Willakuykuna

Cuentos andinos

L
I
B
R
O

QUECHUA DE CUSCO-COLLAO

26 1
Asociacin Tawantinsuyuman Evangelioq K'anchari- tukukapusaq, nispa.
nanpaq Cusco-Per Chayta yuyaykuspas payqa rumita qepirqokusqa qa-
qa patamanta mayuman pitaykusqa.
Correo electrnico: atekqosqo@hotmail.com
Pgina web: www.atekperu.org Chay hinapin iskayninku tukukapusqaku
Telfono: (084) 253457-253276 Llantapatapi manaraq wasita ruwashaspanku.

Aman nishunkama cuerpoykita

llankachinkichu,
paqtan Tiburcio hina wauytapas tariwaq.
Aman yanqallamanta wauytaqa maskhanki-
Primera Edicin 2007 chu
100 ejemplares

Se utiliza el alfabeto ratificado por la Academia Mayor de la

Lengua Quechua, en febrero de 1987.

2 25
 RUNATA ASNOQ WAQACHISQAN
Qelqaq: Mateo Chillihuani Mandura
Unay tiempokunaan Tiburcio sutiyoq runaqa ayllun-
pi orqo asnota uywakusqa, chaysi huk punchayqa
asno chinkapusqa, hinan dueonqa orqon qasanta
maskhaspa tarimusqa Llantapata nisqa cheqaspi.
Dueontaqsi yuyaykuspa nisqa:
Asnoyqa kay patakunapich tiyayta munan,
chaych kayman hamurqan, nispa.
Chaysi Tiburcioqa yuyaykusqa ayllunpi wasinta wasi-
mansinman saqeykuspa Llantapataman ripuspa as-
nontin chaypi tiyayta.
Hinaspas aylluman chayaspa yuyaykusqanman hina
wasinta saqeykuspa, puriripusqaku asnontin qhata
wichayman.
Wasita ruwayta qallariqtinmi rumi pisipusqa, chaymi
Tiburcioqa huk hora puriytaraq asnochantin rumi as-
taq risqa:
Kay asnotaq kaypi tiyayta munan chayqa
llankachuny, nispa.
Huk punchaysi rumita qepimushaspa asnochaqa qa-
qapaykapusqa mayu ukhuman rumi qepintin, chay-
pis unuq millpusqan munasqan asnochaqa chinka-
pusqa, chayta rikuspas runaqa llakikuymanta khu-
yayta waqaykusqa.
Chaymantas llakisqa payqa yuyaykukuspa nisqa:
Amaa imatapas rikunaypaq oqapas asnoy hina
24
YAYAQ CHURINMANTA
QELQAQ: Cecilio Huillca Yapura
Huk karu llaqtapis Yaya Taytaq churinta judio
runakunaqa qatikachasqanku wauchinankupaq,
chayta yachaspas orqon-orqonta pakakuspa
churiqa purisqa.
Chay hinata purishaspansi huk punchayqa tu-
pasqa trigo takashaq runawan chaysi nisqa:
Yaw weraqocha chakraykiq ukhunta pasar-
qosqayki, nispa.
Hinas trigo takaq runaqa kutichisqa:
Pasarqoy weraqochy, nispa.
Chaysi Yayaq churinqa chakraq chawpinta pa-
sarqosqa wayqo urayman sawsi mallki-mallki
ukhuman.
Hinaspansi churiq pasasqan qhepataqa trigo
takasqanqa a rutunaa karqapusqa.
Chayllamansi huk judio runakunaataq rikhuri-
muspanku trigo takaq runataqa nisqaku:
Weraqocha chakra llankaychu kashan, ama
hinachu kay tapuykusqaykiku Icha rikurqanki
huk mana reqsisqa runata kaynin pasashaq-
ta?, nispa.
3
Buy Now to Create PDF without Trial Watermark!!
Chay hinata tapukuqtinkus khatatan-
khatatanraq usqhayta kutichispa nisqa:
Ar huk runaqa pasarqonmi trigota
takashallaqtiyraq, kunanqa am trigotapas ru-
tushania, nispa.
Chayta uyarispas paykunaqa wayqo urayman
usqhay qhepanta chinkaykusqaku.
Wayqo ukhuman chayaqtinkutaqsi sawsi mallki-
qa silbayta qallarisqa: Shiw-shiw-shiw, chu-
chikukunapas qaparispas: chuchik-chuchik,
nisqaku.
Hinaspansi judio runakunaqa sawsi mallkikunaq
hinallataq chuchikukunaq silbasqanta uyarispa
watupakusqaku, chaypichus hina kashasq,
nispa.
Chaysi seoraqa qosan chayamuqtin usqhayman
mihunata haywan. Chaysi runaqa phiakun
Imaraykun mana aychayuqtachu waykunki? nispa.
Warmitaqsi willan michiq mikhurqusqanta.
Chaysi phiasqa mana creenchu michiataqchus
mikhunman nispa. Ima qhariykimanch qanqa
apashanki nispas warminta maqaykun. Chhaynatas
sapa kutillan michiqa warminta maqachiq.
Mikhuna waykusqanmansi chukchakunata, papa qa-
rakunata, allpakunata ima michiqa wikchuykuq.
Chaymantas qosanqa khuyayta warminta maqay-
kuq.

Usqhayta maskhaspataqsi yayaq churintaqa ta-

risqanku yachachisqankunawan kuska maa-
kushaqta.

Chay puchaymanta pachas chuchikuqa qhelli

mikhuq kapusqa, hinallataq sawsi mallkipas
kumurayaqpuni kapusqa.

Created by eDocPrinter PDF Pro!!

4 23
Buy Now to Create PDF without Trial Watermark!!
MICHI MUNAKUQ RUNA-
MANTA
Charango llaqtapis huk waynawan sipaswanqa kasa-
rakusqaku, paykunaqa llaqtaq manchanansi kasqa-
ku, sumaqtas kawsaqkupas, manas haykaqllapas
maqanakuqkuchu, iskayllan wawakupas kasqa, llaq-
tankuq punchawnin chayamuqtinsi paykunaqa
chayman lhaykusqaku.
Chaypi kusisqa tusuqkunata qhawaspa purishaqtin-
kus huk warmichaqa, munay michichata muyuchika-
mushasqa. Hinas qosanqa rantikusun, rantikusun,
ratakuna hapinanpaq nispa munapayaykusqa.
Chaysi seoraqa nisqa hinatapasy rantikuna nis-
pa. Chaysi warmichaqa mana vendesqapaschu as-
wanpas regalallasqa. Payqa yachasqas millay michi
kasqanta. Michita rantikuspas kusisqa wasinkuman
kutipusqaku. Qosanqa marqayllanpis michitaqa
apaykachan, paykunallawansi michiqa puuqpas. Le-
chetas sapa tarden weraqochaqa llankananmanta
apamuq.
Huk punchayataqsi qosanpa fiestan kasqa. Hinas
seoraqa aychata rantimusqa waykunanpaq chayta-
ataqsi michiqa mikhurqapusqa.
Chaysi renegasqa warmiqa michita kurpawan
panarqusqa, chaqespas michita qatiykachaykusqa.
Chaysi tardenta michiqa aypasqa qosanmanqa
yar qha pa tamanr aq, r unata qsi mic hinta
marqaykuspa hamun.
Created by eDocPrinter PDF Pro!!
22
ATOQMANTA HUKUCHAMANTAWAN
Qelqaq: Juan de la Cruz Huayta Cutire
Huk punchaysi atoq hukuchawan tinkuspa nisqa:
Kunanqa qan rikhurirqamunkitaq chayqa mikhur-
qapusqaykich, nispa.
Hukuchataq kutichispa nisqa: Amaraq mikhurqo-
waychu wawqechy, aswanpas sumaq miski mikhu-
nataraq aparqamusqayki, kay mallki kuchullapi su-
yashawanki ama maymanpas kuyurispalla, nispa.
Hinan atoqqa sonso kaymanta suyasqa, manaa ri-
khurimuqtinsi sinchi phiasqa puririsqa waqmanta
hukucha maskhaq.
Chaysi qonqaylla tarisqa hukuchataqa huk mankapi
sumaq miski lawa-lawashaqta, chaysi hukuchaqa
atoqta nisqa:
Kay mankapi qanpaq wakichisqa sumaq miski
lawa kashan, chayta mikhurukuy, nispa.
Atoqtaqsi malliykuspa nisqa: Achalaw!
miskillaam kasqa nispa. Chayta llaqwashaqtinsi
atoqpa umanqa mankaman haykurqapusqa, llaqway-
ta tukuruspas umanta mana horqoyta atipusqachu,
chhaynapis tutayachikapusqa hinas atoqqa
hukuchata nisqa:
Maypin rumi kanshan kay mankata
pakirqonaypaq, nispa.
5
Buy Now to Create PDF without Trial Watermark!!
Chaysi hukuchaqa huk machulachaq wasinman pu-
saspa:
Kaypin rumi kashan nispas, chay machuchaq
umanman atoqta manka umanwan panachisqa,
chaypis mankaqa pakikusqa.
Hinaspansi machuchaqa puusqanmanta rikcharispa
mamakuchanta nisqa: Yaw alqo paya inkaykiwan-
chu panachishawanki!, nispa. Chaysi machuchaqa
kaspita hapispa atoqtaqa tutayaq ukhupi
panaykusqa alli-allinta, atoqtaqsi khuyay ripusqa
kinray-kinrayllaa.
Chayta rikuspas hukuchaqa toqonmanta qhawa-
mushasqa asiymanta wausparaq.
Created by eDocPrinter PDF Pro!!
6 21
Willakunsi Anastacio aas kasqanmanta, chaypi si-
paskuna akarisqanmanata ima.
Chaysi Micaelaq taytanqa llaqta kamachiqman rispa
willan,hinas llapan taytakuna rinku wawanku pusa-
kanpuq, unu timpusqakunantin, lazokunantin, zu-
rriagokunantin ima. Chay aaspa llaqtanqa kasqa
wasinku wayqollapitaqsi.
Chayaspa hinas aaskunata wauykachimunku,
qalatas toqonkutapas wisqaykamusqaku. Hinas Mi-
caelaqa llakisqa llapan sipaskunapiwan wasinkuman
hampusqaku.
Kunanqa sipaskuna manaas usqhayllachu enga-
achikunku mana reqsisqankuwanqa. Aasta sapa
rikuspankus zurriagowan soqaykunku wauchinanku
kama.
Chaysi kunan punchay kamapas aasqa punchay
mana purinchu, aswanpas tutallaa purimun, chay
mate ukyasqanmanta pacha millayta asnaspa.
Buy Now to Create PDF without Trial Watermark!!
Micaela usqhay mikhunata waykushaqtinmi, tanta
KONANCHA ALQOMANTA
muyuchikuq huk machulachaqa munachispa, khay-
nata nisqa:
Akakallaw imaynatach akariykushanki kaypiqa.
Qosayki maqasunki chayqa, kay qorachata matinpi
haywarunki nispa.
Uyarispa hinas Micaelaqa usqhay mikhunata chaya-
chispa apasqa
chakraman. Wayqon wayqontaa purispapas ma-
nas tarisqachu ima llankaqtapas. Chaysi tardenta
Anastawaqa maqaykun Imaraykun mikhunata ma-
na apamurqankichu nispa. Micaelapas wapuyku-
llantaq:
-Apamushanitaq, acaso kasqankichischuri, maypich
llankakunkichispas- nispa. Anastawaqa aswanta qa-
parin:
-Chay qhatapitaq kashaykuq- nispa.
-Manan chaypiqa pipas kasqachu, aaskunallan uk-
sishasqaku chay qhatapiqa- nispas Micaelaqa waqay-
kun.
Hinas waynaqa nisqa kaypin Anastacio kashani,
aas nisqaykin kani nispas nishuta maqaykun.
Chaysi Micaelaqa machulachaq nisqanta yuyariqrus-
pa, usqhaylla mateta ruwaspa ukyachisqa. Chaysi
Anastacioqa secota puurqapusqa.
Chayta rikuspas Micaelaqa usqhaylla lloqsimuspa
machulachaq nisqanman hina ruwasqa. Paypa llaq-
tanqa chay moqo qhepallapis kasqa, chaysi waqay-
kuspa wasinman chayasqa.
Created by eDocPrinter PDF Pro!!
20
Askha watakunaas karu llaqtapi huk familia mana
alqoyoq kasqa, llapan alqo uywasqantas llaqtamasin-
kuna venenota qaraspa wauchipusqanku.
Chayraykus alqonkuqa mana kapusqachu, chay
punchaykunapitaqsi seoraq qatayninqa llapa fami-
liantin Lima llaqtata risqaku.
Chay llaqtamantas huk yana alqochata apakamusqa-
ku, Alqochaqa munay tawa awichas kasqa!, hinas-
pansi erqekunaqa tapukusqa:
Imachan sutichanqa kanman?, nispa.
Wakinsi nisqanku:
Rambo kachun, wakintaq, Tarzan, wakinkunaa-
taq Konancha, nispa. llapankumankumantataqsi
nisqanku:
Konn, Konn, Konn, nispa.
Hinas chay alqoq sutinqa kasqa Konn. Chaysi
Konancha kusisqa chupachanta maywiyukuspa
purisqa. Ovejatapas allintas michiq manataqsi
haykaqpas imatapas suwakuqchu.
Huk wasikunatapas waylluykuspas haykuq, chaysi
mikhunata qaraqku mana imatapas suwakusqanta
yachasqankurayku.
Huk punchaysi Antukaq wasinta haykurqosqa.
Hinaspansi cocina ukhupi oveja aychata costalpi ri-
kuspa Konanchaqa yuyayninpi nisqa:
Waylaka warmiqa aychata pampaman saqerpa-
risqa, nispa.
7
Buy Now to Create PDF without Trial Watermark!!
Chayllamansi huk muru michiqa hamuspa Konanchata
nisqa:
Kay aychata usqhaylla mikhurukusun, nispa.
Konanchataqsi nisqa:
Imanishankin?, turiakushankichu icha chansakus-
hawankichu? maypitaq mikhuwaq dueuykiq aychan-
tar?, Aswanpas qan qhawanayki kashaqtin!, nispa.
Michitaqsi kutichisqa:!Ay sonso Konancha! chhayna-
lla kaspaykiqa yarqaymantach waunki, nispa.
Konancha alqotaqsi nisqa:
Manan oqaqa haykaqpas suwakuymanchu, suwakuy-
man chayqa manach munakuwankumanachu, hinaspa-
pas sapallaymi kay karu llaqtapi kani, manan piniypas
kanchu chaymi munayta kasukuspa kaypiqa purini. Riki!
qanqa kay llaqtayuqtaq kanki chayqa ima mana allinta-
pas ruwallankich, ichaqa manay oqaqa qan hinachu
kani, nispa.
Chaysi michiqa tapusqa:
Konancha qanr maymantataq hamurqanki?, nispa.
Konanchataqsi nisqa:
oqataqa Limamantaraqmi huk karton cajachapi apa-
muwarqanku, hinaspanmi kay llaqtapi sutiyta churawar-
qanku Konancha, nispa.
Hina parlashaqtinkus wasiyuq seoraqa mancharikuspa
nisqa:
!Ay mamachay mamacha aychaqa kanmanachu,
chay ukhupim yana alqo Konanchaqa kashasqa, imataq
Created by eDocPrinter PDF Pro!!
vidayqa, nispa.
8 19
rikhurisqa tayta-mamantin, kinsantinkun chumpi
chukchayuq kama kasqaku.
Tayta-mamankuq parlashanan kaman iskayninku-
pas rimashallarqankutaq. Chay kikin tutan Micaela-
taqa llaqtankuman pusarikapusqaku.
Hinas tuta pusaykunku mana reqsisqa anninta
maymi chayananku kama. Wasinkuqa
huchuykunallan ichhumanta kama kasqa, llapanku-
taqsi chumpi chukchayuq kama kasqaku. Hinapin
Micaelaqa sipasmasinkunawan reqsinakuyta qallaris-
qa.
Chay sipaskunan nisqaku Micaela imamanmi
hamurqanki, oqaykupas qotusqan kaypi kashayku,
manan kutiyta atiykuachu nispa.
Chaypis Micaelaq oveja michiqmasin Marcelapas kas-
hasqa khuyaylla kinsa wawayuqa. Chaysi Marcelaqa
nisqa kaykunaqa millaykunan kanku nispa.
Chayta uyarispas Anastawaqa nisqa: chinlla, ima-
tan mana allinta
llaqtaymanta rimashanki nispa. Chin nirachispan
qatirparipusqa. Askha wata pasaqtinan Micaelaqa
wawayuq kasqa.
Huk punchaysi llankachisqaku, hinas Anastawaqa
yapuchinanpaq wawqenkunata minkakamusqa. Tu-
tallamantan Anastawaqa aqhata qepiykuspa puriris-
qa, Docellapaq mikhunata apamunki nispa.
Buy Now to Create PDF without Trial Watermark!!
Chaysi waynaqa nisqa:
Yaaaa manachu reqsiwanki, sapa kutintaq tupas-
hanchisqa, aastawaramariki kashaniqa, nispa.
Micaelataqsi lonlamanraq tukuspa, mana yuyasqa-
paschu maypi aaswan tupasqantapas.
Chaysi waynaqa nimusqa:
Yanapasqayki usqhayta hamuy, nispa.
Micaelaqa as manchan-manchansi achhuykusqa lisas
allaq. Waynas lisasta usqhaylla takayta qallarisqa,
paytaqsi pallasqa. Hinas waynaqa Micaelata pasapu-
nan raton nisqa:
Oveja michinayki patapin paqarin suyamusayki,
nispa.
Chaysi Micaelaqa kusisqa kutiykamusqa lisas
qepintin.
Wasiman chayaspas Micaelaqa mana imatapas ma-
manman willasqachu. Paqarisnintintaqsi wakata
ovejatawan qatiykuspa tutaraq puririsqa waynawan
tupanan rayku. Chayarqoqtinsi waynaqa chaypia
zurriagontin tiyashasqa.
Chaymanta pachas sapa kutillan iskayninku kuska
michiqku, hinapis paykunaqa munanakapusqaku.
Huk punchaymi waynaqa michisqankupi Micaela-
man rimarisqa, wasinta taytan mamanpiwan kuska
haykuspa qhachunta horqonpunankumanta.
Chaysi Micaelaqa manchan-manchan chay tarde hay-
kupusqa.
Wasipi tuta mikhunata mikhushaqtinkus waynaqa
Created by eDocPrinter PDF Pro!!
18
Usqhaylla kaspiwan alqo panaq phawashaspanmi
kasqanta aychata rikuspan mana imatapas ruwayta
atisqachu, hinas nisqa:
Yaw kay alqoqa munayma kasqa manan aychay-
taqa mikhusqachu!, nispa.
Chaysi usqhayllaraq aychata kuchurqospa qarayus-
qa.
Konanchaqa saksallaa kusisqa wasinman ripusqa.
Chaykunata rikuspas Antukaqa lliwllaman willakuspa
purisqa Konachaq aycha mana mikhusqanmanta.
Chaysi yaqa llapa runa yachasqanku Konancha mana
llamikuq kasqant, chayta yachaspataqsi Konacha ku-
sisqa allinta ovejakunata michimuq.
Chay punchaykunan Konanchaqa as aswan hatun-
taa wiarqosqa, llapan alqokunamantaqa paysi as-
wan hatun kasqa.
Huk kutinsi Konanchaqa dueontin ovejata qatiya-
mushasqaku chaysi Apacheq alqonqa Konanchaq
dueonta patarqoyta munasqa, hinas phiasqa Ko-
nanchaqa Apacheq alqonman phawayuspa maqar-
qosqa.
Chayta rikuspas Apacheqa nisqa:
Suytu carajo kunanmi yachanki, nispa.
Chayta uyarikuspas Konanchaqa khuyay-khuyayllaa
puriq.
Apacheqa venenotas tantaq sonqonpi chanqamuq
ichaqa Konanchaqa manas mikhuqchu.
9
Buy Now to Create PDF without Trial Watermark!!
Runaman Tukuq Aasmantawan
Killakunaq pasasqan qhepatan Konanchaq dueonqa
mana mikhunata qaraykusqachu, hinaspansi wasi-
punkupi kanikuspa tiyashaqtin Lassycha alqoqa Ko-
nachata nimusqa:
Hakuchu kusilluyuq wayqota rishasun, nispa.
Konanchataqsi tapusqa:
Imaman?, nispa.
Lassychataq nisqa: Apacheq asnonmi qaqapaspa
waupusqa, askhaam rispa mikhuyamushanku,
nispa.
Konanchataqsi kutichisqa:
Manachu Apache asnonmanta harkakun, nispa.
Lassychataq nisqa:
!Acaso runakuna asnota mikhunchu!, haku usq-
hayta suyashaykin, nispa.
Chaysi kunanchaqa yuyaykuspa nisqa:
Hakupasy chay aychata mikhuramusun yarqa-
washawantaq chayqa, nispa.
Chaysi konanchaqa Lassychapuwan kusisqa puriri-
yusqaku asno aycha mikhuq, chayaruspa mikhus-
haqtinkus Apache runaqa kaspi rikrayusqa hamus-
hasqa.
Asnonta askha alqokuna mikhusqanta rikuspataqsi
nisqa:
Suytukuna carajo alqoytataq mana mikhuchisqa-
kichischu nispas renegasqa kaspinta pampaman
churaykuspa rumita hoqarikusqa alqokunata
chaqenanpaq, manaraq chaqeshaspataqsi konan-
chata rikuruspa nisqa:
Created by eDocPrinter PDF Pro!!
10
Unay watakunaan kharu llaqtapi huk wayna kasara-
kusqa munay sipaswan. Paykunaqa chulla wawallayoq-
mi kasqaku. Sutichasqankutaq Micaelata. Payqa wi-
arqosqanmanta pachas sipaskanan kama ovejata mi-
chiq.
Viernesanto punchaysi Micaelata mamanqa nisqa:
Lisasman rirqonki, nispa.
Chaysi Micaelaqa tutallamanta risqa lisas allaq, chakra-
man chayaqtintaqsi, huk chumpi chukchayuq wayna-
qa lisas chakra patapi
purishasqa.
Micaelaqa sonqollanpin nisqa: Pitaq kayri, mayman-
tataq hamunri, manataq haykaqpas paytaqa rikurqani-
chu nispa.
Manaraq rimarishaqtinsi chay waynaqa tapumusqa:
Micaela lisasmanchu hamurqanki, nispa.
Micaelataqsi kutichisqa:
Ari, qanri imamantaq hamurqanki, nispa.
Chaysi waynaqa nisqa:
Yacharqanim hamunaykita, chaymi kaypi suyashar-
qayki, nispa.
Micaelataqsi manchasqa tapusqa:
Maymantataq hamurqankiri, imataq sutiykiri?, nis-
pa.
17
Buy Now to Create PDF without Trial Watermark!!
chimpayta, hinas atoqqa chakanta chimpashaspa
wikchuyakapusqa mayu ukhuman, parawan kaspi
lluskha kasqanrayku.
Wallpayoq runataqsi chayta rikuspa wallpan horqoq
haykusqa mayu ukhuta:
Wallpaytaqa sasawanmi uywakuni mikhukapuna-
llaypaqpas horqokanpusaqy riki, nispa.
Ichaqa manas reparasqachu parawan mayu yapaka-
musqanta,
chaysi wallpata horqomushaqtin qonqaylla mayu
chayamuspa wallpata, runatawan apusqa, atoqtasi
unu chaphchikun-chhaphchikun qhata wichayman
seqaykapusqa.
Created by eDocPrinter PDF Pro!!
16
Annn kaypim kashasqanki, yaw suytu kunanmi
yachanki, nispa.
Hinas Konanchata chaqeruspa umanpi rumiwan
hapirqachisqa chaysi kunpakusqa iis iis nispa
qhospayta qallarispa Konanchaqa wauyninta taris-
qa.
Chayta yachaspas dueunqa erqekunantin khuyay
llakisqa Konanchata apanpusqaku pera mallki siki-
man pampapunankupaq.
Chay punchaymanta pachas pera mallkiqa askhata
rurun kunan punchaykama. Sichus chay pera mallki-
ta rikuyta munanki chayqa, tapurikullanki piqpa al-
qonmi Konancha kasqanta, chayqa willasunkikun
piqpa kasqantapas.
11
BuyWAYNAMANTA
Now toURPIMANTAWAN
Create PDF without Trial Watermark!!
ATOQMANTA WALLPAMANTAWAN
Qelqaq: Fotunato Sumiri Hancco
Huk waynas urpichata munakusqa mana tayta-
mamanpa yachasqallan, hinaspas waynaqa urpichata
nisqa:
Waykushanki sumaq qapashaq mikhunata oqa-
taq uywanchis michiq risaq, nispas ovejan micheq
risqa.
Urpichaqa chukllapi qosichimuyta qallarimusqa
chayllamansi waynaq mamanqa chukllata
qosishaqta rikurqamuspa nisqa:
Pitaq chukllapiri qosichikushan?, wawayqa uywa
michiqtaq lloqsirqan, nispa.
Hinaspas usqhaylla chukllaman rispa qhawayuqtinqa
mana pitapas rikusqachu, aswanpas huk munay ur-
pichallatas rikusqa, chaysi waynaq mamanqa nisqa:
Kay asna urpir imatataq chukllay ukhupiri ru-
washan, nispa.
Hinaspas urpichaqa qonqaylla phar nispa qenpuman
phalahatasqa.
Chayta rikuspas mamaqa nisqa:
Imatataq kay urpiri chukllapiri munan?,
nispa.
Chaysi urpichataqa rumiwan phiasqa
chaqerqapusqa.
Created by eDocPrinter PDF Pro!!
12
Huk kutinsi karu llaqtaq qayllan chin orqokunapi huk
atoqqa yarqaymanta khuyay purishaspa nisqa:
Askha punchayan mana mikhunichu, sinchitam
yarqawashan, wiksaypas rimarishanraqm, manan
yarqaymanta wauymanchu, hinach risaq riki llaq-
tata, nispa. Chayta yuyaykuspas atoqqa llaqtaman
puririmusqa.
Wasi-wasimana qayllaykamuspa hinas rikusqa as-
kha wirakunallataa wallpakunata llakhi mikhushaq-
ta.
Atoqqa imaynatachus wallpata hapiyta yuyaykus-
haqtinmi, chayllamansi paraqa qonqaylla
takarikamuyta qallarimusqa, chaysi lliw runakuna-
pas machakuq wasinkuman haykuyta qallarisqaku,
wallpakunapas usqhaysi wasinkuman ripusqaku.
Chayta rikuspas atoqqa nisqa:
Manan yarqaymantaqa aswanta kaymanachu,
nispa.
Usqhayta phawayuspas hapirqosqa huk wallpata.
Chayta rikurqoq runas usqhalla rispa wallpayuq ru-
naman willaramusqa:
Wallpaykitan kunachallan atoq hapirqon, nispa.
Iskayninkus phawaylla atoqpa qhepanta rumi makin-
tin kaspikunantin ima qatisqanku qaparispa, chayta
yachaspas llaqta runakunapas phawallasqakutaq
waqyarinakuspa atoqpa qhepanta.
Hinaspansi atoqqa qaparisqankuta uyarispa phawas-
hasqanpi llakisqa yuyaykusqa kaspi chakallantaa
15
Buy Now to Create PDF without Trial Watermark!!
PALOMAWAN KUKULIWAN
akayllaas ayqemuspankus kuska chayaramusqaku
saykusqallaa.
Qelqaq: Climaco Rodrguez (sunkho)
Palomawan kukuliwanqa quejakusqakus ankamanqa:
Huk killichukunan anpi yaqa mikhuwankupas Huk punchaysi palomaqa kukulita nisqa:
chaymi chikan tardeta chayarqamuyku, nispa. Qanchu phalaspa llalliwankiman icha noqachu, nis-
chayta uyarispas ankaqa nisqa: pa.
Iskaynikichistaq trigo qepintin kuska chayamunki-
Chaysi kukuliqa llakisqa puupusqa:
chis chayqa qepikichistay pesasunchis mayqenpa-
Chay palomaqa allintach phalan riki chaych no-
chus aswanta llasanqa chaymi llalliq kanqa, nispa.
qataqa phalasunchis niwan, nispa.
Juezqa huk ankakunatas nisqa:
Chay iskayninkuq qepinta pesamuychis mayqen-
Hinas pacha illarimuyta palomaqa kukulita wahaspa
chus llalliq kasqanta yachananchispaq, nispa.
nisqa:
Hinas ankakunaqa pesayta tukuruspanku juezman Usqhayta rikchariy yaw compadre phalananchis-
willasqaku piqpas aswan askha kasqanta, chaysi juez paq kunan punchaymi yachasunchis mayqenninchis-
ankaqa tiyayakuspa nisqa: chus allin qharipuni kasqanchista, nispa.
Yachaykuan pi llalliq kasqanta, chay hina kaqtin-
qa kukulikunaq familian haqay kuchupi tiyamunki- Chayllamansi kukuliqa uraykamusqa, hinas paloma-
chis, palomaq familiantaq kay kinraypi, mana chay qa nisqa:
ratu pipas maqanakushanankupaq. Compadre haqay moqo qhepapin trigo askha wi-
Llalliqmi ninqa llallichukuqta maytachus tiyaq ripu- ashan, picha awpaqta kutimunqa trigo qepinti
nanpaq, nispa. kaykama chaymi llalliq kanqa, llalliqtaqmi ninqa qhe-
pa chayamuqta maytachus tiyaq ripunanpaq chayta,
Hinan iskayninkuq familiankuqa makilla qhawarqan-
nispa.
ku ankaq rimamuyninta mayqenchus llalliq kasqanta
yachanankupaq, chayllamansi ankaqa nimusqa:
Jueztataqsi churakusqaku ankata, chaysi anka qa-
Kukulin aswan askhata apamusqa chhaynaqa ku-
pariqtin hina phalayta qallarisqaku, qewi-
kulin llalliq, paytaqy kunan nichun maytachus palo-
qewitaraqsi phalanku llapan kallpankuwan, moqota
ma tiyaq ripunanpaq, chayta.
muyuruspa hinas usqhaylla qepichakunku trigotaqa,
Hinan kukuliqa nisqa: qepichakuyta tukuruspataq kutirimunku kuchi-
Qosqota riy, qosqota riy, qosqota riy, nispa. kuchiraq. Phalamushaqtinkus chawpi anpi ankaku-
naqa qatikachasqaku trigonkupis
Chaymi palomaqa khuyayta waqayukuspa Qosqoman winchirikushaqtaraq,
Created by eDocPrinter PDF Pro!!
hanpusqa, kukulitaq campopi qhepakapusqa.
14 13