/twn kai\ a)dikhma/twn o( paidei/aj lo/goj.
ou(=toj de\ kata\ ta\j qei/aj u(posce/seij a)/cri tw=n pera/twn tou= panto\j
eu)ru/netai kai\ to\n e)/conta a)pofai/nei tw=n tou= ko/smou klhrono/mon merw=n,
fqa/nonta pa/nth|, pro\j ta\ e(w=|a, pro\j ta\ e(spe/ria, ta\ kata\ meshmbri/an,
ta\ prosa/rktia: le/getai ga/r, o(/ti "platunqh/setai e)pi\ qa/lassan kai\
176 li/ba kai\ borra=n kai\ a)natola/j" #ibid. 14$. e)/sti d' o( a)stei=oj ou)k
i)/dion mo/non a)lla\ kai\ koino\n a)gaqo\n a(/pasin, e)x e(toi/mou th\n a)f' e(au-
tou= protei/nwn w)fe/leian. w(j ga\r h(/lioj a(pa/ntwn e)sti\ fw=j tw=n o)/yeij
e)co/ntwn, ou(/tw kai\ o( sofo\j tw=n o(/soi logikh=j kekoinwnh/kasi fu/sewj:
"e)neuloghqh/sontai ga\r e)n soi\" fhsi/ "pa=sai ai( fulai/" #ibid. 14$.
177 o( de\ crhsmo\j ou(=toj e)farmo/ttei kai\ au)tw=| tini pro\j e(auto\n kai\
e(te/rw| pro\j e(/teron. e)a/n te ga\r o( e)n e)moi\ nou=j a)reth=| telei/a| kaqarqh=|,
kai\ ai( tou= peri\ e)me\ gew/douj fulai\ sugkaqai/rontai, a(\j e)/lacon ai( ai)sqh/-
seij kai\ h( megi/sth dexamenh/, to\ sw=ma: e)a/n te/ tij kat' oi)ki/an h)\
po/lin h)\ cw/ran h)\ e)/qnoj ge/nhtai fronh/sewj e)rasth/j, a)na/gkh th\n oi)ki/an
e)kei/nhn kai\ th\n po/lin kai\ th\n cw/ran kai\ to\ e)/qnoj a)mei/noni bi/w| crh=-
178 sqai. kaqa/per ga\r ta\ e)kqumiw/mena tw=n a)rwma/twn eu)wdi/aj tou\j
plhsia/zontaj a)napi/mplhsi, to\n au)to\n tro/pon o(/soi gei/tonej kai\ o(/moroi
sofou=, th=j a)p' au)tou= spw=ntej au)/raj e)pi\ mh/kiston ceome/nhj beltiou=n-
tai ta\ h)/qh.
179 Megi/sth de/ e)stin eu)ergesi/a yuch=| ponou/sh| kai\ diaqlou/sh|
21
Philo Judaeus. De somniis
sunodoipo/ron e)/cein to\n e)fqako/ta pa/nth| qeo/n: "i)dou\" ga/r fhsin "e)gw\
meta\ sou=" #ibid. 15$. ti/noj ou)=n a)\n e)/ti crei=oi genoi/meqa plou/tou, se\
to\n a)lhqei/a| plou=ton e)/contej mo/non "diafula/ssonta e)n o(dw=|" #ibid.$ th=|
pro\j a)reth\n a)gou/sh| kata\ pa/saj au)th=j ta\j toma/j; ou) ga\r e(\n me/roj
e)sti\ tou= logikou= | bi/ou to\ pro\j dikaiosu/nhn kai\ th\n a)/llhn tei=non
a)reth/n, a)lla\ muri/a o(/sa, e)x w(=n e)/stin o(rmwme/nouj fronh/sewj e)fiknei=-
180 sqai. pagka/lwj de\ ei)/rhtai kai\ to\ "a)postre/yw se ei)j th\n
gh=n tau/thn" #ibid.$. kalo\n me\n ga\r h)=n, to\n logismo\n e)f' e(autou=
mei/nanta mh\ a)podhmh=sai pro\j ai)/sqhsin: deu/teroj de\ plou=j, e)f' e(au-
181 to\n u(postre/yai pa/lin. i)/swj de\ kai\ to\ peri\ a)fqarsi/aj yuch=j u(pai-
ni/ttetai do/gma dia\ tou/tou: a)polipou=sa me\n ga\r to\n ou)ra/nion to/pon,
w(j kai\ mikrw=| pro/teron e)le/cqh, kaqa/per ei)j xe/nhn cw/ran h)=lqe to\
sw=ma. fhsi\ d' ou) me/cri tou= panto\j kaqeirgme/nhn au)th\n o( gennh/saj
perio/yesqai path/r, a)ll' oi)=kton labw\n lu/sein ta\ desma\ kai\ e)leuqe/ran
a)/cri th=j mhtropo/lewj a)sfalw=j parape/myein kai\ mh\ pro/teron a)nh/-
sein h)\ ta\j dia\ lo/gwn u(posce/seij a)lhqei/aj e)/rgoij bebaiwqh=nai: qeou=
182 ga\r i)/dion le/gein pa/ntwj ta\ genhso/mena. kai/toi ti/ tou=to/ famen;
e)/rgwn ga\r a)diaforou=sin au)tou= oi( lo/goi. diakinhqei=sa ou)=n kai\ diana-
sta=sa pro\j ta\j peri\ tou= o)/ntoj zhth/seij h( a)skhtikh\ yuch\ to\ me\n
prw=ton u(peto/phsen ei)=nai to\ o)\n e)n to/pw|, mikro\n de\ e)piscou=sa tw=|
dustopa/stw| th=j ske/yewj perideh\j gi/netai kai\ metanoei=n a)/rcetai.
183 "e)xhge/rqh" ga/r fhsin " )Iakw\b kai\ ei)=pen, o(/ti e)/sti ku/rioj e)n tw=| to/pw|
tou/tw|, e)gw\ de\ ou)k h)/|dein" #ibid. 16$. kai\ a)/meinon h)=n, ei)/poim' a)\n,
a)gnoei=n h)\ e)/n tini qeo\n u(polamba/nein ei)=nai, to\n perie/conta au)to\n e)n
ku/klw| ta\ pa/nta.
184 Dikai/wj ou)=n e)fobh/qh kai\ ei)=pe qaumastikw=j: "w(j fobero\j
o( to/poj ou(=toj" #ibid. 17$. o)/ntwj ga\r tw=n e)n fusiologi/a| to/poj a)rga-
lew/tatoj, e)n w(=| zhtei=tai, pou= kai\ ei) suno/lwj e)/n tini to\ o)/n, tw=n me\n
lego/ntwn, o(/ti pa=n to\ u(festw\j cw/ran tina\ katei/lhfe, kai\ a)/llwn a)/llhn
a)ponemo/ntwn, h)\ e)nto\j tou= ko/smou h)\ e)kto\j au)tou= metako/smio/n tina,
tw=n de\ fasko/ntwn, o(/ti ou)deni\ tw=n e)n gene/sei to\ a)ge/nhton o(/moion, a)lla\
toi=j o(/loij u(perba/llon, w(j kai\ th\n w)kudromwta/thn dia/noian u(steri/-
185 zousan makrw=| th=j katalh/yewj o(mologei=n h(tta=sqai. dio/per eu)qu\j
a)ne/kragen: "ou)k e)/sti tou=to" #ibid.$, o(\ e)do/xasa, "o(/ti e)/sti ku/rioj e)/n tw|
to/pw|" #ibid. 16$: perie/cei ga/r, a)ll' ou) perie/cetai kata\ to\n a)lhqh= lo/gon.
tou=to de\ to\ deiknu/menon kai\ o(rato/n, o( ai)sqhto\j ou(tosi\ ko/smoj, ou)de\n
a)/ra a)/llo e)sti\n h)\ oi)=koj qeou= #ibid.$, mia=j tw=n tou= o)/ntoj duna/mewn,
186 kaq' h(\n a)gaqo\j h)=n. to\n de\ ko/smon oi)=kon w)no/mase kai\ pu/lhn tou=
pro\j a)lh/qeian ou)ranou= #ibid. 17$ prosei=pe. ti/ de\ tou=t' e)sti/; to\n e)k
tw=n i)dew=n sustaqe/nta, e)n tw=| ceirotonhqe/nti kata\ ta\j qei/aj corhgi/aj,
ko/smon nohto\n | ou)k e)/nestin a)/llwj katalabei=n o(/ti mh\ kata\ th\n tou=
187 ai)sqhtou= kai\ o(rwme/nou tou/tou meta/basin. ou)de\ ga\r a)/llo tw=n o)/ntwn
ou)de\n a)sw/maton e)nnoh=sai dunato\n o(/ti mh\ th\n a)rch\n labo/ntaj a)po\
swma/twn: h)remou/ntwn me\n ga\r e)noh/qh to/poj, cro/noj de\ kinoume/nwn,
shmei=a de\ kai\ grammai\ kai\ e)pifa/neiai kai\ suno/lwj pe/rata a)po\ th=j
22
Philo Judaeus. De somniis
188 e)xwta/tw perikeime/nhj oi(=on a)mpeco/nhj. kata\ to\ a)na/logon ou)=n kai\ o(
nohto\j a)po\ tou= ai)sqhtou= ko/smoj e)noh/qh, pu/lh tij w)\n e)kei/nou. w(j
ga\r oi( boulo/menoi ta\j po/leij qea/sasqai dia\ pulw=n ei)si/asin, ou(/twj
o(/soi to\n a)eidh= ko/smon katalabei=n e)qe/lousin, u(po\ th=j tou= o(ratou=
fantasi/aj xenagou=ntai. [o( de\ nohth=j u(posta/sewj ko/smoj a)/neu h(stinoj-
ou=n schma/twn o)/yewj, mo/nhj de\ dia\ th=j a)rcetu/pou i)de/aj th=j e)n tw=|
diacaracqe/nti pro\j to\ qeaqe\n au)tw=| ei)=doj a)/neu skia=j metaklhqh/setai,
pa/ntwn au)tw=| teicw=n kai\ pa/shj pu/lhj a)parqe/ntwn ei)j to\ mh\ a)po/
tinoj a)qrh=sai, a)ll' au)to\ kaq' au(to\ a)le/ktw| tini\ kai\ dusermhneu/tw|
qe/a| diidei=n ka/lloj a)nalloi/wton.]
189 Peri\ me\n dh\ tou/twn a(/lij. e)farmo/zei de\ tw=| au)tw=| ei)/dei
kai\ e(/teroj o)/neiroj, o( peri\ th=j poiki/lhj a)ge/lhj, o(\n perianasta\j o( fan-
tasiwqei\j dihgei=tai fa/skwn: "ei)=pe/ moi o( a)/ggeloj tou= qeou= kaq' u(/pnon:
)Iakw/b. e)gw\ de\ ei)=pa: ti/ e)sti; kai\ ei)=pen: a)na/bleyon toi=j o)fqalmoi=j
sou kai\ i)/de tou\j tra/gouj kai\ tou\j kriou\j a)nabai/nontaj e)pi\ ta\ pro/-
bata kai\ ta\j ai)=gaj dialeu/kouj kai\ poiki/louj kai\ spodoeidei=j r(antou/j.
e(w/raka ga\r o(/sa soi La/ban poiei=. e)gw/ ei)mi o( qeo\j o( o)fqei/j soi e)n
to/pw| qeou=, ou(= h)/leiya/j moi sth/lhn kai\ hu)/xw moi eu)ch/n. nu=n ou)=n
a)na/sthqi kai\ e)/xelqe e)k th=j gh=j tau/thj kai\ a)/pelqe ei)j th\n gh=n th=j
190 gene/sew/j sou, kai\ e)/somai meta\ sou=" #Gen. 31, 11-13$. o(ra=|j o(/ti
qeope/mptouj o)nei/rouj a)nagra/fei o( qei=oj lo/goj ou) mo/non tou\j kata\ to\
presbu/taton tw=n ai)ti/wn profainome/nouj, a)lla\ kai\ tou\j dia\ tw=n u(po-
fhtw=n au)tou= kai\ o)padw=n a)gge/lwn, oi(\ qei/aj kai\ eu)dai/monoj moi/raj
191 pro\j tou= gennh/santoj h)xi/wntai patro/j. sko/pei me/ntoi kai\ to\ a)ko/lou-
qon. o( i(ero\j lo/goj toi=j me\n w(j basileu\j a(\ crh\ pra/ttein e)x e)pita/g-
matoj paragge/llei, toi=j de\ w(j gnwri/moij dida/skaloj ta\ pro\j w)fe/leian
u(fhgei=tai, toi=j de\ w(j su/mbouloj gnw/maj ei)shgou/menoj ta\j a)ri/staj to\
sumfe/ron e)x e(autw=n ou)k ei)do/taj mega/la w)felei=, toi=j de\ w(j fi/loj
e)pieikw=j kai\ meta\ peiqou=j polla\ kai\ tw=n a)rrh/twn a)nafe/rei, w(=n ou)-
192 de/na tw=n a)tele/stwn e)pakou=sai qe/mij. e)/sti | d' o(/te kai\ punqa/netai/
tinwn, w(/sper tou= )Ada/m: "pou= ei)=" #Gen. 3, 9$, pro\j o(\ a)pokri/nait' a)/n
tij oi)kei/wj "ou)damou=", tw=| ta)nqrw/peia pa/nta e)n o(moi/w| mh\ me/nein, a)lla\
kinei=sqai kai\ yuch=| kai\ sw/mati kai\ toi=j e)kto/j. a)ni/drutoi me\n ga\r oi(
logismoi/, fantasi/aj a)po\ tw=n au)tw=n pragma/twn ou)ci\ ta\j au)ta\j a)ll'
e)nanti/aj e)/contej, a)ni/druton de\ kai\ to\ sw=ma, w(j mhnu/ousin ai( e)k bre/-
fouj a)/cri gh/rwj tw=n h(likiw=n a(pasw=n tropai/, a)ni/druta de\ kai\ ta\
193 e)kto\j e)ph|wrhme/na fora=| tu/chj a)ei\ saleuou/shj. e)peida\n me/ntoi
pro\j to\ tw=n fi/lwn e)/lqh| sune/drion, ou) pro/teron a)/rcetai le/gein h)\
e(/kaston au)tw=n a)nakale/sai kai\ o)nomasti\ proseipei=n, i(/na ta\ w)=ta a)nor-
qia/santej, h(suci/a| kai\ prosoch=| crw/menoi, tw=n qesmw|doume/nwn ei)j
a)/lhston mnh/mhn a)kou/wsin: e)pei\ kai\ e(te/rwqi le/getai: "siw/pa kai\
194 a)/koue" #Deut. 27, 9$. tou=ton to\n tro/pon e)pi\ me\n tou= ba/tou Mwush=j
a)nakalei=tai-"w(j ga\r ei)=de" fhsi/n "o(/ti prosa/gei i)dei=n, e)ka/lesen
au)to\n ku/rioj e)k tou= ba/tou le/gwn: Mwush=, Mwush=. o( de\ ei)=pe: ti/
e)stin;" #Exod. 3, 4$-, )Abraa\m de\ e)pi\ th=j tou= a)gaphtou= kai\ mo/nou
23
Philo Judaeus. De somniis
24
Philo Judaeus. De somniis
25
Philo Judaeus. De somniis
o(/ti te/fra kai\ u(/dwr ei)si\n au)tw=| th=j gene/sewj ai( a)rcai/, fushqei\j u(p'
212 oi)h/sewj mete/wroj a)rqh/setai; dia\ tou=to kai\ tou\j me/llontaj i(erourgei=n
perirrai/nesqai toi=j lecqei=sin e)dikai/wsen, ou)de/na qusiw=n a)/xion nomi/saj,
o(\j mh\ pro/teron e(auto\n e)/gnwke kai\ th\n a)nqrwpi/nhn ou)de/neian katei/-
lhfen, e)x w(=n sunekri/qh stoicei/wn to\ mhdeno\j a)/xioj ei)=nai tekmhra/menoj.
213 ta\ tri/a tau=ta shmei=a, to\ dia/leukon, to\ poiki/lon, to\ spodoei-
de\j r(anto/n, peri\ me\n to\n a)skhth\n a(/te mh/pw te/leion a)telh=, peri\ de\
214 to\n te/leion fai/netai kai\ au)ta\ te/leia. o(\n de\ tro/pon, qeasw/meqa: to\n
me/gan a)rciere/a, o(po/te me/lloi ta\j no/mw| prostetagme/naj e)pitelei=n
leitourgi/aj, o( i(ero\j e)dikai/wse lo/goj u(/dati kai\ te/fra| perirrai/nesqai to\
prw=ton #Exod. 29, 4$ ei)j u(po/mnhsin e(autou=-kai\ ga\r o( sofo\j
)Abraa/m, o(/te e)nteuxo/menoj h)/|ei tw=| qew=|, gh=n kai\ spodo\n ei)=pen e(auto/n
#Gen. 18, 27$-, e)/peit' e)ndu/esqai to\n podh/rh citw=na kai\ to\ poiki/-
lon o(\ ke/klhken e)p' au)tw=| peristh/qion #Exod. 29, 5$, tw=n kat' ou)ra-
215 no\n fwsfo/rwn a)/strwn a)peiko/nisma kai\ mi/mhma. du/o ga/r, w(j e)/oiken,
i(era\ qeou=, e(\n me\n o(/de o( ko/smoj, e)n w(=| kai\ a)rciereu\j o( prwto/gonoj
au)tou= qei=oj lo/goj, e(/teron de\ logikh\ yuch/, h(=j i(ereu\j o( pro\j a)lh/qeian
a)/nqrwpoj, ou(= mi/mhma ai)sqhto\n o( ta\j patri/ouj eu)ca\j kai\ qusi/aj e)pi-
telw=n e)stin, w(=| to\n ei)rhme/non e)pite/traptai citw=na e)ndu/esqai, tou= pan-
to\j a)nti/mimon o)/nta ou)ranou=, i(/na sunierourgh=| kai\ o( ko/smoj a)nqrw/pw|
216 kai\ tw=| panti\ a)/nqrwpoj. du/o me\n ou)=n h)/dh, to/n te r(anto\n kai\ to\n
poiki/lon tu/pon, e)/cwn e)pide/deiktai: to\n de\ tri/ton kai\ teleio/taton, o(\j
o)noma/zetai dia/leukoj, au)ti/ka shmanou=men. o(/tan ei)j ta\ e)swta/tw tw=n
a(gi/wn o( au)to\j ou(=toj a)rciereu\j ei)si/h|, th\n me\n poiki/lhn e)sqh=ta a)pampi/-
scetai, linh=n de\ e(te/ran, bu/ssou th=j kaqarwta/thj pepoihme/nhn, a)na-
217 lamba/nei #Lev. 16, 4$. h( d' e)sti\ su/mbolon eu)toni/aj, a)fqarsi/aj,
au)goeidesta/tou fe/ggouj: a)rragh/j te ga\r h( o)qo/nh kai\ e)x ou)deno\j tw=n
a)poqnh|sko/ntwn gi/netai kai\ e)/ti lampro/taton kai\ fwtoeide/staton e)/cei
218 mh\ a)melw=j kaqarqei=sa crw=ma. dia\ de\ tou/twn e)kei=no ai)ni/ttetai, o(/ti
tw=n a)do/lwj kai\ kaqarw=j qerapeuo/ntwn to\ o)\n ou)dei/j e)stin o(\j mh\ prw=-
ton me\n i)scurognwmosu/nh| ke/crhtai katafronh/saj tw=n a)nqrwpei/wn
pragma/twn, a(\ delea/zonta khrai/nei kai\ a)sqe/neian e)rga/zetai, | e)/peita
a)fqarsi/aj e)fi/etai gela/saj o(/sa oi( qnhtoi\ tufoplastou=si, teleutai=on
de\ a)lhqei/aj a)ski/w| fe/ggei kai\ periaugei= katala/mpetai, mhde\n e)/ti
tw=n th=j yeudou=j do/xhj, a(\ sko/tw| fi/la ei)=nai sumbe/bhke, prosie/menoj.
219 o( me\n dh\ me/gaj a)rciereu\j trisi\ tai=j ei)rhme/naij tupwqei\j
sfragi=si, th=| dialeu/kw|, th=| poiki/lh|, th=| spodoeidei= r(anth=|, toiou=toj h(mi=n
a)nagegra/fqw: to\n de\ th=j a)nqrwpi/nhj politei/aj e)fie/menon, )Iwsh\f
o)/noma, tw=n me\n a)/krwn i)dei=n e)/sti mh\ metapoiou/menon carakth/rwn, mo/nou
220 de\ tou= me/sou kai\ poiki/lou. le/getai ga\r o(/ti citw=na poiki/lon e)/scen
#Gen. 37, 3$, ou)/te kaqarsi/oij perirrana/menoj i(eroi=j, a)f' w(=n e(auto\n
a)\n e)/gnw te/fraj kai\ u(/datoj sumfo/rhma, ou)/te th=j panleu/kou kai\ fwto-
eidesta/thj e)sqh=toj, a)reth=j, yau=sai dunhqei/j, a)lla\ to\ th=j politei/aj
e)pampisco/menoj u(/fasma pampoi/kilon, w(=| bracu/taton me/roj a)lhqei/aj
e)gkatame/miktai, pollai\ de\ kai\ mega/lai moi=rai yeudw=n eu)lo/gwn piqa-
26
Philo Judaeus. De somniis
nw=n ei)ko/twn, e)x w(=n oi( Ai)gu/ptou pa/ntej a)ne/blaston sofistai/, oi)wno-
ma/nteij, e)ggastri/muqoi, teratosko/poi, deinoi\ paleu=sai kai\ katepa=|sai
221 kai\ gohteu=sai, w(=n ta\j e)pibou/louj te/cnaj me/ga e)/rgon diekdu=nai. dio\ kai\
to\n citw=na tou=ton ei)sa/gei Mwush=j fusikw=j ai(/mati pefurme/non #Gen. 38,
`31$, e)peidh\ pa=j o( tou= politeuome/nou bi/oj pe/furtai, polemw=n te kai\ pole-
mou/menoj kai\ u(po\ tw=n prospiptousw=n a)boulh/twn suntuciw=n ballo/-
222 menoj kai\ toxeuo/menoj. e)reu/nhson ou)=n to\n li/an dhmotiko/n, w(=| ta\
po/lewj pra/gmata e)formei=, mh\ kataplagei\j tou\j qaumastikw=j e)/contaj
au)tou=, kai\ polla\j me\n e)mfwleuou/saj no/souj eu(rh/seij, polla\j d' e)xhm-
me/non kh=raj kai\ biai/wj e(ka/sthn th\n yuch\n au)ceni/zousan kai\ a)fanw=j
au)th=| prospalai/ousan kai\ zhtou=san a)natre/yai kai\ katabalei=n, h)\ tou=
plh/qouj th=| prostasi/a| duscera/nantoj h)\ kata\ a)ntepi/qesin dunatwte/rou
223 a)ndro/j. e)/sti de\ kai\ o( fqo/noj baru\j kai\ dusapo/triptoj e)cqro/j, e)pi-
fuo/menoj a)ei\ tai=j legome/naij eu)pragi/aij, o(\n ou) r(a/|dion e)kfugei=n.
224 ti/ ou)=n w(j e)sqh=ta polutelh= th\n e)phnqisme/nhn politei/an a)na-
ya/menoi gauriw=men, tw=| eu)prepei= th=j fanera=j o)/yewj a)patw/menoi, to\
d' a)fane\j kai\ kekrumme/non e)pi/boulon kai\ sfalero\n ai)=scoj au)th=j ou)
225 katanoou=ntej; a)podusa/menoi dh\ to\n a)nqhro\n tou=ton citw=na to\n i(ero\n
e)nduw/meqa a)retw=n poiki/lmasin e)nufasme/non: ou(/twj ga\r kai\ ta\j e)ne/draj
a)podraso/meqa, a(\j a)tecni/a kai\ a)nepisthmosu/nh kai\ a)paideusi/a kaq'
226 h(mw=n tiqe/asin, w(=n o( La/ban e)sti\ qiasw/thj. e)peidh\ ga\r e)ka/qhren
h(ma=j o( i(ero\j lo/goj toi=j ei)j a(gistei/an | eu)trepisqei=si perirranthri/oij
kai\ toi=j a)porrh/toij filosofi/aj a)lhqou=j katepoi/kile lo/goij a)gagw\n ei)j
to\ doki/mion kai\ diash/mouj kai\ e)pifanei=j kai\ lamprou\j e)poi/hsen, ai)tia=tai
to\ e)pi/boulon h)=qoj, pro\j th\n tw=n lecqe/ntwn a)nhreqisme/non lw/bhn.
227 fhsi\ ga/r: "e(w/raka o(/sa soi La/ban poiei=" #Gen. 31, 12$, ta)nanti/a
dh/pouqen oi(=j e)dwrhsa/mhn e)gw/, to\ duska/qarton kai\ to\ a)do/kimon,
to\ pa/nth| skotai=on. a)lla\ ga\r ou) crh\ katepthce/nai to\n e)lpi/di
qei/aj summaci/aj e)formou=nta, w(=| kai\ le/getai: "e)gw/ ei)mi o( qeo\j o(
228 o)fqei/j soi e)n to/pw| qeou=" #Gen. 31, 13$. pa/gkalo/n ge au)/chma
yuch=|, to\ a)xiou=n qeo\n e)pifai/nesqai kai\ e)nomilei=n au)th=|. mh\ pare/lqh|j
de\ to\ ei)rhme/non, a)lla\ a)kribw=j e)xe/tason, ei) tw=| o)/nti du/o ei)si\ qeoi/:
le/getai ga\r o(/ti "e)gw/ ei)mi o( qeo\j o( o)fqei/j soi", ou)k e)n to/pw| e)mw=|,
229 a)ll' "e)n to/pw| qeou=," w(j a)\n e(te/rou. ti/ ou)=n crh\ le/gein; o( me\n a)lh-
qei/a| qeo\j ei(=j e)stin, oi( d' e)n katacrh/sei lego/menoi plei/ouj. dio\ kai\
o( i(ero\j lo/goj e)n tw=| paro/nti to\n me\n a)lhqei/a| dia\ tou= a)/rqrou memh/-
nuken ei)pw/n: "e)gw/ ei)mi o( qeo/j", to\n d' e)n katacrh/sei cwri\j a)/rqrou
fa/skwn: "o( o)fqei/j soi e)n to/pw|", ou) tou= qeou=, a)ll' au)to\ mo/non
230 "qeou=". kalei= de\ qeo\n to\n presbu/taton au)tou= nuni\ lo/gon, ou) deisi-
daimonw=n peri\ th\n qe/sin tw=n o)noma/twn, a)ll' e(\n te/loj proteqeime/noj,
pragmatologh=sai. kai\ ga\r e)n e(te/roij skeya/menoj, ei) e)/sti ti tou= o)/ntoj
o)/noma, safw=j e)/gnw o(/ti ku/rion me\n ou)de/n #Exod. 6, 3$, o(\ d' a)\n ei)/ph|
tij, katacrw/menoj e)rei=: le/gesqai ga\r ou) pe/fuken, a)lla\ mo/non ei)=nai
231 to\ o)/n. marturei= de\ kai\ to\ qespisqe\n lo/gion tw=| punqanome/nw|,
ei) e)/stin o)/noma au)tw=|, o(/ti "e)gw/ ei)mi o( w)/n" #Exod. 3, 14$, i(/n' w(=n duna-
27
Philo Judaeus. De somniis
to\n a)nqrw/pw| katalabei=n mh\ o)/ntwn peri\ qeo/n, e)pignw=| th\n u(/parxin.
232 tai=j me\n ou)=n a)swma/toij kai\ qerapeutri/sin au)tou= yucai=j ei)ko\j au)to\n
oi(=o/j e)stin e)pifai/nesqai dialego/menon w(j fi/lon fi/laij, tai=j de\ e)/ti e)n
sw/mati a)gge/loij ei)kazo/menon, ou) metaba/llonta th\n e(autou= fu/sin-
a)/treptoj ga/r-, a)lla\ do/xan e)ntiqe/nta tai=j fantasioume/naij e(tero/-
morfon, w(j th\n ei)ko/na ou) mi/mhma, a)ll' au)to\ to\ a)rce/tupon e)kei=no ei)=doj
233 u(polamba/nein ei)=nai. palaio\j me\n ou)=n a)/|detai lo/goj, o(/ti to\ qei=on a)nqrw/-
poij ei)kazo/menon a)/llote a)/lloij perinostei= ta\j po/leij e)n ku/klw|, ta/j
te a)diki/aj kai\ paranomi/aj e)xeta/zon: kai\ ta/ca me\n ou)k a)lhqw=j, pa/n-
234 twj de\ lusitelw=j kai\ sumfero/ntwj a)/|detai. o( de\ lo/goj semno/teron
kai\ a(giw/teron tai=j peri\ tou= o)/ntoj e)nnoi/aij a)ei\ crw/menoj, a(/ma de\ kai\
to\n tw=n a)fro/nwn bi/on | paideu=sai glico/menoj a)nqrw/pw| me\n ei)/kasen,
235 ou) me/ntoi tw=n e)pi\ me/rouj ou)deni/: pro/swpon dia\ tou=to kai\ cei=raj kai\
ba/seij kai\ sto/ma kai\ fwnh\n o)rga/j te kai\ qumou/j, e)/ti de\ a)munth/ria
o(/pla kai\ ei)so/douj me/ntoi kai\ e)xo/douj kai\ ta\j a)/nw kai\ ka/tw kai\ pan-
tach=| kinh/seij perie/qhken, ou) pro\j a)lh/qeian to\ kefa/laion tou=to tw=n
236 lo/gwn a)nafe/rwn, a)lla\ pro\j to\ lusitele\j tw=n manqano/ntwn. ei)si\ ga/r
tinej a)mblei=j pa/nu ta\j fu/seij, w(j mh\ du/nasqai qeo\n a)/neu sw/matoj
e)pinoh=sai to\ para/pan: ou(\j a)mh/canon e(te/rwj h)\ tro/pon tou=ton nouqetei=n
le/gontaj, o(/ti w(j a)/nqrwpoj o( qeo\j a)fiknei=tai kai\ e)xanacwrei= kai\
ka/teisi kai\ a)ne/rcetai kai\ fwnh=| crh=tai kai\ toi=j a(martanome/noij duscerai/nei
kai\ a)paraith/twj pro\j ta\j o)rga\j e)/cei kai\ be/lh me/ntoi kai\ xi/fh kai\
ta\ a)/lla o(/sa pro\j timwri/aj o)/rgana e)pith/deia kata\ tw=n a)di/kwn proeu-
237 tre/pistai. a)gaphto\n ga/r, e)a\n tw=| dia\ tou/twn e)pikremasqe/nti fo/bw|
swfronisqh=nai dunhqw=si. kai\ scedo\n du/o ei)si\n au(=tai mo/nai ai( th=j
nomoqesi/aj pa/shj o(doi/, mi/a me\n h( pro\j to\ a)lhqe\j a)poneu/ousa, di' h(=j
kataskeua/zetai "ou)c w(j a)/nqrwpoj o( qeo/j" #Num. 23, 19$, e(te/ra de\
h( pro\j ta\j tw=n nwqeste/rwn do/xaj, e)f' w(=n le/getai: "paideu/sei se
ku/rioj o( qeo\j, w(j ei)/ tij paideu/seien a)/nqrwpoj to\n ui(o\n au)tou=" #Deut. 8, 5$.
238 ti/ ou)=n e)/ti qauma/zomen, ei) a)gge/loij, o(po/te kai\ a)nqrw/poij e(/neka
th=j tw=n deome/nwn e)pikouri/aj a)peika/zetai; w(/sq' o(/tan fh=|: "e)gw/ ei)mi
o( qeo\j o( o)fqei/j soi e)n to/pw| qeou=" #Gen. 31, 13$, to/te no/hson, o(/ti
to\n a)gge/lou to/pon e)pe/scen o(/sa tw=| dokei=n, ou) metaba/llwn, pro\j th\n
239 tou= mh/pw duname/nou to\n a)lhqh= qeo\n i)dei=n w)fe/leian. kaqa/per ga\r
th\n a)nqh/lion au)gh\n w(j h(/lion oi( mh\ duna/menoi to\n h(/lion au)to\n i)dei=n
o(rw=si kai\ ta\j peri\ selh/nhn a(/lwj w(j au)th\n e)kei/nhn, ou(/twj kai\ th\n
240 tou= qeou= ei)ko/na, to\n a)/ggelon au)tou= lo/gon, w(j au)to\n katanoou=sin. ou)c
o(ra=|j th\n e)gku/klion paidei/an )/Agar, o(/ti tw=| a)gge/lw| fhsi/: "su\ o( qeo\j
o( e)pidw/n me" #Gen. 16, 13$; ou) ga\r h)=n i(kanh\ to\ presbu/taton i)dei=n
ai)/tion, ge/noj ou)=sa tw=n a)p' Ai)gu/ptou. nuni\ de\ o( nou=j a)/rcetai beltiou/-
menoj to\n h(gemo/na pasw=n tw=n toiou/twn duna/mewn fantasiou=sqai.
241 dio\ kai\ au)to/j fhsin: "e)gw/ ei)mi o( qeo/j", ou(= th\n ei)ko/na w(j e)me\ pro/-
teron e)qea/sw kai\ sth/lhn e)pi/gramma e)gkola/yaj i(erw/taton a)ne/qhkaj
#Gen. 31, 13$: to\ de\ e)pi/gramma e)mh/nuen, o(/ti mo/noj e(/sthka e)gw\
#Exod. 17, 6$ kai\ th\n tw=n pa/ntwn fu/sin i(drusa/mhn, th\n a)taxi/an kai\
28
Philo Judaeus. De somniis
a)kosmi/an ei)j ko/smon kai\ ta/xin a)gagw\n kai\ to\ pa=n e)perei/saj, i(/na sthricqh=|
242 bebai/wj tw=| krataiw=| kai\ u(pa/rcw| mou | lo/gw|. sth/lh ga\r triw=n
pragma/twn su/mbolon, sta/sewj a)naqe/sewj e)pigra/mmatoj. h( me\n ou)=n
sta/sij kai\ to\ e)pi/gramma dedh/lwtai, h( de\ a)na/qesij a)nagkai/a mhnu-
243 qh=nai: pa=j o( ou)rano\j kai\ o( ko/smoj a)na/qhma qeou= tou= pepoihko/toj
to\ a)na/qhma: kai\ o(/sai me/ntoi kosmopoli/tidej yucai\ kai\ qeofilei=j, e(au-
ta\j a)nierou=sin u(po\ mhdeno\j a)ntispw/menai qnhtou=, kaqagia/zousai de\
244 kai\ kallierou=sai to\n e(autw=n a)/fqarton bi/on ou)de/pote ka/mnousi. ma/taioj
d' o(/stij mh\ qew=| sth/lhn a)nati/qhsin, a)ll' e(autw=|, ta\ gene/sewj i(sta\j
th=j pa/nth| saleuome/nhj kai\ e)pigramma/twn kai\ e)pai/nwn a)xiw=n, a(\ yo/gou
kai\ kathgori/aj mesta\ o)/nta kalo\n h)=n h)\ mh\ grafh=nai to\ para/pan h)\
245 grafe/nta eu)qu\j a)paleifqh=nai. dio\ kai/ fhsin a)/ntikruj o( i(ero\j lo/goj: "ou)
sth/seij seautw=| sth/lhn" #Deut. 16, 22$: e(/sthke ga\r tw=n a)nqrwpi/nwn
246 pro\j a)lh/qeian ou)de/n, ka)\n diarragw=si/ tinej yeudo/menoi. a)lla\ ga\r ou)k
oi)/ontai mo/non pagi/wj e)rhrei=sqai, a)lla\ kai\ timw=n a)/xioi kai\ e)pigramma/twn
ei)=nai, tou= mo/nou timh=j a)xi/ou kai\ e(stw=toj o)/ntwj e)pilelhsme/noi.
a)pokli/nantaj ga\r au)tou\j kai\ e)ktrapome/nouj th\n e)p' a)reth\n a)/gousan o(do\n
e)/ti ma=llon e)xe/treyen ai)/sqhsij, h( su/mfutoj au)tw=n gunh/, kai\ h)na/gkasen
247 e)xokei=lai. toiga/rtoi perikatacqei=sa w(j nau=j h( o(/lh yuch\ tro/pon
sth/lhj a)nete/qh. th\n ga\r Lw\t gunai=ka e)pistrafei=san ei)j tou)pi/sw
fasi\n oi( crhsmoi\ gene/sqai sth/lhn a(lo/j #Gen. 19, 26$, ei)ko/twj ge kai\
248 proshko/ntwj: ei) ga/r tij mh\ ta\ pro/sw, ta\ qe/aj kai\ a)koh=j a)/xia, diora=|
-tau=ta d' ei)si\n a)retai\ kai\ ta\ kata\ a)reta\j e)/rga-, perible/petai
de\ ta\ o)pi/sw kai\ ta\ nw/tia, kwfh\n do/xan kai\ tuflo\n plou=ton kai\ a)nai/-
sqhton eu)sarki/an kai\ nou= kenh\n eu)morfi/an kai\ o(/sa suggenh= tou/toij
metadiw/kwn, a)/yucoj a)nakei/setai sth/lh peri\ e(auth\n katarruei=sa: oi(
ga\r a(/lej ou) be/baion.
249 Pagka/lwj ou)=n o( a)skhth\j mele/th| sunecei= maqw/n, o(/ti
ge/nesij kinhto\n e)x e(auth=j, to\ de\ a)ge/nhton a)/trepto/n te kai\ a)ki/nhton,
a)ni/sthsi tw=| qew=| sth/lhn kai\ a)nasth/saj a)lei/fei: le/getai ga/r: "h)/lei-
250 ya/j moi sth/lhn" #Gen. 31, 13$. a)lla\ mh\ nomi/sh|j e)lai/w| li/qon a)lei/-
fesqai, a)lla\ to\ peri\ tou= mo/non e(sta/nai to\n qeo\n e)n yuch=| do/gma
gumna/zesqai kai\ sunaskei=sqai pro\j a)leiptikh=j e)pisth/mhj, ou)c h(=| ta\
sw/mata piai/netai, a)ll' u(f' h(=j dia/noia i)scu\n kta=tai kai\ r(w/mhn a)nant-
251 agw/niston. fi/laqloj ga\r kai\ filogumnasth\j o( pro\j th\n tw=n kalw=n
e)pithdeuma/twn w(rmhme/noj | qh/ran: w(/st' ei)ko/twj th\n a)delfh\n i)atrikh=j
te/cnhj a)leiptikh\n e)kponh/saj, pa/ntaj tou\j peri\ a)reth=j kai\ eu)sebei/aj
a)lei/yaj kai\ sugkroth/saj lo/gouj, a)na/qhma ka/lliston kai\ e)curw/taton
252 a)naqh/sei qew=|. dio\ kai\ meta\ th\n th=j sth/lhj a)na/qesi/n fhsin, o(/ti "hu)/xw
moi eu)ch/n" #ibid.$. eu)ch\ de/ e)sti kuri/wj ei)pei=n a)na/qesij, o(po/te mh\
mo/non ta\ e(autou= kth/mata, a)lla\ kai\ to\n kekthme/non e(auto\n a)podidou\j
253 dido/nai le/getai qew=| dw=ron. "a(/gioj" ga/r fhsin "e)sti\n o( tre/fwn ko/mhn
tri/ca kefalh=j" #Num. 6, 5$ eu)xa/menoj: ei) de\ a(/gioj, a)na/qhma pa/ntwj,
254 mhdeno\j e)/t' a)nie/rou kai\ bebh/lou prosapto/menoj. e)ggua=tai de/ mou
to\n lo/gon h( profh=tij kai\ profhtoto/koj )/Anna, h(=j metalhfqe\n tou)/noma
29
Philo Judaeus. De somniis
kalei=tai ca/rij. to\n ga\r ui(o\n dido/nai fhsi\ tw=| a(gi/w| dw=ron Samouh/l
#I Reg. 1, 28$, ou)k a)/nqrwpon ma=llon, a)lla\ tro/pon e)nqousiw=nta kai\
kateco/menon e)k mani/aj qeoforh/tou. Samouh\l de\ e(rmhneu/etai teta-
255 gme/noj qew=|. ti/ ou)=n e)/ti, yuch/, mataia/zeij kai\ kena\ ponei=j, a)ll' ou)
foita=|j pro\j to\n a)skhth/n, ta\ kata\ tou= pa/qouj kai\ th=j kenh=j do/xhj
a)nalabei=n o(/pla kai\ palai/smata maqhsome/nh; ta/ca ga\r maqou=sa a)gelar-
ch/seij, ou)k a)sh/mou kai\ a)lo/gou kai\ a)nagw/gou, doki/mou de\ kai\ logikh=j
256 kai\ poiki/lhj a)ge/lhj: h(=j ei) ge/noio h(gemw/n, to\ me\n oi)ktro\n a)nqrw/pwn
ge/noj o)lofurh=|, to\ de\ qei=on ou) pau/sh| prostrepome/nh, to\n de\ qeo\n ou)k
e)pilei/yeij eu)daimoni/zousa, a)lla\ kai\ u(/mnouj i(eroprepei=j sth/laij e)gcara/-
xeij, i(/na mh\ mo/non le/gh|j eu)tro/cwj, a)lla\ kai\ a)/|dh|j mousikw=j ta\j tou=
o)/ntoj a)reta/j. ou(/twj ga\r dunh/sh| kai\ ei)j to\n patrw=|on oi)=kon e)panel-
qei=n, th\n e)pi\ th=j xe/nhj makra\n kai\ a)nh/nuton za/lhn e)kfugou=sa.
Liber II
30
Philo Judaeus. De somniis
sewj toiau/th: "mh\ basileu/wn basileu/seij e)f' h(mi=n; h)\ kurieu/wn kurieu/-
seij h(mw=n" #ibid. 8$; tou= de\ u(ste/rou o)rgh\ pa/lin dikai/a: "a)=ra/ ge
e)leuso/meqa e)gw\ kai\ h( mh/thr kai\ oi( a)delfoi/ sou proskunh=sai/ soi e)pi\
th\n gh=n" #ibid. 10$;
8 Tau=ta me\n dh\ qemeli/wn tro/pon prokatabeblh/sqw, ta\ de\ a)/lla toi=j
sofh=j a)rcite/ktonoj, a)llhgori/aj, e(po/menoi paragge/lmasin e)poikodomw=men,
e(ka/teron dh\ tw=n o)neira/twn a)kribou=ntej. a(\ de\ crh\ pro\ a)mfote/rwn
a)kou=sai, lekte/on: th\n ta)gaqou= fu/sin oi( me\n e)/teinan e)pi\ polla/, oi( de\ tw=|
a)ri/stw| proseklh/rwsan mo/nw|: kai\ oi( me\n e)ke/rasan, oi( de\ kai\ a)/kraton
9 ei)/asan. oi( me\n ou)=n mo/non to\ kalo\n a)gaqo\n ei)po/ntej, a)migh= diafula/xan-
tej au)th/n, a)pe/neiman tw=| krati/stw| tw=n e)n h(mi=n, logismw=|, oi( de\ mi/xan-
tej trisi\n e)fh/rmosan, yuch=|, sw/mati, toi=j e)kto/j. ei)si\ de\ ou(=toi me\n
th=j malakwte/raj kai\ trufera=j diai/thj, to\n plei/w cro/non e)n gunaikwni/-
tidi kai\ toi=j gunaikwni/tidoj e)kteqhlumme/noij e)/qesin a)p' au)tw=n sparga/-
nwn a)natrafe/ntej: oi( d' e(/teroi sklhrodi/aitoi, pro\j me\n a)ndrw=n kouro-
trofhqe/ntej, a)/ndrej de\ kai\ au)toi\ ta\ fronh/mata, to\ sumfe/ron pro\ tou=
h(de/oj a)spazo/menoi kai\ trofai=j a)qlhtikai=j pro\j i)scu\n kai\ r(w/mhn, ou)
10 pro\j h(donh/n, crw/menoi. duei=n dh\ qia/swn h(gemo/naj ei)sa/gei Mwush=j,
tou= me\n gennai/ou to\n au)tomaqh= kai\ au)todi/dakton )Isaa/k-a)nagra/fei
ga\r au)to\n %a)p&ogalaktizo/menon #Gen. 21, 8$, a(palai=j kai\ galaktw/desi
nhpi/aij te kai\ paidikai=j trofai=j ou) dikaiou=nta crh=sqai to\ para/pan,
a)ll' eu)to/noij kai\ telei/aij, a(/te e)k bre/fouj eu)= pro\j a)lkh\n pefuko/ta
kai\ e)pakma/zonta kai\ a)nhbw=nta a)ei/-, tou= de\ ei)/kontoj kai\ eu)endo/tou
11 to\n )Iwsh/f. ou(=toj ga\r ou)k a)logei= me\n tw=n kata\ yuch\n a)retw=n, promh-
qei=tai de\ kai\ th=j tou= sw/matoj eu)staqei/aj, | e)fi/etai %d&e\ kai\ th=j tw=n
e)kto\j eu)pori/aj: a)nqe/lketai de\ ei)ko/twj polla\ te/lh tou= bi/ou proteqei-
me/noj, kai\ a)ntispw/menoj u(f' e(ka/stou sei/etai kai\ klonei=tai mh\ duna/-
12 menoj sthricqh=nai. kai\ ga\r ou)d' w(/sper ai( e)/nspondoi po/leij ei)rh/nhn
a)/gousi *** kai\ a)ntepiti/qentai, w(j e)n me/rei kratei=n te kai\ h(tta=sqai:
pollh\ ga\r e)/stin o(/te r(uei=sa pro\j plou=ton kai\ do/xan o(rmh\ ta\j peri\
sw=ma kai\ yuch\n fronti/daj e)xeni/khsen, ei)=ta a)ntibiasqei=sa pa/lin u(po\
13 a)mfoi=n u(po\ th=j e(te/raj e)nikh/qh. to\n au)to\n de\ tro/pon a)qro/ai kai\ ai(
sw/matoj h(donai\ katarragei=sai pa/nta e(xh=j ta\ nohta\ e)pe/klusa/n te kai\
h)fa/nisan: ei)=t' ou)k ei)j makra\n a)ntipneu/sasa sofi/a la/brw| kai\ sfodrw=|
pneu/mati to/ te r(eu=ma tw=n h(donw=n e)ca/lase kai\ suno/lwj ta\j dia\ tw=n
14 ai)sqh/sewn a(pa/saj spouda/j te kai\ filotimi/aj e)pra/une. toiou=toj me\n
dh\ ku/kloj ei(lei=tai peri\ th\n polu/tropon yuch\n a)idi/ou pole/mou: kaqai-
reqe/ntoj ga\r e(no\j e)cqrou= fu/etai pa/ntwj dunatw/teroj e(/teroj, u(/draj th=j
polukefa/lou to\n tro/pon: kai\ ga\r e)p' e)kei/nhj fasi\n a)nti\ th=j e)ktmh-
qei/shj kefalh=j a)nablasta/nein a)/llhn, ai)nitto/menoi to\ polu/morfon kai\
15 polu/gonon th=j a)qana/tou kaki/aj dusa/lwton ge/noj. mhde\n ou)=n e(\n a)po-
kri/naj pote\ pro\j *** tw=| )Iwsh/f, a)ll' i)/sqi o(/ti polumigou=j kai\
kekrame/nhj do/xhj e)sti\n ei)kw/n. e)mfai/netai ga\r kai\ to\ logiko\n e)gkra-
tei/aj ei)=doj, o(\ th=j a)/rrenoj genea=j e)sti, kata\ to\n pate/ra )Iakw\b tupw-
16 qe/n: e)mfai/netai kai\ to\ a)/logon ai)sqh/sewj, mhtrw/|w| ge/nei tw=| kata\
31
Philo Judaeus. De somniis
32
Philo Judaeus. De somniis
ko/toj, ai(=j e)ntre/fetai o( a)stei=oj, qewrw=n me\n ta\ e)n ko/smw|, filopeu-
27 stw=n de\ kai\ peri\ tou= gennh/santoj patro/j. a)f' w(=n oi)=mai kai\ th\n e)n
mousikh=| di\j dia\ pasw=n eu(reqh=nai sumfwni/an: e)/dei ga\r kai\ to\ e)/rgon
kai\ to\n dhmiourgo\n teleiota/taij melw|di/aij eu)daimoni/zesqai dusi/n, ou)ci\
28 tai=j au)tai=j. e)peidh\ ga\r ta\ u(mnou/mena | die/feren, a)nagkai=on kai\ ta\j melw|-
di/aj kai\ sumfwni/aj diakekri/sqai, th\n me\n sunhmme/nhn a)pone/montaj tw=| sunhm-
me/nw| kai\ e)k diafero/ntwn a(rmosqe/nti ko/smw|, th\n de\ diezeugme/nhn tw=| pa/shj
29 gene/sewj diezeugme/nw| kata\ th\n ou)si/an qew=|. gnw/mhn de\ a)pofai/netai pa/lin
o( i(erofa/nthj fila/reton le/gwn: "ou) suntele/sete to\ loipo\n tou= qerismou="
#Lev. 19, 9$, memnhme/noj th=j e)x a)rch=j u(poqe/sewj, kaq' h(\n w(molo/gei "to\
te/loj ei)=nai kuri/ou" #Num. 31, 28 ss.$, par' o(\n to\ ku=roj kai\ h( tou/twn
30 bebai/wsi/j e)stin. a)lla\ ga\r o( tou= qeri/zein a)mu/htoj au)cei= le/gwn:
"w)/|mhn a(\ mh\ e)qe/risa katadei=n su\n e(te/roij dra/gmata" #Gen. 37, 7$,
kai\ ou)k e)logi/sato par' e(autw=|, o(/ti dou/lwn kai\ a)nepisthmo/nwn h(/de
e)sti\n u(phresi/a, kaqa\ kai\ mikrw=| pro/teron ei)=pon.
31 Dra/gmata d' a)llhgorou=nte/j famen ei)=nai pra/gmata, w(=n e(/kastoj w(j
oi)kei/aj trofh=j e)pidra/ttetai, e)n h(=| zh/sesqai kai\ biw/sesqai to\n ai)w=na
32 e)lpi/zei. muri/ai me\n ou)=n tw=n dragma/twn, le/gw dh\ tw=n w(sanei\
trefo/ntwn pragma/twn, diaforai/, muri/ai de\ kai\ tw=n e)pidrattome/nwn kai\
ai(roume/nwn ta\ dra/gmata, w(j a(pa/saj ou)/t' ei)pei=n ou)/t' e)pinoh=sai duna-
to/n: tina\j d' ou)k a)/topon dei/gmatoj e(/neka e(rmhneu=sai, w(=n kai\ to\ o)/nar
33 dihgou/menoj e)pemnh/sqh. fhsi\ ga\r toi=j a)delfoi=j: "w)/|mhn h(ma=j desmeu/ein
dra/gmata" #l. c.$. a)delfoi\ d' ei)si\n o(mopa/trioi me\n de/ka, o(moga/strioj
de\ ei(=j: e(ka/stou de\ au)tw=n tou)/noma su/mbolon a)nagkaiota/tou pra/gmato/j
e)sti, (Roubh\n me\n eu)fui/aj-ui(o\j ga\r o(rw=n kalei=tai, h(=| me\n ui(o/j, ou(
te/leioj, h(=| de\ o(ratiko\j kai\ o)xu\ kaqorw=n, eu)fuh/j-, maqh/sewj de\
34 Sumew/n-ei)sakoh\ ga\r e(rmhneu/etai-, e)nergeiw=n de\ kai\ pra/xewn
spoudai/wn kai\ leitourgiw=n a(gi/wn Leui/, tw=n de\ ei)j qeo\n w)|dw=n te kai\
u(/mnwn )Iou/daj, )Issa/car de\ misqw=n, oi(\ e)p' e)/rgoij kaloi=j a)podi/dontai
-ta/ca d' au)ta\ ta\ e)/rga o( te/leioj misqo\j h)=n-, Zaboulw\n de\ fwto/j,
e)peidh\ r(u/sij nukteri/aj o)noma/zetai-r(eou/shj de\ kai\ a)polipou/shj nukto\j
35 e)x a)na/gkhj fw=j a)ni/scei-, diakri/sewj de\ kai\ tomh=j pragma/twn Da/n,
e)piqe/sewj de\ kai\ a)ntepiqe/sewj peiratikh=j Ga/d, )Ash\r de\ tou= fusikou=
plou/tou-makarismo\j ga\r e(rmhneu/etai, e)peidh\ maka/rion kth=ma
36 neno/mistai plou=toj-, ei)rh/nhj de\ Nefqalei/m-dianoi/getai
%ga\&r kai\ eu)ru/netai pa/nta ei)rh/nh|, w(j sugklei/etai | pole/mw|: to\ de\
o)/noma metalhfqe\n platusmo\j h)\ dianew|gme/non e)sti/-, Beniami\n
de\ tou= ne/ou kai\ ge/rontoj cro/nou: le/getai ga\r e(rmhneuqei\j ui(o\j
h(merw=n ei)=nai, h(me/raij de\ kai\ nuxi\n o( ne/oj o(mou= kai\ ge/rwn ai)w\n
37 a)nametrei=tai. e)pidra/ttetai gou=n e(/kastoj tw=n oi)kei/wn kai\ e)pidraxa/-
menoj ta\ me/rh pa/nta sundei=: o( me\n eu)fuh\j eu)qixi/aj, e)pimonh=j,
mnh/mhj, e)n oi(=j h( eu)fui/a: o( de\ eu)maqh\j a)kroa/sewj, h(suci/aj ,
prosoch=j: o( de\ e)gceirhth\j [th=]j qarraleo/thtoj, parakekinduneu-
38 me/nhj eu)tolmi/aj: o( de\ eu)ca/ristoj e)pai/nwn, e)gkwmi/wn, u(/mnwn,
eu)daimonismw=n kata/ te to\ le/gein kai\ to\ a)/|dein: o( de\ misqw=n e)fie/-
33
Philo Judaeus. De somniis
34
Philo Judaeus. De somniis
35
Philo Judaeus. De somniis
i(kano\n h)=n, a)lla\ a)/llwn e)pifanw=n te/cnaj a)nazhtei=n e)/dei; ti/ de\ a)rgurw=n
kai\ crusw=n kuli/kwn a)/fqonon plh=qoj kataskeua/zesqai, ei) mh\ dia\ to\n
fruatto/menon mega/la tu=fon kai\ th\n e)p' ai)w/raj foroume/nhn kenh\n do/xan;
62 o(/tan kai\ stefanou=sqai/ tinej a)xiw=si mh\ da/fnhj mhde\ kittou=, mh\ i)/wn h)\
kri/nwn h)\ r(o/dou h)\ qallou= suno/lwj h)/ tinoj a)/nqouj eu)w/dei stefa/nw| parelqo/n-
tej ta\ qeou= dw=ra, a(\ dia\ tw=n e)thsi/wn w(rw=n a)nadi/dwsi, crusou=j %d'&
u(pe\r kefalh=j, baru/taton a)/cqoj, ai)wrw=sin e)n a)gora=| me/sh| kai\ plhqou/sh|
cwri\j ai)dou=j, a)/llo ti nomiste/on h)\ o(/ti kenh=j do/xhj ei)si\ dou=loi, fa/skon-
63 tej ou)k e)leu/qeroi mo/non a)lla\ kai\ pollw=n a)/llwn h(gemo/nej ei)=nai; e)pi-
lei/yei me h( h(me/ra ta\j diafqora\j tou= a)nqrwpei/ou bi/ou diexio/nta. kai/toi
ti/ dei= makrhgorei=n; ti/j ga\r au)tw=n a)nh/koo/j e)sti, ti/j de\ ou) qeath/j; ti/j
me\n ou)=n ou) tri/bwn kai\ e)qa/j; w(/ste pagka/lwj prosqh/khn to\n a)tufi/aj
64 me\n e)cqro/n, tu/fou d' e(tai=ron w)no/masen o( i(ero\j lo/goj. kaqa/per ga\r
toi=j de/ndresin e)pifu/ontai bla/stai perissai/, mega/lai tw=n gnhsi/wn lw=bai,
a(\j kaqai/rousi kai\ a)pote/mnousi pronoi/a| tw=n a)nagkai/wn oi( gewrgou=ntej,
ou(/tw tw=| a)lhqei= kai\ a)tu/fw| bi/w| parane/blasten o( kateyeusme/noj kai\
tetufwme/noj, ou(= me/cri tau/thj th=j h(me/raj ou)dei\j eu(/rhtai gewrgo\j o(\j
65 th\n blabera\n e)pi/fusin au)tai=j r(i/zaij a)pe/koye. toigarou=n ei)do/tej oi(
fronh/sewj a)skhtai\ to\ kata/plaston tou=t' ai)sqh/sei prw=ton, %ei)=t&a dia-
noi/a| metadiw/konta a)/ntikruj e)kbow=si: "qhri/on ponhro\n h(/rpase kai\
66 kate/fagen )Iwsh/f" #Gen. 37, 33$. a)ll' ou) qhri/on e)xhgriwme/non w)\n o(
poluplokw/tatoj tw=n pefurme/nwn a)nqrw/pwn tufoplasthqei\j bi/oj, ou(=
pleonexi/a kai\ panourgi/a sofai\ dhmiourgoi/, tou\j prosio/ntaj a(/pantaj
eu)wcei=tai; toiga/rtoi kai\ e)/ti zw=sin au)toi=j w(j nekroi=j proteqh/setai
pe/nqoj, a)xi/an o)lofu/rsewj kai\ qrh/nwn karpoume/noij zwh/n: e)pei\ kai\
67 )Iakw\b to\n )Iwsh\f e)/ti zw=nta penqei=. a)ll' ou) Mwush=j e)a/sei tou\j
peri\ Nada\b i(erou\j lo/gouj penqei=sqai #Lev. 10, 6$: ou) ga\r u(p' a)gri/ou
ponhrou= qhro\j a(rpasqe/ntej, a)ll' u(po\ r(iph=j a)sbe/stou kai\ a)qana/tou
fe/ggouj a)nelh/fqhsan, o(/ti th\n e)/nqermon kai\ dia/puron kai\ sarkw=n a)na-
lwtikh\n kai\ o)xuki/nhton pro\j th\n | eu)se/beian spoudh/n, h(\ gene/sewj me/n
e)stin a)llotri/a, qeou= de\ oi)kei/a, to\n mellhth\n o)/knon e)kpodw\n a)nelo/ntej,
eu)agw=j kaqie/rwsan, ou) di' a)nabaqmw=n e)pi\ to\n bwmo\n e)lqo/ntej-
a)pei/rhtai ga\r no/mw|-, a)lla\ dexiw=| pneu/mati e)pouri/santej kai\ a)/cri
tw=n ou)ranou= perio/dwn parapemfqe/ntej, qusi/aj o(lokau/tou kai\ o(loka/rpou
68 tro/pon ei)j ai)qeri/ouj au)ga\j a)naluqe/ntej. a)pokopte/on ou)=n, w)=
yuch\ peiqarcou=sa tw=| dida/skonti, th\n seauth=j cei=ra kai\ du/namin, e)pei-
da\n a)/rxhtai tw=n gennhtikw=n h)\ gene/sewj h)\ a)nqrwpei/wn spoudasma/twn
69 e)pilamba/nesqai. polla/kij ga\r u(f' *** prosayame/nhn tw=n didu/mwn
cei=ra a)poko/ptein #Deut. 25, 11. 12$, prw=ton me\n o(/ti e)dexiw/sato h(\n
e)cqai/rein e)crh=n h(donh/n, deu/teron de\ o(/ti par' h(ma=j to\ spei/rein e)no/-
70 misen, ei)=q' o(/ti tw=| genome/nw| th\n tou= poiou=ntoj a)ne/qhke du/namin. ou)c
o(ra=|j, o(/ti o( gh/inoj o)/gkoj, )Ada/m, o(/tan a(/yhtai tou= didu/mou xu/lou #Gen. 2,
`9$, qnh/|skei, dua/da timh/saj pro\ mona/doj kai\ to\ geno/menon pro\ tou=
pepoihko/toj e)kqauma/saj; a)lla\ su/ ge tou= me\n kapnou= kai\ ku/matoj
e)kto\j bai=ne kai\ ta\j katagela/stouj tou= qnhtou= bi/ou spouda\j w(j th\n
36
Philo Judaeus. De somniis
fobera\n e)kei/nhn ca/rubdin a)podi/draske kai\ mhde\ a)/krw|, to\ tou= lo/gou
71 dh\ tou=to, daktu/lw| yau/sh|j. e)peida\n de\ tai=j i(erai=j e)papodu/sh| leitour-
gi/aij, o(/lhn th\n cei=ra kai\ du/namin eu)ru/nasa eu)= ma/la tw=n paidei/aj kai\
sofi/aj qewrhma/twn e)pi/draxai. kai\ ga\r pro/staxi/j e)sti toiau/th: "e)a\n
yuch\ prosfe/rh| dw=ron h)\ qusi/an, semi/dalij e)/stai to\ dw=ron," ei)=t' e)pi-
fe/rei: "kai\ draxa/menoj plh/rh th\n dra/ka a)po\ th=j semida/lewj su\n tw=|
e)lai/w| kai\ panti\ tw=| liba/nw| e)piqh/sei to\ mnhmo/sunon e)pi\ to\ qusiasth/-
72 rion" #Lev. 2, 1. 2$. a)=r' ou) pagka/lwj yuch\n ei)=pen a)sw/maton th\n
me/llousan i(erourgei=n, a)ll' ou) to\n di/dumon e)k qnhtou= kai\ a)qana/tou
sunestw=ta o)/gkon; to\ ga\r eu)co/menon, to\ eu)ca/riston, to\ qusi/aj a)mw/mouj
73 a)lhqw=j a)na/gon e(\n mo/non h)=n a)/ra, h( yuch/. ti/j ou)=n h( yuch=j a)sw-
ma/tou qusi/a; ti/j h)\ semi/dalij, e)kkekaqarme/nhj tai=j paidei/aj u(poqh/kaij
gnw/mhj su/mbolon, trofh\n a)/noson kai\ zwh\n a)nupai/tion poiei=n i(kanh=j;
74 a)f' h(=j draxa/menon to\n i(ere/a o(/lh| th=| draki/, to\ d' e)sti\ pa/saij tai=j
dianoi/aj labai=j, plh/rh th\n o(/lhn yuch\n ei(likrinesta/twn kai\ kaqarw-
ta/twn dogma/twn genome/nhn au)th\n w(j i(erei=on to\ ka/lliston a)na/gein proj-
te/taktai, pi/ona kai\ lipw=san, qei/w| fwti\ cai/rousan kai\ tai=j a)po\ dikai-
osu/nhj kai\ tw=n a)/llwn a)retw=n a)nadidome/naij katapneome/nhn au)/raij, w(j
eu)wde/staton kai\ proshne/staton a)ei\ karpou=sqai bi/on: to\ ga\r e)/laion kai\
o( | libanwto/j, w(=n e)pidra/ttetai su\n toi=j leukopu/roij o( i(ereu/j, tau=ta
75 ai)ni/ttetai. dia\ tou=to kai\ Mwush=j e)xai/reton e(orth\n a)ne/qhke tw=|
dra/gmati, plh\n ou) panti/, a)lla\ tw=| a)po\ th=j i(era=j gh=j. "o(/tan" ga/r
fhsin "ei)se/lqhte ei)j th\n gh=n, h(\n e)gw\ di/dwmi u(mi=n, kai\ qeri/zhte to\n
qerismo\n au)th=j, oi)/sete dra/gmata a)parch\n tou= qerismou= u(mw=n pro\j to\n
76 i(ere/a" #Lev. 23, 10$, to\ de/ e)stin: o(/tan ei)se/lqh|j, w)= dia/noia, ei)j th\n
a)reth=j cw/ran, h(\n e)mprepe\j mo/nw| dwrei=sqai qew=|, th\n eu)/boton, th\n
eu)/geion, th\n karpofo/ron, ei)=ta oi)kei=a [ei)/ g]e spei/ras' a)gaqa\ qeri/zh|j
au)xhqe/nta u(po\ tou= telesfo/rou, mh\ pro/teron oi)/kade sugkomi/sh|j, tout-
e/sti mh\ a)naqh=|j mhd' e)pigra/yh|j seauth=| th\n tw=n periginome/nwn ai)ti/an,
h)\ a)pa/rxasqai tw=| plouta/rcw| kai\ ta\ ploutisth/ria e)/rga e)pithdeu/ein
77 a)napei/qonti. kai\ le/getai "th\n a)parch\n tou= qerismou= u(mw=n" au)tw=n,
a)ll' ou)ci\ th=j gh=j, prosfe/rein, i(/na a)mw=men kai\ qeri/zwmen e(autoi=j,
pa/nq' o(/sa kala\ kai\ tro/fima kai\ spoudai=a blasth/mata kaqierou=ntej.
78 )All' o(/ ge tw=n e)nupni/wn mu/sthj o(mou= kai\ mustagwgo\j
qarrei= le/gein, o(/ti a)ne/sth to\ au)tou= dra/gma kai\ w)rqw/qh #Gen. 37, 7$.
tw=| ga\r o)/nti kaqa/per oi( gau=roi tw=n i(/ppwn to\n au)ce/na mete/wron e)xa/-
rantej, o(/soi qiasw=tai th=j kenh=j do/xhj ei)si/n, e)pa/nw pa/ntwn e(autou\j
i(dru/ousi, po/lewn, no/mwn, e)qw=n patri/wn, tw=n par' e(ka/stoij pragma/twn:
79 ei)=ta a)po\ dhmagwgi/aj e)pi\ dhmarci/an badi/zontej kai\ ta\ me\n tw=n plhsi/on
kataba/llontej, ta\ de\ oi)kei=a dianista/ntej kai\ pagi/wj o)rqou=ntej, o(/sa
e)leu/qera kai\ a)dou/lwta fu/sei fronh/mata, kai\ tau=q' u(pa/gesqai mhca-
80 nw=ntai. dio\ prosti/qhsi: "peristrafe/nta de\ ta\ dra/gmata u(mw=n prose-
ku/nhsan to\ e)mo\n dra/gma" #ibid.$. te/qhpe ga\r o( me\n ai)dou=j e)rasth\j
to\n sklhrau/cena, o( de\ eu)labh\j to\n au)qa/dh, o( de\ i)so/thta timw=n to\n
81 e(autw=| te kai\ a)/lloij a)/nison, kai\ mh/pot' ei)ko/twj: a(/te ga\r qewro\j w)\n
37
Philo Judaeus. De somniis
ou) mo/non tou= a)nqrwpei/ou bi/ou a)lla\ kai\ tw=n e)n ko/smw| sumpa/ntwn o(
a)stei=oj oi)=den o(/son ei)/wqe pnei=n a)na/gkh, tu/ch, kairo/j, bi/a, dunastei/a,
kai\ o(/saj u(poqe/seij kai\ h(li/kaj eu)pragi/aj a)pneusti\ dramou/saj a)/crij
82 ou)ranou= kate/seisan kai\ kate/rraxan. w(/ste a)nagkai/wj eu)la/beian e)paspi-
dh/setai, tou= mhde\n e)x e)pidromh=j deino\n paqei=n suggene\j fulakth/rion: o(\
83 ga/r, oi)=mai, pro\j po/lin tei=coj, tou=t' eu)la/beia pro\j e(/kaston. a)=r' ou)=n
ou) parapai/ousi kai\ memh/nasin o(/soi parrhsi/an a)/kairon spouda/zousin
e)pidei/knusqai, basileu=si kai\ tura/nnoij e)/stin o(/te le/gein te kai\ poiei=n
e)nanti/a tolmw=ntej, ou)k ai)sqano/menoi, o(/ti %o&u) tou\j au)ce/naj mo/non
w(/sper ta\ qre/mmata u(pezeu/cqhsan, a)ll' o(/la ta\ sw/mata kai\ ta\j
| yuca\j gu/naia/ te kai\ te/kna kai\ gonei=j kai\ th\n a)/llwn e(tai/rwn %ka&i\
suggenw=n polua/nqrwpon oi)keio/thta kai\ koinwni/an e)kde/dentai, kai\ e)/xesti
tw=| h(nio/cw| kai\ e)po/cw| meta\ pa/shj eu)marei/aj kentei=n, e)lau/nein, e)pe/cein,
84 a)nacaiti/zein, a(/tt' a)\n e)qelh/sh| mikra\ kai\ mei/zw diatiqe/nai; toigarou=n
stizo/menoi kai\ mastigou/menoi kai\ a)krwthriazo/menoi kai\ o(/sa pro\ tou=
qana/tou calepa\ pa/nta w)mw=j kai\ a)nhlew=j a)qro/a u(pome/nontej, a)pacqe/n-
85 tej e)pi\ pa=si qnh/|skousi. tau=t' e)sti\ th=j a)kai/rou parrhsi/aj ta\
e)pi/ceira, ou) parrhsi/aj para/ ge eu)= fronou=si kritai=j, a)ll' eu)hqei/aj kai\
frenoblabei/aj kai\ melagcoli/aj a)nia/tou ge/monta. ti/ le/geij; ceimw=na/
tij o(rw=n a)kma/zonta kai\ baru\ pneu=ma e)nanti/on kai\ lai/lapa kataigi/zou-
san kai\ kumatou/menon pe/lagoj, e)normi/zesqai de/on, e)xormi/zetai kai\ e)xana/-
86 getai; ti/j h)\ kubernh/thj h)\ nau/klhroj ou(/tw pote\ e)mequ/sqh kai\ parw/|-
nhsen, %w(&j o(/swn ei)=pon kataskhya/ntwn e)qelh=sai plei=n, i(/na u(pe/rantloj
a)/nwqen e)picuqei/shj th=j qala/sshj h( nau=j genome/nh plwth=rsin au)toi=j
e)gkatapoqh=|; tw=| ga\r boulome/nw| plei=n a)kindu/nwj eu)/dion pneu=ma ou)/rio/n
87 te kai\ lei=on a)name/nein e)xh=n. ti/ de/; a)/rkton tij %h)\ su=n a)/grion &h)\
le/onta meta\ surmou= qeasa/menoj e)pio/nta, pra (Wnai kai\ tiqaseu=-
sai de/on, e)xagriai/nei kai\ a)nereqi/zei, o(/pwj qoi/nan kai\ eu)wci/an w)mo-
88 bo/roij a)nhleesta/toij eu)trepi/sh| e(auto/n; ei) mh\ kai\ falaggi/oij kai\ a)spi/si
tai=j Ai)gupti/aij kai\ toi=j a)/lloij o(/sa to\n fqoropoio\n i)o\n %e)pife/reta&i
ou)deni\ lusitele\j a)nqi/stasqai, qa/naton a)parai/thton toi=j a(/pax dhcqei=sin
e)pa/gousin: a)gaphto\n ga\r katepa/|dontaj kai\ ceiroh/qh poiou=ntaj mhde\n
89 a)p' au)tw=n deino\n paqei=n. ei)=t' ou)/k ei)sin a)/nqrwpoi/ tinej suw=n, fa-
laggi/wn, a)spi/dwn a)griw/teroi kai\ e)piboulo/teroi; w(=n to\ e)pi/boulon kai\
dusmene\j a)mh/canon e(te/rwj h)\ tiqasei/aij kai\ meili/gmasi crwme/nouj
diekdu=nai. toiga/rtoi o( sofo\j )Abraa\m tou\j ui(ou\j tou= Ce\t-e(rmh-
neu/ontai de\ e)xista/ntej-proskunh/sei #Gen. 23, 7$, tw=n kairw=n
90 tou=to dra=n a)napeiqo/ntwn. ou) ga\r timw=n ge tou\j e)k fu/sewj kai\ ge/nouj
kai\ e)qw=n e)cqrou\j logismou=, oi(\ to\ th=j yuch=j no/misma, paidei/an, e)xista/n-
tej kai\ katakermati/zontej oi)ktrw=j a)nali/skousin, e)pi\ to\ proskunei=n h)=lqen,
a)lla\ to\ paro\n kra/toj au)tw=n kai\ th\n dusa/lwton i)scu\n dediw\j kai\
fulatto/menoj e)reqi/zein, me/ga kai\ e)curo\n kth=ma kai\ a)gw/nisma a)reth=j,
sofw=n yucw=n a)/riston e)ndiai/thma, to\ diplou=n sph/laion, | o(\ maco/menon
me\n kai\ polemou=nta ou)k e)nh=n, u(perco/menon de\ kai\ qerapeu/onta tw=|
91 lo/gw|, komiei=tai. ti/ de/; ou)ci\ kai\ h(mei=j, o(/tan e)n a)gora=| diatri/bwmen,
38
Philo Judaeus. De somniis
ei)w/qamen e)xi/stasqai me\n toi=j a)/rcousin, e)xi/stasqai de\ kai\ toi=j u(pozu-
gi/oij; a)ll' a)p' e)nanti/aj gnw/mhj kai\ ou)ci\ th=j au)th=j: toi=j me\n ga\r
a)/rcousin e)n timh=|, toi=j de\ u(pozugi/oij dia\ fo/bon tou= mhde\n a)p' au)tw=n
92 ei)j h(ma=j newterisqh=nai. kai\ dido/ntwn me\n tw=n kairw=n e)pitiqeme/nouj
th\n tw=n e)cqrw=n bi/an kalo\n katalu=sai, mh\ e)pitrepo/ntwn de\ a)sfa-
le\j h(suca/sai, boulome/noij de/ tin' w)fe/leian eu(ri/skesqai par' au)tw=n
a(rmo/tton tiqaseu=sai.
93 Dio\ kai\ nu=n a)/xion e)painei=n tou\j mh\ u(pocwrou=ntaj tw=| th=j
kenh=j prosta/th| do/xhj, a)lla\ a)nqistame/nouj kai\ le/gontaj: "mh\ basileu/wn
basileu/seij e)f' h(mi=n" #Gen. 37, 8$; ou)/pw ga\r i)scuko/ta o(rw=sin au)to/n,
ou)c w(j flo/ga h(mme/non te kai\ la/mponta e)n a)fqo/nw| u(/lh| nemo/menon,
a)ll' e)/q' w(j spinqh=ra e)ntufo/menon, o)neirw/ttonta do/xan, ou)k e)nargw=j
94 h)/dh metio/nta. crhsta\j ga\r e)lpi/daj u(poba/llousin e(autoi=j, w(sei\ kai\ mh\
a(lw=nai dunhso/menoi. paro\ le/gousi: "mh\ e)f' h(mi=n basileu/seij"; i)/son
tw=| zw/ntwn, o)/ntwn, i)scuo/ntwn, e)mpneo/ntwn h(mw=n oi)/ei dunasteu/sein;
a)sqenhsa/ntwn me\n ga\r i)/swj e)pikrath/seij, e)rrwme/nwn de\ e)n u(phko/ou
95 moi/ra| teta/xh|. kai\ pe/fuken ou(/twj e)/cein: e)peida\n me\n ga\r e)n dianoi/a|
%&o( o)rqo\j i)scu/h| lo/goj, h( kenh\ katalu/etai do/xa, r(w/nnutai de\ a)sqenh/-
santoj. e(/wj ou)=n e)/ti sw/|an e)/cei th\n e(auth=j du/namin h( yuch\ kai\ mhde\n
au)th=j me/roj h)krwthri/astai, qarrei/tw ba/llein kai\ toxeu/ein to\n e)nantiou/-
menon tu=fon kai\ e)leuqerostomei/tw fa/skousa: ou)/te basileu/seij ou)/te
96 kurieu/seij #ibid.$ ou)/te h(mw=n ou)/te e)f' h(mw=n e(te/rwn: a)lla/ sou ta\j
e)panata/seij kai\ ta\j a)peila\j e)fo/dw| mia=| katadramou/meqa su\n toi=j doru-
fo/roij kai\ u(paspistai=j, fronh/sewj e)ggo/noij: e)f' w(=n le/getai o(/ti "prose/-
qento misei=n au)to\n e(/neka tw=n e)nupni/wn au)tou= kai\ e(/neka tw=n r(hma/twn
97 au)tou=" #ibid.$. a)ll' ou) r(h/mata me\n kai\ e)nu/pnia pa/nq' o(/sa o( tu=foj
a)\n ei)dwlopoih=|, pra/gmata de\ kai\ safei=j e)na/rgeiai ta\ o(/sa e)p' o)rqo\n bi/on
kai\ lo/gon a)nafe/retai; kai\ ta\ me\n mi/souj a(/te kateyeusme/na, ta\ de\ fili/aj
98 a(/te a)lhqei/aj th=j e)pera/stou ge/monta e)pa/xia. mhdei\j ou)=n e)/ti kathgorei=n
e)pitolma/tw tw=n tosou/twn ta\j a)reta\j a)ndrw=n w(j misanqrw/pou kai\ misa-
de/lfou dei=gma h)/qouj e)kfero/ntwn, a)lla\ maqw/n, o(/ti ou)k a)/nqrwpoj o( nu=n
e)pikrino/meno/j e)stin, a)lla\ tw=n e)n e(ka/stou th=| yuch=| tro/pwn o( doxomanh\j
kai\ filo/tufoj, a)podece/sqw tou\j a)/spondon e)/cqran kai\ mi=soj a)kata/l-
lakton pro\j | au)to\n ai)rome/nouj kai\ mhde/pote to\n stughqe/nta pro\j e)kei/-
99 nwn sterxa/tw, gnou\j a)kribw=j, o(/ti oi( toiou=toi dikastai\ gnw/mhj ou)k a)/n
pote e)sfa/lhsan u(giou=j, a)lla\ maqo/ntej kai\ paideuqe/ntej e)x a)rch=j to\n
o)/ntwj basile/a, to\n ku/rion, proskunei=n te kai\ tima=n a)ganaktou=sin, ei)/ tij
th\n qeou= timh\n nosfi/zetai kai\ tou\j i(ke/taj au)tou= metakalei= pro\j th\n
100 i)di/an qerapei/an. dio\ qarrou=ntej e)rou=sin: "mh\ basileu/wn basi-
leu/seij e)f' h(mi=n"; h)\ a)gnoei=j, o(/ti ou)/k e)smen au)to/nomoi, a)ll' u(po\ a)qa-
na/tou basile/wj, tou= mo/nou qeou=, basileuo/meqa; ti/ de/; "kurieu/wn ku-
rieu/seij h(mw=n" #Gen. 37, 8$; mh\ ga\r ou) despozo/meqa kai\ e)/come/n te
kai\ e(/xomen ei)j to\n a)ei\ cro/non to\n au)to\n ku/rion; w(=| douleu/ontej ou(/tw
gegh/qamen, w(j ou)dei\j e(/teroj e)p' e)leuqeri/a|: kai\ ga/r e)sti to\ douleu/ein
101 qew=| pa/ntwn a)/riston, o(/sa e)n gene/sei teti/mhtai. eu)xai/mhn a)\n ou)=n kai\
39
Philo Judaeus. De somniis
40
Philo Judaeus. De somniis
mh/thr sou kai\ oi( a)delfoi/ sou proskunh=sai/ soi e)pi\ th\n gh=n; e)zh/lwsan
de\ au)to\n oi( a)delfoi/, o( de\ path\r dieth/rhse to\ r(h=ma" #Gen. 37, 9-11$.
112 fasi\ toi/nun oi( metewrologikoi/, to\n zw|diako\n ku/klon me/giston o)/nta tw=n
kat' ou)rano\n duokai/deka zw|di/oij, a)f' w(=n kai\ th\n e)pwnumi/an e)/sce,
kathsteri/sqai, h(/lion de\ kai\ selh/nhn a)ei\ peri\ au)to\n ei(loume/nouj e(/kaston
diexe/rcesqai tw=n zw|di/wn, ou)k i)sotacei=j, a)ll' e)n a)riqmoi=j kai\ cro/noij
a)ni/soij, to\n me\n e)n h(me/raij tria/konta, th\n de\ dwdekathmori/w| tou/twn
113 ma/lista, o(/per h(merw=n duei=n kai\ h(mi/souj e)sti/n. e)/doxen ou)=n o( th\n qeo/-
pempton fantasi/an i)dw\n u(p' a)ste/rwn e(/ndeka proskunei=sqai, dwde/katon
114 sunta/ttwn e(auto\n ei)j th\n tou= zw|diakou= sumplh/rwsin ku/klou. me/mnh-
mai de\ kai\ pro/tero/n tinoj a)kou/saj a)ndro\j ou)k a)melw=j ou)de\ r(a|qu/mwj
tw=| maqh/mati prosenecqe/ntoj, o(/ti ou)k a)/nqrwpoi mo/noi doxomanou=sin,
a)lla\ kai\ oi( a)ste/rej kai\ peri\ prwtei/wn a(millw/menoi dikaiou=sin oi(
115 mei/zouj | a)ei\ pro\j tw=n e)latto/nwn doruforei=sqai. tau=ta me\n ou)=n, o(/pwj
a)\n a)lhqei/aj h)\ ei)kaiologi/aj e)/ch|, parete/on toi=j metewroqh/raij skopei=n.
le/gomen de\ h(mei=j, [w(]j o(/ti o( spoudh=j a)kri/tou kai\ filoneiki/aj a)lo/gou
kai\ kenh=j do/xhj e)rasth/j, a)ei\ fusw/menoj u(p' a)noi/aj, ou) mo/non a)nqrw/-
116 pouj u(perku/ptein a)lla\ kai\ th\n tw=n o)/ntwn fu/sin a)xioi=. kai\ nomi/zei
me\n e(autou= ca/rin ta\ pa/nta gegenh=sqai, a)nagkai=on d' ei)=nai dasmo\n
e(/kaston w(j basilei= fe/rein au(tw=|, gh=n, u(/dwr, a)e/ra, ou)rano/n: kai\ tosau/th|
th=j eu)hqei/aj u(perbolh=| crh=tai, w(/ste ou)k i)scu/ei logi/sasqai, o(\ ka)\n
pai=j a)/frwn e)nnohqei/h, o(/ti tecni/thj ou)dei\j e(/neka me/rouj pote\ o(/lon,
a)ll' e(/neka tou= o(/lou me/roj dhmiourgei=: me/roj de\ tou= panto\j a)/nqrwpoj,
w(/ste gegonw\j ei)j to\ sumplh/rwma tou= ko/smou dikai/wj a)\n au)to\j e)kei/nw|
117 sunteloi/h. fluari/aj de\ a)/ra tosau/thj ge/mousi/ tinej, w(/ste a)ga-
naktou=sin, ei) mh\ o( ko/smoj toi=j boulh/masin au)tw=n e(/poito. dia\ tou=to
Xe/rxhj me\n o( Persw=n basileu/j, boulo/menoj tou\j e)cqrou\j kataplh=xai,
118 megalourgi/aj e)pi/deixin e)poiei=to, kainourgw=n th\n fu/sin: gh=n me\n ga\r
metestoicei/ou kai\ qa/lattan, a)ntididou\j pela/gei me\n h)/peiron, h)pei/rw|
de\ pe/lagoj, to\n me\n (Ellh/sponton zeugnu\j gefu/raij, o)/roj de\ to\n )/Aqw
r(hgnu\j ei)j baqei=j ko/lpouj, oi(\ plhrou/menoi qala/tthj o( ne/oj kai\ ceiro/-
119 kmhtoj eu)qu\j po/ntoj h)=san, to\ palaio\n th=j fu/sewj e)xalloiwqei/j: ta\
de\ peri/geia, w(j e)do/kei, qaumatourgh/saj a)ne/baine tai=j tetolmhme/naij
e)pinoi/aij sunana/gwn a)se/beian e(autw=| kai\ ei)j ou)rano\n o( du/sthnoj, w(j
ta\ a)ki/nhta kinh/swn kai\ to\n qei=on strato\n kaqairh/swn, kai/, to\ lego/-
120 menon, a)f' i(era=j h)/rceto: to\n ga\r a)/riston tw=n e)kei=, to\n h(gemo/na
h(me/raj h(/lion, e)to/xeuen, w(/sper ou)k au)to\j a)fanei= be/lei frenoblabei/aj
titrwsko/menoj ou) mo/non dia\ to\ a)duna/twn a)lla\ kai\ dia\ to\ a)nosiwta/twn
e)/rgwn e)ra=n, w(=n kai\ qa/teron mega/lh tw=| e)gceirou=nti du/skleia h)=n.
121 Germanw=n de\ poluanqrwpota/thn moi=ran-a)mpwti/zei de\ par' au)toi=j
h( qa/latta-lo/goj e)/cei kata\ ta\j e)kei= palirroi/aj e)pidroma\j w)qou-
me/nouj meta\ spoudh=j, e)panateinome/nouj gumna\ ta\ xi/fh, qe/ontaj w(j
122 sti=foj polemi/wn to\ kumatou/menon pe/lagoj u(pantia/zein: %ou(\&j a)/xion
misei=n me/n, o(/ti e)nanti/a o(/pla di' a)qeo/thta kata\ tw=n a)doulw/twn th=j
fu/sewj ai(rei=sqai tolmw=si merw=n, cleua/zein de/, o(/ti a)duna/toij e)gcei-
41
Philo Judaeus. De somniis
rou=sin w(j dunatoi=j, nomi/zontej w(j zw=|on kai\ u(/dwr kentei=sqai, titrw/-
skesqai, ktei/nesqai du/nasqai, kai\ pa/lin a)lgei=n, dedie/nai, fo/bw| tw=n
e)pio/ntwn a)podidra/skein kai\ o(/sa yuch=j pa/qh kata/ te h(dona\j kai\ a)lgh-
123 do/naj a)nade/cesqai. cqe\j | d' ou) prw/|hn a)/ndra tina\ oi)=da tw=n
h(gemonikw=n, o(/j, e)peidh\ th\n prostasi/an kai\ e)pime/leian ei)=cen Ai)gu/ptou, ta\
pa/tria kinei=n h(mw=n dienoh/qh kai\ diafero/ntwj to\n a(giw/taton kai\ fri-
kwde/staton peri\ th=j e(bdo/mhj u(pa/rconta no/mon katalu/ein kai\ u(phretei=n
h)na/gkazen au)tw=| kai\ ta\ a)/lla poiei=n para\ to\ kaqestw\j e)/qoj, nomi/zwn
a)rch\n e)/sesqai kai\ th=j peri\ ta\ a)/lla e)kdiaith/sewj kai\ th=j tw=n o(/lwn
124 paraba/sewj, ei) to\ e)pi\ th=| e(bdo/mh| pa/trion a)nelei=n dunhqei/h. kai\ mh/q'
ou(\j e)bia/zeto o(rw=n ei)/kontaj toi=j e)pita/gmasi mh/te th\n a)/llhn plhqu\n
h)remou=san, a)lla\ bare/wj kai\ trace/wj fe/rousan to\ pra=gma kai\ w(j e)p'
a)ndrapodismw=| kai\ porqh/sei kai\ kataskafh=| patri/doj penqou=nta/j te
125 kai\ kathfou=ntaj, h)xi/ou lo/gw| dida/skein paranomei=n, fa/skwn: ei) polemi/wn
e)/fodoj ai)fni/dion ge/noito h)\ kataklusmou= fora\ tou= potamou= tai=j plhm-
mu/raij pararrh/xantoj to\ cw=ma h)\ r(iph\ puro\j h)\ kerauni/a flo\x h)\ limo\j
h)\ loimo\j h)\ seismo\j h)\ o(/sa a)/lla kaka\ ceiropoi/hta kai\ qeh/lata, meq'
126 h(suci/aj pa/shj oi)/koi diatri/yete; h)\ meta\ tou= sunh/qouj sch/matoj pro-
eleu/sesqe, th\n me\n dexia\n ei)/sw cei=ra sunagago/ntej, th\n de\ e(te/ran
u(po\ th=j a)mpeco/nhj para\ tai=j lago/si ph/xantej, i(/na mhd' a)/konte/j ti
127 tw=n ei)j to\ swqh=nai para/schsqe; kai\ kaqedei=sqe e)n toi=j sunagwgi/oij
u(mw=n, to\n ei)wqo/ta qi/ason a)gei/rontej kai\ a)sfalw=j ta\j i(era\j bi/blouj
a)naginw/skontej ka)\n ei)/ ti mh\ trane\j ei)/h diaptu/ssontej kai\ th=| patri/w|
128 filosofi/a| dia\ makrhgori/aj e)neukairou=nte/j te kai\ e)nscola/zontej; a)lla\
ga\r a)poseisa/menoi pa/nta tau=ta pro\j th\n e(autw=n kai\ gone/wn kai\ te/knwn
kai\ tw=n a)/llwn oi)keiota/twn kai\ filta/twn swma/twn, ei) de\ dei= ta)lhqe\j
ei)pei=n, kai\ kthma/twn kai\ crhma/twn, w(j mhde\ tau=ta a)fanisqei/h, boh/-
129 qeian a)podu/sesqe. kai\ mh\n ou(=toj au)to\j e)gw\ ta\ lecqe/nta, e)/fh, pa/nta
ei)mi/, tufw/j, po/lemoj, kataklusmo/j, kerauno/j, limhra\ kai\ loimw/dhj
no/soj, o( tina/ttwn kai\ kukw=n ta\ pagi/wj e(stw=ta seismo/j, ei(marme/nhj
130 a)na/gkhj ou)k o)/noma, a)ll' e)mfanh\j e)ggu\j e(stw=sa du/namij. ti/ ou)=n to\n
tau=ta le/gonta h)\ dianoou/menon au)to\ mo/non ei)=nai fw=men; a)=r' ou)k e)kto/-
pion; u(perwkea/nion me\n ou)=n h)\ metako/smio/n ti kaino\n kako/n, ei)/ ge tw=| pa/nta
131 makari/w| o( pa/nta barudai/mwn e(auto\n e)xomoiou=n e)to/lmhsen. u(perqei=t' a)\n ou(=-
toj h(/lion kai\ selh/nhn kai\ tou\j a)/llouj a)ste/raj blasfhmei=n, | o(po/te ti tw=n
e)lpisqe/ntwn kata\ ta\j e)thsi/ouj w(/raj h)\ mh\ suno/lwj h)\ mh\ r(a|di/wj a)pobai/-
noi, flogmo\n me\n qe/rouj, krumo\n de\ [ka]i\ ceimw=noj baru\n kataskh/ptontoj,
e)/aroj de\ kai\ metopw/rou, tou= me\n pro\j eu)karpi/an e)steirwme/nou, tou=
132 de\ pro\j noshma/twn gene/seij eu)toki/a| crwme/nou; pa/nta me\n ou)=n a)na-
sei/wn ka/lwn a)cali/nou sto/matoj kai\ kakhgo/rou glw/tthj, w(/sper to\n
ei)wqo/ta dasmo\n ou)k e)negko/ntaj tou\j a)ste/raj ai)tia/setai, tima=sqai mo-
nonou\ kai\ proskunei=sqai dikaiw=n u(po\ tw=n ou)rani/wn ta)pi/geia kai\ perit-
to/teron e(auto/n, o(/sw| kai\ tw=n a)/llwn a)/nqrwpoj w)\n dienhnoce/nai zw/|wn
133 dokei=. toiou=toi me\n oi( korufai=oi th=j kenh=j h(mi=n do/xhj gra/fontai,
tou\j de\ coreuta\j e)n me/rei kat' au)tou\j i)/dwmen. ou(=toi me\n e)pibouleu/-
42
Philo Judaeus. De somniis
ousin a)ei\ toi=j a)skhtai=j a)reth=j: ou(\j o(/tan i)/dwsi spouda/zontaj to\n au)tw=n
bi/on a)lhqei/a| a)do/lw| faidru/nein kai\ w(j pro\j selhniako\n h)\ to\ a)f' h(li/ou
kaqaro\n fe/ggoj au)ga/zein, a)patw=ntej h)\ biazo/menoi kwlu/ousin, ei)j to\n
a)sebw=n a)nh/lion cw=ron ei)selau/nontej, o(\n e)pe/cousi nu\x baqei=a kai\ sko/toj
a)teleu/thton kai\ ei)dw/lwn kai\ fasma/twn kai\ o)neira/twn e)/qnh muri/a,
134 ka)kei= katadu/santej proskunei=n w(j despo/taj a)nagka/zousi. to\n me\n ga\r
fronh/sewj a)skhth\n u(polamba/nomen h(/lion, e)peidh/per o( me\n toi=j sw/-
masin, o( de\ toi=j kata\ yuch\n pra/gmasin e)mpare/cei fw=j, th\n de\ pai-
dei/an, h(=| ke/crhtai, selh/nhn-e)n nukti\ ga\r h( e(kate/raj ei(likrinesta/th
kai\ w)felimwta/th crh=si/j e)stin-, a)delfou\j de\ tou\j paidei/aj kai\
a)skhtikh=j yuch=j %w(&j a)\n e)ggo/nouj a)stei/ouj lo/gouj, ou(\j pa/ntaj o)rqh\n
a)trapo\n eu)qu/nontaj tou= bi/ou palai/smasi polutro/poij kai\ polumhca/noij
au)ceni/zontej e)ktrachli/zein kai\ katarra/ttein u(poskeli/zontej oi( mhde\n
135 u(gie\j mh/te le/gein mh/te fronei=n e)gnwko/tej a)xiou=si. dio\ kai\ e)pitima=| tw=|
toiou/tw| tiqasw=j o( path/r, ou)k )Iakw/b, a)ll' o( kai\ tou/tou presbu/teroj
o)rqo\j lo/goj fa/skwn: "ti/ to\ e)nu/pnion tou=to e)nupnia/sqhj" #Gen. 37, 10$;
136 a)ll' ou)k e)nu/pnion ei)=dej; h)\ u(pe/labej, o(/ti ta\ fu/sei e)leu/qera a)nqrw-
pei/wn a)na/gkh| dou=la e)/stai kai\ u(ph/koa ta\ a)/rconta kai/, to\ e)/ti para-
doxo/teron, ou)k a)/llwn u(ph/koa a)lla\ tw=n a)rcome/nwn, ou)d' e(te/rwn
dou=la a)lla\ tw=n douleuo/ntwn; ei) mh\ a)/ra kra/tei qeou= tou= mo/nou
pa/nta dunatou=, w(=| kai\ ta\ a)ki/nhta kinei=n kai\ ta\ forou/mena qe/mij i(dru/-
137 sasqai, metabolh\ tw=n kaqestw/twn ge/noito pro\j ta)nanti/a. | e)pei\ ti/na
e(/xei lo/gon to\ o)rgi/zesqai kai\ e)pitima=n tw=| th\n kaq' u(/pnon fantasi/an
i)do/nti; mh\ ga\r e(kw\n ei)=don au)th/n; e)rei=, ti/ moi ta\ tw=n e)k pronoi/aj
h)dikhko/twn e)pa/geij e)gklh/mata; to\ prospeso\n e)/xwqen kai\ plh=xa/n mou
138 th\n dia/noian ai)fni/dion a)/kontoj dihghsa/mhn. a)lla\ ga\r ou)k e)/sti peri\
o)nei/ratoj o( parw\n lo/goj, a)lla\ peri\ pragma/twn e)oiko/twn e)nupni/oij: a(\
toi=j mh\ li/an kekaqarme/noij mega/la kai\ lampra\ kai\ perima/chta ei)=nai
dokei=, mikra\ o)/nta kai\ a)mudra\ kai\ cleu/hj e)pa/xia par' a)deka/stoij a)lh-
qei/aj brabeutai=j.
139 )=Ar' ou)=n, fhsi/n, e)leu/somai me\n %&o( o)rqo\j lo/goj, e)gw/,
a)fi/xetai de\ kai\ h( tou= filomaqou=j qia/sou [yuc]h\ mh/thr o(mou= kai\
trofo/j, a)retw=sa paidei/a, suntenou=si de\ kai\ oi( a)mfote/rwn h(mw=n e)/ggonoi
kai\ sta/ntej a)ntikru\j ou(/tw kata\ stoi=con e)n ko/smw| ta\j cei=raj e)xa/rantej
140 proseuxw/meqa tu=fon pro/teron a)fe/ntej; ei)=ta katabalo/ntej e(autou\j
ei)j to\ e)/dafoj potnia=sqai kai\ proskunei=n e)piceirh/swmen; a)lla\ mh\ e)pi-
la/myai pote\ tou/toij ginome/noij h(/lioj, e)pei\ baqu\ me\n sko/toj kakoi=j,
thlauge\j de\ fw=j a)gaqoi=j e)farmo/zei. ti/ d' a)\n ge/noito mei=zon kako\n
h)\ to\n plasto\n kai\ fe/naka tu=fon a)nti\ th=j a)pla/stou kai\ a)yeudou=j
141 a)tufi/aj e)painei=sqai/ te kai\ qauma/zesqai; pagka/lwj de\ prosdie/staltai
to\ "dieth/rhsen o( path\r to\ r(h=ma" #Gen. 37, 11$: yuch=j ga\r ou) new-
te/raj ou)de\ a)go/nou kai\ e)steirwme/nhj, a)lla\ tw=| o)/nti presbute/raj kai\
genna=n e)pistame/nhj e)/rgon e)sti\ suzh=n eu)labei/a| kai\ mhdeno\j katafronei=n
to\ para/pan, a)lla\ to\ a)/draston kai\ a)ni/khton tou= qeou= kra/toj katepth-
ce/nai kai\ periaqrei=n e)n ku/klw|, ti/ a)/ra a)pobh/setai to\ te/loj au)th=|.
43
Philo Judaeus. De somniis
142 dia\ tou=to kai\ th\n Mwuse/wj a)delfh\n-e)lpi\j de\ par' h(mi=n toi=j
a)llhgorikoi=j o)noma/zetai-fasi\n a)poskopei=n makro/qen #Exod. 2, 4$
oi( crhsmoi/, pro\j to\ tou= bi/ou dh/pou te/loj e)mble/pousan, i(/na ai)/sion
a)panth/sh|, tou= telesfo/rou katape/myantoj au)to\ a)/nwqen a)p' ou)ranou=.
143 polloi\ ga\r polla/kij a)/plwta pela/gh diabalo/ntej kai\ makro\n plou=n
ou)ri/oij pneu/masin a)ki/ndunoi parapemfqe/ntej e)n au)toi=j lime/sin e)xai/fnhj
144 e)naua/ghsan, me/llontej h)/dh prosormi/zesqai. muri/oi de\ kai\ barei=j kai\
poluetei=j pole/mouj a)na\ kra/toj e(lo/ntej kai\ a)/trwtoi diatele/santej, w(j
mhd' e)pifa/neian a)/kran nucqh=nai, a)ll' w(/sper e)k | panhgu/rewj koino-
dh/mou kai\ dhmotelou=j e(orth=j telei=n *** o(loklh/roij kai\ pantele/si,
meq' i(lara=j e)pistre/yantej eu)qumi/aj e)n tai=j i)di/aij u(f' w(=n h(/kist' e)crh=n
e)pebouleu/qhsan oi)ki/aij, to\ lego/menon tou=to, "bo/ej e)pi\ fa/tnh|" sfa-
145 ge/ntej. w(/sper dh\ tau=ta a)prosdo/khtoi kai\ a)te/kmartoi suntuci/ai
kataskh/ptein filou=sin, ou(/tw kai\ ta\j peri\ yuch\n duna/meij a)ntwqou=si
pro\j ta)nanti/a kai\ a)ntimetakli/nousin, h)\n oi(=ai/ te w)=si, kai\ a)natre/yai
bia/zontai. ti/j ga\r ei)j to\n a)gw=na tou= bi/ou parelqw\n a)/ptwtoj e)/meine;
146 ti/j d' ou)c u(peskeli/sqh; eu)dai/mwn d' o( mh\ polla/kij. ti/ni d' ou)k e)fh/-
dreuen h( tu/ch, diapne/ousa kai\ sullegome/nh r(w/mhn, i(/na sumplakei=sa
147 eu)qu\j e)xarpa/sh|, pri\n fqa/sai to\n a)nti/palon koni/sasqai; ou)k h)/dh tina\j
i)/smen e)k pai/dwn ei)j gh=raj a)figme/nouj, oi(\ mhdemia=j e)ph/|sqonto tarach=j
ei)/te di' eu)moiri/an fu/sewj ei)/te dia\ th\n tw=n trefo/ntwn kai\ paideuo/ntwn
e)pime/leian ei)/te kai\ a)mfo/tera, baqei/aj d' ei)rh/nhj a)naplhsqe/ntaj th=j
%e)n& e(autoi=j, h(\ pro\j a)lh/qeia/n e)stin ei)rh/nh, th=j kata\ ta\j po/leij a)rce/-
tupon, kai\ dia\ tou=t' eu)dai/monaj nomisqe/ntaj, o(/ti to\n u(po\ tw=n paqw=n
a)narripizo/menon e)mfu/lion po/lemon, a)rgalew/taton o)/nta pole/mwn, ou)d'
o)/nar e)ph/|sqonto, ei)=t' e)n au)tai=j tou= bi/ou tai=j dusmai=j e)xokei/lanta/j te
kai\ nauagh/santaj h)\ peri\ glw=ttan a)/quron h)\ peri\ gaste/ra a)/plhston h)\
148 peri\ th\n tw=n u(pogastri/wn a)kra/tora legnei/an; oi( me\n ga\r to\n meira-
kiw/dh tw=n a)sw/twn, a)/timon, a)pokh/rukton, ai)scro\n bi/on e)zh/lwsan "e)pi\
gh/raoj ou)dw=|", oi( de\ to\n panou=rgon kai\ sukofa/nthn kai\ r(a|diourgo/n,
a)parco/menoi filopragmosu/nhj, o(/te ei)ko\j h)=n h)/dh kai\ palaia\n ou)=san
149 katalu=sai. dio\ crh\ to\n qeo\n potnia=sqai kai\ liparw=j i(keteu/ein, o(/pwj
to\ e)pi/khron h(mw=n ge/noj mh\ pare/lqh|, keleu/sh| de\ diaiwni/zein au)tou=
to\n swth/rion e)/leon: calepo\n ga\r ei)rh/nhj a)kra/tou geusame/nouj kwlu-
150 qh=nai koresqh=nai. a)lla\ fe/re, di/yhj koufo/tero/n e)sti kako\n o(
limo\j ou(=toj, e)/rwta kai\ po/qon e)/cwn parhgorou=ntaj. o(/tan de\ a)f' e(te/-
raj phgh=j, h(=j qolero\n kai\ nosero\n to\ na=ma, dia\ to\n %to&u= piei=n i(/meron
e)mforei=sqai de/h|, to/te a)na/gkh glukupi/krou plhroume/nouj h(donh=j e)n
a)biw/tw| bi/w| diazh=n, toi=j blaberoi=j w(j w)feli/moij e)pitre/contaj a)gnoi/a|
151 tou= sumfe/rontoj. h( de\ tw=n kakw=n a)niarota/th fora\ gi/netai tou/twn,
e)peida\n ai( a)/logoi duna/meij th=j yuch=j e)piqe/menai tai=j tou= logismou=
152 krath/swsin. e(/wj me\n ga\r h)\ bouko/lia | bouko/loij h)\ poime/si poi/mnia h)\
ai)po/loij ai)po/lia peiqarcei=, ta\ peri\ ta\j a)ge/laj katorqou=tai: e)peida\n de\
a)sqene/steroi tw=n qremma/twn oi( e)pistatou=ntej a)gela/rcai gi/nwntai,
plhmmelei=tai ta\ pa/nta kai\ sumbai/nei a)taxi/a me\n e)k ta/xewj, a)kosmi/a d'
44
Philo Judaeus. De somniis
e)x eu)kosmi/aj, tarach\ d' e)x eu)staqei/aj kai\ su/gcusij e)k diakri/sewj, a(/te
mhdemia=j e)/ti nomi/mou kaqestw/shj e)pistasi/aj: ei) ga\r h)=n, h)/dh kaqh/|-
153 rhto. ti/ ou)=n; ou)k oi)o/meqa kai\ e)n h(mi=n au)toi=j qremma/twn me\n a)ge/lhn
ei)=nai, paro/son a)pote/tmhtai yuch=j to\ a)/logon sti=foj, a)gela/rchn de\ to\n
h(gemo/na nou=n; a)ll' e(/wj me\n e)/rrwtai/ te kai\ i(kano\j a)gelarcei=n e)stin,
154 e)ndi/kwj a(/panta kai\ sumfero/ntwj e)pitelei=tai. o(/tan de\ a)sqe/neia/ tij
e)pige/nhtai tw=| basilei=, sugka/mnein a)na/gkh kai\ to\ u(ph/koon: kai\ o(/te
ma/lista h)leuqerw=sqai dokei=, to/te ma/lista gi/netai e(toimo/taton a)=qlon
kei/menon toi=j boulome/noij au)to\ mo/non koni/sasqai. pe/fuke ga\r a)narci/a
me\n e)pi/boulon, a)rch\ d' ei)=nai swth/rion, kai\ ma/lisq' h(=| no/moj kai\ di/kh
teti/mhtai: au(/th d' e)sti\n h( su\n lo/gw|.
155 Ta\ me\n dh\ th=j kenh=j do/xhj o)nei/rata w(=de h)kribw/sqw:
ta\ de\ th=j gastrimargi/aj ei)/dh po/sij te kai\ brw=sij, a)lla\ th=| me\n ou)
poiki/lwn, th=| de\ muri/wn o(/swn h(dusma/twn kai\ parartuma/twn crei/a.
tau=ta me/ntoi dusi\ frontistai=j e)panati/qetai, ta\ me\n th=j perie/rgou po/-
sewj a)rcioinoco/w|, ta\ de\ th=j a)nagkaiote/raj e)dwdh=j a)rcisitopoiw=|.
156 sfo/dra d' e)xhtasme/nwj mia=| nukti\ fantasiou/menoi tou\j o)nei/rouj ei)sa/-
gontai: pro\j ga\r th\n au)th\n crei/an speu/dousin a)mfo/teroi, trofh\n ou)c
a(plh=n, a)lla\ th\n meq' h(donh=j kai\ te/ryewj eu)trepizo/menoi. kai\ e(ka/-
157 teroj me\n peri\ trofh=j h(/misu ponei=tai, a)mfo/teroi de\ peri\ pa=san. e)/sti
de\ kai\ qa/teron me/roj o(lko\n qate/rou: kai\ ga\r oi( fago/ntej eu)qu\j o)re/-
gontai potou= kai\ au)ti/ka e)dwdh=j oi( pio/ntej: w(/ste ou)c h(/kista kai\ dia\
158 tou=to cro/non to\n au)to\n th=j fantasi/aj a)mfote/roij a)nagegra/fqai. o(
me\n ou)=n a)rcioinoco/oj oi)noflugi/an, o( de\ a)rcisitopoio\j laimargi/an e)/lace.
fantasiou=tai de\ e(ka/teroj ta\ oi)kei=a, o( me\n oi)=non kai\ to\ gennhtiko\n
oi)/nou futo/n, a)/mpelon, o( d' e)pi\ kanw=n diakeime/nouj e)kkekaqarme/nouj
159 a)/rtouj kai\ kanhforou=nta e(auto/n #Gen. 40, 16. 17$. a(rmo/tton de\ a)\n
ei)/h pro/teron to\ pro/teron e)xeta/zein o)/nar, e)/sti de\ toio/nde: "e)n tw=|
u(/pnw| mou h)=n a)/mpeloj e)nanti/on mou: e)n de\ th=| a)mpe/lw| trei=j puqme/nej
kai\ au)th\ qa/llousa a)nenhnocui=a blastou/j: pe/peiroi bo/truej stafulh=j.
kai\ to\ poth/rion Faraw\ e)n th=| ceiri/ mou: | kai\ e)/labon th\n stafulh\n
kai\ e)xe/qliya au)th\n ei)j to\ poth/rion, kai\ e)/dwka to\ poth/rion ei)j ta\j
160 cei=raj Faraw/" #Gen. 40, 9-11$. qaumasi/wj ge proanefqe/gxato kai\
a)yeudw=j e)/cei to\ "e)n tw=| u(/pnw| mou." tw=| ga\r o)/nti o( mh\ th\n di'
oi)/nou me/qhn ma=llon h)\ th\n di' a)frosu/nhj e)pithdeu/wn, o)rqo/thti kai\
e)grhgo/rsei duscerai/nwn, w(/sper oi( koimw/menoi katabe/blhtai kai\ parei=tai
kai\ katame/muke ta\ th=j yuch=j o)/mmata, ou)de\n ou)/q' o(ra=n ou)/t' a)kou/ein
161 tw=n qe/aj kai\ a)koh=j a)xi/wn oi(=o/j te w)/n: h(tthme/noj de\ tuflh\n kai\ a)cei-
ragw/ghton, ou)c o(do/n, a)ll' a)nodi/an tou= bi/ou diexe/rcetai, ba/toij kai\
tribo/loij peripeiro/menoj, e)/sti d' o(/te kai\ kata\ krhmnw=n kulio/menoj kai\
a)/lloij e)pifero/menoj, w(j e)kei/nouj te kai\ e(auto\n oi)ktrw=j diafqei/rein.
162 o( de\ baqu\j kai\ diwlu/gioj u(/pnoj, w(=| pa=j kate/cetai fau=loj, ta\j me\n
a)lhqei=j katalh/yeij a)fairei=tai, yeudw=n de\ ei)dw/lwn kai\ a)bebai/wn fan-
tasma/twn a)napi/mplhsi th\n dia/noian, ta\ u(pai/tia %w(&j e(paineta\ a)na-
pei/qwn a)pode/cesqai. kai\ ga\r nuni\ lu/phn w(j cara\n o)neiropolei= kai\
45
Philo Judaeus. De somniis
ou)k ai)sqa/netai, o(/ti to\ a)frosu/nhj kai\ tou= parapai/ein *** futo/n,
163 a)/mpelon, o(ra=|. "h)=n" ga/r fhsin "a)/mpeloj e)nanti/on mou" #Gen. 40, 9$,
to\ poqou/menon tw=| poqou=nti, kaki/a kakw=|: h(\n kaq' e(autw=n lelh/qamen
oi( a)no/htoi gewrgou=ntej, h(=j to\n karpo\n e)sqi/ome/n te kai\ pi/nomen ei)j
e(ka/teron trofh=j katata/ttontej ei)=doj, h(=j w(j e)/oiken ou)k e)f' h(misei/a|
th=| bla/bh| a)ll' a)rti/w| kai\ o(loklh/rw| kai\ pantelei= metapoiou/meqa.
164 Prosh/kei de\ mh\ a)gnoei=n, o(/ti to\ a)mpe/lion me/qusma tou\j
crhsome/nouj a(/pantaj ou)c o(moi/wj, a)lla\ polla/kij e)nanti/wj diati/qhsin,
165 w(j tou\j me\n a)mei/nouj, tou\j de\ cei/rouj e(autw=n e)xeta/zesqai. tw=n me\n
ga\r to\ su/nnoun kai\ skuqrwpo\n e)panh=ke kai\ ta\j fronti/daj e)ca/lasen
o)rga/j te kai\ lu/paj e)pra/une ta/ te h)/qh pro\j to\ e)pieike\j e)paidagw/ghse kai\
ta\j yuca\j e(autai=j i(/lewj e)poi/hse: tw=n de\ e)/mpalin tou\j qumou\j e)ph/-
leiye kai\ ta\j o)du/naj e)pe/sfigxe kai\ tou\j e)/rwtaj e)ki/nhse kai\ ta\j a)groi-
ki/aj a)nh/geiren, a)/kleiston sto/ma kai\ glw=ttan a)cali/nwton kai\ ai)sqh/seij
a)qu/rouj kai\ lelutthko/ta pa/qh ka)xhgriwme/non kai\ e)ptohme/non pro\j
166 pa/nta nou=n a)potelou=n: w(j dokei=n th\n me\n tw=n prote/rwn kata/stasin
h)\ th=| kata\ to\n a)e/ra nhne/mw| ai)qri/a| h)\ th=| kata\ qa/lattan a)ku/moni
galh/nh| h)\ th=| kata\ ta\j po/leij ei)rhnikwta/th| eu)staqei/a| e)oike/nai, th\n de\
tw=n u(ste/rwn h)\ biai/w| kai\ sunto/nw| pneu/mati h)\ ceimai/nonti kai\ kuma-
toume/nw| pela/gei h)\ sta/sei, a)spo/ndou kai\ a)khru/ktou pole/mou duswnu-
167 mwte/ra| tarach=|. duei=n gou=n | sumposi/wn to\ me\n pe/plhstai ge/lwtoj, pai-
dia=j, e)paggellome/nwn, a)gaqa\ e)lpizo/ntwn, carizome/nwn, eu)qumi/aj, eu)fh-
168 mi/aj, i(laro/thtoj, eu)frosu/nhj, a)dei/aj: to\ de\ sunnoi/aj, kathfei/aj, proskrouj-
ma/twn, loidoriw=n, trauma/twn, brimoume/nwn, u(poblepome/nwn, u(laktou/n-
twn, a)gco/ntwn, katapagkratiazo/ntwn, a)krwthriazo/ntwn w)=ta kai\ r(i=naj
kai\ a(/per a)\n tu/ch| tou= sw/matoj %me/rh kai\ me/l&h, th\n [to]u= panto\j tou=
bi/ou me/qhn kai\ paroini/an e)n a)nie/rw| a)gw=ni meta\ ai)scrourgi/aj th=j pa/shj
169 e)pideiknume/nwn. a)ko/louqon ou)=n %a)\n& ei)/h logi/zesqai, o(/ti kai\
a)/mpeloj duei=n su/mbolon pragma/twn e)sti/n, a)noi/aj te kai\ eu)frosu/nhj.
e(ka/teron de/, kai/toi mhnuo/menon e)k pollw=n, i(/na mh\ makrhgorw=men, di'
170 o)li/gwn e)pidei/xomen. h(ni/ka h(ma=j dia\ th=j tw=n paqw=n kai\ a)dikhma/twn
e)rh/mhj o(dou=, filosofi/aj, a)gagw\n kai\ w(/sper e)/mporoj a)nabiba/saj to\n
o)rqo\n lo/gon e)/sthsen e)pi\ skoph=j kai\ e)ke/leue periaqrei=n th\n a(/pasan
a)reth=j cw/ran, ei)/te eu)/geioj kai\ baqei=a kai\ clohfo/roj kai\ karpoto/koj
e)sti\ kai\ a)gaqh\ me\n kai\ ta\ speiro/mena maqh/mata sunauxh=sai, a)gaqh\
de\ ta\ futeuo/mena kai\ dendrou/mena do/gmata stelecw=sai, ei)/te kai\ tou)-
nanti/on, kai\ peri\ tw=n w(sanei\ po/lewn pra/xewn, ei) %eu)erke/stata&i kai\
o)curw/tatai h)\ gumnai\ kai\ a)phmfiasme/nai oi(=a ku/klwn to\ be/baion, kai\
peri\ oi)khto/rwn, ei) pro/j te plh=qoj kai\ pro\j a)lkh\n e)pidedw/kasin h)\ di'
171 a)sqe/neian o)ligandrou=sin h)\ di' o)ligandri/an a)sqenou=sin, to/te ou) dunh-
qe/ntej o(/lon to\ sofi/aj ste/lecoj basta/sai klhmati/da mi/an kai\ bo/trun
stafulh=j temo/ntej h)/ramen cara=j safe/staton dei=gma, koufo/taton a)/cqoj,
bla/sthma kai\ karpo\n o(mou= kaloka)gaqi/aj e)pideixo/menoi toi=j dia/noian
o)xudorkou=si th\n eu)klhmatou=san kai\ botruhfo/ron a)/mpelon #cf.
172 Num. 13$. tau/thn, h(=j moi=ra/n tina labei=n e)dunh/qhmen,
46
Philo Judaeus. De somniis
47
Philo Judaeus. De somniis
48
Philo Judaeus. De somniis
son, to\ dhktiko/n, to\ e)pi/boulon. e)mfantikw/tata de\ a)frosu/nhj e)/rnoj e)n Sodo/-
moij fhsi\n ei)=nai-tu/flwsij de\ h)\ stei/rwsij e(rmhneu/etai So/doma-,
e)peidh\ tuflo\n kai\ a)/gonon kalw=n a)frosu/nh, u(f' h(=j a)napeisqe/ntej tine\j
metrei=n kai\ staqma=sqai kai\ a)riqmei=n pa/nta kaq' au(tou\j h)xi/wsan:
193 Gomo/rra %ga\&r metalhfqe/n e)sti me/tron. Mwush=j de\ sta/qmhn kai\
me/tron kai\ a)riqmo\n tw=n o(/lwn u(pe/laben ei)=nai to\n qeo/n, a)ll' ou) to\n
a)nqrw/pinon nou=n. dhloi= de\ dia\ tou/twn fa/skwn: "ou)k e)/stai e)n mar-
si/ppw| sou sta/qmion kai\ sta/qmion, me/ga h)\ mikro/n: ou)k e)/stai e)n th=|
oi)ki/a| sou %me/tron kai\ me/tron&, me/ga h)\ mikro/n: sta/qmion a)lhqino\n kai\
194 di/kaion e)/stai soi" #Deut. 25, 13-15$. a)lhqe\j de\ kai\ di/kaion me/tron
to\ to\n mo/non di/kaion qeo\n u(polabei=n pa/nta metrei=n kai\ staqma=sqai
kai\ a)riqmoi=j kai\ pe/rasi kai\ o(/roij th\n tw=n o(/lwn perigra/yai fu/sin,
a)/dikon de\ kai\ yeude\j to\ nomi/sai kata\ to\n a)nqrw/pinon nou=n tau=ta
sumbai/nein.
195 (O de\ eu)nou=coj a(/ma kai\ a)rcioinoco/oj tou= Faraw\ to\ a)frosu/nhj
gennhtiko\n futo/n, a)/mpelon, fantasiwqei\j prosanazwgrafei= trei=j puq-
me/naj, i(/na ta\j e)n tw=| diamarta/nein kata\ tou\j trei=j cro/nouj e)scatia\j
196 paremfh/nh|: puqmh\n ga\r to\ e)/scaton. | e)peida\n ou)=n a)frosu/nh
pa=san yuch\n e)piskia/sh| kai\ katasch=| kai\ mhde\n au)th=j a)/feton mhde\
e)leu/qeron me/roj e)a/sh|, ou) mo/non o(/sa tw=n a(marthma/twn i)a/sima dra=n
197 a)nagka/zei, a)lla\ kai\ o(/sa a)ni/ata. ta\ me\n ou)=n qerapei/an e)ndeco/mena
r(a=|sta kai\ prw=ta gra/fetai, ta\ de\ a)qera/peuta pagca/lepa kai\ u(/stata,
198 puqme/sin a)nalogou=nta. kai\ kaqa/per, oi)=mai, h( fro/nhsij a)/rcetai me\n
a)po\ tw=n e)latto/nwn w)felei=n, lh/gei de\ ei)j ta\j u(perbola\j tw=n katorqw-
ma/twn, to\n au)to\n tro/pon kai\ h( a)frosu/nh katabia/zousa th\n yuch\n
a)/nwqen kai\ kat' o)li/gon a)fista=sa paidei/aj makra\n o)rqou= lo/gou dioiki/zei
199 kai\ me/cri tw=n e)scatiw=n kaqairei=. to\ d' o)/nar e)dh/lou meta\ tou\j
puqme/naj a)nqou=san kai\ blasta/nousan kai\ karpoforou=san th\n a)/mpelon
-"au)th\" ga/r fhsi "qa/llousa a)nenhnocui=a blastou/j: pe/peiroi bo/truej
stafulh=j" #Gen. 40, 10$-, h(\n ei)/qe a)karpi/a| crh=sqai kai\ mhde/pote
200 clohforh=sai kai\ pa/nta memara/nqai to\n ai)w=na. ti/ ga\r a)\n ei)/h mei=zon
kako\n []h)\ qallou/shj kai\ eu)forou/shj a)frosu/nhj; a)lla\ kai\ "to\ poth/-
rion Faraw/", h( dexamenh\ th=j a)noi/aj kai\ paroini/aj kai\ th=j para\
pa/nta to\n bi/on a)pau/stou me/qhj, "e)n th=| ceiri/ mou" #Gen. 40, 11$,
fhsi/n, e)sti/n, i)/son tw=| e)n tai=j e)mai=j e)gceirh/sesi kai\ e)pibolai=j kai\
duna/mesin: ou) ga\r a)/neu ge tw=n e)mw=n e)pinoiw=n eu)odh/sei ta\ pa/qoj e)x
201 e(autou=. w(/sper ga\r e)n me\n tai=j tou= h(nio/cou cersi\ ta\j h(ni/aj ei)=nai
prosh=ken, e)n de\ tai=j tou= kubernh/tou tou\j oi)/akaj-mo/nwj ga\r ou(/twj
katorqou=tai dro/moj me\n a(/rmati, ska/fei de\ plou=j-, ou(/twj e)n th=|
ceiri\ kai\ duna/mei tou= qa/teron ei)=doj th=j gastrimargi/aj tecniteu/ontoj,
202 oi)noflugi/an, h( tou= a)kratou=j e)stin e)kplh/rwsij. a)lla\ ti/ paqw\n u(pe/-
meinen au)cei=n e)p' a)rnh/sewj ma=llon h)\ o(mologi/aj e)paxi/w| pra/gmati; h)\
ou)k a)/meinon h)=n mh\ ou)c o(mologei=n dida/skalon a)krasi/aj ei)=nai, a)lla\ tw=|
a)kratei= ta\ u(pekkau/mata tou= pa/qouj e)panaqei=nai w(j eu(reth=| kai\ au)-
203 tourgw=| teqrumme/nou kai\ kateago/toj ai)sci/stou bi/ou; toiou=ton d' e)sti/n:
49
Philo Judaeus. De somniis
a)frosu/nh semnu/netai e)f' oi(=j ei)ko\j e)gkalu/ptesqai: nuni\ me\n ou) mo/non
e)pi\ tw=| th\n dexamenh\n th=j a)kra/toroj yuch=j, to\ poth/rion, perife/rein
e)n tai=j cersi\ kai\ e)pidei/knusqai pa=sin a)ga/lletai, a)lla\ kai\ e)pi\ tw=| th\n
stafulh\n ei)j au)to\ e)kqli/bein: to\ d' e)sti\ to\ e)kplhrwtiko\n tou= pa/qouj
204 dhmiourgei=n kai\ kekrumme/non ei)j fw=j a)/gein. w(j ga\r ta\ bre/fh glico/-
mena trofh=j, o(po/te me/lloi spa=n tou= ga/laktoj, e)kqli/bei kai\ pie/zei
to\n masto\n th=j trefou/shj, ou(/tw th\n phgh/n, a)f' h(=j to\ oi)noflugi/aj
o)mbrei= | kako/n, o( dhmiourgo\j th=j a)krasi/aj pie/zei krataiw=j, i(/na tai=j
e)kqlibome/naij liba/sin h(di/sth| trofh=| crw=|to.
205 Toiou=toj me\n h(mi=n o( bebakceume/noj a)kra/tw|, paroi/nion kai\
para/lhron kako\n kai\ a)ni/aton, grafe/sqw: to\n de\ suggenh= tou/tou ga/-
strwna kai\ au)to\n o)/nta, polufagi/aj kai\ laimargi/aj e(tai=ron, ta\ peri\
206 e)dwdh\n a)kratw=j tecniteu/onta, pa/lin e)piskepte/on. kai/toi ou) pollh=j
dei= pro\j th\n qh/ran au)tou= fronti/doj: e)/sti ga\r e)kmagei=on e)mfere/staton
au)tou= th=j ei)ko/noj o( fanei\j o)/neiroj. a)kribw/santej %ou)=n& au)to\n e)kei=non
207 w(/sper e)/mfasin e)n kato/ptrw| qeaso/meqa. "w)/|mhn" ga/r fhsi "tri/a
kana= condritw=n ai)/rein e)pi\ th=j kefalh=j mou" #Gen. 40, 16$. kefalh\n
me\n toi/nun a)llhgorou=nte/j famen ei)=nai yuch=j to\n h(gemo/na nou=n, e)pikei=-
sqai de\ tou/tw| pa/nta: kai\ ga\r e)xefw/nhse/ pote e)p' au)tou=: "e)p' e)me\
208 e)ge/neto tau=ta pa/nta" #Gen. 42, 36$. steila/menoj ou)=n pomph\n w(=n
e)tecni/teuse kata\ gastro\j th=j talai/nhj e)pidei/knutai, kai\ kanhforw=n o(
a)no/htoj ou)k ai)dei=tai tosou/tw| baruno/menoj trittw=| kanw=n a)/cqei, tou=to
209 d' e)sti\ trisi\ cro/nou me/resi. th\n ga\r h(donh\n oi( qiasw=tai/ fasin au)-
th=j e)/k te mnh/mhj tw=n parelhluqo/twn terpnw=n kai\ e)x a)polau/sewj
210 tw=n e)nesthko/twn kai\ e)x e)lpi/doj tw=n mello/ntwn sunesta/nai: w(/ste ta\
tri/a kana= toi=j trisi\ tou= cro/nou me/resin e)xomoiou=sqai, ta\ d' e)pi\ tw=n
kanw=n pe/mmata toi=j e(ka/stw| tw=n merw=n e)farmo/zousi, parelhluqo/twn
mnh/maij, e)nesthko/twn metousi/aij, mello/ntwn prosdoki/aij, to\n de\ basta/-
zonta tau=ta pa/nta tw=| filhdo/nw|, o(\j ou)k a)f' e(no\j ge/nouj a)krasi/aj,
a)ll' a)po\ pa/ntwn scedo\n ei)dw=n kai\ genw=n th=j a)kolasi/aj a)/spondon kai\
211 fili/wn a(lw=n e)pidea= tra/pezan e)kpeplh/rwken. h(=j a)polau/ei mo/noj
w(/sper e)n dhmoqoini/a| o( basileu\j Faraw/, spora\n kai\ ske/dasin kai\
fqora\n e)gkratei/aj e)pitethdeukw/j: e(rmhneu/etai ga\r skedasmo/j. e)/sti
de\ to\ u(pe/rogkon kai\ basiliko\n au)tw=| ou)k e)f' oi(=j ei)ko\j swfrosu/nhj
a)gaqoi=j a)ga/llesqai, a)ll' e)n oi(=j a)peiko\j bdeluri/aj e)pithdeu/masi sem-
nu/nesqai, pro\j a)plhsti/an kai\ laimargo/thta kai\ to\ a(brodi/aiton e)xokei/-
212 lanti. toiga/rtoi ta\ pthna/, to\ d' e)sti\n ai( e)pipotw/menai e)/xwqen a)te/k-
martoi suntuci/ai, pa/nta puro\j tro/pon e)pidramou=ntai kai\ a)nafle/xousi
kai\ th=| pamfa/gw| duna/mei katanalw/sousin #Gen. 40, 17$, w(j mhde\
lei/yanon gou=n u(polei/pesqai pro\j a)po/lausin tw=| kanhforou=nti, o(\j
h)/lpise ta\j eu(re/seij kai\ ta\j e)pinoi/aj au(tou= me/cri panto\j ai)w=noj oi)/sein
213 a)nafaire/touj e)n | bebai/w|. ca/rij de\ tw=| nikhfo/rw| qew=|, o(\j a)telei=j
ta\j ei)j a)/kron pepoihme/naj spouda\j tou= filopaqou=j e)rga/zetai, pthna\j
fu/seij e)pipe/mpwn a)ora/twj pro\j a)nai/resin kai\ fqora\n au)tw=n. peri-
sulhqei\j ou)=n o( nou=j w(=n e)dhmiou/rghsen, w(/sper to\n au)ce/na a)potmhqei\j
50
Philo Judaeus. De somniis
51
Philo Judaeus. De somniis
52
Philo Judaeus. De somniis
dej kai\ o( polu\j i(/meroj cala/sh|, palindromh/saj a)po\ tw=n qei/wn a)/nqrw-
poj gi/netai, toi=j a)nqrwpi/noij e)ntucw/n, a(/per e)n toi=j propulai/oij e)fh/-
234 dreuen, i(/na au)to\ mo/non e)kku/yanta e)/ndoqen e)xarpa/sh|. to\n me\n
ou)=n te/leion ou)/te qeo\n ou)/te a)/nqrwpon a)nagra/fei Mwush=j, a)ll', w(j e)/fhn,
meqo/rion th=j a)genh/tou kai\ fqarth=j fu/sewj: to\n de\ proko/ptonta pa/lin
e)n th=| metaxu\ cw/ra| zw/ntwn kai\ teqnhko/twn ta/ttei, zw=ntaj me\n kalw=n
tou\j sumbiou=ntaj fronh/sei, teqnhko/taj de\ tou\j a)frosu/nh| cai/rontaj.
235 le/getai ga\r e)pi\ )Aarw\n o(/ti "e)/sth a)na\ me/son tw=n teqnhko/twn %kai\
tw=n zw/ntwn&, kai\ e)ko/pasen h( qrau=sij" #Num. 16, 48$. o( ga\r pro-
ko/ptwn ou)/te e)n toi=j teqnhko/si to\n a)reth=j bi/on e)xeta/zetai, po/qon kai\
zh=lon e)/cwn tou= kalou=, ou)/te e)n toi=j | meta\ th=j a)/kraj kai\ telei/aj
zw=sin eu)daimoni/aj-e)/ti ga\r pro\j to\ pe/raj e)ndei=-, a)ll' e(kate/rwn
236 e)fa/ptetai. dio\ kai\ kuri/wj e)pile/getai to\ "e)ko/pasen h( qrau=sij", a)ll'
ou)k e)pau/sato: pau/etai me\n ga\r e)pi\ tw=n telei/wn ta\ periqrau/onta kai\
kataklw=nta kai\ katagnu/nta th\n yuch/n, meiou=tai de\ e)pi\ tw=n prokopto/n-
twn w(j a)\n au)to\ mo/non a)nakopto/mena kai\ stello/mena.
237 Th=j ou)=n sta/sewj kai\ i(dru/sewj kai\ th=j e)n tau)tw=| kata\
to\ a)meta/blhton kai\ a)/trepton ei)j a)ei\ monh=j prw=ton me\n u(parcou/shj
peri\ to\ o)/n, e)/peita de\ peri\ to\n tou= o)/ntoj lo/gon, o(\n diaqh/khn e)ka/lese,
tri/ton de\ peri\ to\n sofo\n kai\ te/tarton peri\ to\n proko/ptonta, ti/ paqw\n
o( fau=loj kai\ pa/saij a)rai=j e)/nocoj nou=j w)|h/qh mo/noj i(/stasqai du/na-
sqai, forou/menoj w(/sper e)n kataklusmw=| kai\ katasuro/menoj tai=j tw=n
e)pirreo/ntwn dia\ tou= nekroforoume/nou sw/matoj di/naij e)pallh/loij;
238 "w)/|mhn" ga/r fhsin "e(sta/nai e)pi\ to\ cei=loj tou= potamou=" #Gen. 41, 17$.
lo/gon de\ sumbolikw=j potamo\n ei)=nai/ famen, e)peidh\ e(ka/teroj e)/xw te
fe/retai kai\ r(e/wn sunto/nw| crh=tai tw=| ta/cei kai\ tote\ me\n eu)forei=
plhmmu/raij o( me\n u(/datoj, o( de\ r(hma/twn kai\ o)noma/twn, tote\ de\ a)fo-
239 rei= calw/menoj kai\ suni/zwn: kai\ w)felou=si me/ntoi o( me\n a)/rdwn ta\j a)rou/-
raj, o( de\ ta\j tw=n filhko/wn yuca/j, kai\ e)/stin o(/te bla/ptousi kumh/nantej,
o( me\n th\n o(/moron gh=n e)piklu/saj, o( de\ a)nakukh/saj kai\ sugce/aj to\n tw=n
240 ou) proseco/ntwn logismo/n. ou(=toj me\n ei)ka/zetai potamw=|. ditth\
de\ lo/gou fu/sij, h( me\n a)mei/nwn, h( de\ cei/rwn, a)mei/nwn me\n h( w)fe-
241 lou=sa, cei/rwn de\ kata\ to\ a)nagkai=on h( bla/ptousa. paradei/gmata de\
e(kate/raj toi=j duname/noij o(ra=n a)ne/qhke Mwush=j a)ridhlo/tata: "pota-
mo\j" ga/r fhsi "poreu/etai e)x )Ede\m poti/zein to\n para/deison: e)kei=qen
242 a)fori/zetai ei)j te/ssaraj a)rca/j" #Gen. 2, 10$. kalei= de\ th\n me\n tou=
o)/ntoj sofi/an )Ede/m, h(=j e(rmhnei/a trufh/, dio/ti, oi)=mai, e)ntru/fhma kai\
qeou= sofi/a kai\ sofi/aj qeo/j, e)pei\ kai\ e)n u(/mnoij a)/|detai: "katatru/fhson
tou= kuri/ou" #Psalm. 36, 4$. ka/teisi de\ w(/sper a)po\ phgh=j th=j sofi/aj
potamou= tro/pon o( qei=oj lo/goj, i(/na a)/rdh| kai\ poti/zh| ta\ o)lu/mpia kai\
ou)ra/nia filare/twn yucw=n blasth/mata kai\ futa/, w(sanei\ para/deison.
243 o( de\ i(ero\j ou(=toj lo/goj a)fori/zetai ei)j te/ssaraj a)rca/j, le/gw de\ ei)j
ta\j te/ssaraj a)reta\j sci/zetai, w(=n e(ka/sth basili/j e)sti: to\ ga\r a)fo-
ri/zesqai ei)j a)rca\j ou) topikoi=j o(/roij, a)lla\ basilei/a| e)/oiken, i(/n' e)pidei/xaj
ta\j a)reta\j eu)qu\j a)pofh/nh| | kai\ to\n crw/menon au)tai=j sofo\n basile/a,
53
Philo Judaeus. De somniis
keceirotonhme/non ou) pro\j a)nqrw/pwn, a)ll' u(po\ th=j a)yeudou=j kai\ a)deka/stou
244 kai\ mo/nhj e)leuqe/raj fu/sewj. le/gousi ga\r tw=| )Abraa\m oi( katido/ntej au)tou=
to\ a)stei=on: "basileu\j para\ qeou= ei)= su\ e)n h(mi=n" #Gen. 23, 6$, do/gma
tiqe/menoi toi=j peri\ filosofi/an diatri/bousin, o(/ti mo/noj o( sofo\j a)/rcwn
kai\ basileu\j kai\ h( a)reth\ a)nupeu/qunoj a)rch/ te kai\ basilei/a.
245 tou=ton to\n lo/gon ei)ka/saj potamw=| tij tw=n e(tai/rwn Mwuse/wj
e)n u(/mnoij ei)=pen: "o( potamo\j tou= qeou= e)plhrw/qh u(da/twn" #Psalm. 64,
`10$. ka%i/to&i tina\ tw=n e)pi\ gh=j r(eo/ntwn a)/logon kuriologei=sqai: a)ll',
w(j e)/oike, plh/rh tou= sofi/aj na/matoj to\n qei=on lo/gon diasuni/sthsi,
mhde\n e)/rhmon kai\ keno\n e(autou= me/roj e)/conta, %ma=llon& de/, w(j ei)=pe/ tij,
o(/lon di' o(/lwn a)naceo/menon kai\ ai)ro/menon ei)j u(/yoj dia\ th\n sunech= kai\
246 e)pa/llhlon th=j a)enna/ou phgh=j e)kei/nhj fora/n. e)/sti de\ kai\ e(/teron a)=|sma
toiou=ton: "to\ o(/rmhma tou= potamou= eu)frai/nei th\n po/lin tou= qeou=" #Psalm.
`45, 5$. poi/an po/lin; h( ga\r nu=n ou)=sa i(era\ po/lij, e)n h(=| kai\ a(/gioj new/j e)sti,
makra\n w(/sper qala/tthj kai\ potamw=n sunw/|kistai: w(j dh=lon ei)=nai, o(/ti tou=
247 profanou=j e(/tero/n ti bou/letai di' u(ponoiw=n parasth=sai. tw=| ga\r o)/nti tou=
qei/ou lo/gou r(u/mh *** kai\ sunecw=j meq' o(rmh=j e)n ta/xei ferome/nh
248 pa/nta dia\ pa/ntwn a)nacei= te kai\ eu)frai/nei. po/lin ga\r qeou= kaq' e(/na me\n
tro/pon to\n ko/smon kalei=, o(\j o(/lon to\n krath=ra tou= qei/ou po/matoj
dexa/menoj %h)krat&i/sato kai\ ganwqei\j a)nafaire/tou kai\ a)sbe/stou th=j
ei)j a(/panta to\n [e)pi\ to\n] ai)w=na eu)frosu/nhj e)pe/lace, kaq' e(/teron
de\ th\n yuch\n tou= sofou=, h(=| le/getai kai\ e)mperipatei=n o( qeo\j w(j e)n
po/lei: "peripath/sw" ga/r fhsin "e)n u(mi=n, kai\ e)/somai [e)n] u(mw=n
249 qeo/j" #Lev. 26, 12$. kai\ yuch=| d' eu)dai/moni to\ i(erw/taton e)/kpwma
proteinou/sh| to\n e(auth=j logismo\n ti/j e)picei= tou\j i(erou\j kua/qouj th=j
pro\j a)lh/qeian eu)frosu/nhj, o(/ti mh\ %&o( oi)noco/oj tou= qeou= kai\ sumpo-
si/arcoj lo/goj, ou) diafe/rwn tou= po/matoj, a)ll' au)to\j a)/kratoj w)/n, to\
ga/nwma, to\ h(/dusma, h( a)na/cusij, h( eu)qumi/a, to\ cara=j, to\ eu)frosu/nhj
a)mbro/sion, i(/na kai\ au)toi\ poihtikoi=j o)no/masi crhsw/meqa, fa/rmakon;
250 h( de\ qeou= po/lij u(po\ (Ebrai/wn (Ierousalh\m kalei=tai, h(=j meta-
lhfqe\n tou)/noma o(/rasi/j e)stin ei)rh/nhj. w(/ste mh\ zh/tei th\n tou= | o)/ntoj
po/lin e)n kli/masi gh=j-ou) ga\r e)k xu/lwn h)\ li/qwn dedhmiou/rghtai-,
a)ll' e)n yuch=| a)pole/mw| kai\ o)xudorkou/sh| %te/lo&j proteqeime/nh| to\n [d]e\
251 qewrhtiko\n kai\ ei)rhnai=on bi/on. e)pei\ kai\ ti/na semno/teron kai\ a(giw/teron
eu(/roi tij a)\n oi)=kon e)n toi=j ou)=si qew=| h)\ filoqea/mona dia/noian, pa/nq'
252 o(ra=n e)peigome/nhn kai\ mhde\ o)/nar sta/sewj h)\ tarach=j e)fieme/nhn; u(phcei=
de/ moi pa/lin to\ ei)wqo\j a)fanw=j e)nomilei=n pneu=ma a)o/raton kai/ fhsin:
w)= ou(=toj, e)/oikaj a)nepisth/mwn ei)=nai kai\ mega/lou kai\ perimach/tou pra/g-
matoj, o(/per a)fqo/nwj-polla\ ga\r kai\ a)/lla eu)kai/rwj u(fhghsa/mhn
253 -a)nadida/xw. i)/sqi dh/, %&w)= gennai=e, o(/ti qeo\j mo/noj h( a)yeudesta/th
kai\ pro\j a)lh/qeia/n e)stin ei)rh/nh, h( de\ genhth\ kai\ fqarth\ ou)si/a pa=sa
sunech\j po/lemoj. kai\ ga\r o( me\n qeo\j e(kou/sion, a)na/gkh de\ h( ou)si/a:
o(\j a)\n ou)=n i)scu/sh| po/lemon me\n kai\ a)na/gkhn kai\ ge/nesin kai\ fqora\n
katalipei=n, au)tomolh=sai de\ pro\j to\ a)ge/nhton, pro\j to\ a)/fqarton, pro\j
to\ e(kou/sion, pro\j ei)rh/nhn, le/goit' a)\n e)ndi/kwj e)ndiai/thma kai\ po/lij
54
Philo Judaeus. De somniis
254 ei)=nai qeou=. mhde\n ou)=n diafere/tw soi h)\ o(/rasin ei)rh/nhj h)\ o(/rasin qeou=
to\ au)to\ u(pokei/menon o)noma/zein, o(/ti de\ tw=n poluwnu/mwn tou= o)/ntoj
duna/mewn ou) qiasw/thj mo/non, a)lla\ kai\ e)/xarco/j e)stin ei)rh/nhj.
255 kai\ )Abraa\m me/ntoi tw=| sofw=| dw/sein fhsi\ klh=ron gh=j "a)po\
tou= potamou= %Ai)gu/ptou e(/wj tou= potamo&u= tou= mega/lou Eu)fra/tou"
#Gen. 15, 18$, ou) cw/raj a)potomh\n ma=llon h)\ th\n peri\ au)tou\j h(ma=j
a)mei/nw moi=ran. Ai)gu/ptou me\n ga\r a)peika/zetai potamw=| to\ h(me/teron
sw=ma kai\ ta\ e)n au)tw=| kai\ di' au)tou= e)ggino/mena pa/qh, tw=| de\
256 Eu)fra/th| %yuc&h\ kai\ ta\ fi/la tau/th|. do/gma dh\ ti/qetai biw-
fele/staton kai\ sunektikw/taton, o(/ti o( spoudai=oj klh=ron e)/lace yuch\n
kai\ ta\j yuch=j a)reta/j, w(/sper o( fau=loj e)/mpalin sw=ma kai\ ta\j sw/ma-
257 toj kai\ dia\ sw/matoj kaki/aj. to\ de\ a)po\ du/o dhloi=, e(\n me\n to\ su\n
e)kei/nw| a)f' ou(= le/getai, e(/teron de\ %t&o\ cwri\j au)tou=. o(/tan me\n ga\r
le/gwmen a)po\ prwi/aj a)/crij e(spe/raj% w(/ra&j ei)=nai dw/deka kai\ a)po\
neomhni/aj a)/cri triaka/doj h(me/raj tria/konta, sugkatata/ttomen th/n te
prw/thn w(/ran kai\ th\n neomhni/an: o(/tan de/ tij a)po\ th=j po/lewj fh=| |
to\n a)gro\n a)pe/cein stadi/ouj trei=j h)\ te/ttaraj, di/ca th=j po/lewj dh/pou
258 fhsi/n. w(/ste kai\ nu=n to\ "a)po\ tou= potamou= Ai)gu/ptou" nomiste/on to\
cwri\j e)kei/nou paralamba/nesqai: bou/letai ga\r dioiki/saj h(ma=j tw=n
swmatikw=n, a(/per e)n r(u/sei kai\ fqora=| fqeirome/nh| kai\ fqeirou/sh| qew-
rei=tai, klh=ron yuch=j labei=n meta\ tw=n a)fqa/rtwn kai\ a)fqarsi/aj a)xi/wn
259 a)retw=n. ou(/tw me/ntoi to\ ei)ka/sqai potamw=| lo/gon e)paineto\n i)cnhla-
tou=ntej eu(rh/kamen. o( de\ yekto\j au)to\j a)/ra h)=n o( Ai)gu/ptioj potamo/j,
a)na/gwgo/j tij kai\ a)maqh/j, w(j e)/poj ei)pei=n, a)/yucoj lo/goj: ou(= ca/rin kai\
ei)j ai(=ma metaba/llei #Exod. 7, 20$, tre/fein ou) duna/menoj-o( ga\r
a)paideusi/aj lo/goj ou) po/timoj-kai\ eu)tokei= me/ntoi batra/coij #Exod.
`8, 6$ a)nai/moij kai\ a)yu/coij, kaino\n kai\ tracu\n h)=con, a)/lghma a)koh=j,
260 a)phcou=si. le/getai de/, o(/ti kai\ oi( e)n au)tw=| pa/ntej i)cqu/ej e)fqa/rhsan
#Exod. 7, 21$, oi(\ sumbolikw=j ei)si ta\ noh/mata: tau=ta ga\r e)nnh/cetai
kai\ e)ggi/netai w(j e)n potamw=| tw=| lo/gw|, zw/|oij e)oiko/ta kai\ yucou=nta
au)to/n: e)n de\ a)paideu/tw| lo/gw| te/qnhke ta\ e)nqumh/mata: suneto\n ga\r
ou)de\n e)/stin eu(rei=n, a)lla\ kolw|w=n tinaj a)ko/smouj kai\ a)metroepei=j, w(j
ei)=pe/ tij, fwna/j.
261 Peri\ me\n dh\ tou/twn a(/lij. e)pei\ de\ ou) mo/non sta/sin kai\
potamo/n, a)lla\ kai\ cei/lh potamou= fantasiwqh=nai o(mologei= fa/skwn:
"w)/|mhn e(sta/nai para\ to\ cei=loj tou= potamou=" #Gen. 41, 17$, a)nagkai=on
262 a)\n ei)/h kai\ peri\ cei/louj ta\ kai/ria u(pomnh=sai. fai/netai toi/nun e(/neka
duei=n tw=n a)nagkaiota/twn h( fu/sij cei/lh zw/|oij kai\ ma/lista a)nqrw/poij
a(rmo/sasqai: e(no\j me\n h(suci/aj-e)/ruma ga\r tau=ta kai\ fragmo\j o)cu-
rw/tatoj fwnh=j-, e(te/rou de\ e(rmhnei/aj: dia\ ga\r tou/twn to\ tw=n lo/gwn
na=ma fe/retai: sunacqe/ntwn me\n ga\r e)pe/cetai, fe/resqai d' a)mh/canon
263 mh\ diasta/ntwn. e)k de\ tou/tou gumna/zei kai\ sugkrotei= pro\j a)/mfw, to\
le/gein kai\ h(suca/zein, e(kate/rou to\n a(rmo/ttonta kairo\n parafula/tton-
taj. oi(=on a)koh=j a)/xio/n ti le/getai; pro/sece mhde\n e)nantiou/menoj e)n
h(suci/a| kata\ to\ Mwuse/wj para/ggelma, to\ "siw/pa kai\ a)/koue" #Deut.
55
Philo Judaeus. De somniis
264 `27, 9$. tw=n ga\r ei)j ta\j e)ristika\j gnwsimaci/aj a)fiknoume/nwn ou)d' a)\n
ei(=j kuri/wj ou)/te le/gein ou)/t' a)kou/ein nomisqei/h, tw=| de\ me/llonti pro\j
265 a)lh/qeian *** w)fe/limon. pa/lin o(/tan i)/dh|j e)n toi=j tou= bi/ou pole/-
moij kai\ kakoi=j th\n i(/lew tou= qeou= cei=ra kai\ du/namin u(pere/cousan
kai\ proaspi/zousan, h)re/mhson: ou) ga\r dei=tai | summaci/aj o( bohqo\j
ou(=toj. e)/sti de\ kai\ tou/tou dei=gma to\ e)n tai=j i(erai=j a)nagrafai=j kata-
kei/menon, to\ "ku/rioj polemh/sei u(pe\r u(mw=n, kai\ u(mei=j sigh/sesqe"
266 #Exod. 14, 14$. e)a/n ge mh\n i)/dh|j ta\ gnh/sia e)/ggona kai\ prwto/toka
Ai)gu/ptou fqeiro/mena #Exod. 11, 5$, to\ e)piqumei=n, to\ h(/desqai, to\ lu-
pei=sqai, to\ fobei=sqai, to\ a)dikei=n, to\ a)frai/nein, to\ a)kolastai/nein kai\
o(/sa tou/twn a)delfa\ kai\ suggenh=, kataplagei\j h(su/caze, to\ fobero\n tou=
267 qeou= kra/toj u(popth/xaj. "ou) ga\r gru/xei" fhsi/ "ku/wn th=| glw/ssh|,
ou)d' a)p' a)nqrw/pou e(/wj kth/nouj" #ibid. 7$, i)/son tw=| ou)/te th\n kunw/dh
glw=ssan u(laktou=sa/n te kai\ kra/zousan ou)/te to\n e)n h(mi=n a)/nqrwpon,
h(gemo/na nou=n, ou)/te to\ kthnw=dej qre/mma, th\n ai)/sqhsin, prosh/kei
gauria=n, o(/tan a)naireqe/ntoj tou= par' h(ma=j o(/lon e)/xwqen to\ summaciko\n
268 au)toke/leuston u(peraspiou=n h(/kh|. polloi\ de\ sumbai/nousi kairoi\
mh\ e)farmo/zontej h(suci/a|, ta\j de\ kataloga/dhn r(h/seij e)pizhtou=ntej:
w(=n pa/lin i)dei=n e)/stin a)nakei/mena u(pomnh/mata. pw=j; a)gaqou= tij ge/gonen
a)prosdo/khtoj metousi/a; kalo\n ou)=n eu)caristh=sai kai\ to\n e)pipe/myanta
269 u(mnh=sai. ti/ ou)=n to\ a)gaqo/n; te/qnhke to\ e)pitiqe/menon h(mi=n pa/qoj kai\
prhne\j a)/tafon e)/rriptai; mh\ me/llwmen ou)=n, a)lla\ %coro\n& sthsa/menoi th\n
i(eroprepesta/thn a)/|dwmen w)|dh/n, parakeleuo/menoi le/gein pa=sin: "a)/|swmen
tw=| kuri/w|, e)ndo/xwj ga\r dedo/xastai: i(/ppon kai\ a)naba/thn e)/rriyen ei)j
270 qa/lassan" #Exod. 15, 1$. a)lla\ ga\r h( me\n tou= pa/qouj fqora\ kai\
metana/stasij a)gaqo/n, a)ll' ou) te/leion a)gaqo/n: h( de\ sofi/aj eu(/resij
u(perba/llon kalo/n: h(=j eu(reqei/shj a(/paj o( lew\j ou) kaq' e(\n me/roj
mousikh=j, a)lla\ kata\ pa/saj au)th=j ta\j a(rmoni/aj kai\ melw|di/aj a)/|setai.
271 "to/te" ga/r fhsin "h)=|sen )Israh\l to\ a)=|sma tou=to e)pi\ tou= fre/atoj"
#Num. 21, 17$, le/gw de\ e)pi\ th=j pa/lai me\n kekrumme/nhj, a)nazhthqei/-
shj de\ au)=qij kai\ e)pi\ pa=sin a)neurhme/nhj baqei/aj th\n fu/sin e)pisth/mhj,
272 h(=| no/moj ta\j tw=n filoqeamo/nwn a)/rdein logika\j e)n yucai=j a)rou/raj. ti/
de/; o(/tan sugkomi/swmen to\n gnh/sion dianoi/aj karpo/n, ou) paragge/llei
h(mi=n o( i(ero\j lo/goj w(/sper e)n karta/lw| #Deut. 26, 2. 4$ tw=| logismw=|
ta\j a)parca\j th=j eu)fori/aj w(=n h)/nqhsen, w(=n e)bla/sthsen, w(=n e)karpofo/-
rhsen h( yuch\ kalw=n, e)pideiknume/nouj a)/ntikruj ou(/tw r(htoreu/ein, ta\
ei)j to\n telesfo/ron qeo\n e)gkw/mia le/gontaj: "e)xeka/qhra ta\ a(/gia a)po\
th=j oi)ki/aj mou" #ibid. 13$ kai\ e)tamieusa/mhn | e)n tw=| tou= qeou= oi)/kw|,
tami/aj kai\ fu/lakaj au)tw=n e)pisth/saj tou\j a)risti/ndhn e)pilelegme/nouj
273 pro\j th\n i(era\n newkori/an. ou(=toi de/ ei)si Leui=tai kai\ prosh/lutoi kai\
o)rfanoi\ kai\ ch=rai #ibid.$: oi( me\n i(ke/tai, oi( de\ metana/stai kai\ pro/j-
fugej, oi( de\ a)pwrfanisme/noi kai\ kechreuko/tej gene/sewj, qeo\n de\ to\n
th=j yuch=j qerapeutri/doj a)/ndra kai\ pate/ra gnh/sion e)pigegramme/noi.
274 tou=ton me\n dh\ to\n tro/pon kai\ le/gein kai\ h(suca/zein e)mprepe/sta-
ton. to\ de\ e)nanti/on memeleth/kasin oi( fau=loi: kai\ ga\r h(suci/aj e)pi-
56
Philo Judaeus. De somniis
57
Philo Judaeus. De somniis
58
Philo Judaeus. De somniis
295 kratou=ntoj w(/sper oi( kakoi\ dou=loi. to\ ga\r tw=n despotw=n e)pieike\j ei)j
a)narci/an e)ktre/pontej e)pimorfa/zousi to\ a)de/spoton, me/crij a)\n th\n
r(ow/dh te kai\ pollh\n au)tw=n no/son, a)nti\ farma/kwn ta\j timwri/aj proj-
296 fe/rwn, o( kekthme/noj e)pisch=|. dio\ le/getai: "yuch\ a)/nomoj h( diaste/l-
lousa toi=j cei/lesi kakopoih=sai h)\ kalw=j poih=sai: ei)=q' u(/steron e)xagoreu/-
sei th\n a(marti/an e(auth=j" #Lev. 5, 4$. ti/ fh/|j, w)= ge/mousa a)lazonei/aj;
oi)=daj ga/r, ti/ e)sti to\ pro\j a)lh/qeian a)gaqo\n h)\ kalo\n h)\ di/kaion h)\ o(/sion
297 h)\ ti/na ti/sin e)farmo/ttei; h( tou/twn e)pisth/mh te kai\ du/namij a)na/keitai
mo/nw| qew=|, kai\ ei)/ tij au)tw=| fi/loj. ma/rtuj de\ kai\ crhsmo/j, e)n w(=|
le/getai: "e)gw\ a)poktenw= kai\ zh=n poih/sw: pata/xw ka)gw\ i)a/somai"
298 #Deut. 32, 39$. a)lla\ ga\r ou)de\ e)pipo/laion e)/scen h( dokhsi/sofoj yuch\
th\n tw=n u(pe\r e(auth\n o)nei/rwxin, a)ll' ou(/twj h( dustuch\j e)xhnemw/qh,
w(j kai\ e)nw/moton gene/sqai peri\ tou= bebai/wj kai\ pagi/wj tau=q' e(sta/nai,
299 a(\ yeudw=j u(pe/laben. e)a\n ou)=n to\ palmw=dej kai\ pafla/zon tou= nosh/-
matoj a)/rxhtai cala=n, ta\ th=j u(gei/aj e)mpureu/mata kat' o)li/gon e)kzw-
purou/mena bia/setai to\ me\n prw=ton e)xagoreu=sai to\ a(ma/rthma, to\ d'
e)sti\ kaki/sai e(auth/n, ei)=ta pro\j bwmoi=j i(ke/tin gene/sqai, potniwme/nhn
litai=j kai\ eu)cai=j kai\ qusi/aij, %ai(=&j a)mnhsti/aj mo/naij e)pilacei=n e)/stin.
300 (Exh=j d' a)/n tij ei)ko/twj e)paporh/seie, ti/ dh/ pote to\n
e)n Ai)gu/ptw| potamo\n mo/non a)ne/grayen e)/conta cei/lh, to\n d' Eu)fra/thn
h)/ tina tw=n a)/llwn i(erw=n potamw=n ou)ke/ti. o(/pou me\n ga/r fhsi: "sth/sh|
sunantw=n au)tw=| para\ to\ cei=loj tou= potamou=" #Exod. 7, 15$ ***.
301 kai/toi tine\j i)/swj e)picleua/zontej e)rou=si, mh\ dei=n ta\ toiau=ta ei)j ta\j
zhth/seij ei)sa/gein: gliscrologi/an ga\r ma=llon h)\ w)fe/leia/n tina e)mfai/nein.
e)gw\ de\ ta\ toiau=ta h(dusma/twn tro/pon parhrtu/sqai tai=j i(erai=j a)na-
grafai=j beltiw/sewj e(/neka tw=n e)ntugcano/ntwn u(polamba/nw: kai\ ou)de-
mi/an tw=n zhtou/ntwn katagnwste/on eu(resilogi/an, a)ll' ei) mh\ zhtoi=en,
302 e)/mpalin a)rgi/an. ou)de\ ga\r peri\ potamw=n e)stin i(stori/aj h( parou=sa
spoudh/, peri\ de\ bi/wn | tw=n ei)kazome/nwn potami/oij r(eu/masin, e)nantiou-
me/nwn a)llh/loij. o( me\n ga\r tou= spoudai/ou bi/oj e)n e)/rgoij, e)n lo/goij
de\ o( tou= fau/lou qewrei=tai. lo/goj de\ glw/tth| kai\ sto/mati kai\ cei/lesi
kai\ toi=j ***.
59