Está en la página 1de 124
Manual de Mineralogia Vol. 1 Calr-Tae- mel (a (ola) Basado en la obra de J. D. Dana a 1 ap stats sapepaydoud f wuss wimoniso “eonynb ups -Odioa anua Souorseu Se 2p upkoese|>8& oxpmis f a50p 59 $0]1849 9p WonLUN,, 9p [> $9 “saIOL}Ue SoUOIDIPD sey up anb nde orxa1 ase ap sopeaqun wun pedioued ona 9 Us Sopepuoge soidao -wo9 $0] 9p upistaidiuo> 4ofout wun eed sou! 2ensn!sexon seiuepunge opinjour ey 35 upioipa wasn F9p O8se of \y ‘Sotuennodui soyeroun sowuaraines augosepeaiyemoe upd -eunoyut anu as & (a.qdos 4od sopauaigo soojiynb sorep 4 ssoyepve Souorseju Sajetonpoju! So[eSup“o|duao sod) vp -esn 090d upeumojut augos SP!5u019}91 5H] UBUIAN998 (E © (01 soimjde) ,eonpucisis wfoyeourpy, e even anb som 9 So U9 “ou Jod suo Suouup sas) Sop “wun 9 eT -I8 BL uapuo ap BpensA xg &W>1R9] e}oNoNDNs EAIMU CUT buodioout a8 ,eusnu! RpaUS & UoPIO,.¢ OIMdE> [> HO: ‘oyna ud euro. enous wy 23gos siseju9 xouDKH un 9p sow oti upEEype | ua anb (zojmde>) ,eFFO}OHOW,, 3p ooo] spur ojuayueyen un mwasoud +, sopezoun sowunl “0D, &, WAITS w/BOpE2UIA, 2440S (PI # QL Some) sanaindisqns soymdeo soy ua unsBeip Soiso 2p onisunnxa osn jeaed ayueipmso ye sesedaud ap uy v (6 oye) sea Suu So] ap pepaigese ap seuss, 2190s ojmyde> Oxon tun 9nj9ut Xg ojmjde3 ye epesodioou ,sojesaun 9p vars -Inb, ap upIsAat suPHOAUH wun & (Fo|mYsED),s9fes1D-9p o|uing, jos OxanU ayUDLUEION 1S ojnyded un taod09 IY “oLSIUE Uorxpa BuO oproayjo oWaLWIER fe SOU -oroipe & squoisini Saiveuodu} eiods00u1 upto wip “sounuutog spur seat 818 up}2onpenuy wun anaijo ¢1 ormydeD fo & Royonnad ey ® uptoonponut eun so 1 o1myde 1g “eanduasap & wonpain -siswjfoqesoun & ap woven ¢| ¥ O| SomnydeD $07 “seonUD91 £ sojdiouud‘Soidaouonw uaiajat a8 6 8 Z snide Soup -tpo 09 Uy TOASAUI 0 feNSOWI OsuND UN uD SoUDAH OY niu & oWe un 9p osin9 un ud asseIEN uapand So}I> Sopo} ON, ‘sewu9} Solan ap owoHUe}EN [> axoINbas opnugi|INbo oan “qo a18q “eno Jod eyRojesounu e] ap osnpwiaisss & osndu9sop ‘owuatiueyes [9 onua & ‘aued wun 40d soidiouLad § soxdoou0 ‘nua ouqyinbe un sinBasuos oxanu ap souawuorUs (vy) -DAsuIyy 2p onunyy {op BuPDLOUIE UoIDIpO |Z v| w aWsOIPUEd sao “Bjoyedso upisian euend) uproIpo PAaNU PISO UT “ploualo Bj ap sajemdaouos spin soroadse Soy u> upiaesnd oid souoU un ap ¥3S09 & Cansanu ap e}Rojo.I0d Bf wsed > -ueypnisa je sofou eredaid anbojua owing ais 2ySojesoutt =] ap SoaneusUa}9p & soarduiasap spu SorsoUsw So] UoD op -P¥o!98|21“oLoyes0qe] ap oxrisneyxo ofeyes un eIOey SorUEEP -nis2 so] B alonpuoa uapand sorxa) somo ‘orquies ug “soondy sonowigued soy & pepisuop e| “ezainp vy “ousnauseu {9 sO] -09 [9 oUwoD safer ‘seoIsy sopepaidoud se} ap vauenUERD UyID 4M 9p Santo sesin9 wad sorsaud souisinbad uBs9p|suo9 98 Sos ano sorss] w)Boyesousu ap sosuno spus © oun 9p O4foLsesop [> ‘auoinbay as of tube “SoyeUareU So] 9p wiowota Wot tun ap aed seu0) upiquies apand « vIa0j008 ap souLunye so} 9p uoroeoNpo ef ap feIuaUIEPUn AUR BUN so eAoyeADUILA er] ES TRIED A RR TS RE is tl O1DVAIad w ‘materia cristina, La materia expuesta en los ocho primeros capitulos ha sido dispuesta de modo que el profesor pueda legit aquellos capitulos que considere més esenciales, Re. Sultaré imposible en la mayor parte de los cursos cubrir a materia expuesta en estos capitulos, Por ejemplo, los capita. los 7y 8 sobre mineralogta de rayos X y mineralogia dptica respectivamente, no juegan por regla general un papel im- Portante en un curso de introduccién la mineralogia, Sin em. bargo, se incluyen estos temas porque en el tratamiento Subsiguiente sobre “mineralogta sistemtica’ la descripeisn 4 cada especie mineral incluye un listado de diagnosis por ‘ayos X y propiedades pticas. De igual modo, el Capttulo |S, sobre gemas, puede no ser esencial en un curso espectf. Co. Sin embargo, si el estudiante desea conocer cules son las técnicas de rayos X y épticas utilizadas para ta determi, naciOn de los distintos parémetros y qué cualidades tinicas uou9jo4 Bun & B}So}BI9UIW UOIIeIDIU! 9p fosino un :soanafqo Soqui® wed opEuastp Opis BY Oxy] SIS ‘ouoWioge| [2 UP odd Ja U9 souNUHOD sofeIOUIWE So] ap erou09 & epides up!seayjnuopy v] exed erouarajau Bun sensi -juuns (2) ‘Se904 £ sawiouIU SO] 2p SISAUNH w] sApuaIduIOD ‘aed sopetouaso ‘sovorsnpanut eysoyonnad ap soidaou0> & s>y -bupul So] 9p Soaysy Sorsadse “Je19U9H wa|UNNb “SapeIStD AP ea1uuynb “eyeuzojeysi9 op soaiseg sodioutnd & soydaou09 so] 2p opeztjenize ojuorun1s0u09 uN aWuEIpmMse je seuoruodoxd (1) sSonsodoud sop wiaiyduuna an wjSoyes9uiue e| & up!onp Onur 9p a1g] un se219 9p [9 #19 oanolqo onsanu DySojn2u “IN! 9p wnuDyy [9p UoLDIPD PISO 4IqUDSD [B “OPUDILUNSDL ‘Soploouoasap sajeiountu ap worDeoyyrUdpr e] ezed & ouoresogo| {9 uo orpnise [2 wxed saynn aiuoweisadse Uos ‘opeztyemse o||9 opo ‘SayeuduIW! 2p 2oxpuy [> (a24puady) SeaWeuuusiap sejqer Se] "ew! [2 axgos oquEAdj— se ‘umesou| B] omuap aiueipnIsa je seIuDUO uopand anb sepeu -o199)9s swIouauajay usoayo 9s o|nIjdeD wped ap [PUL LY ‘sesorpaud seupaid ap ado! 0 oyuoquus9|qers9 s94nb Jono 9p opewoyuy UoKg aruDH}9 UN Ua asunianuoD exed (osino unduu e esuaUayAI UIs) oUBSEs9u OWAHUENEA [> ojndeD ais2 ua yyeAUOOUD sluEIpMIse [a “OBsEGUID IS “PeplyEID -ads9 vis9 augos ovso}e0qe} un upspusy SoudtY oysnu £ SEU -98 aigos uo}oysodxe auevodusy eun upumjout “Aey soy anb ‘9 8 njBoyeaauttu 9p sosino soood Snpy “oUSAIOUUE UDIQUIEL oad “opeunpoyesap so oss] eu 2189 uD oURjosd uN and ‘Seiad se] aigos spl uoges ou aquDuipeI9Uas K vIOURID BIS 2p soxpniso sns ueutuuio) eoyeAdUIL ap SoiuEIpMIsa SO"] uy 23 ajuainis e] 40d ~esSoyesounua $01%0} Soj uD aXnauF as ou yuaUeUOU- 0x9} [> UD OPEN|DUE OPIS BY BULA AIS ~SPLIOR ap sojerounuy & sewial ap s0]09 uo seuluty] oxen UoUDNIUO ‘rTojoWeT Ua sepesn seoqUDpI Se] K SaraLsOD spuL SeUIO st] 9p worstuiodns axaug vun euorouodoud ¢ | ojnude> 1 ‘seouj1pureau sea0r ap sowunfuos ap ses jad souorsequasauday uosnjour 2s upiquit, seouJOUIE.aU & seurejuounpes svou8y sez0x ap sodn op uo!seause|9 op Sopezyjenioe sewanbs9 afnjsur uproisodxo ey ~yopesnust 1] Woo uotoejar ns 4 esRojonad e} © up!oaNposlU! aAcuq BUN ‘uosoud *,soyesousin sowunfue,, augos “p] olmydeD 13 -araydos ap sist pue & sayerxe Sauoroejau “SayB}oe yout ‘so]nuy so] ap Sowep so] opueuswt|> opeyasip wy as SapesaUIL sauojaduosap se] ap bun epe> ‘(Baus] ap sofngip & soyesausut satadso 9p souoisonpo.dss “up!onjosas wife ap ooIUOND9}9) mA opvaig oidoosorot Jap seyesF010) “SeuNIaAUIS ap _SoUOID -euuasaidas opuadnjou1) souoyseaisny! seaanu gp atusuepeuL ~}xoude opipeue uey 9s soynydea omens soys9 Vy “Seas WOOs & seauppijod sajqiuodsip souorsewuascidar sorofour se ‘uo sepeaisnyt SoUOIA sa/Bs0UIWL SBinfonunsD Se] °,wim>NANSD & up}osodwioD,, augos up!s998 run suanu0> suoI>duDs9p 007 a1owepewtxoude se] ap cun epeD ‘wumionuso & vonuind fs ap saiqeiou sp seonsjioisese9 se} ap sisdouss vun sod epipaooid uouata saqesourtu ap jediouuid aus 0 jesoutu od -1ud epes ap uproduiosap e+ 'sajesoutws sapepyye>9| saiuepod spur so] ap seaypsB0a8 souoioezi|e90] se] & seaiRojouied ‘souo}2e19080 sns ap owioa sse‘sajesautUl QQZ SOUR ap seOreUL -aisis sauoraduasap se] ap werent gy ¥ | SomydeD So] ‘eouauino0 ns ap sonteiaud sranuy sorpadse 80] & sooyyjoads9 s2yeiourut qos uo!o1sodxo {| 9p sazun sajesoutus So] ap peprqeiso e| ap oaIsey o1uort }pouo9 un ajueIpmse je ses)siurWNs exed aqUaLUEDI);20Us0 opeuasip piso 6 oynyde osanu ais “,RoupWAISIS we -ojesouryy,, 9p ueyest anb (| [B OF [9p) saIUaINaIsyns Soynd -29 U2 onan ap uensanut 9s sayend So| ap eUOEUL P| ‘SBOE Se] 9p uorowsodwoo e] ap axed uewioy aqusuUNLHOD onb sa] -e1D4tUH ap pepyigeis> ap Souo!se|au ap sojduiaf9 ued ]UDU -oepunge opeasnyt vis “Hd-a Sauo!seiuasaudos & “0 9 OFH weoydu anb sojesouiu souossora1 vied sewiesdeip *Saluauodiod (Spi 0) sau & sop ‘oun ap seureadteap ap eaiseg Uupisuaid.os wun epesipop viso jedioutad aed ns oxod *e> -juipuypouusos B| ap soaispq sornadse sound uy ‘axaig eun woo ezuorHo 's9]e19UIU SO] 9p SoUgHNbo So eH) -snjt vied sopeziqnn aiuswunwos pepiygeiss ap sewiesseip so] 8 wo!oonponu! bun eaistulwuns & oxonu s}UOUNFEIO SO, -BiDUTUI So] ap pepiiqeis2 ap seuresdeuq, “6 o[ny}de> [5p ‘OUDIUE UOLDIPO BI ap So] SarUefOUIDS ANU WOS Sa} 21819 so} ap seando sopepaidoud sey ap & x soxes ap eyed ojeisu9 &] ap atuawieoyjsadsa even g & 1 sojmyde> sory ‘pond -8 [2 uo sopeyjouresap souypeisi sooquyynb soxdsou09 $0] 2p 280g & owstaUseUH { s0[09 ap souo!D9as So] sIUoUURID|AUHOD ‘operouas uey 26 ojmydeo arse us “oulsHouseu & 40j09 “pep, -Isuop “Pzainp “up}9e140}x9 b| ow0> sapepaidoxd ap BIEN, S3] Broulur 80] 2p sea¥syy sapepaidoug,, a1qos 9 onde) [q ‘sootuynb sowep 2p ‘seoyps8 souoroejuasaudas ap seuranbsa sosiosip & sayps9urt SIsupue 9p sojnoqp9 sonanu ap so|duiafa uoo PSUaXA UOESND sip Bun v o1xaud Bjazauisap 0 uptonjosxa op [a so ajuRuodulL ‘oxdaouos os1Q “SepIigs souO!aN|OS AP SOUISIURDIU SOSs9AIp _9P oper|nsau owN09“S9]Bs0UIU 9p UDIO!SodUOD Ua UOIOBLA BL 9p Bpe|IEap uoIsNosIp un auodxs a8 up!>enUIUO? V -oaNdD ‘ooypsBorsadso sisyypue & roIUoNI99)9 epuososDIN ap Sed vin RECONOCIMIENTOS Expresamos nuestro sincero agradecimiento a diversos cole- ‘gas que nos proporcionaron (1) revisiones de la edicién 20 del Manual de Mineralogia y/o (2) revisiones de los prime- ros seis capitulos de la presente edicién: Mare J. Defant, University of South Florida, Malcolm D. Hill, Northeastern University, David M. Jenkins, State University of New York at Bing- hamton, Bruce M. Loeffler, Colorado College, y Paul H. Ribbe, Virginia Polytechnic Institute and State University ‘También agradecemos a los siguientes colegas que revi saron secciones especfficas de este texto: Andrew R. Campbell, New Mexico Institute of Mining and Technology, Carl A. Francis, Harvard University, John Husler, University of New Mexico, Gregory J. McCarthy, North Dakota State University, Henry O. A. Meyer, Perdue University, William C. Metropolis, Harvard University, Malcolm Ross, U.S. Geological Survey, Reston, Virgi- Crayton J. Yapp, University of New Mexico. Preracio ‘Muchas de las nuevas Fotografias de estructuras obteni das con el microscopio electrénico de transmisiGn de alta re- solucién (HRTEM) y de muestras minerales para esta edicién fueron generosamente proporcionadas por Jillian F. Banfield, University of Wisconsin, Peter R. Buseck, Arizona State University, Rodney C. Ewing, University of New Mexico, Carl A. Francis, Harvard University, Ermanno Galli, Instituto di Mineralogi Modena, lalia, Eugene A. Smelick, Princeton Universit David R. Veblen, Johns Hopkins University, y LuMin Wang, University of New Mexico. petrologia, El procesado por ordenador de la mayor parte de las re- visiones de esta edicién fue en su mayor parte realizado con eficacia y entrega por Mabel T. Chavez de Santo Domingo Pueblo. C.K. agradece especialmente a su mujer, Angela, por su continuo apoyo. Cornelis Klein Cornelius S, Hurlburt, Jr. xr [E81 septaiins seamoey k seasons ZeL s¥pew se} uate Hee tet spew re SEL ssjeamanas9 sonayep & sopepyoydwo> eve 941 owsysowopnasg zie 2b Gouersy> ou soyerounw) soproyesouny L1°¢ ELL sooAomwejou sojesouNY 01" TLL owsidnyoa 6-¢ 991 oumoujou wre £91 owsyeanpnaissost ce 091 seuyenuo seunpnusa se ap uorexsny 7-9 BSL SeuyeRu> seinnnase sey ap uoDeaWEG 1'5'¢ ag) euyesuD einppanss 9 ort syepedsa sodmg oe Ort omaweensop ap soueyd & sqepro>iay sla Z''€ PEL Sojeuosuowpulsopay PPE FEL RuosuauHpiN UPI HE 621 sejeuorsuowprg soneueyd sodun Fee 42k seueueyd sopar se] ap ewauis ap opuawen FEE ‘971 soveueyd sonnow soap epious ap opuanw09 z-¢°E 971 upDeI ap o;nBue jap SUES EE zz1—_(Seueyd spo) euorsuoMp u9pIO CE ZzL_—_ (Se) euoYpUsMpouOL WapIO Z>E 611 uopesea ap sepuesip souopraug VE VRUaWIS A ONYSINI NIGYO ‘VVEDOIASRID € O1NIEYD, SLL sepuains seanisa semua O1L — sopeisu> ap owama.o.014 gz Lot oaupuios ewoss 912 62 pevoeroy ewnnys G2 28 jeuofenr ewoiss F27 BZ eaiquouove ewniss €-27 PZ Onupouow ewoIss 7-27 Lz Obwyu ewmns 122 69 seupersun sasep sop 4 enon e127 09 eaypiBooio1s9 uprrrakorg 7-92 6§ PURSOUNP0KO.N 197 6 seuyeysuD soupr2Kony 9 £5 somperst> sojnfuy so} 9p eprpowy © 9 oujesyn ongen sre 9g seuoz Fez ewsos Fz zy sooypaiojesin sla vz Ie euyesua eupuis 1-7 "EE S989 50] 2p EO|OWOW #7 f£ —worpeysen ‘uss eats ap souoperede sey ap uOUISaA LE €Z — (UoDEISeH US) eau 9p soNDWEA £2 2 sae s49 50] ua ousayU1 w9PIO 7, 61 resudunapomoma:y "12 aL wopenyennD rz VVEDOIWISIAD 7 O1MNAVD SL sepepuaworos seams] A se ua19}9) St e¥loyesounu ap serouasnas K eyestonatg sb ‘PL sayesaun so} 9p 21QWON Ht ‘FL sae 9upu so} ap eoyupuora epueriodiy 1 ff eBoyeroun e ap euOWH ZL Zero ap upped 1 NOIDINGOMINI | OTD ODILIVNV JDIGN] cr lu Ioice avauirico CAPITULO 4 CRISTALO IMICA “APITUL ISTALOQUIMIC/ CAPITULO 6 PROPIEDADES FISICAS DE Los eae) ees 41 El stomo 195 as 4.2.1 Radios atomicos y inicos 202 43 Coondinacin deiones 207 431 Relacién de radios 399 “4 fuerza de enlace en los crisles—ayq 44.1 Eolaceiénico 519 $42 Enlace covatente 229 444 Enlace metslico 324 SES Enlace devan der Waals, 295 348 Enlace de hidrdgeno 227 ‘45 Semple de algunos tnosdeesrucnns comunes 279 $51 Estructura del act Se 45:2 Estructura del sei 35 150 Eatucwa del extern ns) 399 45.4 Esrctura del Cap, 232 Estuctra det ratio rio, 35y 130 EINE de ls esinca ABO,)” 322 4.5.8 Exructurasdeslcatos NBO 448 Cambios del tipo de estructura por causa de fas altas Dresiones 234, 45:1 Rediactvidad 237 Referencias yleturs superidas 239 CAPITULO 5 QUIMICA MINERAL PSs 3:1 Composicién quinica de ta cortera terresre 242 52 Teenleasquinicas analticas 2g 3) Analisis quinico himedo. 4g 5:22 Andlisis ravimetrico 246 33:3 Rectoscopia de absorcin stémica 246 3:24 Fluorescencia de rayos x 526 ranslis desondaelecwincs 259 £28 Anais especogticeeatca 353 5:3 Variacion en la compori ‘én de los minerales 253 3.) Saleen stidasusticonal aah 523 Solecion sida interstciat 250 5.22 Solucin soda conomision “6g 54 Desmercla 255 £5 Alii quinicos elementaes 261 56 Representacin grea dela composcon de los minerales 267 Referencias ylecturas sugeridas 273 MINERALES ey 6 Ritts yapregadoscrstlinos ang $2 ‘olin parciiny acre arp 621 Exoliacién hae 62.2 Panicion 2a, 62.3 Fractura’ 299 63 Dureza 249 64 Tenacided 269 6.5 Peso espectico 2g EE Peso espectico medio 293 £52 Determinacion del peso espe ico 283 66 Color 206, Bg Tarsiclones de campo encraes zap £02 Transciones ortates molecu 290 5.6.3 Contos de color 90 654 Ovas cuss del color 293 6.6.5 Muclla 295 5.6.6 Billo 293 6.6.7 luego de colores 294 577 Tomasoladoy aterimo 295 67.1 Luminiscencia 296 627-2 Fluorescenciay fostresceneia 623 Termoluminiscencia og 6.74 Tiboluminicencia 209 68 Propiedades elécricas 29 6.8.1 Piezoelecricidad “25 58.2 Puoelecrcidad 999 69 Propiedades magnéticas 299 Referencias ylecturas sugeridas 296 302 CAPITULO 7” CRISTALOGRAFIA DE RAYOs x 7-1 Espectros de rayos X39 72 Efectos de diraccisn yt ecuncion de Brags 306 7.2.1 Método de Laue Soe fi22 Or méiodos con monocitales 319 73 Método del polvo 314 pa! Ditectimero de poke derayosx 3 6 Meferenclasylecturassuperidas 319 Capitulo 8 PROPIEDADES OPricAs DELOS MINERALES 8-1 Naturaleza dela taz 329 B11 Reflexion yreaccién 329 8.1.2 Indice deretaccion 447 22 Reflesin totaly éngulo crtico 491 89 tiales istroposyansstropos 339 11 oouavsty ao1aNy ‘89e —sepuadns sein Ksepuasajoy 99¢ Hb sewedag 65°6 sx f0000%H op eoumox! ua esau sovop dea! ed seueEG FS ZSE__sollavodo> spu 0 san 9p sewresie.a £56 Ise sojouadwon sop ap seuesBerg 7°66 ‘re aquouodwoo un ap sewesferg 15% ahe_ (88329 0) tesounu pepyges9 ap sewesiep ap soyduol3 $6 2M SAD 9p sase 9) ap eIBOQ +6 FRE equpmpous9 e| € uppIMpOALL 6 fre somouoduuoD £6 Zhe ouqunb 4 uowennse ap e8ious‘pepmHaErss 76 THe ene pp sas ap ewesieia 16 ‘TWaaNiw avariavisa 3d svWY¥DVIG 6 OND Fe sepustins sean K serouaso}oy [Gee sopedo soyesouu 50} ap seondo sopepandosy ee BEE oUsja120014 A upDOnGY 9°28 B£€ soondo alo so} ap upisadsig 628 BEE sepese1g soje1LD So] uD e>ndo UpDEWNOVO 729 ae teseg Jeo un ap oondo outs pp uoremMnED E29 SEE aoBionuoa epezuejod 29 uo sojenerg S012 7-28 FEE eeag zuepur er Ze FEE ssteeG soleSUD Z8 EEE oUMOLIP A vonosgy 998 FEE cuomueige ap ousls C99 Zee ontdo ous ap uoDEUIUIOIG FOR Lee anofionwe epezueyod 2ny vo sajenewn 91619 C99 OFE sone seu 798 Ze —_sSopezn soproseiod anua soyeneuun sje 1-98 Sze STEEN SOFEED 9 Ste 52201 Asajerouw ap ondpasoinnu wowed 58 Y2Eupppezyejod ap ofdaasonnne 13 8 zee epezuejod zm 8 « ‘oouyreny 1aNy SL SVVON3WODR SVANIAT A SVIONIRBETE SI VIDOTWa3NIW 3a SVIDNRIT’ A VUVaDONAIM £1 FL SHIVaRNIWSO130 34BWON FL PL SmIyaaNIW $0134 VOIWONODa VIDNVLOAHI E1 ISO IWNIW v130 VENOISIH ZL Z WARNING NODINIO HL NOISNGOULNI L O1NLIdvD 2 Inte0UCCION La mineralogia es el estudio de las sustancias cristalinas que se encuentran en la naturaleza, es decir los minerales. Todo ‘1 mundo esté familiarizado con los minerales, ya que éstos se encuentran presentes en las rocas de las montaias, en Ia arena de la playa y en el suelo de nuestro jardin. Menos fa ses, pero también constituidos por minerales, son los meteoritos y la superficie lunar. Las gemas son excepeional- mente hermosas y generalmente representantes de gran du- racién del mundo mineral. Un conocimiento sobre qué son los minerales, cémo se han formado y dénde se encuentran ¢5 bésico para la comprensién de los minerales que son res- ponsables de nuestra actual cultura tecnoldgica. Todos los articulos inorgénicos que se comercializan, si no son mine- rales en sf mismos, son de origen mineral 1.1. DEFINICION DE MINERAL Aunque es dificil formular una breve definicién de la palabra mineral, se suele aceptar Ia siguiente: Un mineral es un sélido homogéneo por naturaleca con una composicién quimica definida (pero generalmente no fia) y una disposicién atémica ordenada. Normalmente se forma ‘mediante un proceso inorgdnico. Un anilisis actualizado de esta definicién ayudard a su comprensién, Cuando decimos por naturaleza estamos dis tinguiendo entre sustancias formadas por procesos naturales ¥ sustancias sintetizadas en el laboratorio. Los laboratorios industriales y de investigacin producen rutinariamente cequivalentes sintéticos de muchos productos naturales inelu- yyendo piedras preciosas de valor, como pueden ser las esme- raldas, rubies, y diamantes. Desde principios del siglo XX, Jos estudios mineralégicos se han apoyado mucho en los re- sultados obtenidos de los sistemas sintéticos, en los cuales Jos productos obtenidos son exactamente iguales a los pro- ducidos naturalmente. Esta préctica es generalmente acepta- da, aun cuando esté en desacuerdo con la estricta terpretacién del proceso natural. En este libro llamaremos ‘mineral a una sustancia formada por un proceso natural, pa- labra que iré acompafiada por el adjetivo sintético si ka sus- lancia se ha producido mediante téenicas de laboratoro. Podemos ahora preguntarnos cémo hemos de referirnos al CaCO, (calcita) que a veces se forma en las canalizaciones de agua en una ciudad, formando depésitos coneéniricos, La precipitacién en el agua de este material es un proceso natu- ral, pero sucede en un sistema realizado por el hombre. La mayoria de los mineralogistas se refieren a este material por su nombre mineral, calcita, como si no existiese una contri- bucisn humana en su formacién, La definicién de mineral también establece que un mine- ral es un solide homogéneo. Esto significa que consta de una sinica sustancia sotida que no puede ser subdividida fisiea- mente en simples componentes quimicos. La determinacisn de homogeneidad es dificil porque esté relacionada con la escala en la cual se define, Por ejemplo, una muestra que pa- rece homogénea a simple vista puede ser heterogénea, com- puesta por varios materiales, cuando la miramos mediante ‘un mieroscopio de alta resolucidn, La cualidad de sélido ex- cluye a los gases y a los iquidos. Por tanto HO en forma de hielo en un glaciar es un mineral, pero el agua en sf misma ro los. De la misma manera el mercurio liquido, que se en= cuentra en algunos depésitos de mercurio, no debe ser con- siderado como un mineral si aplicamos estrictamente la definicién de éste. Sin embargo, en una clasificacién de los ‘materiales naturales todas las sustancias que se comportan como minerales en quimica se denominan mineraloides y se encuentran dentro del dominio del mineralogista. El hecho de que un mineral deba tener una composicién 4quimica definida implica que éste puede expresarse mediante tuna formula quimica especifica. Por ejemplo, la composieién quimica del cuarzo se expresa de la forma SiO). El cuarzo sélo contienen a los elementos quimicos, silicio y oxigeno, y tiene una formula definida, Pr lo tanto, el cuarzo se conside- ra con frecuencia como una sustancia pura. Sin embargo, la ‘mayorrfa de los minerales no tienen una composicisn perfec tamente definida, La dolomita CaMg(CO;)3, no es siempre tun carbonato puro de Ca y Mg, ya que puede contener canti- ddades considerables de Fe y Mn en lugar de Mg. Como estas cantidades varian, se dice que la composicién de Ta dolomita oscila entre ciertos limites. y por lo tanto, no es ja Esta os- cilacién en la composicién puede expresarse mediante una {rmula que sig teniendo la misma proporcién entre los éto- ‘mos (0 mis exactamente iones) que la CaMg(CO)y pura, en la que se cumple la proporcién Ca: Mg: CO,= 1: 1:2. Esto nos permite expresar la frmula de la dolomita de una mane- ra més general, es decir: Ca(Mg, Fe, Mn)(COs)>. Una disposicién atémica ordenada indica la existencia estructural de un entramado de stomos (0 iones) ordenados segtin un modelo geométrico regular. Asi, pues, como éste es el criterio necesario para considerar un sélido cristalino, los ‘minerales son cristalinos. Los s6lidos, como por ejemplo el vidrio, que carecen de una disposicién atsmica ordenada re- ciben el nombre de amorfos. Existen varios sélidos naturales amorfos. Algunos ejemplos son: el vidrio volesnico (no cla- sificado como mineral por su composicién altamente varia- ble y falta de estructura ordenada atémica), la limonita (un hidrxido de hierro) y el aloféin (un hidrosilieato de alumi- luoy as seunyeioduio) seye e sopriaos oprs uey anb wogae> 0p soy9] So] ua “OB soqUH9 UIG “wpeUApIO BDIWONE UDIONgLISIp 1u epluyjap wonuynb uproysoduios uouan ou “sajeanieu sosaooud 40d ubuuioy aS anbune sand “upIs!uyap Bisa ap sopIn}D xo uyps9 ‘SoyesouU sojquisnqwos oWwoD soperapysuod aquoUL -aquandauy wos anb “upqina |p £ oajpuind [9 “OB sequID WIS {PL61 "WOSqID 289A) O18 -auifeu ap ore}soy Soy £ yeuaUtUH Opn [9 UD SosEE Anu UOS ‘nb “o19{89 ap Sovwjexo “(BINYPORYs P| £ orede-oyeuogreD [2 ‘omnedeyxoupuy |p ows Sayer) 012409 9p somjsoy UO oqUDUE -[ewatwepuny udis|suo> so]Noqp9 So¥s “OUBULN BUIDISIS [> ua (so|nojp>) jesouus eLOVeU 2p SoUo! -we} apand odiana | sarap £ sosany ap a1uosnansuo> fed ouuid 19 89 (HO)*'Od) 58D ‘omnede (g "soye!suasa soyessuUE sonpoud upiquier ouewiny odiano [3 “(161 *WEISUaMo"] os +29) Sours|ueau0 Jod Sopentdinaud 49s uapand anb sojesoutus 9p so|duafo wos “jenuoway2 ayynze j9 owod sse “@g24) end S ujy-Sopixg “somyins sound} sowjsoy sours “(EqeD) ws ony 21 (FO!2s) einouBew e| “ZONS Jap eHow eULO} CUM) edo Ig “SeotupFo1g saroadso se110 Soyo UDISIx9 “SouNWOS quod slonposd Upiq, spuu (, soursjueaio sod sopeunoy sojesoutu,) Soa]uxBo4y S -tiDu1l So] Hos “OF - FOD8D “BHD|eD0upiyoUo & (HILDE ‘onuodes “w9qe>) {QB ap seuUOy sesioatp anbuny “soaupSuour Sossooxd 40d opouuoy [BioUIUL e091 upp! so anb ‘ouoZeze 10d sepinynsuoo sued 1oxeu ns uo UE $9 JOLAIUL Ns Uo 4849] =pand Isp anb up.ad v] K wAIso LUN 9p ‘eypuo9 e7] "soasnjoul Soj ap spysuoD Se] ap O9!9/y9 oWwUOgsED pp [9 $9 opeomsop spul ojdwole (A “feo 9p UoLDIULOP ,# uejdoae as onb a1uswesyupai0 sopionpoxd sorsonduio> sonod so esSo/Rr2UNUH P| ap O1UIWOP [9p osUDP 11n|>u1 pod eyed ayuaujrusow oxgyanpe [9 opeZINN SOUIDY “EI9U 2p ‘pep upLonuyjap v] ug “seaqupdu0w sosavoud oqupypou puso 25 BUI UN “TeUOIDIPEN UpID!ULJ9p e| HOD OpLoNoe aq saploypsauilu ou0> uesu -tsej9 98 “owssjuy uopuo un ap uadoie9 upiquae) anb “ounoiouH [2K epinbyy ene [2 owoo sows ory, “(euro eaMionsso {uo soquasaud soaroe4pes sojuowio]9 sod upnitio uoIseUseN {i 4od ‘soper8 sousea ua “epinsop any (eur31J0 peplutyeisis> | soonoyuiviout soyesoutu Ud) eHUEyE v] £ vuUsJoped ey “EH “oxptur ] owo> sootioyurerow soyeasuty SOLE upiquita (om 0S 5H, ‘may 'svone>} 94 5990 0A 59480 fe OPED Snpen P>1I9W 94 9a e}OOHBY 90) “AK Cofts [9 up (a) soz0d opuange 4 y) Eun “Jo 9p ews} uo ofed un LoD somone ap eng uB upDEOKa — ELVEN € wien 30 NODINIG UL 4 ItropUCCION FIGURA 1.2 Rotrato de Niel Stensen. (En su forma latinizada Nicolaus Steno) Steno nacié en Copenhague, Dinamarca, en 1638 y murié en el ano 1686. (De G. Scherz, Steno, Geological Papers, Odense University Press, 1969) celiminado los hidrocarburos volatiles el earbén ha cristal zado, Este residuo mineral es el grafito. 1.2 HISTORIA DE LA MINERALOGI Aunque es imposible trazar sistemticamente el desarrollo de la mineralogfa en unos pocos pérrafos, sf podemos sefalar los hechos més importantes de este desarrollo. El surgir de la mineralogia como una ciencia es relativamente reciente, pero la préctica de las artes mineralégicas es tan antigua como la civitizacisn humana, En las pinturas rupestres reali- zadas por hombres primitivos ya se utilizaron pigmentos na- turales hechos de hematite roja y éxido de manganeso negro, y las herramientas de pedernal eran posesiones preciosas du- rante Ia Edad de Piedra, Las pinturas funerarias del Valle del Nilo, realizadas hace casi $000 afios, nos muestran a unos la- boriosos artesanos pesando malaquita y metales preciosos, fundiendo menas de mineral y elaborando delicadas gemas e lapistizuli y esmeralda. Cuando la Edad de Piedra dio paso a la Edad de Bronce, se buscaron otros minerales de los {que poder extraer los metales oS 00> - & S DOOPOCYH WOISH ZL Doras ¥1 340 Vt a INTRODUCCION Al filésofo griego Theophrastus (372-287 a, C.) le debe- ‘mos el primer trabajo escrito sobre minerales, y también de- ‘bemos nombrar a Plinio, que 400 afios después recopilé el saber mineraligico de su tiempo. Durante los 1300 aiios si- uientes, los pocos trabajos que se publicaron sobre minera- les conten‘an ms fabulas y fiecién popular que informacién veridica. Si hubiera que seleccionar un suceso que sefalase el nacimiento de la mineralogfa como ciencia, &te seria la Publicacién en el afio 1556 del libro De Re Metallica escrito por el médico alemén, Georgius Agricola. Este libro relata con todo detalle la practica de la minerfa de su época e inclu- ye la primera recopilacién de minerales. Este libro, original- ‘mente en latin, fue traducido al inglés' en 1912 por el que fue Presidente de los Estados Unidos, Herbert Hoover, y su es- posa, Lou Henry Hoover, Una ilustracién de este libro se re- produce en la Fig. 1.1. En 1669 Nicolas Steno contribuyé notablemente al desarrollo de la cristalografia con su estudio de los cristales de cuarzo. (Un retrato de Nicolas Steno se re- produce en la Fig. 1.2.) Observ6 que a pesar de las diferen- de procedencia, tamafio, constitucisn, los dngulos centre las caras correspondientes eran constantes (véase Fig. 1.3), Pas6 més de una centuria antes de que se produjera una, ‘nueva contribucién. En 1780 Carangeot invents un mecani ‘mo (goniémetro de contacto) para la medida de dngulos in- terfaciales de un cristal (véase Fig. 1.5a). En 1783 Romé de LiIsle realizs medidas angulares en los cristales que confir- maron el trabajo de Steno y formuld la ley de la constancia del ngulo interfacial. En el afto siguiente, 1784, René J. Haily demostré que los cristales estaban construidos por ac mulacién de pequefios bloques idénticos, a los que él llamé ‘moléculas integrates (véase Fig. 1.4). El concepto de molé- culas integrales sobrevive casi en su sentido original en la cristalografia modema en las Hlamadas células unitarias. Mas tarde (1801) Hay, por medio de un estudio de cientos de cristales, desarrollé la teorfa de los indices racionales para las caras de un cristal. A principios del siglo diecinueve se sucedieron répidos vances en el campo de la mineralogfa. En 1809 Wollaston invent6 el goniémetro de reflexién, que permitié una alta cexactitud y medidas precisas de las posiciones de las caras, dl cristal. El goniémetro de contacto sirvié para suministrar los datos necesarios para el estudio de la simetria del cristal; el goniémetro de reflexidn dio mayor exactitud a las medi das, anto las de los cristales arificiales como fas de los for- mados por un proceso natural (wéase Fig. 1.Se y d). Estos datos hicieron de la cristalografia una ciencia exacta. Entre " Pubticado en 1980 por Dover Publications. ne. New York, 1779 y 1848 Berzelius, un quimico suizo, y sus discipulos estudiaron la quimica de los minerales y desarrollaron los principios de la actual clasificacién qufmica de los mismos, En 1815, el naturalista francés Cordier, cuyo trabajo en ‘mineralogia le valié el que se diera su nombre a un mineral, la cordierita, observ6 a través de su microscopio fragmentos de mineral triturado sumergidos en agua. De este modo se inicié el “método de inmersiGn” que otros, mas avanzado el siglo, convirtieron en una técnica importante para el estudio de las propiedades dpticas de los fragmentos minerales. La Uutilidad det microscopio en el estudio de los minerales se acrecenté mucho gracias a la invencién, hecha en 1828, por el escocés William Nicol, de un dispositivo de polarizacién que permitié el estudio sistemstico del comportamiento de la luz en las sustancias cristalinas, El microscopio de luz pola rizada se hizo, y es todavfa, un instrumento determinante y ‘muy importante en los estudios mineralégicos. Un modelo de finales del siglo XIX viene ilustrado en la Fig. 1.6. En lau tima parte del siglo diecinueve, Ferodov, Schoenflies y Bar- ow, trabajando independientemente y casi al mismo tiempo, asorpdhuos CBzd1 ‘S61 OuydesOneIkey ay>sHeyshys "HWOsD ‘4 9Q) BAIRUDAIP OfBs [oP SEU EDEY EPDOUD 9 OWED Je1s0jm299 Sop ap worayou 9p oxDLUOHUOD (p) "EHOIA “AySdUND} 29Ip\grOPIOH 1Z61 OHO[EBUIN 29P tPAgHIPY ‘MPH yA yeWDPAL "2a ‘6081 9 UOREJON"H "MA OMDAUH 0] owo> |e) UORAYDS IP ONUOIUOS sou 2) "96BL UD IpUBIPSPION 4ODIA 9p OURSIP [9 UO OPESEG SO;NDID S0p ap o}eW0> 9p os;WOIUED (“EB “}9PUON SEDN) PUEALCH ap pepIsiONUN e] UO 2621 UO OpezI ary 2353 "oDHUEID ott [BP UOIE| IP ‘op eI409 9p o1DWIpLUOD (e) "EID UN ap sexe» se 40d sopeULn, OjNBUE ap epipow e|exed sOpezyin SOMDUITUSU ap sodwolg—<°L VANOLY ° apy, YIDOWaENIN V1 30 VROISIH ZL 8 IntODUCCION FIGURA 1.6 Microscopio de luz polarizada utilizado a mediados el siglo diecinueve. (De G. Tchermak yF Becke, 1921 Lebvbuch der ‘Mineralogie, Holder Pichler-Tempsky, Viena.) Comprese con la Fig 8.10 FicueA 1.7 (a) Retrato de Sie William Henry Bragg (1862-1942) y (©) de su hijo Sir Wiliam Lawrence Bragg (1890-1971), Padre © hijo recibieron el Premio Nobel de Fisica en 1915. Ambos eran famosos por el resuitado de sus investgaciones en el campo de la estructura de ‘un cristal mediante métodos de rayos X. (3, de Godley Argent, Lon don, foogtatia ealizada por Walter Stoneman: b, del Times Newspa pers, id, London.) aaee peu H 1 peestucine xeterp conn _|!| 1 epuosos>qut eun op x sakes ap cu ibe ema, é| -guianbs9 jesiasuen upDos GL YANO evar xtsleop sr ETI te Saag am copes nn DS) 2 ets — 77133 “wo ‘prowueis “ou stuauNsuy e224 ap BONO) e!>Ue14 ‘=HOADGINO} ‘Ys eRDWHED 40d OpANUSUOD “IS XS xeqowe3 o}esede un so 985 “epioinbz ee upsa enD9| ap Sewais!s 50K sopeUDpH0 Jp JONO> 9 Feyposop e] & X SOKes 9p Ssonnwoniodso so X souossja ap ze ap euunjo> e| o> JopeuaplO od epeZHEUIOANE eMAyAD3}9 EPUOSOLIN TL YARD, 6 YIDOWANIN ¥130 WROISIH ZL 10 INTRODUCCION Ficuea 1.10 Un microscopio elec- trénico de transmis, Pilips System M12. La cabina al fondo a la iaquierda es el generador de ato vol- taje: Ia gran estructura vertical es la ccolumna de elecrones con pancles de Control 3 ambos lados y una pantalla on visor al nivel de la mesa eta pan: tala se usa para recibir imagenes del microscopio electonico. de. tansm: sin ITEM) y observa dagramas di ifraccién elecéinica. En medio de la columna de elecronesy ligeamente a la derecha esti el portador de mues: tras. A la derecha de Ia columna ests ‘adosado un detector de rayos X de fenergia dispersiva (EDX) provisto de tun dewar de nitrogeno liquido para el tenfriamiento. La cabina a la derecha de la Fotografia con el monitor de TV fs el analizador (para anslisis quimi- os), (Cortesia de Philips leceonic Instuments, Ine. Mahwah, NL) de microsondas electrénicas, no s6lo a causa de la ventaja del foco fino del haz de electrones del instrumento, sino tam= bign porque los andlisis pueden realizarse in situ sobre gra- nos de mineral especifico en secciones pulidas de minerales ¥y rocas. Con ello se elimina el laborioso proceso de separa- cin y concentracién del mineral, requisito indispensable en otras técnicas analiticas de minerales (véase Capitulo 5 para luna exposicién posterior de estas (éenicas) Desde 1970 otro instrumento de har electrénico, que puede aumentar la arquitectura interna de los minerales en millones de veces, ha producido imdgenes visuales de gran Potencia de las estructuras at6micas. Este instrument, el mi- croscopio electrGnico de transmisién, viene ilustrado en la Fig. 1.10 y una representacidn esquemética del proceso de aumento de un objeto en su imagen final extraordinariamen- te amplificada puede verse en la Fig. 1.11. El llamado mi croscopio electrsinico de transmisién de alta resolucién (HRTEM en su sila inglesa) permite el estudio de materia les crstalinos en una resolucién que se aproxima ala escala de las distancia atémicas (véase P. R. Buseck, 1983). La téenica puede producir imagenes proyectadas en dos dimen- siones de estructurascristalinas tridimensional. Estas im genes muestran que muchos minerales poseen dstribuciones «sructurales interns que se extienden periédicamente al in- finto (esto significa perfecién repettiva) un ejemplo de «sta estructura “perfect” viene ilustrada en In imagen de la Fig. I-12 oblenidacon el HRTEM para el mineral trmatina, quimicamente comple. Las imagenes del HRTEM de- ‘muestran también que os minerales pueden contener defec- tos que son desviaciones de las estructras idealizadas 0 perfectas” (vase Figs. 352 y 3.53) El campo de la mineralogia abarca shora un érea muy amplia de estudio que incluye rayos X, clectronesy diraccién de neutrones por minerales, sntsis de minerales eeae (preyury up}200}09) saxoiafa g916 soun ap UpID99}09 211 Uo9 oun -upta}inbpe eis "Sepa SAU!999109SOSOUH ct sp &s210 ou sey ap oun oduion ns uo aout] gopnput ‘ny Fungo -V worsunyse9y ap Soyeuse 29 upi999}00, ep “eu *up}99910918g1°9"q WOIRUNpe 4 2p (uoHMSU We “osipiis) anion POIs ap PUOIDEN asap fe sa da/9 {0091 s0un sod wpeuuioy suped ns ap sayesouuu ap upi200j00 2] uop “Sumjgaoy “V “AL 2p of Bumngaoy UY ZZ61 Ua rsiBo[e.0uIy UTDLOWIY OU, nsinas nj uo asrenuooua uopand Fuyjgary efppou Bp uot -exdaoe & ugioeosaud op sosnsip 80°] ‘pepypioads9 wis9 uo opunu [2 opor ap saiopesinsaaut so] v sapoou09 apand DyBojeoUN 2p pepatoos oy anb uppavpe® ouput jo 2km) suo uygooy vfpou ef &sojesou} 80] ap oxpmis9 [9 ud Spuotu opunyoad un oamueta epia ns wpoy HOA eAdNN 2p Pepi e| ap Jaan sea aigos ustyooug op fo KneuutoUtD uD ‘IYO 01 PP 1 “yingsng Wo KUDYOITY OF [9p > “aaquNOU usta op seem se] a1gos) e1e3pIN 04 ap [2 O4409 sosout 4} soquudj0o sowand ap aopeyosip jo anj Zujgaoy jouos “oo [‘arwpuod9 Epnée auEoduat tun 9761 ua pEpa1og O| Suuons8ue §1 eqosouo! exsonul as ab seueg op ee>s9 1" E13 ev asargdiod)euyeusry ep Ho" Oe 9p UDB eu $9 eu od ap ewerBeip (3 “eeu of ap ean>nas9 e| U9 jSrupibope pepsuopeley op souo}1e vapuodsano eyessony | 9p seouayg stale Se1 pre 912 36d 02 VOsuMaUW apsydeOND| axpsdoesouy sfeubixpst jes seus yO Ad0>so1 0 vot “sop vonnoxas BH “ecou “D Keuvog A wt o}609°"5 ean aq) wpIDOp O¥os0.> un ue> epruaige eujewun ap exionasa e} 9p usBeuy "1 vaNDHL ‘ opeuop egey uoinb “(9Z61-Lg61) Suygaoy "V UOBUISEA au0s05 Jap BuOUAUL Ua POLAUY ap w}So[EIOUIPY AP PEPaID -0g ¥| 40d /¢6| UD g99IqUIS> aS ,BUIIGDOY,, BIPEPIUL E] odwon ‘ousonu ua pepyyeroadso vIs9 ap soiund!z so] owo> upeIDp -Isulo9 sazopevoisiy soumny so} anb seysiRojesoutut soyjonbe ' agnjout anb sjuouia|qeuozes Jouodns sowapod 6 o1uotuyeu -ojoeuraiut seproouo.au sojeuorsajoud souo!SNguIUOD Se] 2p Peprsioaip vy warsnyt wisi] esq ‘upIoesHsaaut ap sofeyes S>j -pdjouid sns ap sounde & Bujjgaoy eljepayy v| uoo sopeuop 20123 50] © [| ¥|QUI, P| UD oprUE!SN,>4 Soudy “SoqUEOdUHL > stiapeunp spu upios eyoyesouNW e] ap BLOUDID e] & (ALOUIEUE “hyp. sepeztye2x) souoiongunuos anb sisopaud |!941P vifos2a ‘ow "wonupss9 £ eiBanyeIaut ap sorsadse f yowuausyiodya e18 -ojouied ‘(seo04 ap orpmise) eyojaitod “(sepe3}op sauoro9s tuo sayesoujus se901 2p orpnisa) eyeaosnad soyesou 2p © ]upuypousai pepyiqeiso e| ap upisenyeaa “sajeisi op womsy seoupuiiew -omp9I9 uos suo] os1en> se) jeMBMUS9 uaBeUw e| ueuLo} ab soses ap euortes e| opuessiow uosusuen ap aowospapa oxdo>sos>ku Un 9p euuinja> ep yesiaAsueN e>puADSD UODDDS LAL VANDA order op wat sopstord pponer Sop 3 S40 aang 212099 $1 30104 Une ast Toynumaueoeind | Sojyog MMuOsTED Jo SAN Youn TsME Sto c 29 jseuy 2p sosoaul 50) 9p seo § ena seu! 2p BoroA4 sous wr8009 "S13 wou WE st ‘ ane sa aes] a so woo en opens ‘conan upsensposS0oKuAIHPH SUES US OMMG-OMNS SONA ‘ys. suron sor sas ny ot :xunes 2) anbpjeg 990m un e8ojHa4 AoyANU sOH=pR) % A seyoor seo 3p sanasingsvoa SUNN ap famouse eYeAEAH ‘ofe45 9 sonia a wdsor 20t ug pu ses | -ouyy swnmes ap omeo> “eye oS 04339 [9 HA HONS | ‘Femsnduoy se spt eal am 2p seuesdep sean eu w | So apron enue sen cen sap eo mH sp veL os Jo Aa BME 1 ua vest | Suz sassy fo Soy a |> | symm fo ssowosouy ys sspuy ay aof sr omuneasd sot 0] 3p oie ond © BM erUpUPINLM | 9 UOR=LY sooo S15 J0KUDPEY HIUNEON vot = Sootunune-nens seeoun & put) soos soredsopa psopunonassseqsuapere mins eyeiZqestD | o SHON “omAoGe epIpEOAED YO}KEL HEN st saroau 2p 2s bors son soins a sya ouoEoe spn q ‘Bilan 9p eoppOUY ‘o9dyfoNRU SeuDHIS ap ER UOTE sysiaun prose ap sosduouy a saa | uot se cong 20 ap paososiare| 2p au ose | | | en sg jp eo ua awed equa epuondlo | > 0H | sung dyuug -tumne puowey | ust} ws owounpor pepsin | nb fou {390s uo}euo uO> ep eduan Onur aE SMPs] | | sou sath seo 9 weno nope cS 2p eHub | sons woso099 1 EHH ENN | sist | 90 ‘oe ap unk 9 go aa oH | | sxc enna sp ob ip Oyssep end eon | ‘onown pessns sin eo a) | = op | uy 49 Pony 5 ououyy 1) 3p 01 EY 3p eof | eH; -UBAURYD ‘NOM JO AIBN HD IE wot) | 3a seta 3p vpn 2p ssl 2p abo 5 | | |» cxpenyea soups sual 2p SU 2p sofas Suomessa | ema MURS ERLE Yo aS.N7 OHM 9D wal Snafu wo upmenuaigip fC as!eryRNAD ‘oua0, | aru 2p Ssuyoe}a40 5 3p apoeuo} 9p seu uo yous eng | Jo MOUNT 7 SUN J MEIN WO UNE us| | ‘ng rsa ap soe seu | seo ramon pqopeu anu seuopee “ues eon “eYesBTEU Ayaan surdon sar Kew a | st} "sip edopecu ede ap SORaH 3p femonsseeeARERHD | —__ Ayal aS eueyutag “spuLe mB) oust | vem cas : soranos 2p soem somaya spond < enue pug osyOH aHUBAL SET at sore ‘xpd pp ‘poi 9 sod 50st 3p wp290)9 ousypouNod amas BYEIBTESUD | yo. yo p44 oH HoHAL 06t sma 2961 97 9 |99ON a [> PSL HO RUIN 9 [EGON Ona | | ea ss opeuopie png oonua.) ou fo anny ou ogy ap aoie ook | | nb se pepo onupN ed sm} K seus senna | OK WS MED Jo ABU Foe 8 | wot por ‘ySojeroun uo squayesaigos soun.anque> op sojduals ‘ouayad ane © upon) 901294 gsi : el DOWA:NIN YT 30 VRROISIH ZL 4 InTRODUCOON Receptor e Institucién ala que pertenece Ejemplos de contribuciones sobresalientes en mineralogia 1989 Helen D. Megaw, University of Cambridge 1990 Sturges W: Bailey. University of Wisconsin 191 E.an Zen, US. Geological Survey 1992 Hatten S. Yoder, Jr. Geophysical Laboratory, Camegie Is 1993 Brian Mason, National Museum of Natural History (Smith sonian Istittion) stacira cristina de rayos X de feldespatos:orgen dela frrelecticidad en Tos Sxidos Estudios estracturalesy de eritloguiica de minerals de silicsts de capa, Aplicaciones de a termodindmnic la petrol: gine temperatura: pre ‘sin dl cinturé de los monte Apalahes:termhsrometra gnea Patologia experimental y su apicaion ala paragénesis mineral: estudio del papel del agua en el metamortsmo y petogénesis de las ross ‘gneas utr del ib Generation of Baste Magy Caracterizaciin de un amplioinervalo de mineralogaterrestrey meteoric: ‘tor de los textos Principle of Geochemistry de Meteorites coautor de Mineralogy DECC EEE. convirtié el fondo de minerales de la Institucisn Smithsonia- nna en uno de los mejores det mundo (Roe A., 1990, * hington A. Roebling, su vida y su coleccién de minerales”, Mineralogical Record, vol. 21, pags. 13-30). 1,3. IMPORTANCIA ECONOMICA DE LOS MINERALES Desde el principio de los tiempos, los minerales han jugado tun papel importantisimo en la forma de vida de la humani- dad. ¥ segiin se van sucediendo los siglos, este papel se hace ‘mas importante. Hoy en dfa dependemos de ellos de incon- tables maneras, desde para la construccién de rascacielos hhasta para 1a manufactura de ordenadores. La civilizacién moderna depende y necesita de la prodigiosa utilidad de los rminerales. Unos pocos minerales como el talco, el asbesto y cl azufre se utiizan esencialmente tal como han sido extrat- dos sin sufrir apenas modificaciones, pero la mayorfa de ellos deben someterse a un proceso industrial para obtener tun material utiizable, Algunos de los productos més fami liares de esta clase son: larillos, vidrios, cementos, escayo- lay todo el gran miimero de metales que van desde el hierro hasta el oro. Las menas metilicas y los minerales industria- les, son explotados en todos los continentes siempre que los Iminerales especificos estén lo suficientemente concentrados ‘como para que su extraccién sea econémicamente rentable. De acuerdo con el Bureau of Mines de los BE,UU. (Geo- times, 1989, vol. 34 pag. 19), “cada americano consume anvalmente 40000 libras (1 libra = 453.68) de nuevos mine- rales, Esto supone que cada nuevo nifio nacido en los Esta- dos Unidos consumiré durante toda su vida 795 libras de plomo (principalmente para baterfas de automsvil, soldadu- ras y componentes electr6nicos); 757 libras de zine (en alea- ciones con el cobre para producir latén, recubrimientos protectores del acero y en compuestos quimicos como cau- ccho y pinturas); 1500 libras de cobre (especialmente en mo- totes eléctricos, generadores, comunicaciones y cableados); 3593 libras de aluminio (para todo tipo de objetos como latas de bebidas, sillas plegables y aviacién); 32700 libras de lin- gotes de hierro (para utensilios de cocina, automéviles bu ques y grandes edificios); 28213 libras de sal (para cocina, deshielo en carreteras de montafia y detergentes) y 1238 101 libras de piedra, tierra, grava y cemento (para la construccién de carretera, casas, escuelas,oficinas y factorias).” Una en- comienda nacional sobre reciclaje disminuiré muchas de las, estimaciones anteriores. La localizacién de metales extrafbles y de los depésitos de minerales industriales, asf como el origen, tamafo y pus reza de esos yacimientos son del dominio de la geologfa eco némica. Pero también el conocimiento de la quimica, de la ‘ocurrencia y de las propiedades fisicas de los minerales son hhisicos para progresar en dicha economia 1.4 NOMBRE DE LOS MINERALES Los minerales se clasifican normalmente en funcién del principal componente quimico (un anién o complejo aniGni- co) presente en el mineral en dxidos, sulfuros, si bonatos, fosfatos, etc. Esto es muy stil porque la mayorfa de Jos minerales contiene s6lo un anién principal. De todas for- ‘mas, al nombrar un mineral no siempre se ha utilizado este esquema quimicamente ligico. (3861 9x61 ZN 12 worany (vz AL “WD SOpeA}a) aNDUIEIDKNoD SouaUINION SOUL WOA MON “SWOS -F AO[I UOT “Jor § “]D.OUNY Fumo y-3204 2961 “E URUSSHZ &°Y 3INOH YAY BAC ppv A ueduiog Hered “2 sd oposiias UO, 8ON “HOS A3}§4 UAT ZH6I "E 108IS6L “EA ppeL“L ToA POL Hoyos fo worssg y “CLT BURL eanoadsau sopeayignd sepueiso ‘esfojesauyus a1qos eppuasayas ap seoysep seq ~ SVGVANSWODHY SVANIDAT A SYONRIIY ‘uouuou.aque SepeuoIouauU SeIsIAa4 Sop Se] anb SapeI0u ul 9p seistuorooajoa & sopeuoroyge $o| nied spuaiul sose 2p los oquowaquansayy onb sootopes9uNU SewID) ap BIEN “LEI ap eiep uproeongnd wi8wLd wknd ‘pros%y jrorSoprsauIyy I ‘wuEIeIg UeID op SiD!DOS ywo!RopRIOUyY v| 40d vp seoujgnd ‘au20d0yy jo9!FoyH.auipy [9 K “ypeue:y ap UoHIDOS SV [worBopesoutyy v} 40d opeayqnd isiSoyo.auiyy woypour, Ip rouowyy Jo Sa1s0g jeorFopesautyy v| 40d opeotgnd 5180) DAD Y UDIUIDUUY [9 UOS WSO/FUl BIqeY AP OpUNUL [> UD UDIS nip eUL}XPUI ap SeOIBO[RIoUILE SeySIAD4 SPT “opuUnLH {> OpOr up seouyiuato seisixas ua sopeayiqnd so|noyue ua enuoNduD 98 eIBopesouruy ap esso4ip vantesaIy| augos exesBONNgIG ET 219 (61 10) (soo1yy fo aaysnyox7p) somvayisoyisg SMoApAH (E10) SOY “(8 10S) SFomiauyy “s2joqusg snoupsy 42410 pun sejoqiyduy %L oA) sauaxoatg ‘(§ “JOA) sa1v24IS0YyUO “wos SORA Souna|E ap soqduiaty ‘voupiuy op worSojes9uyyy pupeto0g v| 40d sop -voqgnd “LZ v | “Sjon “CRopouauiyy wy snaqaay Soy wo orsand -¥9 outa esRojRioun ua soaidor sopeuruumap 9p opunjosd ouster up “Zunaig “Hap (upwiafe WO) Wa}aqnZ 22513 opsourpy oagt| [9 $9 So[e1OUIW ap wINyefouoUION £ EoxwIN augos nin nw “eI>uox9ja1 eG “Se>O: So] axmNSUOD anb 9] AAU So] v opIButsas a.UDW]E!UDSD Ysa Oxad “SOpeIUDU stuadxa soipnisa & eanjanaiso -vowunb ap seoup aqusurvs1) joadso seul BIEN SppsaUyyy StaMo,-yoy O4Ql| [9 “ORG Luis “‘oanssmeyxa s9 Dungy ap vuUais}s [9 UD SaqPIBUILU So] SOPOL ap seaisy sapepaidoud sey ap orate 13 -(ojmydes aso 9p [Bul {B vID|dwoD eoUaIsjO4 asU9A) fPIoUONdaS OPO uN ap sauefowas sauowinjoa opueoyignd upisa 2s ajuoujemae mmwssng °f & o1WOH “Y "A J0RCl"V “AL Jod eILDs9 “synzou “IN. Biauaso_J-yo0y ‘SouaUup|oX ODU1D UD Pago B| $9 3]UD120 ‘SPU Plouasajar eur) ‘uprsesPdasd U9 UBsIUaNDUD aS SomP>HS augos Sajeuoisipe souowinjon somnG) “(Sojioutjod sms «02 9) SOIWOHIS HOD So|eIOUIL Ap 01924) 19 & SOTEDI|S UIS $9] -eiourur 9p eyes} soudwinjoA sosoUHL Sop SOT] 7961 & 161 “pp6| uo sopesedas sauowinjoa sani uo oproosede uey <5] -autyy Jo watsss s,duD¢y B| ap 24q\OU [9 UOD SEpID0UDD “UDID -Ipa euunnd9s Bap Soutd “$161 £"6061 “6681 UO SoaIUa}dns woo 768] U2 epeoyigndl any (eIx98 e}) ea\duN0> UoLDIPD PUN 7 "Blowazajas ap uonned ofegeni un owo> asopupiuotueus and “8 ‘Souorstaau sea ap sgndsop & “Soouoqua 9psoqq“L¢8] UD ‘opeoygnd “eueg “q sous ap [9 any brouaiajau e| o|myde 9150 op [eULy |e 2sE9A) JOYDSIOL [2eyD “IW sod 1661 U9 opeonignd ‘s2jou2uju s2j2ads9 2p o1svs0}9, 1 ‘aiuowaquo.oay seuialqnosap sayesautu saisodsa se} ap Ba.) UOI9 UOIDEZLJ0}9eIBD U| BIPMSD UDG :SOIS9 ap SAUqUO’ so] sopeidosde uos 18 wpoin[ua & sonanu sopesoutun so} 9p ‘auotod.9s9p sb] opuest au tioyP PIS9 “uoNID0ssy JO218o]O -2uify [DuoUDULaLUY P| 2p *,saxquIOU sn & SoxDnU S9,LIDUIUE 9p o1pnis2 9 waed uorstw03,, P| “Jeue!seUIaIU pHIWOD UP, (H981-6LL1) 184 9p popyssontuy ef ap “uewunS uunefusg s0say0.d fap souoy u9 “oNsey) eHUEUNS ‘queulWuop au ap yeIdUIW [9 Sa 2puOP Ua KoSIap ssa “wIpuEsA “Pepuedo| v] 9p “CFOFaguZ) eMUNyWE| svorigueui sapepaidoud sns 8 opigap (oad) Binauaoyy [RIDUIU 99 U9 OUUOID 2p popriuco wei wun aysix9 anb vx (FOFD94) PHUOH ‘OonSHOINeIRD PSO! 10]09 NS P UDIS -aye uo (esos bun) wopoy ‘o30u8 J9p SOISUIN) ENUOPOR, so[00 ns 119P FOXISIVEN) PUI aeuWouap ns ap gnbsod ip eoydxo os & sojeioutu ap souquiou ap sojdusal> sounsie tuouodxo as uploenurnuoo y “epridoxdpabiasas anb upisei9p -Isuo9 eito s2inbjeno o “witBo]e19UIWI UN ap “osouNEy afeuos -sad un ap 0 “openuosua ey so] 28 apuop 3280] [ap auquiou a cnsond ay 59] 080 “oatuuynb o1sodse ns unos 0 Patsy pepaid oud eundye 9p uorouny ua opuesquiow opt vy Sop 2s spout solv efip eo4nuors ejSa1 sun Key ow sajesoutU! 9p nan -typuouiou ua ‘oBrequio wig 'soyes0UIu So] ap wo} wa -2muns9 0] uo9 sopewo!oejas ups anb x sosta 9p sons so] & seandy sopepoidoud se} -popisuap y] owoa “seasi sopopaidoud ap epipousv] & oo1unb sisipue joo “sepee ye}oods9 quowre svaTUDS) ajou.uaNDa4) asainboy Soqes suru so} 9p upiseounuapye|& epe|eiap uoI>duDs9p ‘eupisnye ua “(oounyg) sng *y st YO WaaNin 30 SONI A WEVYDONEI SL — | opm [se Fp o1pn -oulun eo of | enn 8

También podría gustarte