Juan Bautista Celma.

Pintor, escultor e rexero, foi quen puxo o punto de arranque do manierismo galego.
Foi chamado a Santiago para realizar os plpitos da catedral que corresponden a o
concepto de predicacin nacido despois de Trento. Ser a primeira obra dentro da
nova esttica feita en terras galegas.

Oriundo de Aragn, nace cara 1536, chega a Santiago cara 1564 chamado polo
cabildo para facer os plpitos. A partires de 1608 s abandona Santiago para facer
outros encargos como as reixas da Catedral de Ourense, Burgos, ou Plasencia.

A sa obra pode dividirse en tres etapas:

-1569-1580. Pintura e dourado de retablos, centrado en Santiago.

-1580-1589. Construccin de reixas, actividade na que mais destacou.

-1576. Comeza a sa actividade de escultor co retablo de Santa Cruz de

Rivadulla.

-1580. Plpitos da Catedral de Santiago.

-A partires de 1589 desplaza o seu centro de actividade a Ourense. Realiza as

reixas do coro e capela maior da catedral. Abre un importante taller, entrando en
contacto con Juan de Anges el Mozo.

Estilo: dicificil fixa-lo seu estilo tendo en conta as sas diversas facetas artsticas e
o descoecemento da sa formacin artstica.

Posia moitos libros en italiano a travs dos cales coeceu a antigidade clsica e os
gravados de tratadistas como Juan de Arfe, o que explica a presenza de rasgos
tomados de Vitruvio, Serlio

Como reixeiro estivo relacionado cos talleres de Toledo, onde entrou en contacto
coa arte dos Vergara moi influnte na sa obra.

Tamn poden verse na sa obra influxos de artistas do Escorial; cabezas e

vestimentas moitas veces teen influxos de retratos de Carlos V e Felipe II.

A todo este influxo hai que engadir o coecemento da arte italiana, a travs de
debuxos e grabados, froito do contacto con artistas italianos. Os fondos paisaxsticos
relacionnse coa pintura manierista derivada de Rafael, o carcter refinado
aristocrtico e o alongamento das figuras femininas poderan relacionarse con

1
B.Cellini e a partires deste establcese outro grande influxo: a escola de
Fointaniebleau, da que asimilou o sentido grcil da figura, as teas pegadas ao corpo
e o canon alongado.

Os ragos tcnicos mis significativos estn na escultura en bronce: integracin da

figura humana na paisaxe, o que demostra formacin pictrica; figura humana de
silueta alongada e perfil ondulado,

En canto escultura en pedra destacan na Catedral de Santiago unha serie de

sepulcros, nos que non me vou deter debido a que o tema do traballo non englobara
este apartado.

Escultura en bronce. Plpitos da catedral de Santiago.

As trazas son de 1568, pero non se remataron ata 1583, o do lado do Evanxeo e o do
lado da Epstola ao ano seguinte.

Os dous plpitos arrancan de pilares con tres figuras entrelazadas telamones con
vainas, inspirados no De Architectura de Vitrubio. Concebidos con fines
decorativos presentan un magnfico estudio anatmico e as sas cabezas estn
modeladas vigorosamente.

Sobre as cabezas un capitel no que se asenta a base que ten seis arpas con rostro de
doncella e corpo de ave, de gran calidade tcnica, no que se conxuga un perfecto
tratamento anatmico co valor ornamental propio do orfebre.

Sobre o zcalo constitudo por historias e apstolos estn as columnas e os

balaustres; entre cada dous balaustres, un termino-balaustre, dicir, un Hermes ou
herma; pilastra-balaustre torso humano.

Para as historias en relevo insprase na custodia realizada por Antonio de Arfe en

1540. Na concepcin das escenas hai unha diferencia moi notoria entre os dous
plpitos:

Plpito do Evanxeo. Hai multiplicidade de episodios dentro dunha mesma escea,

seguindo o estilo do Quattrocento.

1 historia. Condea e martirio de Santiago. O xuizo desenrlase no interior dun

pazo-trono de Herodes; mentres que o martirio desenrlase no exterior cunha
notacin paisaxstica moi notable.

2
 2 historia. Embarque e traslacin do corpo de Santiago dende Jaifa ata Iria.
Das esceas sucesivas perfectamente unidas cuxa beleza de lneas fan pensar nos
pintores florentinos manieristas.

3 historia. Dividida en das partes; a miragre de Duyo e Negreira e liberacin

de Santiago, vemos que as copias de Celma son de menos calidade que a custodia de
Arfe, aqu todos os detalles estn subordinados dando efecto de conxunto.

4historia. A miragre de Santo Domingo da Calzada, o ritmo compositivo est

dominado pola impoente figura do Pai.

5 historia. A chamada dos fillos de Zebedeo. Relacionase co cartn de Rafael

representando a Pesca milagrosa. Nos resaltos do Plpito do Evanxeo realizronse
seis figuras de Apstolos cunha anatoma bastante descoidada, sobre todo as
cabezas.

Plpito da Epstola.

A sa estructura similar do Evanxeo, a diferencia que en lugar de sereas coloca

na base grande a tritns alados. As historias deste plpito estn referidas historia
de Santiago dende que se atopa o sepulcro ata a batalla de Clavijo. Nestas esceas hai
un predominio do carcter pictrico, con moitas personaxes integradas en fondos
paisaxsticos, mostrando a vertente mis personal e creativa de Celma, xa que non
segue puntualmente un modelo, se non que a sa inspiracin teremos que buscala
nos grabados.

A diferenza do plpito do Evanxeo, as esceas estn enmarcadas por molduras

rectangulares lisas, e non teen volutas.

-1 Historia. Recoecemento por parte de Alfonso II da Tumba do Apstolo

Santiago. O espacio neutro, nel destaca a figura do rei pola riqueza das sas
roupas. Inda que as cabezas atpanse mesma altura, a perspectiva lgrase a travs
dos planos escalonados. Nesta primeira historia destacan: o ritmo pausado, as
actitudes solemnes, o canon alongado e a perfeccin decorativa.

-2 Historia. Tributo das cen doncellas. O espazo exterior aparece claramente

definido polos elementos paisaxsticos, vlvese ao concepto pictrico. O ncleo da
escea o grupo central feminino. Destacan os corpos alongados.

3
 -3 Historia. Convocatoria dos nobres e prelados en Len para atacar aos
rabes tra-la afrenta das cen doncellas. Moi similar primeira historia, inda que aqu
est mis acentuada a simetra, a perspectiva est mellor indicada, fuxindo da
isocefalia anterior.

4 Historia. Batalla de Albelda. Os xinetes moros como vencedores, ocupan o

primeiro plano, son destabables os estudios de cabalos a trote que recordan a
Leonardo e a Rafael.

-5 Historia. Batalla de Clavijo. Esta escea aparece dividida en dous rexistros

diferentes:

-Parte superior, o exrcito aparece invocando a proteccin de Santiago.

-Parte inferior, Santiago a cabalo preside a batalla, a ambos lados os dous

exrcitos.

A notacin paisaxstica moi elemental sendo a figura de Santiago a mis coidada

da escea,

-6 Historia. Derrota dos normandos. Non hai ningn rasgo diferenciador, est
todo repleto de guerreiros, cabalos e feridos cun movemento exacerbado.

Como no plpito do Evanxeo, nos resaltos das columnas hai seis figuras de
Apstolos nos que a luz o principal factor e cos seus ntidos contrastes crea alusin
volumtrica.

Juan Dvila e Gregorio Espaol. O coro da catedral de Santiago.

No retablo da capela das reliquias conservanse restos das reformas que Gregorio
Espaol realizou para o coro antigo do Mestre Mateo. Conservanse unha serie de
esceas alusivas lenda xacobea. En xeral as composicins son simples, centrndose
nos estudios de perspectiva.

O coro de Dvila e Espaol.

Esta obra cumbre da escultura galega do sculo XVI foi remata cara 1608.

No ano 1943 o cabildo para amplia-la visibilidade e capacidade da catedral,

trasladou a obra ao coro alto de San Martn Pinario, perdndose a sa organizacin
primitiva e a sa grandeza.

4
Organizacin arquitectnica. A sillera consta dous corpos de sitiais:

-Coro baixo. O corpo da cadeira est decorado con sinxelos motivos

xeomtricos. Os tableiros estn esculpidos con figuras de medio corpo enmarcadas
por pilastras.

-Coro alto. Os tableiros estn separados entre si por columnas e decorados con
representacins de corpo enteiro.

Os paneis laterais serven de peche ao coro, estn cercanos s portas e tamn

recibiron abundante decoracin. A parte superior est ocupada con esceas alusivas
vida da Virxe. Unha cornixa volada serve de trnsito ao terceiro corpo, que presenta
relevos de pequeno tamao enmarcados por columnas corintias.

Programa iconogrfico da sillera. O principio ordenador que rixe a sillera o das

Litaniae Sanctorum, inda que cunha serie de cambios debidos figura de Santiago
que aparece destacada.

A sillera est presidida polo Salvador, sa dereita est a Virxe co neno e sa

esquerda Santiago o Maior en lugar de San Xon Bautista.

A ambos lados da sillera aparecen representados os Apstolos e evanxelistas e

despois os Mrtires.

A serie dos obispos sitase no lado do Evanxeo, mentres que no lado da Epstola
stuase a serie de Confesores, para continuar cos fundadores das ordes monsticas.

Para os ltimos sitiais da sillera reservronse as representacins dos Patriarcas e dos

Profetas.

Os doutores e as Virxes aparecen representados na sillera baixa, presidida por S.

Gregorio Magno e os doutores da Igrexa latina, nos lados maiores aparecen
representados os doutores da Igrexa grega e a continuacin a serie de santos e virxes
sen unha orde determinada.

No guardapolvo hai esceas de diveresa ndole, relacionadas coas representacins do

coro baixo.