CAELVM: LOCI TRACTANDI 9

, i i r im i3t |!

Dmurn, s Natura rrum edat hanc vcem

snhito et ita aliquem nostriim reprehenda:
"Qidd, o homo, tibi est, cr nimis acerbs lctibus a c e r b u s = m o i e s t u s , dms
. T ; _ o ^ - ^ }- - , a- ) .\r - indulwere indulsisse indultum

induigeas: tur inortem ploras, et jies Nam, si =clciere

vita, quae praeteriit, fui tibi icunda, et si om-

nia vtae commoda non flxrunt scut per vas
pertsum, eque intitils tibi perirunt: cr non per-tundere -tudisse - l O s u m
v a s pertsum
discedis
Cr non tamquam convivaanim,
accipis ibent qm satis habidtquiem
stidte, vitae? /
9 m
sine crs? S vero, contra, res iliae omnes, qid-
bus fructus es, efflxrimt et perirunt, et si vita ef-fliiere ( < ex-fluere)

tibi est gravis, qu d causa ctipis addere amplius

mal quod rrsis tibi pereat? Nnne potius vis
finem facer vtae et poenae tiiae? Narnque nihil
habed, quod amplius excogitem- et reperiam, quod
15 gratum sit tibi; omnia semper eadem sunt. S cor-
pus nndum, anns confectum, tibi marcet, eque marccrc = c o m i m p i

membra, consumpta, languent: tamen haec omnia ianguere = debilis esse

restant eadem, etiamspergs superare omnia sae-

cula vvendo: imm, etiamsi mmquam moritriis
SIS. " Quid respondemus ad haec, nisi Ntram
nos ist acensare et vram causam nobis

65
 CAELVM: LOCI TRACTANDI 10

L V C R t T l ! C 4 R 1 - 1 h R E R V M KkT\A

. e (~s c v//'" 1C c Se mu \ a : > SsL Je . u . ^ l

a e t a t e p r o v e c t u s ; s e i i e x , graridae\T,is ; O" J tTc pr'r 10 ' i snior qucrVu MCn c

d e - p l o r a r e === p l o r a r e .Z ~ ^' n . ./t /' Ci'm c n u m lug'^ Vafw u

. J ' - n j ^ t/ ..^ '^ji 1 vice 'el.c 70ti ' -'e-

fer hinc lacrimas, stulte, et desine que! Marees

s a t u r a n ( r e ) = s a t i s h a b e r e (re)
enim, cum. iam mnibus vtae gaudiis fructus sis:
sed, cum semper cupvisses, quod non habbs,
et contempsisss praesentia, ma tota tibi ejflxit
imperfecta e t ingrata, et tibi non exspectant mors 30
stetit iiixta caput antequam, plnus et saturatus
rbiis, posss discdere vita. "

IlL 931-960 " - -

v o c e m mittere = v o c e m edere D e n i q u e sT v o c e m r e m i r t n a t u r a r e p e n t e 931

h o c sermone a l i c u i ( : a l i q u e m )
n o s t r u m i p s a sTc i n c r e p e t
m i t t a t et h o c a l i c u i n o s t r u m sic increpet ipsa:
t i b i t a n t o o p e r e est = t i b i t a m m u l -
t u m cord e s t ' ' Q u i d t i b i t a n t o o p e r e est, m o r t a l i s , q u o d n i m i s a e g n s d
q u o d . . . i n d u l g e s : i i t indiigeas
q u i d : cr \e = q u e r T ;
q u i d m o r t e m c o n g e m i s ? = cr lctibus i n d u l g e s ? q u i d m o r t e m c o n g e m i s a c fies?
de m o r t e quereris?

ante acta priorque = praeterita n a m sT g r a t a fiiit t i b i v i t a a n t e a c t a p r i o r q u e 935

omnia commoda
quasi congesta (: col-lata) m v a s et n o n o m n i a , , pertsum c o n g e s t a q u a s i i n v a s ,
pertsum | c o n - g e r e r e = c o n - f e n " e
per-iuere; perflxrc? = p e r -
xeriint \^ = mXQermn
c o m m o d a peixere a t q u e i n g r a t a i n t e r i o r e ;

cr n o n u t p l e n u s \ i t a e c o n v i v a r e c e d i s

aequo animSque et aequo a n i m o a e q u o a n i m o q u e c a p i s secram, s t u l t e , q u i e t e m ?

ea, q u a e - c u m q u e fruciu.s e s : e a ,
q u i b u s c u m q u e f r u c t u s es ( < fruT) S i n ea, q u a e f r u c t u s c u m q u e es, p e r i e r e p r o f u s a 940
periere = perien//?/
i n o f f e n s S est = i n g r a t a e s t
offendere = laedere ( a n i m u m ) , v i t a q u e i n ofcnso est, cr a m p l i u s a d d e r e q u a e r i s
displicere

q u o d rrsiim. ( = rrsus) rrsum q u o d p e r e a t m a l e e t i n g r a t m n o c c i d a t o n i n e ,

66
 CAELVM: LOCI TRACTANDI 11

LIBER III

n o n p o t i u s vtae fnem f a c i s a t q u e l a b o n s ? n o n = eque

N a m tibi praeterea q u o d m a c n i n e r m v e n i a m q u e ,
n i h i l est quocl m a c h i n e r i n v e -
945 q u o d p i a c e a t , n i h i l est: e a d e m s u n t o m n i a s e m p e n n i a m q i i e , n i h i l est q u o d piaceat

ri5n i a m : n o n d u m
ST t i b i n o n a n n i s c o r p u s i a m m a r c e t , e t arts el.; n e c

eadem. : haec m a l a
confect l a n g u e n t , e a d e m t a m e n o m n i a r e s t a n t , restant/;?n'e?7/
S I pergs v n i c e r e : e t s i v i n c e s
o m n i a s i pergs vvendo v i n c e r e s a e c l a , o m n i a saec/da

a t q u e e t i a m p o t i u s , s i n u m q u a m s i s moritms",
n i s i ntram i n t e n d e r e isiara
950 q u i d r e s p o n d e m u s , n i s i lstami i n t e n d e r e ltem l l t e m ( : iste accsre)
lis l i t i s / = c e r t a m e n verbTs f a c t u m
( d e ire) | i n - t e n d e r e ~ i n - f e n " e
ntram e t v e r a m v e r b i s e x p o n e r e causam.? e x p o n e r e = niiTre, dcere

grandis -e = grandaevus, aetate

Grandior hic vero si i a m seniorque queratur provectus
homo g r a n d i o r s e n i o r q u e
a t q u e , m i s e r , kmenttur o b i t u m a m -
atque o b i t u m iamentetur m i s e r a m p l i u s aequo, plius aequo (: plus q u a m aequtim
e s t ) i o b i t t i s -s m ( < o b l r e ) = m o r s
n 5 n : n o n n e | mrito av = u t m e -
n o n m e r i t 5 i n c l a m e t m a g i s e t v 5 c e i n c r e p e t acr: r i t u m e s t , ire i natura i n c l a m e t
a c e r a c r i s a c r e = drus, sevrus
ab-hinc = hinc
955 ' ' A u f e r a b h i n c l a c r i m a s , b a l a t r o , et c o m p e s c e querellas. b a l a t r o - 5 n i s m = q u T ngas d T c i t
c o m p e s c e r e = retiere, r e - p r i m e r e
perfncttis o m n i a p r a e m i a ( : p l e n e
O m n i a p e r f u n c t u s \ataT p r a e m i a , m a r e e s ; fructus mnibus p r a e m i T s ) xata ( :
- a e ) I p e r - f u n g T = d e i i m g T , p l e n e fin
avere = ciipere, desiderare
sed q u i a s e m p e r a v e s q u o d abest, p r a e s e n t i a t e m n i s , e p r a e s e n t i a
temnere = contemnere

i m p e r f e c t a t i b i e l a p s a est i n g r a t a q u e v i t a ,
hi n e c o p l n a n t i ; n c c - o p l n a n s - a n t i s
et n e c o p l n a n t i m o r s a d c a p u t a d s t i t i t a n t e = n 5 n exspectns
ante q u a m
satur -a - u m ( < saturare) = q u i
960 q u a m s a t u r a c p l e n u s posss discdere r e r u m . " satis habet (cibT)
p i e n u s rrum i posss = p o s s e s

67

gravitas -tis/< gravis
re-sidere = sedere, s e d e m habere
vtam a g e r e = v i v e r e
com-mtare = m u t a r e
taedere pertaesiim esse
mannus - i m = eqtms parviis e x
Galha
taedium - I n < taedere
haerere = fixus esse,
n o n p o s s e ; + dat =
coninctus c u m
CAELVM: LOCI T R A C T A N D I 12
Saepe poediis inest animis
SI homines possent cognscere ex qiiibus causis,
et unde tanta moles malrum nsit in animo, aequ
ac videntur sentir pondus mal (quod ipsos su
gravitte frangit) in pectore residre, non alio m
loc: si hoc, inquam, homines intellegere possent, 5
non ita agerent vitam ut mmc: saepissime enim
cernimus eos ignorare quid velint, e quaerere
semper: vidmus eos commtare locum, tam-
quam si, m sede, possin dpnere onus, quo
opprimuntw: Ule, quem pertaesum est esse domi, 10
greditur fors ex magnis aedibus, ai continud
domum redit, cum sentiat sibi non esse melius
foris. Timi properat ad villam agns mannos suds,
festinan s val d, quasi currat ad auxilium feren-
dum aedibus quae incendantur; sed, ubi primum 15
tetigi tria villae suae, statim scitat ob taedium,
aut in gravem sonrnum lbitun et conatur omnium
rrum obliviscl aut etiam, itenunfestmns, urbem
petit, eamque revisit. Hoc modo homines s ipsos
fugiunt: cum vero s ipsos fugere non possin, etsi 2 0
mover! inviti, sibi ipsi haerent, seque ipsi drunt, quia,
manere
quamquam aegroti sunt, nesciunt causam morbi.
 CAELVM: LOCI TRACTANDI 13

IIL 1053 - 1072

proinde ac = aequL a^. codem
1053 S I p o s s e n t h o m i n e s , p r o i n d e a c sentir v i d e n t u r m o d o ac
sT p o s s e n t h o r ;
p o n d u s i n e s s e a n i m o , q u o d s e gravitte atiget, b u s c a u s i s K-
ijat

1055 e q u i b u s i d fat c a u s i s c i u o q u e nscere e u n d e

tanta t a m q u a m (: quasi) moles
t a n t a mal t a m q u a m m o l e s i n p e c t o r e c d n s t e t mal
v i d e m u s homines n e s c l r e . e t s e m -
haud ita v i t a m agerent, u t n u n c p l e r u m q u e v i d e m u s per quaerere, q u i d quisque sibi
velit

quid sibi quisque velit nesclre et quaerere semper,

commtare l o c u m , q u a s i o n u s d e p o n e r e p o s s i t . q u a s i quis.que hoc modo

l i l e e x i t q i i c m , p e r t a e s u m cs\e
1060 Exi s a e p e fors m a g r i l s e x a e d i b u s i l l e , do m i

esse d o m i q u e m pertaesumst, s u b i t o q u e r e v e r t i t ,
q u i p p e f o r i s n i h i l 5 m e l i u s q u i s e n t i a t esse.
Currit, agens m a n n S s a d v i l l a m praecipitanter,
q u i p p e q i i T = q u i scllice. q u o m a m
q u i p p e qu s e n t i a t s e e s s e m h i l S
m e l i u s fors
p r a e c i p i t a n t e r adv ~ r u e n s , v a l d e
festnans

q u a s i Instns ferr a u x i l i u m t e c t i s
a u x i l i u m t e c t i s q u a s i ferr rdentibus Instns; rdentibus ! Instns : properns

1065 oscitat e x t e m p i o , tetigit c u m l l m i n a vlllae, tetigit c u m : c u m prunum. tetigit

abit i n s o m n u m gravis : crarum
oondere oppressus, i n somnum
a u t abi i n s o m n u m g r a v i s a t q u e o b l l v i a q u a e r i t , abitur
obllvium - In < oblIviscI I obiivia
quaerit: quaerit o b l M s c I omnium
a u t e t i a m , properns, u r b e m p e t i t a t q u e r e v i s i t .

H o c s e q u i s q u e m o d o f u g i t , a t q u e m s c i l i c e t , u t fit, hoc m o d o se quisque fugit

a t h a e r e t sibi, q t i e m efugere h a u d
p o t i s e s t ( : p o t e s t ) e t o d i t s ipse
e f f u g e r e h a u d p o t i s est, ingrts h a e r e t e t o d i t p o t i s - e (adi indc) e s s e = p o s s e
i i i g r a t i s adv ^ sponte s u a
( = invtus)
1070 proptere, m o r b i q u i a c a u s a m n o n t e n e t a e g e r ; proptere q u i a ( : q u o n i a m ) etsi est
aeger n o n tenet (: scit) causam
morbl
q u a m bene si videat, i a m , rebus quisque relictis, q u a m causam \s : negotis

ntram p r i m u m s t u d e a t cognscere r e m m . primum studeat cognscere

ntram r e m m

77